Yrd.Doç.Dr. Serap Erdoğan Gaziosmanpaşa Ünv. Tıp Fak. Psikiyatri ...

Yrd.Doç.Dr. Serap Erdoğan
Gaziosmanpaşa Ünv. Tıp Fak. Psikiyatri AD
Gazi Ünv. Nöropsikiyatri Merkezi

Araştırmacı: -
Danışman: -
Konuşmacı: -

İnsan bedeni dünyayı ikiye ayırır: Renk
dünyası, acı dünyası…
Paul Valery

Kronik, ataklar halinde seyreden (4-72 saat),
tek taraflı, zonklayıcı nitelikte, bulantı,
fotofobi, fonofobi belirtilerinin eşlik ettiği baş
ağrısı
Kadınlarda %3.3-21.9
Erkeklerde %0.7-16.1
Auralı, aurasız migren
Poligenik multifaktöryel

Kortikal yayılan depresyon (cortical spreading
depression): 3-5 mm/dk. Hızla ilerleyen
nöronal ve glial depolarizasyon dalgası
Görme korteksi; hipoksi, vazokonstrüksiyon
ardından vazodilatasyon, nöronal şişme ve
dendritik çıkıntılarda geçici kayıp

Serebral hipomagnezemi, eksitatuar
aminoasit konsantrasyonunda artış, beyin
damarlarında aktivite artışı ->Nosiseptif
uyaranlara duyarlılıkta artış
Serotonerjik sistem, nitrik oksit, kalsitonin
gen ilişkili peptid, P maddesi, vazointestinal
peptid, adipositokinler, oreksin

http://www.accessmedicine.co
m

Serotonerjik sistem (5HT-1B/D/F/A reseptör
agonistleri)
Antiinflamatuar analjezikler
Ergo alkaloidleri
B bloker ilaçlar
Kalsiyum kanal blokerleri
Antiepileptikler (valproik asit, lamotrijin,
topiramat)
Seçici serotonin gerialım inhibitörleri, trisiklik
antidepresanlar
Lityum…

Kronik seyirli, ataklar halinde giden
duygudurum bozukluğu
Genel toplumda prevelans %1-3
Erkeklerde 9-15/100.000; kadınlarda 7.4-
30/100.000
Poligenik multifaktöryel

Siklotimi-bipolar sürekliliği (Akiskal, 1977)
Spontan hipomanik atakların eşlik ettiği
depresyon: BAP II
Siklotimik depresyon: BAP-II (1/2)
Antidepresanla ilişkili hipomani BAP III
Hipertimik depresyon BAP IV

Mizaç; doğuştan gelen, uzun süreli, genel olarak
kararlılık gösteren davranış özellikleri
Kretschmer (1936): endogenous psychoses are
nothing but exaggerated forms of normal
temperament.
Crichton- Miller (1930): The term manic
depressive psychosis may be correct enough for
use in mental hospitals. . . the term cyclothymia,
on the other hand. . . includes all the milder
manifestations, and brings the whole syndrome
within the frontiers of everyday life.

Kraepelin: kişisel görüntü, temel durum
(depresif, manik ya da hipertimik, irritabl,
siklotimik) (Kraepelin, 1921)
Akiskal: Bipolar bozukluğun altında yatan genetik
özelliklerin sık rastlanılan fenotipik bir ifadesi
Siklotimik, hipertimik, irritabl, anksiyöz, depresif
(AkiskalveMallya, 1987; AkiskalveAkiskal 1992)
Evrimsel rol (AkiskalveAkiskal, 2005)
The Temperament Evaluation of Memphis, Pisa,
Paris and San Diego Autoquestionnaire (TEMPS-
A) (Akiskalve ark. 1998)

1. grup:
Hipersomniaya karşılık azalmış uyku gereksinimi
Engellenmenin olmadığı insan ilişkilerine karşılık içe dönük
kendilik ifadesi
Suskunluğa karşılık konuşkanlık
Kaygısız neşe haline karşılık açıklanamayan ağlama hissi
Durup dinlenmeksizin aktivite göstermeye karşın
psikomotor tembellik hali
2. grup:
Ötoniye karşılık letarji ve somatik rahatsızlık
Hissizleşmeye karşılık keskin algılar
Anlama yavaşlığına karşılık keskin kavrayış
Düşük kendilik değeri ile kendine aşırı güvenme arasında
gidip gelen kendilik algısı
Kötümserliğe karşılık iyimserlik ve dikkatsiz davranışlar

İrritabl, neşeli, aşırı iyimser ya da coşkulu
Naif, aşırı güvenli, kendinden emin, övüngen,
gösterişli ya da büyüklenmeci
Canlı, planlarla dolu, tedbirsiz, durmak
bilmeyen dürtüsellik
Aşırı konuşkan
Sıcakkanlı, dışadönük, insan düşkünü
Olaylara fazlasıyla müdahil olma, burnunu
sokma
Engellenmeme, uyaran arayışı, seçici olmama

Aksi, irritabl, kolay sinirlenen, nadiren ötimik
Olumsuz düşünme eğilimi
Aşırı eleştirel ya da yakınmacı
Kötü şakalar yapan
Göze batan, sıkıntı verici
Disforik huzursuzluk
Dürtüsel

Hüzünlü, kötümser, espri yapmayan,
eğlenceden yoksun
Sessiz, pasif, kararsız
Şüpheci, aşırı eleştirel ya da yakınmacı
Karamsarlığa kapılma, endişelenme eğilimi
Vicdanlılık ve kendini disipline etme
Kendine dönük eleştirel ve küçümseyici bakış
Yetersizlik, başarısızlık düşünceleri ve
olumsuz olaylarla aşırı uğraş

Cloninger: Temperament and Character
Inventory (TCI)
3 karakter boyutu: Kendi kendini yönetme,
işbirliği yapma, kendini aşma
4 mizaç boyutu: Yenilik arayışı (YA), zarardan
kaçınma (ZK), ödül bağımlılığı (ÖB), sebat
etme (SE)
YA: Öfke, Dopamin
ZK: Korku, Serotonin
ÖB: Bağlanma, Noradrenalin
SE: Tutku, Glutamat

Mizaç özellikleri duygudurum bozukluklarının
altsendromal belirtilerini tanımlar
Mizaç özellikleri duygudurum ataklarının
belirti görünümünü değiştirebilir
Mizaç özellikleri duygudurum ataklarına
sebep olmaz fakat atakların şiddetini arttırır
Duygudurum bozukluğunun varlığı kişilik ya
da mizacı değiştirir

Klinik özellikler
Kronik, ataklar, mevsimesel etkilenme…
Genetik
4q21-24, 5q21, 6p12.2-921.1, 14q21.2-q22.3,
20p11…; AHM (CACNA1, SCN1A, ATP1A2)
(Oedegaardve ark,2010)
Nörotransmitter sistemleri
Serotonin, dopamin, glutamat
Aile öyküsü
Tedavi
Ortak ilaçlar
Diğer
Sodyum, potasyum kanalları

BAB’ta migren görülme prevelansı %39
Migreni olan hastalarda BAB başlangıç yaşı
daha küçük
Migreni ve BAB olan hastalarda anksiyete
bozukluğu eşlik etme oranı daha yüksek
Atipik depresyon belirtilerine daha sık
rastlanmakta
BAB’ta migren görülme sıklığı unipolar
depresyon hastalarından 2.9 kat fazla

Unipolar depresyonu olan hastalardan
ailesinde BAB öyküsü bulunanlarda migren
görülme oranı daha yüksek
BAB II’de migren görülme oranı daha fazla
Migrenlilerde bipolar spektrum
bozukluklarının görülme sıklığı %8-10 (genel
toplumdan 2-3 kat fazla)
Migreni olan BAB hastalarında intihar oranları
daha yüksek
Auralı migren yaşam boyu prevelansı BAB’ta
genel toplumdan 2 kat fazla

Lateralite
Sumatriptan testinde BAB ve migren birlikteliği
olanlarda büyüme hormonu yanıtında küntleşme
Migreni olan unipolar depresyon hastalarında,
depresif atak sayısı fazla, affektif mizaç,
irritabilite, mevsimsel değişiklik, agorafobi ve
ailede migren öyküsü daha sık (Oedegaard ve ark. 2005)
Unipolar depresyonu olan hastalardaki migren,
bipolar spektrumuna ait bir özellik mi?

Migren kişiliği (Wolf, 1937)
Migreni olanlarda ZK puanları yüksek (Sanchez-
Roman S ve ark, 2007)
ZK ve SE puanları yüksek (Monginive ark. 2005)
ZK puanları BDÖ puanları ile korele (Bozve ark.
2004)
ZK yüksek, YA düşük (Di Pierove ark, 2001)
Fark yok (Nylanderve ark. 1996)
Serotonerjik sistem

Migren aurası olarak hipomani (Datta ve ark 2006)
Affektif mizaç; auralı migreni olanlarda %56,
aurasız migreni olanlarda %46, baş ağrısı
olmaksızın aurası olanlarda %28, kontrol
grubunda %32 (Oedegaard ve ark. 2005)
Migreni olan unipolar depresyon hastalarında
affektif mizaç dah asık (Oedegaard ve ark. 2005)

TCI, TEMPS-A, HAD (n=65)
Migren grubunda ZK yüksek, YA düşük
%44 depresyon, %33 anksiyete
4 depresif, 4 anksiyöz, 2 depresif+anksiyöz,
3 irritabl 1 siklotimik

Mizaç özellikleri/MİGREN duygudurum
bozukluklarının altsendromal belirtilerini
tanımlar
Mizaç özellikleri/MİGREN duygudurum
ataklarlarının belirti görünümlerini etkiler
Mizaç özellikleri/MİGREN duygudurum
ataklarına sebep olmaz fakat atakların
şiddetini arttırır
Duygudurum bozukluğunun/MİGREN varlığı
kişilik ya da mizacı değiştirir

Süregen seyirli, tekrarlayıcı ataklar, bir stres
faktörü olarak ağrının etkisi
Doğuştan gelen mizaç özelliklerinin
strese/ağrıya yanıtı etkilemesi
Bipolar spektrum özelliği olarak migren?

‘Fiziksel acı, bir sinirdeki belli bir durumun
basit, yaygın sinirsel etkisi değildir. Bir
uyaranla bedenin tümü arasındaki çatışmanın
sonucudur.’ Rene Leriche
Ağrıyla ilgili düşüncelerimiz ve ağrının kendisi
arasında bir bireysel deneyim alanı vardır ve
bu alan içinde yaşadığımız kültür tarafından
etkilenir.