Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

As imaxes da lingua rusa. Ensaios históricos, etimolóxicos e etnolingüísticos sobre fraseoloxía.
Hai algo profundamente simbólico neste significado primitivo. Só se pode encetar algo
que está enteiro, completo. A rebanda cortada do molete de pan espella o reparto xusto
dos bens materiais entre a comunidade ou a familia, o desexo de reparti-lo
imprescindible cos máis próximos e, ó mesmo tempo, a pertenza ó grupo social que crea
estes bens co seu traballo. Por iso, a veneración e o bo trato do pan transmitíase dende
tempos remotos de xeración en xeración.
É imposible enumerar tódolos ritos e crenzas relacionados co pan. Dende logo, tiña unha
importancia especial nos ritos agrícolas do ciclo estival e outonal relacionados coa
colleita no campo, malla e conservación do gran. Así, entre os eslavos occidentais, as
segadoras, cando empezaban a primeira sega, levaban consigo unha rebanda de pan e
debaixo das dúas primeiras presas de espigas postas en forma de cruz puñan un cacho de
pan. Considérase que este rito remonta a un antigo sacrificio e é un resto dun rito de
fertilidade. Estas accións rituais tiñan un papel importante durante o Nadal. Entre os
eslavos setentrionais, o pan ritual do Nadal, que tiña distintas formas e, ás veces, moi
caprichosas, partíase coas mans e comíase durante o banquete festivo. Aquí este pan
simbolizaba tamén a sementeira e a colleita do ano seguinte.
É coma se o “reparto” ritual e a inxestión deste pan enchera a cada participante no rito da
forza máxica do “espírito do pan” e, ó mesmo tempo, era unha variedade particular de
sacrificio ós deuses dos que dependía a fertilidade.
Os eslavos orientais teñen moitas accións rituais relacionadas precisamente co pan: por
exemplo, para predici-lo porvir, deixaban aboia-lo pan na auga, púñanllo ó can na eira,
metíano debaixo da almofada, deixábano entre as espigas no campo, deixábano na
gallada dun camiño, no suposto sitio dunha futura casa, etc., ou cantaban cancións
(primaverais, de sega, panxoliñas de Nadal 572 , ) onde se expresaba o desexo dunha boa
colleita de pan:
Dános, Deus, feixes de trigo nos campos, montóns de feixes na eira, moreas na
eira, fariña no muíño, fai que medre o pan na artesa, que se coza no forno e que
haxa moletes na mesa... 573
Un alimento “non vexetal”, o sal, non tiña menos importancia ritual nin simbólica. A súa
producción esixía moito traballo, levábano dende lonxe a moitas partes de Rusia e, por
iso, era moi caro. Na época de Iván o Terrible, por exemplo, un pud de sal costaba o
mesmo ca unha boa casa compesiña. Pero, dende logo, nin o precio do sal, nin as
dificultades da súa producción, nin o seu sabor serviron de base para a reinterpretación
deste producto alimenticio no folclore e na mitoloxía. Coñécese dende hai moito tempo
unha propiedade particular do sal: a de preserva-los alimentos (concretamente a carne)
da putrefacción, a de conservalos. De aquí provén o seu valor simbólico básico de:
constancia, eternidade, fidelidade, amizade e respecto ( 1982: 126-127;
1984: 87-88). Con este simbolismo están relacionados moitos ritos, rituais e
crenzas.
572
Son os koliadki eslavos.
573
319