Yaygın Sosyal Fobi
Yaygın Sosyal Fobi
Yaygın Sosyal Fobi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ<br />
Ondokuz Mayıs Üniversitesi<br />
Psikiyatri ABD
İÇERİK<br />
ALT TİPLENDİRMEDEKİ SORUNLAR<br />
KLİNİĞE YANSIMASI<br />
ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN ETKİSİ
Tanısal bakı<br />
<strong>Sosyal</strong> fobi DSM-I’de "<strong>Fobi</strong>k Reaksiyon“<br />
DSM-II'de "<strong>Fobi</strong>k Nevroz”<br />
DSM-III agorafobi ve özgül fobiden<br />
ayrı bir psikopatoloji olarak<br />
belirlenmiştir. (APA, 1980)
NEDEN “İHMAL EDİLMİŞ BİR HASTALIK” ?<br />
•DSM-III FOBİK BOZUKLUKLAR BAŞLIĞI ALTINDA<br />
•SADECE BİR SOSYAL FOBİ OLMASI<br />
(TOPLUM İÇİNDE KONUŞMA VEYA<br />
PERFORMANS GÖSTERME, GENEL TUVALETLERİ<br />
KULLANMA, TOPLUM ÖNÜNDE YAZI YAZMA<br />
VEYA YEMEK YEME)<br />
•C KRİTERİ ÇKB OLMAMASI
NEDEN “İHMAL EDİLMİŞ BİR HASTALIK” ?<br />
DSM-III R SOSYAL KORKULARDA<br />
GENİŞLEME<br />
YAYGIN ALT TİP<br />
ÇKB EK TANI
NEDEN “İHMAL EDİLMİŞ BİR HASTALIK” ?<br />
DSM-IV VE TRİSİM DEĞİŞİKLİĞİ SAB<br />
BİLİŞSEL VE FİZİKSEL BELİRTİLER DAHA NET<br />
ALT TİP VE ÇKB EK TANISI AYNI
Varsa belirtiniz:<br />
DSM-IV<br />
<strong>Yaygın</strong>: Korkular, çoğu toplumsal durumları<br />
kapsıyorsa ( örneğin söyleşileri başlatma ve<br />
sürdürme, küçük topluluklara katılma, karşı cinsle<br />
çıkma, üstleriyle konuşma, partilere gitme )<br />
Not: Çekingen Kişilik Bozukluğu ek tanısını da<br />
koymayı düşününüz.
DSM-V’ te alt tipler
DSM-V’ te alt tipler<br />
• YAYGIN VEYA SINIRLI ALT TİP TANISI<br />
AÇIK MIDIR?<br />
• BU ALT TİPLER İÇİN YETERSİZ KANIT VAR<br />
İSE ALTERNATİF ALT TİPLER NE<br />
OLMALIDIR?
YAYGIN TİP<br />
“ÇOĞU TOPLUMSAL DURUMLARI<br />
KAPSIYORSA”<br />
KORKULAN DURUM SAYISI?<br />
ALT TİPE GEREK VAR MI?<br />
ŞİDDET- SÜREKLİLİK
YAYGIN TİP<br />
KORKULAN DURUMLARIN ÇEŞİDİ?<br />
KÜÇÜK BİR GRUP KARŞISINDA KONUŞMAK<br />
BÜYÜK BİR GRUP KARŞISINDA KONUŞMAKTAN<br />
FARKLI MIDIR?<br />
ARKADAŞLARLA KONUŞMA BAŞLATMAK<br />
YABANCILARLA, OTORİTE FİGÜRLERİ İLE<br />
KONUŞMA BAŞLATMAKTAN FARKLI MIDIR?
BİR ÇOK<br />
&<br />
DURUM
DSM-V’ te alt tipler<br />
13 POTANSİYEL KORKULAN SOSYAL<br />
DURUMUN 7 VEYA DAHA FAZLASI<br />
(%50’DEN FAZLASI) YAYGIN TİP<br />
3 VEYA DAHA FAZLA SOSYAL KORKU<br />
YAYGIN TİP
KORKULAN DURUMLARIN İÇERİĞİNE GÖRE?<br />
1.PERFORMANS(TOPLUM İÇİNDE<br />
KONUŞMA)<br />
2.SOSYAL ETKİLEŞİM KORKUSU<br />
(YABANCILARLA KONUŞMA)<br />
3.GÖZLENME KORKUSU
DSM-V’ te alt tipler<br />
DSM-V KIZARMA-TERLEME KORKUSU<br />
YADA<br />
ANKSİYETE BELİRTİSİ GÖSTERME<br />
KORKUSU
Anksiyete belirtileri göstermekten<br />
korkma<br />
Kızarma korkusu –en çok görülen korku<br />
Titreme korkusu<br />
Terleme korkusu<br />
Kültüre göre değişiklik gösterebilir.Asya<br />
kültüründe daha sık görülür
PERFORMANS KAYGISI<br />
SEYİRCİ KARŞISINDA PERFORMANS<br />
GÖSTERME KORKUSU<br />
YAYGIN OLMAYAN, SINIRLANDIRILMIŞ,<br />
BAŞKA KORKULARI OLAN KİŞİLERİ<br />
İÇEREN ÖZGÜL SAB BENZEMEKTE<br />
TRAVMATİK SOSYAL YAŞANTILAR FAZLA
PERFORMANS KAYGISI<br />
DAHA DÜŞÜK GENETİK UNSUR<br />
DAHA GÜÇLÜ PSİKOFİZYOLOJİK TEPKİ<br />
DAHA GEÇ BAŞLANGIÇ
PERFORMANS KAYGISI<br />
UTANGAÇLIK-ÇEKİNGENLİK GİBİ KİŞİLİK<br />
ÖZELLİKLERİ İLE İLİŞKİLİ DEĞİL<br />
BETA BLOKERLERE YANIT VERME<br />
NEGATİF DEĞERLENDİRİLMEKTEN AŞIRI<br />
KORKMA
DSM-V ALT TİP<br />
YAYGIN ALT TİP ÇIKMALI<br />
PERFORMANS ALT TİP GELMELİ<br />
A TANI KRİTERİNDEKİ KORKU LİSTESİ<br />
GENİŞLETİLMELİ<br />
(PERFORMANS-SOSYAL ETKİLEŞİM-<br />
GÖZLENME KORKUSU ŞEKLİNDE)
Kliniğe Yansıması<br />
Her iki SAB alt tipinde de çekirdek<br />
belirtilerden biri, diğer insanların<br />
önünde konuşmaktan korkmadır ve<br />
hastaların %90 ‘ından fazlasında<br />
varlığı saptanmıştır
<strong>Sosyal</strong> fobinin<br />
Sıklık<br />
yaşam boyu yaygınlığı % 18,3,<br />
şu andaki yaygınlığı %14,4<br />
Yaşam boyu yaygınlığı %21,7,<br />
%76,5’i özgül tip<br />
Akkaya D.Güz H.2011<br />
Gültekin B,Dereboy F.2011
Sıklık<br />
İsveç’te 753 üniversite öğrencisinde yapılan bir<br />
çalışmada ise sosyal fobi yaygınlığı oranı: %16<br />
<strong>Sosyal</strong> fobisi olanların %83’ünün özgül sosyal fobi<br />
alt tipinde olduğu tespit edilmiştir<br />
Tillfors M, Furmark T. Social Phobia in Swedish University Students: prevalence,<br />
subgrups and avoidant behavior. Soc Psychiatr Epidemiol 2007; 42: 79-86
Özgül <strong>Sosyal</strong> <strong>Fobi</strong><br />
Şu Anda (%80)<br />
Yaşam Boyu (%80,8)<br />
<strong>Yaygın</strong> <strong>Sosyal</strong> <strong>Fobi</strong><br />
Şu Anda (%20)<br />
Yaşam Boyun (%19,2)<br />
Sıklık<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Sosyodemografik veriler<br />
Özgül sosyal fobi ve yaygın SAB arasında<br />
Cinsiyet<br />
Doğum yeri<br />
On iki yaşına kadar yaşadığı yer açısından<br />
anlamlı farklılık yok<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Genetik<br />
YSAB ailesel geçiş daha fazladır<br />
YSAB’u olanların birinci dereceden akrabalarında YSAB<br />
görülme sıklığı 10 kat yüksektir<br />
Stein’in (1998)
Özgül ve <strong>Yaygın</strong> <strong>Sosyal</strong> <strong>Fobi</strong>de<br />
Başlangıç Yaşı - Ailede<br />
Psikiyatrik Rahatsızlık Öyküsü Dağılımı<br />
Özgül <strong>Sosyal</strong> <strong>Fobi</strong><br />
n=56<br />
<strong>Yaygın</strong> <strong>Sosyal</strong><br />
<strong>Fobi</strong> n=14<br />
İstatistiksel<br />
analiz<br />
Başlangıç yaşı 10,5±3,89 7,92±2,58 2,97 *
Başlangıç yaşı<br />
Hastalık başlama yaşı YSAB daha erkendir<br />
YSAB (10 yaş)<br />
Özgül SAB (17 yaş)<br />
Hastalık süresi YSAB’da daha uzundur<br />
(Manuzza, 1995)
Etyoloji<br />
Özgül tip SAB’nda travmatik sosyal deneyimler<br />
daha sık görülmesine rağmen bu deneyimleri<br />
yaşayanların %15’i hastalığın başlangıç nedeni<br />
olarak bu etkeni göstermiş, bu nedenle major<br />
rolü olmadığı düşünülmüştür<br />
Çocukluk çağı faktörleri ile daha az ilgili
Aile içi kavga<br />
Risk faktörleri<br />
Fiziksel ve cinsel istismar<br />
Ders başarısında düşme<br />
Okul bırakma YSAB göre daha az
Risk faktörleri<br />
YSAB çocukluk çağı utangaçlığı ile daha ilişki<br />
Davranışsal inhibisyonu olan çocukların %61’inde<br />
sosyal anksiyete gelişmekte<br />
Davranışsal inhibisyonun performans anksiyetesi<br />
ile ilişkili olmadığı bulunmuştur
‘’Çocuklukta mizacınız nasıldı?’’<br />
özgül sosyal fobisi olanlar<br />
%37,5’i ailede rahat/dışarıda durgun<br />
%28,6’sı çekingen/ içine kapanık,<br />
%16,1’u canlı/hareketli,<br />
%14,3’i uslu/ insanlarla kaynaşır,<br />
%3,6’si konuşmaz/sessiz,<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
‘’Çocuklukta mizacınız nasıldı?’’<br />
<strong>Yaygın</strong> sosyal fobisi olanlarda ise ;<br />
%85,8’si çekingen/içine kapanık,<br />
%14’si ailede rahat/dışarıda durgun<br />
olarak<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Risk faktörleri<br />
15-64 yaş grubunda yapılan bir çalışmada sosyal<br />
fobisi olanların daha fazla olasılıkla sınıfta kalmakta<br />
<strong>Sosyal</strong> fobi tipleri ile sınıfta kalma arasında güçlü bir<br />
ilişki olduğunu<br />
YSAB olanların özgül sosyal fobisi olanlara göre daha<br />
fazla sınıfta kalmakta<br />
Stein ve Kean (2000)
<strong>Sosyal</strong> anksiyete atağı sırasında<br />
Özgül sosyal fobisi olanların %73,2’inde,<br />
YSAB olanların %85,7’sinde yüz kızarması, titreme<br />
ve terleme birlikte<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Ne hissettikleri<br />
Özgül sosyal fobi olanların<br />
%84’ünde beğenilmeme, eleştirilme,<br />
%16’inda ise huzursuzluk, gerginlik hissi<br />
<strong>Yaygın</strong> sosyal fobisi olanların ise tamamında<br />
(%100) sosyal anksiyete atağı sırasında<br />
beğenilmeme ve eleştirilme hissi yaşadıkları<br />
görülmüştür.<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Özetle;<br />
Etyolojik değişkenler açısından bakıldığında<br />
<strong>Yaygın</strong> tip SAB’ın çocukluk çağı utangaçlık<br />
öyküsü ile daha sık birlikte<br />
Özgül tip SAB’da daha sıklıkla travmatik bir<br />
yaşantı mevcut<br />
<strong>Yaygın</strong> alt tipte kalıtımsal özellik daha önemlidir
Psikofizyoloji<br />
Performans anksiyetesi olanlarda anksiyete<br />
duyarlılığı (kas gerginliği, kalp hızı) <strong>Yaygın</strong><br />
tip SAB’na göre daha fazladır<br />
(Norton,1997)
Psikofizyoloji<br />
Performans tipin %83’ünün panik atak belirtileri<br />
yoğundur<br />
Performans anksiyetesi olanlar korkularını<br />
negatif değerlendirmekten çok panik ataklara<br />
bağlamışlardır<br />
Vriends et al. 2007
Klinik belirtiler<br />
Özgül ve yaygın sosyal fobisi olanlarda bakıldığında en<br />
çok (sosyal kaygı ≥2 olanlar) kaygılandırın sosyal<br />
durumların sırasıyla;<br />
Seyirci önünde hareket, gösteri ya da konuşma yapmak<br />
(%87,5) (%78,5)<br />
Önceden hazırlık yapmaksızın bir toplantıda kalkıp<br />
konuşmak (%83,9) (%85,7)<br />
Gözlendiği sırada ders çalışmak (%71,4) (%78,5)<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Klinik belirtiler<br />
YSAB olan bireylerin, sınırlı tipte olanlara göre;<br />
<strong>Sosyal</strong> ilişkilerde daha fazla anksiyete yaşadıkları<br />
Kendi kaçınma ve anksiyeteleriyle ilgili olumsuz<br />
bireysel değerlendirmelere daha fazla sahip oldukları
Özgül ve <strong>Yaygın</strong> <strong>Sosyal</strong> <strong>Fobi</strong> Olan Olgularının Psikometrik Ölçüm Değerleri<br />
Özgül <strong>Sosyal</strong><br />
<strong>Fobi</strong><br />
n=70<br />
<strong>Yaygın</strong> <strong>Sosyal</strong><br />
<strong>Fobi</strong><br />
n=417<br />
t p<br />
HAÖ 10,55±5,45 15,57±6,13 3,00
Klinik belirtiler<br />
Sheehan yeti yitimi ölçeği ile ölçülen iş, aile ve sosyal yaşamdaki<br />
işlevsellikte YSAB hastalarında daha fazla bozulma<br />
<strong>Sosyal</strong> yaşamda, iş yaşamına göre daha fazla bozulma<br />
(Aderka, 2012).
Klinik Belirtiler<br />
<strong>Yaygın</strong> ve özgül sosyal fobisi olanlar,<br />
Anksiyete Duyarlılığı Ölçeğinden alınan puan<br />
ortalamaları açısından karşılaştırıldığında hiçbir<br />
item arasında anlamlı düzeyde fark<br />
saptanmamıştır<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
YSAB hastalarında<br />
komorbid major depresyon,<br />
komorbid anksiyete bozukluğu<br />
Eş tanı<br />
suicid fikrinin yaygın olmayan tipe göre daha fazla olduğu<br />
gösterilmiştir<br />
(Gabalawy, 2011)
Eksen I Eş Tanı Dağılımları<br />
Eksen I Tanı<br />
<strong>Sosyal</strong> fobi<br />
Yok n=81 Var n=70<br />
Özgül n=56 <strong>Yaygın</strong> n=14<br />
Major Depresif Bozukluk _ 5(8,9) 6(42,8)<br />
Özgül <strong>Fobi</strong> 1(1,2) 5(8,9) _<br />
<strong>Yaygın</strong> Anksiyete Bozukluğu _ 2 (3,6) 4 (28,6)<br />
BTAAnksiyete Bozukluğu 9 (10,1) 7(12,5) _<br />
Obsesif Kompulsif Bozukluk _ _ 1(7,1)<br />
Eş Tanısı Olmayanlar 71(87,6) 37 (66,0) 3 (21,4)<br />
Akkaya D, Güz H. 2011
Klinik Belirtiler<br />
KORKULARIN SAYISINA BAĞLI OLARAK<br />
EŞ TANI<br />
ROL KAYBI<br />
TEDAVİ ARAYIŞI<br />
DOZ-YANIT İLİŞKİSİ<br />
YAŞAM KALİTESİ<br />
Bögels et al. 2010
<strong>Yaygın</strong> Tip <strong>Sosyal</strong> <strong>Fobi</strong> ve Çekingen<br />
Kişilik Bozukluğu
Ortak kümeler<br />
1. Utanabileceği sosyal durumlardan korku duyma<br />
2.<strong>Sosyal</strong> durumlardan uzak durma(kaçınma)<br />
3.Korku yada sakınmaya bağlı olarak sosyal<br />
yada mesleki işlevsellikte bozulma
Epidemiyoloji<br />
Tek Başına KKB görülme oranı: %1<br />
SF görülme oranı: %3-13<br />
KKB+SF eş tanı görülme oranı: %60-100<br />
SF’de kişilik bozukluğu görülme oranı:%59, % 47’si KKB<br />
Populasyonda utangaçlık ve sosyal anksiyete görülme<br />
oranı: %90
YSF ile KKB Aynı Hastalık ?<br />
<strong>Yaygın</strong> olmayan SF, Tek YSF, YSF+KKB<br />
Başlangıç yaşı,<br />
Klinisyenin derecelendirdiği hastalık şiddeti,<br />
Olumsuz değerlendirilme korkusu,<br />
Depresyon ölçüm değerleri,<br />
LSAS korku-kaçınma puanları<br />
<strong>Yaygın</strong> olmayan SF ≠ Tek YSF, YSF+KKB
YSF+KKB ile tek YSF<br />
KKB’si olanlarda<br />
Sürekli anksiyete,<br />
<strong>Sosyal</strong> anksiyete(Liebowitz sosyal anksiyete<br />
ölçeği korku-kaçınma ölçeği puanları),<br />
Depresyon,<br />
Genel psikopatoloji daha fazla
Chavira ve ark. Chavira Scrutinizing ve ark. Scrutinizing the relationship the relationship<br />
between shyness and social phobia<br />
between shyness and social phobia Journal of<br />
Journal of Anxiety Disorders 2002;16:585-598<br />
Anxiety Disorders 2002;16:585-598
ÇKB’si Olan ve Olmayan YSF olgularının Psikometrik Ölçüm Değerleri<br />
YSF+ÇKB<br />
n=8<br />
YSF<br />
n=6<br />
U p<br />
HAÖ 18,25±5,62 12,00±5,17 9,00
Tedaviye cevap<br />
<strong>Yaygın</strong> tip SAB ve Özgül SAB BDT’ye aynı oranda cevap<br />
vermektedir<br />
(Rodebaugh, 2004; Zaider,2003)<br />
B blokerler performans anksiyetesinde yaygın tip SAB’na göre<br />
daha etkilidir<br />
Blanco et al.(2013)The evidence-based pharmacotherapy<br />
of social anxiety disorder
DSM-V’te<br />
Özetle<br />
<strong>Yaygın</strong> alt tipin çıkarılması,<br />
Performans alt tipinin gelmesi<br />
ÇKB tanısının gündeme alınmaması<br />
ile klinik yansımalar daha farklı<br />
olacaktır
TEŞEKKÜRLER
Change language