1. Arkeometri Sonuçları Toplantısı [1985] - Kültür ve Turizm Bakanlığı

pls~dir. fkinci sorun, giimii~ madeninin esas kaynalclarl ve ii~iinciisii,
metallurji ve ona bas11 teknolojiler konularm iqermektedir. Birinci som
u tekrar ele ahrsak, MO 20- 18 inci aslrlarinda tarihlenen, Kiiltepe-
Kane? ve Asur araslndaki rnaden ticaretinin olaganiistii kama~ik niteligidir.
Kiiltepe kazllarrndan grkanlan 18,000 e yalun tabletlerin GO& bize
Irak ve Anadolu'da cpk genig lalaxu kapsayan merkeziyetsi bir sistemle
yonetilen bolgelerarasl rnaden ticaretinin varl~gml anlatmakradlr. Bu yazll~
lbelgeler, bfze Anadolu'nun altm - giimii~ - kday ticaretinin karrnag$k
diizeyi hakklnda qe~itli ip u~larr vermektedir. Bu kadar geli~mig bir ticaretin
esas amaclnm hadolu'dan giiniig ve altrn elde lederek, kalay
ve tekstil degi~iminde k5r etmek oldu&mu bildigimiz halde, ne yaz~k ki,
bugiine kadar Tiirkiye'de, bu madenlerin nereden geldigi vve nas~l i~letildigi
hakklnda halen ~ ok slnirll arkeolojik araprma yapllmlgtlr.
Bu sorunlar cevapslz kal&& siirece, degil yalm Asur ticaret koloni
davrin giimii~ kaynaklari ve giimii~ eserieri anlamzk ayrsca, Anadolu'nun
tiim donemlerinin, prehistorik, Hitit, Klasik, Bizans ve fslami donemlerinin
giirniig eserlerinin kaynag~ da belirlenrniyecektir. Hatta, ham naddesi
olmayan Bomgu bolgelerde yapllan ~kazilarda bulunan giimii~ eser.
ler hakkmda da bir bilgimiz olmasi da rniimkiin degildiir. Mezopotamya
gibi yerlerin maden, taq ve onnanlarl olmad~g~ ifin burdan genellikle
Anadolu ve Iran gibi da&k bolgelerinden ;bu gibi ham madde gereksinmesini
ithal etmi~tir. Bu durum bizi ikinci sorunumuzs yijneItecektir :
Mezopotamya ~giimii$lerinin kaynaklari :
Giimii?, Mezopotamya uygar1iZmda ~ok biiyiik 9bir rol oynamqtlr.
Bu uygarllgrn ekonomisi iki bin ylll yaklayk, giimii~ standartr uzerine
kuruImu~tur. Aynca, Ibor~Iar, hediyeler, tanr~lara sunulan armaganlar,
uluslar arasl haraslar hepsi giimii~ aglrllgryla odenmigtir. Bu bolgede
bir gram dahi giirnuyiin bulunmamasz halde, gene de bolgenin ticari ve
ekonomilc sistemleri ~giirnii~ iizerine oturtuIrnuqtur. Son yiiz y~ld~r araqtinnalar
Mezopotamya efsanderi ve yazlh belgelere dayanarak bu giimii~lerin
heb Anadolu ve lran'dan geldigini vurgulam~qlardlr. Buna ragmen,
Turkiye'deki temel giimiia kaynaklar~ maden 'bolgeleri ve sanayi
iiretim rnerkezleri ~ os~n~rli k arkeolojik aramaya tabi tutulmuptur.
Bu da bizi projenin iiqiincu sorunLma getiriyclr. uqiincii sonmumuz
bizi madenin pkanh71, iiretim teknolojisi, yani giimii~ metalIurjisinin
evrirnine getiriyor. Genellide bugiine kadarki ara~t~rmalar Lap, tab&,
riton gibi nesnelerinin ikendi ijzellikleriyle ilgilenrni~, 'onlarm yaplm tarihi,
estetigi ve teknolojisini aragtlrmlqtlr. Siiphesiz, b~z tiir ara~t~rmalar bize
her zaman ~ok aydmIaticx bilgiler vermi~ ve vermeye devam edecektir.