74.Sayı (2008/3) - Orman ve Su Ä°Åleri BakanlıÄı
74.Sayı (2008/3) - Orman ve Su Ä°Åleri BakanlıÄı
74.Sayı (2008/3) - Orman ve Su Ä°Åleri BakanlıÄı
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
UV KAYNAKLARI<br />
GÜNEŞ<br />
YAPAY KAYNAKLAR<br />
MEDİKAL TERAPİ <strong>ve</strong> TIBBİ<br />
GÖRÜNTÜLEMELER<br />
SOLARYUM<br />
AKKOR KAYNAKLAR- TUNGSTEN<br />
LAMBALARI<br />
GASEOUS DISCHARGE<br />
KAYNAKLAR<br />
HİDROJEN VE DOTERYUM<br />
LAMBALARI<br />
LAZERLER;<br />
Ülkemiz için yukarıda da belirtildiği<br />
üzere, UV’nin ana kaynağı güneştir.<br />
Solar UV’nin atmosfere ulaşan ışık<br />
şiddeti yeryüzünde yaşayan canlı organizmalar<br />
için öldürücüdür. Fakat<br />
atmosfer bu zararı moleküler oksijen<br />
<strong>ve</strong> ozon sayesinde saçılıma uğratarak<br />
<strong>ve</strong>ya emerek bertaraf edecek<br />
şekilde düzenlenmiştir. Atmosferimizde<br />
altta troposfer, her türlü iklim<br />
olaylarının cereyan ettiği tabakadır.<br />
Bahis konusu radyasyon, bunun üstündeki<br />
Stratosferde filtre edilmesi<br />
ile bertaraf edilmesi gereken, yani<br />
ozon tahribinin olduğu tabakadaki<br />
tutulamayan radyasyondur. Eğer bu<br />
tahribat olmaz ise, o taktirde UV-C<br />
stratosferde dolaylı oksijen <strong>ve</strong> doğrudan<br />
ozon tarafından yutulur <strong>ve</strong><br />
dünya yüzeyine erişemez. Bir seviyede<br />
lazım olan doz,dünyamıza<br />
erişmekte,mikrobiyal kontrolü sağlayacak<br />
sınırlamayı gerçekleştirecek<br />
denge kurulmakta olduğu gibi, sağlıklı<br />
yaşam da sağlanmış olmaktadır.<br />
Strotosferik ozon haricinde, yukarıda<br />
kısmen açıklanan, UV miktarını<br />
etkileyen diğer etmenler;<br />
Enlem, mevsim yükseklik, topografya,<br />
bulut örtüsü, yağış <strong>ve</strong> hava kirliliği<br />
gibi emisyonlar olarak sıralanabilir.<br />
UV radyasyonundan gelen zarar,<br />
esas olarak spektrumun UV-B sınıfından<br />
gelir. Bu UV-B sınıfı,derinin<br />
üst tabakasını (epidermis) etkiler.<br />
UV-B ışını yaz aylarında <strong>ve</strong> yüksek<br />
rakımlı yerlerde daha yoğundur.<br />
Eğer fazla miktarlarda maruz kalınırsa,<br />
UV-A tarafından da geçerli olan<br />
bazı riskler ortaya çıkarılır.UV-A derinin<br />
derin tabakalarına (dermis) ulaşır<br />
<strong>ve</strong> yayılır. UV-A ışını yıl boyunca <strong>ve</strong><br />
gün içinde , değişik saatlerde, mevsimlerde<br />
<strong>ve</strong>ya hava koşullarında etkili<br />
olmaktadır.<br />
YAPAY KAYNAKLAR<br />
Yukarıda açılımı <strong>ve</strong>rilmemiş olan<br />
suni, teknolojik uygulama alanına<br />
girmiş <strong>ve</strong> günlük kullanım yolu ile temastan<br />
uzak kalamayacağımız kaynaklardan<br />
bazılarına örnek <strong>ve</strong>rilecek<br />
olursa, gerek laboratuar <strong>ve</strong> çeşitli<br />
iş kollarında, gerekse evlerde karşı<br />
karşıya bulunduğumuz (radyo <strong>ve</strong> televizyon<br />
dalgaları alıcı-<strong>ve</strong>ricileri vb.)<br />
uygulamalar oldukça yaygındır.<br />
<strong>Su</strong>bmikroskopik düzeyde UV yayılımının<br />
ana kaynağı moleküler seviyedeki<br />
enerji düzeylerinde meydana<br />
gelen geçişlerdir.<br />
Bazı örnekler şunlardır: AKKOR KAY-<br />
NAKLAR- TUNGSTEN LAMBALAR,<br />
GAZ KAYNAKLARI, DÜŞÜK BASINÇ<br />
DISCHARGE LAMBALARI, GERMİCİ-<br />
DAL LAMBALAR, YÜKSEK BASINÇLI<br />
DISCHARGE LAMBALARI, CIVA <strong>ve</strong><br />
METAL HALİD LAMBALAR, METAL<br />
HALİDLİ CİVA LAMBALARI, HİD-<br />
ROJEN VE DOTERYUM LAMBALARI,<br />
LAZERLER vs gibi, tıp tedavi, teşhis<br />
alanlarındaki uygulama metotlarıdır.<br />
AKKOR KAYNAKLAR- TUNGSTEN<br />
LAMBALAR<br />
Termal yayılımlar (kara madde ışıması)<br />
Kara madde (Black body), kendisine<br />
çarpan radyasyonun tamamını emdiği<br />
varsayılan teorik bir objedir.<br />
Hiç ışık yansıtmadığından tamamen<br />
kara görünür. Fakat bu madde belli<br />
bir sıcaklığa ulaştığında mümkün<br />
olan maksimum ışımayı yapar. Bu<br />
ışıma da kara madde radyasyonu<br />
olarak bilinir. Bu madde sıcaklığa<br />
bağlı olarak her dalga boyunda belli<br />
enerjiye sahip ışınlar yayar.<br />
Maddenin sıcaklığı artırılırsa elektronlar<br />
uyarılarak bir üst enerji seviyesine<br />
yükselir. Bu kararsız bir durumdur<br />
<strong>ve</strong> tekrar normal hallerine<br />
dönmek için ışıma yaparlar.<br />
Sıcaklık ne kadar yüksek olursa yayılan<br />
fotonların enerjileri o kadar yüksek<br />
olur. 2500 K sıcaklığın üstündeki<br />
maddelerde önemli miktarda UV<br />
ışıması gözlenir. Yani yayınlanan<br />
toplam radyasyon maddenin sıcaklığının<br />
bir fonksiyonudur. Isıtılan madde<br />
önce kor haline gelir daha sonra<br />
beyaz (akkor ) yada maviye döner.<br />
Sıcaklık yükseldikçe kara madde tarafından<br />
ışıma yapılan dalga boyunun<br />
en üst sınırı düşmektedir. Grafiğe<br />
göre Mutlak sıfır üzerindeki tüm<br />
sıcaklıklarda görünür alanda kara<br />
madde ışıması gözlenmektedir. Sıcaklık<br />
arttıkça grafiğin altında kalan<br />
alan arttığı için toplam radyasyon<br />
miktarı da artmaktadır.<br />
GAZ KAYNAKLARI<br />
Gaz ya da buhar içinden geçen<br />
elektrik akımı gazı iyonize ederek<br />
elektronlar <strong>ve</strong> pozitif iyonlar üretir.<br />
Işıma da atomların düşük enerji seviyesinden<br />
yüksek enerji seviyesine<br />
geçişlerini yüksek enerji seviyesinden<br />
düşük enerji seviyesine geçişlerinin<br />
izlemesi sonucu oluşur.<br />
40 Çevre <strong>ve</strong> İnsan <strong>2008</strong>/3 Sayı:74
Change language