revista galega de pensamento feminista verán 07 núm. 47 ... - Andaina

� ANA M.ª ARELLANO
Libros
Paulina Chiziane naceu no ano
1955 en Manjacaze, na provincia
de Gaza ao sur de Mozambique.
Fiel a tradición oral, defínese a si
mesma como contadora de historias
escoitadas á calor do lume aos
maiores. Deuse a coñecer como escritora
en diversos xornais do seu
país con varios contos, ata que en
1990 publica a súa primeira novela
que é tamén a primeira dunha
muller mozambiqueña: Balada de
amor ao vento. Despois virían Ventos
do apocalipse (1995), en España
editada por Txalaparta no ano
2002, O sétimo xuramento (2000),
que está a piques de saír en español
editada por Takusan e Niketche
(2002), editada en español por El
Cobre no ano 2004. A pesar de ser
unha das principais escritoras mozambiqueñas,
é para nós unha descoñecida
que non aparece nas suxestións
dos suplementos literarios
dedicados á literatura africana.
Paulina viviu no campo, en Gaza,
ata os sete anos. Alí falaba a súa
lingua materna, o chope. Despois,
cando se mudou aos suburbios de
Maputo veuse obrigada a falar en
portugués e na lingua orixinaria de
Maputo, o ronga (en Mozambique
fálanse ata corenta dialectos distintos).
Sendo unha moza de vinte
anos simpatizou coa loita do
FRELIMO (Frente de Libertação de
Moçambique) contra o colonialismo
portugués, pero despois da independencia,
coa terrible guerra
Niketche: Unha historia
de poligamia
CHIZIANE, Paulina: Niketche:
Una historia de poligamia,
Barcelona, El Cobre, 2002
civil que asolou o seu país entre
1975 e 1994, desencantouse. Durante
a guerra civil estivo colaborando
coa Cruz Vermella no campo
e foi testemuña de terribles
horrores que se reflicten na súas
novelas. En Niketche hai un exemplo
de como unha muller pode cargar
coa historia de todas as guerras
nun só ventre:
Hace unos días conocí a una mujer
del interior de Zambezia. Tiene
cinco hijos, ya crecidos. El primero,
un mulato esbelto, es de los portugueses
que la violaron durante la guerra
colonial. El segundo, un negro,
elegante y fuerte como un guerrero,
es fruto de otra violación de los guerrilleros
de liberación de la misma guerra
colonial. El tercero, otro mulato,
cariñoso como un gato, es de los comandos
rodesios blancos, que arrasaron
esta tierra para aniquilar las bases
de los guerrilleros de Zimbabwe.
El cuarto es de los rebeldes que hicieron
la guerra civil en el interior del
país. La primera y la segunda vez la
violaron, pero a la tercera y la cuarta
se entregó por voluntad propia, porque
se sentía especialista en violación
sexual. El quinto es de un hombre con
el cual se acostó por amor por primera
vez.
Pero, agás en Ventos do apocalipse,
as súas novelas non falan directamente
da guerra, senón dun
país destruído, da miseria do seu
pobo, dos rituais e supersticións e
do sincretismo entre as relixións
e os costumes que conviven en
África. Así o conta ela nunha entrevista
feita en Portugal hai uns
anos:
Temos dois mundos: o actual, feito
de realidades novas e evolutivas, e
o que nos é imposto, que vem do passado,
da nossa tradição, da nossa cultura,
das nossas crenças e mitos. Uma
dualidade característica de África e
dos africanos em particular. Como é
que gerimos a dualidade e a coexistência
de mundos tão díspares? A
que crença recorrer quando nos surge
uma desgraça? Esse é o grande dilema.
Os padres que me ensinaram
diziam que recordar os meus antepassados
era ser pagão, mas recordar
um santo António e uma santa Teresinha
era ser-se cristão.
Esta novela tira o nome, Niketche,
dunha danza de iniciación sexual
feminina do norte de Mozambique,
«...a danza do sol e a lúa,
a danza do vento e a chuvia. Unha
danza que move, que quenta. Que
inmoviliza o corpo e fai voar a alma.
As mulleres xoves aparecen en
tanga e abalorios. Moven o corpo
49