JEM405 Maden Yatakları Ders Notu – II (Prof.Dr.Şükrü KOÇ)

Şekil 2.5 Bushveld masifinde kromit tabakalnması
Mercek Şekli: Çeşitli büyüklükte mercek şeklindeki yataklar sedimanter oluşumlarda ve magmatik
ayrışma ve yer alma olaylarının rol oynadığı oluşum evrelerinde meydana gelebilirler. Ayrıca hidrotermal
yataklarda tespih şeklinde mercek tipleri de görülebilir.
2.1.1.d. Damarlar: Diğer boyutlarına göre kalınlığı az, çeşitli istikametlerde uzanan oldukça paralel
yüzeyleri olan yan kayacı kat etmiş cevherleşme şeklidir. Bunlar epijenetik yataklardır. Damar yan
kayacın tabakalanması ve şistozitesi (yapraklanma) ile uyumlu ise buna Filon denilir. Tabakalar arasına
girerek yerleşmiş bu tip yataklar tabakalı tiplerle karıştırılabilir. Oysa filonlar epijenetiktirler. Filonun
yerleşmesiyle yantaş alterasyona uğrar. Kalınlıkları birkaç cm’den 100 cm’ye kadar olabilir.
Damarlar esas itibariyle tektonik yapıya uygun olarak fay ve çatlakların dolmasıyla meydana gelirler.
Bazen fay boşluğuna düşen kaya parçaları cevherleşmenin içinde kalır ve cevherleşmeye breşik görüntü
kazandırır. Bu durumda bir mineral öncesi fay olduğu sonucu çıkar. Mineral öncesi meydana gelen fay
boşlukları ekseriyetle tek bir zamanda değil, çeşitli zamanlarda olabilir. Ayrıca fay boşlukları zamanla
açılabilir. Mineral sonrası faylar ise cevherleşmeyi yerinden oynatır. Fakat aynı fay mineral öncesi olarak
cevher yerleşimine sebep olduğu gibi daha sonrada harekete geçerek cevheri ezikli hale getirir ya da
yerinden oynatır.
Damar ile yan kayacın kontağındaki yan kayaç bölmesine çeper denir. Damarın altındaki çepere taban,
üzerindekine tavan denir. Taban ve tavan arasını dolduran malzemeye damar dolgusu denir. Damar
dolgusu ile çeperler arasında kalan sınırda bir killeşme meydana gelir ki buna da Salband denir (Şekil 2.6).
9