GATA Haydarp Psikotik Doç. Dr. M. Alpay Ateş GATA Haydarpaşa ...
GATA Haydarp Psikotik Doç. Dr. M. Alpay Ateş GATA Haydarpaşa ...
GATA Haydarp Psikotik Doç. Dr. M. Alpay Ateş GATA Haydarpaşa ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Doç</strong>. <strong>Dr</strong>. M. <strong>Alpay</strong> <strong>Ateş</strong><br />
<strong>GATA</strong> <strong>Haydarp</strong>aşa Eğitim Hst.<br />
Psikiyatri Servisi<br />
<strong>Psikotik</strong> Bozukluklar Birimi<br />
dralpayates@gmail.com
Araştırmacı: Yok<br />
Danışman: Yok<br />
Konuşmacı: Yok
Madde ve MKB’da Psikozun önemi<br />
Madde‐Psikoz ilişkisi<br />
Maddelerin yol açtığı PB<br />
Kannabise bağlı PB<br />
Ayırıcı tanı‐değerlendirme<br />
değerlendirme<br />
Sonuçlar
SSS’de uyarı veya depresyon oluşturan, algılama,<br />
duygudurum, mental durum, davranış ve motor<br />
fonk.da bozukluk yapan psikoaktif maddelerdir<br />
J.J. Moreau, 1845’de bazı doğal maddelerin<br />
“beyindeki etkileri ile mental hastalığa neden<br />
olduğunu”<br />
Zamanla halisünojenlerin psikotik boz.ı taklit<br />
ettikleri (psikomimetik) düşüncesinden,<br />
(psikotojenik) düşüncesine bir kayma oldu.
Hastalığın seyri ve tedavisini olumsuz etkiler<br />
“Aidan “Aidan Turkington Turkington ve ve ark. ark. 2009” 2009”<br />
Bazı MPB olguları yıllar sonra “Sch” olarak<br />
tanımlanmıştır. “Peter “Peter Ducker Ducker 2009” 2009”<br />
Özellikle fonksiyonel psikoz tablosuyla<br />
karışabilir<br />
Suç oranları daha fazla<br />
Psikozun nörobiyolojisini anlama
Diğer psikotik boz. türleri arasında %20 %20‐30.<br />
Alkol, esrar, psikositimülan ve uçucu madde<br />
bağımlılığı ile psikoz ilişkisini gösteren kanıtlar<br />
daha çok<br />
“Peter Ducker 2009”<br />
İPA hastalarının yarısından fazlasına MKB eşlik<br />
etmekte<br />
“Addington Addington & & Addington, Addington, 2007.Pencer 2007.Pencer & & Addington Addington 2008 2008”
Tıbbi model 3 ihtimali içermektedir<br />
içermektedir:<br />
1. Birincil madde kullanımı psikotik atağa<br />
2. <strong>Psikotik</strong> atak, ikincil MKB’na yol açar.<br />
3. Ortak etiyolojik faktörler
Birincil madde kullanımı psik. atağa yol açar:<br />
1. Doğrudan etkileri:<br />
Direk Direk toksikolojik toksikolojik etkiler etkiler<br />
Ör: Methamphetamin psikozu<br />
2. Dolaylı davranışsal sonuçları<br />
Travma ma<br />
Şiddet<br />
Kayıplar Kayıplar<br />
3. Uzun dönem toksikolojik sonuçları<br />
Methamphetamin psi psikozu<br />
Akut presipitasyon (İPA), alevlenme
Dopamin hipotezi<br />
Mezolimbik bölgede dopamin aktivitesinde artma:<br />
Nöroleptikler D2 reseptörünü bloke eder,<br />
Amfetaminler psikozu provake eder
N=Normal<br />
M= Madde<br />
MBP =Maddeye<br />
bağlı psikoz<br />
M<br />
N<br />
M<br />
MBP<br />
Epizod<br />
M<br />
M<br />
Kronik<br />
MBP<br />
Şizofreni spektrum<br />
bozuklukları
A. Belirgin varsanı veya hezeyanlar(içgörü yok)<br />
B. 1 ya da 2.nin olması<br />
1. A’daki semptomlar madde intoks. ya da<br />
yoksunluğunda ya da bir ay içinde<br />
2. Madde kullanımı etiyolojik açıdan ilişkili<br />
C. Başka bir psik.boz. la daha iyi açıklanamaz<br />
D. Sadece deliryumun gidişi sırasında ortaya<br />
çıkmamakta<br />
Not: Madde intoks ve çekilm. daha ciddi tablo
Alkol +<br />
Amfetaminler<br />
Kannabis<br />
Kokain<br />
Hallusinojenler<br />
İnhalanlar<br />
Opioidler<br />
Anksiyolitikler +<br />
Fensiklidin<br />
Sedatif/hipnotikler +<br />
Yoksunlukta<br />
İntoksikasyonda<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
APA: DSM‐IV’den alın.
Alkoliklerin %3 ünde ortaya çıkar<br />
Psikoz riskini 2 kat arttırır.<br />
Tipleri:<br />
Alkolik halüsinozis<br />
Alkol paranoyası<br />
“Johns Johns LC LC ve ve ark. ark. 2004” 2004”
Erken yaşta, uzun yıllar, yoğun alkol kullanan<br />
Alkol kesilmesinin ilk 48 saatinde<br />
Halüsinasyonlar rahatsız edici seslerdir<br />
Birkaç saat/gün sürebilir<br />
Hezeyanlar genelde halüs.na ikincil<br />
Bilinç bozukluğu görülmez
PET’de talamik hipoperf. “Soyka ve ark.2005”<br />
Daha kısa P300 latensi, “Kathman “Kathman ve ve ark. ark. 1996” 1996”<br />
Tedavisinde; alkol detoks., antipsikotikler<br />
İyileşme en fazla birkaç ayda<br />
Prognoz: %27’si iyileşiyor, %19’unda Sch.,<br />
%21’inde Affektif Bozukluk, az bir kısmında<br />
demans geliştiği
Yüksek miktarda alımı ile paranoid sanrılar<br />
İşitme hal.olabilir<br />
Patolojik kıskançlık (Othello send.) şeklinde<br />
Erkeklerde empotans sık<br />
Önce alkol kesilir, antipsikotik tedavi<br />
Nadiren kronikleşir.
Kokain<br />
Dopamin opamin transporter’larının (DAT)<br />
akut geçici blokajı ile dopamin<br />
düzeylerinin ( (VTA’da‐n. accumbens)<br />
ani yükselmesi<br />
Dolaylı sempatomimetik etki<br />
Amfetamin etaminler<br />
Monoaminlerin hem direk<br />
salınması hem de<br />
gerialım inhibisyonu<br />
MDMA MDMA(Eksitazi) indirek 5HT<br />
agonist agonisti ve DA gerialım blokajı
Metamfetamin kullananların %40 ında MBP<br />
tanısı almış, %80 inde 1 ay içerisinde<br />
psik.bulgular düzelmiş<br />
“Chen Chen ve ve ark. ark. 2003” 2003<br />
Erken yaşta başlama, yüksek doz kullanma, A<br />
kümesi kişilik özellikleri risk faktörleri<br />
5 kat daha fazla Sch.<br />
Yoğun görsel varsanılar, hiperaktivite,<br />
hiperseksüalite, konfüzyon, düşünce<br />
içeriğindeki çok az bozulma<br />
Birkaç hafta sürebilir
Tüm epizot boyunca veya bir kısmında<br />
amnezi görülebilir.<br />
Düzelseler de küçük amfet. dozlarıyla tekrar<br />
paranoid tablo gör.<br />
Amfet. bağlı PB’lu hastalar kannabise bağlı<br />
PB’u olanlara göre daha fazla hospitalize<br />
“Degenhardt “Degenhardt ve ve ark. ark. 2007” 2007”
Volkow<br />
American Journal of Psychiatry<br />
December 2001<br />
Kontrol grubu<br />
Metamfetamin KK.<br />
DA res. Say.
Bir kez yüksek doz kullanmakla bile olabilir<br />
Kısa sürelidir.<br />
%50 sinde yaşam boyu<br />
“Thirthalli “Thirthalli ve ve ark. ark. 2005” 2005”<br />
Daha uzun süre ve daha yüksek dozlarda, İV<br />
kullananlarda, düşük beden kitle indeksine<br />
sahip erkeklerde daha sık.<br />
En sık paranoid hezeyanlar<br />
Görsel ve taktil varsanılar da görülebil.<br />
Uygunsuz cinsel dav., homisidal girişimler<br />
“Sadock “Sadock BJ BJ ve ve Sadock Sadock VA, VA, 2005” 2005”
Toluen içeren inhalanın etkisiyle<br />
En sık paranoid hezeyanlar<br />
Kronik kullanıcılarda oluşan hasar geridönüşümsüz<br />
Birkaç saat ile birkaç hafta arasında sona erer.<br />
Ağır ajitasyonda haloperidol<br />
Benz.ler intoks. nu potansiyalize eder<br />
“Sadock “Sadock BJ BJ ve ve Sadock Sadock VA, VA, 2005” 2005”
Fensiklidin, Ketamin= NMDA glutamat res.<br />
antagonisti<br />
Negatif semptomlar önde<br />
Bilişsel defisit Sch. dekine çok benzer.<br />
Sch.si bulunan hastaların semptomlarını<br />
tetikler.<br />
4‐6 6 saat ile 6 hafta arasında sürer.<br />
“Sadock “Sadock BJ BJ ve ve Sadock Sadock VA, VA, 2005” 2005”
NMDA reseptöründe Fensiklidin etkisi
Nöroleptik ve benz.ler davranışsal semp.a<br />
karşı orta derecede etkili<br />
Hayvan modellerinde özellikle klozapinin<br />
fen.nin davranışsal semptomlarına tipik<br />
antipsikotiklere göre daha etkili<br />
Lamotriginin ketamin uyarılı psikozda etkisi<br />
göst.<br />
“Sadock “Sadock BJ BJ ve ve Sadock Sadock VA, VA, 2005” 2005”
Birkaç vaka tanımlanmış. Dozla ilişkili.<br />
Bir manik sendrom eşliğindeki grandiöz ve<br />
paranoid sanrılar<br />
Bazen AP kullanımından fayda<br />
Neden olan maddenin kesilmesi ile birkaç<br />
haftada düzelme<br />
İdiosenkrotik bir mekanizma ile<br />
“Sadock “Sadock BJ BJ ve ve Sadock Sadock VA, VA, 2005” 2005”
“Akut toksik psikoz” “Esrar psikozu”<br />
Erken başlangıç, geç iyileşme ve relapsla ilişkilidir.<br />
“Archie, , S.ve S.ve ark ark 2007 2007 ; “Peter Ducker 2009”<br />
Yaygın aygın olarak kullanılmakta ve sosyal olarak daha<br />
kabul görmektedir.<br />
Şizofreni gelişim risklerine tek başına katkı yapabilen<br />
bilinen tek maddedir.<br />
“Gregg, , L. L. ve ve ark., ark., 2007, 2007, Le Bec PY ve ark. 2009”<br />
COMT geni valin 158 allelini taşıyanlarda kannabis<br />
kullanımıyla psikoz ort.çıkma .çıkma riski yüksek<br />
“Caspi Caspi A ve ark.2005”
KANNABİS<br />
Şizofreni gelişimindeki risk faktörleri<br />
Onbeş yaşından önce kannabis kullanımı<br />
nsekiz yaşından önce kannabis kullanımı<br />
Şizofrenide oranlar<br />
1. Mueser & McGurk. Lancet 2004; 363:20632072; 2072; 2. Mäki et al. BMJ 2005; 73:1 73:115; 3. Kelly et al. CPR 2000; 2:378385.
Kannabinoid‐1 rec.(CB‐1) 1) üzerinde etki yapar.<br />
CB‐1 1 aktivasyonu Sch. etiy. de rol oynayan bir<br />
çok nörotrans. etkiler.<br />
Kannabis kullanan hastaların<br />
beyinlerinde CB‐1 res.<br />
bölgesel yoğunluğunda<br />
özgül değişiklikler<br />
“Dean B ve ark. 2001”
Şiddet, panik, hipomanik özellikler,<br />
perseküsyon sanrıları ve içgörü daha fazla<br />
olmasına karşın işitsel varsanılar,<br />
duygulanımda düzleşme, anlamsız konuşma<br />
daha az.<br />
Bir günde, bazen birkaç günde geçer.<br />
Yüksek dozlarda tekrarlayan kullanımları daha<br />
sonraki persistan psikotik tabloların gelişimi
5 yılı aşkın süredir kannabis kullanan İPA<br />
hastalarında korteks gri madde kaybı<br />
Kannabis alımının direk nörotoksik etkisi sonucu<br />
psikotik durum<br />
THK’ün şimdilerde gen mühendisliği ile %80’lerin<br />
üzerinde<br />
“Rais ve ark. , 2008”
İngiltere<br />
Cantwell et al., 1999 18% halen<br />
Gould et al., 2002 40.5% halen<br />
Almanya<br />
Hambrecht et al., 1996 13% yaşamboyu<br />
Kanada<br />
Addington et al., 2001 25% halen MKK<br />
ABD<br />
Rabinowitz et al., 1998 30% yaşamboyu<br />
Avustralya<br />
Lambert et al., 2005 44% halen<br />
Türkiye<br />
<strong>Ateş</strong> ve ark.,2009 10% halen, 18% yaşam boyu
1) Tarama<br />
• Bütün psikotik hastalar madde kullanımı<br />
için incelenmeli:<br />
İdrar analizi<br />
Michigan Alcohol Screening Test (MAST),(AUDIT) <strong>Dr</strong>ug<br />
Abuse Screening Test (DAST (DAST‐10) ,(DUDIT)<br />
Riskli davranışlar araştırılmalı<br />
Madde kullanımla ilişkili organisite<br />
dışlanmalı<br />
“Lubman and Sundram 2003,Ragnar Ragnar Nesvag ve ark. 2010”
•2) AYIRICI TANI<br />
• a) Primer psikotik bozukluk ile MBP’un ayırımı<br />
Primer psikotik bozuklukta psikotik belirtiler:<br />
• Öncesinde vardır<br />
• Yoksunluk veya ağır entoksikasyondan bir aydan daha uzun bir süre<br />
sonra da vardır<br />
• Madde kullanımı ile uyumlu değildir<br />
• Atipik belirtiler fazla yoktur<br />
Maddelerin yarılanma süreleri önemli<br />
“Lubman Lubman and Sundram 2003”.<br />
b) İntoksikasyon ve çekilmede realiteyi test etme<br />
bozulmaz<br />
c)Deliryum
•AYIRICI TANI<br />
•Amaç: MBP ile kom.madde kullanımının old.primer PB arasındaki<br />
farklılıkları saptamak<br />
•Metod: <strong>Psikotik</strong> sikotik semptomu olan, son bir ay içinde alkol ya da<br />
alkol dışı madde almış olan ve son 6 ay içinde başka psikiyatrik<br />
tanı almamış 400 hasta.DSM‐IV.<br />
•Sonuç:<br />
•%44 MPB, %56’sı primer psikoz.<br />
MBP olanlarda parental MKK, görsel halisünasyonlar ve herhangi<br />
bir madde bağımlılığı tanısının daha fazla konması prediktör ‐<br />
primer psikozlarda total pozitif ve negatif semptom puanlarının<br />
daha fazla olması prediktör<br />
“Carol Carol L. L. M. M. Caton Caton ve ark., 2005”
Tedavisi ve takibi açısından önemli<br />
Psikozun nörobiyolojisini anlamak açısından<br />
En sık alkol, kannabis, amfetaminler, kokain ve<br />
inhalanlarla ilgili<br />
Alkol, benzodiazepin ve sed.hip.haricinde<br />
intoksikasyonda<br />
Sch.de nedensel ilişki sadece kannabiste<br />
Ayırıcı tanı‐değerlendirme değerlendirme önemli
<strong>Doç</strong>. <strong>Dr</strong>. M. <strong>Alpay</strong> <strong>Ateş</strong><br />
<strong>GATA</strong> Psikiyatri Servisi.<br />
<strong>Psikotik</strong> Bozukluklar Birimi<br />
dralpayates@gmail.com
Change language