Descarga en formato PDF - Centro Ramón Piñeiro para a ...

As imaxes da lingua rusa. Ensaios históricos, etimolóxicos e etnolingüísticos sobre fraseoloxía.
empezou a caer en desuso. O significado literal da expresión é botar auga sobre a toupa
ata afogala e o figurado é ‘tomar alcohol ata emborracharse’. Está baseado nunha
metáfora transparente: da mesma maneira que se bota moita auga nos buracos das
toupeiras daniñas, así os borrachos bótanlle viño e vodka á gorxa. A expresión zalac
robaka botar auga ata afoga-lo verme ‘afoga-las penas en vodka ou en viño’ substituíu
nos séculos XVII-XIX a expresión arcaica zalac krzeczka botar auga sobre a toupa ata
afogala ‘tomar alcohol ata emborracharse’. J. Krzyzanovski dános unha explicación
exhaustiva da imaxe na que se basea a expresión zalac robaka botar auga ata afoga-lo
verme cando escribe:
É difícil saber como se imaxinaba este verme. Podía ser un helminto, moi
frecuente nos nenos, que se cura con distintas infusións de herbas..., e podía ser
algo diferente, digamos, este parasito psíquico que aparece no refrán Cada un ten o
seu verme que o roe e o remedio contra este pódese atopar noutro refrán Aguanta a
dor, bebe mel, limpa o nariz e todo pasará. (Krzyzanowski, 1975, III: 48).
O investigador polaco non exclúe a relación desta expresión cunha práctica de hixiene
doméstica que existía no pasado: a miúdo mataban cascudas, pulgas, couzas e outros
parasitos botándolles auga fervendo. Como as bebidas alcohólicas se asocian coa calor, a
imaxe de “botar auga sobre o verme” aplicouse ó uso do alcohol.
Desta maneira, o material presentado polas linguas eslavas orientais e occidentais non
fornece unha base suficiente para responder á pregunta sobre o significado da expresión
mata-lo vermiño ‘comichar algo para engana-lo estómago’.
As linguas eslavas meridionais carecen de fraseoloxismos próximos en canto á forma e
imaxibilidade (obraznost’) a mata-lo vermiño ‘comichar algo para
engana-lo estómago’. Isto proba que as expresións eslavas citadas non poden ser moi
antigas. Se temos en conta o momento da súa fixación nos diccionarios e outras fontes,
temos que recoñecer que apareceron nas linguas eslavas orientais e occidentais hai
relativamente pouco tempo. Como xa sinalamos, no ruso están recollidas só dende o
século pasado e no bielorruso e ucraíno, aínda máis tarde. Máis ou menos na mesma
época empezan a fixarse nas linguas eslavas occidentais. Así, a básica recompilación en
tres volumes de refráns e ditos polacos, coordinada por J. Krzyzanovski, que rexistra
dunha maneira rigorosa o momento de aparición de tal ou cal expresión na lingua
literaria, indica como primeira data de aparición do fraseoloxismo zalac robaka botar
auga ata afoga-lo verme ‘afoga-las penas en vodka ou en viño’ o ano 1847. En
realidade, no xa mencionado ensaio de J. Krzyzanovski cítase unha canción tabernaria
do século XVIII na que tamén se emprega esta expresión. Así que a segunda metade do
século XVIII é o límite cronolóxico máis antigo da aparición do fraseoloxismo
mata-lo vermiño ‘comichar algo para engana-lo estómago’ nas linguas eslavas.
Nas linguas románicas, onde esta expresión está moi divulgada, este límite afástase ata a
alta Idade Media. É demostrativa a unidade do significado e da estructura sintáctica na
área románica:
45