ispartaicd2006.pdf 13948KB May 03 2011 12:00:00 AM

T.C 

ISPARTA VALİLİĞİ 

İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 

ISPARTA 

ÇEVRE DURUM RAPORU 

2006 

Editör: Dicle TUZCU

HAZIRLAYANLAR 

Tayfun BÜYÜKKÜPÇÜ 

Isparta İl Çevre ve Orman Müdürü 

Mustafa ZORLU 

ÇED ve Çevre Yönetimi Şube Müdürü 

Rapor Koordinatörü 

Dicle TUZCU 

Biyolog 

Raporun Hazırlanmasında Katkı Sağlayanlar 

Hasan ÖZKARTAL Mehmet KARLI Sezgin ÖRMECİ 

Elektronik Teknikeri Ziraat Mühendisi Orman Mühendisi 

Mediha Yeşildal Fatih YILMAZ Ali Can BAYRAK 

Şehir Plancısı Ziraat Mühendisi Ziraat Mühendisi 

Zehra SEZGİN Tercan ÇELİK Suat ALTINSOY 

Çevre Mühendisi Meteoroloji Mühendisi Orman Mühendisi 

İlknur Karagönen Hüseyin DEMİREKİN Güliz HAS 

Çevre Y. Mühendisi Su Ürünleri Mühendisi Çevre Mühendisi 

Harun Doğrusever Zeynep ÖZKAN Musa KURT 

Çevre Mühendisi Kimya Mühendisi Teknisyen 

Yayınlayan: 

Isparta İl Çevre ve Orman Müdürlüğü 

İsteme Adresi: 

İstanbul Cad. No:71 -32200- ISPARTA Tel:0246 228 74 63 Faks:0246 228 53 96 

0Hwww.ispartacevreorman.gov.tr 

Fotoğraflar: 

Baskı-Tasarım: 

Fakülte Kitabevi Baskı Merkezi 

Tel: 0246 233 03 74 & 75 Faks. 0246 233 03 76 

Web: fakultekitabevi.com 

e-mail: baskimerkezi@ fakultekitabevi.com 

Bu rapor, Isparta Çevre ve Orman İl Müdürlüğü tarafından 100 adet bastırılmıştır. 

II

III

İnsanoğlu, yaratılışından bugüne kadar çevresi ile sürekli iletişim halinde olmuştur. Her 

geçen gün daha da artan üretim hırsı, doğal kaynakların insafsızca tüketilmesi ve 

yüksek oranlara ulaşan nüfus artışının oluşturduğu çevre problemleri ile üzerinde 

yaşadığı çevreyi kirletir ve doğal dengesini bozar. Diğer taraftan ise kirlenen ve bozulan 

doğal çevresini nasıl tamir edeceğini düşünür. 

21.yüzyıla girdiğimiz bu günlerde sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçen insanoğlu, 

tüm dünyada tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir “ÇEVREYİ” onarıp yeniden eski haline 

getirmenin ne kadar pahalı ve zor bir iş olduğunu anladıkça, kalkınmanın gereği olan 

faaliyetleri; Çevreyi kirletmeden, tahrip etmeden ve çevre dostu teknoloji ile yapmanın 

en akılcı bir yaklaşım olduğunu keşfetmiştir. Bilgi toplumu, çevrenin korunması, 

geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve gelecek nesillere daha temiz bir çevre bırakılabilmesi 

amacıyla izlenmesi gereken yolun “ULUSAL ÇEVRE YÖNETİMİ” olduğunu görmüştür. 

Bu yöntem bizlere, sağlıklı bir çevre için tedaviden önce koruma, koruyarak kullanma ve 

geliştirerek koruma prensibini verir. 

Çevreyi kirletmede anahtar unsur olan insan, kirlettiği çevreyi temizlemesini de bilmeli 

ve en azından mevcut kaynakları koruyarak Anayasamızın 56. Maddesinde ifadesini 

bulan “Herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip” olduğunu genç 

kuşaklara öğretmelidir. 

Unutulmamalıdır ki her şey insan ve onun mutluluğu içindir. Dolayısıyla tüm 

toplumumuzun çevre konusunda bilinçlendirilmesi, çevreye duyarlı ve kalıcı 

davranışların geliştirilmesi zorunludur. 

İlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla İl Çevre 

ve Orman Müdürlüğünce hazırlanan ve İlimizin Çevre Envanterine de esas teşkil 

edecek, bu raporun ilgililere faydalı olacağı inancı ile emeği geçenlere teşekkür ederim. 

Şemsettin UZUN 

Isparta Valisi 

V

21.Yüzyıla girdiğimiz bugünlerde insanoğlu; yaşadığı dünyanın ciddi boyutlarda 

kirlendiğini, sınırlı olan doğal kaynakların artan nüfus karşısında hızla tükendiğini ve 

kendi elleriyle kurduğu teknolojinin bilinçsizce kullanılması neticesinde bozulan çevrenin 

kendisini mutsuz ettiğini görmeye başlamıştır. 

Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi onarıp, temizleyip yeniden sağlıklı ve dengeli bir 

hale getirmenin nedenli güç ve pahalı bir iş olduğunu anlayan toplumlar, kalkınmanın 

gereği olan faaliyetlerin, çevreyi tahrip etmeden ve kirletmeden yerine getirmenin en 

akılcı bir yaklaşım olduğunu kabul etmişlerdir. İnsanlığın bilim ve teknolojiden 

vazgeçerek doğayı koruması da mümkün değildir. Bilim ve teknoloji kendi başına 

bizatihi üstün değerler değildir. Ancak, insan hayatı açısından anlam sahibidirler. 

Yapılması gereken bilim ve teknolojiyi, sürdürülebilir kalkınma modeli içerisinde çevre 

problemlerini asgariye indiren hizmet sektörlerinde kullanmaktır. 

Ülkemizde de çevreye duyarlı yüksek teknolojiye yöneliş söz konusudur. Bu yönelişi 

bilimsel bir temele kavuşturmak ve oturtmak için ileri teknoloji parkları ile önemi 

anlaşılan araştırma ve geliştirme laboratuarları kurulmaktadır. 

Çocuklarımıza daha sağlıklı ve temiz bir çevre bırakabilmek için, çevre bilincine erişmiş, 

araştıran, geliştiren, çevreyi kirletenleri uyaran, olumlu davranış alışkanlıkları kazanan 

bir nesil yetiştirmek zorundayız. 

İlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla 

hazırladığımız bu raporun; çevre sorunlarının tanınması ve çözüm yollarının 

aranmasında, çevreyle ilgili araştırma, inceleme yapanlara hareket noktası olması ve 

ışık tutabilmesi amacıyla hazırlanmıştır. 

Bu raporun hazırlanmasında yardımcı olan kurum, kuruluş ve kişiler ile emeği geçen 

personellerimize teşekkür ederim. 

Tayfun BÜYÜKKÜPÇÜ 

İl Çevre ve Orman Müdürü 

VI

İÇİNDEKİLER 

A. COĞRAFİ KAPSAM 1 

A.1. GİRİŞ 1 

A.2. İL ve İLÇE SINIRLARI 5 

A.3. İLİN COĞRAFİ DURUMU 8 

A.4. İLİN TOPOGRAFYASI ve JEOMORFOLOJİK DURUMU 8 

A.5. JEOMORFOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ 10 

A.5.1. METAFORMİZMA VE MAĞMATİZMA 13 

A.5.2. TEKTONİK VE PALEOCOĞRAFYA 13 

A.5.3. ISPARTA VE YAKIN ÇEVRESİNDE DEPREM TEHLİKESİ 14 

A.5.3.1. Faylanma 14 

A.5.3.2. Depremsellik 17 

B. DOĞAL KAYNAKLAR 19 

B.1 ENERJİ KAYNAKLARI 19 

B.1.1. GÜNEŞ 19 

B.1.2. SU GÜCÜ 19 

B.1.3. KÖMÜR 19 

B.1.4. DOĞALGAZ 19 

B.1.5. RÜZGAR 20 

B.1.6. BİYOKÜTLE 20 

B.1.7. PETROL 20 

B.1.8. JEOTERMAL SAHALAR 20 

B.2. BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK 20 

B.2.1. ORMANLAR 20 

B.2.2. ÇAYIR VE MERA 21 

B.2.3. SULAK ALANLAR 21 

B.2.4. FLORA 21 

B.2.5. FAUNA 23 

B.2.6. MİLLİ PARKLAR,TABİAT PARKLARI, TABIAT ANITI VE TABİATI KORUMA ALANLARI VE 

DİĞER HASSAS YÖRELER 24 

B.2.6.1. Milli Parklar 24 

B.2.6.2. Tabiat Parkları 24 

B.2.6.3. Tabiatı Koruma Alanları 25 

B.2.6.4. Mesire Yerleri 25 

B.2.6.5. Tabiat Anıtları 26 

B.3. TOPRAK 26 

B.4. SU KAYNAKLARI 27 

B.4.1. İÇME SUYU KAYNAKLARI VE BARAJLAR 27 

B.4.1.1. İçme Suyu Kaynağı (Eğirdir Gölü) 27 

B.4.1.2. İşletmede Olan Barajlar 28 

B.4.2. YER ALTI SU KAYNAKLARI 29 

B.4.3. AKARSULAR 30 

B.4.4. GÖLLER VE GÖLETLER 32 

B.4.4.1. Göller 32 

B.4.4.2 Göletler 32 

B.4.4.3. Uygulama Programında veya İnşa Halindeki Göletler 32 

B.4.4.4. Planlama Aşamasındaki Göletler 32 

B.5. MİNERAL KAYNAKLAR 32 

B.5.1. SANAYİ MADENLERİ 33 

B.5.2. METALİK MADENLER 33 

B.5.3. ENERJİ MADENLERİ 33 

B.5.4. TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER 33 

VII

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU 

C. HAVA ( ATMOSFER VE İKLİM ) 35 

C.1. İKLİM VE HAVA 35 

C.1.1. DOĞAL DEĞİŞKENLER 35 

C.1.1.1. Rüzgar 35 

C.1.1.2. Basınç 35 

C.1.1.3. Nem 36 

C.1.1.4. Sıcaklık 36 

C.1.1.5. Buharlaşma 36 

C.1.1.6. Yağışlar 36 

C.1.1.6.1 Yağmur 36 

C.1.1.6.2 Kar, Dolu, Sis Ve Kırağı 37 

C.1.1.7. Seller 37 

C.1.1.8. Kuraklık 37 

C.1.1.9. Mikroklima 38 

C.1.2. YAPAY ETMENLER 38 

C.1.2.1. Plansız Kentleşme 38 

C.1.2.2. Yeşil Alanlar 38 

C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar 39 

C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar 40 

C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 41 

C.2. HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLARI 43 

C.2.1. KÜKÜRTDİOKSİT KONSANTRASYONU VE DUMAN 44 

C.2.2. PARTİKÜL MADDE (PM) EMİSYONLARI 45 

C.2.3. KARBONMONOKSİT EMİSYONLARI 46 

C.2.4. AZOT OKSİT (NOx) EMİSYONLARI 46 

C.2.5. HİDROKARBON VE KURŞUN EMİSYONLARI 46 

C.3. ATMOSFERİK KİRLİLİK 46 

C.3.1. OZON TABAKASININ İNCELMESİNİN ETKİLERİ 46 

C.3.2. ASİT YAĞIŞLARININ ETKİLERİ 47 

C.4. HAVA KİRLETİCİLERİNİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ 48 

C.4.1. DOĞAL ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ 48 

C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri 48 

C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri 48 

C.4.1.3. Flora Ve Fauna Üzerindeki Etkileri 48 

C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 48 

C.4.2. YAPAY ÇEVREYE (GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ ÜZERİNE) ETKİLERİ 49 

D. SU 51 

D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI 51 

D.1.1. YER ALTI SULARI 51 

D.1.2. JEOTERMAL KAYNAKLAR 52 

D.1.3. AKARSULAR 52 

D.1.4. GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLAR 54 

D.1.4.1. Göller 54 

D.1.4.2. İşletmede Olan Göletler 56 

D.1.4.3. Uygulama Programında veya İnşa Halindeki Göletler 62 

D.1.4.4. Planlama Aşamasındaki Göletler 64 

D.2. DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİ 64 

D.3. SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ 67 

D.3.1. YER ALTI SULARI VE KİRLİLİK 67 

D.3.2. AKARSULARDA KİRLİLİK 69 

D.3.3. GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLARDA KİRLİLİK 71 

D.3.3.1. Eğirdir Gölü 71 

D.3.3.2. Kovada Gölü 73 

D.3.3.3. Beyşehir Gölü 74 

D.3.3.4. Burdur Gölü 74 

D.3.4. DENİZLERDE KİRLİLİK 74 

D.4. SU VE KIYI YÖNETİMİ, STRATEJİ VE POLİTİKALARI 75 

D.5. SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİ 76 

D.5.1. TUZLULUK 77 

D.5.2. ZEHİRLİ GAZLAR 77 

VIII

D.5.3. AZOT VE FOSFORUN YOL AÇTIĞI KİRLİLİK 77 

D.5.4. AĞIR METALLER VE İZ ELEMENTLER 77 

D.5.5. ZEHİRLİ ORGANİK BİLEŞİKLER 78 

D.5.5.1. Siyanürler 78 

D.5.5.2. Petrol Ve Türevleri 78 

D.5.5.3. Polikloro Naftalinler Ve Bifeniller 78 

D.5.5.4. Pestisitler Ve Su Kirliliği 78 

D.5.5.5. Gübreler Ve Su Kirliliği 78 

D.5.5.6. Deterjanlar Ve Su Kirliliği 79 

D.5.6. ÇÖZÜNMÜŞ ORGANİK MADDELER 79 

D.5.7. PATOJENLER 79 

D.5.8. ASKIDA KATI MADDELER 79 

D.5.9. RADYOAKTİF KİRLETİCİLER VE SU KİRLİLİĞİ 79 

E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 81 

E.1. GENEL TOPRAK YAPISI 81 

E.2. TOPRAK KİRLİLİĞİ 81 

E.2.1. KİMYASAL KİRLENME 81 

E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme 81 

E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme 83 

E.2.2. MİKROBİYAL KİRLENME 83 

E.3. ARAZİ 84 

E.3.1. ARAZİ VARLIĞI 84 

E.3.1.1. Arazi Sınıfları 84 

E.3.1.2. Kullanım Durumu 85 

E.3.2. ARAZİ PROBLEMLERİ 90 

F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 93 

F.1. EKOSİSTEM TİPLERİ 94 

F.1.1. ORMANLAR 94 

F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı 95 

F.1.1.2. İlin Orman Envanteri 95 

F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları 96 

F.1.1.4. Orman Kadastro Ve Mülkiyet Konuları 97 

F.1.2. ÇAYIR VE MERALAR 97 

F.1.3. SULAK ALANLAR 98 

F.1.4. STEP EKOSİSTEMLERİ 100 

F.2. FLORA 100 

F.2.1. HABİTAT VE TOPLULUKLARI 100 

F.2.2. TÜRLER VE POPULASYONLARI 102 

F.3. FAUNA 181 

F.3.1. HABİTAT VE TOPLULUKLARI 181 

F.3.2. TÜRLER VE POPULASYONLARI 181 

F.3.3. HAYVAN YAŞAMA HAKLARI 198 

F.3.3.1 Evcil Hayvanlar 198 

F.3.3.2 Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar 199 

F.3.3.3 Hayvan Hakları İhlali 199 

F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 199 

F.4. HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLAN ALANLAR 199 

F.4.1. ÜLKEMİZ MEVZUATI GEREĞİNCE KORUNMASI GEREKLİ ALANLAR 199 

F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanun’un 3.Maddesi Uyarınca 

Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları”, “Tabiatı Koruma Alanları” 199 

F.4.1.1.1. Milli Parklar 199 

F.4.1.1.2. Tabiat Parkları 202 

F.4.1.1.3. Tabiatı Koruma Alanları 204 

F.4.1.1.4. Tabiat Anıtları 205 

F.4.1.1.5. Mesire Yerleri 205 

F.4.1.2. Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca, Çevre ve Orman Bakanlığınca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve 

Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” 206 

F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2.maddesinin “a-Tanımlar” bendinin 1.2.3. ve 

5. alt bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” olarak Tanımlanan ve aynı 

Kanun ile 3386 sayılı Kanunun ilgili Maddeleri Uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar 

206 

IX


F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları 207 

F.4.1.5. 4/9/1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17. ve 

17.7.1999 tarih ve 23742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle değişik 18.19.20.maddelerinde 

tanımlanan alanlar 207 

F.4.1.6. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğinde tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri” 208 

F.4.1.7. 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9.maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından “Özel Çevre Koruma 

Bölgeleri” olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar 208 

F.4.1.8. 2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre Koruma Altına Alınan Alanlar 208 

F.4.1.9. 6831 sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 208 

F.4.1.10. 3621 sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 208 

F.4.1.11. 5373 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar 208 

F.4.1.12. 4342 sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 208 

F.4.1.13. 30.01.2002 tarih ve 24656 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Sulak Alanların Korunması 

Yönetmeliği’nde Belirtilen Alanlar 208 

F.4.2. ÜLKEMİZİN TARAF OLDUĞU ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER UYARINCA KORUNMASI 

GEREKLİ ALANLAR 209 

F.4.2.1. 14/2/1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Dünya Kültür ve Tabiat 

Mirasının Korunması Sözleşmesinin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 

Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar 

209 

F.4.2.2. 17/05/1994 tarih ve 21937 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı 

Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Söz.) Uyarınca 

Koruma Altına Alınmış Alanlar 209 

F.4.3. KORUNMASI GEREKEN ALANLAR 209 

F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tespit Edilen ve Yapılaşma 

Yasağı Getirilen Alanlar 209 

F.4.3.2. Tarım Alanları:Tarımsal kalkınma Alanları, Sulanan Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet 

Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I.ve II. Sınıf ile Özel mahsul 

Plantasyon Alanlarının Tamamı 211 

F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı veya Tuzlu, 

Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su 

Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık, Sazlık ve 

Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kenar Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak 

Alan Kalan Yerler 211 

F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltı Suyu İşletme Sahaları 211 

F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya nesli tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz 

için Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv 

Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 

212 

F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 sayılı Orman Kanunu’na Tabi Alanlarda Halkın Rekreasyonel Kullanımını Düzenleyip, 

Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 213 

G. TURİZM 215 

G.1. YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ 215 

G.1.1. YÖRENİN DOĞAL DEĞERLERİ 215 

G.1.1.1. Konum 215 

G.1.1.2. Fiziki Özellikleri 216 

G.1.2. KÜLTÜREL DEĞERLER 221 

G.1.2.1. Tarihsel Gelişim 221 

G.1.2.2. Merkez ve İlçelerde Tarihsel Gelişim 224 

G.1.2.3. Merkez ve İlçelerde Kültür ve Tabiat Varlıkları 230 

G.1.2.4. Merkez ve İlçelerdeki Sit Alanları 241 

G.1.2.5. Sosyo-Kültürel Yapı 246 

G.1.2.5.1. Merkez ve İlçelerde Sosyo-kültürel Yapı 249 

G.1.2.5. Sosyal Yapı Örgütlenmesi 252 

G.2. TURİZM ÇEŞİTLERİ 252 

G.2.1. KIŞ TURİZMİ 252 

G.2.2. İNANÇ TURİZMİ 252 

G.2.3. EKOTURİZM 254 

G.2.3.1. Kuş Gözlemciliği 254 

G.2.3.2. Endemik Bitki Gözlemciliği 255 

G.2.3.3. Foto Safari 255 

G.2.3.4. Trekking Turları 255 

G.2.3.5. Oryantıring 256 

G.2.3.6. Skuba 256 

X

G.2.3.7. Absailing 256 

G.2.3.8. Yayla Turizmi 256 

G.2.3.9. Kamp Karavan Turizmi 256 

G.2.3.10. Av Turizmi 256 

G.2.3.11. Dağ Turizmi 256 

G.2.3.12. Yamaç Paraşütçülüğü 257 

G.2.3.13. Mağara Turizmi 257 

G.2.3.14. Su Sporları Turizmi 257 

G.2.3.15. Sağlık Turizmi 257 

G.2.3.16. İpekyolu Projesi 258 

G.3. TURİSTİK ALTYAPI 258 

G.4. TURİST SAYISI 259 

G.5. TURİZM EKONOMİSİ 259 

G.6. TURİZM – ÇEVRE İLİŞKİSİ 259 

H. TARIM VE HAYVANCILIK 263 

H.1. GENEL TARIMSAL YAPI 263 

H.1.1. İLÇELERDE TARIM 263 

H.2. TARIMSAL ÜRETİM 265 

H.2.1. BİTKİSEL ÜRETİM 266 

H.2.2. BİTKİSEL ÜRETİM (TARLA BİTKİLERİ) 268 

H.2.2.1. Buğdaygil 268 

H.2.2.2. Baklagiller 269 

H.2.2.3. Yem Bitkileri 269 

H.2.2.4. Endüstriyel Bitkiler 269 

H.2.3. BİTKİSEL ÜRETİM (BAHÇE BİTKİLERİ) 270 

H.2.3.1. Meyve Üretimi 270 

H.2.3.2. Sebze Üretimi 271 

H.2.4. BİTKİSEL ÜRETİM (SÜS BİTKİLERİ) 272 

H.2.4.1. Fidan Üretimi 272 

H.2.4.2. Kesme Çiçekçilik 272 

H.2.5. ORGANİK TARIM 273 

H.2.5.1. Organik Gül Üretimi 273 

H.2.5.2. Organik Domates ve Biber Üretimi 273 

H.3. HAYVANSAL ÜRETİM 273 

H.3.1. BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK 274 

H.3.2. KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK 274 

H.3.3. KÜMES HAYVANCILIĞI (KANATLI ÜRETİM) 275 

H.3.4. SU ÜRÜNLERİ 275 

H.3.5. ARICILIK VE İPEK BÖCEĞİ YETİŞTİRİCİLİĞİ 277 

H.3.6. İLÇELERDE HAYVANCILIK 278 

H.4. TARIMSAL İŞLETMELER 279 

H.4.1. KAMU İŞLETMELERİ 279 

H.4.2. ÖZEL İŞLETMELER 281 

H.5. TARIMSAL FAALİYETLER 282 

H.5.1. PESTİSİT KULLANIMI. 282 

H.5.2. GÜBRE KULLANIMI 284 

H.5.3. TOPRAK KULLANIMI 285 

I. MADENCİLİK 287 

I.1. MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ 

OLAN DOĞAL MALZEMELERİ 287 

I.1.1. SANAYİ MADENLERİ 287 

I.1.2. METALİK MADENLER 287 

I.1.3. ENERJİ MADENLERİ 288 

I.1.4. TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER 288 

I.2. MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN YAPILDIĞI YERLERİN ÖZELLİKLERİ 289 

I.3. CEVHER ZENGİNLEŞTİRME 289 

I.4. MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ 289 

I.5. MADENCİLİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA ARAZİ KAZANIM AMACIYLA YAPILAN 

REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI 289 

J. ENERJİ 291 

J.1. BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI 291 

XI


J.1.1. TAŞKÖMÜRÜ 291 

J.1.2. LİNYİT 291 

J.1.3. ASFALTİT 291 

J.1.4. BİTÜMLÜ ŞİST 291 

J.1.5. HAM PETROL 291 

J.1.6. DOĞAL GAZ 291 

J.1.7. NÜKLEER KAYNAKLAR (URANYUM VE TORYUM) 291 

J.1.8. ORMAN 291 

J.1.9. HİDROLİK 292 

J.1.10. JEOTERMAL 292 

J.1.11. GÜNEŞ 292 

J.1.12. RÜZGAR 292 

J.1.13. BİYOKÜTLE 293 

J.2. İKİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI 294 

J.2.1. TERMİK ENERJİ 294 

J.2.2. HİDROLİK ENERJİ 294 

J.2.2.1 Kovada I HES 295 

J.2.2.2. Kovada II HES 295 

J.2.2.3. Çayköy HES 295 

J.2.2.4. Sütçüler HES 295 

J.2.3. NÜKLEER ENERJİ 296 

J.2.4. YENİLEBİLİR ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ 297 

J.3. ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI 297 

J.4. ENERJİ TASARRUFU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR 297 

K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ 299 

K.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ, YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU ETKİLEYEN ETKENLER 299 

K.2. GENEL ANLAMDA SANAYİNİN GRUPLANDIRILMASI 301 

K.2.1. İMALAT SANAYİ 301 

K.2.1.1. İmalat Türleri 301 

K.3. SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI 303 

K.3.1. İLÇELERDE İŞGÜCÜ DAĞILIMI 303 

K.3.2. İLÇELERDE SANAYİ VE TİCARET 305 

K.3.3. ÖRGÜTLENME 308 

K.3.3.1 Ticaret Sanayi 308 

K.3.3.2. Esnaf ve Sanat Odaları 308 

K.3.3.3 Dernekler 309 

K.4. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞYERİ SAYILARI VE İSTİHDAM DURUMU 309 

K.5. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ VE ENERJİ KULLANIMI 313 

K.6. SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN ÖNLEMLER 315 

K.6.1. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN HAVA KİRLİLİĞİ 315 

K.6.2. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN SU KİRLİLİĞİ 316 

K.6.3. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN TOPRAK KİRLİLİĞİ 317 

K.6.4. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ 317 

K.6.5. SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR 317 

L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 319 

L.1. ALTYAPI 319 

L.1.1. TEMİZ SU SİSTEMİ 319 

L.1.1.1. Merkez İlçede İçme Suyu 319 

L.1.1.2. Kentsel ve Kırsal Yerleşmelerde İçme ve Kullanma Suyu 319 

L.1.2. ATIK SU SİSTEMİ, KANALİZASYON VE ARITMA SİSTEMİ 321 

L.1.2.1. Merkezde Altyapı Durumu 321 

L.1.2.2. İlçelerde Altyapı Durumu 322 

L.1.3. DOĞAL ARITMA TESİSLERİ 323 

L.1.4. KÖY İÇİ ALT YAPILARI 324 

L.1.5. YEŞİL ALANLAR 327 

L.1.6. ELEKTRİK İLETİM HATLARI 327 

L.1.7 DOĞAL GAZ BORU HATLARI 328 

L.2. ULAŞIM 328 

L.2.1. KARAYOLLARI 328 

L.2.1.1. Karayolları Genel 328 

L.2.1.2. Toplu taşıma Sistemleri 329 

XII

L.2.1.3. Kent İçi Yollar 329 

L.2.1.4. Araç Sayıları 329 

L.2.2. DEMİRYOLLARI 329 

L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler 330 

L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları 330 

L.2.3. HAVAYOLLARI 331 

L.3. HABERLEŞME 331 

L.4. İLİN PLAN DURUMU 332 

L.5. İLDEKİ BAZ İSTASYONLARI SAYISI 332 

M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 335 

M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA 335 

M.1.1. KENTSEL ALANLAR 335 

M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 336 

M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni 336 

M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları 336 

M.1.1.3.1. İlçelerde Planlama 336 

M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk 342 

M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları 342 

M.1.1.6. Endüstri Alanları Ve Yer Seçimi 342 

M.1.1.7. Tarihi, Kültürel Arkeolojik Ve Turistik Özellikli Alanlar 344 

M.1.2. KIRSAL ALANLAR 344 

M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni 344 

M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti 344 

M.2. ALTYAPI 344 

M.3. BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİ 344 

M.3.1. KAMU BİNALARI 344 

M.3.2. OKULLAR 345 

M.3.3. HASTANELER VE SAĞLIK TESİSLERİ 347 

M.3.3.1. İlçelerdeki Sağlık Kurumları 348 

M.3.4. SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİSLER 351 

M.3.4.1. Bilimsel ve Sosyal Üniteler 351 

M.3.4.2. Sosyal Hizmetler 352 

M.3.4.3. Spor Tesisleri 352 

M.3.4.4. Doğa Sporları 354 

M.3.5. ENDÜSTRİYEL YAPILAR 356 

M.3.6. GÖÇER VE HAREKETLİ BARINAKLAR 356 

M.3.7. OTEL - MOTEL VE TURİZM AMAÇLI DİĞER YAPILAR 356 

M.3.8. BÜROLAR VE DÜKKANLAR 356 

M.3.9. KIRSAL ALANDA YAPILAŞMA 356 

M.3.10. YEREL MİMARİ ÖZELLİKLER 356 

M.3.11. BİNA YAPIMINDA KULLANILAN YEREL MATERYELLER 356 

M.4. SOSYO EKONOMİK YAPI 357 

M.4.1. İŞ ALANLARI ve İŞSİZLİK 357 

M.4.1.1. Isparta İlinin Ekonomik Yapısına Genel Bakış 357 

M.4.2. GÖÇLER 360 

M.4.3. GÖÇEBE İŞÇİLER 360 

M.4.4 KENT TOPRAĞININ MÜLKİYET DAĞILIMI 360 

M.4.5. KONUT YAPIM SÜREÇLERİ 360 

M.4.6. GECEKONDU ISLAH VE ÖNLEME BÖLGELERİ 360 

M.5. YERLEŞİM YERLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ 361 

M.5.1. GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ 361 

M.5.2. BİNALARDA SES İZOLASYONU 361 

M.5.3. HAVAALANLARI VE ÇEVRESİNDE OLUŞTURULAN GÜRÜLTÜ ZONLARI 361 

M.5.4. TİCARİ VE ENDÜSTRİYEL GÜRÜLTÜ 361 

M.5.5. KENTSEL ATIKLAR 361 

M.5.6. BİNALARDA ISI YALITIMI 361 

M.6. NÜFUS 361 

M.6.1. NÜFUSUN YILLARA GÖRE DAĞILIMI 361 

M.6.2. NÜFUSUN CİNSİYET VE YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 361 

M.6.2.1. Okuryazarlık Durumu 361 

M.6.2.2. Bebek Ölüm Hızı 362 

XIII


M.6.2.3. Cinsiyet 363 

M.6.2.4. Yaş Grupları 363 

M.6.2.5. Isparta İlinde Doğanlar 364 

M.6.2.6. Çocuk Kadın Oranı 364 

M.6.3. İL VE İLÇELERİN NÜFUS YOĞUNLUKLARI 365 

M.6.4. NÜFUS DEĞİŞİM ORANLARI 367 

M.6.4.1. Nüfus Büyüklüğü 367 

M.6.4.2. Kır/Kent Nüfus Değişimi 368 

M.6.4.3. Nüfusun Artış Hızları 369 

N. ATIKLAR 371 

N.1. EVSEL KATI ATIKLAR 371 

N.2. TEHLİKELİ ATIKLAR 371 

N.3. ÖZEL ATIKLAR 372 

N.3.1. TIBBİ ATIKLAR 372 

N.3.2. ATIK YAĞLAR 372 

N.3.3 PİL VE AKÜLER 374 

N.4. DİĞER ATIKLAR 374 

N.4.1. AMBALAJ ATIKLARI 374 

N.4.2. MEZBAHA ATIKLARI 374 

N.5. ATIK YÖNETİMİ 375 

N.6. KATI ATIKLARIN MİKTAR VE KOMPOZİSYONU 375 

N.7. KATI ATIKLARIN BİRİKTİRİLMESİ, TOPLANMASI, TAŞINMASI VE AKTARMA 

MERKEZLERİ 376 

N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERİ 377 

N.8.1. KATI ATIKLARIN DEPOLANMASI 377 

N.8.2. ATIKLARIN YAKILMASI 377 

N.8.3. KOMPOST 377 

N.9. ATIKLARIN GERİ KAZANIMI VE DEĞERLENDİRİLMESİ 377 

N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 377 

O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM 379 

O.1. GÜRÜLTÜ 379 

O.1.1. GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI 379 

O.1.1.1. Trafik Gürültüsü 379 

O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü 379 

O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü 380 

O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 380 

O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 380 

O.1.2. GÜRÜLTÜ İLE MÜCADELE 380 

O.1.3. GÜRÜLTÜNÜN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ 381 

O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 381 

O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 381 

O.1.4. GÜRÜLTÜNÜN İNSANLAR ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ 382 

O.1.4.1. Fiziksel Etkileri 382 

O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri 382 

O.1.4.3. Psikolojik Etkileri 383 

O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri 383 

O.2. TİTREŞİM 383 

P. AFETLER 385 

P.1. DOĞAL AFETLER 387 

P.1.1. DEPREMLER 387 

P.1.2. HEYELAN VE ÇIĞLAR 389 

P.1.3. SELLER 389 

P.1.4. ORMAN ,OTLAK ve SAZLIK YANGINLARI 390 

P.1.5. ORMANLAR ÜZERİNDE BİYOTİK VE ABİYOTİK FAKTÖRLERİN ETKİSİ 390 

P.1.6. FIRTINALAR 390 

P.2. DİĞER AFETLER 390 

P.3. AFETLERİN ETKİLERİ VE YARDIM TEDBİRLERİ 390 

P.3.1. AFETLERİN ETKİLERİ 390 

P.3.2. AFET ÖNCESİ ÇALIŞMALAR 391 

P.3.3. AFET ANI ÇALIŞMALARI 392 

P.3.4. AFET SONRASI ÇALIŞMALAR 392 

XIV

P.3.5. OLASI AFETLERE KARŞI SİVİL SAVUNMA MÜDÜRLÜĞÜNÜN ALACAĞI TEDBİRLER 392 

P.3.5.1. Deprem Öncesi Alınacak Tedbirler 392 

P.3.5.2. Deprem Sırasında Hareket Tarzı 393 

P.4.1. SİVİL SAVUNMA BİRİMLERİ 393 

P.4.2. YANGIN KONTROL VE ÖNLEME TEDBİRLERİ 393 

P.4.3. İLKYARDIM SERVİSLERİ 393 

P.4.4. AFETZEDELER VE YENİDEN İSKANI 393 

P.4.5. TEHLİKELİ VE ZEHİRLİ MADDELERİN SINIRLARARASI TAŞINIMI İÇİN ALINAN TEDBİRLER 394 

R. SAĞLIK VE ÇEVRE 395 

R.1. TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ 395 

R.1.1. SAĞLIK KURUMLARININ DAĞILIMI 395 

R.1.1.1. İlçelerde Sağlık Kurumları 395 

R.1.2. BULAŞICI HASTALIKLAR 398 

R.1.2.1. İçme Ve Kullanma Suları 401 

R.1.2.2. Zoonoz Hastalıklar 402 

R.1.3. AŞILAMA ÇALIŞMALARI 402 

R.1.4. BEBEK ÖLÜMLERİ 403 

R.1.5. ÖLÜMLERİN HASTALIK, YAŞ VE CİNS GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 405 

R.1.6. AİLE PLANLAMASI ÇALIŞMALARI 406 

R.2. ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RİSKLERİ 406 

R.2.1. KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 406 

R.2.2. SU KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 406 

R.2.2.1. Su Kirliliği ve Su İle Bulaşan Hastalıklar 406 

R.2.2.2. Suda Eriyebilir, İnorganik Tuzların Neden Olduğu Hastalıklar 406 

R.2.2.3 Suda Erimeyen, İnorganik Maddelerin Neden Olduğu Hastalıklar 407 

R.2.2.4. Sudaki Bitkisel Maddelerin Neden Olduğu Hastalıklar 407 

R.2.2.5. Suda Bulunan Özel Bakterilerin Neden Olduğu Hastalıklar 407 

R.2.2.6. Suda İle Geçebilecek Parazitlerin Neden Olduğu Hastalıklar 407 

R.2.2.7. Su İle Geçebilen Virüslerin Neden Olduğu Hastalıklar 407 

R.2.3. ATIKLARIN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 407 

R.2.4. GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 408 

R.2.5. PESTİSİTLERİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 408 

R.2.6. İYONİZE RADYASYONDAN KORUNMA 408 

R.2.7. BAZ İSTASYONLARINDAN YAYILAN RADYASYONUN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİSİ 409 

S. ÇEVRE EĞİTİMİ 411 

S.1. KAMU KURULUŞLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ FAALİYETLERİ 411 

S.1.1. MİLLİ EĞİTİM İLE İŞBİRLİĞİ 411 

S.1.1.1. Okullarda Çevre Eğitimi 411 

S.1.1.2. Trafik ve Çevre Bilgisi 411 

S.1.2. AVCI EĞİTİMİ 411 

S.1.3. KALORİFERCİ EĞİTİMİ 411 

S.2. ÇEVRE İLE İLGİLİ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİ 412 

S.2.1. ÇEVRE DERNEKLERİ 412 

S.2.2. ÇEVRE KULÜBÜ 412 

T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 413 

T.1. ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN VE ÇEVRESEL TAHRİBATIN ÖNLENMESİ 413 

T.1.1 HAVA 413 

T.1.2 SU 413 

T.1.3. TOPRAK 413 

T.1.4. GÜRÜLTÜ 413 

T.1.5. GÖRÜNTÜ 413 

T.1.6. EROZYON 414 

T.1.7. YAPILAŞMA 414 

T.1.8. İLDEKİ PROJELER 414 

T.2. 

DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJİK DENGELER ESAS ALINARAK VERİMLİ KULLANIMI, 

KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ 414 

T.2.1. DOĞAL YAPI 414 

T.2.2 HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK YAPI 415 

T.2.3 TOPRAK KABİLİYETİ 415 

T.2.4. EKOLOJİK YAPI 415 

T.2.5. DOĞAL, KÜLTÜREL, TARİHİ VE ARKEOLOJİK DEĞERLER 415 

XV


T.3. EKONOMİK VE SOSYAL FAALİYETLERİN, ÇEVRENİN TAŞIMA KAPASİTESİNİ 

AŞMAYACAK BİÇİMDE PLANLANMASI 417 

T.3.1. SOSYAL YAPI 418 

T.3.2. ISPARTA DA EKONOMİK YAPI 418 

T.3.3. İLÇELERDE İŞGÜCÜ ORANI 419 

T.4. SOSYO-EKONOMİK PLANLAMA 425 

T.5. TARIM ve TARIMSAL PLANLAMA 426 

T.6. SANAYİ VE SANAYİ PLANLAMASI 427 

T.7. HİZMETLER VE HİZMET PLANLAMASI 428 

T.8. ÇEVRENİN İNSAN-PSİKOSOSYAL İHTİYAÇLARIYLA UYUMUNUN SAĞLANMASI 429 

T.8.1. FİZİKSEL GELİŞME EĞİLİMLERİ 429 

T.8.2. TEKNİK VE SOSYAL ALTYAPI 430 

T.9. ÇEVREYE DUYARLI ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI 430 

T.9.1. MEVCUT ARAZİ KULLANIMI 430 

T.9.2. ISPARTA İLİNDEKİ İMAR PLANI DEĞİŞİKLİKLERİ/MEVZİİ PLANLAR 431 

HARİTALAR ( PAFTALAR) 439 

TABLO LİSTESİ 

ŞEKİL LİSTESİ 

HARİTA LİSTESİ 

GRAFİK LİSTESİ 

KAYNAKLAR 

XVI

• Doğal Kaynaklar 

• Hava 

• Su 

• Toprak ve Arazi Kullanımı 

• Flora – Fauna ve Hassas Yöreler 

• Turizm 

• Tarım ve Hayvancılık 

• Madencilik 

• Enerji 

• Gürültü ve Titreşim 

• Sanayi ve Teknoloji 

• Altyapı, Ulaşım ve Haberleşme 

• Yerleşim Alanları ve Nüfus 

• Atıklar 

• Afetler 

ISPARTA 

ÇEVRE 

DURUM RAPORU 


• Sağlık ve Çevre 

• Çevre Eğitimi 

• Çevre Yönetimi ve Planlama 

XVII



XVIII 

XVIII

COĞRAFİ KAPSAM 

A.COĞRAFİ KAPSAM 

A.1.GİRİŞ 

COĞRAFYA 

Güller ve göller diyârı, halısı ile meşhur ilimiz Isparta Akdeniz bölgesinin, Antalya bölümünde ve 

Göller yöresinde Burdur, Afyonkarahisar, Konya, Antalya illeri ile Beyşehir ve Burdur gölleri arasında 

yer alan şirin bir ildir. 

Merkez ilçesiyle birlikte toplam 12 ilçesi bulunmaktadır. Akdeniz iklimi ile Orta Anadolu’da 

yaşanan karasal iklim arasında geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bu nedenle il sınırları içinde her iki 

iklimin özellikleri gözlenir. Akdeniz kıyılarında görülen sıcaklık ve yağış özellikleri ile karasal iklimin 

düşük sıcaklık ve düşük yağış özellikleri tam olarak gözlenmez. İlin güneyinde (Sütçüler) Akdeniz, 

kuzeyinde (Ş.Karaağaç, Yalvaç) ise karasal iklimin özellikleri gözlenir. 

Isparta’da 1500 m. yükselti kuşağına kadar, Akdeniz’e özgü maki türü ağaççıklarla birlikte, 

meşenin egemen olduğu yapraklı ormanlar bulunur. Eğirdir Gölü’nün kuzeyinde, Gelendost-Yalvaç 

arasında, Afşar yöresinde, Isparta-Ağlasun arasında ve Sütçüler bölgesinde yer yer iyi koru niteliği 

gösteren yapraklı ormanlar geniş alanlar kaplar. Yapraklı ormanlar üzerinde 1700-1800 m.lere kadar 

kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç gibi ibreli ağaçlardan oluşan ve özellikle ilin güneyinde çok iyi koru 

özelliği gösteren, iğne yapraklı ormanlar yayılmıştır. Bu ağaçlardan başka buralarda yer yer köknar 

ağaçlarına da rastlanmaktadır. 

Kızılçam ve karaçamdan sonra İl’de en çok alan kaplayan ağaç Torosların temel ağacı olan sedirdir. 

Ancak, olumsuz insan etkileri nedeniyle daralmıştır. Sedir ormanları, ancak Davras Dağı eteklerinde, 

Barla-Senirkent arasında ve yüksek dağların doğu ve kuzey yamaçlarında yayılım göstermiştir. 

Sınırları içerisinde çok sayıda göl, milli park ve tabiat koruma alanı vardır. Eğirdir, Kovada ve 

Gölcük Gölleri “altın üçgen” olarak adlandırılır. Isparta ili ülkemizde hatta Dünyada, sınırlarında en fazla 

göl ve gölet bulunduran İl’dir. 

Eğirdir Gölü tahribata uğramamış ve henüz su kalitesi fazla değer kaybetmemiş Türkiye'nin ikinci 

büyük tatlı su gölüdür. Isparta ilinin İçme suyunun temin edildiği Eğirdir Gölü, göl-dağ turizmi açısından 

olduğu kadar balık avcılığı, su sporları ve rekreasyon imkanları ile de bulunmaz bir yurt köşesidir. Bir 

çöküntü gölü olan Eğirdir’e bilhassa etrafında bulunan çeşitli yükseklikteki dağlar da ilginç bir görünüm 

kazandırmaktadır. Göl ve çevresinde yamaç paraşütçülüğü, rüzgar sörfü, kamp-karavan turizmi, kuş 

gözlemciliği, trekking, canyoning, orienting yapılmaktadır. Eğirdir Gölü’nün suyu, tatlı su balıklarının 

yaşamasına elverişli olması amatör ve profesyonel balık avcılığı imkanını sağlamaktadır. 

Isparta ili sahip olduğu topografik yapısı, dağları, ırmakları, gülleri ve kanyonları ile ayrıca bu 

değerleri örten orman yapısı ile Antalya’nın arka bahçesi olarak sahip olduğu bu değerleri Antalya’ya 

gelen turistlere ve büyük şehirlerde oturan doğaseverlere sunmaktadır. Isparta’daki turizmin daha iyi 

tanıtılabilmesi için Antalya turizmi ile entegrasyon çalışmaları yürütülmektedir. 

Dağları ve gölleri çok, ekine elverişli yeri az olmakla beraber toprağı verimlidir. Her türlü tahıldan 

başka şeker pancarı, kenevir, haşhaş, tütün ve susam yetiştirilir. Hayvan ürünleri de zengindir. 

Ormanlarından da oldukça fayda sağlanır. Özellikle gül yağcılığı ve halıcılığı en önemli ekonomik 

değerlerini oluşturur. 

1


İLİMİZ COĞRAFİ KONUMU 

İlimiz, Akdeniz Bölgesinin batı bölümünde, “Göller Bölgesi” denilen iç 

kesiminde yer alır. Yüzölçümü 8.933 km 2 dir.Yüzölçümünün % 68’ini dağlar 

oluşturur. Rakım :1030’dur. 

Harita A.1.İlin Coğrafi Konumu 

TARİHÇE 

Isparta ve çevresi, târih sahnesine Hititlerle çıkar.Hititler zamânında bölgenin ismi “Arvaza” 

idi.Hititlerin yıkılışından sonra Frikya Krallığı bu topraklara sâhip olmak istemişse de, burayı Lidyalılar ele 

geçirmişlerdir. M.Ö. 4. asırda Lidyalıların elinde bulunan bu topraklarla, Kızılırmak batısındaki toprakları 

Persler istilâ etmiştir. Makedonya Kralı İskender, Doğu seferine çıktığında Perslerden bu bölgeyi almıştır. 

İskender’in ölümü ile Makedonya krallığı generalleri arasında taksim edilmiş ve Isparta çevresi Selevkos 

Devletinin olmuştur. Roma İmparatorluğu M.Ö. 1. asırda Selevkos Devletini ilhak edince, Isparta ve civârı 

Roma hâkimiyeti altına girmiştir. O târihlerde Isparta, “Psidia” isimli küçük bir şehirdi. Roma İmparatorluğu 

M.S. 395’te ikiye bölününce bu bölge Doğu Roma’nın payına düşmüştür. 

1071 Malazgirt Zaferinden sonra Türkler, Isparta ve çevresini Bizanstan alarak fethetmişlerse de, 

Birinci Haçlı Seferinde Bizanslılar bu bölgeyi yeniden istilâ etmişlerdir. Selçuklu Türkleri 1203 senesinde 

Bizanslılardan geri alarak, yeniden bu bölgeyi ve Isparta’yı fethetmişlerdir. 1300 senesinden sonra Eğirdir’de 

bulunan Hamidoğulları Beyliği, Isparta ve çevresini Türkiye Selçukluları ve İlhanlılara bağlı olarak idare 

etmiştir. Bir ara topraklarına İlhanlılar tarafından el konulmuş ve bölgeyi İlhanlı valiler idare etmiştir. 1327’de 

Hamidoğulları Beyliği yeniden kurulmuştur. Bu beyliğin bir kolu da Antalya’da Tekeoğulları olarak hüküm 

sürmüştür. 

1335’te İlhanlılar târih sahnesinden çekilince Hamidoğulları bağımsız olmuştur. 1380’de Sultan Murâd 

Han zamanında (Yalvaç ve Şarkîkaraağaç) 80 bin Osmanlı altını karşılığı satın alınmıştır. Hamidoğulları 

Birinci Kosova Savaşında Osmanlılara asker yardımı yapmıştır. 1391’de Yıldırım Bâyezîd Hân, Isparta’nın 

geri kalan kısmını ve Hamidoğulları Beyliğini de Osmanlı Devletine katmıştır. Osmanlı Devrinde Isparta, 

Anadolu Beylerbeyliğinin 14 sancağından birine, Tanzimâttan sonra Konya eyâletinin 5 sancağından birine 

merkez olmuştur. Isparta ismi yalnız merkez için kullanılmış sancağın ismi “Hamid ili” (Hamidâbâd) olarak 

kullanılmıştır. 

Hititler bölgeye “bereket” mânâsına gelen“Baris” ismini vermişler. Romalılar “Psidia” ismi verilen bu 

bölgeye hâkim olunca, “Baris” ismi yerine, kendi dillerine uygun olan “Sbarita” demişler. Şehir, Türkler 

tarafından fethedilince buraya “İsbarita” demişler. Zamanla bu kelime halk dilinde “Isparta” olarak yerleşmiş. 

Osmanlı devrinde Isparta sancağına Hamidâbâd, sancak merkezine ise Isparta denmiştir. 

Başka bir tarihsel kaynağa göre, 1948 yılında L. Robert, bulduğu bir yazıtla bu antik kentin Keçiborlu- 

Kılıç Kasabası yakınında Fari’de olduğunu belirtmiştir. Isparta adının ilkçağdaki kökeni olarak Saporda adı 

üzerinde durulmaktadır. Polybiosda’ki (V.72) bir metinde “Aynı yılın yazında, Selgelilerce kuşatılan ve zapt 

2


edilmek tehlikesiyle karşılaşan Pednelissos’un halkı Seleukos Prensi Akhaios’a ulak gönderip yardım istedi. 

Bu isteğin hemen kabul edilmesi üzerine Pednalissoslular yardım gelecek umuduyla yüreklendiklerinden, 

kuşatmaya inatla direnir oldular; Akhaiosda seferin komutanlığına Garyeris’i atayarak, onunla birlikte 6.000 

yaya ve 500 atlıyı yardıma gönderdi. Selge’liler bu kuvvetin geldiğini duyunca askerlerinin çoğuyla 

‘Basamaklar’ denilen yerdeki geçidi tuttular. Saporda'ya giriş onların denetimindeydi ve tüm geçit verebilecek 

diğer yerleri geçilmez hale getirmişlerdi” yazmaktadır. Selge güney Pisidia’dadır. Pednelissos’un yeri kesin 

olarak tespit edilmiş olmamakla birlikte Selge civarındaki kentlerden birisi olduğu düşünülmektedir. Sardes 

(Salihli)de üstlenen Seleukos Prensi Akhaios bölgeye göndereceği yardım için Eumenia (Çivril), Apameia 

(Dinar), Isparta, Çandır yolunu kullanmış olmalıdır. Bu durumda “Saportaya giriş onların denetimindeydi” 

derken sözü edilen geçidin şimdiki Isparta civarında olabileceği ileri sürülmektedir. XIV. yüzyıl Arap 

kaynaklarında ilin bugün bulunduğu yöre Saparta olarak anılmakta, Isparta adının bu sözcükten geldiği 

sanılmaktadır. 

Isparta 1203 senesinden bu yana düşman istilâsına uğramamış bir ilimizdir. Cumhuriyet devrinde il 

olmuştur. 

I. Dünya Savaşı’nın Osmanlı Devleti ve müttefiklerinin aleyhine sona ermesinin ardından, 30 Ekim 

1918 tarihinde imzalanan Mondros Antlaşması’nın 7. Maddesi doğrultusunda, galip ülkeler, daha önce kendi 

aralarında yaptıkları gizli antlaşmalara göre çeşitli bölgeleri işgal etmeye başladılar. Bu işgallere karşı da bütün 

Anadolu’da tepki hareketleri ortaya çıkmaya başladı. İşte Türk milletinin varlığını ve istiklalini korumak için 

bütün imkânlarını sonuna kadar seferber ettiği olağanüstü bu döneme Milli Mücadele Dönemi denilmektedir. 

Anadolu’nun hemen hemen her yerinde millî teşkilatların kurulduğu, düşmana karşı top yekun bir 

ayaklanmanın millî bir galeyanın oluştuğu bu dönemde, millî mücadele ruhunun filizlenip, başarıya 

ulaşmasında Isparta’nın da olağanüstü hizmet ve katkıları olmuştur. 

Düşman İşgallerine Karşı Isparta’dan İlk Tepkiler: Yunanlıların İzmir’e ayak bastığı duyulur duyulmaz, 

Anadolu’nun diğer yerlerinde olduğu gibi Isparta ve kazalarında da olağanüstü bir heyecan oluşmuş, halk 

galeyana gelmiştir. İzmir’in işgalinin ilk günü 15 Mayıs’ta bütün Yalvaçlılar İstanbul’da Sadrazamlığa işgali 

kınayan protesto telgrafları gönderdiler. Bu telgrafta; “Biz namusumuz ile yaşayacağız, namusumuz ile 

öleceğiz. Türk milleti zilletle yaşayamaz. Bu kadar hakir bir millete katlanarak yaşamak isteyen bir Türk ve 

Müslüman düşünülemez. Biz daha ölmedik. Büyük hakanımıza şanlı tarihimizin son kurbanı olacağız. Gayret 

borcumuz, ya İzmir ya ölümdür. Vatan için ölmeye âmâdeyiz” deniyordu. Yine aynı gün Keçiborlu, Uluborlu 

ve Şarkîkaraağaç işgallere tepki göstermiştir. 

İlçelerde bu gelişmeler meydana gelirken, Isparta’da millî mücadelenin öncülerinden olan Hafız 

İbrahim (Demiralay), memleketi olan Gelendost’un Afşar nahiyesine gelerek, evinde yörenin ileri gelenleriyle 

vatanın içinde bulunduğu durumu görüştü ve bu görüşmelerin sonucunda; “İzmir’in işgali meselesini İstanbul 

Hükümeti’nin siyaset masası değil, ancak Türk’ün kendi kuvvet ve silahı halledecektir” denilerek halk silahlı 

direnişe çağrıldı. Yine Isparta’da millî mücadelenin önderlerinden olan ve o günlerde henüz 22 yaşında olan 

Akkaşzâde Süleyman Turgut da Gençler Yükselme Cemiyeti Başkanı olarak Hafız İbrahim’le birlikte bütün 

Ispartalıların hislerine tercüman olarak Isparta’da bir protesto mitingi yapılmasına önayak oldular. 11 Haziran 

1919’da Hükümet Konağı önündeki meydanda 15.000 kişinin katıldığı büyük bir miting düzenlendi. Mitingde 

alınan kararlar İtilaf Devletleri temsilcilerine ve Paris Barış Konferansına telgrafla bildirildi. 

O günlerde İzmir’den gelen bazı Ispartalıların, Yunanlıların yaptığı insanlık dışı mezalimi anlatmaları 

üzerine halk büsbütün galeyana gelmiştir. Hafız İbrahim bu haberleri duyar duymaz Isparta halkını cihada 

davet etti. Bu davet üzerine tüm ahali Isparta’da toplanmaya başladı. İlk protesto mitinginin üzerinden daha 10 

gün geçmeden 20 Haziran 1919 özellikle şehrin pazarı olması münasebetiyle Çarşamba günü Isparta’da ikinci 

bir miting yapıldı. Yaklaşık 18.000 kişinin katıldığı bu büyük mitingin öncekinden farkı silahlı bir toplantı ve 

gösteri olmasıdır. Mitingin başlangıcından sonuna kadar, şehrin bütün camilerinin minarelerinden tekbirler 

getirildi, halk Allah için cihada davet edildi. Oradakiler de bu davete yemin ederek söz verdiler. 

Isparta’da Millî Teşkilatlanma ve Isparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Mondros Mütarekesinden 

sonra Anadolu’nun diğer yerlerinde olduğu gibi Isparta’da da cemiyetler kuruldu. Bunların başında Cemiyet-i 

İlmiye ve Gençler Yükselme Cemiyeti geliyordu. Isparta’da milli hislerin uyanması, bilinçlenmesinde ve 

kamuoyunun oluşmasında bu cemiyetlerin büyük rolü oldu. Bu cemiyetler düşmana karşı mücadele gündeme 

gelince Isparta Millî Müdafaa-i Vataniye Heyeti adı altında faaliyet göstermeye başladı. Bu arada İstanbul 

Hükümeti’ne sadık bazı mülkî idarecilerin milli yapılanmaya karşı olumsuz davranışları da oluyordu. Bütün 

olumsuz gelişmelere rağmen Heyet-i Temsiliye’nin aldığı olumlu tedbirler neticesinde 21 Eylül 1919’da 

3


Isparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti resmen kuruldu. Aynı günlerde Isparta mutasarrıflığı İstanbul Hükümeti ile 

bağlantısını keserek, Heyet-i Temsiliye’ye bağlandı. Bu bağlılık ve Isparta’daki milli teşkilat ve alt birimleri 

27 Eylül 1919’da bir telgrafla Sivas’ta bulunan Mustafa Kemal’e bir rapor halinde bildirildi. Mustafa Kemal 

Paşa da bir gün sonra gönderdiği cevapla Isparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyetini bu faaliyetlerinden dolayı taltif 

ederek başarılar diliyordu. 

Artık Ekim 1919’dan itibaren Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Isparta’da tek otorite olarak her türlü sosyal 

ve siyasi olayları kontrolü altına aldı. İlk aşamada batı cephesinde Yunanlılara karşı mücadele eden milis 

kuvvetlerimize, ardından da daha sonra bölgeye gönderilen düzenli birliklere maddi, manevi ve insan gücü 

olarak yardımlarda bulundu. 

Isparta ve havalisinden toplanıp, cepheye gönderilen mücahitler cephede canla başla mücadelelerine 

devam ederken Hafız İbrahim, Mustafa Kemal Paşa’nın izniyle Fevzi Paşa’nın da isteği üzerine yeni bir 

kuvvet oluşturup, cepheye sevk etmek üzere görevlendirildi. 1920 yılı Ağustos ayı başlarında Ankara’dan 

Isparta’ya gelen Hafız İbrahim hemen hazırlıklara başladı ve üç gün içinde 100 süvari ve 200 piyadeden oluşan 

gönüllü teşkilatı meydana getirdi. Bu kuvvete “Demiralay” adı verildi. Aynı zamanda Demiralay’ın 

komutanlığını da üzerine alan Hafız İbrahim birliklerinin başında derhal cepheye hareket etti. Cepheye hareket 

ederken TBMM’ne bir telgrafla bilgi verirken şu ifadeleri kullanıyordu: “Cenâb-ı kâdir mukaddes gayemize 

bizi vasıl edinceye kadar silahlarımızı düşman sinesinden ayırmayacağımıza yemin ve alayın bayrağı altında 

ruhumuzu teslim etmeye imanımızla karar verdik”. Mustafa Kemal Paşa da Büyük Millet Meclisi adına 

gönderdiği cevabi yazıda vatanın korunması konusunda gösterdiği hassasiyet ve fedakarlığından dolayı Isparta 

sancağına teşekkür etti. 

Demiralay, cepheye ulaştıktan sonra Sarayköy, Buldan-Güney-Çal cephelerinde düşmana karşı 

mücadelesinde olağanüstü başarılar göstererek destanlar yazdı. Bu yüzden Batı cephesindeki başarılar 

içerisinde Demiralay’ın ayrı bir yeri vardır. Başarılarından dolayı TBMM ve Batı cephesi komutanlığının 

sürekli olarak takdirini toplamıştır. Demiralay, 2 Aralık 1920’de düzenli ordu içine alınmış ve 39. Piyade Alayı 

adıyla sonuna kadar millî mücadelede yer almıştır. 

ATATÜRK’ÜN ISPARTAYA GELİŞİ 

6 MART 1930 

Millî mücadelenin en şiddetli dönemlerinde Isparta, asker göndermenin yanı sıra cephenin yiyecek ve 

giyecek ihtiyacının hemen hemen tamamını karşılıyor, yiyeceklerin bir kısmını çoğu zaman halktan toplanan 

ayni yardımlarla sağlanıyordu. Düşman zulmünden kaçan Aydın muhacirlerine, hatta Maraş cephesine, nerede 

ihtiyaç varsa oraya yapabildiği kadar maddi yardımlar yapmıştır. Cephe gerisi hizmetleri içerisinde yaralı 

askerlerin bakımı ve tedavisi de vardı. Etrafındaki cepheye yakın illerin hemen hepsinin düşman işgalinde 

veya işgal tehdidinde bulunması sebebiyle cephe gerisi, lojistik hizmetler bakımından Isparta’yı daha da ön 

plana çıkarmıştır. Bu maksatla oluşturulan hastane hizmetleri bugünkü, bölgenin önemli ve tek asker 

hastanesinin de temelinin atılmasında önayak olmuştur. 

4

A.2.İL ve İLÇE SINIRLARI: 

5 


Aksu Keçiborlu Şarkîkaraağaç 

Atabey Merkez Uluborlu 

Eğirdir Senirkent Yalvaç 

Gönen Sütçüler Yenişarbademli 

Gelendost 

Isparta’nın biri merkez olmak üzere on üç ilçesi vardır. 

Merkez İlçe: 

İlçe toprakları genelde düzdür. Doğusunda Davras Dağı, güney batısında Akdağ, orta kesiminde ise 

Isparta Ovası yer alır. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Gülcülük ve gülyağcılık yaygındır. Bağcılık gelişmiştir. 

Yüksek kesimlerde hayvancılık yapılır. İplik Fabrikası, Sümerbank Halı Fabrikası, Çimento Fabrikası un 

fabrikaları başlıca sanayi kuruluşlarıdır. İlçe merkezi Akdağ’ın kuzey eteklerinde kurulmuştur. İzmir-Aydın- 

Eğirdir demiryoluna Bozanönü istasyonunda ayrılan bir hatla bağlanır. Mimârî bakımdan modern bir şehir olan 

Isparta Anadolu’nun hızla gelişen illerindendir. 

Aksu İlçesi: 

İlçe toprakları orta yükseklikteki engebeli alanlardan meydana gelmiştir. Doğusunda Dedegül Dağları 

yer alır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Başlıca tarım ürünleri buğday, patates ve soğandır. Yüksek 

kesimlerde hayvancılık yapılır. Evlerde halı ve kilim dokumacılığı yaygındır. İlçe merkezi, Dedegöl Dağları 

eteklerinde kurulmuştur. Eğirdir’e bağlı bucak iken 19 Haziran 1987’de 3392 sayılı kânunla ilçe oldu. 

Atabey İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 5 köyü vardır. Yüzölçümü 202 km2 olup, nüfus yoğunluğu 37’dir. İlçe 

topraklarının kuzey ve batısında Barla Dağı güneyinde Bazonönü Ovası yer alır. Barla Dağının güneyinde 

zengin çayırlarla kaplı 1000-1500 m yükseklikte platolar vardır. Ekonomisi gül yetiştiriciliği ve gülyağcılığına 

dayanır. El tezgahlarında yapılan Halıcılık önde gelen geçim kaynağıdır. İplik fabrikası başlıca sanayi 

kuruluşudur. İlçe merkezi denizden 1000 m yükseklikte Barla Dağı eteklerinde kurulmuştur. Eski adı 

Agros’tur. Tarihi çok eskilere dayanır. Güney batısında Antik Seleukei Sidara şehri kalıntıları vardır. 1921’de 

Büyük Millet Meclisi kararıyla Atabey ismini aldı. İlçe belediyesi 1910’da kurulmuştur. 

Eğirdir İlçesi: 

1990 sayımına göre toplam nüfûsu 41.266 olup, 15.828’i ilçe merkezinde. 25.438’i köylerde 

yaşamaktadır. Merkez bucağına bağlı 23, Kocapınar bucağına bağlı 2 köyü vardır. İlçe topraklarını Eğirdir 

Gölü ile bu gölü Isparta Ovasından ayıran dağlardan meydana gelir. Kuzeybatısında Barla Dağı, batısında 

Davras Dağı, doğusunda Dedegül Dağı yer alır. Eğirdir Gölünün büyük bölümü ile Kovada Gölü ilçe sınırları 

içinde kalır. Başlıca düzlükler göle dökülen dere vadilerinde yer alır. Ekonomisi tarım, hayvancılık ve 

balıkçılığa dayanır. Başlıca tarım ürünleri buğday, patates ve soğan olup, ayrıca az miktarda arpa, 

şekerpancarı, fasulye ve nohut yetiştirilir. Göl çevresinde sulanabilen arazide sebze ve meyvecilik yapılır. En 

çok elma üretilir. Yaylalarda ise en çok koyun ve kıl keçisi, köylerde ise daha çok sığır beslenir. Gölde tatlı su 

balıkçılığı yapılır. Kerevit, sazan ve sudak başlıca av ürünleridir. Kerevit yurt dışına ihraç edilir. Halı atölyeleri 

başlıca küçük sanâyi kuruluşlarıdır. Evlerde de halı ve kilim dokumacılığı yapılır. 

İlçe merkezi Eğirdir Gölünün güney kıyısında göle doğru uzanan Kaleburnu Yarımadası üzerinde 

kurulmuştur. Isparta-Konya karayolu ilçeden geçer. İl merkezine 36 km mesafededir. Isparta’dan ilçe 

istasyonuna kadar gelen bir demiryolu vardır. Hamidoğulları Beyliğine başşehirlik yapmıştır. İlçede ülke 

çapında hizmet veren Kemik Hastalıkları Hastanesi ve Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı, Su Ürünleri 

Yüksek Okulu vardır. 

Gelendost İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 13 köyü vardır. Yüzölçümü 624 km2 olup, nüfus yoğunluğu 36’dır.İlçe 

topraklarının kuzeyinde Kirişli Dağı, güneyinde Dedegül Dağı ve bu dağların ortasında Gelendost Ovası yer 

alır. Eğirdir Gölünün bir bölümü ilçe sınırları içinde kalır. Ovayı Doğanoğlu (Yalvaç) Deresi sular. 

Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, nohut, haşhaş ve şekerpancarıdır. 

Bağcılık ve elma yetiştiriciliği yaygın olarak yapılır.Hayvancılık ikinci derecede geçim kaynağıdır. En çok 

koyun ve kılkeçisi beslenir. Ev tezgahlarında halı dokumacılığı yapılır.


İlçe merkezi, Eğirdir Gölünün doğu kıyısında bir ova kenarında kurulmuştur.Isparta-Konya karayolu 

ilçenin güneydoğu kıyısından geçer.İl merkezine 81 km mesafededir. Denizden 940 m yüksekliktedir. 1952’de 

ilçe olanGelendost’un belediyesi 1951’de kurulmuştur. 

Gönen İlçesi: 

İlçe toprakları orta yükseklikteki düzlük alanlardan meydana gelir.Isparta Ovasının bir kısmı ilçe 

sınırlarında kalır. Ekonomisi tarıma dayalıdır.Gül yetiştiriciliği ve gül yağcılık yaygındır. Yüksek kesimlerde 

hayvancılık yapılır. Ev tezgahlarında halı dokunur. Merkez ilçeye bağlı belediyelik bir kaza iken 9 Mayıs 

1990’da 3644 sayılı kânunla ilçe oldu. 

Keçiborlu İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 15 köyü vardır.Yüzölçümü 565 km2 olup, nüfus yoğunluğu 35’dir. İlçe 

toprakları orta yükseklikte engebeli araziden meydana gelir.Kuzeydoğusunda Karakuş Dağı, güneybatısında 

SöğütDağı, doğusunda Kapı Dağı yer alır. Bu dağların ortasında bir plato vardır. Ekonomisi tarıma dayalıdır. 

Başlıca tarım ürünleri şekerpancarı, arpa, buğday ve elma olup, ayrıca az miktarda soğan, patates, armut ve 

haşhaş yetiştirilir. Bağcılık ve gülcülük yaygındır.Hayvancılık ikinci derecede gelir kaynağı olup, canlı hayvan 

ticaretine yöneliktir. Ev tezgahlarında halı dokumacılığı yapılır. İlçe topraklarındaki kükürt yatakları Etibank 

tarafından işletilir. 

İlçe merkezi Keçiborlu Deresi Vâdisinde kurulmuştur.İstanbul-Antalya ve Eğirdir-Isparta-İzmir 

demiryolu ilçeden geçer. İl merkezine 40 km mesafededir. Denizden yüksekliği 1040 metredir. İlçe belediyesi 

1902’de kurulmuştur. 

Senirkent İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 8 köyü vardır. Yüzölçümü 600 km2 olup, nüfus yoğunluğu 41’dir.İlçe toprakları 

kuzey ve güneyden dağlarla çevrilmiş bir alanda yer alır. Güneyinde Barla ve Kapı Dağları, kuzeyinde 

Karakuş Dağları ile bu dağların ortasında Senirkent Ovası yer alır. Eğirdir Gölünün bir bölümü ilçe sınırları 

içinde kalır. Ovayı Gençali Deresi sular. Ekonomisi tarım ve dokumacılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri 

şekerpancarı, arpa, elma, üzüm, buğday ve soğan olup, ayrıca az miktarda patates, baklagiller ve armut 

yetiştirilir. El tezgahlarında halıcılık yaygın olarak yapılır.Salça fabrikası başlıca sanayi kuruluşudur. İlçe 

merkezi Hoyran Gölüne (Eğirdir Gölünün kuzey parçası) açılan bir ovanın batı kenarında kurulmuştur. 

Denizden yüksekliği 1040 metredir. İl merkezine 72 km mesafededir. Fazla gelişmemiş olan Senirkent 

1952’de İlçe olmuştur. İlçe belediyesi 1886’da kurulmuştur. 

Sütçüler İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 20, Kasımlar bucağına bağlı 8 köyü vardır. Yüzölçümü 1288 km2 olup, nüfus 

yoğunluğu 17’dir. İlçe toprakları engebeli alanlardan meydana gelir. Doğusunda Dedegül Dağı, orta ve 

güneyinde Kuyucak Dağı yer alır. Dağların yüksek kesimlerinde hayvancılık açısından önemli yaylalar vardır. 

Dağlar meşe, köknar, kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç ormanları ile kaplıdır. 

Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. Ekime müsait toprakları azdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa ve 

elmadır. Ev tezgâhlarında halı dokumacılığı yapılır. İlçe merkezi, Aksu Çayına karışan bir dere vâdisinde 

yamaçlara kurulmuştur. Denizden yüksekliği 1000 metredir. Önemli yollardan, uzak olduğundan gelişmemiş, 

küçük bir yerleşim merkezidir. Eski ismi Cebel’dir. İl merkezine 102 km mesafededir. Belediyesi 1938’de 

kurulmuştur. 

Şarkîkaraağaç İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 27 köyü vardır. İlçe toprakları genelde dağlıktır. Kuzey ve kuzeydoğusunda 

Sultan Dağları, güneyinde Dedegül Dağı, batısında Anamas Dağı ve bu dağların ortasında Şarkîkaraağaç Ovası 

yer alır. Ovayı Eğri Çayı sular. Beyşehir Gölünün bir bölümü ilçe sınırları içinde kalır. Dağlarda köknar, sedir, 

karaçam ve ardıç ormanları vardır. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri şekerpancarı,üzüm, 

buğday, elma, arpa, patates, haşhaş, nohut, soğan, fasulye ve armuttur.Hayvancılık gelişmiş olup, genelde sığır 

ve koyun beslenir. Ev tezgahlarında dokumacılık yapılır.Yem, barit, tuğla, kiremit fabrikaları başlıca sanâyi 

kuruluşlarıdır. 

Uluborlu İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 4 köyü vardır.Yüzölçümü 322 km2 olup, nüfus yoğunluğu 37’dir. İlçe toprakları 

üç tarafı dağlarla çevrili bir alanda yer alır.Kuzey ve batısını Karakuş dağları, güneyini ise Kapıdağ 

engebelendirir. Dağlardan kaynaklanan suları Gençali Deresi toplar. Senirkent Ovasının bir bölümü ilçe 

sınırları içinde kalır. Ekonomisi tarım ve dokumacılığa dayanır. Başlıca tarım ürünleri arpa ve buğday olup, 

6


ayrıca az miktarda elma, üzüm, nohut, patates, armut ve soğan yetiştirilir.Süt üretimi gayesiyle sığır besiciliği 

yapılır. Ev tezgahlarında halı dokumacılığı yaygındır. İlçe topraklarında kireçtaşı yatakları vardır. İlçe merkezi, 

Kapıdağ eteklerinde düz bir alanda kurulmuştur.Tarihi çok eski devirlere kadar uzanmaktadır.Konya’yı Yalvaç 

üzerinden Denizli’ye bağlayan karayolu ilçeden geçer.İl merkezine 69 km mesâfededir. Belediyesi 1864’te 

kurulmuştur. 

Yalvaç İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 21, Bağkonak bucağına bağlı 9 köyü vardır. Yüzölçümü 1415 km2, olup nüfus 

yoğunluğu 60’tır. İlçe toprakları genelde dağlıktır. Kuzeyinde Karakuş Dağları ve Sultandağları, güneyinde 

Güllüce Dağı, güneybatısında Kirişli Dağı yer alır. Dağların iç kesiminde orta yükseklikte düzlükler vardır. 

Dağlardan kaynaklanan suları Hoyran ve Yalvaç dereleri toplar. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım 

ürünleri elma, buğday, üzüm, arpa, şekerpancarı, patates, armut, soğan ve haşhaştır. Hayvancılık gelişmiştir. 

Koyun ve sığır besiciliğinin yanında az miktarda Ankara keçisi de beslenir. Tuğla, kiremit fabrikaları ve 

tabakâneler başlıca sanâyi kuruluşlarıdır. İlçe merkezi Eğirdir Gölü havzasının kuzeydoğusunda 

SultanDağlarının eteklerinde kurulmuştur. Deniz’den yüksekliği 1160 metredir. Akşehir’i Senirkent üzerinden 

Denizli ve Isparta’ya bağlayan karayolu ilçeden geçer.Târihi çok eski devirlere dayanan bir yerleşim 

merkezidir.İsmini Oğuz Beylerinden Sakız ve Emir boyuna mensup Yalvaç Beyden almıştır.İlçe belediyesi 

1864’te kurulmuştur. 

Yenişarbademli İlçesi: 

Merkez bucağına bağlı 2 köyü vardır.İlçe toprakları dağlıktır. Batısında Dedegül Dağları yer alır. 

Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Evlerde halı dokumacılığı yaygındır.İlçe merkezi Dedegül Dağları 

eteklerinde kurulmuştur. Şarkikaraağaç’a bağlı bir bucak iken 9 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kânunla ilçe oldu. 

Harita A.2.Isparta İlçe sınırları 

7


A.3.İLİN COĞRAFİ DURUMU 

Isparta ili, Akdeniz Bölgesi’nin kuzeyinde yer alan Göller bölgesinde yer almaktadır. İl, 300 20’ ve 

310 33’ doğu boylamları ile 370 18’ ve 380 30’ kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. 8.933 km2’lik 

yüzölçümüne sahip olan Isparta ili, kuzey ve kuzeybatıdan Afyon ilinin Sultandağı, Çay, Şuhut, Dinar ve 

Dazkırı, batıdan ve güneybatıdan Burdur ilinin Merkez, Ağlasun ve Bucak, güneyden Antalya ilinin Serik 

ve Manavgat, doğu ve güneydoğudan ise Konya ilinin Akşehir, Doğanhisar ve Beyşehir ilçeleri ile 

çevrilmiştir. 

Isparta İli Batı Akdeniz Bölgesi’ndedir. Ülkenin Güneybatısı’nda, Akdeniz Bölgesi’nin Batı 

bölümünde yer alan ve Batı Akdeniz Bölgesi olarak adlandırılan bölge; Antalya, Burdur ve Isparta 

illerinden meydana gelir. Bu üç ilin toplam alanı 35839 km 2 dir ve ülke alanının yaklaşık % 5 ‘ ini kapsar. 

Bölgeyi; güneyde Akdeniz, kara yönünde ise Muğla, Denizli, Afyon, Konya ve İçel il sınırları 

çevreler. Üçgene benzeyen bölgenin Doğu-Batı uzunluğu 300 km. Kuzey-Güney uzunluğu ise 184 

km.dir. 

Bölgenin en büyük kenti olan Antalya’nın Ankara, İzmir ve Adana gibi ülkenin en büyük kentlerine 

olan uzaklığı hemen hemen aynıdır. (550 km. civarında) İstanbul’a olan uzaklık ise 724 km.dir. 

Batı Akdeniz Bölgesi dört alt bölgeden oluşmaktadır. Bu alt bölgeler kuzeyden güneye doğru 

sırasıyla Kuzey Göller Bölgesi, Batı Yaylaları Bölgesi, Dağlar Bölgesi ve Sahil Bölgesi’dir. Sahil 

Bölgesi en önemli bölge olup içinde bölgenin de en önemli ili olan Antalya İli’ ni barındırmaktadır. 

Bu bölge de doğal farklılıklardan ötürü kıyı, ova ve eşik sahaları olarak üç bölgeye ayrılmaktadır. 

Isparta İli kuzey Göller Bölgesi’nde, Burdur İli, Batı Yaylaları Bölgesi’nde bulunmaktadır. 

A.4.İLİN TOPOGRAFYASI ve JEOMORFOLOJİK DURUMU 

Isparta ili, batısında 854 m. rakımlı Burdur Gölü, kuzeydoğusunda 916 m. rakımlı Eğirdir Gölü vb. 

düşük alanlar yanında doğusunda 2635 m. rakımlı Davraz Dağı ve 2046 m. rakımlı Dulup Tepe vb. 

yüksek alanlar içeren bir topografya göstermektedir. Isparta il merkezinin bulunduğu alan ise yerel olarak 

950 m. rakımlı bir plato görünümündedir. Bunun yanında Beyşehir Gölü batısında, 2892 m.ye varan 

yüksek alanlar (Tepeler) içeren KD-GD Dedegöl Dağları bulunmaktadır. Beyşehir Gölü’nün rakımı ise 

1222 m.dir. Isparta kuzeyinde yer alan Senirkent güneyindeki Barla Dağı, 2799 m. ile Isparta ili sınırları 

içerisindeki yüksek alanlardan birisidir. Yüksek alanlar genellikle KD-GB, KB-GD ve K-G 

doğrultularında uzanım göstermektedir. Aksu Çayı ile Köprü Çayı Isparta ili sınırları içerisinde bulunan 

yaklaşık K-G doğrultulu önemli iki akarsudur. 

Jeomorfolojik bakımdan ise genel olarak “Sivri doruklu, sarp” ve “Yassı doruklu DI-DII aşınım 

yüzeyleri” alanlar arasında yer alan “Yazılar, Neojen üzerinde DIII yüzeyleri”, “Yaylalar, yaşlı 

formasyonlar üzerinde Dil yüzeyleri” ve (Sekili ovalar) olarak tanımlanan yüzey şekillerinden oluşan 

engebeli bir yapı göstermektedir. Isparta Ovası, bu oluşum içerisinde yüksek alanlar arasında kapalı bir 

alüvyon ovası görünümündedir. 

İlimiz Batı Toroslar Sıra Dağlarının eteklerinde kurulmuş olup içerisinde Gölcük (Krater), Eğirdir- 

Hoyran, Kovada ve Beyşehir Gölü’nün bir kısmı bulunmaktadır. 

OVA ve YAYLA Isparta Ovası Bozanönü Ovası Gönen Ovası Keçiborlu Ovası 

Garip Ovası Gençali Ovası Kuleönü Ovası Hoyran Ovası Aydoğmuş Ovası 

Yılanlı Ovası Pamukova Ş.Karaağaç Ovası Kul Ovası Karacahisar Yaylası 

DAĞ ve TEPE Dedegöl Dağı (2853) Barla Dağı (2799) Çürük Dağı (2757) Davraz Dağı (2635) 

Kapı Dağı (2446) Akdağ (2333) Gelincik Dağ (2315) Dumanlı Dağ (2210) Akarca Dağı (2110) 

Kızıldağ (2100) Dulup Dağı (2046) Çirişli Dağı (1889) Karadağ (1849) Yayla Dağı (1610) 

Geresin Dağı (1375) 

Tablo A.1: İlimizde bulunan ova, yayla , dağ ve tepeler 

8


ŞEKİL A.1:Isparta’nın jeomorfolojisi 

9


A.5.JEOLOJİK YAPI ve STRATİGRAFİ 

Isparta İli, 13 ilçesi ile birlikte, Akdeniz – Göller Bölgesi ve Batı Toroslar dağ kuşağında, Afyon, 

Konya, Antalya ve Burdur illeri arasında yer almaktadır. Jeolojik bakımdan ise Batı Toridler orojenik 

kuşağında, Türkiye’de ve dünyada bilimsel olarak büyük bir öneme sahip “Isparta Büklümü (Isparta 

Açısı)” üzerinde bulunmaktadır. İl sınırları içerisinde Paleozoyik (I. Zaman)’den günümüze kadar oluşan 

ve farklı kökenli kayaç istifleri ile zengin bir jeoloji müzesi halindedir. Jeoloji eğitiminde bir laboratuar 

olması yanında Isparta, zengin ve doğal jeolojik yapıları ile görsel ve bilimsel turizme çok uygun bir 

potansiyele sahiptir. 

Genel olarak ilin kuzeydoğu ve güneydoğusundaki dar alanlarda Paleozoyik (I. Zaman, 570-245 

my), çok geniş bir alanda yayılım gösteren Mesozoyik (II. Zaman, 65 my-Günümüz)’a ait kayaç 

istiflerine rastlamak mümkündür. 

Jeolojik konumu bakımından, Isparta Büklümü’nün ortasında yer alan Isparta ili-Merkez ilçesi, 

bölgesel tektonikten önemli ölçüde etkilenmiş olan Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı bir stratigrafik-jeolojik 

yapı üzerinde bulunmaktadır. İlçenin tamamına yakın kesimlerinde, bölgede Isparta Ofiyolit Karmaşığı 

olarak da bilinen ve kıta-okyanus levhalarının çarpışması sonucu dalan levhadan sıyrılarak ortaya çıkan 

okyanusal kabuk malzemesinin (ofiyolitik kayaçlar) bindirme ve nap fayları ile yerleşen bir ofiyolitik 

temel yer almaktadır. Bu temel ile birlikte, yer yer ofiyolit kütleleri arasında ve üzerinde yüzlek veren 

Geç Triyas-Erken Jura (230-200 my.) yaşlı derin denizel kayaç istifleri bulunmaktadır. Ofiyolit kütleleri 

ve derin deniz serileri ile uyumsuz veya tektonik dokunaklı olarak dağılım gösteren diğer bir birim, 

Mezosoyik’in büyük bir bölümünü kapsayan (230-80 my) sıkıştırılmış bir karbonat kayaç (kireçtaşı ve 

dolomit) istifidir. İlçenin batı bölümünde yayılımlı olarak göze çarpan ve Alt Tersiyer (Senozoyik)’in bir 

bölümünü kapsayan (60-40 my.) Çökelim ürünü denizel kırıntılı ve karbonat kayaç istifleri 

bulunmaktadır. İlçenin güneydoğu kesimlerinde, Neojen başında (22-23 my.) bölgeye ulaşan yeni bir 

denizin ürünü olan Miyosen yaşlı sığ denizel kırıntılı kayaçları, altta bulunan daha yaşlı kayaç istifleri 

üzerinde gelişen engebeli bir erozyonal yüzeyi örtmektedir. Geç Tersiyer’in Geç Miyosen-Pliyosen (6.5- 

1.6 my.) döneminde bölgede faaliyet gösteren karasal volkanizmanın ürünleri olan volkanit ve piroklastik 

kayaç serileri ise ilçenin batı-güneybatı bölümünde yüzeylenmektedir. Merkez ilçe sınırları içerisindeki 

en genç oluşum ise günümüzde de halen çökelimi süren vt Isparta-Atabey ovasında yayılım gösteren 

Kuvaterner yaşlı alüvyonlardır. 

Isparta-Merkez ilçesinin kuzeyinde yer alan Gönen ve Atabey ilçeleri, jeolojik bakımından diğer 

ilçelere göre daha genç bir zemin üzerinde yer almaktadır. Üst Kretase- Tersiyer (67-65 my.) geçişine ait 

denizel kırıntılı ve karbonat kayaçlarla uyumsuz olarak bulunan Eosen denizel ve Eosen-Oligosen (37-35 

my.) karasal kökenli kayaç istifleri, ilçelerin kuzey bölümlerinde hakimdir. Güney kesimlerinde ise, 

Kuvaterner yaşlı alüvyonlar Isparta ve Eğirdir gölüne kadar uzanan geniş bir alüvyon ovasının bir 

bölümünü kaplamaktadır. 

Isparta’nın Keçiborlu ilçesi, ofiyolitik kayaçlar ve Mesozoyik yaşlı derin denizel kayaç ve karbonat 

kayaç yüzlekleri içermesine karşın çoğunlukla Alt Tersiyer yaşlı denizel ve karasal kayaç istifleri ile 

Kuvaterner çökellerinden oluşan bir jeolojik zemin üzerinde bulunmaktadır. Genel olarak ofiyolitik 

karmaşığın içerdiği Mesozoyik yaşlı yabancı blokları nedeniyle Gökçebağ Karışığı olarak adlandırılan bir 

tektono-stratigrafik birim üzerine uyumsuz olarak gelen Alt Tersiyer (Paleosen-Eosen) denizel, Eosen- 

Oligosen göl çökelleri ile ilçenin Burdur ve Isparta’ya doğru uzanan geniş bir kuşak içerisinde yer alan 

Kuvaterner alüvyon çökelleri gözlenmektedir. 

Isparta ilinin kuzeyinde yer alan Uluborlu, temelde Mesozoyik yaşlı denizel karbonat kayaç 

istiflerinin yaygın olarak gözlendiği, ilçenin güneyinde bu temel ile uyumsuz dokanaklı olarak yer alan 

Alt Tersiyer denizel kayaç istiflerinin de katıldığı engebeli bir topografya üzerinde yer almaktadır. İlçenin 

en genç kayaçları ise ilçe merkezinin de üzerinde bulunduğu yaklaşık D-B doğrultulu olarak Senirkent ve 

Hoyran uzanan Kuvaterner yaşlı alüvyon çökellerinden oluşmaktadır. 

Uluborlu’nun doğusunda bulunan Senirkent, Mesozoyik yaşlı denizel karbonat kayaç istiflerinin 

yaygın olarak gözlendiği temel üzerinde, uyumsuz olarak yer alan ve ilçenin kuzeyindeki dar alanlarda 

10


yayılım gösteren Alt Tersiyer denizel kayaç istiflerinin de katıldığı engebeli bir topografya üzerinde yer 

almaktadır. İlçe merkezinin de üzerinde bulunduğu yaklaşık D-B doğrultulu olarak Hoyran gölüne kadar 

uzanan Kuvaterner yaşlı alüvyon çökelleri yörenin en genç kayaç istifidir. 

Senirkent’in kuzey komşusu olan Yalvaç’ın doğusunda, Sultandağları’nın bir bölümüne karşılık 

gelen ve kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu olarak yayılım gösteren Paleozoyik yaşlı şistler, yörenin en 

yaşlı jeolojik kayaçlarını oluşturmaktadır. Jura-Kretase yaşlı karbonat kökenli denizel kayaç istifleri, Üst 

kretase denizel serilerine ait kayaç istifleri, Paleozoyik serilerinin yayılımına uygun tektonik sistem 

içerisinde, diğer temel stratigrafık birimlerdir. Yörenin orta ve batı bölümünde, Hoyran ve Eğirdir 

göllerine açılan Kuvaterner akarsu alüvyon çökelleri tarafından kesilen Üst Miyosen-Pliyosen kömürlü 

karasal çökelleri, Paleozoyik ve Mesozoyik kayaç istiflerinden oluşan engebeli bir topografya üzerinde 

uyumsuz olarak yer almaktadır. 

Eğirdir ilçesi, güneyinde yer alan Alt Mesozoyik’in derin denizel çökel istifleri ile ofiyolik 

kayaçların çoğunlukta olduğu ofiyolitli kompleks ve kuzeyinde yayılım gösteren Mesozoyik karbonat 

kayaç serilerinden oluşan engebeli topografya oluşturan kısmen yaşlı bir temel üzerinde kuzey-güney 

doğrultulu bir graben içerisinde çökelen Kuvaterner alüvyon çekellerini taşıyan bir jeolojik dağılıma 

sahiptir. 

Eğirdir’in doğusunda yer alan Gelendost ilçesi, güneyden kuzeye doğru gençleşen bir stratigrafik 

istife sahiptir. İlçenin güneyinde, geniş yüzlek veren Jura-Kretase karbonat kayaçlar, kuzeyinde ise daha 

çok batı bölümde engebeli alanlar halinde ortaya çıkan ofiyolitler, Mesozoyik karbonatları ve Üst Kretase 

denizel serilerinden oluşan ortak bir aşınma yüzeyi üzerinde uyumsuz olarak yer alan Üst Miyosen- 

Pliyosen karasal çökelleri bulunmaktadır. Yörenin batısından kuzeydoğu yönüne doğru uzanan 

Kuvaterner yaşlı akarsu alüvyon çökelleri ilçenin en genç birimleridir. 

Gelendost’un güneyinde, Beyşehir gölüne kıyısı olan Şarkîkaraağaç ilçesi, Paleozoyik’den 

Senozoyik’e kadar değişen çeşitli kayaç topluluklarını kapsayan bir alanda yer almaktadır. İlçenin 

kuzeydoğu kesiminde, Yalvaç doğusunda bulunan, kuzeybatı-güneydoğu yayılımlı Paleozoyik yaşlı 

şistler bulunmaktadır. Metamorfitlerin, yörenin Beyşehir gölüne doğru olan orta kesimlerde aynı 

doğrultuda uzanan ofiyolitik kayaçlarla birlikte temelde bulunduğu gözlenmektedir. Bu birimler ile 

uyumsuz ve tektonik dokanaklı olarak yörenin güney bölümünde geniş yüzlekler veren Jura-Kretase 

karbonat kayaçları, yöredeki topografik yükselimleri oluşturmaktadır. İlçenin kuzey kesiminde bulunan 

Üst Miyosen pliyosen yaşlı karasal çökelleri ve Beyşehir gölüne açılan genel tektonik yapıya uyumlu 

graben alanlarında oluşan Kuvaterner alüvyonlar, yörenin genç kayaç örtüleridir. 

Şarkîkaraağaç güneyinde yer alan Aksu ve Yenişarbademli ilçelerinin büyük bölümünü Alt 

Mesozoyik derin deniz sediman katkılı ofıyolitli serileri tarafından bindirmeli olarak belirlenen Jura- 

Kretase yaşlı karbonat kayaçlar kaplamaktadır. Sadece Yenişarbademli’nin Beyşehir gölüne kıyısı olan 

doğu bölümünde yer alan Alt Tersiyer çökellerine ait kalıntılar ve göle açılan Kuvaterner akarsu 

alüvyonları gözlenmektedir. 

Isparta ilinin güneyinde yer alan son ilçesi Sütçüler’de içerisinde Paleozoyik yaşlı blokların da yer 

aldığı Alt Mesozoyik derin denizel çökel katkılı ofîyolitli karmaşık ve ofiyolitik kayaç kütleleri ile 

bindirmeli olarak tanımlanan Mesozoyik ve Jura-Kretase yaşlı kalın karbonat istifleri geniş alanlarda 

yayılım gösterirler. İlçenin güney kesiminde ise bölgesel tektoniğe uyumlu olarak yerleşik bulunan 

Miyosen denizel çökellerine ait kayaçlar yüzeylenmektedir. 

. 

11


ŞEKİL A.2:Isparta ili ve ilçelerinin paleocoğrafyası 

12

A.5.1.METAMORFİZMA VE MAGMATİZMA 

13 


Batı Toroslarda, ilimizin batısında bulunan Gölcük ve yöresinde yapılan araştırmalarda, yüzeyleme 

veren formasyonlar, tortul, ultramatik ve volkanik kayaçlar olmak üzere başlıca üç gruba ayrılırlar. 

Buralardan tortullara ait en yaşlı formasyonu Akdağ kireçtaşları oluşturmaktadır. Diğerlerini 

konglomeralar ve filişler meydana getirmektedir. Akdağ kireçtaşları Jura - Alt Kretase, konglomeralar 

Eosen ve filişler ise Oligosen yaşlıdır. Magmatizma ürünü olarak volkanitler ve piroklastitler görülür. 

Ultramafitler, harzburjitler ve serpantinitlerden oluşmaktadır. Ultramafitler, bugünkü yerini Kretase - 

Tersiyer sınırında, volkanitler ise Pliyosen başında almışlardır. 

Gölcük ve çevresindeki volkanik kayaçlar, traki - andezitler, sıkı tüfler, kül tüfler ve sünger 

taşlarından ibarettir. Volkanik kayaçlar üzerinde yapılan mikroskop çalışmaları ve kimyasal analizler 

sonucu, birleşimlerinin andezitten trakite kadar değiştiği belirlenmiştir. Volkanitlerde egemen mineralleri, 

zonlu feldspatlar, biyotitler, piroksenler ve hornblendler oluşturmaktadır. 

Piroklastitlerden hem sıkı tüfler, hem de kül tüflerde volkanik cam egemen olduğundan ve klitik 

kristalen madde içeriği % 10’u aşamadığından bunlar vitrofirik tüfler olarak adlandırılmışlardır. 

Diğer taraftan, volkanik kayaçlar kalkalen karakterde olup; Al içeriklerinin yüksek, buna karşılık 

TiO değerlerinin % 1’in altında olmasından ötürü orojenik bir yerleşimin temsilcisidirler. 

Kayaç örneklerinin kantitatif kimyasal analizleri, X – ışınları, floresans ve atomik soğutma 

yöntemleri ile yapılmıştır. Su örnekleri, TSE su standartlarında verilen yöntemlerle analize tabi tutulmuş 

ve kayaçtaki fluorür arasındaki ilişki araştırılmıştır. 

Kayaç örneklerinin kantitatif analizlerinde ortalama fluorür içeriği 800 ppm dolayında olup, 

kayaçlardaki fluorür ile bunlara temas eden suların fluorür içeriği arasında doğru orantı olduğu 

görülmüştür. Fluorür içeriği yüksek olan kaynak sularını özellikle volkanoklastik kaynakları katederek 

gelenler oluşturmaktadır. Söz konusu kaynak sularından kalın tüf serilerini yıkayarak yüzeye çıkanlarda 

fluorür içeriğinin arttığı dikkati çekmektedir. 

A.5.2.TEKTONİK VE PALEOCOĞRAFYA 

Isparta ilinde Paleotektonik ve Neotektonik döneme ait tektonik etkilerle oluşan, genel olarak 

Herziniyen ve Alpin orojenezleri (dağ oluşum evreleri) ile şekillenen tektonik hatlar bulunmaktadır. 

Bunlardan günümüzde fosil faylar olarak söz edilebilecek bindirme veya nap faylarının Erken ve Orta 

Alpin orojenik dönemlerinde ve Geç Kretase’den başlayıp Erken Tersiyer’e kadar süren bir tektonik 

sürecin ürünleridir. Isparta-Merkez, Eğirdir, Gelendost, Yalvaç, Şarkîkaraağaç, Aksu, Yenişarbademli ve 

Sütçüler ilçeleri sınırları içerisinde çoğunlukla Alt Mesozoyik derin denizel çökel katkılı ofiyolitik kayaç 

kütleleri ile Mesozoyik yaşlı çeşitli karbonat serileri arasında sınır oluşturmaktadır. Bu bindirme nap 

sisteminin yerleşiminin son evresi ve sonrasında, bir kısmında günümüzde de hareketliliğin devam ettiği 

izlenen (deprem verileri ile) kuzey-güney, kuzeydoğu-güneybatı ve kuzeybatı-güneydoğu yönlü ve 

çoğunlukla yanal atımlı fay sistemleri gelişmiştir. Isparta Açısı’nın (Isparta Büklümü) doğu kanadını 

oluşturan Şarkîkaraağaç, Aksu, Gelendost ve Yalvaç ilçe sınırları içerisinde kuzeybatı-güneydoğu 

doğrultulu bindirmeler bulunmaktadır. Neotektonik dönemde bölgede gelişen kuzey-güney sıkışması 

nedeni ile ortaya çıkan kuzey-güney doğrultulu graben sistemlerini oluşturan normal faylar, Eğirdir ve 

Sütçüler ilçelerinde yer almaktadır. Fay gölleri olan Eğirdir, Hoyran, Burdur ve Beyşehir göllerini 

sınırlayan veya kesen ve çoğunlukla Geç Alpin tektonik dönemini yansıtan kırık takımları ise bölgesel 

sıkışma ve makaslama kuvvetleri sonucunda oluşan kuzeybatı-güneydoğu, kuzeydoğu-güneybatı 

doğrultulu yanal atımlı fay takımları halinde Isparta-Merkez, Keçiborlu, Uluborlu, Senirkent, Eğirdir, 

Gelendost ve Şarkikaraağaç yörelerinde yaygındır. Deprem üretmeleri nedeniyle bu faylardan bir 

kısmının halen aktif oldukları belirlenmiştir. Burdur gölü doğusunu sınırlayan ve Bucak’a kadar uzanan 

kuzeydoğu-güneybatı doğrultulu ve gölü öteleyen kuzeybatı güneydoğu doğrultulu faylar üzerinde 

yoğunlaşan deprem verileri, bu yanal atımlı fayların günümüzde de aktif olduklarını göstermektedir. 

Isparta-Merkez ilçesinde Kayıköy fayı, Eğirdir fayları, ve Yalvaç fayı, bilinen diğer deprem üreten yanal 

atımlı faylardır. Sütçüler’de de yakın zamanda kaydedilen deprem verileri, kuzey-güney doğrultulu 

olduğundan bu doğrultuda uzanan graben alanlarını sınırlayan normal faylarda da hareketliliğin sürdüğü 

anlaşılmaktadır.


A.5.3.ISPARTA ve YAKIN ÇEVRESİNDE DEPREM TEHLİKESİ 

Isparta 1. derece deprem bölgesi olmakla birlikte, kırıklı bir yapıya sahip olup, yeryüzü katmanı 

yumuşak bir topraktan meydana gelmektedir. Afet İşleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre Isparta'da 

en büyük olası depremi 6.5 büyüklüğünde değerlendirilmektedir. Isparta’da etkili olabilecek 2 fay kuşağı 

bulunmakta ve Isparta bu fay kuşağının ortasında kalmaktadır. Toprak yapısının yumuşak olması 

nedeniyle deprem şiddetli hissedilmektedir. Isparta büklümü ile nitelendirilen fay kuşağı Aksu bindirmesi 

ve Burdur fayıdır. Bu fay kuşaklarının harekete geçmesi ile depreme maruz kalıyor. 

Akdeniz Bölgesi gün geçtikçe Güney Ege Bölgesine doğru kaymaktadır. Bu durum Afrika 

levhalarının, yani kütlelerinin Güneyden Türkiye'yi ittirmesinden ileri gelmektedir. Akdeniz Bölgesi, 

kırık fay hatları ile dolu olduğundan da kolayca hareket etmektedir. Akdeniz Bölgesi Afrika levhalarına 

maruz kalmasından dolayı Ege Bölgesine kaymaktadır. Burdur ve Sivrihisar mevkilerinde kayma oranı 

oldukça fazladır. 

Antalya Körfezi kuzeyinde, Toros kuşağının kuzeye doğru yönelmiş yaklaşık ters "V" biçimli olan 

bu kesimi Blumenthal (1963) tarafından "Isparta Büklümü" olarak adlandırılmıştır. Yapısal kökenli bu 

deformasyon, bölgedeki tektonizma etkinliğinin en önemli göstergesidir (Altınkale, 2001). 

Şekil A.3: Anadolu’nun Tektonik Birlikleri Haritası (Özgül, 1984) 

Günümüzde tektonik yönden aktif olan Isparta, Burdur, eski jeolojik devirlerde de yapısal 

gerilmelerin etkisi altında kalmış ve değişik tür kıvrımlı, kırıklı, bindirmeli ve faylı yapılar kazanmıştır 

(Karaman, 1994). Kuzey kesimi " Göller Bölgesi " olarak da anılan Isparta Büklümü, kabaca Denizli, 

Fethiye, Alanya, Antalya, Akseki, Ahırlı, Seydişehir, Beyşehir, Akşehir, Çay, Afyon, Sandıklı ve Çivril 

ile sınırlanır (Şekil A.4. Koçyiğit, 1983) 

A.5.3.1.Faylanma 

K-G yönde yaklaşık 180 km, D-B yönde 100 km genişliğinde üçgen şekilli olan Isparta Büklümü, 

KD yönlü Burdur fayı ve KB yönlü Akşehir-Simav fayı arasında yer alır ve üç kırıkla karakterize edilir 

Bunlar, Batıda Burdur fayı ve doğuda bulunan Antalya fayı ile sınırlanan Teke Kırığı, K-G yönlü Antalya 

ve Kırkkavak faylarıyla sınırlanan ve Kovada grabenini de içine alan Antalya Kırığı ve Kırkkavak ve 

Akşehir fayları arasında kalan Akseki Kırığı’dır. Bölgede, KD ve KB yönlü çekimli fay sistemleri, 

Eğirdir Gölü kuzeyinde kesişir. Tektonik olarak kuzey yönlü Eğirdir-Kovada grabeni, Isparta 

Büklümü’nü ikiye ayırır. Bu eksenin batısındaki tektonik çizgiler KD gidişli, doğusundaki tektonik 

çizgiler ise KB gidişlidir (Yağmurlu ve diğ., 1997, 2000). 

Blok faylanmanın en iyi gözlendiği alanlardan biri olan Isparta Büklümü kuzey kesiminin fay 

haritasında, önemli normal faylar (Çivril, Acıgöl, Burdur, Dinar, Akçaköy, Karadilli, Senirkent, Kovada, 

14


Anamas, Beyşehir, Akşehir fayları) ile bunlar arasında kalan çöküntü ve yükselti alanlarının (Çivril, 

Acıgöl, Burdur, Kovada, Beyşehir, Akşehir, Karadilli ve Hoyran çöküntüleri) ilişkisi görülmektedir. 

Çöküntü alanlarının içi Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı karasal tortullar ve alüvyonlarla 

doldurulmuştur. Hemen hemen tüm önemli faylar ve bunlar tarafından sınırlanan çöküntü alanı içinde 

akmakta olan dereler, düşey yükselmenin bir kanıtı olarak, yataklarını derine kazmış olup, günümüzde 

diri faylar, doğrudan doğruya, alüvyonlarla daha yaşlı birimleri dokanağa getirmiştir. Yine, çöküntü alanı 

içinde yer alan göller, diri faylanmanın bir diğer kanıtı olarak, birer kenarlarını doğrudan fay düzlemine 

yaslamışlardır. Örneğin Acıgöl, Burdur Gölü, Beyşehir Gölü, Hoyran-Eğirdir Gölleri gibi Türkiye ve 

yakın dolayında Yeni Tektonik Dönemi denetleyen önemli yapı unsurları Ege Hendeği, Kuzey Anadolu 

Fayı, Doğu Anadolu Fayı ve Ege Graben sistemidir (Koçyiğit, 1984). 

Isparta Büklümü, Orta Tersiyer’den günümüze kadar geçirdiği sıkışma ve genişleme tektonik olaylarıyla 

biçim kazanmıştır. Ege plakasında grabenlerin oluşumu ve Kuzey Anadolu Fayı’nın şekillenmesi esnasında 

plakalar, güneybatıya doğru harekete geçmiş ve büklümün şekillenmesinde etkili olmuştur. Bunun yanında, 

Likya, Beyşehir-Hoyran ve Antalya naplarının, Toros Karbonat Platformu üzerine yerleşmesiyle, Kıbrıs ve 

Helenik yayları şekillenmiş ve bu yaylar boyunca Afrika ve Avrasya plakaları birbirine yaklaşarak, Isparta 

Büklümü bölgesinde K-G doğrultulu sıkışma tektoniğinin oluşmasıyla sonuçlanmıştır. Ege plakasının 

güneybatı yönde genişlemesi ve Anadolu plakasının batıya doğru olan hareketi, Isparta Büklümü batısındaki 

Likya bloğunun Burdur fayı boyunca GB doğrultuda saat yönünün tersi yönde dönmesiyle, büklümün doğu 

kanadının ise saat yönünde dönmesiyle sonuçlanmıştır 

Şekil-A.4: Isparta Büklümü Yapısal Haritası (Poisson ve diğ., 1984) 

(1) Denizel Sedimanlar, (2) Antalya Formasyonu, (3) Beydağları Masifi, 

(4) Beydağları Platformu, (5) Karbonat Platform, (6) Barla Dağ ve Zindan Masifi, 

(7) Metamorfik Seri, (8) Likya ve Beyşehir-Hoyran Napları, (9, 10) Antalya Napları, 

(11, 12) Bindirme Fayı 

15


Şekil-A.5: Isparta Büklümü’ndeki Kırıkları ve Yunan-Kıbrıs yayları arasındaki ilişkiyi Gösteren GB- 

Anadolu’nun Ana Tektonik Özellikleri Haritası (McKenzie, 1978; Dilek ve diğ., 1990; Anastakis ve 

Kelling, 1991’den değiştirilmiştir). 

Şekil-A.6: Isparta Büklümü Kuzey Kesiminin Yalınlaştırılmış Yeni Tektonik Haritası (A: Faylar için 

nokta diyagramı, B: Fay Haritası, C ve D: Enine kesitler; Koçyiğit, 1984) 

16


Dilek ve Rowland (1993), Erken Triyas-Jura süresince Beydağları ve Anamas-Akseki platformları 

arasındaki KD yönlü rift zonu gelişimini, rift birikimleri ve okyanusal kabuğun üçgen şekilli rift zonu 

oluşturduğunu ileri sürmüşlerdir. Bu okyanus, Geç Maestrihtiyen boyunca D-B sıkışma kuvvetleriyle 

kapanmaya başlar. Rift sedimanları ve ofiyolitler batıda Beydağları, doğuda Anamas-Akseki platformları 

üzerine bindirmiştir. Aynı çalışmacılara göre, Beyşehir-Hoyran, Hadim ve Likya napları, Orta-Geç 

Tersiyer boyunca karbonat platformları üzerine yerleşmiştir. Isparta Büklümü’nü sınırlayan Burdur ve 

Akşehir oblik fayları bu yüzden, Geç Maestrihtiyen boyunca sütur zonlarına paralel gelişmiş ve 

Neotektonik lineasyon tekrar aktif olmaya başlamıştır (Yağmurlu ve diğ., 1997). 

A.5.3.2.Depremsellik 

Isparta ili, Türkiye'nin deprem riski dağılım haritasında genel olarak birinci derecedeki deprem 

kuşağı üzerinde yer almaktadır. Sadece Sütçüler ve Yenişarbademli ilçelerinde ikinci derece ve 

Sütçüler’in doğu sınırındaki dar bir alanda üçüncü derece deprem riski taşıyan bir dağılım bulunmaktadır. 

Isparta İli’nde bu güne kadar en şiddetli depremin, 4 Ekim 1914 yılında meydana geldiği ve depremin 

ertesi gün akşamına kadar kısa aralıklarla 467 kez tekrarlandığı ve bu durumun 3 gün sürdüğü 

belirtilmiştir. 

Isparta ili genelinde etkili deprem kaynağı olan fay sistemleri 25 km. batıda bulunan Burdur fayı, 

Senirkent Kumdanlı fayı, Dinar depremlerinin kaynağı olan Acıgöl fayı, ilin kuzeyinde bulunan Tatarlı 

fayıdır. 

Şekil-A.7: Isparta Büklümü oluşum şeması (Yağmurlu ve diğ., 2000) 

(1) Ege Bölgesi’nin genişleme rejimine bağlı olarak saat yönünün tersi yönde dönmesi, 

(2) Anadolu plakasının batıya doğru olan hareketine bağlı olarak saat yönünde dönmesi, 

(3) K-G sıkışma bölgesi 

17


ISPARTA HALISI 

ISPARTA 18HALISI 

18

DOĞAL KAYNAKLAR 

B.DOĞAL KAYNAKLAR 

B.1.ENERJİ KAYNAKLARI 

B.1.1.GÜNEŞ: 

Yenilenebilir enerji kaynaklarından potansiyeli Isparta’da oldukça fazladır.Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi J 

bölümünde verilmektedir. 

B.1.2.SU GÜCÜ: 

Sütçüler Değirmendere 

Sütçüler İlçesi’nin sınırlarından doğar, güneye doğru akarak Karacaören Barajı’na ulaşır. Derenin suları 

kanal ile alınarak enerji üretilebilecektir. Yıllık ortalama suyu 62.75 hm 3 olup yazın çok azalmakta, hatta 

kurumaktadır. 

Antalya Köprüçay 

Akdeniz’e dökülen Köprüçay’ın membasını teşkil eder. Aksu ilçesinden Anamas Dağlarından doğar. 

Yılanlı Tüneli ve derivasyonu ile yıllık 97.82 hm 3 su ayrılarak Çayköy (HES) elektrik santraline gelerek enerji 

üretilir. Daha sonra sular Eğirdir Gölü’nü takviye eder. Debisi yazın 100 lt./sn’ye kadar düşer. 

Aynı derenin Isparta il sınırlarını terk ettiği yerdeki yıllık suyu 340 hm 3 olup, dere üzerinde baraj 

sistemleri ile enerji üretilebilir. Debisi yazın 100 lt./ sn kadar düşer. 

Ayrıca, Karacaören I H.E Santrali Burdur’a balı Bucak İlçesinin 30 km. güneydoğusunda, Aksu Çayı 

üzerinde kurulmuş bir santral olup, suyun kullanımında üç amaç vardır. 

1.Enerji Üretilmesi: 2 üniteden oluşan santralin her bir ünite16 MW güce sahiptir.Santral günde yaklaşık 

olarak 750.000 kWhelektrik enerjisi üretmektedir. 

2.Sulama: Karacören I ve Karacaören II Santrallarından enerji üretimi yapıldıktan sonra çıkan sular, 

Aksu Ovasına gitmekte, tarım alanlarının sulanmasını sağlamaktadır. 

3.Taşkın Kontrol:Kış mevsiminde ya da diğer mevsimlerde oluşabilecek taşkınlar, baraj aracılığıyla 

kontrol edilebilmekte, yerleşim yerlerinin ve tarım alanlarının zarara uğramasını önlemektedir. 

Baraj gölünün maksimum hacmi 1.234.000.000 m3, maksimum su seviyesinde göl alanı 45.5 

km2’dir.Maksimum su seviyesi kotu 270 m., minimum su seviyesi 245 m.dir. 

B.1.3.KÖMÜR 

Isparta İli’nin Eğirdir ve Yalvaç İlçesi’nde kömür sahaları bulunmaktadır. Bunlardan Eğirdir ilçesi 

Akbenli Köyü civarında bulunan sahalar arazinin işletmeye müsait olmaması nedeniyle 1991 yılından bu yana 

işletilmemektedir. Ancak son dönemde tekrar işletilmek amacıyla girişimler mevcuttur. 

Yalvaç İlçesi’nin Yarıkkaya ve Yukarıkaşıkara Kasabası civarında bulunan sahalar ise zaman zaman 

işletilmektedir. 

B.1.4.DOĞAL GAZ 

Bilindiği gibi doğalgaz yakıtı, diğer yakıtlara göre hava kirliliğine katkısı daha az olan bir yakıt olup, 

şehre doğalgaz hattının getirilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Önümüzdeki aylarda öncelikle Süleyman 

Demirel Organize Sanayi Bölgesi (SDOSB) olmak üzere doğalgaz kullanımına ilişkin deneme çalışmalarına 

başlanılması, önümüzdeki 1 yıl içerisinde ise yerleşim birimlerinde doğalgaz kullanımına geçilmesi 

planlanmaktadır. 

Gerek sanayi bölgelerinde gerekse yerleşim birimlerinde doğalgaz kullanımına geçilmesi ile birlikte 

şehirdeki hava kirliliğinin azalması beklenmektedir. Bu nedenle doğalgaz hattı bağlanan bölgelerde gerek 

sanayicilerin gerekse yerleşim birimi sakinlerinin doğalgaz kullanımı konusunda bilgilendirilmesi ve 

teşvik edilmesi hava kirliliğinin azaltılmasında etkili olacaktır. 

19


B.1.5.RÜZGAR 

Isparta İlinde rüzgar enerjisi potansiyelinin tama bir taraması ve ölçümü henüs yapılmamış ve 

rüzgar haritası oluşturulmamıştır.Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi C bölümünde mevcuttur. 

B.1.6.BİYOKÜTLE 

Anaerobik biyoteknoloji ile biyogaz üretimi yenilenebilir enerji kaynakları arasında önemli bir yeri 

olan biyokütle enerjisinin elde edilme yöntemlerinden birisidir.Konuyla ayrıntılı bilgi J bölümünde 

mevcuttur. 

B.1.7.PETROL 

İlimizde ham petrol rezervi bulunmamaktadır. 

B.1.8.JEOTERMAL SAHALAR 

İlimizde çıkan jeotermal kaynakların ısıl değeri çok düşük olduğu için ekonomik bir değeri yoktur. 

B.2.BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK 

B.2.1.ORMANLAR 

Kasnak meşesi bölgede 1350-1500m.’ler arasında yayılır. Bu toplulukların üst kısımlarında Cedrus 

libani, Abies cilicica, Quercus cerris ve Pinus nigra ssp. pallasiana, alt seviyelerinde ise, Pinus brutia, 

Arbuthus unedo, A. andrachne, Genista acanthoclada gibi ağaç ve çalılar gelişir. Quercus vulcanica, 

Gökbelenköy civarında oldukça saf topluluklar oluşturur. 

1-Astragalo oxytropifolia-Pinetum caramanicae ass. nova, Birliğin karakteristik ve ayırtedici türü 

olan Asragalus oxytropifolius türü endemik bir Iran-Turan elementi olup Batı, Güney ve Orta Anadolu’da 

kalker ana kayalar üzerinde yayılış gösterir. 

2- Veronico syriaci-Cedretum libani ass.nova, birliğin dominant türü Cedrus libani ve ko-dominant 

türü de Veronica syriaca’dır. 

3- Minoartio globulosi-Juniperetum excelsae ass.nova; birliğin karakteristik ve ayırtedici türü olan 

Minuartia globulosa kayalık ve taşlık yerlerde yetişen bir Doğu Akdeniz elementi olup, Balkanlar, Batı 

Suriye ve Kıbrıs’ta da yayılış gösterir. 

4- Hyperico polyphylli-Pinetum brutae ass.nova; Birliğin karakteristik ve ayırtedici türleri; Pinus 

brutia, Hypericum polyphyllum ssp. polyphyllum, Sideritis condensata ve Lotononis genistoides’dir. 

5- Sileno squamigeri-Quercetum cerridis ass.nova; Birliğin karater ve ayırtedici türleri; Quercus 

cerris var.cerris, Silene squamigera ssp. squamigera ve Phlomis grandiflora ssp. grandiflora’dır. 

6- Diantho cibrarii-Quercetum vulcanicae Kurt at all. 1996, birliğinin karakter ve ayırtedici türleri; 

Quercus vulcanica, Scutellaria rubicunda ssp. brevibracteata, Dianthus cibrarius, Poa speluncarum ve 

Scaligeria capillifolia’ dır. Birlik bitki sosyolojisi bakımından Lonicero-Cedrion alyansı ile QUERCO- 

CEDRETALIA LIBANI ordosuna bağlanır. Birlikte az sayıda Quercetea pubescentis sınıfına ait az 

sayıda türlerde bulunur (Akman 2005). 

Isparta ili arazisinin yarısına yakın bir kısmı ormanlardan oluşmaktadır. Bu alanlar içinde verimli 

orman ağaçlarının yanı sıra fundalık ve çalılık alanlara da karşılaşılmaktadır. Bu araziler dışındaki 

alanlarda ise bitki örtüsü otlardır. Aksu Vadisi boyunca Davras dağı eteklerine kadar, Akdeniz sahillerinin 

tipik bitkilerinden olan zeytin, mersin gibi ağaçlara rastlanır. Davras dağının güney eteklerinde sedir 

ağaçları da bu bitki topluluklarına katılır. 

Isparta’da 1500 m. yükselti kuşağına kadar, Akdeniz’e özgü maki türü ağaççıklarla birlikte, 

meşenin egemen olduğu yapraklı ormanlar bulunur. Eğirdir Gölü’nün kuzeyinde, Gelendost-Yalvaç 

arasında, Afşar yöresinde, Isparta-Ağlasun arasında ve Sütçüler bölgesinde yer yer iyi koru niteliği 

gösteren yapraklı ormanlar geniş alanlar kaplar. Yapraklı ormanlar üzerinde 1700-1800 m.lere kadar 

kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç gibi ibreli ağaçlardan oluşan ve özellikle ilin güneyinde çok iyi koru 

özelliği gösteren, iğne yapraklı ormanlar yayılmıştır. Bu ağaçlardan başka buralarda yer yer köknar 

ağaçlarına da rastlanmaktadır. 

20


Kızılçam ve karaçamdan sonra ilde en çok alan kaplayan ağaç Torosların temel ağacı olan sedir, 

olumsuz insan etkileri nedeniyle daralmıştır. Sedir ormanları, ancak Davras dağı eteklerinde, Barla- 

Senirkent arasında ve yüksek dağların doğu ve kuzey yamaçlarında yayılmıştır. 

Asli Orman Ağaçları: Isparta Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarında kızılçam, karaçam, sedir, 

göknar, ardıç, sarıçam (Gölcük Tabiat Parkında) gibi ibreliler ile meşe, çınar, kızılağaç, akasya, dişbudak, 

kestane ve sığla gibi yapraklı türler bulunmaktadır. 

Diğer Orman Ağaç ve Ağaççıkları: Pırnal Meşesi, kermes meşesi, akçaağaç, akçakesme, 

kocayemiş, zeytin, keçiboynuzu, defne ve mersin ağaç türleri yörede bulunmaktadır. 

B.2.2.ÇAYIR VE MERA 

Isparta ili sınırları içerisinde Çayır ve Mera’ların toplamı yaklaşık 81.719 ha’lık alanı kapsar. 

Genellikle taşlı, çakıllı ve kayalıklardan ibarettir. Alüviyal kalıntıların bulunduğu alanlarda erozyona 

maruz kalan meralar mevcuttur. Bunun en büyük bölümü Şarkikaraağaç, Gönen, Keçiborlu, Eğirdir 

ilçeleri sınırları içinde bulunmaktadır. Aşrı ve bilinçsiz otlatma bu alanların floristik komposizyonunun 

giderek azalmasına neden olmaktadır. 

B.2.3.SULAK ALANLAR 

İlimizde bulunan sulak alanların adları aşağıdaki gibidir. (F maddesinde ayrıntılı olarak 

verilmektedir.) 

Kayaağzı Mevkii, Eğirdir Gölü, Gölcük krater Gölü, Kovada Gölü, Kocagöl, Burdur Gölü, Aksu 

Çayı’dır. 

B.2.4.ENDEMİK BİTKİLER (FLORA) 

Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı kategorisine giren Barla Dağı, Dedegöl Dağları Isparta, 

Eğirdir ve Kovada gölü arasında kalan bölgelerdir Bu alanlar “Endemik” bitki türleri açısından zengin 

olup, Kermes Meşesi (Quercus coccifera) ağırlıklı “ maki kuşağı” dağın güney, doğu ve kuzey 

taraflarında 870-1300 m. arasında yer alır. 

Bu kuşaktaki diğer odunsu bitkiler arasında Crataegus monogyna, Jasminium fruticans, Juniperus 

oxycedrus, Lonicera etrusca ve Palirus spina-christi sayılabilir. Dağın güneydoğusunda yer alan maki 

topluluğu, içerdiği zengin Cyclamen mirabile populasyonları nedeni ile önemlidir. Türkiye’ye endemik ve 

nadir C.mirabile’nin asıl yayılış alanı, batıda Büyük Menderes Nehri’nin aşağı çığırlarındaki alçak 

tepelerdir. Bu nedenle türün bu alandaki kopuk populasyonları çok önemlidir. Orman kuşağında Cedrus 

libani, Juniperus excelsa ve Pinus nigra ssp. pallasiana hakimdir. Dağın kuzey yamaçlarında geniş 

alanlar kaplar. Boylu ardıç (Juniperus excelsa) ve yer yer kokulu ardıç (Juniperus foetidissima) ile 

birlikte, 1000-1450 m. arasında sert kireç taşları üzerinde açık orman toplulukları oluşturur. 

Bu habitatta, lokal bir tür olan Carduus olympicus ssp. hypoleucus da yer alır. Cedrus libani, 1450-1800 

m.’ler arasında Pinus nigra ssp. pallasiana ile karışık topluluklar oluşturur. Bu alan sedir ağaçlarının 

Türkiye’nin batı bölümündeki yayılma alanının en kuzey noktalarından biri olması nedeniyle önemlidir. 

Saf Pinus nigra ssp. pallasiana toplulukları 1200-1800 m. arasında yer alır. Bu kuşakta Centaurea 

cariensis ssp. maculiceps gibi nadir ve lokal bitkilere rastlanır. 

Subalpin kuşakta, yer yer adi ardıç (Juniperus communis ssp. nana) ağırlıklı bodur bitki 

toplulukları ve Valeriana oligantha gibi nadir bitki türleri yetişir. 

Alpin kuşakta, Acantholimon ulicinum- Onobrychis cornuta yastık formunda bitki topluluğu 

hakimdir. 

Bu kuşakta yer alan karakteristik bitkiler arasında, Cyclotrichum origanifolium ve Silene 

caryophylloides ssp. glandulosa sayılabilir. Ayrıca Asyneuma compactum ve Olymposciadum 

caespitosum gibi ülke çapında nadir bitki türleri de kayıtlıdır. 

Bu alan, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri arasındaki sınırda yer alması nedeniyle, zengin bir 

floraya sahiptir. Türkiye’ye endemik 127 takson kayıtlıdır. Aethionema thesifolium ülkemizde yalnızca 

21


buraya özgüdür. Alanda ülke çapında nadir 27 takson bulunur. Bunlardan 6’sı buradan başka, yalnızca 

Doğu Ege Adaları’nda kayıtlıdır. Bu alan ayrıca, Dianthus erinaceus, Festuca punctoria ve 

Olymposciadum caespitosum gibi önemli taksonlar içerir. (Bekat, L., 2005). 

Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Aethionema thesifolium (EN-V**), Olymposciadum 

caespitosum (EN-V), Cyclamen mirabile (EN-V). 

Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; Alkanna phrygia (EN-R), Asperula nitida 

ssp.hirtella(RN-R), Astragalus gilvus (EN-R), Asyneuma compactum (EN-R), Campanula macrostyla 

(EN-R), Dianthus erinaceus (EN-R*) ve diğer 18 tür.( Bu türler Isparta İli Endemik Bitki Listesinde yer 

almaktadır). 

Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı’ndan birisi de Isparta ili sınırları içerisinde yer alan “Dedegöl 

Dağları”dır. Beyşehir gölünün batısında yaklaşık 60 km. uzanan bir dağ silsilesidir. Bitki örtüsü, dağlılk 

göknar-sedir-çam ormanı(-2000m.) ve ağaç sınırının üzerinde açık alpin mera, taşlık yamaç ve sarp 

kayalık bitki topluluklarından oluşur. Endemik bitkiler bakımından zengin florası, ülke çapında nadir 52 

takson içerir. Bunlardan 6’sı birkaç istisna dışında, yalnızca Dedegöl Dağları’na özgüdür. Aubretia 

anamasica, Polygala pruinosa ssp. megaptera, Ranunculus gueneri, Geranium cinereum ssp. 

subcaulescens var. pisidicum, Sempervivum ispartae ve S. pisidicum. 

Orman bitki örtüsü genellikle 2000 m. yüksekliğe kadar çıkar. Cedrus libani, Pinus nigra ssp. 

pallasiana ve Abies cilicica ssp. isaurica karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç türleridir. Bu iğne 

yapraklı ormanın açıklıklarında çalı ve mera vejetasyonu yer alır. 

Bu topluluklar, içerdikleri Delphinium gueneri, Cicer isauricum, Ranunculus gueneri, 

Sempervivum pisisicum, Verbascum adenocarpum ve V. sorgerae gibi ülke çapında nadir bitkiler 

bakımından önemlidir. 

Bu dağ silsilesinin alçak kesimlerinde Kasımlar Köyü civarlarında, çok lokal olarak Pinus brutia 

(Kızılçam), Aksu Çayı ve Kapız Nehri boyunca uzanan düzlüklerde Platanus orientalis (Çınar) 

toplulukları göze çarpar. Kapız nehri kenarında, Avrupa-Sibirya floristik taksonlarından oluşan bir anklav 

gelişmiştir. 

Ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ step meraları ve boylu ardıç (Juniperus 

excelsa)- kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç topluluklarından oluşur. Dağ silsilesininin en 

yüksek bölümlerini oluşturan açık dağ sırtlarında alpin mera, seyrek bitki örtüsü içeren taşılk zirve, sarp 

kireçtaşı kayalıkları ve çok geniş taşlık yamaç bitki topluluklarının bir mozaiği yer alır. Alpin mera 

topluluklarında; Astragalus angustifolius, Acantholimon ssp., Daphne oleoides ve Onobrychis cornuta 

gibi yastık formunda dikenli bitkiler yaygındır. 

Silsilenin zirve bölümünde yetişen lokal ve nadir bitkiler arasında Aethionema subulatum, 

Asyneuma compactum, Cerastium macrantum, Galium sorgerae, Geranium cinereum ssp. subcaulescens, 

var. pisidicum, Lamium eriocephalum ssp. glandulosidens ve Vavilovia formosa sayılabilir. 

Dedegöl Dağları florası, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin arasındaki sınırda bulunmasının 

etkilerini taşır. Kapız Nehri’nin doğduğu yerdeki derin vadiler, nadir/ veya endemik bitkiler bakımından 

çok zengindir (Güner, A. 2005). 

Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Acer hyrcanum ssp. sphaerocaryum (EN, V), 

Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; 49 takson 

Ulusal Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Amelanchier parviflora var. dentata (EN-R*) ve 

Micromeria cristata (EN-R) tehlike altındaki türlerdir (WWF-Türkiye, 2005). 

Isparta ili sınırları içerisinde Eğreltiotları’ndan (Pteridophyta) 3 familya, 3 cinse ait 7 tür, Yarıaçık 

tohumlu bitkilerden (Gymnospermae) 2 familya ve 3 cinse ait 7 tür ve alttür, Tohumlu Bitkilerden 

(Angiospermae) 76 familya ait toplam 1566 tür ve alttür seviyesinde bitki tespit edilmiştir. Tıbbi önemi 

olan bitkilerin sayısı 64 (Tablo 2.92), ekonomik olanlar ise 103’dir (Tablo 2.93). Tespit edilen 301 

Endemik bitkinin kategorileri ise şöyledir; 21 EN, 4 CR, 23 VU, 3 DD, 30 LR (cd), 38 LR (nt) ve 182 LR 

(lc)’dir. 

22

B.2.5.ENDEMİK HAYVANLAR (FAUNA) 


Isparta İli sınırları içinde ikiyaşamlılara, genelde göl, gölet gibi yoğun su bitkilerinin olan sazlık 

veya yoğun su bitkileri olan kısımlarda, ayrıca durgun akan veya göllenmiş suların yakınında veya orman 

içi nemli taşlık alanlarda rastlamak mümkündür. Yaşamları genelde suya bağımlıdır. Genelde ovipar 

(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan ikiyaşamlılar yumurtalarını suya bırakır veya su bitkilerine 

yapıştırırlar. Karada yaşayanlar bile üreme zamanı yumurtalarını suya bırakırlar. Sınıf olarak başlıca 

omurgasız avcılarıdır. Besinlerini sudaki böcek ve larvalar, karada ise genelde uçan böcekler, solucan ve 

yumuşakçalar oluşturur. Sularda başkalaşım geçiren larvalar ise algler ve planktonlarla beslenir. 

İkiyaşamlıların omurgasızlarla beslenmesi miktar olarak şaşılacak boyutlardadır. Yapılan çalışmalar 

sonunda bir göletteki yaklaşık bin kurbağanın yılda çoğunluğu böcek olan 4,8 milyon adet omurgasız 

tükettiği belirlenmiştir. Başlıca düşmanları arasında su kuşları, bazı yırtıcı kuşlar, su kaplumbağaları, 

yılanlar ve bazı memeli hayvanlar sayılabilir. Sudaki larvalar ise küçük balıkların, su yılanlarının ve bazı 

böceklerin larvaları tarafından besin olarak alınır. 

Son yıllarda sulak alanlardaki kirlilik ve bu alanların hızla azalması, sucul ortamlara değişik balık 

türlerinin atılması ikiyaşamlıların populasyon yoğunluğunda önemli azalmalara neden olmaktadır. 

Isparta İli sınırları içinde sürüngenlere orman içi taşlık, kayalık alanlarda, güneş görebilen gazelli 

alanlarda, su ve su kaynağı kenarlarında, orman içi açık ve çalılık alanlarda, orman bitimindeki açık 

alanlardaki çalılık ve taşlık alanlarda, tarla, bağ gibi kültür alanlarıyla yerleşim alanlarında rastlanabilir. 

Genellikle ovipar(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan sürüngenler yumurtalarını toprak içine, 

çürümekte olan ağaç veya yaprak, dal gibi ağaç döküntüleri altına, güneş gören taşların altına, kazılan 

toprak içine bırakırlar. Sürüngenlerde metamorfoz görülmediğinden çıkan yavrular erginin bir minyatürü 

olup hemen besin aramaya başlarlar. Genelde etçil olduklarından besinlerini canlı ikiyaşamlılar, solucan, 

kemirici, balık, çeşitli larva ve böcekler, kendi hemcinsleri oluşturur. Karada yaşayan bazı kertenkele ve 

kaplumbağalar ise bitkilerin yaprak çiçek gibi kısımlarıyla beslenirler. 

Yırtıcı kuşların çoğu, baykuş, karga, leylek gibi kuşlar, bazı balıklar, sansar, tilki, porsuk, çakal, 

kirpi, köpek gibi memeli hayvanlar başlıca düşmanlarıdır. Bunlar sürüngenleri besin olarak alırlar. Diğer 

düşmanlarının başında kendi hemcinsleri gelir. 

Isparta İli sınırları içinde sürüngen türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmamaktadır. 

Bu nedenle türlerin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış ve bir tablo halinde verilmiştir. 

Kuşlara su kenarları, sık veya seyrek ağaçlık alanlar, çalılıklar, orman sınırı dışındaki açık alanlar, 

bahçe ve tarla gibi her çeşit habitatta rastlamak mümkündür. Kuşların tümü ovipar (=Yumurta ile çoğalan 

omurgalılar) olduğundan habitatlarındaki ağaçların üzerine veya topraktaki oyuklara yuva yaparak 

yumurtalarını buraya bırakırlar. İlkbahar ve sonbahar başlarında Türkiye kuş göçlerinin yolu üzerinde 

olduğundan bu mevsimlerde habitatlardaki kuşların tür sayısı artar. Göçmen kuşların bir kısmı bölgede 

kaldığından yaz mevsimindeki tür sayısı da kışa nazaran daha fazladır 

Isparta ili sınırları içinde memelilere seyrek ve sık ağaçlık alanlarda, çalılıklarda, taban florası 

zengin orman altında, orman içi su kenarlarındaki ağaçsılar, çalılıklar ve bunların kökleri arasında, yine 

orman içi taşlık, büyük kayalık, mağara, oyuk ve çürümekte olan ağaç veya döküntülerinin arasında, 

bataklık ve ağaç sınırının dışındaki açık alanlarda, kültür alanlarına yakın yerlerde, yerleşim alanlarında 

rastlanabilir. Isparta ili oldukça zengin memeli türlerine sahiptir. Ancak bunlardan bazı türler, geniş bir 

yaşama alanına sahip olmaları, ayrıca göç etmeleri nedeniyle devamlı il sınırları içinde rastlamak 

mümkün olmayabilir. 

Memelilerin bir kısmı böcek, solucan, topraktaki larva gibi canlılarla (Erinaceidae, Soricidae), bir 

kısmı tohum, meyve, kök, yumru, yaprak ve bitki filizleri gibi bitkisel besinlerle (Leporidae, Sciuridae, 

Cricitedae, Spalacidae, Gliridae, Muridae, Cervidae), bir kısmı etle (Canidae, Mustelidae), bir kısmı ise 

her türlü besinle (Suidae, Ursidae) beslenirler. Vivipar(=Doğurarak üreyenler omurgalılar) olan memeliler 

değişik zaman ve sayıda doğum yaparlar. 

23


B.2.6.MİLLİ PARKLAR, TABİAT PARKLARI, TABİAT ANITI VE TABİATI KORUMA 

ALANLARI 

Doğa Koruma ve Milli Parklar sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 3 adet Tabiat Parkı, 2 adet 

Tabiatı Koruma Alanı, 2 adet Mesire Yeri, 13 adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır. 

B.2.6.1.Milli Parklar: 

Kızıldağ Milli Parkı 

Şarkikaraağaç, Yenişarbademli, Beyşehir, Gölkonak, Sarıkabalı, Belceğiz, Armutlu, Karakaya, 

Kıyakdede, Yassıbel, Beyköy, Çeltek, Yeniköy, Çatlı, Fakılar ve Kurucova yerleşimlerini içine alan Kızıldağ 

Milli Parkı toplam alanı 59 600 Ha’ olup, 25 500 Ha.’ı orman alanı, 17 356 Ha’ı açık alan ve 16 744 Ha’ı göl 

alanıdır.20.02.1993 tarihinde milli park alanı olarak tescil görmüştür. 

Jeolojik yapısını kalkerler ve karstik yer şekilleri meydana getirir.Karaçam, sedir, toros göknarı, ardıç, 

meşe, titrek kavak, dere boylarında; ıhlamur, Çınar, söğüt gibi ağaçlar ile keklik, çulluk, sığırcık, ardıç kuşları, 

kartal, şahin, akbaba baykuş ve diğer böcekçil kuşlar ile 62 yerli, 43 kış göçmeni, 49 yaz göçmeni, 27 transit 

göçmen olmak üzere 181 kuş türü tespit edilmiştir.Bünyesinde, kırgazinosu, müşterek tesis, 15 adet bungolow, 

mescit, 40 çadırlık kamp alanı, WC ve çeşmeler bulundurur. 

Kovada Gölü Milli Parkı 

Eğirdir ilçesine bağlı olan yerleşimleri içine alan ayrıca Sütçüler ilçesine bağlı Karadiken Köyünün 

tamamını kaplayan Kovada Gölü Milli Parkı toplam alanı 6534.0 Ha. olup, 4722.0Ha.’ı orman alanı, 810.5 

Ha’ı göl alanı 1001.5 Ha alanı ziraat arazisidir.1970 yılında tescil görmüştür. 

Gölü çevreleyen formasyonlar geniş alanları kaplayan masif kalkerlerdir.Güney tarafında kalkerlerin 

altında kil ve kumtaşı tabakaları bulunmaktadır.Kuzeyde ise, en yeni jeolojik formasyon olan alüvyonlara 

rastlanmaktadır.Bu sebeplerle Kovada Gölü, tektonik hareketler sonucu oluşmuş karstik bir polyedir. 

Gölün en derin yeri günümüzde 7 m.dir.Suda bulunan ve göle yeşil renk veren tortular gölün dibinin 

görülmesini engellemektedir.Kartal, şahin, karga türleri, çulluk, keklik, saksağan ve tespiti yapılmamış çok 

sayıdayerli veya göçmen kuş türünün yanında 59 adet yerli, 26 adet kış göçmeni, 48 adet yaz göçmeni, 20 adet 

transit göçen olmak üzere 153 adet su kuşu türü bulunmaktadır.Ormanlık alanlarda 49 kuş türü tespit 

edilmiştir.Pullu sazan, kadife, sudak havuz balığı ve kerevit göldeki balık türleridir. 

Milli Park içinde günübirlik veya geceleme tesisleri ile alt yapısı olmadığından ziyaretler kısa 

duraklamalar için olmaktadır. 

B.2.6.2.Tabiat Parkları: 

Gölcük Tabiat Parkı 

Merkez ilçe sınırlarında yer alan Gölcük Tabiat Park alanı toplam 5925.0 Ha alan olup, 83.0 Ha.göl 

yüzeyine sahiptir.Sınırları içinde yerleşim alanı bulunmamaktadır.Ancak, Yakaören, Gelincik, Darıderesi 

köyleriile merkez ilçenin tarlalarının bir kısmı tabiat parkı sınırları içinde kalmaktadır.1991 yılında tescil 

görmüştür. 

Yakın bir jeolojik zamanda çok önemli bir volkanizmanın merkezi olmuştur.Derin faylar boyunca 

çıkan lavlar büyük volkan konileri oluşturmuştur.Doğal bitki örtüsü akçakesme, tespih çalısı, laden, 

katırtırnağı ve geven gibi çok yıllık bitkilerle çeşitli otsu bitkiler iken karaçam, sarıçam, sedir ve yalancı 

akasya plantasyonlarıyla saha ağaçlandırılmıştır. 

Geceleme tesislerinin olmaması sebebiyle Isparta ve Burdur halkı tarafından günübirlik piknik 

amaçlı olarak kullanılmaktadır. 

Yazılı Kanyon Tabiat Parkı 

Sütçüler İlçesi, Çandır Köyü sınırlarını kapsayan Yazılı Kanyon Tabiat Parkı toplam alanı 600.0 

Ha.olup, 1989 yılında tescil görmüştür.Aksu çayının bir kolu olan Yazılı Dere’nin ve arazinin karstik 

yapısından ileri gelen kanyondur.Yaban Keçisi, yaban domuzu, tilki, tavşan, porsuk, su samuru, sincap, kartal 

kuzgun, doğan, şahin, güvercin, üveyik, çulluk gibi kuşların yanında 36 kuş türü tespit edilmiştir.Alabalık ve 

yılan balığı da görülmektedir. 

24


Kızılçam, karaçam, ardıç, meşe türleri, çınar, kızılağaç, ceviz, keçiboynuzu, defne, sandal, sakız, 

tespih çalısı, alıç, karaçalı, sarmaşık, zakkum, laden, yaban gülü ve tespiti yapıalmayan çok sayıda otsu 

bitki türlerini barındırmaktadır. 

Antik Çağdan bu yana Antalya İçAnadolu bağlantısını sağlayan Kral ve İpek Yolu, bu yol üzerinde 

bulunan ve tabiat parkının içinde kalan kaya yazıtı mahalli önemli değerlerdir. 

Gelincik Dağı Tabiat Parkı 

Senirkent-Eğirdir İlçesi sınırlarında bulunan Tabiat Parkı toplam alanı 2593.0 Ha.olup 14.1.2.2005 

yılında tescil olmuştur.Akdeniz iklimi ile İç Anadolu iklimi arasında geçiş bölgesinde yer 

almaktadır.1100-2900 rakımlar arasında yer alan sahada sedir-karaçam ormanları bulunmaktadır. 

Biyolojik açıdan zengin floraya sahip, Gelincik dağında bol miktarda soğanlı, tıbbi ve aromatik 

özelliklere sahip bitkiler bulunmaktadır. 

Sahada 127 çeşit endemik takson tespiti yapılmıştır. 3. jeolojik zamanda oluşmuş kalkerden 

meydana gelmiştir. Ana kayanın çok büyük kısmı kalker oluşumlarıdır. Genel saha içinde anıt meşcere 

niteliğinde anıt sedir ağaçları ile kaplı eşsiz sedir ağaçları ile kaplı sedir ormanı bulunmaktadır.Sahanın 

Çam Dağı olarak bilinen mevkisine dini turizm amaçlı çok sayıda ziyaretçi gelmektedir. 

B.2.6.3.Tabiat Koruma Alanları 

Kasnak Meşesi Tabiat Koruma Alanı 

Eğirdir Yukarıgökdere Köyü sınırlarında bulunan Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı 1300.0 Ha 

orman alanı olup, 1987 yılında tescil olmuştur. Arazi genel hatları ile çok taşlıktır.Sahada floristik analiz 

yapılmış ve 218 bitki türü tespit edilmiştir. Dağ ve step bitkilerinin tamamına yakını 

bulunmaktadır.Sahaya adını veren ve ülkemizdeki en yaşlı ve yayılışı en geniş tür olan kasnak meşesi 

(Quercus vulcanica) yanında mazı meşeleri sedir, karaçam, toros göknarı, ardıç türleri ile Akçaağaç ve 

dişbudak türleri de bulunmaktadır. 

B.2.6.4.Mesire Yerleri 

Bayboğan Mesire Yeri (A Tipi) 

Eğirdir Bayboğan Mevkii sınırlarında yer alan Mesire Yeri 2003 yılında tescil olmuştur.Saha içinde 

18 yatak kapasiteli geceleme üniteleri, kır gazinosu ve plaj tesisleri mevcuttur. 

Başpınar Mesire Yeri 

Aksu ilçesi sınırlarındadır.1 Ha alanı kapsar ve 1991 yılında tesis edilmiştir. 

Isparta Kent Ormanı 

İl Merkezinde Sidre Mevkiinde 55 Ha. alan içinde 2005 yılında tesis edilmiştir. 

Eğirdir Kent Ormanı 

Oluklaç Mevkiinde 52 Ha alan içinde 2006 yılında tesis edilmiştir. 

Sütçüler Kent Ormanı 

Sütçüler-Isparta karayolu üzerinde, Sütçüler ilçesine 2 km.mesafede bulunmaktadır.Kent ormanı 40 

Ha.’lık alan üzerinde 2006 yılında tesis edilmiştir. 

Çamyol Mesire Yeri 

Eğiridir İlçesinde, Eğiridir-Aksu karayolu üzerindedir.2 Ha sahayı kapsar ve 1963 yılında tesis 

edilmiştir. 

Yeşildere Mesire Yeri 

Sütçüler ilçesindedir. 10 Ha.sahayı kapsar.Ulaşım stabilize yolla sağlanır.1990 yılında tesis edilmiştir. 

Tota Mesire Yeri 

Sütçüler ilçesindedir.Sütçüler-Kasımlar karayolu üzerindedir.20 Ha.alanda 1991 yılında tesis 

edilmiştir. 

25


Düzkır Mesire Yeri 

Yalvaç ilçesindedir.0,5 Ha alanda 1984 yılında tesis edilmiştir. 

Çetince Mesire Yeri 

Yalvaç ilçesindedir.1 Ha. alanı vardır ve 1988 yılında tesis edilmiştir. 

Suçıkan Mesire Yeri 

Yalvaç İlçesindedir.0.2. Ha. alanı vardır. 

Gönen Göleti-Akyokuş Tepe Mesire Yeri 

Gönen İlçesindedir.Yolunun bir kısmı asfalt bir kısmı stabilizedir.20.5 Ha sahada 21/07/1998 

yılında tesis edilmiştir. 

Keçiborlu Göleti Mesire Yeri 

Keçiborlu İlçesindedir.Yolu asfalttır.1.5 km’si stabilizedir.26/11/1999 yılında tesis edilmiştir. 

Güneykent Orman İçi Mesire Yeri 

Gönen İlçesi Cilbeyli güneykent mevkiinde 2006 yılında tesis edilmiştir.Alanı 7,66 Ha’dır. 

B.2.6.4. Tabiat Anıtları: 

Ana Sedir Tabiat Anıtı (Senirkent) 

Anadolu Kestanesi Tabiat Anıtı (Sütçüler) Doğu Çınarı Tabiat Anıtı (Eğirdir) 

Barla Sedir Tabiat Anıtı (Senirkent) 

Söğüt Yaylası Ulu Ardıç T.A (Sütçüler) 

Boylu Ardıç Tabiat Anıtı (Sütçüler) 

Toros Sediri Tabiat Anıtı (Senirkent) 

Boylu Ardıç Tabiat Anıtı (Uluborlu) 


Çatalçam Tabiat Anıtı (Sütçüler) 


Doğu Çınarı (Eğirdir) 

Yaz Ihlamuru Tabiat Anıtı (Sütçüler) 

B.3.TOPRAK 

Alüviyal Topraklar 

Akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan genç topraklardır.Alüvyal topraklar, 

bünyelerine veya bulundukları bölgelere yada evrim devrelerine göre sınıflandırılır.Üst toprak alt toprak 

birleşimi net değildir.İnce bünyeli ve taban suyu yüksek topraklarda düşey geçirgenlik azdır.Yüzey nemli ve 

organik madde bakımından zengindir.Kaba bünyeli topraklar iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk 

kurur.Üzerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır.Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin 

yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır.İlimizde kapladığı alan % 6,3 tür. 

Hidromorfik Alüviyal Topraklar 

Oluşumlarını su etkisi altında sürdüren intrazonal topraklardır.Topografyaları düz veya çukur 

olduğundan taban suyu yüksektir.Bazı mevsimlerde su yüzeye kadar çıkabilir.Tabansuyu seviyesinin 

düştüğü durumlarda bile alt katları sürekli olarak yaştır.Taban suyu seviyesindeki yükselip alçalmalar su 

seviyesinin üstünde kalan katlarda gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenmeye sebep olur.İlimizde 

kapladığı alan % 0,2’dir. 

Kahverengi Orman Toprakları 

Kahverengi orman toprakları kireçce zengin ana madde üzerinde üzerinde oluşur.Genellikle geniş 

yapraklı orman örtüsü altında oluşur.Bunlarda ekili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve biraz da 

podzollaşmadır.Drenajları iyidir.Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar.Tarıma alınmış 

olanların verimleri iyidir.İlimizde kapladığı alan % 17,7’dir. 

Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları 

Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluşur.Doğal 

drenajı iyidir.İlimizde kapladığı alan 61.081 Ha.olup toplam alanın % 3,2’dir. 

26


Regosol Topraklar 

Tüm iklimlerde oluşabilir.Genellikle kumul lös, volkanik kül ve eğimli buzul birikintileri üzerinde 

görülür.Ana madde gevşek kum, rüzgar ve su ile harekete maruz genellikle sürüklenmiş yuvarlanmış 

materyal, marn, kalkerli kil ve tebeşirdir.İlimizde kapladığı alan % 0,6’dır. 

Sahil Kumulu Topraklar 

Herhangi bir toprak gelişimi bulunmayan, bu nedenle arazi tipi olarak kabul edilen denizlerin ve göllerin 

sahillerinden rüzgar ve dalga hareketleriyle taşınarak belirli alanlarda depo edilmiş kumullardır.Belirgin bir 

bitki örtüleri yoktur.Tarımsal açıdan, verimsiz ve değersiz olmalarının yanı sıra bazı mikro iklim alanlarında 

bulunanlar tarıma elverişli olabilmektedir.İlimizde kapladığı alan % 0,03’tür. 

Irmak Yatakları 

Akarsuların normal yatakları dışında, feyezan halindeyken yayıldıkları alanlardır.Genellikle kumlu, 

çakıllı ve molozlu malzeme ile kaplıdırlar.Taşkın suları ile sık sık yıkanmaya maruz kaldıklarından toprak 

materyali içermezler ve bu nedenle arazi tipi olarak nitelendirilirler. Tarıma elverişli olmadıkları gibi 

üzerlerinde doğal bitki örtüsü yoktur.İlimizde kapladığı alan % 0,05’tir. 

Çıplak Kaya ve Molozlar 

Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert kaya ve taşlarla kaplı 

sahalardır.Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar.Bazen arasında toprak bulunan kaya çatlaklarında veya 

topraklı küçük ceplerde yetişen çok seyrek orman ağaçları, çalı ve otlar bulunabilir.İlimizde kapladığı alan % 

17,1’dir. 

Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları 

İyi gelişmiş ve iyi drene olan asit topraklardır.Doğal bitki örtüsü yaprağını döken veya iğne yapraklı 

veya ikisinin karışımı ormandır.Ana madde az çok silisli ve kalsiyumca fakirdir.İlimizde kapladığı alan % 

14,5’tur. 

Kestane Rengi Topraklar 

Isparta İli toplam arazisinde 115.489 Ha’lık ve % 14,1 alanı kaplamaktadır.Genellikle düz, düze yakın, 

orta ve dik meyilde yer yer derin, orta derin, sığ ve çok sığ, orta ve şiddetli erozyon etkisinde topraklardır. 

Kırmızı Akdeniz Toprakları 

İlimizde kapladığı alan 68.932 Ha. Olup toplam alanın % 3,2’dir.Hafif, orta dik ve sarp meyil 

özelliğinde olup,orta sığlıkta hafif taşlı erozyon derecesi farklı ölçekte, verimlilik açısından tarımsal 

amaca uygun verimli topraklardır.Bu topraklar Akdeniz bitki florası ile karstik temel yapı ve Akdeniz 

iklimi etkileşimi sonucu oluşan verimli topraklardır. 

Kırmızı Kestane Rengi Topraklar 

İlimizde kapladığı alan % 0.3’tür. 

Tuzlu Sodile topraklar 

İlimizde kapladığı alan % 0,1’dir. 

Yüksek Dağ Çayır Toprakları 

İlimizde kapladığı alan % 0.07’dir 

B.4.SU KAYNAKLARI 

B.4.1.İÇME SUYU KAYNAKLARI VE BARAJLAR 

B.4.1.1.İçme Suyu Kaynağı (Eğirdir Gölü) 

Isparta ilinde içme suyu kaynağı Eğirdir Gölüdür.Eğirdir Gölü ile ilgili ayrıntılı bilgiler D.Su 

başlığı bölümünde mevcuttur. 

27


B.4.1.2.İşletmede Olan Barajlar 

Yalvaç (Sücüllü ) Barajı 

Normal su seviyesi : 1180.25 metre 

Normal su seviyesi yüzey alanı : 0.84 km 2 

Normal su seviyesi hacmi : 8.9 hm 3 

Min. su seviyesi : 1167.40 metre 

Min. su seviyesi yüzey alanı : 0.34 km 2 

Min. su seviyesi hacmi : 1.6 hm 3 

Barajın Talvegten Yüksekliği : 31.80 metre 

Barajı Besleyen Sular : 

Sücüllü (Kuruçay) deresi : 17.74 hm 3 

Baraj Çıkış Suları : 

Yalvaç Barajı - Çıkış : 8.78 hm 3 

(Suyun Sınıfı : C2S1 ) 

Amacı : Sulama 

Uluborlu Barajı 

Sıra No Baraj ve Hes Adı 

1 Yalvaç Sücüllü Barajı 

2 0HUluborlu Barajı 

3 1HSorgun Barajı 

4 Karacaören Barajı 


Normal su seviyesi yüzey alanı : 1.100 km 2 





Yeni Aktif Hacim: 18.35 hm 3 



Üyüllü çayı (Şalgamlı ve Kuruçay dereleri) : 12.02 hm 3 


Uluborlu Barajı - Çıkış : 10.36 hm 3 



Sorgun Barajı 



Normal su seviyesi hacmi : 12.78 hm 3 

Min. su seviyesi : 1373.00 metre 





Sorgun Deresi : 16.10 hm 3 


Sorgun Barajı - Çıkış : 18.57 hm 3 



28

Karacaören Barajı 

Baraj, 45.5 km 2 yüzey alanına sahip olup 23.83 km 2 

içerisindedir. 






Min. su seviyesi hacmi : 347 hm 3 


Barajın Drenaj alanı (Eğirdir Gölü dahil) : 5.446 km 2 


Aksu Çayı – Değirmen Deresi : 975.27 hm 3 

Baraj Çıkış Suları :Sulama + Enerji 

Suyun Sınıfı : C2S1 


B.4.2.YERALTI SU KAYNAKLARI 


si Isparta, 21.67 km2 si Burdur il sınırları 

Isparta İli sınırları içerisinde 8 adet büyük ovada detaylı hidrojeolojik etüt yapıldığı belirtilmiştir. Bu 

ovalar; Isparta - Merkez, Hoyran Ovası, Yalvaç Ovası, Gelendost Ovası, Atabey Ovası, Keçiborlu Ovası, 

Şarkikaraağaç Ovası ve Uluborlu - Senirkent Ovalarıdır. Ovalar toplamında ilgili kurum tarafından 91,00 

hm3/yıl yeraltı suyu rezervi hesaplandığı belirtilmiştir. Toplam rezervden tahsis edilen 62,80 hm3/yıl, tahsise 

göre kalan rezerv 28,2 hm 3 /yıl, tahsis edilenden fiilen çekilen 31,4 hm 3 /yıl olup fiili çekime göre kalan rezerv 

59,6 hm 3 /yıl şeklinde açıklanmıştır. Genel olarak yeraltısuyu akiferleri serbest akiferlerdir. Su kalitesi C 2 S 1 

sulama suyu sınıfındadır. Isparta ilinde bulunan yeraltı su kaynaklarının yeri, kapasiteleri ve nitelikleri ile ilgili 

bilgiler aşağıdaki tablo-B.1’de verilmiştir. 

Tablo-B.1:Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve Kapasiteleri 

Isparta Ovası su taşıma potansiyeli açısından önemli olmasına rağmen, özellikle son 10 yıl içinde 

uğradığı kirlenmeden dolayı acil kurtarma isteyen bir kaynak haline geldiği belirtilmiştir. 

Gönen Ovası’nda yer alan akifer ise yayılım açısından karmaşık bir geometri sunduğu ve bu nedenle 

birbirine yakın sondaj kuyularının bir kısmı verimli çıkarken diğerlerinin kuru çıktığı belirtilmiştir. 

29


Isparta Ovası’nda bulunan jeolojik birimler hidrojeolojik açıdan ilgili kurum tarafından 

değerlendirilerek, akifer olabilecek birimler şu şekilde ayırtlanmıştır. Gölcük formasyonu, tüfler, 

andezitler, ova alüvyonları ve Davraz, Söbüdağ, Bozanönü, Seyrekler ve Akdağ kireçtaşları, akifer 

özelliği taşıyan birimler olarak tanımlanmışlardır. Bu akiferler farklı derinliklerde değişiklikler 

gösterebilir. Ancak suyun kalitesi de farklı olduğu belirtilmiştir. 

Isparta Ovası’nda resmi kayıtlara göre 100 dolayında sondaj kuyusunun bulunduğu ve ilgili kurum 

tarafından yapılan çalışmalarda ovada yıllık kullanılabilir yeraltı suyu potansiyelinin 30.10 m 3 olarak 

belirtilmiştir. Ovada yeraltı suyu seviyesi ve akım yönüne açıklık getirmek amacıyla ilgili kurum 

tarafından Ekim 1992 dönemi için yeraltı su seviyesi haritası hazırlandığı ve buna göre yeraltısuyunun 

derinliğinin büyük bölgesel değişiklikler gösterdiği belirtilmiştir. Bu değişikliğin 15 ile 90 m. arasında 

gerçekleştiği ve yeraltısu seviyesinin yağışlarla yılda 4 m. yükselirken, aşırı çekimlerle de düşebildiği 

belirtilmiştir. Ovada yeraltı suyu akımı genelde ovanın batısından doğuya hatta kuzeydoğu yönünde 

olduğu ve yeraltısuyunun kimyasal yapısınında bölgesel olarak değiştiği belirtilmiştir. 

İlgili kurum tarafından yapılan kimyasal analizler sonucunda ovadaki suların genelde C2S1 

sınıfından oldukları ve Wilcox Diyagramına göre de “çok iyi-iyi sular” sınıfından oldukları belirtilmiştir. 

Ayrıca, son yıllarda ovanın her türlü kullanımından kaynaklanan kirleticilerin yeraltısularının kalitesini 

olumsuz yönde etkileyeceğini belirtmişlerdir. Yararlanılan kaynağa göre, burada yapılan açıklamalar 

tamamen bir ön araştırmanın sonuçlarını yansıttığını bildirmektedir. 

B.4.3.AKARSULAR 

Isparta ili sınırları içerisindeki belli başlı akarsular şunlardır : 

Isparta Çayı – Gökbel 

Isparta Çayı Karacaören Barajı’nı beslemektedir. Yıllık ortalama akımı 58,42 hm 3 olan suyun sınıfı 

C 2 S 1 olup, enerji üretim amaçlı kullanılmaktadır 

Yıllık Ortalama Akım : 58.42 hm 3 

Nasıl Yararlanıldığı : Karacaören barajını besliyor. 

Yenice Suyu – Aksu (Köprü Irmağı) 

Eğridir Gölü’nden çıkıp Karacaören depolamalarından sonra Akdeniz’e dökülen Köprü Çayı’nın 

menbasıdır. Yıllık ortalam akımı 96,36 hm 3 olan suyun sınıfı C 2 S 1 olup, çaydan enerji üretim amaçlı 

faydalanılmaktadır. 


Nasıl Yararlanıldığı : Sorgun Barajı ve Çayköy HES 

Amacı : Enerji Suyun Sınıfı : C2S1 

Yenice suyu kurak aylarda besleniyor. 

Aksu Çayı ( Kovada Gölü Çıkışı) 

Kovada I ve Kovada II Hidroelektrik Santrallerini ve Karacaören Barajı’nı besleyemektedir. Yıllık 

ortalama akımı 389.0 hm 3 olan suyun sınıfı C 2 S 1 olup, enerji üretim amaçlı kullanılmaktadır. 



Aksu Çayı kurak aylarda besleniyor. 

Çaydere – Çay (Eğirdir) 

Yıllık ortalama akımı 47,68 hm 3 olan suyun sınıfı C 2 S 1 olup, sulama amaçlı kullanılmaktadır. 

Eğirdir Gölü’ne dökülür. 

Yıllık Ortalama Akım : 47,68 hm 3 

Nasıl Yararlanıldığı : Eğirdir Gölünü besliyor. 

Çaydere kurak aylarda besleniyor. 

30

Sücüllü (Kuruçay) Deresi (Sücüllü Barajı – Giriş) - Yalvaç 


Yalvaç Sücüllü barajını besleyen suyun yıllık ortalama akımı 15,77 hm 3 olup, suyun sınıfı C 2 S 1 dir. 

Sulama amaçlı faydalanılmaktadır. 


Nasıl Yararlanıldığı : Yalvaç (Sücüllü) barajını besliyor. 

Sücüllü Deresi kurak aylarda besleniyor. 

Pupa Çayı – Senirkent Köprüsü 

Yağışlı periyotta Uluborlu Barajı’nı ve Eğirdir Gölü’nü besleyen suyun yıllık ortalama akımı 12.84 

hm 3 olup, sulama amaçlı kullanılmaktadır. Suyun sınıfı ise C 2 S 1 olarak belirtilmiştir. 

Yıllık Ortalama Akım : 12.84 hm 3 

Nasıl Yararlanıldığı : Uluborlu Barajı’nı ve Eğirdir Gölü’nü besliyor. 

Pupa Çayı kurak aylarda beslenmiyor. 

Gelendost Deresi (Avşar Çayı) – Avşar Köprüsü 

Yazları tamamen kuru olan çayın yıllık ortalama akımı 61,27 hm 3 olup, Eğirdir Gölü’ne dökülür. 

Sulama amaçlı kullanılan suyun sınıfı C 2 S 1 olarak belirtilmiştir Yıllık Ortalama Akım : 61,27 hm 3 

Nasıl Yararlanıldığı : Eğirdir Gölü’nü besliyor. 

Gelendost Deresi kurak aylarda beslenmiyor. 

Değirmen Deresi - Sütçüler 

Karacaören barajını besleyen suyun yıllık ortalama akımı 58,62 hm 3 dür. Sulama amaçlı kullanılan 

suyun sınıfı C 2 S 1 olarak belirtilmiştir 



Değirmen Deresi kurak aylarda besleniyor. 

Değirmen Deresi - Selimler 

Enerji üretim amaçlı kullanılan suyun yıllık ortalama akımı 218.72 hm 3 olup, C 2 S 1 kalitesinde 

olduğu belirtilmiştir. Dere, Karacaören barajını beslemektedir. 




Hoyran Deresi – Gökçeali 

Yağışlı periyotta Eğirdir Gölü’nü besleyen suyun yıllık ortalama akımı 9.97 hm 3 olup, C 2 S 1 su 

sınıfında olduğu bildirilmiştir. Dere, sulama amaçlı kullanılmaktadır. 


Nasıl Yararlanıldığı : Eğirdir Gölü’nü besliyor. 

Hoyran Deresi kurak aylarda beslenmiyor. 

Şarkikaraağaç Deresi - Şarkikaraağaç 

Beyşehir Gölünü besleyen derenin yıllık ortalama akımı 32.22 hm 3 olup, sulama amaçlı 

kullanılmaktadır. C 2 S 1 su kalite sınıfında yer almaktadır (İl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2005). 


Nasıl Yararlanıldığı : Beyşehir Gölünü besliyor. 

Şarkikaraağaç Deresi kurak aylarda besleniyor (ÇDP, 2004). 

31


B.4.4.GÖLLER VE GÖLETLER 

B.4.4.1.Göller 

Isparta il sınırları içinde yer alan göller Eğirdir Gölü, Beyşehir Gölü, kısmen Burdur Gölü, 

Kovada Gölü ve Gölcük Gölü’dür 

B.4.4.2.Göletler 

Isparta ilinde işletmede olan göletler: Gönen–Bağarası Göleti, Yalvaç– Hisarardı Göleti, Atabey 

Göleti, Yalvaç–Dedeçam Göleti, Uluborlu–İleydağı Göleti, Şarkikaraağaç–Örenköy Göleti, Gelendost– 

Balcı Göleti, Eğirdir-Barla Göleti, Şarkikaraağaç–Çarıksaraylar (Şehitler) Göleti, Yalvaç–Körküler 

Göleti, Yalvaç–Çetince Göleti’dir. 

B.4.4.3. Uygulama Programında veya İnşa Halindeki Göletler 

Şarkikaraağaç–Köprüköy Göleti, Isparta-Darıdere Göleti, Yalvaç-Kozluçay Göleti’dir. 

B.4.4.4.Planlama Aşamasındaki Göletler 

Yalvaç-Mısırlı Göleti’dir. Göller ve göletlerle ilgili ayrıntılı bilgiler D.Su Bölümünde yer 

almaktadır. 

B.5.MİNERAL KAYNAKLAR 

Isparta ili, belirli yörelerde halen işletilen veya işletilebilir potansiyele sahip ekonomik değerde ve 

günümüz teknolojileriyle üretim olanağı bulunmayan (ekonomik olmayan) değerde metalik maden, 

endüstriyel hammadde ve enerji hammadde kaynakları bakımından çeşitli kaynaklara sahiptir. Bu 

kaynaklar, günümüz bilim ve teknolojilerine dayalı olarak yapılacak araştırmalar doğrultusunda 

artırılabilecektir. 

Isparta-Merkez ilçesi, halen işletilmekte olan pomza (Gölcük) ve tras (Dereboğazı), çimento 

hammaddesi (Senirce) ve kil (Minas) yanında taş ve kum-çakıl ocağı, mermer, kil ve arsenik 

cevherleşmeleri gibi endüstriyel hammaddeler bakımından geliştirilebilir bir potansiyele sahip 

bulunmaktadır. 

Keçiborlu, zengin kükürt yataklarına sahiptir. Burdur gölü kıyısında (Kılıç, Senir) işletilmekte olan 

çakıl-kum ve taş ocakları bulunmaktadır. Ayrıca Eosen-Oligosen konglomeraları içerisinde (Kozluca) 

bazı manganez cevherleşmelerine rastlanmıştır. Atabey’deki kum ocağı halen işletilmektedir. 

Şarkikaraağaç, kısmen işletilmekte olan (Muratbağı) demir gibi metalik maden ve barit gibi 

endüstriyel hammaddeler bakımından geliştirilebilir bir potansiyele sahiptir. 

Aksu ve Eğirdir sınırındaki (Havutlu, Baklan, Bağıllı) ortak bir alanda yüzeylenen ofıyolitik 

kayaçlarda (Kızıldağ ofıyoliti) geliştirilebilir ve işletilebilir kromit yatakları bulunmaktadır. Yöre, 

manganez oluşumları nedeniyle de metalik madenler bakımından değerlendirilebilir bir potansiyele 

sahiptir. Ayrıca Baklan güneyinde petrol sızıntıları ve asfaltit oluşumlarına ilişkin veriler araştırma 

konusudur. 

Sütçüler ilçesi sınırları içerisinde, Kasımlar ve Kızılkilise yörelerinde pirit, kalkopirit ve manyetit 

metalik cevherleşmeleri yanında Belence ve İncedam yörelerinde de mavi-gri ve siyah mermer 

potansiyeli bulunmaktadır. 

Yalvaç kuzeyinde (Süllüce) işletilen demir yatağı yanında Gelendost sınırında kromit gibi metalik 

maden ve manyezit gibi endüstriyel hammaddeler bulunmaktadır. Kaşıkara yöresinde işletilen linyit 

yatakları ilçenin doğal enerji hammadde kaynaklarındandır. Yalvaç Yarıkkaya, Eğirdir Kovada 

kesimlerinde de ekonomik değerde olmayan kömür yatakları belirlenmiştir. 

32

B.5.1.SANAYİ MADENLERİ 

33 


Pomza : Isparta ilinin güneyi ve batısında olmak üzere çok geniş alanlarda yayılmıştır. Pomza 

düzeylerinin kalınlığı 30 cm ile 10 m arasında değişir. Rezervi 150 milyon ton olup, sahalar Isparta Belediyesi 

adına ruhsatlıdır. Bölgede hafif yapı malzemesi olarak briket yapımında kullanılır. 

Kükürt : Keçiborlu’da Kumludere, Kükürtdere, Kokordere, Değirmendere ve Bebeşderede kükürt 

yatakları bulunmaktadır. Gölcük volkanizmasıyla ilişkili olarak oluşmuş olan kükürt yatakları, 1930’lu 

yıllardan itibaren işletilmekteydi. Şu anda ekonomik olmaması nedeniyle kükürt işletmeciliği 

yapılmamaktadır. 

B.5.2.METALİK MADENLER 

Krom: Eğirdir - Bağıllı - Ayvalıpınar dolayında harzburjit ve dunitler içerisinde mercekler şeklinde 

bulunan krom cevherleşmeleri % 20 - 45 arasında Cr 3 O 3 tenorüne sahiptir. Bölgede 30 ayrı noktada bulunan 

kromitlerden 150.000 ton jeolojik rezervinin olduğu belirlenmiştir. 

Arsenik: Isparta - Göltaş Çimento Fabrikası civarında bulunan bu cevherleşme, fliş düzeylerinde 

damarlar şeklinde bulunur. % 35’ler dolayında As 2 S 3 içeren yatağın hesaplanmış rezervi 34.000 tondur. 

Manganez: Eğirdir - Havutlu, Koçular - Bağıllı dolaylarında pelajik sedimanlar içinde radyolaritlerle 

birlikte bulunan manganezler sedimanter kökenli gözlenmektedir. Rezervi, tenoru konusunda veri yoktur. 

Ekonomik görülmektedir. 

B.5.3.ENERJİ MADENLERİ 

Linyit : Yukarı Kaşıkara dolayında özel sektörün işlettiği, kalorisi düşük kömür yatakları 

mevcuttur. 

Petrol: Eğirdir - Kızıldağ - Üçyıldız dolaylarında petrol sızıntıları mevcuttur. Ayrıca yörede asfaltit 

kalıntıları saptanmıştır. 

B.5.4.TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER 

Kum - Çakıl Yatakları: Isparta yöresinde, Atabey kum-çakıl yatağı, Yakaören yakınlarında kum 

yatakları, Isparta - Sav yolu üzerinde kum-çakıl yatakları, Kılıç Köyü dolaylarında kum-çakıl yatakları 

bulunmaktadır. Bunlardan Atabey ve Kılıç Köyü kum-çakıl yatakları rezervleri ve kaliteleriyle önemli 

depolardır. 

Çimento Hammaddelerinden Kil ve Kireçtaşı: Göltaş Çimento Fabrikası yakınında hali hazırda 

işletilmekte olup; rezervi konusunda yapılmış bir araştırma yoktur. 

Mermer: Isparta dolayında halen Gökçebağ dolayında bej renkli kireçtaşları mermer olarak 

Modülmer Mermer A.Ş. tarafından işletilmektedir. Belence-Eğirdir dolayında siyah mermer mevcuttur 

(Ekonomik olmadığı için işletilmiyor). Gönen dolaylarında konglomeralar mevcuttur (Ekonomik 

olmadığı için işletilmiyor). Gölcük andezitleri mermer olarak işletilebilir. 

Şarkîkaraağaç Göksöğüt - Yalvaç-Koruyaka Kireçtaşları: Plaketli olup, bahçe duvarı ve bina 

yapımında kullanılmaktadır. Rezervi bilinmemektedir. 

Isparta - Direkli Andezit Ocakları: Temel taşı, bahçe duvarı ve inşaatlarda duvar olarak 

kullanılan Direkli andezitlerinin rezervi konusunda bilgi mevcut değildir. Ancak Isparta yöresinde 

milyarlarca m 3 benzer taş mevcuttur. 

Barit : (Isparta-Şarkîkaraağaç Barit Yatakları) Özel sektör tarafından barit yatakları 1973’lerden bu 

yana işletilmektedir. Şistler ve kireçtaşlarında yer alan barit yatağının rezervi 17 milyon ton olup, tenoru 

%30’lardan % 90’lara ulaşır. 

Manyezit: Isparta Aşağı Tırtar’da manyezit yataklarının bulunduğu bilinmektedir, ancak 

incelenmemiştir. 

Tras: Isparta - Antalya yolu üzerinde Sav Kasabası yakınlarında çimentoya katılan bu materyal 

temelde tüllerden meydana gelmiştir. Göltaş Çimento Fabrikası tarafından kullanılmaktadır. Rezervi 30 

milyon ton’dur.


AKSU İLÇESİ - ZİNDAN MAĞARASI 

34

HAVA (Atmosfer ve İklim) 

C.HAVA (Atmosfer ve İklim) 

C.1.İKLİM VE HAVA 

Isparta yöresi, kış aylarında İzlanda alçak basıncının Balkanlar üzerinden ve Orta Akdeniz’e inerek 

ılımanlaşmış şeklinde etkilenir. Kış aylarında kuru soğukların sebebi olan Sibirya yüksek basıncı zaman 

zaman bölgeye kadar sokulmaktadır. Ayrıca kış aylarında geçiş dönemlerinde Kuzey Afrika üzerinden 

gelen tropikal hava kütlelerinin etkisi gözlenir. Yaz aylarında ise Basra alçak basınç sistemi ve Azor 

yüksek basınç sisteminin etkili olduğu görülür. Isparta ili uzun süreli gözlemlerin klimatolojik olarak 

incelenmesi sonucunda, Akdeniz iklimi ile Orta Anadolu’da yaşanan karasal iklim arasında geçiş 

bölgesinde yer almaktadır. Bu nedenle il sınırları içinde her iki iklimin özellikleri gözlenir. Akdeniz 

kıyılarında görülen sıcaklık ve yağış özellikleri ile karasal iklimin düşük sıcaklık ve düşük yağış 

özellikleri tam olarak gözlenmez. İlin güneyinde (Sütçüler) Akdeniz, kuzeyinde (Şarkîkaraağaç, Yalvaç) 

ise karasal iklimin özellikleri gözlenir. 

C.1.1.DOĞAL DEĞİŞKENLER 

C.1.1.1.Rüzgar 

Isparta İli, Akdeniz iklimi ile Orta Anadolu iklimi arasındaki geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bu 

nedenle il sınırları içinde her iki iklimin özellikleri görülür. Ancak Akdeniz kıyılarında görülen yüksek 

sıcaklık ve yağış ile, karasal iklimin özelliği olan düşük sıcaklık ve nisbeten düşük yağış bu bölgede tam 

olarak görülmez. İlin Akdeniz’e açık olan güney bölgesindeki istasyonlarda Akdeniz ikliminin özellikleri 

görülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ilin kuzey bölümüne göre ılık ve yağışlı geçer. İlde kuzeye doğru 

gidildikçe karasal iklimin etkisi görülür ve kışlar daha soğuk geçer. İlin kuzeyinde bulunan meteoroloji 

istasyonları daha az yağış almaktadır. 

Isparta ili 2006 yılı aylık ortalama rüzgâr hızı yıllık 1,3 m/sn dir. 

Isparta ili 2006 yılı ortalama fırtınalı günler sayısı 1 gün. 

Ortalama kuvvetli rüzgar günler sayısı(rüzgar hızı 10.8-17.1 m/sn arası) 6’dır. 

Isparta il merkezinde meydana gelen hava kirliliğini meteorolojik olarak incelersek, kötü yakıt 

kullanımı nedeniyle ve havanın enverziyonlu geçmesi kirlilik oranlarını bir hayli artırmaktadır. Özellikle 

enverziyon başlangıç seviyesinin yerden itibaren veya yere yakın oluşması kirliliği artırıcı etken olarak 

karşımıza çıkmaktadır. 

Enverziyonun yere yakın ve kirleticilerin fazla olması rüzgarın durumuna göre şiddetini artırmakta 

veya azaltmaktadır. Kuvvetli rüzgarın olduğu havalarda kirlilik düşük seviyelerde kalmakta ama sakin ve 

rüzgarsız havalarda kirlilik katlanarak etkisini artırabilmektedir. 

C.1.1.2.Basınç 

Isparta’da rasat edilmiş yerel basıncın ortalama, en yüksek ve en düşük basınç değerleri 

aşağıda verilmiştir. 

Meteorolojik 

A Y L A R 

Elemanlar Rasat S. (YIL) Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıllık 

Ortalama Yerel 1 903.2 899.5 898.7 899.6 902.3 901.9 899.5 899.0 902.7 902.6 905.3 908.9 901.7 

Basınç (hPa) 

En Yüksek 

1 910.0 907.7 903.9 904.4 906.6 905.9 901.9 903.5 906.0 906.6 912.9 917.6 917.0 

Yerel 

B En Düşük (h P Yerel ) 

Basınç(h Pa) 

1 890.2 886.1 885.0 893.8 898.7 897.7 895.4 894.6 897.6 893.6 894.2 901.3 874.4 

Tablo C.1. Isparta Meteoroloji İst. (2006 ) Basınç Rasat verileri 

35


C.1.1.3.Nem 

Aylık ortalama bağıl nem %60, 

En düşük bağıl nem %23, 

Bağıl nemin en yüksek olduğu ay Şubat, 

Bağıl nemin en düşük olduğu ay Temmuz ayıdır. 

C.1.1.4.Sıcaklık 

İl merkezinin 2006 yıllı sıcaklık ortalaması 12.4 °C’dir. Yılın en soğuk ayları Ocak-Aralıktır.En sıcak 

aylar olan Temmuz ve Ağustos aylarıdır.2006 yılı İlde yaşanan en yüksek sıcaklık 17.08.2006 gününde 37.8 

°C, en düşük sıcaklık ise 30.01.2006 tarihinde ölçülen -12.6 °C’dir. Gün içindeki sıcaklık farkları, yaz 

aylarında kış aylarına göre daha yüksektir. Isparta uzun yıllar yıllık ortalama sıcaklık 12.4 ºC’dir. 

Meteorolojik Elemanlar Rasat 

A Y L A R 

S. (Yıl) Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıllık 

Ortalama Sıcaklık(C) 1 0.1 2,6 6,8 11,8 15,8 21,2 24,0 25,5 18,9 13,4 6,1 2,2 12,4 

Ortalama 

1 5,2 6,9 11,9 17,6 12,1 27,9 30,4 33,6 26,1 19,9 13,1 9,3 18,7 

YüksekSıcaklık(C) 

Ortalama 

1 -4,0 -1,6 1,9 5,8 8,0 13,1 16,0 16,7 11,8 8,0 0,6 -3,0 6,1 

DüşükSıcaklık(C) 

En Yüksek Sıcaklık(C) 1 10,8 14,6 17,4 22,2 30,4 33,4 34,0 37,8 32,2 28,4 17,8 14,6 37,8 

En Düşük Sıcaklık(C) 1 -12,6 -10,2 -4,4 1,4 1,6 6,6 12,0 12,6 6,8 4,0 -6,2 -11,2 -12,6 

Tablo C.2.Isparta Meteoroloji İstasyonu 2006 Aylık Sıcaklık Değerleri 

Tablodan da görüldüğü üzere Isparta meteoroloji istasyonun 2006 yılı arası rasat verilerinin 

ortalamalarına göre en yüksek sıcaklık 37.8 C0 ile Ağustos ayında, en düşük sıcaklık ise -12.6 C0 ile Ocak 

ayında gerçekleştiği görülmektedir. 

C.1.1.5.Buharlaşma 

Isparta meteoroloji istasyonunda 2006 ölçülen ortalama buharlaşma değerleri aşağıda verilmiştir. 

Meteorolojik 

Elemanlar 

Ortalama 

Buharlaşma(mm) 

Günlük En Çok 

Buharlaşma(mm) 

Tablo C.3.Isparta Meteoroloji İstasyonu 2006 Aylık Buharlaşma Değerleri 

Isparta meteoroloji istasyonunda en fazla buharlaşmanın 253,3 mm. İle Temmuz ayında 

gerçekleştiği görülmektedir. Buharlaşmanın sıcaklığa bağlı olarak ilkbahar mevsiminden başlayarak 

artığı ve yaz döneminin sona ermesi ile azaldığı görülmektedir. 

C.1.1.6.Yağışlar 

İlin ortalama yıllık yağış toplamı 612.6 kg/m²’dir. Yağışların büyük kısmı kış ve bahar aylarında 

olmaktadır. Yaz ve sonbahar ayları ise oldukça kurak geçmektedir. Yağışlar genellikle yağmur, kış 

aylarında ise zaman zaman kar, bahar ve yaz aylarında ise sağanak yağışlar şeklinde gözlenir. İl içindeki 

yağış dağılımında ise güneyden, kuzeye çıkıldıkça yıllık yağış toplamları azalmaktadır. 

C.1.1.6.1.Yağmur 

Rasat S. 

A Y L A R 

(YIL) Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara 

2006 118,1 153,0 224,0 232,0 250,2 147,6 74,4 

2006 6,4 9,0 12,8 10,4 11,0 8,0 4,8 

Yağışların büyük kısmı kış ve bahar aylarında olmaktadır. Yaz ve sonbahar ayları ise az yağışlı 

geçmektedir. Yağışlar genellikle yağmur, kış aylarında ise zaman zaman kar; bahar ve yaz aylarında ise 

sağanak yağışlar şeklinde gözlenir. İl içindeki yağış dağılımında ise güneyden, kuzeye çıkıldıkça, yıllık 

yağış toplamları azalmaktadır. 

2006 yılı toplam yağış miktarı 612.6 mm’dir. Günlük en çok yağış miktarı Ekim ayında 82,8 mm 

olarak ölçülmüştür. 

36


Meteorolojik 

Elemanlar 

Tablo C.4.Isparta Meteoroloji İstasyonu 2006 Aylık Yağış Değerleri 

C.1.1.6.2.Kar, Dolu, Sis ve Kırağı 2006 yılı; 

Yıllık ortalama kar yağışlı gün sayısı toplamı : 16 

Yıllık ortalama karla örtülü günler sayısı toplamı : 20 

Yıllık en yüksek kar örtüsü kalınlığı(cm) : 14 

Yıllık ortalama sisli günler sayısı :0 

Yıllık ortalama dolulu günler sayısı :3 

Yıllık ortalama kırağılı günler sayısı :60.3 

Sisin en yüksek olduğu aylar: Aralık 

Sisin en düşük olduğu aylar: Temmuz - Ağustos 

Dolunun en yüksek olduğu aylar : Mayıs 

Dolunun en düşük olduğu aylar : Temmuz – Ağustos 

Kırağının en yüksek olduğu aylar : Aralık 

Kırağının en düşük olduğu aylar : Haziran – Temmuz - Ağustos 

C.1.1.7.Seller 

2006 yılında Isparta ilinde yağış miktarı normal seviyenin altında kalmış olduğundan sel olmamıştır. 

C.1.1.8.Kuraklık 

Rasat S. 

A Y L A R 

(YIL) Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara 

Toplam Yağış 53,7 27,7 105,5 38,9 43,8 25,8 3,5 21,0 72,3 140,7 79,8 612,6 

Trakya’nın batısı hariç Marmara Bölgesi, Afyon dışında Ege Bölgesi, kuzeydoğusu hariç İç Anadolu 

Bölgesi, batısı dışında Akdeniz Bölgesi, Sinop ve Ünye dışında Batı ve Orta Karadeniz Bölümü, Kuzeydoğusu 

ile Erzincan, Muş, Bitlis ve Hakkari haricinde Doğu Anadolu Bölgesi, Ceylanpınar, Gaziantep ve Batman 

haricinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Giresun ve Hopa çevrelerinde kuraklık mevcut olup, Zonguldak, 

Düzce, Sakarya, Bilecik, İstanbul ve Bandırma’da çok şiddetli kuraklık vardır. Yurdumuzun kalan 

kesimlerinde nemlilik dikkat çekmekte ve Gemerek ile Gümüşhane’nin çok nemli, Dinar ve Artvin’in orta 

derecede nemli bir dönem geçirdiği görülmektedir. 

12 AYLIK DEĞERLENDİRME 

37


C.1.1.9.Mikroklima 

İlimizde gerçek anlamda mikroklima özelliği gösteren bölge mevcut değildir. Fakat Kasımlar ve 

Sütçüler, Antalya havzası ile Akdenize açık olması nedeniyle kısmen bu özelliği göstermektedir. Bu yerleşim 

yerleri kışın daha ılık ve almış olduğu yağış miktarları daha fazladır. 

C.1.2.YAPAY ETMENLER 

C.1.2.1.Plansız Kentleşme 

Kentlere, kırsal bölgelerden çok fazla göç meydana gelmektedir ki Isparta ili fazlaca göç alan 

illerimizden değildir. Bazı kentler göçlerin etkisi ile çok hızlı büyümektedir. Bu da kentlerde birçok sorunun 

ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu sorunların başlıcaları şunlardır. 

Hava Kirliliği 

Kentlerimizdeki en önemli sorunlardan biridir. Birçok kentimizde görülür. 

Kentlerdeki hava kirliliğinin nedenleri; 

• Kullanılan kalitesiz yakıtlar 

• Egzoz gazları 

• Kentlerin konumu 

• Soba ve kaloriferlerin uygun şekilde yakılmaması 

• Olumsuz hava koşulları gibi olaylardır. 

Kaliteli yakıtların kullanılması ile soba ve kaloriferlerin uygun şekilde yakılması hava kirliliğini 

azaltacaktır. Otomobillerin egzozlarından çıkan gazlar da hava kirliliğine neden olur. 

Kentlerimizin çukur yerlerde kurulması da hava kirliliğini artırır. Etrafı dağlarla çevrili olan kentlerde 

rüzgâr hızı yavaşlar. Bu yüzden havadaki zararlı gazlar, rüzgârlar tarafından başka yerlere taşınamaz. Bu da 

hava kirliliğini artırır. 

Kentlerimizin konumları uygun olsa bile olumsuz hava koşulları ve rüzgâr esmemesi de hava kirliliğinin 

artmasına neden olabilir. 

C.1.2.2.Yeşil Alanların Azalması 

İl merkezinde yeşillendirilmiş alanlar oldukça fazladır. Belediyenin park alanlarında, Orman Bölge 

Müdürlüğü’nün orman alanlarında yapmış olduğu yeşil alan çalışmaları göze çarpmaktadır. 

İl içinde bulunan Kent Ormanı’nda yeşillendirme çalışmalarında doğal yayılış gösteren türler korunmuş 

olup tür zenginliği bakımından vejetasyona uygun türler de kullanılmıştır. 

Isparta İlinin 

Isparta İlindeki Ormanlık Alana Isparta İli Yüzölçümüne 

Alanın (Ha) 

oranı ( %) 

Oranı (%) 

Ağaçlandırılan Alanlar Toplamı 41.263 11.7 5.05 

Erozyon Kontrolü Yapılan Alanlar Toplamı 19.789 5.6 2.45 

Rehabilitasyon Çalışması Yapılan Alanlar 

Toplamı 

1.800 0.3 0.10 

AĞAÇLANDIRMA, EROZYON VE REHABİ- 

LİTASYON ÇALIŞMALARI TOPLAMI 

62.852 17.5 7.60 

Tablo C.5.Isparta ilinde yapılan ağaçlandırma ve rehabilitasyon çalışmalarının alanı (2006) 

Türü İlçesi Proje Tesis (Ha) 

Ağaçlandırma Gelendost Gelendost - Ş. Karaağaç 200 

Ağaçlandırma Ş. Karaağaç Kızıldağ 450 

Ağaçlandırma Eğirdir Yuvalı 50 

Ağaçlandırma Aksu Aksu – Avşar 470 

Ağaçlandırma Eğirdir Eğirdir 300 

Ağaçlandırma Keçiborlu Söğütdağı 350 

Ağaçlandırma Keçiborlu İncesu 100 

Ağaçlandırma Keçiborlu Saracık 180 

Ağaçlandırma Merkez Davraz 200 

Ağaçlandırma Senirkent Gençali 200 

Ağaçlandırma Bakım Programı Toplamı 2500 

,Tablo C.6.Isparta İlçelerinde yapılan ağaçlandırma bakım programı (2006) 

38

C.1.2.3.Isınmada Kullanılan Yakıtlar 

39 


İlimize ısınma amaçlı kullanılan katı ve sıvı yakıtların Mahalli Çevre Kurulunca belirlenen kriter 

değerleri taşıması esastır. Kriter değerleri taşımayan yakıtların ilimize girişi, yakılması, depolanması ve 

satılması yasaklanmıştır. İlimiz Merkez İlçe sınırları içerisinde, kalorifer yakıtı (4 no’lu fuel oil) için kükürt 

% 1.5 (max), motorin (mazot için), kükürt ve su miktarı T.S.3082’ye uygun, gazyağı için kükürt ve su miktarı 

T.S.3355’e uygun sıvı yakıt kullanılır. İlimiz Merkez İlçe sınırları içerisinde ısınma amacıyla kullanılacak yerli 

ve ithal kömürlerle, kömür briketlerinin özellikleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın belirlediği kriterler 

doğrultusunda belirlenmiş olup, bu değerleri taşımayan ve izin verilmeyen kömürlerin temini, satışı ve 

kullanımı yasaklanmıştır. Isparta Merkez İlçe sınırları içerisinde ısınma, sanayi ve enerji üretim amacıyla 

kullanılacak yerli ve ithal kömürlerle, kömür briketlerinin ve torba kömürlerinin özellikleri Mahalli Çevre 

Kurulunca aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: 

Yerli Kömürlerin Özellikleri : 

Alt Isıl Değeri ( Orijinalde) 

: Min. 4000 Kcal/kg (- 200 Kcal/kg tolerans) 

Toplam Kükürt ( Kuru Bazda) 

: % 2 Max 

Toplam Nem ( Satışa Sunulan) : Max. % 25 

Kül ( Kuru Bazda ) : Max. %25 

Ebad Sınırı ( Boyut) 

: 18 – 150 mm. (18 mm. Altı Max. % 10 Tolerans 

150 mm. Üstü Max. % 10 Tolerans) 

Şişme İndeksi : Max. % 1 

İthal Kömürlerin Özellikleri : 

Alt Isıl Değeri (Orijinalde) 

: En az 6200 Kcal/kg ( - 400 Kcal/kg tolerans) 

Toplam Kükürt ( Kuru Bazda ) : % 0.9 ( Max. ) 

Toplam Nem (orijinalde ) : % 10 ( Max. ) 

Uçucu Madde (Kuru Bazda ) : % 12- 28 ( + 1 Tolerans ) 

Kül ( Kuru bazda ) : % 14 ( Max. ) ( + 1 Tolerans ) 

Şişme İndeksi : Max. 1 

Ebad Sınırı (Boyut) 

: 18 –150 mm. ( 18 mm. Altı ve 150 mm. Üstü için 

Max.% 10 Tolerans) 

Sanayi Amaçlı İthal Kömürlerin Özellikleri : 

Alt Isıl Değeri : Min. 6000 Kcal/kg ( - 500 Kcal/kg Tolerans ) 

Toplam Kükürt ( kuru bazda ) : Max. % 1 

Uçucu madde ( kuru bazda ) : Max. % 36 


: 0 – 50 mm. 

Sınır Değerlerin Aşılmadığı İlçelerde Kullanılacak Yerli Kömürlerin Özellikleri : 


: Min. 3500 Kcal/kg (- 200 Kcal/kg tolerans) 

Toplam Kükürt ( Kuru Bazda ) 

: % 2,3 Max. 

Toplam Nem ( Satışa Sunulan) : Max. % 30 

Kül ( Kuru Bazda ) : Max. %30 

Ebad Sınırı ( Boyut) : 18 – 150 mm. (18 mm. Altı Max. % 10 Tolerans 

150 mm. Üstü Max. % 10 Tolerans) 

Şişme İndeksi : Max. % 1 

Sanayi Amaçlı Yerli Kömürlerin Özellikleri : 


: Emisyon İznine Baca gazında EKHKKY’nde 

Toplam Kükürt ( kuru bazda ) 

: belirtilen sınır değerlerin sağlanması 

Uçucu madde ( kuru bazda ) 


EKHKKY : Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 

: koşuluyla kısıtlama yok 

: Tozumayı önleyici her türlü tedbirin alınması 

koşuluyla boyut ve torba kısıtlaması yok 

01/01/2006 ve 31/03/2006 Tarihleri Arası Tüketilen Yakıt Miktarları 

Yerli Kömür Ton 5.493 

İthal Kömür Ton 9.968 

Toplam Ton 15.461 

Tablo C.7: Isparta İli’nde Kullanılan Yakıt Miktarları


C.1.2.4.Endüstriyel Emisyonlar 

Isparta İli’nde bulunan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Gönen İlçesi’nde, yerleşim 

birimlerinin dışında bir alanda kurulmuştur. SDOSB’de bulunan tesisler genel olarak tekstil ve ahşap sektörü 

ağırlıklıdır. Mevcut durumda bu tesislerde yakıt olarak fuel oil ve ithal kömür kullanılmaktadır. Ancak kente 

doğalgaz bağlantısının yapılması için çalışmalar sürdürülmekte olup, önümüzdeki aylar içerisinde öncelikle 

SDOSB’ne doğalgaz hattı getirilmek suretiyle deneme çalışmalarına başlanacaktır. Doğalgaz yakıtının hava 

kirliliğine katkısı diğer yakıtlara göre daha az olup, sanayi tesislerinde doğalgaz kullanımına geçilmesi sonucu 

hava kirliliğinde azalma beklenmektedir. 

Isparta İli’nin genişlemesi sonucu şehrin merkezinde kalmış ve kirletici vasfı yüksek olan deri 

işletmelerinin şehir dışına taşınması gerekmektedir. Bu amaçla planlanan ve çalışmaları devam eden deri 

organize sanayi bölgesinin (DOSB) tamamlanarak, deri işletmelerinin DOSB’ne taşınmaları sağlanmalıdır. 

Mevcut durumda fuel oil ve kömür yakıtı kullanmakta olan deri işletmelerinden kaynaklı hava kirliliğinin 

azaltılmasında ikinci adım ise DOSB’ne doğalgaz hattının getirilerek daha az kirletici olan doğalgaz yakıtının 

kullanılmasının sağlanmasıdır. 

Sanayi Tesisinin Adı 

Faaliyet Alanı 

Emisyon İzin Belgesi 

Durumu Kullandığı Yakıtın Cinsi 

Evet Hayır 

Isparta Mensucat – Merkez Tekstil / 926 Kişi X Fuel Oil/LPG 

İpliksan İplik Sanayi – Merkez Tekstil / 296 Kişi X Kömür 

Metamar Mermer San. – Merkez Maden / 254 Kişi - - Elektrik 

Sümer Halı – Merkez Tekstil / 239 Kişi X Kömür 

Koteks Konfeksiyon San. – Merkez Tekstil / 174 Kişi X Fuel Oil/LPG 

Modülmer Mermer San. – Merkez Maden /145 Kişi - - Elektrik 

Göltaş Çimento San. – Merkez Maden/ 145 Kişi Şartlı Sınırlı Kömür/LPG 

Yünteks Tekstil San. – Merkez Tekstil / 118 Kişi X Fuel Oil/Mazot 

Yumak Tekstil San. – Merkez Tekstil / 79 Kişi X 

Çam Halı – Merkez Tekstil / 67 Kişi X Fuel Oil/Kömür 

Teksan Dülgeroğlu – Merkez Tekstil / 50 Kişi X Fuel Oil 

Orma Orman Ür. San. – Merkez Ağaç İşl. / 50 Kişi X Kömür 

Asya Meyve suyu Fabrikası Gıda / 50 Kişi X Fuel Oil /LPG 

Deri İşletmeleri Deri / X Fuel Oil / Kömür 

Tablo C.8: Sanayi Tesislerinde Kullanılan Yakıt Türleri ve Emisyon İzin Durumları 

(50 Kişi ve Üzeri Çalışanı Olan Tesisler) 

Göltaş Çimento Fabrikası sektörü itibariyle hava kirliliğine katkısı yüksek olan bir tesis olup, tesiste 

yüksek düzeyde arıtma yapabilen elektro filtreler bulunmakta olup, filtreler faal durumdadır. 

Isparta İli’nde sanayi tesislerinden kaynaklı hava kirliliğinin önlenmesi için sanayi tesisleri kontrol 

altında tutulmalı, kent merkezinde bulunan tesislerin mümkün olduğunca organize sanayi bölgelerine 

taşınmaları sağlanmalıdır. Sanayi tesislerinde enerji kaynağı olarak hava kirliliğine katkısı en az olacak 

yakıtlar seçilmeli, doğalgaz hattının getirilmesi sonrası sanayi tesisleri mümkün olduğunca doğalgaz yakıtı 

kullanmaya teşvik edilmelidir. 

Ayrıca sanayi tesislerinin, 7 Ekim 2005 tarih ve 25606 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe giren 

“Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” (EKHKK) kapsamında emisyon izinlerinin 

alınması, emisyon ölçümlerinin ve denetlemelerinin düzenli olarak yaptırılması sağlanmalıdır. Isparta İli’nde 

Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği çerçevesinde 29 adet sanayi tesisine (B) grubu, 2 adet sanayi 

tesisine de (A) Grubu, Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri gereğince ise; 

3 adet sanayi tesisine (B) grubu, 2 adet sanayi tesisine de (A) grubu olmak üzere toplam 32 sanayi tesisine (B) 

grubu, 4 sanayi tesisine de (A) grubu Emisyon İzin Belgesi verilmiştir. Ayrıca şehir merkezinde faaliyet 

gösteren ekmek fırınları, pide fırınları ve lokantaların bacalarına sulu tip filtre taktırılması sağlanmıştır. 

Emisyon ölçümleri yüksek çıkan tesislerinde baca gazı arıtım sistemleri kullanılarak emisyon ölçümlerinin EKHKK 

Yönetmeliğinde belirtilen sınır değerlerin altında kalması sağlanmalıdır. Ayrıca küçük sanayi sitelerinde bulunan tesislerde 

yanık yağ, eski plastik ve kırpıntı gibi atıkların yakılması önlenmeli ve tesislerde kaliteli yakıt kullanılması sağlanmalıdır. 

İlimizde Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde 

2006 yılı içerisinde 11 adet B grubu emisyon izin belgesi tanzim edilmiştir. 

40

C.1.2.5.Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 

41 


İlimizde Egzoz Emisyon ölçüm işlemleri 24 Ocak 1995 yılından 20 Nisan 2005 tarihine kadar Çevre 

Koruma Vakfı tarafından yapılmıştır. 

Bakanlığımız, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünün 11 Nisan 2005 tarih ve 3525 sayılı yazılarına 

istinaden, Çevre Koruma Vakfı tarafından yapılan Egzoz Emisyon Ölçüm işlemlerinin durdurulması istenmiş 

ve durdurulmuştur. 

Bu tarihten sonra Egzoz Emisyon Ölçüm işleri özelleştirilmiş olup, halen ilimizde Ford Yetkili Servis 

(Pürlü Otomotiv), Zeki Otomotiv ve Yalvaç Mesleki Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından yapılmaya devam 

etmektedir. 

Ayrıca 2005 – 2006 yıllarında Isparta’nın üç ayrı giriş noktalarında yol denetimleri yapılarak, denetim 

ve kontrollere devam edilmektedir. Son altı ay içinde konu ile ilgili 292 tutanak tutulmuştur. 

Isparta İli’nde trafikten kaynaklı emisyonların hava kirliliğini arttırıcı etkisi olmakla birlikte, kirliliğe katkısı, 

ısınmadan kaynaklı emisyonların katkısı yanında düşük kalmaktadır. Motorlu taşıtlardan kaynaklanan kirleticiler 

karbonmonoksitler, yanmamış hidrokarbonlar ve azot oksitlerdir. kurşunlu benzin kullanılması halinde egsoz 

dumanlarında kurşun da bulunmaktadır. 

2000 ve 2006 yılları arası Ocak ayı sonu itibarıyla Isparta İli’ndeki motorlu taşıt sayıları Tablo C.9’da 

verilmiştir. Tablodan da görüleceği üzere ilde taşıt sayısı nüfusa bağlı olarak yıllara göre sürekli artış 

göstermiştir. 

Yıllar Toplam Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Motosiklet 

Özel Amaçlı Yol ve İş Makineleri 

/ Traktör 

Taşıtlar 

2000 51461 25941 991 899 5057 3103 14544 336 590 

2001 55138 28421 1088 949 5799 3117 14798 346 620 

2002 57404 30074 1100 986 6086 3112 15061 367 618 

2003 59891 31918 1149 1021 6461 3132 15202 366 642 

2004 62024 32949 1212 1058 7219 3164 15390 366 666 

2005 89865 36853 1509 1101 9370 4259 22437 161 14175 (Traktör) 

2006 91198 37611 1538 1114 9637 4279 22590 167 14262 (Traktör) 

Tablo C.9: 2000-2006 Yılları Arası Taşıt Sayıları 

TÜİK tarafından yayınlanan haber bültenleri ile taşıt yoğunluğu en fazla olan 10 il belirlenmektedir. Bu 

bültenlere göre Isparta ili 2001 ve 2006 yılları arası Ocak ayı sonu itibarîyle taşıt yoğunluğu açısından ilk on il 

arasında yer almamıştır. Isparta Çevre ve Orman İl Müdürlüğü ve Isparta Çevre Koruma Vakfı Başkanlığı 

işbirliği ile 24 Ocak 1995 tarihinden beri motorlu taşıtların egzos emisyon ölçümleri yapılmaktadır. 1997 

yılında 20.539 adet, 1998 yılında 18.143 adet, 1999 yılında 18.801 adet, 2000 yılında 19.772 adet, 2001 

yılında 21.233 adet, 2002 yılında 21.852 adet ve 2004 yılı içerisinde 25.548 adet aracın egzos emisyon ölçümü 

yapılmıştır. Motorlu taşıtlardan kaynaklı hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla, egzos gazı emisyon 

ölçümlerinin, araçların bakım ve muayenelerinin düzenli olarak yaptırılması sağlanmalıdır. Trafik ışıklarında 

yapılacak düzenlemelerle araçların gereksiz dur-kalk yapması önlenmelidir. Araçlarda kurşunsuz bezin ve 

havalandırılmış yakıt kullanılmalıdır. Ayrıca sürücülerin konuyla ilgili olarak bilgilendirilmesi ve 

aydınlatılmasına yönelik çalışmalar yapılarak araçların egsoz emisyon ölçümlerinin ve bakımlarının 

yaptırılması sağlanmalıdır. 

Hava Kirliliği Ölçüm Çalışmaları 

Bilindiği üzere hava kirliliği, modern hayatın getirdiği en önemli problemlerden biri olup, esas kaynağı 

yanma olaylarıdır. Değişik faktörlerin rol oynamasına rağmen, hava kirliliğinin asıl sebepleri olarak endüstri 

tesislerinden, atmosferik özelliklerden, konutların ısıtılmasından, motorlu taşıtlardan çıkan emisyonlardan ve 

bölgenin topoğrafik yapısından kaynaklanmaktadır. 

Her tarafı dağlarla çevrili ve çanak görünümde bir topoğrafik yapıya sahip olan İlimizde; özelikle Ekim- 

Mart aylarını içeren kış döneminde ısınmadan kaynaklanan hava kirliliği yaşanmaktadır. Bu dönem içerisinde 

durgun meteorolojik şartların yaşandığı günlerde kirlilik daha yoğun olarak gözlenmektedir. İlimiz 1. derece 

de hava kirliliği yaşanan iller arasında yer almaktadır. 

Hava kirliliği, 24 saat esasına göre çalışan dijital cihazlarla Müdürlüğümüz tarafından ölçülmektedir. 

Ölçümler İlimiz merkez belediye İşhanında bir adet, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü hizmet binasında bir adet


olmak üzere 2 istasyonda devam etmektedir. 24 saat ve 15’er dakika aralarla SO2 ve PM miktarları tespit 

edilmektedir. Hava kirliliği değerleri, aylık olarak rapor şeklinde Bakanlığımıza gönderilmektedir. Aynı 

zamanda dijital cihazlarla yapılan ölçüm neticeleri takip eden günün sabahı Müdürlüğümüzce 

değerlendirilmekte ve sonuçlar günlük olarak 0Hwww.ispartacevreorman.gov.tr adresli web sayfamızdan 

yayınlanmaktadır. 

Belediye iş hanında bulunan hava kirliliği ölçüm cihazı 

Müdürlüğümüz bünyesinde bulunan hava kirliliği ölçüm cihazı 

İl merkezinde görülen hava kirliliğini en aza indirebilmek amacıyla, 20.11.2006 tarih ve 780 sayılı 

Valilik Olur’u ile Mobil ekip oluşturularak yoğun bir şekilde denetimlere devam edilmektedir. Öncelikle ilimiz 

merkezinde kömür satışı yapılan iş yerlerine Mahalli Çevre Kurulu’nun kömür özellikleri ve kömür satışı ile 

ilgili yapılması gereken uygulamalar hakkındaki kurul kararları tebliğ edilerek bilgilendirilmeleri sağlanmıştır. 

Yine aynı kurul kararları doğrultusunda merkez Belediye ve mücavir alanı ile aynı havza içerisinde yer alan, 

merkez ilçeye çok yakın olan Sav, Kuleönü Kasabaları ile Küçükhacılar, Büyükhacılar, Aliköy, Yazısöğüt, 

Kayı, Yakaören, Deregümü ve Bozanönü köylerinde de denetimler yapılmış, yetkililere kararlar tebliğ 

edilerek, karar doğrultusunda hareket etmeleri istenmiştir. 

Ayrıca Bakanlığımızın genelgeleri ile petrol kokunun ısınma amaçlı olarak kullanılmasının kesinlikle 

yasaklanması üzerine, kömür satışı yapılan işyerlerinde denetimler yapılmış, bu denetimler esnasında petrol 

koku satışı yapan herhangi bir işletmeye rastlanılmamıştır. Bu konudaki denetimlerimiz devam etmektedir. 

Isparta İl Sağlık Müdürlüğü tarafından, il merkezinde Belediye İş Hanı’nda bulunan dijital 

cihazlarla 24 saat hava kirliliği ölçümleri yapılmaktadır. Tablo C.9’da 1990-1991 ve 2005-2006 yılları 

arası Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, Şubat ve Mart aylarına ait SO 2 ve PM ölçüm sonuçları verilmiştir. 

42


KIŞ 

EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART ORTALAMA 

DÖNEMİ SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM SO 2 PM 

1990-1991 29 21 80 59 146 115 152 98 121 61 94 55 104 68 

1991-1992 40 25 89 78 190 149 202 175 149 110 131 72 134 102 

1992-1993 62 50 124 60 157 75 270 130 155 64 103 64 145 74 

1993-1994 39 21 137 61 201 85 186 70 165 67 152 53 147 60 

1994-1995 63 29 90 43 170 83 167 78 117 41 82 30 115 51 

1995-1996 - - 200 76 199 53 236 90 125 58 89 34 170 62 

1996-1997 40 25 150 70 179 61 240 102 206 87 94 37 151 64 

1997-1998 97 35 115 77 115 55 161 93 72 40 105 44 112 58 

1998-1999 71 23 115 77 362 134 404 115 357 81 - 79 262 85 

1999-2000 28 65 153 83 134 126 131 130 97 94 82 75 104 96 

2000-2001 46 62 155 110 187 101 185 123 147 - 96 68 136 93 

2001-2002 33 53 112 79 129 71 195 - 144 - 70 86 113 72 

2002-2003 36 66 203 100 279 168 181 107 90 90 111 105 155 106 

2003-2004 28 68 106 114 128 159 128 152 118 135 92 110 100 123 

2004-2005 26 90 83 106 157 151 113 122 81 87 78 101 90 110 

2005-2006 39 64 66 88 - 144 - 128 61 131 34 74 50 105 

ORTALAMA 45 46 124 80 182 108 197 114 138 82 94 68 

Tablo C.10: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemleri Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları (μg/m 3 ) 

Tablodan da görüleceği üzere özellikle Aralık, Ocak ve Şubat aylarının 1990-1991 ve 2005-2006 yılları 

arası SO 2 kirletici konsantrasyonlarının ortalaması diğer aylara göre daha yüksektir. PM kirletici 

konsantrasyonları içinde aynı şeyi söylemek mümkün olup, özellikle Aralık ve Ocak aylarında diğer 

ayların ortalamalarına nazaran çok daha yüksektir 

C.2.HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLARI 

Ülke genelinde havayı kirletici gazların kabul edilebilir sınır değerleri tabloda verilmiştir. 

Kirletici UVS ( µg/m³ ) KVS ( µg/m³ ) 

Kükürt dioksit (SO 2 ) 

Kükürt trioksit (SO 3 ) 

a – Genel 150 400 (900) 

B – Endüstri bölgeleri 250 400 (900) 

Karbon monoksit (CO) 10000 30000 

Azot dioksit (NO 2 ) 100 300 

Azot monoksit (NO) 200 600 

Klor(Cl 2 ) 100 300 

Klorlu hidrojen (HCl) ve gaz halde anorganik klorürler (Cl¯) 100 300 

Ozon (03) fotokimyasal oksitleyiciler - (240) 

Hidrokarbonlar (HC) - 140 (280) 

Hidrojen sülfür (H 2 S) - 40 (100) 

Havada asılı partikül maddeler (PM) 10 µ ve daha küçük partiküller 150 300 

a- Genel 

b- Endüstri Bölgeleri 200 400 

PM içinde kurşun (Pb) ve bileşikleri 2 - 

PM içinde kadmiyum (Cd) ve bileşikleri 0.004 - 

Çöken tozlarda kurşun ve bileşikleri 500 - 

Çöken tozlarda kadmiyum ve bileşikleri 7.5 - 

Tablo.C.11:Türkiye’de bazı kirleticiler için hava kalitesi sınır değerleri Parantezdeki değerler saatliktir. 

43


C.2.1.KÜKÜRTDİOKSİT KONSANTRASYONU VE DUMAN 

İlimiz merkezinde 2003 – 2004, 2004-2005 ve 2005-2006 yıllarına ait SO 2 ve PM ölçüm sonuçları 

tablo halinde verilmiştir. 

2002 – 2003 kış sezonunda diğer geçmiş yıllara göre artış varken, 2003 – 2004 yılında yapılan 

ölçümlerde bir önceki yıllık ortalamaya göre SO 2 de % 23,2’lik bir azalma ve PM de ise 18.06’lık artma 

tespit edilmiştir. 2005 – 2006 yılında ise yapılan ölçümlerde bir önceki yıla göre SO 2 de % 21.25’lik, PM 

de ise 16.33’lük azalma tespit edilmiştir. 

İlimiz hava kirliliği açısından 1. derece iller arasında yer almaktadır. Kirliliğin minimum düzeyde 

tutulması amacıyla ilimiz mahalli çevre kurulu 31.07.2006 ve 27.12.2006 tarihli toplantısında alınan 

kararlar uygulamaya konulmuştur. Alınan kararlar doğrultusunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğünün 

denetim ve kontrolleri, Belediye Başkanlığı ve Sağlık müdürlüğü ile koordineli olarak yürütülmektedir. 

Hava kirliliği, 24 saat esasına göre çalışan dijital cihazlarla Sağlık Müdürlüğümüzce ölçülmekte 

olup, İl Müdürlüğümüze aylık olarak bildirilen bu ölçüm sonuçları değerlendirme için Bakanlığımıza 

gönderilmektedir. 

Kükürtdioksit 


SO2 

Konsantrantrasyonları 

250 


150 


50 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 

1999-2000 

2000-2001 


2002-2003 

2003-2004 



Yıllar 

GRAFİK C.2:1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi SO 2 Ortalamaları (μg/m 3 ) 

Grafik C.2’den de görüleceği üzere 1996-1997 kış sezonu azalmaya başlayan SO 2 kirletici 

konsantrasyonları 1999-2000 yılı kış sezonunda önemli bir artış göstermiştir. Bu ciddi artış sonrası azalan 

ve sonraki yıllarda dalgalanmalar gösteren SO 2 kirletici konsantrasyonları, 2003-2004 yılı kış sezonu 

sonrası günümüze kadar düşüş göstermiştir. Bu düşüşlerde Mahalli Çevre Kurulu Kararları’nın 

uygulanması ve hava kirliliğinin yüksek olduğu ilde önlemlerin ve denetimlerin arttırılması etkili 

olmuştur. 

KIŞ DÖNEMİ 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 

EKİM 46 33 36 28 26 39 - 

KASIM 155 112 203 106 83 66 - 

ARALIK 187 129 279 128 157 - 178 

OCAK 185 195 181 128 113 - 98 

ŞUBAT 147 144 90 118 81 61 - 

MART 96 70 111 92 78 34 73 

ORTALAMA 136 114 150 100 90 50 117 

Tablo.C.12: 2000-2001 ile 2006-2007 kış dönemi aylık SO 2 ölçüm sonuçları 

44


Duman 

Kış Sezonu Değişimi (Ekim-Mart) SO 2 (Ug/m³) DUMAN (Ug/m³) 

2000 – 2001 YILLARI 136 70 


2002 – 2003 YILLARI 150 70 

2003 – 2004 YILLARI 100 70 



2006 – 2007 YILLARI - - 

Tablo.C.13: 2000 - 2006 yıllarında SO 2 ve duman değişimi 

C.2.2.PARTİKÜL MADDE EMİSYONLARI 

KIŞ DÖNEMİ 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 

EKİM 62 53 66 68 90 64 44 

KASIM 110 79 100 114 106 88 48 

ARALIK 101 71 168 159 151 144 189 

OCAK 123 - 107 152 122 128 192 

ŞUBAT - - 90 135 87 131 132 

MART 68 86 105 110 101 74 79 

ORTALAMA 93 72 106 123 110 105 114 

Tablo.C.14: 2000-2001 ile 2005-2006 kış dönemi pm ölçüm sonuçları 

140 

SO2 Konsantrantrasyonları 

120 


80 

60 

40 

20 

0 

1990-1991 

1991-1992 

1992-1993 

1993-1994 

1994-1995 

1995-1996 

1996-1997 

1997-1998 

1998-1999 




2002-2003 

2003-2004 



Yıllar 

GRAFİK C.3: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi PM Ortalamaları (μg/m 3 ) 

45


TÜİK tarafından, kükürt dioksit ve partikül madde ortalamalarının en yüksek olduğu il ve ilçe 

merkezleri, yapılan ölçüm sonuçlarına göre belirlenmekte ve TÜİK haber bültenleri ile yayınlanmaktadır. 

Tablo C.15’de Isparta İli’nin 1990-1991 ve 2004-2005 yılı kış aylarında SO 2 ve PM kirlilikleri açısından iller 

bazında sıralaması verilmiştir. 

Kış Sezonları 

SO 2 (μg/m 3 ) 

PM 

En Kirli İller Sıralaması En Kirli İller Sıralaması 

1996-1997 11. sırada 26.sırada 

1997-1998 16. sırada 30. sırada 

1998-1999 - 12. sırada 

1999-2000 23. sırada 11. sırada 

2001-2002 16. sırada - 

2002-2003 6. sırada 5. sırada 

2003-2004 10. sırada 3. sırada 

2004-2005 12. sırada 4. sırada 

Tablo C.15: 1990-1991 ve 2004-2005 Yılları Arası SO 2 Kirleticileri İçin Göstergeler 

Özellikle kış aylarında artış gösteren hava kirliliğinin ısınma amaçlı kullanılan yakıtlardan 

kaynaklandığını açıkça göstermektedir. Yaz aylarında düşük miktarlarda ölçülen kirletici konsantrasyonları ise 

sanayi tesislerinde kullanılan yakıtlardan ve trafikte kullanılan araçların egsozlarından kaynaklanmakta olduğu 

söylenebilir. 

C.2.3.KARBONMONOKSİT 

Tüm karbonmonoksit (CO) emisyonlarının % 70 - 90’ından, azotoksit (NO) emisyonlarının % 40 - 

70’inden, hidrokarbon (HC) emisyonlarının yaklaşık % 50’sinden ve şehir bazında kurşun emisyonlarının % 

100’ünden özellikle motorlu taşıtlar sorumludur. Bu emisyonların zararları, yakıtın eksik yanması, tam 

yanmaması sonucunda çıkar. 

CO : Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz olan CO gazı, kapalı bir ortamda zehirleyici olup hatta 

öldürebilir niteliktedir. Havada %o 3 sınır değerinde öldürücüdür. 

C.2.4.AZOT OKSİT (NOX) EMİSYONLARI 

NO : Renksiz kokusuz ve tatsız bir gazdır. Motor içindeki yüksek sıcaklık nedeniyle ortaya çıkar. NO’ 

nun solunumunda akciğer dokusu hasara uğrayıp felce uğrar. 

C.2.5.HİDROKARBON VE KURŞUN EMİSYONLARI 

HC : Yakıtın eksik yanması ve benzinin depodan veya dolum sırasında buharlaşması ile ortaya çıkar. 

Bazı HC’ler mukozada tahrişe yol açar, bazıları ise kanserojendir. 

KURŞUN : Motorda vuruntuyu önlemek için benzine katılan kurşun bileşikleri doku, kan, kemik ve 

sinir sistemi için zararlıdır. 

Benzinli İçin Dizel İçin 

CO : % 4,50 % 73 

HC : 500 ppm 3.2 ml 

Tablo C.16. İzin verilen Değerler 

C.3.ATMOSFERİK KİRLİLİK 

C.3.1.OZON TABAKASININ İNCELMESİNİN ETKİLERİ 

Dünya atmosferi çeşitli gazlardan oluşur. Ayrıca küçük miktarlarda bazı asal gazlar bulunmaktadır. 

Güneşten gelen ışınlar (ısı ışınları/kısa dalgalı ışınlar), atmosferi geçerek yeryüzünü ısıtır. Atmosferdeki 

gazlar yeryüzündeki ısının bir kısmını tutar ve yeryüzünün ısı kaybına engel olurlar. (CO2, havada en çok 

ısı tutma özelliği olan gazdır.) 

46


Atmosferin, ışığı geçirme ve ısıyı tutma özelliği vardır. Atmosferin ısıyı tutma yeteneği sayesinde 

suların sıcaklığı dengede kalır. Böylece nehirlerin ve okyanusların donması engellenmiş olur. Bu şekilde 

oluşan, atmosferin ısıtma ve yalıtma etkisine sera etkisi denir. Dünya atmosferi cam seralara benzer bir özellik 

gösterir. 

Bilindiği gibi atmosferde az miktarda bulunan ozon gazı; yeryüzündeki tüm canlı varlıkları güneşin 

öldürücü ultraviole ışınlarına karşı koruyan bir kalkan görevi görmektedir. Çünkü bu gaz güneşten gelen 

ışınların büyük kısmını yansıtan bir gazdır. Eğer ozon tabakası olmasaydı, güneşin UV-b (yeşil) radyasyonu 

yeryüzüne ulaşarak canlılar üzerinde genetik zararlara yol açardı 

Atmosferdeki ozon gazı için çok hassas bir denge sözkonusudur. Bu gaz atmosferin üst katmanlarında 

bir tabaka oluşturur ve bu gaz tabakası güneşten gelen öldürücü ışınları filtre eder. Bu sayede yeryüzüne 

ulaşabilen ışın miktarı canlı varlıklar için yararlı bir şekle dönüşür. Ancak bu gaz tabakasının incelmesi ya da 

delinmesi sözkonusu olduğunda kendisinden beklenen işlevleri yerine getiremez ve güneş ışınları canlılar için 

gerçek bir tehlike haline dönüşür. 

Bunun yanısıra, güneş ışığında fotokimyasal tepkimeye giren egzos gazları, kirli havadan oluşan duman 

bulutlarında ozon ve nitrojen dioksit oluşturmaktadır. Böylece atmosferin yeryüzüne yakın alt kısımlarında da 

bir Ozon Kirliliği meydana gelmektedir... Son yıllarda dünyamızdaki en önemli çevre sorunlarının başında 

yukarıda sözünü ettiğimiz gibi "Ozon kirliliği" ile "Ozon tabakasındaki incelmeler ve delinmeler" gelmektedir. 

Ozon bir sera gazı olduğu için ozon değişimi ve iklim değişikliği arasında önemli bağ vardır. Geçtiğimiz 

10 yıllık periyotlarda oluşan stratosferik ozon incelmesi hem de küresel troposferik ozondaki artışlar iklim 

değişikliğine katkıda bulunmaktadır. İklim değişikliğine olan bu katkılar önemlidir, ancak diğer tüm sera 

gazlarından olan toplam katkı ile karşılaştırıldığında küçük olduğu görülür. Kloroflorokarbon (CFC), 

Hidrokloroflorokarbon (HCFC) ve Halonlar gibi ozonu incelten gazlar aynı zamanda iklim değişikliğine de 

katkıda bulunduğu için Ozon ve İklim Değişikliği arasında dolaylı bir bağ vardır. 

Son yıllarda atmosferdeki CO2 miktarı hava kirlenmesine bağlı olarak hızla artmaktadır. Metan, ozon ve 

kloroflorokarbon (CFC) gibi sera gazları çeşitli insan aktiviteleri ile atmosfere katılmaktadır. Bu gazların 

tamamının ısı tutma özelliği vardır. 

CO2 ve ısıyı tutan diğer gazların miktarındaki artış, atmosferin ısısının yükselmesine sebep olmaktadır. 

Bu da 1Hküresel ısınma olarak ifade edilir. Bu durumun, buzulların erimesi ve okyanusların yükselmesi gibi 

ciddi sonuçlar doğuracak iklim değişmelerine yol açmasından endişe edilmektedir. 

C.3.2.ASİT YAĞMURLARININ ETKİLERİ 

Çeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan yakıtlar, fosil yakıtlara dayalı 

olarak enerji üreten termik santraller ile egzoz gazları havayı kirletmekte ve kükürtdioksit (SO2), azotoksit 

(NO), hidrokarbon ve partikül madde yaymaktadırlar. Havada 2-7 gün asılı kalabilen bu kirleticiler, su 

partikülleri ile tepkimeye girerek asit meydana getirmekte ve yağmurlarla birleşerek yeryüzüne asit yağmurları 

olarak inmektedir. 

· Asit yağmurları göl ve akarsularda asit dengesini bozarak, tüm canlıları etkilemekte, hatta bazı türlerin 

ölümüne yol açmaktadır, 

· En büyük etki ormanlar üzerinde görülmektedir. Asidik yağışlar, ağaçların yapraklarındaki büyüme ve 

gelişmeyi engellemektedir, 

· Yeryüzüne inen asit yağmurları, suya ve toprağa geçerek yapılarını değiştirmekte, bunun sonucunda 

toprak ve suyla ilişkide olan canlılar zarar görmektedir. 

Asit yağmuru toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir. Toprağın yapısında 

bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta, toprağın zayıflamasına ve 

zirai verimin düşmesine neden olmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler, 

atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleridir. Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği 

miktardan fazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır. 

Asitleşmenin çevre üzerinde dolayı olmakla birlikte yine çok önemli etkilerinden biri de, endüstriyel 

faaliyetler sonucu oluşan asit nemidir. Toprağa ya da göl yataklarına inmiş civa, kadmiyum ya da alüminyum 

gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koşullar altında çözünmez sayılan bu maddeler, 

asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp toksik 

etkiler yaratmaktadır. Ağaç köklerinin besin toplama yeteneğinin bozulmasının sorumlusu da gene asitleşme 

sonucunda toprakta harekete geçen alüminyumdur. 

47


Büyük şehirlerin çoğunda insan yapısı bina ve anıtlara asit yağmurlarının yaptığı zararın göstergesi 

çoktur. Tarihi yapılar, binalar, açık metal yüzeyler, boya kaplamalar ve bazı plastikler, sülfürdioksit ve yağışın 

sulandırdığı bu asitten dolayı bozulma gösterir. 

C.4.HAVA KİRLETİCİLERİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ 

C.4.1.DOĞAL ÇEVREYE ETKİSİ 

Havanın gerek insan sağlığına, gerekse tabiata zarar verici hale gelmesi, kirletici denen unsurların 

fazlalaşmasıyla olur. Kirleticiler, belirli bir kaynaktan atmosfere bırakılan birincil kirleticiler ve atmosferdeki 

kimyasal reaksiyonlar sonucu meydana gelen ikincil kirleticiler olarak ikiye ayrılırlar. Bu kirleticilerin, havada 

belirli ölçümlerin üstünde çıkması halinde hava kirliliği meydana gelmektedir. 

C.4.1.1.Su Üzerindeki Etkileri 

Zirai mücadele için yapılan ilaçlamalarda, havadaki ilaç zerrelerinin rüzgarla sulara taşınması veya tarım 

ilaçları üretimi yapan fabrikaların atıklarının su kaynaklarına arıtılmadan verilmesi sebebiyle sular 

kirlenmektedir. 

Asidik yağışlar yer altı ve yerüstü sularını kirletir.Dolayısıyla bu suların ulaştığı göl ve denizler 

buralarda yaşayan canlılar (balıklar, kuşlar ve bitkiler vb.) zarar görür.Kirlenmiş kaynak suyunu içen, 

kirlenmiş göl ve denizlerdeki balıklarla beslenen insanlar da bu kirlilikten etkilenir. 

Yağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik oranında ani bir artış olur. Hayvansal ve bitkisel 

artıklar, doğal ve suni gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına doğru taşınır. 

C.4.1.2.Toprak Üzerine Etkileri 

Asit yağmurları topraktaki minerallerle tepkimeye girerek toprağın yapısını bozarlar.Topraktaki su 

asidik özellik kazanmaktadır.Yeni asidik ortama uyum sağlamayan bitki türleri yok olmakta veya bünyelerinde 

asitli suyu barındırmaktadır. 

SO2 ‘nin bitkilere olan bu doğru etkisinden başka, yöredeki yağışların ve bağıl nemin fazlalığı da 

topraktaki asitleşmeyi arttırıcı, bazlarda fakirleştirici ve mikrobiyolojik aktiviteyi yok edici bir etkide 

bulunarak, dolaylı olarak bitkilerin direncinin azalmasına neden olur. Bu direnç zayıfladığında zararlı böcek ve 

mantarların üremesi için gerekli ortamı oluşturur. Bu böcek ve mantarlar bitki örtüsünü ve kalitesini giderek 

yok ederler. 

Ayrıca; SO2 nin asit yağmuru şeklinde toprağa geçmesi ve toprağın kimyasal yapısının zamanla 

değişmesi,Termik santrallerinin baca küllerinin kül yağmuru olarak toprağa yağması ve toprağın fiziksel ve 

kimyasal yapısının zamanla değişmesi, asit yağmurları sonucu ormanların kuruması ve bu alanlardaki 

topraklarda su erozyonunun hızlanması gibi etkileri görülmektedir. 

C.4.1.3.Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 

Özellikle endüstriyel faaliyetler esnasında bacalardan kontrolsüz olarak açığa çıkan gaz ve partiküller 

çok uzak mesafelere dahi taşınarak bitkiler ve topraklar üzerinde birikmektedir. Havaya verilen gazlar başta 

karbonmonoksit, kükürtdioksit, azotdioksit, hidrojenflorür ve hidrokarbonlar gibi kirletici emisyonlar 

içermekte ve bunların fazlalığı asit yağmurlarına neden olmaktadır.Asit yağmurlarının etkisi ile topraklar 

asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca emisyonlar içerisinde bulunan bakır, çinko, demir, 

mangan gibi ağır metaller toprak ve bitkiler üzerinde birikmekte ve yığılmaktadır. Bu suretle bitkilerde 

fotosentez yavaşlamakta, renk bozulmaları olmakta ve verim düşmektedir. Ayrıca bu asit yağmurları ile orman 

tahribatları meydana gelmektedir. 

Kirletici Süre mg/m³ Etkileri 

SO 2 8 Saat 785 Klorosis, benekleşme 

Ozon 4 Saat 59 Kozalarda nekrotik etki 

PAN 6 Saat 50 Yaprak yüzeylerinin parlaklaşması 

NO 2 4 Saat 4700 Yaprakta beyaz veya kahverengi ölü noktalar 

HF 5 Hafta 0.08 Yaprakların uç ve kenarlarında yanıklar, küçülme ve nekrotik bölgeler. 

Tablo C.17 : Hava kirleticilerinin bitkiler üzerinde yaptığı tahribatlar 

48

C.4.1.4.İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 

Kirletici 

Etkileri 

49 


SO 2 Havada 0.6 mg/m 3 konsantrasyondan fazla bulunduğunda ağız, burun, göz vb. organlarda, vücut sıvılarında 

çözünerek tahrişe yol açar. 

SO 2 ve 

Asit nitelikli aerosoller soluk borularının en ince kapiler kısımlarına inerek sülfürik asit oluşumuna yol açar. Kronik 

İnce tozlar 

bronşit, solunum yolu rahatsızlıkları olasılığı artar. 

NO 2 

Soluk borusunda ve mukoz dokularda çözünebilir. Solunum yolu hastalıklarında krizlere neden olabilir. 

NO 

Kan hemoglobininde methomoglobin teşkiliyle oksijen taşıma kapasitesini bloke eder. 

CO 

Oksijenin dolaşım sistemindeki dağılma mekanizmasını bloke ederek boğulmaya yol açar. Merkezi sinir sistemi, 

yorgunluk, bayılma, bilinç kaybı, uyku hali ile kendini gösteren zehirlenmelere yol açar. 

O 3 

Solunum yollarında şiddetli tahriş etkisi yaratır, solunum yoluyla vücudun diğer organlarına ulaştığında enzim, 

protein, aminoasit, lipid vb. organikleri etkiler. Kromozom köprülerini bozabilir. Vücudu enfeksiyonlara açık hale 

getirir, göz yaşarması, öksürük yapar. 

H 2 S 

Göz ve mukoz dokuları tahriş eder. Sinirlilik, yorgunluk, hafif tahriş, baş ağrısı, uyku hali verir ve zehirlenme ile 

ölüme yol açabilir. 

Cl 2 ve HCl 

Her ikisi de solunum yollarında tahriş ve yanıklara yol açar. Mukoz Dokuda absorblanan, suda iyi çözünen 

maddelerdir. 

HF 

Kalsiyum içeren dokuda kalsiyuma bağlıyarak suda çözünürlüğü yüksek olan CaF 2 bileşiğini teşkil ettiğinden 

diş ve kemik dokusunda tahriplere yol açar. 

HCHO (Formaldehit) Göz ve soluk borusunda tahriş etkisi yapar, kanserojen ve mutojenik Etkileri olduğu tahmin edilmektedir. 

Diğer Aldehitler Göz ve solunum yollarında tahriş etkisi vardır. 

C 6 H 6 (Benzen) Benzen buharları solunum sisteminde uzun süreli dozlanma halinde kemik iliğindeki kan yapan sistemlere, karaciğer 

metabolizmasına ve yağ dokusuna girerek, kansızlık ve kan kanserine yol açmaktadır. 

Halojenli 

Deri üzerine etkisi fazla olan, karaciğer ve böbreklerde etkisi olabilen Merkezi sinir sistemi vb. sistemlere zarar 

Hidrokarbonlar veren zehirlerdir. 

Pb 

Merkezi sinir sistemine, karaciğer ve böbreğe zarar verir. 

Co 

Vitamin ve mineral maddelerde rezorpsiyon sonucu böbrek fonksiyonlarını bozucu etkiler yapmaktadır. 

Asbest Uzun süreli tozlanma sonucunda akciğer kanserine sebep olmaktadır. 

Tablo C.18 : En çok rastlanan hava kirleticileri 

C.4.2.YAPAY ÇEVREYE (GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ) ÜZERİNE ETKİLERİ 

Hava kirleticilerinin pek çoğu tabi olaylar neticesinde atmosfere verilmektedir. İnsan faaliyetleri neticesi 

ortaya çıkan kirleticiler, yakma tesislerinden (ısınma, vb.) ulaşım vasıtalarından ve sanayi kuruluşlarından 

kaynaklanır. Hava kirlenmesine sebep olan kükürt bileşiklerinden en önemlisi kükürt dioksitlerdir. Genel 

olarak hava kirleticilerinin %18'ini teşkil eder. Ulaşım vasıtalarının sebep olduğu en önemli kirleticiler egzoz 

gazlarıdır. Otomobillerin sebep olduğu partikül halindeki kirleticiler duman (Smog) ve kurşun zerreciklerinden 

ibarettir. Yine sanayi tesislerinden atmosfere verilen emisyonlar çeşitli fabrikalara göre değişir. Bunun için 

akla gelebilen her türlü kirletici muhtelif sanayi kuruluşlarından atmosfere verilebilir. Her tip sanayi için sebep 

olduğu kirleticiler ayrı ayrı etüd edilmelidir. 

Hava kirliliği hızlı nüfus artışı, çarpık kentleşme, kalitesiz yakıt kullanımı, motorlu taşıt sayısının 

giderek artması ve insanların bilinçsiz davranışları ile yüzyılımızın en büyük çevre problemlerinden biri haline 

gelmiştir. Isparta şehrinin de coğrafi ve meteorolojik özellikleri bakımından yoğun bir hava kirlenmesi 

potansiyeli vardır. Kent merkezinde uzun yıllardan bu yana kış aylarında yaşanmakta olan hava kirliliği önemli 

boyutlara ulaşmıştır. 

Isparta’da özellikle kış aylarında yaşanan hava kirliliğinin insan sağlığı üzerinde etkileri vardır. Hava 

kirliliği insanların hem beden hem de ruh sağlığını olumsuz olarak etkilemektedir. Hava kirliliğine maruz 

kalan insanlarda, farklı akciğer ve solunum yolu hastalıkları, kalp rahatsızlığı, baş dönmesi gibi rahatsızlıklar 

görülmektedir. Hava kirleticileri başta sağlık, parasal kayıplar, havanın kirlenmesi, bitki örtüsünün bozulması 

gibi pek çok olumsuz etkilere sebep olmaktadır. 

Yapay çevreye olan olumsuz etkilerini en aza indirgemek için kentleşme, yapı dokuları oluşumunda 

fiziksel çevre etkilerini göz önüne çıkaran imar planları oluşturulmalı ve uygulanmalıdır. Isı yalıtımının önemi 

konusunda insanlar eğitilerek yalıtımsız bina yapımı engellenmelidir. Yakıt seçiminin dikkatlice ve ekonomik 

bir şekilde yapılması amaçlanmalıdır. Havayı en az kirleten doğalgazın kullanımı hızlandırılmalı ve 

yaygınlaştırılmalıdır. Öncelikle sanayi kesimi olmak üzere büyük binalarda baca gazları arıtılmalıdır. Önemli 

bir nokta da yeşil alanların çoğaltılarak kirliliğin etkisini en aza indirgemek olarak düşünülmelidir. Plansız ve 

sağlıksız kentleşmenin ortaya koyacağı olumsuz etkiler, tarihsel çevre, mimar miras ve diğer kültürel 

zenginliklere dolaylı olarak etki edecek ve bu güzellikler, yavaş yavaş yok olma tehlikesi ile karşı karşıya 

kalacaktır. Bunun için bu miras ve zenginliklerimiz korunmalı yaşatılmalı, güncel ve gerekli fonksiyonlarla 

kentimiz insanına kazandırılmalıdır.


ATABEY LÇES – DOMATES YETTRCL

SU 

D.SU 

D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI 

D.1.1 .YER ALTI SULARI 

Toros kuşağının kuzey kuşağında yer alan Isparta ili jeolojik ve tektonik yapı itibariyle karmaşık bir 

durum göstermektedir. Jeolojik ve tektonik yapıdaki bu karmaşıklık nedeniyle yörede yapılan ve yapılacak 

yeraltı suyu etütlerine özel bir itina gösterilmektedir. 

Isparta ili ve ilçelerinde günümüze kadar 8 büyük ovada planlama kademesinde hidrojeolojik etüt, 62 

yerleşim biriminde münferit hidojeolojik etüt, 35 yerleşim biriminde jeofizik etüt yapılarak 91 hm³/yıl 

emniyetli yer altı suyu rezervi tespit edilmiştir.8933 km² yüzölçümüne sahip Isparta ilinde yaklaşık 4500 

km²’lik alanda yer altı suyu etütleri yapılmıştır. 

Yapılan Yer altı suyu etütlerine göre; Isparta ilinde homojen bir akifer tarifi ve boyutlandırılması olası 

değildir.Genel olarak ovalarda ve düşük eğimli sahalarda yüzeylenim gösteren Pliosen yaşlı kum-çakılkireçtaşı 

ve konglomera seviyeleri ile kuaterner yaşlı alüvyon kumlu-çakıllı seviyelerinin yanı sıra yamaç 

molozu ve birikinti konileri yörenin belli başlı akiferleridir.Toros kuşağında yer alan ve tabanında geçirimsiz 

jeolojik birimlerin bariyer teşkil eden allokton kireçtaşlarının ova kenarlarında tespit edilen seviyeleri iyi akifer 

niteliği göstermektedir.Tablo D.1’de akiferlerin ana ovalardaki değerlendirme sonucu yer almaktadır. 

Ova Adı 

Hoyran Ovası 

Yalvaç Ovası 

Gelendost Ovası 

Isparta-Atabey Ovası 

51 

Akifer Cinsi 

Plio-Kuaterner yaşlı kum-çakıl-kireçtaşı, konglomera 

ve allokton kireçtaşları 

Plio-kuaterner çökeller-allokton kireçtaşları 

Plio-kuaterner çökeller-allokton kireçtaşları 

Plio-Kuaterner çökeller-Neojen-alloktom kireçtaşlarıkçt 

Keçiborlu Ovası Pilo-Kuaterner Çökeller-Oligosen Kong-Allokton 

kireçtaşları 

Uluborlu Ovası Plio-kuaterner çökeller-oligosen kng-allokton 

kireçtaşları 

Şarkikaraağaç Ovası 

Plio-Kuaterner Çökeller-Neojen kireçtaşı 

Tablo D.1: Isparta’daki Akifer Cinsleri 

Eğirdir ve Burdur Gölleri arasında yer alan Atabey Ovası’nın, her iki göl ile olan sınırında şerit 

halinde uzanan geçirimsiz ultrabazik kayaçlar, arada geçirimsiz jeolojik bariyer özelliği göstermektedir. 

Bu nedenle, Atabey Ovası’nın Eğirdir ve Burdur Gölleri ile hidrojeolojik bir bağlantısı bulunmadığı 

belirtilmektedir. Her iki göl birbirlerinden hidrojeokimyasal ve izotop jeokimyasal özellikleri 

karşılaştırıldığında oldukça farklılık göstermektedir (Altınkale, 2001). 

Eğirdir Gölü havzasında önemli akiferler, batıda Uluborlu-Senirkent ovası, kuzeydoğuda Hoyran, 

Gelendost ve Yalvaç ovaları alüvyon akiferleri şeklinde bulunmaktadır. Bölgedeki karstik kireçtaşları da 

çatlak ve erime boşluklarında yeraltısuyu bulundurması bakımından büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. 

Buradaki akiferlerde yeraltısuyu akım yönünün Eğirdir Gölü’ne doğru olduğu düşünülmektedir (Mutlutürk 

ve diğ., 1991; Karagüzel ve diğ., 1995), (Altınkale, 2001). 

İŞLETMEYE AÇILMIŞ YER ALTI SUYU TESİSLERİ 

Ağırlıklı olarak 1970-2005 yılları arasında yoğunlaşan yeraltı suyu çalışmaları Isparta ilinde 28 

sulama kooperatifinde 165 adet işletme kuyusu açılarak 5700 Ha net 6737 Ha brüt arazinin 

yeraltısuyundan sulanması sağlanmıştır.Isparta ilinde tespit edilmiş olan 91 hm³/yıl yenilenebilir 

emniyetli yer altı suyu rezervinin 37 hm³/yıllık kısmı fiilen çekilerek sulama-kullanma ve içmeye 

verilmekte olup, Isparta ili yer altısuyu sulama kooperatifleri ve sulanan alanlar tabloda verilmektedir.


Kooperatif Adı Kuyu Adedi Sulanan Saha (Ha) 

Merkez-SAV 8 260 

Merkez-YAZISÖĞÜT 3 90 

Merkez-ALİKÖY 3 70 

Merkez-DEREGÜME 5 140 

Merkez-KAYI 4 105 

Merkez-ÇÜNÜR 4 120 

Merkez-BÜYÜKHACILAR 3 90 

Merkez-KÜÇÜKHACILAR 1 15 

Merkez-GÖLBAŞI 3 180 

Merkez- GELİNCİK 3 40 

Merkez- YAKAÖREN 2 30 

Gönen-MERKEZ 8 250 

Gönen-KOÇTEPE 4 100 

Keçiborlu-GÜMÜŞGÜN 6 250 

Keçiborlu-KAPLANLI 2 55 

Keçiborlu-GÜNEYKENT 4 90 

Keçiborlu-KILIÇ 12 445 

Keçiborlu-SENİR 20 940 

Keçiborlu-AYDOĞMUŞ 2 40 

Keçiborlu-MERKEZ 13 215 

Keçiborlu-ARDIÇLI 3 60 

Senirkent-MERKEZ 19 665 

Sütçüler-YEŞİLYURT 3 115 

Şarkikaraağaç-MERKEZ 14 550 

Şarkikaraağaç-BEYKÖY 2 120 

Şarkikaraağaç-ÇİÇEKPINAR 6 300 

Yalvaç-TOKMACIK 5 280 

Yalvaç-AYVALI 3 85 

165 

Tablo D. 2:Isparta’da sulama kooperatifleri ve sulanan alanlar 

D.1.2.JEOTERMAL KAYNAKLAR 


D.1.3.AKARSULAR 

Isparta Çayı – Gökbel 


Suyun sınıfı : C 2 S 1 

Nasıl Yararlanıldığı 

: Karacaören barajını besliyor. 

Amacı 

: Enerji üretimi 

Yenice Suyu – Aksu (Köprü Irmağı) 



: Sorgun Barajı ve Çayköy HES 

Suyun Sınıfı 

: C2S1 

Amacı 

: Enerji 

Aksu suyu kurak aylarda besleniyor. 

Aksu Çayı ( Kovada Gölü Çıkışı) 





:C2S1 

Aksu Çayı kurak aylarda besleniyor. 

52

SU 

Çaydere – Çay (Eğirdir) 



: Eğirdir Gölünü besliyor. 


Çaydere kurak aylarda besleniyor. 

Sücüllü (Kuruçay) Deresi (Sücüllü Barajı –Giriş) 



: Yalvaç (Sücüllü) barajını besliyor. 


Amacı 

:Sulama 

Sücüllü Deresi kurak aylarda besleniyor. 

Pupa Çayı – Senirkent Köprüsü 

Yıllık Ortalama Akım : 12.84 hm 3 


: Uluborlu Barajı’nı ve Eğirdir Gölü’nü besliyor. 

Suyun sınıfı :C 2 S 1 

Amacı 

:Sulama 

Pupa Çayı kurak aylarda beslenmiyor. 

Gelendost Deresi (Avşar Çayı) – Avşar Köprüsü 



: Eğirdir Gölü’nü besliyor. 

Suyun Sınıfı : C 2 S 1 

Amacı 

:Sulama 

Gelendost Deresi kurak aylarda beslenmiyor. 

Değirmen Deresi - Sütçüler 





:C2S1 

Amacı 

:Enerji 


Değirmen Deresi –Selimler 





:C2S1 

Amacı 

:Enerji 


Hoyran Deresi – Gökçeali 



: Eğirdir Gölü’nü besliyor. 


:C2S1 

Amacı 

:Sulama 

Hoyran Deresi kurak aylarda beslenmiyor. 

Şarkikaraağaç Deresi - Şarkikaraağaç 



: Beyşehir Gölünü besliyor. 


:C2S1 

Amacı 

:Sulama 

Şarkikaraağaç Deresi kurak aylarda besleniyor 

53


D.1.4.GÖLLER, GÖLETLER, REZERVUARLAR 

D.1.4.1.Göller 

EĞİRDİR GÖLÜ 

Beyşehir Gölü’nden sonra Türkiye’nin 2. büyük tatlı suyudur. Eğirdir Gölü yağışlı yıllarda kış aylarında 

derinliği en fazla 13.6 m.yi bulmakta; kurak yıllarda yazın 12 m.’ye düşmektedir. Eğirdir Gölü 487.76 km2’lik 

yüzölçümü ile Türkiye’nin 4. büyük gölüdür. Kuzey-Güney uzunluğu 50 km olan gölün, Doğu-Batı genişliği 

3-15 km arasında değişmektedir. Gölün esas kotları 914.62 m. ile 918.96 m. arasında değişmektedir. Suyun 

sınıfı C 2 S 1 olup sulamada ve içmede kullanılmaktadır. Max. kot olan 918.96 m. de 4005,10 hm3 su 

bulunmakta ve 487.76 km 2 alanı yüzey alanında olmaktadır. Göl çıkışındaki sular Kovada Kanalları ile 

Kovada-1, Kovada-2 ve Kovada-3 elektrik santrallerine ve daha sonra da Karacaören Barajı’na ulaşır. Eğirdir 

Su Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından, gölden yararlanılarak gerçekleştirilen tarımsal 

sulamanın şeklinin değiştirilmesi gerekliliği belirtilmiş, elimizdeki kaynakların en temiz ve verimli şekilde 

kullanılmasının bir zorunluluk olduğu ifade edilmiştir. İlgili kurum tarafından tarımsal amaçlı su kullanımında, 

salma sulama yerine damlama sulama tekniğine geçişin sağlanması ve bu sayede mevcut duruma göre su 

seviyesinde çok fazla oynamayacağı için gölün doğal yapısı daha uzun süre korunacağı belirtilmiştir (MTA., 

II. Bölge Müd., Araştırma Raporu Görüşleri, 2006). 

Max. su seviyesi : 918.96 m. 

Max. su seviyesi yüz. Alanı : 487.76 km 2 

Max. su seviyesi hacmi : 4005.10 hm 3 

En derin yeri : 13.6 m. 

Mevsimlere göre ortalama 0.6-0.7 m.’lik salınımlar yapmaktadır. 

Min. su seviyesi 

: 914.62 metre 

Ortalama derinliği : 12 m. 



54

Gölü Besleyen Sular : 

Adı 

a-Pupa Çayı – Senirkent Köprüsü 

b-Gelendost Deresi-Avşar Köprüsü 

c-Çaydere – Eğirdir 

d-Hoyran Deresi – Gökçeali 

e-Gölün kendi yağış havzası 

Göl Çıkış Suları: 

Adı 

55 

Yıllık Ortalama Akım (hm3) 

: 12.84 hm 3 /yıl 

: 61.27 hm 3 /yıl 

: 47.68 hm 3 /yıl 

: 9.97 hm 3 /yıl 

Tahsis edilen su miktarı (hm3) 

Cazibeli ve Pompaj Sulamaları 

: 334.78 hm 3 (Planlanan) 

Isparta İli İçme Suyu 

: 30.00 hm 3 (Planlanan) 


Amacı 

: Sulama ve İçme suyu kaynağı 

KOVADA GÖLÜ 

Eğirdir Gölü’nün güneyinde kuzey - güney doğrultusunda yer alan tektonik bir göldür. Kovada Gölü 

etrafını çevreleyen ormanlar ve doğal yapısının güzelliği ile önem kazanmış ve 1970 yılında Milli Park olarak 

ayrılmıştır. Kovada Gölü’ne kanalla giren su bir by-pass kanalı ile alınarak doğruca hidroelektrik santralı 

kanalına verilmiştir. Bu sebeple göle su girdisi azalınca göl seviyesi düşmüştür. Ayrıca gölün güney 

kısmındaki taban düdenlerinden de çok su kaçakları vardır. Su kaçıran düdenler 1978 - 1980 yıllarında D.S.İ. 

tarafından kapatılmıştır. 

Max. su seviyesi 

: 905.50 metre 

Max. su seviyesi yüzey alanı : 8.78 km 2 

Max. su seviyesi hacmi : 29.89 hm 3 


: 904.60 metre 



Ortalama derinliği : 5 m. 

Mevsimlere göre ortalama 1.5 m.’lik salınımlar yapmaktadır. 


a-Yağış Havzası 

Göl Çıkış Suları : 

Adı 


Kovada Gölü Çıkışı : 308.45 hm 3 


Amacı 

: Enerji üretimi 

GÖLCÜK GÖLÜ 

Saha yakın bir jeolojik zamanda çok önemli bir volkanizmanın merkezi olmuş ve derin faylar boyunca 

çıkan lavlar büyük bir volkan konisi oluşturmuştur. Gölcük volkan konisi bir patlama ile parçalanmış ve 

merkezi kesimin çökmesi ile bir kaldera meydana gelmiştir. Havzadaki mevcut su kaynakları bu kalderayı 

besleyerek Gölcük Gölünü oluşturmuştur. Gölcük Gölü ve çevresi Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca 1997 

yılında Turizm Merkezi ilan edilmiştir.Kapalı bir havza olması nedeniyle içme-kullanma suyu haricinde doğal 

boşalımı yoktur. Önemli beslenim kaynağı bulunmamakta olup kendi yağış havzasından beslenmektedir 


: 1385.95 metre 

Max. su seviyesi yüzey alanı : 1.084 km 2 

Max. su seviyesi hacmi : 25.74 hm 3 


: 1370.28 metre 


Min. su seviyesi hacmi : 12.25 hm 3 


Mevsimlere göre ortalama 1 m.’lik salınımlar yapmaktadır. 

SU


BEYŞEHİR GÖLÜ 

Tatlı su rezervi bakımından en büyük tabii göl olan Beyşehir Gölü’nün 85 km2’si Isparta, 645 

km2’si Konya il sınırlarında kalmaktadır. Beyşehir ilçesinin kuzeyinde, Şarkikaraağaç ilçesinin 

güneyinde yer almaktadır. Toros sıradağlarının iki fay kırıklığı arasında oluşmuş olan gölün denizden 

yüksekliği 1124 metredir. Bu yükseklik periyodik zaman dilimi içinde max. 1126 m. ye çıkmakta, min. 

1121 m. ye düşerek gölde 5 m.’ ye yaklaşan seviye farkı meydana gelmektedir. Türkiye’nin hala içilebilir 

nitelikteki en büyük su deposu olan bu göl, gölden çeşitli amaçlarla gelişigüzel su çekilmesi nedeniyle 

yavaş yavaş yok olma, kirlenme ve bozulma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. 

Max. İşletme kotu 

: 1125.50 metre 

Min. Su seviyesi : 1121.0 m. 

Max. İşl. kotu yüzey alanı : 722.017 km 2 

Min. Su seviyesi yüz. alanı : 611.161 km 2 

Max. İşletme kotu hacmi : 5409.9 hm 3 

Min. Su seviyesi hacmi : 2411.3 hm 3 

Ortalama Derinliği : 11 m. 


Sarısu Deresi, Büyükçay, Köprüçay, Şarkikaraağaç suyu, Beyşehir kanalı, Eflatun çayı, 

Bademli deresi ve gölün kendi yağış havzasıdır. 

Amacı 


Yağış Havzası 


Amacı 

: Sulama suyu kaynağı, 

: C2S1 

: İçme Suyu 

BURDUR GÖLÜ 

237 km2 yüzey alanına sahip olan Burdur Gölünün 57 km2’si Isparta, 180 km2’si Burdur il sınırları 

içinde yer almaktadır. 


: 857,56 metre 

Max. su seviyesi yüzey alanı : 237 km 2 

Max. su seviyesi hacmi : 7413,20 hm 3 


: 845,11 metre 

Min. su seviyesi yüzey alanı : 165,69 km 2 

Min. su seviyesi hacmi : 4890,02 hm 3 


Gölü Besleyen Sular: 

Bozçay, Suludere, Keçiborlu Deresi ve gölün kendi yağış havzası 

Göl Çıkış Suları 


Amacı 

:Yok 

:C4S4, C5S5 

:Turizm 

D.1.4.2.İşletmede Olan Göletler 

0HEğirdir Barla Göleti, 1HGönen Bağarası Göleti, 2HYalvaç Hisarardı Göleti, 3HAtabey Göleti, 4HYalvaç 

Dedeçam Göleti, 5HYalvaç Körküler Göleti, 6HUluborlu İleydağ Göleti, 7HŞarkikaraağaç Şehitler Göleti, 

8HŞarkikaraağaç Örenköy Göleti, 9HGelendost Balcı Göleti, 10HYalvaç Çetince Göleti 

56

SU 

GÖNEN–BAĞARASI GÖLETİ 

Normal su seviyesi 

: 1080.50 metre 


Normal su seviyesi hacmi 

: 0.77 hm3 


: 1069.60 metre 


Min. su seviyesi hacmi 

: 0.074 hm3 

Göletin Talvegten Yüksekliği 

: 23.25 metre 


Adı 


Bağarası deresi : 1.535 hm 3 


Adı 

Sulamaya Verilen Su Miktarı (hm3) 

Bağarası Göleti-Çıkış : 0.74 hm 3 


: C2S1 

Amacı 

: Sulama 

Gönen-Bağarası Göleti 

Yalvaç-Hisarardı Göleti 

YALVAÇ– HİSARARDI GÖLETİ 


: 1183.0 metre 




: 1163.50 metre 

Min. su seviyesi yüzey alanı : 0.007 km 2 



: 24.90 metre 


Adı 


Suçıkan deresi : 1.569 hm 3 


Adı 

Sulamaya Verilen Su Miktarı (hm3 

Hisarardı Göleti – Çıkış : 0.87 hm 3 


: C1S1 

Amacı 

: Sulama 

57


ATABEY GÖLETİ 


: 1051.50 metre 




: 1036.80 metre 




: 22.50 metre 


Adı 

Yıllık Ortalama Akım (hm3 

Kısık deresi : 2.538 hm 3 


Adı 


Atabey Göleti – Çıkış : 1.865 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

Atabey Göleti 

Yalvaç-Dedeçam Göleti 

YALVAÇ–DEDEÇAM GÖLETİ 


: 1277.10 metre 

Normal su seviyesi yüzey alanı : 0.123 km 2 







: 24.30 metre 


Adı 

Yıllık Ortalama Akım (hm3 

Kazıkboğazı deresi : 1.106 hm 3 


Adı 


Dedeçam Göleti – Çıkış : 0.912 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

58

SU 

ULUBORLU–İLEYDAĞI GÖLETİ 










: 26.90 metre 


Adı 


Ahır deresi : 1.272 hm 3 


Adı 


İleydağı Göleti – Çıkış : 0.578 hm 3 

Suyun Sınıfı : C 2 S 1 ) 

Amacı 

: Sulama 

Uluborlu-İleydağı Göleti 

Şarkikaraağaç-Örenköy Göleti 

ŞARKİKARAAĞAÇ–ÖRENKÖY GÖLETİ 










: 27.50 metre 


Adı 


Gürleyik (Karakaya) deresi : 3.318 hm 3 


Adı 


Örenköy Göleti – Çıkış : 1.44 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

59


GELENDOST–BALCI GÖLETİ 


: 1462.5 metre 




: 1452.80 metre 




: 25.0 metre 

Göleti Besleyen Sular : 

Adı 


Börülce Deresi : 1.058 hm 3 

Gölet Çıkış Suları : 

Adı 


Balcı Göleti – Çıkış : 0.717 hm 3 


: C2S1 

Amacı 

: Sulama 

Gelendost-Balcı Göleti 

Eğirdir-Barla Göleti 

EĞİRDİR-BARLA GÖLETİ 










: 30.65 metre 


Adı 


Dereardı Deresi : 2.076 hm 3 


Adı 


Barla Göleti – Çıkış : 0.952 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

60

SU 

ŞARKİKARAAĞAÇ–ÇARIKSARAYLAR (ŞEHİTLER) GÖLETİ 










: 42.0 metre 


Adı 


Gürleyik (Karakaya) deresi : 4.538 hm 3 


Adı 


Örenköy Göleti – Çıkış : 3.471 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

Şarkikaraağaç-Şehitler Göleti 

Yalvaç-Körküler Görevi 

YALVAÇ–KÖRKÜLER GÖLETİ 










: 30 metre 


Adı 


Çarıksaraylar Deresi : 2.767 hm 3 


Adı 


Çarıksaraylar Göleti – Çıkış : 1.171 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

61


YALVAÇ–ÇETİNCE GÖLETİ 


: 1200 metre 




: 1189.20 metre 




: 28.30 metre 


Adı 


Akçaşar deresi : 2.105 hm 3 


Adı 


Çetince Göleti – Çıkış : 1.170 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

Yalvaç-Çetince Göleti 

D.1.4.3.Uygulama Programında veya İnşa Halindeki Göletler: 

ŞARKİKARAAĞAÇ–KÖPRÜKÖY GÖLETİ 


: 1323.20 metre 


Normal su seviyesi hacmi : 5,48 hm 3 


: 1300,70 metre 

Min. su seviyesi yüzey alanı : 0,077 km 2 



: 40,78 metre 


Adı Yıllık Ortalama Akım (hm3) 

Köprüköy deresi : 7,48 hm 3 


Adı 


Köprüköy Göleti – Çıkış : 4,864 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

62

SU 

ISPARTA-DARIDERE GÖLETİ 


: 1061.0 metre 




: 1029,0 metre 


Min. su seviyesi hacmi : 0.125 hm 3 


: 50 metre 


Adı 


Darıdere(Minasın) deresi : 13,27 hm 3 


Adı 


Darıdere Göleti – Çıkış : 3,38 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

YALVAÇ-KOZLUÇAY GÖLETİ 


: 1318.50 metre 




: 1290,0 metre 




: 50 metre 


Adı 


Kayapınarı deresi : 4,261 hm 3 


Adı 


Kozluçay Göleti – Çıkış : 1,79 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

Şarkikaraağaç-Köprüköy Göleti Isparta-Darıdere Göleti Yalvaç-Kozluçay Göleti 

63


D.1.4.4.Planlama Aşamasındaki Göletler; 

YALVAÇ-MISIRLI GÖLETİ 


: 1066,20 metre 




: 1054,20 metre 

Min. su seviyesi yüzey alanı : 0,037 km 2 



: 21,0 metre 


Adı 


Dereköy deresi : 5,54 hm 3 


Adı 


Mısırlı Göleti – Çıkış : 1,019 hm 3 


Amacı 

: Sulama 

D.2.DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİ 

A.Akarsular ve Diğer Yerüstü Sular için 

Suyun adı Ekim Kas Aral. Oca. Şub. Mart Nis. May. Haz. Tem Ağu. Eyl. 

Isparta 1,26 2,29 4,47 5.59 7.51 12.93 9.38 6.06 4.00 2.20 1.14 0.79 

Çayı 0.48 0.88 1.67 2.08 3.1 4.82 3.62 2.26 1.54 0.82 0.43 0.30 

Aksu ç. 2.45 3.52 7.57 6.53 6.15 11.76 20.81 17..08 8.83 5.32 3.73 2.61 

(Köprü ır.) 0.91 1.36 2.83 2.44 2.54 4.39 8.03 6.38 3.41 1.99 1.39 1.01 

Aksu 

Çayı 

Çay 0.58 1.23 4.84 6.96 7.61 7.63 8.89 6.61 2.20 0.39 0.23 0.21 

Dere 0.22 0.48 1.81 2.60 3.15 2.85 3.43 2.47 0.85 0.15 0.09 0.08 

Sücüllü 0.41 0.47 0.70 0.73 1.37 3.06 5.49 1.97 0.87 0.27 0.19 0.24 

Brj.-giriş 0.15 0.18 0.26 0.27 0.57 1.14 2.12 0.76 0.36 0.10 0.07 0.09 

Pupa 0.16 0.29 0.79 1.61 2.17 2.65 2.86 1.64 0.56 0.08 0.02 0.02 

Çayı 0.06 0.11 0.29 0.60 0.90 0.99 1.10 0.61 0.22 0.03 0.01 0.01 

Gelendost 0.78 1.86 3.55 6.09 8.43 12.58 17.58 8.30 1.68 0.21 0.11 0.10 

Deresi 0.29 0.72 1.33 2.27 3.48 4.70 6.78 3.10 0.65 0.08 0.04 0.04 

Değirmen 1.41 3.18 7.81 7.69 8.65 8.46 9.85 5.96 2.53 1.22 0.93 0.92 

D.-Sütçüler 0.53 1.23 3.43 3.23 3.58 3.16 3.80 2.23 0.98 0.46 0.35 0.35 

Değirmen 9.04 14.43 25.50 23.42 23.43 30.00 28.40 21.06 13.08 10.98 10.17 9.21 

D.-Selimler 3.38 5.57 9.52 8.74 9.69 11.20 11.10 7.86 5.05 4.10 3.80 3.55 

Hoyran 0.13 0.12 0.31 0.50 1.00 2.15 3.56 1.53 0.60 0.05 0.04 0.00 

Deresi 0.05 0.05 0.12 0.19 0.41 0.80 1.37 0.57 0.23 0.02 0.01 0.00 

Ş.karaağaç 0.38 0.74 2.48 3.73 4.89 7.39 7.06 3.34 1.22 0.46 0.28 0.23 

Deresi 0.14 0.29 0.93 1.39 2.02 2.76 2.72 1.25 0.47 0.17 0.10 0.09 

Tablo D.3:Akarsuların aylara göre akım (hm 3 ) ve debileri (m 3 /s) (birinci satırlar akım, ikinci satırlar debidir) 

Not: Bu değerler 2001 su yılı dahil değerlerdir.(Akım Gözlem yıllığındaki değerler 

alınmıştır).Sadece Isparta çayı müteferrik olarak ölçüldüğü için 2006 su yılı dahil değerlerdir. 

2) Aksu çayı yıllık ortalama akımı,Eğirdir Gölü Hidroloji Raporundan alınmıştır.( Aksu çayı Isparta 

il sınırları içerisindeki su potansiyeli 389 hm 3 (12,33 m 3 /s), Burdur il sınırları içerisindeki su potansiyeli 

221 hm 3 (7,01 m 3 /s); Bölge çıkışındaki toplam su potansiyeli 610 hm 3 ’tür (19,34 m 3 /s). 

64

Sıra 

Taşkın Tesisinin Koruma Koruduğu Yerleşim 

Taşkın Tesisinin Adı 

No 

Yeri (İlçe) Alanı (ha) Yeri ve Adedi 

1 Kayı Köyü T.K Merkez 1 Köy 

2 Yakaören (Ilağus Köyü) T.K Merkez 1 Köy 

3 Sav Kasabası T.K Merkez 90 1 Kasaba 

4 Hanife Sultan Mah. T.K Merkez 

5 Şehir İçi Deresi T.K Merkez 

6 B.Hacılar ve K.Hacılar T.K Merkez 42 

7 Şehir İçi Dereleri T.R.K Merkez 2 Mahalle 

8 Merkez Emre ve Keçeci Mah. T.K. Merkez 2 Mahalle 

9 Aksu deresi Islahı T.K Aksu 1 İlçe 

10 Anamas Bucak Mah. T.K Aksu 1 Mahalle 

11 Katip Köyü T.K Aksu 1 Köy 

12 Sofular Köyü T.K Aksu 10 1 Köy 

13 Koçular Köyü T.K Aksu 38 

14 Sofular Köyü T.R.K. Aksu 170 1 Köy 

15 Yılanlı Bataklığı Kurutulması Aksu 187 

16 Sevinçbey Köyü T.K Eğirdir 40 1 Köy 

17 A.Gökdere İnişdibi Mah. T.K Eğirdir 1 Mahalle 

18 Ağılköy Zirai Arazileri T.K Eğirdir 1 Köy 

19 Çay Dere T.K Eğirdir 20 1 Köy 

20 Balkırı Köyü T.K Eğirdir 45 

21 Bedre Köyü T.K Eğirdir 70 

22 Gökçe Höyük (Banus) Eğirdir 300 

23 Eğirdir Gölayağı Islahı T.K Eğirdir 1 100 

24 Baklan Köyü T.K Eğirdir 1 Köy 

25 Balkırı Köyü T.K Eğirdir 45 

26 Çayköy Arazileri T.R.K Eğirdir 200 

27 Eyüpler Köyü T.R.K Eğirdir 5 

28 Afşar Köyü T.K Gelendost 900 1 Köy 

29 Bağıllı Kasabası T.K Gelendost 1 Kasaba 

30 Yaka Kasabası T.K Gelendost 130 1 Kasaba 

31 Yaka Kasabası T.R.K Gelendost 130 1 Mahalle 

32 İlçe Merkezi T.K Gönen 

33 Gönen Boşaltım Kanalı T.K Gönen 1 İlçe 

34 Güneykent Kasabası T.K Gönen 1 Kasaba 

35 Gümüşgün Asmalı Dere T.R.K Gönen 115 1 Köy 

36 İlçe Merkezi T.K Keçiborlu 1 İlçe 

37 Orta ve Hasanbey Mah. T.K Keçiborlu 1 Mahalle 

38 Kozluca Köyü T.K Keçiborlu 1 Köy 

39 Senir Kasabası T.K Keçiborlu 40 

40 Aydoğmuş Kasabası T.K Keçiborlu 1 Kasaba 

41 Senir Ovası Yan Dereleri T.R.K Keçiborlu 114 1 Köy 

42 Arak Köyü T.K Ş.Karaağaç 10 1 Yerleşim Yeri 

43 Arak Köyü Deve Götüren Deresi T.K Ş.Karaağaç 1 200 

44 Gedikli Köyü T.K Ş.Karaağaç 5 1 Köy 

45 Deliçay-Yakaemir Köyü T.K Ş.Karaağaç 250 1 Köy 

46 Çiçekpınar Kasabası T.K Ş.Karaağaç 1 Yerleşim Yeri 

47 Çarıksaraylar Kasabası Deli Çay Isl.T.K Ş.Karaağaç 50 

48 Çarıksaraylar Kas. Şafak ve Özdere T.R.K Ş.Karaağaç 15 1 Mahalle 

49 Muratbağı Köyü T.R.K Ş.Karaağaç 88 1 Köy 

50 Çeltek Zindan Deresi T.R.K Ş.Karaağaç 33 1 Köy 

51 Başköy T.K Senirkent 1 Köy 

52 Gençali Köyü T.K Senirkent 15 1 Köy 

53 B.Kabaca Kasabası T.K Senirkent 350 1 Kasaba 

54 Uluğbey Kasabası T.K Senirkent 105 

55 Senirkent Ovası Yan Deresi T.K Senirkent 303 

56 Akkeçili Köyü T.R.K Senirkent 31 1 köy 

57 İlçe Merkezi T.R.K Senirkent 1 İlçe 

58 Yassıören Kasabası T.R.K Senirkent 636 1 Köy 

59 Ayvalıpınar Kasabası T.K Sütçüler 50 

60 Kesme Kasabası T.K Sütçüler 50 1 Kasaba 

61 Karadiken Köyü Zirai Arazileri T.K Sütçüler 50 

65 

SU


62 İlçe Merkezi T.K Sütçüler 50 

63 A.Yayla Beli Köyü T.K Sütçüler 5 1 Köy 

64 Belence Köyü T.K Sütçüler 1 Köy 

65 Üğollü (Pupa) Çayı Islahı T.K. Uluborlu 500 1 İlçe 

66 Uluborlu Barajı Yukarı Havza Islahı T.R.K. Uluborlu 1 Baraj 

67 Uluborlu Kuru ve Güreşyeri Dereleri T.R.K Uluborlu 2 Mahalle 

68 Uluborlu Şehir Çayı Deresi Uluborlu 354 

69 Bağlarbaşı (Söğütdibi) T.K Yalvaç 108 

70 Korukaya Köyü T.K Yalvaç 1 Köy 

71 Sücüllü Kasabası T.K Yalvaç 120 1 Kasaba 

72 Dedeçam Kasabası T.K Yalvaç 1 Kasaba 

73 Hüyüklü Kasabası T.K Yalvaç 1 Kasaba 

74 Çetince Kasabası T.K Yalvaç 300 1 Kasaba 

75 Hisarardı Köyü T.K Yalvaç 30 1 Köy 

76 Yalvaç Deresi Islahı T.K Yalvaç 50 1 İlçe 

77 İlçe Merkezi T.K Yalvaç 

78 Kumdanlı Çayı Islahı T.K Yalvaç 1 Kasaba 

79 Körküler Kasabası Yalvaç 1 Kasaba 

80 Kozluçay Kasabası T.K Yalvaç 1 Kasaba 

81 Özbayat Gemen Çayı T.K Yalvaç 148 1 Kasaba 

82 Kuyucak Kasabası T.K Yalvaç 

83 Hisarardı Köyü Kuyucak Deresi T.K Yalvaç 46 1 Mahalle 

84 Çakırcal Köyü T.K Yalvaç 7,5 1 Köy 

85 Eyüpler Köyü T.K Yalvaç 1 Köy 

86 Bahtiyar Köyü T.K Yalvaç 1 Köy 

87 Söğütdibi Köyü T.K Yalvaç 1 Köy 

88 Yalvaç Barj. Demirci Deresi T.R.K Yalvaç 1 Baraj 

89 Bağkonak Kasabası T.R.K Yalvaç 19 1 Kasaba 

90 Tokmacık Kasabası T.R.K Yalvaç 1 Köy 

91 Yalvaç Devret Çayı T.R.K Yalvaç 174 3 Köy, 1 Baraj 

92 Dedeçam-Yukarı Çamlıca Deresi T.R.K Yalvaç 285 1 Kasaba,1 Gölet 

Toplam 9 228,5 

72 Yerleşim Yeri 

3 Baraj, 1 Gölet 

Tablo D.4:İşletmedeki taşkın koruma, erozyon ve rusubat kontrol tesisleri 

B.Yeraltı Suları için 

Isparta İli sınırları içerisinde 8 adet büyük ovada detaylı hidrojeolojik etüt yapıldığı belirtilmiştir. Bu 

ovalar; Isparta - Merkez, Hoyran Ovası, Yalvaç Ovası, Gelendost Ovası, Atabey Ovası, Keçiborlu Ovası, 

Şarkikaraağaç Ovası ve Uluborlu - Senirkent Ovalarıdır. Ovalar toplamında ilgili kurum tarafından 91,00 

hm3/yıl yeraltı suyu rezervi hesaplandığı belirtilmiştir. Toplam rezervden tahsis edilen 62,80 hm3/yıl, tahsise 

göre kalan rezerv 28,2 hm 3 /yıl, tahsis edilenden fiilen çekilen 31,4 hm 3 /yıl olup fiili çekime göre kalan rezerv 

59,6 hm 3 /yıl şeklinde açıklanmıştır. Genel olarak yeraltısuyu akiferleri serbest akiferlerdir. Su kalitesi C 2 S 1 

sulama suyu sınıfındadır. Isparta ilinde bulunan yeraltı su kaynaklarının yeri, kapasiteleri ve nitelikleri ile ilgili 

bilgiler aşağıdaki Tablo D.3 verilmiştir 

Tablo D.5:Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve Kapasiteleri 

66

SU 

D.3.SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ 

Yağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik oranında ani bir artış olur. Hayvansal ve bitkisel 

artıklar, doğal ve suni gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına doğru taşınır. 

Suyun yüzey kısımlarındaki toprak tabakasından süzülmesi sonucunda, zemin cinsi özelliklerine de 

bağlı olarak kalitesinde önemli miktarlarda artış olur. Askıdaki maddelerin tamamına yakını topraktaki 

süzülme yoluyla uzaklaşır. Bunun sonucunda mikroorganizmalar büyük ölçüde azalırken, suyun karbondioksit 

miktarı artar, oksijen miktarı ise azalır. 

D.3.1 YER ALTI SULARI VE KİRLİLİK 

Bölgede yer alan suların kimyasal yapısının aydınlatılmasında, bölgede daha önce çalışmış 

araştırmacıların yayınlarından faydalanılmış ve bölgeye ışık tutması sağlanmıştır. Ancak hidrojeolojinin 

dinamik yapıya sahip olmasından dolayı analiz sonuçlarının o günkü koşulları yansıttığı unutulmamalıdır. 

Bölgedeki (Eğirdir-Burdur Gölleri Arası) yeraltısuları Ca-HCO3 tipi sular olarak sınıflandırılabilir. 

Eğirdir Gölü suları da yöredeki yeraltısuları ile yakın özelliklere sahip olup, Ca-Mg-HCO3 tipi sular olarak 

tanımlanabilir. Eğirdir Gölü suları 630 mg/l’ye kadar olan iyon konsantrasyonu nedeni ile iyi kalitede, içilebilir 

sular sınıfına girmektedir (Altınkale, 2001). 

Burdur Gölü kapalı bir havzadır, yani gölün dışarıya akışı yoktur ve gölü besleyen önemli bir akarsu da 

bulunmaz. Bu nedenle Burdur Gölü suları yüksek buharlaşma oranı dolayısıyla çok yüksek miktarda çözünmüş 

iyon konsantrasyonuna sahiptir. Burdur Gölü suları içilemez kalitede sular sınıfına girmektedir ve Na-Mg- 

(Cl)-SO4-HCO3 tipi sulardır. Burdur Gölü çevresindeki yeraltısuları ise yine Eğirdir Gölü yeraltısuları ile 

benzerlik göstermekte olup Ca-HCO3 tipi sulardır (Altınkale, 2001). 

Bölgede bulunan çeşitli sular Altınkale, 2001 tarafından PIPER diyagramı yardımıyla tanımlanmıştır 

(Şekil-D.1). Burdur ve Eğirdir Gölleri arasında bulunan alanda yer alan yeraltısuları ve sıcak sular Ca-HCO3 

tipi sular olarak tanımlanabileceğini, bunun yanında Şifalı Maden Suyu Ca-HCO3 tipi göstermesine karşın 

İçmeler Kaynağının yüksek Mg2+ değeri gösterdiğini, Eğirdir Gölü sularının Ca-Mg-HCO3 tipi sular olarak 

ve Burdur Gölü sularının ise Na-Mg-(Cl)-(SO4)-HCO3 tipi sular olarak sınıflanabileceğini ve içilemez kalite 

olduğunu belirtmiştir (Altınkale, 2001). 

Yeraltı suyu kirlenmesinin en büyük sebebi, evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortamlara 

verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar alıcı ortama verildikten sonra; iklim durumuna, toprağın yapısına, 

yeryüzü şekline, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına karışır. 

Ayrıca zirai mücadele ilaçlarının aşırı ve bilinçsiz kullanımı önemli bir kirlilik sebebidir. Kanalizasyon 

sisteminin bulunmadığı yerlerde, tuvalet çukurlarından ve gübrelerden sızan kirli sular yeraltı suyuna 

karışarak, özellikle yaz aylarında ölümlere yol açan bulaşıcı hastalıklara sebep olmaktadır. 

Şekil D.1: Eğirdir-Burdur Gölleri arasında yer alan yeraltısuları, maden suyu, sıcak sular ve yüzey 

sularının Piper diyagramı (Altınkale, 2001). 

67


Altınkale, 2001 tarafından Eğirdir-Burdur Gölleri arasında yer alan çeşitli kökenlere sahip suların 

önemli elementlerine ait özellikleri aşağıda verilmiştir; 

Sodyum (Na+): Bölgedeki yeraltısularının Na+ değeri 0,52 ile 355 mg/l arasında bulunmaktadır 

(eşik değer: 3,86 mg/l). Bunun yanında sıcak suların Na+ değeri yeraltısularındaki değerlerle 

karşılaştırıldığında daha yüksek görülmektedir (değer aralığı: 3,38 ile 197 mg/l; eşik değer: 12,30 mg/l). 

Eğirdir Gölü suları ise Na+ içeriği bakımından 6,93 ile 7,01 mg/l arasında değişen değerlere sahiptir. 

Buna karşın Burdur Gölü sularının Na+ değeri oldukça yüksektir (7210 mg/l) (Altınkale, 2001). 

Potasyum (K+): Bölgedeki yeraltısularının K+ değeri 0,12 ile 9,50 mg/l arasında değişmekte olup 

1,08 mg/l eşik değeri ile sıcak sularla benzerlik göstermektedir. Eğirdir Gölü sularındaki K+ değeri ise 

1,59 ile 1,69 mg/l arasında değerler vermektedir. Burdur Gölü sularının K+ değeri ise 40,60 mg/l olarak 

yüksek bir konsantrasyona sahiptir (Altınkale, 2001). 

Magnezyum (Mg2+): Çalışma alanındaki sıcak suların Mg2+ değeri 20,80 ile 181,20 mg/l arasında 

temsil edilirken (eşik değer: 24,79 mg/l), yeraltısularının Mg2+ değeri 1 ile 68,40 mg/l arasında değerler 

vermektedir (eşik değer: 16,67 mg/l). Burdur Gölü suları 1321 mg/l olan yüksek Mg2+ değeri ile kendini 

göstermektedir. Eğirdir Gölü sularında ise Mg2+ değeri 31,74 ile 34,42 mg/l arasında değişmektedir 

(Altınkale, 2001). 

Kalsiyum (Ca2+): Yeraltısularının Ca2+ değeri 4,00 ile 106,23 mg/l arasında değişim 

göstermektedir (eşik değer: 54,11 mg/l). Sıcak sulardaki Ca2+ miktarı 36,80 ile 824 mg/l arasındadır 

(eşik değer: 84,80 mg/l). Eğirdir Gölü sularının Ca2+ değeri 5,67-11,55 mg/l olarak belirlenmiştir. Burdur 

Gölü sularında ise Ca2+ değeri 10,80 mg/l’dir (Altınkale, 2001). 

Fluor (F¯): Çalışma alanındaki yeraltısularındaki F¯ değerleri 0,08 ile 0,98 mg/l arasındadır (eşik 

değer: 0,19 mg/l). Sıcak suların F¯ değerleri ise 0,41 ile 0,71 mg/l arasında değişmektedir (eşik değer: 

0,45 mg/l). Aynı şekilde, Eğirdir Gölü sularındaki F¯ değerleri (değer aralığı: 0,20 ile 0,22 mg/l) 

yeraltısuları ve sıcak sularla benzerlik göstermektedir. Buna karşılık, Burdur Gölü sularındaki F¯ değeri 

Klor (Cl¯): İnceleme alanındaki yeraltısuları 1,00-37,42 mg/l arasında bulunmaktadır (eşik değer: 9,64 

mg/l). Sıcak sularda Cl¯ değerleri 1,80 ile 42 mg/l arasındadır. Eğirdir Gölü sularında Cl¯ değeri 6,10 ile 6,40 

mg/l arasında değerlere sahiptir. Bölgedeki yeraltısuları, sıcak sular ve Eğirdir Gölü sularının Cl¯ değerleri 

hemen hemen benzerlik gösterirken, Burdur Gölü suları 12454 mg/l Cl¯ değeri ile oldukça yüksek bir 

konsantrasyon vermektedir (Altınkale, 2001). 

Nitrat (NO3¯): İnceleme alanındaki sıcak suların NO3¯ değeri 0,75 ile 5,10 mg/l arasında değerlere 

sahip olup 2,50 mg/l eşik değeri vermektedir. Yeraltısuları ise NO3¯ konsantrasyonu bakımından sıcak sulara 

oranla daha yüksek değerlere sahiptir (eşik değer: 12,43 mg/l). Eğirdir Gölü sularında NO3¯değerinin


birlikte en kısa sürede taşınmaları gerekmektedir. Ancak Yalvaç ilçesinde olduğu gibi burada da maddi 

imkansızlıklar nedeniyle süreç oldukça yavaş işlemektedir. 

Sav yolu üzerinde bulunan mermer fabrikalarının kapalı devre sistemleri bulunmakta ve atık suları çaya 

verilmemektedir. 

Ayrıca Isparta Belediyesi Atık su Arıtma Tesisi çıkış suları Isparta çayına verilmektedir. Söz konusu 

atık su arıtma tesisi faal durumda olup, arıtma tesisi çıkışı analiz sonuçları SKKY standartlarını sağlamakta ve 

Deşarj İzni bulunmaktadır. Ancak tesis mevcut durumda maksimum kapasite ile çalışmakta ve zaman zaman 

özellikle yağışlı mevsimlerde debisinin artması nedeniyle sistem otomatik olarak by-pass yapmaktadır. Isparta 

Belediyesi Atık su Arıtma Tesisi’nin maksimum kapasite ile çalışması nedeniyle dönem dönem yapılmak 

zorunda kalınan by-pass’ın önlenmesi için tesiste kapasite artırımının sağlanması yönünde çalışmalar 

sürdürülmektedir. 

DSİ 18. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 3 aylık periyotlarda numune alınarak çeşitli noktalarda 

analizler yapılmaktadır. Isparta Çayı Dereboğazı Akım Gözlem İstasyonunda 2005 ve 2006 yılları arasında 3 

aylık periyotlarda alınan numune analizleri Tablo D.6‘da verilmiştir. 

Parametre 

Birim 

Isparta Çayı Dereboğazı 

Numune alım tarihleri 

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 

Debi m 3 /sn 0,77 0,91 2,97 1,59 2,79 1,06 1,81 

Su Sıcaklığı 

o C 15,25 16,33 11,38 15,50 13,50 15,50 9,00 

PH 7,63 7,97 7,68 7,90 8,55 8,10 8,10 

Elektriksel İletkenlik (25 0 C) mhos/cm 522,50 630,00 557,75 676,25 572,00 726,25 690,50 

Toplam Çözünmüş Katılar mg/lt 334,25 403,33 390,00 432,75 366,00 462,25 442,00 

Askıdaki Katılar mg/lt 36,00 11,67 69,75 67,00 24,00 102,50 93,50 

Bulanıklılık SiO 2, JTU,NTU 22,75 104,50 93,00 

Renk Pt – Co 8,75 25,00 17,50 

Bikarbonat mg/lt CaCO 3 218,50 245,67 212,25 272,38 227,13 283,63 312,75 

Karbonat mg/lt CaCO3 5,25 0,00 0,00 4,25 19,00 3,60 7,20 

Klorür mg/lt 26,75 33,33 29,98 58,03 28,00 45,02 44,31 

Amonyak Azotu mg/lt 4,27 2,10 2,47 5,70 1,97 5,48 8,16 

Nitrit Azotu mg/lt 0,38 0,33 0,44 0,55 0,27 0,49 0,14 

Nitrat Azotu mg/lt 0,93 1,87 1,39 1,47 1,46 1,01 0,38 

Çözünmüş Oksijen mg/lt 8,50 8,37 9,60 6,99 9,80 7,38 11,85 

Permanganat Değeri mg/lt 6,90 3,50 10,30 10,04 7,48 16,69 18,52 

BOI mg/lt 14,28 12,87 21,13 16,00 16,75 25,50 23,00 

Toplam Sertlik mg/lt,CaCO 3 223,88 255,33 235,88 245,25 240,25 263,25 294,50 

Orta - Fosfat mg/lt 2,73 2,17 1,76 2,69 2,83 9,58 6,91 

Sülfat mg/lt 36,15 40,80 58,68 57,53 22,53 41,20 22,25 

Sodyum mg/lt 30,20 36,27 36,23 56,80 29,05 51,76 38,53 

Potasyum mg/lt 5,15 3,77 2,95 4,03 3,25 9,16 8,19 

Kalsiyum mg/lt 61,85 73,73 62,63 62,15 63,10 61,87 63,43 

Magnezyum mg/lt 16,88 17,33 19,38 21,88 20,13 26,47 33,14 

KOI mg/lt 32,33 18,60 28,55 20,94 25,66 33,58 40,20 

Toplam Kjeldahl Azotu mg/lt 8,07 5,42 5,34 13,60 6,19 6,61 6,56 

florür mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 

bor mg/lt 0,03 0,20 0,07 0,08 0,14 0,11 0,19 

Çinko mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 

Toplam fosfat mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 1,69 0,00 0,00 

Tablo D.6: Isparta Çayı Dereboğazı Analiz Sonuçları Ortalamaları 

70

D.3.3.GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLARDA KİRLİLİK 

Göl kirlenmesinin ana unsurları akarsular ve atmosferik olaylardır. Akarsularla taşınan çözünmüş 

ve askıdaki maddelerin önemli miktarı erozyon ve kimyasal çözünme sonucu oluşur. Ayrıca asit 

yağmurları da kirliliği artırmaktadır. Göle karışan kirleticilerin büyük bir kısmı akarsular, endüstriyel 

atıklar ve drenaj yoluyla taşınmasına karşılık, atmosferle kirliliğin taşınması da son derece önemlidir. 

Havadaki kirleticilerin yağışlar ve rüzgar gibi atmosferik etkenlerle uzun mesafelere taşınması ve yerüstü 

sularına karışması sonucu su kirliliği meydana gelmektedir. 

İl genelinde yüzeysel su kaynaklarının kirlenmesine sebep olan en önemli unsurlar, gerek evsel 

kullanımlar gerekse sanayi tesislerinin kullanımları sonucu oluşan evsel ve endüstriyel nitelikli atık 

suların herhangi bir arıtım işlemine tabi tutulmadan yüzeysel su kaynaklarına verilmesidir. Ayrıca tarım 

alanlarında aşırı gübreleme sonrasında yağışlarla yeraltı sularına ve yüzeysel su kaynaklarına azot ve 

fosfat taşınması da Gölün su kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir. 

D.3.3.1.Eğirdir Gölü ve Kirlilik 

Eğirdir Gölü Beyşehir Gölü’nden sonra Türkiye’nin 2. büyük tatlı su Gölü olup, içme –kullanma 

suyu ve sulama suyu amaçlı kullanılmaktadır. Eğirdir Gölü etrafında ilçenin konumu nedeniyle mutlak 

koruma alanlarını ihlal eden yapılaşmalar görülmektedir. Eğirdir ilçesi, etrafındaki dağlarla göl arasına 

sıkışmıştır. Bu nedenle Çevre Kanunu çıkarılmadan önce yerleşik düzene geçmiş olan küçük yerleşim 

birimleri, Çevre Kanunun çıkarılması sonrası Eğirdir Gölü etrafındaki mutlak koruma veya kısa mesafeli 

koruma alanları içerisinde kalmıştır. 

Gölü besleyen en önemli su kaynakları, Çaydere, Pupa çayı, Gelendost (Avşar çayı) deresi ve 

Hoyran deresidir. Eğirdir Gölünü tehdit eden en önemli kirlilik kaynağı Yalvaç İlçesi’nde bulunan deri 

işletmeleri olup, atıksuların bertarafı ile ilgili atıksu arıtma tesisi iş temrin planlarının tarafımıza iletilmesi 

istenmiştir. Eğirdir Gölü havzasında bulunan yerleşim birimlerinden Eğirdir ve Yalvaç İlçelerinin evsel 

atıksu arıtma tesisleri mevcuttur.Ayrıca, Hoyran havzası olarak da bilinen ve bu havzada bulunan 

yerleşim birimlerinden kaynaklı atık sular, Pupa çayı vasıtasıyla göle ulaşmaktadır. Hoyran havzasında 

bulunan Senirkent, Büyükkabaca, Ulubey, Uluborlu ve Özbayat Belediyelerinin atık suları herhangi bir 

arıtma işlemine tabi tutulmamakta olup, söskonusu yerleşim yerlerinin atıksu arıtma tesislerine ait iş 

temrin planlarının Müdürlüğümüze sunulması istenmiştir. 

Eğirdir Gölü havzasında bulunan köy, kasaba ve ilçe gibi yerleşim birimlerinden kaynaklanan ve 

doğrudan veya dolaylı olarak Eğirdir Gölü’ne ulaşan evsel nitelikli atık sulardan kaynaklı kirliliğin 

önlenmesi amacıyla Isparta Valiliği ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Sistemleri ve 

Çevre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arasında 16.06.2000 tarihinde bir protokol yapılmıştır. TÜBİTAK 

Marmara Araştırma Merkezi tarafından yapılan çalışmalar sonucu Eğirdir Gölü havzasında Gölün su 

kalitesini etkileyebilecek 81 adet yerleşim birimi tespit edilmiş ve yerleşim birimlerine ilişkin atık su 

arıtma projeleri hazırlanmıştır. Yerleşim birimleri için önerilen arıtma sistemlerinden, örnek çalışmaların 

yapılması amacıyla, yatırım ve işletme maliyetlerinin düşük olan 5 yerleşim birimi seçilmiş ve 

uygulamaya konulmuştur. Bu yerleşim birimleri aşağıda verilmiş olup, önerilen arıtma sistemleri doğal 

arıtma tesisleridir. 

- Senirkent İlçesi, Garip Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Uluborlu İlçesi, İleydağı Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Yalvaç İlçesi, Aşağıkaşıkara Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Yalvaç İlçesi, Ayvalı Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Gelendost İlçesi, Köke Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

Eğirdir Gölü’nde tek kirlilik kaynağı evsel ve endüstriyel olmayıp, göl havzasında yoğun bir 

şekilde yapılmakta olan meyvecilik üretiminden kaynaklanan zirai kirlilik de söz konusudur. 

DSİ 18. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 3 aylık periyotlarda numune alınarak çeşitli 

noktalarda analizler yapılmaktadır. Eğirdir Gölü EİE İstasyon Çıkışında ve Eğirdir Gölü Belediye Su 

Alım Noktasında 2000 ve 2006 yılları arasında 3 aylık periyotlarda alınan numune analizleri Tablo 7 ve 

8’de verilmiştir. (2006 yılı için sadece Ocak ve Nisan aylarının ortalamaları alınmıştır) 

SU 

71


Parametre 

Birim 

Eğirdir Gölü EİE İstasyon Çıkışı 



Debi m 3 /sn 0,69 1,17 0,83 3,4 7,49 1,16 1,44 


o C 13,75 17,33 12,95 20,5 15,5 17,9 10 

PH 8,03 8,2 7,75 8,05 8,38 8,1 7,95 

Elektriksel İletkenlik (25 0 C) mhos/cm 396,25 378,3 434,75 421,5 424,75 434,3 430 

Toplam Çözünmüş Katılar mg/lt 253,5 242,3 278,25 270 271,75 277,5 274,5 

Askıdaki Katılar mg/lt 18,5 2 4 7,5 4,25 3 6,5 

Bulanıklılık SiO 2, JTU,NTU 20,5 2,66 3,75 3 4,75 3,75 4 

Renk Pt - Co 5 5 5 5 5 5 7,5 

Metil Oranj Alkalinite mg/lt CaCO 3 209,38 191,66 216,5 204,25 188,38 226,1 228,5 

Fenolftalain Alkalinite mg/lt CaCO3 - 50 - 11 31,25 2,5 0 

Klorür mg/lt 9,33 9,57 11,78 12,75 9,65 10,76 11,5 

Amonyak Azotu mg/lt 0,45 0,36 0,06 0,06 0,32 0,134 0,008 

Nitrit Azotu mg/lt 0,014 0,004 0,0065 0,014 0,005 0,176 0,004 

Nitrat Azotu mg/lt 0,36 0 0,309 0,34 0,44 0,158 0,382 



BOI mg/lt 4,95 6,03 4,25 7,5 6,38 4,38 4 

Toplam Sertlik mg/lt,CaCO 3 204 190,8 216,25 220 224,5 234,75 234,25 

Orta – Fosfat mg/lt 0,16 0,117 0,0085 0,205 0,06 0,123 0,005 

Sülfat mg/lt 9,85 16,67 16,025 15,55 11,88 14,176 10,4 

Sodyum mg/lt 10,93 13,93 15,25 15,78 8,725 9,49 8,05 

Potasyum mg/lt 2,43 2,57 1,9 2,34 1,8 2,74 2,93 

Kalsiyum mg/lt 25,98 23,07 33,28 30 36,48 30,9 35,6 

Magnezyum mg/lt 33,83 32,36 32,61 35,3 32,48 39,03 35,4 

KOI mg/lt 17,3 20,73 14, 5,59 10,05 6,33 5,4 

Toplam Kjeldahl Azotu mg/lt 1,16 1,503 0,757 1,14 0,564 0,7 0,45 

Bor 0,38 0,253 0,058 0,038 0,043 0,095 0,085 

Tablo D.7: Eğirdir Gölü EİE İstasyon Çıkışı Analiz Sonuçları Ortalamaları 

Eğirdir Gölü Belediye Su Alım Noktası 

Parametre 

Birim 



Debi m 3 /sn - - - - - 


o C 12,75 17,53 13,875 14,5 14 16,43 7,75 

PH 8,4 8,267 7,425 8,175 8,625 8,3 8,45 

Elektriksel İletkenlik (25 0 C) mhos/cm 379,75 367 397,25 392 384,25 402,5 405 

Toplam Çözünmüş Katılar mg/lt 243 234,7 254,25 251 246 257,75 259,5 

Askıdaki Katılar mg/lt 4 1 2,25 3 3 4,25 2,5 

Bulanıklılık SiO 2, JTU,NTU 4,75 1,7 3,25 2,75 3,75 4,75 2 

Renk Pt - Co 5 5 5 5 5 5 5 

Metil Oranj Alkalinite mg/lt CaCO 3 191,25 174,17 192,875 200,38 181,5 189,1 200,5 

Fenolftalain Alkalinite mg/lt CaCO3 8,5 15,8 4,25 2,5 28,25 21,25 19 

Klorür mg/lt 9,15 9,7 10,45 11,15 8,85 10,9 10,6 

Amonyak Azotu mg/lt 0,118 0,146 0,11175 0,032 0,204 0,509 0,0455 

Nitrit Azotu mg/lt 0,009 0,004 0,026 0,002 0,0008 0,0035 0,002 

Nitrat Azotu mg/lt 0,46625 0,345 0,1355 0,339 1,05 0,548 0,4 



BOI mg/lt 3,55 4,07 5,125 4 3,78 3,75 3,25 

Toplam Sertlik mg/lt,CaCO 3 195,5 181 200,75 198,38 208,5 212,9 219 

Orta - Fosfat mg/lt 0,031 0,1607 0,1645 0,047 0,015 0,045 0 

Sülfat mg/lt 10,375 9,53 20,95 11 8,2 9,325 8,25 

Demir mg/lt 0,00975 0,004 0,00525 0,0415 0,223 0,005 0 

Mangan mg/lt 0,032 0,0347 0,00925 0,0153 0,0595 0,008 0,02 

Sodyum mg/lt 11,375 14,17 46,575 12,95 9,15 8,73 9,2 

Potasyum mg/lt 2,325 2,7 2,15 1,975 1,8 2,45 2,73 

Kalsiyum mg/lt 19,9 17,7 23,525 28,725 23,8 26,18 27,8 

Magnezyum mg/lt 35,45 33,3 34,55 32,975 36,55 35,93 36,45 

Toplam Koliform Sayı / 100 ml 68 27,3 60 65,75 0 39,3 4,5 

KOI mg/lt 19,325 11,2 0 17,81 8,25 4,275 6,1 

Toplam Kjeldahl Azotu mg/lt 1,008 0,89 12,425 0,551 0,416 0,275 0,1 

Kurşun mg/lt 0,0025 0,014 0,53125 0,0018 0,0048 0,0115 0,023 

Krom mg/lt 0,0615 0,025 0,03225 0,0025 0,0035 0,0023 0,002 

Bakır mg/lt 0,0415 0,069 0,0005 0,0035 0,0065 

Siyanür mg/lt 0,0005 

Çinko mg/lt 0,132 0,8125 0,001 0,25 0,4965 

Florür mg/lt 0,5205 1,643 0,36375 0,362 0,275 

Bor mg/lt 0,017 0,189 7,75 

Tablo D.8: Eğirdir Gölü Belediye Su Alım Noktası Analiz Sonuçları Ortalamaları 

72

D.3.3.2.Kovada Gölü 

Isparta İli’nin diğer bir önemli yüzeysel su kaynağı olan Kovada Gölü, eşsiz güzellikleriyle dikkat çeken 

bir milli parktır. Kovada Gölünün su kalitesi dış etkiler nedeniyle bozulmaktadır. Gölün su kalitesinin 

bozulmasında en önemli kirletici kaynak Kovada Kanalıdır. Eğirdir ilçesi yerleşim birimine ait evsel ve 

endüstriyel kaynaklı atıksuların arıtıldığı arıtma tesisi çıkış suları Kovada Kanalı’na deşarj edilmektedir. 

Eğirdir İlçesi’nde özellikle Boğazova bölgesinde tarımsal faaliyetlerini gerçekleştiren çiftçilerin, 

ilaçlama çalışmaları sonrası boşalan ilaç kutularını gelişi güzel Kovada kanalına atmaları kanalın kirlenmesine 

neden olmaktadır. Kovada Kanalı mevkiinde bulunan soğukhava depoları kapalı devre çalışmakta olup, kanala 

herhangi bir atıksu deşarjı sözkonusu değildir. 

DSİ 18. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 3 aylık periyotlarda numune alınarak çeşitli noktalarda 

analizler yapılmaktadır. Kovada Gölü Akım Gözlem İstasyonunda 2006 ve 2005 yılları arasında 3 aylık 

periyotlarda alınan numune analizleri Tablo D.9’da verilmiştir. 

SU 

Parametre 

Birim 

Kovada Gölü 



Debi 

m 3 /sn 


o C 15,75 20,00 13,63 14,75 16,25 18,00 0,5 

PH 8,43 8,37 8,20 8,25 8,50 8,28 8,3 

Elektriksel İletkenlik (25 0 C) mhos/cm 352,75 358,33 315,25 336,25 357,75 383,50 390 

Toplam Çözünmüş Katılar mg/lt 251,00 229,00 201,75 215,25 229,25 245,50 250 

Askıdaki Katılar mg/lt 10,00 4,00 25,75 14,25 34,25 12,00 3,0 

Bulanıklılık SiO 2, JTU,NTU 0,00 0,00 0,00 0,00 34,00 12,25 4,0 

Renk Pt - Co 0,00 0,00 0,00 0,00 62,50 10,00 5 

Bikarbonat mg/lt CaCO 3 165,88 160,33 148,38 156,63 161,00 178,41 172,5 

Karbonat mg/lt CaCO3 16,25 20,33 3,50 2,50 19,75 18,25 32,5 

Klorür mg/lt 10,03 11,77 9,85 8,75 8,68 10,11 10,6 

Amonyak Azotu mg/lt 1,12 0,20 0,51 0,08 0,26 0,05 0,000 

Nitrit Azotu mg/lt 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,007 

Nitrat Azotu mg/lt 0,15 0,20 0,22 0,29 0,28 0,12 0,00 


Permanganat Değeri mg/lt 2,95 2,83 3,40 3,00 2,88 2,83 3,40 

BOI mg/lt 5,75 5,60 8,88 4,75 7,00 4,88 6,0 

Toplam Sertlik mg/lt,CaCO 3 181,88 176,17 163,13 173,13 186,38 208,63 211,0 

Orta - Fosfat mg/lt 0,07 0,13 0,51 0,14 0,07 0,06 1,37 

Sülfat mg/lt 12,78 13,10 16,28 21,10 12,03 13,71 7,9 

Demir mg/lt 0,02 0,02 0,01 0,03 0,03 0,05 0,04 

Mangan mg/lt 0,07 0,03 0,04 0,12 0,09 0,05 0,09 

Sodyum mg/lt 11,15 15,10 9,18 9,15 7,15 8,05 8,05 

Potasyum mg/lt 2,23 2,70 1,40 1,68 2,25 2,25 3,51 

Kalsiyum mg/lt 24,23 23,03 32,83 36,45 35,80 34,19 30,1 

Magnezyum mg/lt 30,18 28,87 19,78 20,00 23,63 29,70 33,1 

KOI mg/lt 13,23 25,30 18,30 7,15 12,56 7,10 7,3 

Toplam Kjeldahl Azotu mg/lt 2,19 2,13 2,20 0,36 0,53 0,64 0,6 

Florür mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 

Bor mg/lt 0,02 0,15 0,06 0,02 0,05 0,08 0,18 

Çinko mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 

Toplam fosfat mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 0,10 

Tablo D.9: Kovada Gölü Analiz Sonuçları Ortalamaları 

73


D.3.3.3.Beyşehir Gölü 

İçme - kullanma suyu ve sulama suyu amaçlı kullanılan ve ülkemizin önemli göllerinden biri olan 

Beyşehir Gölünün bir kısmı Isparta ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Yerleşim birimlerinden 

kaynaklanan evsel nitelikli atık suların arıtılmadan Gölü besleyen derelere verilmektedir. Özellikle 

Şarkikaraağaç ilçesi, Çarıksaray, Çiçekpınar ve Göksöğüt beldeleri ve Fakılar köyü kanalizasyonları 

doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir artıma işlemine tabi tutulmadan, Beyşehir Gölünü besleyen 

Deliçaya verilmektedir. Mevsimsel şartlar ve derenin debisine bağlı olarak, bu kirlilik, içme ve kullanma 

suyu rezervuarı olan Beyşehir Gölü’ne ulaşabilmektedir. 

D.3.3.4.Burdur Gölü 

Uluslar arası öneme sahip bir sulak alan olan Burdur Gölünün bir kısmı İlimiz sınırları içinde 

kalmaktadır. 

Isparta İli Gönen İlçesi’nde bulunan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi (SDOSB), Burdur 

Gölü havzasında yer almaktadır.SDOSB de tekstil, mobilya, madeni eşya-makina, taş, toprak grubu, gıda, 

plastik ve kereste gibi sektörlere ilişkin sanayi tesisleri bulunmaktadır. SDOSB’nin fiziksel, kimyasal, 

biyolojik ve kum filtreli ileri arıtım teknolojisine sahip atık su arıtma tesis mevcut olup, 2003 yılının Aralık 

ayında işletmeye alınmıştır. Söz konusu atık su arıtma tesisi 4000 m 3 /gün kapasiteli olup, mevcut durumda 

700 m 3 /gün debisinde atık su oluşmaktadır. SDOSB’nin doluluk oranı % 81 civarındadır. Atık su arıtma 

tesisinden çıkan arıtılmış sular aşamalı olarak kuru dere yatağına deşarj edilmektedir. 

Ayrıca Havza’da, Isparta Süleyman Demirel havalimanı yer almakta olup, sözkonusu limanın evsel 

nitelikli atıksuları için paket arıtma tesisi bulunmaktadır.Tesisten çıkan arıtılmış atıksular DSİ kanalına 

verilmektedir. 

Keçiborlu İlçesi’nde bulunan gülyağı fabrikaları yıl içinde sezonluk çalıştıklarından (30-40 gün) 

atıksuları için arıtma tesisi yaptırılmamıştır. Sözkonusu tesislerin atıksularının sızdırmasız havuzlarda 

biriktirilerek sezon sonunda buharlaşmadan arta kalan kısmın vidanjörlerle arıtma tesisine işletmeci tarafından 

taşınması sağlanmaktadır. 

Bununla birlikte, Burdur İl Merkezinin evsel nitelikli atıksu ve Burdur organize Sanayi Bölgesi’nin 

atıksu arıtma tesisi olmayıp, mevcut atıksular arıtılmadan alıcı ortama verilmektedir. 

D.3.4.DENİZLERDE KİRLİLİK 

Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan deniz kirliliği hayati önem taşımaktadır. 

Denizlerin taşımacılık ve turizm amacıyla kullanılması, evsel, endüstriyel atıkların arıtılmadan veya 

kısmen arıtılarak denize verilmesi, deniz kazaları sonucu meydana gelen petrol akıntıları, akarsulardan 

denizlere ulaşan tarımsal atıklar, kirlenmeyi meydana getiren başlıca etkenlerdir. Deniz kirliliğine sebep 

olan atıklar belirli bir zamanda, bir bölgedeki kirlenme yoğunluğuna bağlı olarak insan sağlığına ve 

çevreye olumsuz yönde etki etmektedir.Isparta ilinin denizle bağlantılı hiçbir noktası bulunmamaktadır. 

74

SU 

D.4.SU VE KIYI YÖNETİMİ STRATEJİ VE POLİTİKALARI 

Isparta İl ve İlçe merkezleri ile beldelerinin altyapı kanalizasyon ve arıtma tesisi durumları ile 

deşarj yerleri Tablo D.10’da verilmiştir. 

İlçe Belediye 

Kanalizasyon 

Durumu 

Arıtma Tesisi 

Durumu 

Kanalizasyon Deşarj Noktası 

Var (%) Yok Var Yok 

Aksu Aksu % 90 X Aksu deresi 

Yakaafşar % 80 X Erenler mevkiindeki 4 kademeli fosseptik çıkışı Koca 

dereye veriliyor 

Atabey Atabey % 100 X Akçay deresi 

İslamköy % 100 X Akçay deresi 

Gelendost Gelendost % 60 X - 

Bağıllı % 90 X Sızdırmalı fosseptik 

Yaka X X Fosseptik 

Gönen Gönen % 85 X Arıtma tesisleri için tahsis edilen alandaki büyük ölçekli 

hendeklere 

Güneykent % 80 X Güssüm Dere ile birleşerek Kalburcu mevkiine veriliyor 

Eğirdir Eğirdir % 95 X Kovada Kanalı 

Barla % 65 X Fosseptik 

Gökçehüyük % 80 X Banus deresi 

Sarıidris % 95 X Düden mevkii 

Keçiborlu Keçiborlu % 95 X Çayıryolu deresi 

Aydoğmuş % 95 X İshak Deresi 

Kılıç % 100 X - 

Senir % 75 X - 

İncesu % 90 X Sel deresi 

Sütçüler Sütçüler % 70 X Ardıçtarla mevkiinde kuru dere yatağı (ayrıca 120 

haneli Başköz mahallesi ferdi fosseptiklere veriyor) 

Ayvalıpınar % 80 X Aksu Köprü Çayı 

Kasımlar X X Fosseptikler 

Kesme X X Fosseptikler 

Şarkikaraağaç Şarkikaraağaç X Deliçay (Karaçayır Mevkiinden veriliyor) 

Çarıksaraylar % 80 Deliçay 

Çiçekpınar % 30 X Deliçay 

Göksöğüt % 35 X Deliçay 

Senirkent Senirkent 

X 

Büyükkabaca % 95 X Pupa çayı 

Yassıören % 80 X Topraklı mevkiinde çukur arazi + fosseptik 

Ulubey Var Popa çayı 

Yenişarbademli 

Yenişarbademli % 65 X Fosseptik sonrası düden yapılarına veriliyor 

Uluborlu Uluborlu X Pupa çayı 

Yalvaç Yalvaç X - 

Bağkonak % 90 Çamlıca mevkii 

Çetince % 90 Öz dere 

Dedeçam % 80 Kuruçay 

Hüyüklü % 70 Eğirler mevkiinde Yalvaç deresi veriliyor 

Kozluçay % 90 Cevizli deresi ( Çayaltı Mevkiinden veriliyor) 

Tokmacık % 90 X Ahmetkuyusu Mevkiindeki toplama çukuru 

Körküler Var Kızıller mevkiinde dere yatağına veriliyor 

Özgüney % 90 X Taşoluk-Arpalık Mevkiindeki dere yatağına 

Kuyucak % 90 Kuruçay 

Özbayat % 60 Çay deresi 

Sücüllü Var Yalvaç deresi 

Yukarıkaşıkara % 90 - 

Isparta Isparta % 98 X 

Büyükgökçeli % 100 X Fosseptik 

Sav % 98 X Isparta çayı (Yarbaşı mevkiinden veriliyor) 

Tablo D.10: Belediyelerin Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Durumları ve Deşarj Yerleri 

75


Tablo D.10’dan de görüleceği üzere Yalvaç, Eğirdir ve Isparta belediyeleri dışındaki belediyelerin atık 

suları herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan yüzeysel su kaynaklarına ve boş arazilere verilmektedir. Bu 

da hem atık suların verildiği derelerin hem de bu derelerin beslediği Eğirdir Gölü, Kovada Gölü, Burdur Gölü 

ve Beyşehir göllerinin kirlenmesine neden olmaktadır. 

Ayrıca Eğirdir Gölünde Yönetim Planlaması çalışmaları 2006 yılının Eylül ayında başlatılmıştır. Bu 

konu öncelikle Valilik ve İl Genel Meclisinde değerlendirilerek görüş alınmış, daha sonra konusunda uzman 

olan Üniversite yetkilileri ve İlgili Kamu kurumlarından birer temsilci seçilerek bir çalışma grubu 

oluşturulmuştur. Söz konusu Yönetim Planlamasının Koordinatörlüğü İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne 

verilmiştir. Uzmanlar kendi konuları ile ilgili araştırmaları derleyerek bir veri bankası oluşturmaya başlamışlar 

böylece Planın ilk aşaması olan tanımlama aşamasına geçmişlerdir. 

Tanımlama aşamasının başlangıcı ile birlikte, ilgi gruplarına ve kamuoyuna bilgilendirme toplantıları da 

yapılmaya başlanmıştır. Valilik bünyesinde İl Çevre ve Orman Koordinatörlüğünde yapılan bu bilgilendirme 

toplantılarının ardından Odak gruplarla toplantılara geçilmiştir. Odak Grup toplantılarının ilki Eğirdir İlçesinde 

Muhtarlarla bilgi alışverişi şeklinde yapılmıştır. Bu Toplantının amacı yörede yaşayan köylüleri temsilen 

muhtarların göl ve çevresi ile ilgili sorunlarını ve sıkıntılarını dinlemek ve konunun uzmanları tarafından 

sorunlarına çözüm aramak ve Yönetim Planının gerekliliğini vurgulamak olmuştur. 

Bundan sonraki aşama arazide yapılacak değerlendirmeler ve araştırmalar olacaktır. Bu Kapsamda da 

çalışma grubu üyelerinin tüm göl çevresinde yaptığı bir arazi çalışmasında sorunlar yerinde tespit edilmiş ve 

uzmanlar tarafından belgelenerek tartışılmıştır. 

Diğer taraftan yörede yaşayanların sosyo-ekonomik yapılarını ortaya koyacak olan Sosyo Ekonomik 

Analiz Anketleri uzmanları tarafından hazırlanmış ve uygulama aşamasına gelinmiştir. 

Tüm bu araştırmaların sonucunda, İdeal hedefler belirlenerek, uygulanacak faaliyetler ortaya 

konulacaktır. 

D.5.SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİ 

Üç tarafı denizlerle çevrili olan ve çok sayıda yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının bulunduğu ülkemizde 

sular, evsel ve endüstriyel atıklarla kirlenmektedir. Bu atıkların arıtılmadan su yataklarına verilmesi, katı 

atıkların düzensiz olarak alıcı ortama bırakılması, ayrıca bilinçsizce yapılan zirai ilaçlama ve gübrelemeden 

dolayı yerüstü suları kirlenmektedir. 

Sanayinin çevre üzerindeki olumsuz etkisi diğer faktörlerden çok daha fazladır. Sanayi kuruluşlarının; 

sıvı atıkları ile su kirliliğine, buna bağlı olarak gelişen toprak ve bitki örtüsü üzerinde aşırı kirlenmelere sebep 

olduğu ve doğa tahribine yol açtığı bilinmektedir. Ayrıca son yıllarda sanayi ve teknolojinin hızla gelişmesi 

sonucu köyden kente göç olayı artmış, bu durum hızlı ve düzensiz yapılaşmaya yol açmıştır. 

Zirai mücadele için yapılan ilaçlamalarda, havadaki ilaç zerrelerinin rüzgarla sulara taşınması veya tarım 

ilaçları üretimi yapan fabrikaların atıklarının su kaynaklarına arıtılmadan verilmesi sebebiyle sular 

kirlenmektedir. 

Diğer yandan kimyasal gübrelerin bilinçsizce ve aşırı kullanımı da zamanla toprağı çoraklaştırmakta, 

bunun sonucunda hem toprağın verimi düşmekte, hem de yeraltı sularına sızması ve yüzey su akışlarıyla 

birlikte yerüstü sularına karışması neticesinde su kirliliğine sebep olmaktadır. 

Yer altı su kirliliğini oluşturan etmenler fosseptik çukurlar, kanalizasyon, katı artık iyonları, doğal ve 

yapay gübreler, tarım ilaçları , endüstriyle atılan metaller , fenoller yada radyoaktif maddeler gibi çevre 

ortamına kontrolsüz verilmesi halinde su kaynaklarına ulaşma olasılıkları vardır. 

Yüzeysel suların kirlenmesine neden olan kaynaklar : Evsel, endüstriyel ve tarımsal olarak 

gruplandırabiliriz. 

Evsel Atıklar: Suyun evlerde yanlış kullanımı sonucu suyla beraber ortaya çıkan organik madde, 

deterjan, mikroorganizma, azot ve fosfor gibi bileşenleri içeren sulardır. 

Organik Madde: Evsel atıklar büyük bir organik kirlilik taşımaktadır. Ayrışma olayı sırasında sudaki 

diğer canlılar içinde gerekli oksijen tüketilir. 

76

Endüstriyel Atıklar: Her türlü endüstriyel atığın suya boşaltıldığı yerden itibaren etkilerini göstermeye 

başlar. Özellikle endüstri sanayinin yanlış yerde kurulması ve kurulan fabrikaların filitrasyonsuz (süzgeçsiz) 

artıklarının suya boşaltılması. 

D.5.1.TUZLULUK 

Tüm inorganik tuzlar suda çözünmektedir.Sularda doğal olarak en sık rastlanan tuzlar, kalsıyum, 

sodyum bikarbonat, sülfat ve klorürlerdir.Çeşitli tuzların sudaki çözünürlüğü önemli değişimler 

göstermektedir.Evsel ve endüstriyel atıksuların yüzeysel sulara deşarjı sonucunda bu sulardaki klorür, sülfat, 

nitrat ve fosfat derişimleri yükselir.Sözkonusu atıksular alıcı ortamlara diğer bazı toksik maddeleri de 

taşımaktadır. 

D.5.2.ZEHİRLİ GAZLAR 

Sularda bulunan başlıca gazlar H2, N2,CH4, O2,H2S,SO2 ve NH3’dür.Sularda çözünen gazların cinsi 

ve miktarı bölgelere,sıcaklığa ve suyun doygunluk derecesine bağlı olarak değişmektedir.Sularda çeşitli 

gazların doygunluk derecesi sıcaklığın azalmasıyla birlikte artmaktadır.H2S suda çok iyi çözünen bir gaz olup, 

anaerobik koşullarda organik maddenin parçalanması sonucu oluşmaktadır.Kuvvetli bir solunum ve enzim 

zehiridir. pH’daki artışla birlikte zehir etkisi azalır.Balıklar için zehirlilik sınırı 16 mgSO2/L civarındadır.Suda 

ayrıca HCl varsa bu sınır 0.5 mgSO2/L’ye kadar düşmektedir. 

D.5.3.AZOT VE FOSFORUN YOL AÇTIĞI KİRLİLİK 

Yüzeysel sulardaki azot, temel olarak doğal, evsel, endüstriyel, tarımsal kaynaklardan meydana 

gelmektedir.Gerek canlı bünyesinde, gerek ölü organizmalarda gerekse besin maddelerinde bulunan azot, 

doğada azot döngüsü içinde sürekli dinamik bir haldedir.Evsel atık suya kişi başına 8-15 g/gün azot katkısı 

bulunmaktadır.Endüstriyel tesislerden endüstri türüne bağlı olarak önemli miktarda azot, su ortamına 

verilmektedir.Azot yükü veren başlıca endüstri kuruluşları gübre, nitroselüloz, gıda, deri, bira ve su 

endüstrileri ile mezbahalardır.Nitrat iyonları topraktan kolaylıkla yıkanarak suya geçmekte, böylece tarımsal 

drenaj suyu içerisinde önemli miktarda nitrat iyonu bulunmaktadır.İçme suyu temini amacıyla kullanılacak 

yüzeysel sularda amonyum konsantrasyonunun 0.2-1.5 mg/L arasında olması gerekmektedir.İçme sularında 

4.5 mg/L yi aştığında sağlık problemleri ortaya çıkmaktadır.Amonyak suda yaşayan canlılar üzerine zehir 

etkisi yapmaktadır. 

Sularda fosfor çeşitli fosfat türleri şeklinde bulunur ve gerek doğal sularda ve gerekse su ve atıksu 

arıtımında çok sayıda reaksiyona girmektedir.Fosfor nedeniyle ortaya çıkan su kirlenmesinin % 83’ü 

endüstriyel ve evsel atıksulardan kaynaklanmaktadır.Evsel atıksulardaki fosfatların ise %32-70’i 

deterjanlardan kaynaklanmaktadır.Dolayısıyla tarımsal kaynaklı fosfor kirlenmesi diğer kaynaklara göre daha 

azdır.Aşırı fosfor konsantrasyonu akarsu, göl ve denizlerde ötrofikasyona yol açmaktadır. Temizlik 

malzemeleri (deterjan vb) bulunan polifosfatlar veya fosfor bileşikleri, suyun yüzey gerilimini değiştirerek 

(köpük oluşumu) biyolojik olayları olumsuz yönde etkileyebilir. 

D.5.4.AĞIR METALLER VE İZ ELEMENTLER 

Zehir etkisi yaratan maddeler eser miktarlarda bulunsalar bile hastalıklara ve ölümler yol açabilir. Çok 

düşük konsantrasyonlarda toksik etki yapan bu maddeler; Ag, As, Be, Cd, Cr, Pb, Mn, Hg, Ni, Se, Zn gibi 

elementler oluşturmaktadır. 

Bor; sularda borik asit veya sodyum borat şeklinde bulunmaktadır.Boraksın toksisitesi balıklar için 3-7 

mg/L’dir. 

Mangan ve demir ağır metaller arasında toksisitesi en az olanlardır. 

Demir hidroksit 1mg Fe/L’de balıklar için toksit etkiye sahiptir. 

Nikel’in balıklar için zararlılık sınırı 1-1.5 mg/Ldir. 

Krom atıksularda hem katyon hem de anyon formunda bulunmaktadır. Balıklar için toksisite sınırı 28- 

80 mgCr/L’dir. İçme sularında sınır değer 0.05 mgPb/L’dir. 

Bakır küçük canlılar için yüksek derecede zehirlidir. İçme sularında bakırın toksisitesi 0.05 mgCu/L 


SU 

77


Civa, mikrofloraya kuvvetli zehir etkisi yapmaktadır.100 mg Hg/L’de mikrobiyal aktivitenin durmasına 

neden olmaktadır. 

D.5.5.ZEHİRLİ ORGANİK BİLEŞİKLER 

D.5.5.1.Siyanürler 

Siyanür ve bileşikleri çevresel ortamlarda doğal olarak bulunduğu gibi endüstriyel işlemlerde ara ürün 

olarak ortaya çıkabilmektedir. Endüstriyel işlemler sonucu çevreye verilen siyanür bileşikleri gaz, sıvı ve katı 

ortamda bulunabilirler. Atıksularında siyanür bulunan ve bileşikleri bulunan endüstri alanları, petrol 

rafinerileri, kok ve havagazı fabrikaları, maden işletmeleri, metal sanayi, tekstil sanayi, ilaç sanayi, plastik ve 

sentetik kauçuk özen gösterilmelidir. İçme suyunda sınır değer 0.05 mgCN/L’dir.Genel olarak siyanürün 

balıklar için toksisite değeri 0.03-0.25 mgCN/Ldir. 

D.5.5.2.Petrol ve Türevleri 

Doğal kaynaklarda sıvı halde bulunan ham petrol, karbon ve hidrojen gibi temel elementlerle birlikte 

ayrıca, azot, kükürt, oksijen ve diğer elementleri de içermektedir. Petrol su yüzeyinde çeşitli kalınlıklarda film 

oluşturarak gaz alışverişini engellemektedir. İçme sularında petrol ürünlerinin insanlarca fark edilen sınır, 

benzin için 0.00005 mg/L, dizel yağı için 0.005 mg/L, diğer yağlar için 0,2-1,0 mg/L’dir. 

D.5.5.3.Polikloro Naftalinler ve Bifeniller 

Sözkonusu bileşikler teknikte hidrolik yağları, plastik endüstrisinde yumuşatıcı ve elektro teknikte 

izolasyon materyali olarak kullanılmaktadır. Klor bileşiği arttıkça bu bileşikler katı bir yapı kazanırlar. Yağda 

eriyen ve hayvansal organizmalarda biriken bileşiklerdir. Bu bileşiklerin toksik etkisi henüz daha 

araştırılmadığından bu konuda kesin bir şey söylemek mümkün değildir.Ancak, havada ve suda bulunan 

miktarları mikrogram düzeyini aşmamalıdır. 

D.5.5.4.Pestisitler ve Su Kirliliği 

Pestisitler veya biyositler istenmeyen organizmaları yok etmede kullanılan sentetik organik 

bileşiklerdir.Zararlılarla mücadele ve bitki koruma amacıyla kullanılan her türlü ilaç ve preparatlar ve bunların 

imalatında kullanılan pestisit grubuna girmektedir.Çeşitli pestisit gruplarından; Aldirin, 

Endosülfan,DDT(Diklor-Difenil-Trikloreatn),Lindan, Hapteklor, Parthion, Malathion, Trichlorophon ve 

Demeton su faunasına toksit etki yaptığından su yakınında kesinlikle bulunmamaları ve sulara karışmamaları 

gerekmektedir.Pestisitlerin içme suları için izin verilen konsantrasyonları söz konusudur.Endirin, Lindan, 

Toksafen, Metoksiklor için sınır konsantrasyonları sırasıyla 0.0002, 0.004, 0.005 ve 0.1 mg/L.dir. 

D.5.5.5.Gübreler ve Su Kirliliği 

Gübrenin, toprak analizi yapılmadan bilinçsizce kullanımı sonucunda önemli boyutta çevre kirliliği 

ortaya çıkmaktadır. Yanlış ve aşırı gübre kullanımı toprak ve su kirliliğine sebep olmaktadır. Bunun önemli 

boyutta enerji ve finansman kaybına da neden olduğu bilinmektedir. Nitrat ve fosfat gibi suda kolay erimeyen 

kimyasal maddelerin yüzey ve yer altı sularına karışmasıyla insan sağlığı yönünden zararlı sonuçlarla 

karşılaşılabilmektedir.Gübre kullanımı sonucunda ortaya çıkan çevre kirlenmesi konusunda Türkiye'nin sahip 

olduğu avantaj, birim alanda gübre kullanımının düşük düzeylerde olmasıdır. Ancak avantaja karşı bilinen bir 

gerçek, yanlış gübre kullanımının bazı bölgelerde mevcut olmasıdır. Özellikle yoğun seracılık yapılan 

bölgelerde aşırı gübre kullanımı ortaya çıkmaktadır. 

Ama unutulmaması gereken bazı sorunların ortaya çıkmasıyla birlikte alınacak tedbirler güçleşmekte, 

maliyeti son derece artmaktadır. Dolayısıyla ülkemizde şimdilik gübreleme ile ilgili çevresel sorunlar yok 

deyip gerekli önlemleri almamak son derece yanlış olacaktır.Burada alınacak en önemli tedbir günümüzde ve 

gelecekte kullanılacak gübrenin bölgelere göre dengeli dağılımının sağlanması, bir bölgede yetersiz gübre 

kullanımı söz konusu iken diğer bölgelerde çok aşırı ve dengesiz gübre kullanımından kaçınılmasıdır. Ayrıca 

gübrenin, toprağın besin maddesi gereksinimine ve verimlilik esasına dayalı olarak kullanılmasını sağlayacak 

önlemlerin alınması ile gübre kullanımının neden olduğu çevre kirliliğine karşı ülkenin korunması, böylelikle 

enerji ve finansman tasarrufunda bulunulması mümkün olacaktır (Topbas ve ark., 1998). 

Uygulanan gübrenin ancak belli bir kısmı bitkiler tarafından kullanılmakta, geriye kalan kısmı 

akarsulara, içme sularına ve çevreye yayılmakta, insan, bitki ve hayvan sağlığını tehdit etmektedir. 

78

D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirliliği 

Deterjanlar: özellikle organik kökenli olmayan deterjanlar doğal döngüye katılması uzun süre aldığı gibi 

bazen de doğal döngüdeki canlılara ve zincirin kendisine patojen etki yapmaktadır. 

D.5.6 ÇÖZÜNMÜŞ ORGANİK MADDELER 

Mikroorganizmalar: Evsel atıkların arıtılmaksızın su ortamına atılmasında birçok mikroorganizmanın 

içinde bulunması nedeniyle temiz sulara mikroorganizmalar taşınmış olacaktır. Özellikle tüberküloz, sarılık, 

kolera, menenjit, bağırsak enfeksiyonu v.b hastalıkların bakterileri su ortamında bulaşan ve yetişen 

patojenlerdir. 

D.5.7.PATOJENLER 

Organik maddelerle birlikte mikroplar ve özellikle patojenler de sulara karışmaktadır. Genellikle 

yerleşim yerlerinin kirlenmiş sularında fazla miktarda patojen bulunmaktadır. İnsan ve hayvanlardan idrar ve 

dışkı yoluyla çok sayıda patojen sulara karışmaktadır. Atık suların tarımda tekrar kullanılmasında patojenler 

önemli bir sağlık riski oluşturur. İçme suları şebekeye verilmeden önce patojenlerin uzaklaştırılması için 

dezenfekte edilmelidir. Dezenfeksiyon yapılmaması ya da yetersiz kalması durumunda çeşitli salgın hastalıklar 

çıkmaktadır. Suların dezenfeksiyonu patojen ve indikatör organizmaların giderilmesi içindir. 

D.5.8.ASKIDA KATI MADDELER 

Yoğunluğu suyun yoğunluğundan küçük olan tanecikler, suyun yüzeyine çıkarlar ve yüzeysel sulardaki 

yüzücü maddeleri oluştururlar.Yüzeysel sulardaki askıda bulunan tanecikler, mineral yada organik kökenli 

olabilirler.Askı halindeki organik maddenin küçük bir kısmı zemin erozyonundan kaynaklanmakta olup, 

çoğunluğunu bitki artıkları, humus, doğal gübreler, evsel ve endüstriyel atık sular 

oluşturmaktadır.Akarsulardaki askıda katı maddesini azaltmak amacıyla ağaçlandırma, teraslama gibi önlemler 

alınabilir.İçme ve kullanma suyu temini için kullanılan arıtma tesislerinde askıdaki maddeler çökelme ve 

filtreden geçirme gibi işlemlerle giderilmektedir.Isparta ilinde açık maden işletmeciliği yapılan bölgelerde bitki 

örtüsü, topografik yapı ve su kalitesi zarar görmektedir. 

D.5.9.RADYOAKTİF KİRLETİCİLER VE SU KİRLİLİĞİ 

Radyasyonun zararları genellikle zamanla ortaya çıkan bir etki olup, ani etki ancak atom bombalarının 

yol açtığı ölümler ve yüksek radyasyondaki yanmalar şeklinde kendini göstermektedir. 

Geçmişte yapılan nükleer silah denemelerinden dolayı radyoaktif maddelerle yüklenmiş toz bulutları, 

atmosferin yüksek tabakalarına ve stratosfere yerleşerek, radyoaktif yağışlar halinde yavaş yavaş yeryüzüne 

inmekte ve çevrenin, özellikle yüzeysel suların kirlenmesine sebep olmaktadır. 1960'lı yıllarda en yüksek 

seviyeye çıkmış olan radyoaktif yağışlarda, nükleer silah denemelerinin havada yapılmasının yasaklanması 

sonucu, 1970'li yıllardan sonra azalma görülmüştür. 

SU 

EĞİRDİR İLÇESİ 

79


80 

ERDR LÇES 

ERDR LÇES 

80 

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU

TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 

E.TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI 

E.1.GENEL TOPRAK YAPISI 

İlimiz toprakları III. Jeolojik zamanda oluşmuştur.Beyaz tebeşir ve kalkerden meydana gelmiş daha 

sonra da tektonik ve volkanik hareketlerle yeni şekillenmeler kazanmıştır.Toprakların çoğunun yapısı tınlı 

veya killi tınlı yapıda, bölgelere göre kumlu ve killi yapıdadır.Toprak reaksiyonu olarak çoğunluğu pH 

7,5-8,1 arasında değişmektedir.Genelde kireçli veya çok kireçli yapıdadır.Tuz miktarı yok denecek kadar 

azdır.Topraklarımızın kireç ve pH oranının yüksek olması organik maddenin düşük olması, bitkilerin 

besin alımında problemler yaratmaktadır. 

E.2.TOPRAK KİRLİLİĞİ 

Yeryüzünün en üst tabakasını oluşturan örtüye toprak denir. Toprak tüm canlıların besin ve hayat 

kaynağıdır. Bitkiler; insan ve hayvanların, toprakta bitkilerin besin kaynağıdır. Çünkü bitkiler ihtiyaç 

duyduğu inorganik besin ve suyu topraktan alırlar. 

Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının süzülerek canlıların 

kullanabileceği hale getirilmesidir.(doğal arıtma) 

Bugün toprak alanları, bir yandan kentleşme ve altyapı alanları olarak kullanılmakta diğer yandan 

kirlilik gibi çok ciddi bir çevre sorunu ile karşı karşıya kalmaktadır.Toprak kirliliği düşünüldüğünde, 

toprak alanlarının arttırılamadığı ve toprakların geri dönüşümünün mümkün olmayan kaynaklar olduğu 

unutulmamalıdır. 

Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler; 

Ev, iş yeri ve hastane ve sanayi atıkları, 

Radyoaktif atıklar, 

Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları, 

Gereksiz yere ve aşırı miktarda yapay gübre, tarım ilacı vb. kullanılması. 

Tarımda gereksiz ya da aşırı hormon kullanımı 

Suların kirlenmesi. 

Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de özellikle yer altı sularının 

kirlenmesine neden olur. 

E.2.1. KİMYASAL KİRLENME 

Tarımsal üretimin miktar ve kalitesini arttırmak amacıyla ticari gübreler, pestisitler, toprak 

düzenleyiciler ve hormonların kullanılması, katı ve sıvı atıkların deşarjı, atık çamur uygulamaları, kirli 

suların tarımsal sulamada kullanılması, atmosferik çökelmeler ve radyoaktif serpintiler gibi girişimler 

sonucu topraklar kirlenmektedir. 

Bunun yanında toprakların doğal yapıları içinde bulunan asbest vb. kirleticiler toprak kirliliğinin 

başka bir sorunudur. Toprak kirliliğine sebep olan ve insan aktivitelerine bağlı olarak topraklara karışan 

kirleticileri genel olarak; ağır metaller, pestisitler hormonlar, organik bileşikler ve radyoaktif atıklar 

şeklinde gruplandırılmaktadır. 

E.2.1.1.Atmosferik Kirlenme 

Çeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan yakıtlar, fosil yakıtlara 

dayalı olarak enerji üreten termik santraller ile egzoz gazları havayı kirletmekte ve kükürtdioksit (SO2), 

azotoksit (NO), hidrokarbon ve partikül madde yaymaktadırlar. Havada 2-7 gün asılı kalabilen bu 

kirleticiler, su partikülleri ile tepkimeye girerek asit meydana getirmekte ve yağmurlarla birleşerek 

yeryüzüne asit yağmurları olarak inmektedir. 

81


Asit Yağmurlarının Zararları: 

· Asit yağmurları göl ve akarsularda asit dengesini bozarak, tüm canlıları etkilemekte, hatta bazı 

türlerin ölümüne yol açmaktadır, 

· En büyük etki ormanlar üzerinde görülmektedir. Asidik yağışlar, ağaçların yapraklarındaki 

büyüme ve gelişmeyi engellemektedir, 

· Yeryüzüne inen asit yağmurları, suya ve toprağa geçerek yapılarını değiştirmekte, bunun 

sonucunda toprak ve suyla ilişkide olan canlılar zarar görmektedir. Asit yağmuru toprağın kimyasal 

yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir.Toprağın yapısında bulunan kalsiyum magnezyum gibi 

elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta toprağın zayıflamasına ve ticari verimin düşmesine neden 

olmaktadır.Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler atmosferde birikme sonucu toprağa 

geçen kükürt bileşikleridir.Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği miktardan fazla olduğu zaman 

toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır. 

Asidik zerrecikler genellikle sülfürdioksit ve nitrikoksitlerin atmosferdeki yayılmasıyla 

oluşur.Oluşan nitrikasit ve sülfürikasit diğer partiküllere yapışır ve insan ve çevre sağlığını tehdit eder 

duruma gelir. 

Hava kirliliğini, meydana getiren ozon, okside olmuş hidrokarbonlar etilen ve diğer olofin grubu 

hidrokarbonlar, Asetilenler, Amonyak, Kükürt gazları, Hidrojen Sülfür Flüoritler ve herbisitlerdir. 

Genellikle kirli havalarda anormal miktarda ozon ve okside olmuş müessir maddeler bulunmaktadır. 

Kükürt gazları ile flüoritler sanayi bölgelerinde fabrika bacalarından çıkan zararlı gazların başlıcalarıdır. 

Hava kirliliğini meydana getiren kaynaklar ise şu şekilde sıralanabilir. 

—Fabrika bacalarından çıkan dumanlar 

—Taşıtların egzoz gazlarından çıkan gazlar 

—Kalorifer ve soba gibi ısıtma sistemlerinden çıkan dumanlar 

—Anız, çapa artıkları, budama artıkları ve çalı çırpı gibi artıkların yakılmasından meydana gelen 

dumanlar 

—Orman yangınlarının meydana getirdiği dumanlar 

—Fabrikadan çıkan kimyasal artıklar toprağı kirleten etmenler olarak tespit edilmiştir. 

Hava kirliliği daha ziyade endüstri merkezlerinde ve yerleşim merkezleri civarında gelişen 

Bağ-bahçe ziraatını olumsuz yönde etkilemektedir. Hava kirliliğine karşı en hassas olan tarım 

ürünleri sebze ve çiçek olarak tespit edilmiştir. Hava kirliliği özellikle yaprakları yenen sebzelere yaptığı 

zarar çok büyüktür. Yapraklarda lekelenme, beneklenme ve kıvrılma şeklinde zarar yapar. Zarar özellikle 

olgun yaprak üzerinde daha çoktur. Henüz açılmamış veya yeni açılmış yapraklar üzerinde zarar söz 

konusu olmamaktadır. Hava kirliliğinden marul ve ıspanak çok zarar görür. Hava kirliliğine karşı 

bitkilerin gösterdiği hassasiyet detaylı olarak şu şekilde tespit edilmiştir. 

MEYVELİ AĞAÇLAR: 

Hassas olan türler kayısı ve ceviz 

Dayanıklı olan türler badem, elma, kiraz, zeytin, şeftali ve erik 

SEBZELER : 

Hassas olan türler: Fasulye, pancar, kereviz, acı marul, göbekli marul, soğan, maydanoz, domates 

ve turp. 

Dayanıklı olan türler: bazı fasulye çeşitleri, yaprak karnabahar, havuç, mısır, hıyar, patlıcan, pırasa, 

kavun, biber, bezelye, patates, kırmızıturp, kabak. 

TARLA BİTKİLERİ : 

Hassas olan türler: yonca, yulaf, sudan otu ve Şeker pancarı 

Dayanıklı olan türler: arpa, buğday, börülce, mısır ve fiğ 

82


BOI gübreli ve sulu şartlarda yetiştirilen bitkiler okside hidrokarbonlardan daha çok zarar 

görmektedirler. Düşük sıcaklıklarda yetiştirilen bitkiler yüksek sıcaklıklarda yetiştirilenlere göre daha 

zarar görmektedirler. Bu bakımdan toprak verimliliği, bol sulama ve yüksek toprak nemi, sıcak hava gibi 

uygun şartlar altında kuvvetli ve sağlıklı olarak yetiştirilen bitkilerin hava kirliliğinden oluşan zararlılara 

karşı hassasiyetleri fazla olmaktadır. 

E.2.1.2.Atıklardan Kirlenme 

Isparta İli’nde ciddi boyutlarda toprak kirliliği sorunu yaşanmamaktadır. Ancak il genelinde düzenli 

katı atık depolama sahalarının olmayışı, atıkların gelişi güzel boş arazilerde vahşi depolama yöntemiyle 

depolanması ve tarımda kalite ve verimi arttırmak için gübre ve zirai mücadele ilaçlarının kullanımı 

toprak kirliliğine neden olmaktadır. 

İlde evsel nitelikli katı atıklardan kaynaklı toprak kirliliğin önlenmesi amacıyla, 13 ilçe ve toplam 

51 adet Belediye arasında Belediyeler Birliği kurulması ve il genelinde oluşan evsel nitelikli katı atıkların 

bertarafı konusunda düzenli katı atık depolama sahaları kurulması konusunda çalışmalar yapılmıştır. 

Yapılan çalışmalar ve toplantılar sonucunda, katı atıkların düzenli depolanması amacıyla il geneli 4 ayrı 

bölgeye ayrılmıştır. 

1. Bölge: Isparta merkez, Keçiborlu, Gönen ve Atabey ilçe ve belde belediyelerini, 

2. Bölge: Uluborlu ve Senirkent ilçe ve belde belediyelerini, 

3. Bölge: Gelendost, Yalvaç ve Şarkîkaraağaç ilçe ve belde belediyelerini, 

4. Bölge: Aksu, Eğirdir ve Sütçüler ilçe ve belde belediyelerini kapsamaktadır. 

1.bölge için Gönen ilçesi, Koçtepe mevkiinde düzenli katı atık depolama tesisi faaliyete geçmiştir. 

2., 3. ve 4. bölgelerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklarında kurulacak olan aktarma istasyonları ile 

Koçtepe düzenli katı atık depolama tesisinde depolanması planlanmaktadır. Yenişarbademli İlçesi’nde ise 

ulaşım yollarının oldukça kötü olması ve depolama sahasına uzak olması nedeniyle Konya iline bağlı olan 

Beyşehir Belediyesi ile anlaşılarak katı atıklarının Beyşehir belediyesi tarafından alınması 

kararlaştırılmıştır. Ayrıca Sütçüler İlçesi’nde bulunan Kesme Belediyesi tarafından, Ataizi mevkiinde ayrı 

bir düzenli depolama tesisi planlanmaktadır. 

Katı atıkların düzensiz, vahşi depolama yöntemleriyle depolanması toprak kirliliğinin yanı sıra, su 

kirliliği, hava kirliliği, görsel kirliliği ve koku problemlerini de beraberinde getirmektedir. Düzenli katı 

atık depolama tesislerinde uygun yer seçimi ve taban izolasyonunun sağlanması ile toprak kirliliğinin yanı 

sıra yer altı sularının kirlenmesinin ve meydana gelebilecek diğer olumsuzlukların da (koku, sinek, haşere 

vb.) önüne geçilmiş olacaktır. 

Katı atıkların bertarafına ilişkin geniş bilgiye Atıklar bölümünde değinilmiştir. 

E.2.2.MİKROBİYAL KİRLENME 

Toprak kirliliğine sebep olan etkenlerden biri de gübre ve zirai mücadele ilaçlarının kontrolsüzce 

kullanılmasıdır. Toprak ve yetiştirilen bitkiden istenilen verimin alınabilmesi için toprak ve yaprak 

analizlerinin yapılması ve her toprak için kullanılacak organik ve kimyasal gübre miktarının bu 

doğrultuda belirlenmesi sağlanmalıdır. Toprak ve bitkinin isteğine bağlı gübreleme yapılması için 

atılabilecek en önemli adım çiftçilere eğitimler verilmesidir. Bu amaçla Eğirdir Bahçe Kültürleri ve 

Araştırma Enstitüsü’nde, Toprak ve Yaprak Analiz laboratuarı kurulmuştur. Ayrıca Isparta İl Tarım 

Müdürlüğü tarafından toprak numunesi alımı kampanyaları yürütülmüştür. Alınan toprak numunelerinin 

analiz sonuçları ve yorumlarının tarım sezonu başlamadan çiftçilere ulaştırılması ve bilinçsiz gübreleme 

sonucu hem topraktaki besin maddelerini bitkinin alamamasının hem de toprağın kimyasal yapısının 

değişmesinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Daha öncede belirtildiği gibi Isparta ili genelinde önemli 

ölçüde bir toprak kirliliği yaşanmamaktadır. Isparta il arazisinin önemli bir kısmının dağlık olması, tarıma 

elverişli düz arazilerin azlığı ve verimin düşük olması nedeniyle il ekonomisinin tarımsal üretime dayalı 

olduğu söylenemez. Ancak özellikle Eğirdir Gölü civarında yapılan meyve yetiştiriciliğinde kalite ve 

verimi arttırmak için zirai mücadele ilaçları (pestisit) kullanımı sonucu, ticari gübrelerden kaynaklı nitrat 

83


kirliliği ve aşırı miktarda fosfat birikimi oluşmaktadır. Bu nedenle tarımsal faaliyetlerin yoğunluklu 

olduğu bu bölgede toprak analizleri sonucu ilaçlama ve gübreleme yapılması sağlanarak, aşırı gübreleme 

ve ilaçlamanın önlenmesi gerekmektedir. Kimyasal gübrelerin toprakta birikim durumu Araştırma 

Enstitüleri ve laboratuarlarda belirlenebilmektedir. Yapılan toprak analiz sonuçlarında topraklarda 

organik madde oranı çok düşük çıkmış olup, bu sonuçlar yeteri kadar çiftlik gübresi kullanılmadığını 

göstermiştir. Kullanılan kimyevi gübrenin içeriği azot, fosfor, potasyum (N-P-K) dan meydana 

gelmektedir. Tahlil sonuçları önceki yıllarda gübre kullanımının tarım arazileri için fazla olmadığını 

göstermiş olup, toprakta birikim tespit edilmemiştir. Son üç yılın kullanılan saf azot miktarı ve 

gübrelenen alanın dikkate alınması sonucu dekar başına 4 - 4.8 kg. saf azot kullanıldığı görülmüş olup, 

yapılan araştırmalar sulanmayan toprakta 5-7 kg. saf azot isteği bulunduğu sulanan arazilerde ise 11-13 

kg. saf azot verilmesi gerektiği ortaya koymaktadır. Buna bağlı olarak Isparta İli’ndeki tarım arazilerinde 

gübre kullanımın aşırı olmadığını göstermiştir. 

İlimiz topraklarının gerek kentsel atık sularla ve gerekse benzeri kirli sularla toprağa geçen ve çevre 

sağlığı açısından son derece önemli olan bakteri, virüs ve bazı protozoa türleri ile kirlenme konusunda 

herhangi bir tespite rastlanmamıştır. 

E.3.ARAZİ 

E.3.1.ARAZİ VARLIĞI 

E.3.1.1.Arazi Sınıfları 

Arazi Kullanım Kabiliyet sınıfları (AKK) olarak da isimlendirilen, Arazi Yetenek Sınıfları, 

toprakların tarımsal kullanıma uygunluk açısından yapılan bir sınıflamadır. Isparta ili topraklarının AKK 

sınıflarına göre dağılımları Tablo E.1’de verilmiştir. AKK dağılımlarında IR, ÇK gibi veriler VIII sınıf 

araziler olarak değerlendirmeye alınmıştır. 

Kapladığı Alan 

AKK 

Sembol ha % 

AKK 

Kapladığı Alan 

Sembol ha % 

I 48591,4 5,6 V 2427,7 0,3 

II 67286,1 7,7 VI 71264,1 8,2 

III 45898,2 5,3 VII 378526,0 43,5 

IV 37642,6 4,3 VIII 146270,3 16,8 

Ara toplam 199418,3 22,9 Ara Toplam 98488,1 68,8 

TOPLAM 797906,4 91,7 

Tablo E.1.: Isparta İli Topraklarının AKK Sınıflarına Göre Dağılımları 

Tablo E.1’de görüleceği gibi Isparta ili topraklarının % 68,8’i V- VI – VII ve VIII sınıf arazilerden 

oluşmaktadır. İşlenebilir tarımsal faaliyetlere uygun araziler (I, II, III, IV sınıf araziler) ise %22,9’luk bir 

orana sahiptir. Bilindiği üzere arazi yetenek sınıflarının belirlenmesinde, tarımsal faaliyetleri sınırlayıcı 

etmenler, toprak derinliği, eğim, erozyon, gibi faktörler kullanılmaktadır. 

İl sınırları içinde tarıma uygun olan alanlar son derece azdır. 25 Mart 2005 tarih 25766 sayılı Resmi 

Gazetede yayınlanması ile değiştirilerek yürürlüğe giren en son Tarım Arazilerinin Korunması ve 

Kullanılmasına Dair Yönetmelik’te de belirtildiği üzere Kuru Tarım yapılan alanlarda I ve II, sulu tarım 

yapılan alanlarda I, II, III ve IV sınıf alanlar ve V – VIII sınıf arazilerdeki özel ürün alanları Tarım 

Dışına Çıkarılamamakta ve mutlak tarım arazileri olarak korunması gerekli alanlar olarak ifade 

edilmektedir. Bununla beraber mevcut yönetmeliğe ve STH verilerine göre mutlak korunması gerekli 

alanlar Isparta İli’nde % 30’ları geçmemektedir. 

84


E.3.1.2.Kullanım Durumu 

Tablo E.2. Isparta İli ve İlçeleri 2006 Yılı Mevcut Arazi Kullanımı 

Kaynak: GBS 

(*) KI-A-17-1 No ile sunulan “Mevcut Arazi Kullanım” paftası 1/25.000 ölçek ayrıntısında ve hassasiyetinde hazırlanmıştır. Bu 

paftada kentsel yerleşim alanları ayrıntıda verilmiştir. Tablo’da ise değerlendirmeyi kolaylaştırmak ve grafik olarak ifadeyi 

sadeleştirmek amacıyla, “kentsel yerleşim alanları” başlığında ifade edilebilecek “sosyal donatı alanları ve diğer alanlara görece 

küçük yüzölçümlü alanlar”ın sayıları toplanıp verilmiştir. Yine aynı paftada köylerin ve beldelerin mahallesi niteliğinde olan 

“seyrek kırsal yerleşim alanları” ismiyle gösterilmiş alanlar “kırsal yerleşim alanları” başlığına dahil edilmiştir. 

85


400000 

350000 







AĞAÇLIK ALANLAR 

BOŞ ALANLAR (ÇIPLAK ARAZİ) 

0 

KENTSEL YERLEŞİM ALANI 

KIRSAL YERLEŞİM ALANLARI 

KONUT DIŞI KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI 

MERKEZİ İŞ ALANI 

ORGANİZE SANAYİ ALANLARI 

SANAYİ ALANI 

SU YÜZEYLERİ 

TARIM ALANLARI 

GRAFİK E.1: Isparta İli ve İlçeleri 2006 Yılı Mevcut Arazi Kullanımı 

TURİZM TESİS ALANI 

ÜNİVERSİTE KAMPÜS ALANI 

YALVAÇ 

15% 

YENİŞARBADEMLİ 

3% MERKEZ 

9% 

AKSU 

6% 

ULUBORLU 

3% 

ATABEY 

4% 

SÜTÇÜLER 

14% 

EĞİRDİR 

14% 

SENİRKENT 

6% 

ŞARKİKARAAĞAÇ 

11% 

KEÇİBORLU 

4% 

GÖNEN 

5% 

GELENDOST 

6% 

GRAFİK E.2.Isparta İlçelerinin İl Yüzölçümüne Oranı 

İlimiz topraklarını tarımsal amaçlı kullanma durumuna göre yukarıda belirttiğimiz gibi 251.286 Hektar 

alan tarımsal amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bunun 164.056 Hektarı kuru tarıma yönelik ve 87.230 hektarı 

sulu tarıma yönelik olarak kullanılmaktadır. Tarım toprağı niteliğinde olup da kullanılmayan sahalarda 

mevcuttur. 

KULLANIM TÜRÜ MİKTAR (ha) TOPLAM EKİLEN ALAN İÇERİSİNDEKİ PAYI (%) 

TARLA BİTKİLERİ 131672 52 

NADAS 23316 9 

SEBZELİKLER 5117 2 

MEYVELİKLER(Bağ dahil) 31289 12 

ZEYTİNLİK 240 0 

SÜS BİTKİLERİ(lavanta, yağlık gül dahil) 1968 1 

ÖRTÜALTI(Sebze) 22 0 

KULLANILMAYAN ALAN 57658 23 

TOPLAM 251282 100,00 

Tablo E.3:Isparta’da tarım alanlarının kullanış amacına göre dağılımı 

86

Tarımsal Arazi Kullanımı 


Tarım arazisi, il yüzölçümünün % 28 lik kısmını teşkil etmekte ve 251 282 hektarlık bir alanı 

kaplamaktadır. Türkiye genelindeki payı ise % 1.09’dur. tarım arazisinin %54’ü tarla bitkileri 

yetiştiriciliği, % 2’si sebze yetiştiriciliği, % 11’i meyve ve bağ alanı olarak kullanılmaktadır. 

Isparta İli’nin arazi yapısı, oldukça dağlık ve engebeli olmasına karşılık önemli tatlı su 

kaynaklarının ve küçüklü büyüklü birçok verimli ovanın bir araya toplandığı bir özelliğe sahiptir. 

ARAZİ DAĞILIMI HEKTAR % 

Tarım Alanı 251282 28 

Orman Alanı 377749 42 

Çayır Ve Mera Alanı 12536 1 

Su Yüzeyi 72346 8 

Çıplak Kaya Ve Moloz Alanı 158585 18 

Tarım Dışı Alan 20805 2 

TOPLAM 893307 100 

Tablo E.4: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre Dağılımı 

158585; 18% 

20805; 2% 

251282; 29% 

72346; 8% 

12536; 1% 

377749; 42% 

Tarım Alanı 

Çayır Ve Mera Alanı 

Çıplak Kaya Ve Moloz Alanı 

Orman Alanı 

Su Yüzeyi 

Tarım Dışı Alan 

Grafik E.3: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre Dağılımı 

Gerek DSİ gerekse Köy Hizmetleri tarafından halen yapımı devam eden projelerin 

tamamlanmasıyla sulu tarım arazisi miktarı daha da artırılacaktır. Başta Isparta Ovası olmak üzere, 

Senirkent, Gelendost, Atabey, Gönen, Kumdanlı, Boğazova, Yılanlı, Şarkîkaraağaç ve Yenişarbademli 

ovalarında sulama olanaklarının genişlemesi ile daha önce ticari değer taşımayan birçok ürün günümüzde 

önemli derecede gelir kaynağı haline gelmiştir. 

Toplam 

Arazi (ha) 

Isparta İli’nde toplam tarım arazilerinin % 82’ si sulanmaktadır. 

Toplam Tarım 

Arazisi (ha) 

Kuru Tarım 

Arazisi (ha) 

Sulanabilir 

Tarım Arazisi 

(ha) 

Sulanan Arazi (ha) 

Köy 

Toplam Hizmetleri 

893307 251282 162221 89061 15182 22838 66763 

Tablo E.5: Isparta İli’nde Tarım Arazisi Dağılımı 

DSİ 

87


İLÇELER 

TARIM TARLA 

ALANI ALANI 

SEBZELİK MEYVELİK BAĞ ZEYTİNLİK GÜL 

MERKEZ 18425 10980 584 1075 782 - 380 

AKSU 10741 2075 346 465 26 - 14 

ATABEY 9479 3624 1503 896 195 - 40 

EĞİRDİR 21490 5690 103 3507 31 - 80 

GELENDOST 25118 20449 61 4418 75 - - 

GÖNEN 10881 7898 186 671 192 - 345 

KEÇİBORLU 23282 12946 770 909 330 25 670 

SENİRKENT 15607 7567 660 3460 2500 - 3 

SÜTCÜLER 17027 10546 295 200 32 230 - 

Ş.KARAAĞAÇ 31294 31885 465 1130 575 - - 

ULUBORLU 5871 626 17 2834 50 - 55 

YALVAÇ 58014 50121 642 2372 2250 - - 

Y.BADEMLİ 4053 1058 74 167 70 - - 

TOPLAM 251282 165445 5706 22104 7108 255 1587 

Tablo E.6: Isparta İli İlçelerinde Tarım Arazisi Dağılımı 

İlde 2003 yılı itibarıyla bitkisel üretimi geliştirme projesi, nadas alanlarının daraltılması, çayır mera yem 

bitkileri ve hayvancılığı geliştirme projeleri hazırlanmış, bu projelerin % 100’ü gerçekleştirilmiştir. 

Isparta ili topraklarının sadece 48004,2 ha’lık (%5,5) bir kısmı seçkin tarım arazilerinden oluşmuştur. 

Yine oldukça iyi tarım arazileri ise 49154,3 ha (%5,6) ile son derece sınırlıdır. Sorunlu tarım arazilerinde ıslah 

çalışmaları yapılarak, iyi tarım uygulamalarına geçebilecek alanlar 49713,6 (%5,7) olarak belirlenmiştir. Tarım 

dışı araziler 440257,4 ha (%50,6) alanla ilde büyük bir yer tutmaktadır. Yine burada da % 25,1’lik bir alan 

değerlendirme dışı olarak kalmıştır. 

PAKP_T 

Kapladığı alan 

ha % 

T0 497470,8 57,2 

T1 9193,2 1,1 

T2 11740,3 1,3 

T3 133086,5 15,3 

DDA 218886,0 25,1 

TOPLAM 870376,7 100,0 

Tablo E.7. Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

218886; 25,1% 

133086,5; 

15,3% 

11740,3; 1,3% 

9193,2; 1,1% 

497470,8; 

57,2% 

T0 T1 T2 T3 DDA 

Grafik E.4: Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

Tarımsal Amaçlı Kullanım Grupları’nın tarımsal kullanım türlerine göre ayrımlanmış dağılımları Tablo 

E.8’de verilmiştir. Buna göre, kuru tarıma uygun alanlar 144826,8 ha (%16,6), sulu tarıma uygun alanlar 

133086,5 ha (%15,3) ve bağ-bahçe tarımına uygun alanlar ise 154019,9 ha (%17,7) olarak bulunmuştur. 


Tarımsal Kullanım Türü ha % 

Kuru Tarım 144826,8 16,6 

Sulu Tarım 133086,5 15,3 

Bağ-Bahçe 154019,9 17,7 

Tablo E.8: Tarımsal Kullanım Türlerinin Dağılımı 

88


TKUS 


ha % 

(1) Seçkin tarım arazileri 48004,2 5,5 

(2) Oldukça iyi tarım arazileri 49154,3 5,6 

(3) Sorunlu tarım arazileri 49713,6 5,7 

(4) Tarımda kullanımı sınırlı araziler 64506,8 7,4 

(5) Tarım dışı araziler 440257,4 50,6 

DDA 218740,5 25,1 


Tablo E.9:Isparta İlinde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal Dağılımı 

218740,5; 

25,1% 

48004,2; 5,5% 

49154,3; 5,6% 

49713,6; 5,7% 

64506,8; 7,4% 

440257,4; 

50,6% 

(1) Seçkin tarım arazileri (2) Oldukça iyi tarım arazileri 

(3) Sorunlu tarım arazileri (4) Tarımda kullanımı sınırlı araziler 

(5) Tarım dışı araziler DDA 

Grafik E.5. Isparta İli’nde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal Dağılımı 

Isparta İli toprak kaynakları hakkındaki bilgiler, Mülga KHGM Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Bilgi 

Merkezi Sayısal Toprak Haritalarına (STH) dayanarak hazırlanmıştır. Bu hazırlanan STH verilerine göre 

Isparta ili yüzölçümü 870376,7 ha bir alanı kapsamaktadır. STH veri tabanında diğer coğrafi veriler olarak 

(dcv) belirtilen, yerleşim yerleri (YR) 6736,9 ha, sanayi alanları (YS) 75,4 ha, göl alanları (GL) 64383,2 ha, 

baraj alanları (BJ) 1241,9 ha, adalar (AD) 864,8 ha, çiftlikler (ÇF) 16,0 ha, ve milli parklar (MP) 13684,5 ha 

olarak toplam 86642,7 ha (%10,0) olarak belirtilmiş ve yine STH veri tabanında arazi tipleri olarak verilen 

(azt), sahil kumulları (SK) 290,1 ha, sazlık bataklıklar (SB) 169,8 ha, çıplak kayalık araziler (CK) 145455,3 ha 

ve ırmak yatakları da IY 355,0 ha olarak toplam 146270,2 ha (%16,8) olarak belirtilmiştir. Milli parklar ve 

sazlık bataklıklar hariç bu alanlar, 21866,5 (%25.1) Arazi Değerlendirme ve Potansiyel Arazi Kullanım 

Planlaması çalışmasında Tarımsal alanlara ve arazi kullanımına uygun olmayan alanlar olarak kabul edilmiştir. 

Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Grupları 

Potansiyel Kullanım Gruplarından, Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Grupları’nın ayrımlanmış dağılımları 

Tablo E.10’da sunulmuştur. Tablo E.10’da görüleceği gibi Y0 kullanım grubu (hiç bir kullanım grubuna uygun 

değil) 342178,5 ha’lık (%39,3) bir alanı kaplamaktadır. Bu kullanım grubunu 235784,9 ha (%27,1) ile Y4 

kullanım grubu takip etmektedir. Diğer kullanım gruplarına uygun alanlar ise sadece % 8.5’lik yer tutmaktadır. 

Yine burada da % 25,1’lik bir alan değerlendirme dışı olarak kalmıştır. 

PAKP_Y 


PAKP_Y 


ha % 

ha % 

Y0 342178,5 39,3 Y4 235784,9 27,1 

Y1 11309,2 1,3 Y5 5777,7 0,7 

Y2 7576,7 0,9 DDA 218886,0 25,1 

Y3 48863,7 5,6 TOPLAM 870376,7 100,0 

Tablo E.10:Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

89


218886; 

25,1% 

5777,7; 

0,7% 

235784,9; 

27,1% 

48863,7; 

5,6% 

342178,5; 

39,3% 

11309,2; 

1,3% 

7576,7; 

0,9% 

Y0 

Y1 

Y2 

Y3 

Y4 

Y5 

DDA 

GRAFİK E.6. Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının, kullanım türlerine göre ayrımlanmış dağılımları Grafik 

E.7’de verilmiştir. Buna göre, Kentsel Yerleşime uygun alanlar 5777,7 ha (%0,7), rekreasyon için uygun 

alanlar 252871,8 ha (%29,1), Orman kullanımına uygun alanlar 301735,5 ha (% 34,7), Sanayi Yerleşimi’ne 

uygun alanlar 5777,7 ha (%0,7) ve Çayır - Mera bitkilerine uygun alanlar ise 298003,0 ha (%34,2) olarak 

belirlenmiştir. 


Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Türü ha % 

Sanayi Yerleşimi 5777,7 0,7 

Rekreasyon 252871,8 29,1 

Orman 301735,5 34,7 

Kentsel Yerleşim 5777,7 0,7 

Çayır Mera 298003,0 34,2 

Tablo E.11: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Türleri 

E.3.2.ARAZİ PROBLEMLERİ 

Toprakları Sınırlayıcı Etmenler 

Isparta İli’nde erozyon (e), toprak sığlığı, yetersizliği (s), ıslaklık (w), fena drenajlı (f), hafif tuzlu (h), 

alkalilik (a), yetersiz drenajlı (y), kayalı (r), taşlı (t) hafif tuzlu ve yetersiz drenajlı (hy) gibi tarımsal faaliyetleri 

sınırlayıcı etmenlerin dağılımları Tablo 2.45’te verilmiştir. Tablo E.11‘ten de görüleceği gibi, Isparta İli’nde 

602532,6 ha’lık (%69,2) bir alanda erozyon, toprak yetersizliği veya sığlığı gibi sınırlayıcı etmenler söz 

konusudur. Yine Isparta İli’nde, 158020,2 ha’lık (%11,2) bir alanda, tuzluluk, alkalililik, drenaj bozukluğu, 

taşlılık ve kayalık gibi toprak problemleri vardır. 

Sınırlayıcı Etmen 



ATS Ha % DTO ha % 

e 77866,9 8,9 f 3762,3 0,4 

es 204573,6 23,5 h 730,1 0,1 

s 2120,3 0,2 hf 478,5 0,1 

se 290279,7 33,4 hy 186,6 0,0 

sw 1758,1 0,2 kf 471,6 0,1 

w 25173,2 2,9 r 67257,0 7,7 

ws 950,1 0,1 t 64253,8 7,4 

TOPLAM 602721,9 69,2 ts 190,1 0,0 

v 411,8 0,0 

y 20331,5 2,3 

TOPLAM 158073,3 11,2 

Tablo E.12: Isparta İli Toprak Kullanım Sınırlayıcı Etmenleri Ve Problemleri 

90


Isparta İli’nde, erozyon ve toprak sığlığının (yetersizliğinin) birlikte (es ve se) etkilerinin görüldüğü 

alanlar (%23,5 ve 33,4) %59,6’lık başlıca sorunlar olarak görülürken, yine dto verilerine göre kayalılık ve 

taşlılık (r ve t) ilde (% 7,7 ve 7,4) %15.1’lik bir alanda başlıca toprak sorunları olarak göze çarpmaktadır. 

Toprak Derinliği 

Isparta İli toprak derinliği dağılımları Tablo E.12’de verilmiştir. Kültür bitkilerinin rahatça 

yetişebileceği köklerinin derinlere inebileceği 90 cm’ den daha derin topraklar sadece % 13,8‘lik bir orana 

sahiptir; açıkçası il topraklarının değerlendirme dışı alanlar hariç % 61,1’i bitki köklerinin rahatça 

gelişebileceği derinliğe sahip değildir. 


ha % 

A (90 +) 120028,1 13,8 

B (50 - 90) 49042,4 5,6 

C (20 - 50) 97922,2 11,3 

D (0 - 20) 112838,4 13,0 

E (taş arazi) 271805,1 31,2 

Değerlendirme Dışı Alanlar 218740,5 25,1 


Tablo E.13. Isparta İli Toprak Derinliği Dağılımı 

Eğim 

Isparta STH verilerine göre haritalama birimleri eğim dağılımları Tablo E.14’de verilmiştir. Isparta 

İli’nde işlemeli tarıma uygun olabilecek % 12,0’den az eğime sahip alanlar 209533,6 ha ile %24,1’lik bir oranı 

kapsamaktadır. Bu oran, Türkiye’de diğer iller ile karşılaştırıldığında, iyi bir orandır. Bununla beraber, bu 

alanlarda toprak oluşumu, sığlık, erozyon, taşlılık gibi diğer toprak özellikleri tarımı sınırlayıcı faktörler olarak 

göze çarpmaktadır. 

Eğim 


% ha % 

A ( 0 - 2) 83567,5 9,6 

B ( 2 - 6) 58438,8 6,7 

C (6 - 12) 67620,4 7,8 

D (12 – 20) 109889,3 12,6 

E (20 – 30) 70446,8 8,1 

F (30 +) 261673,5 30,1 



Tablo E.14. Isparta İli Toprak Haritalama Birimi Eğimleri Dağılımı 

Erozyon 

Isparta STH verilerine göre haritalama birimlerinin niteleyici erozyon sınıfları dağılımları Tablo E.15’de 

verilmiştir. Tablo E.15’ten de görülebileceği gibi Isparta İli’nin % 54,4’ünde orta ve şiddetli erozyon 

problemleri vardır. 

Erozyon Kapladığı alan 

ha % 

1 (yok) 77618,2 8,9 

2 (az) 100468,3 11,5 

3 (orta) 198879,0 22,8 

4 (şiddetli) 274670,7 31,6 



Tablo E.15. Isparta İli Toprak Haritalama Birimi Erozyon Dağılımı 

91


GELENDOST LÇES / ELMACILIK 

GELENDOST LÇES / ELMACILIK 

92

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F.FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

Tablolarda Kullanılan Kısaltmalar: 

IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources: Doğa ve 

Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik) 

IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources: Doğa ve Doğal 

Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik), türlerin ve doğanın korunmasına yönelik önemli 

çalışmalar yapan bir Gönüllü Kuruluş (NGO)’dur. IUCN içinde Türleri Yaşatma Komisyonu (Species 

Survival Commission) global anlamda tür ve alttürlerin koruma statüsünü belirlemeye ve 

değerlendirmeye çalışır. Elde ettiği bulgulara göre türleri soyu tükenmiş, tehdit altında, zarar görebilir vb 

kategoriler altında toplar. IUCN türler hakkında elde ettiği bilgileri Red Data Book olarak bilinen bir 

kitap içinde yayınlamaktadır. IUCN Red Data Book içine her ülkede türler üzerinde çalışan bilim 

adamlarından elde ettiği bilgileri dahil etmektedir. Bu şekilde bütün dünyayı içine alacak şekilde türler 

hakkında önemli bir veri tabanı da oluşturmuş olmaktadır. IUCN’in belirlediği ve kullandığı kategoriler 

(EX, EW, CR, EN, VU, LR, DD); 

Bu tehlike kategorileri ve anlamları aşağıda verilmiştir. 

EX (EXTİNCT) = TÜKENMİŞ: Eğer son ferdinin öldüğü konusunda hiçbir şüphe yoksa bu 

takson EX kategorisindedir. 

EW (EXTINCT IN THE WILD) = DOĞADA TÜKENMİŞ: Eğer bir takson doğada kaybolmuş 

ve yalnız kültüre alınmış olarak yaşamaya devam ediyorsa bu kategoriye konur. 

CR (CRITICALLY ENDANGERED) = KRİTİK DÜZEYDE TEHLİKEDE (KT): Önlem 

alınmadığı takdirde çok yakın bir gelecekte soyunun tükenme riski yüksek olan taksonlardır. A, B, C, D 

ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır. 

EN (ENDANGERED) = TEHLİKEDE: CR kategorisi kadar olmamakla birlikte, çok yakın bir 

gelecekte soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan sahip türlerdir. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt 

kategoride ele alınmaktadır. 

VU (VULNARABLE) = HASSAS TÜRLER (ZARAR GÖREBİLİR): Orta vadeli bir gelecekte 

soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerdir. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele 

alınmaktadır. 

LR (LOWER RISK) = AZ TEHDİT ALTINDA: Üstteki gruplardan herhangi birine konamayan, 

onlardan populasyon yoğunluğu daha iyi olan takson bu kategoriye konur. Gelecekteki durumlarına göre 

tehdit açısından sıralanabilecek üç alt kategorisi vardır. 

a- (cd) Concervation Dependent = Koruma Önlemi Gerektiren: Takson beş yıl içinde yukarıdaki 

kategorilerden birine konulacak ve hem tür hem de habitat açısından özel bir koruma statüsü 

gerektirenler. 

b- (nt) Near Threatened = Tehdit Altına Girebilir. Bir evvelki gruba konamayan ancak VU 

kategorisine konmaya yakın adayalar. 

c- (lc) Least Concern = En Az Endişe Verici: Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve yehdit 

altında olamayanlar. 

DD (DATA DEFICIENT) =VERİ YETERSİZ: Bir taksonun dağılım ve bolluğu hakkındaki bilgi 

yetersizse takson bu gruba konur. 

E (ENDEMİK): Yalnız belirli bir bölgede yaşayan takson. Örneğin: İç Anadolu'ya endemik 

(yalnız iç Anadolu'da bulunur), Türkiye'ye endemik (yalnız Türkiye topraklarında bulunur) gibi. 

93


(NT (NEAR THREATENED) = YAKIN ZAMANDA TEHLİKE SINIRINA GİREBİLİR: 

Üstteki tehlike kategorilerine girmeyen ancak sayılarının azalma eğiliminde olmasından dolayı yakın 

zamanda tehlike kategorilerine girmesi beklenen taksonlar için kullanılan kategoridir. )) 

Demirsoy (1990) göre Türkiye koşulları için tespit edilmiş kategoriler. 

R: Nadir 

I: Bilinmiyor. 

V: Tehdit altında 

nt: Yaygın, bol olan ve tehlikede olmayan : 

BERN SÖZLEŞMESİ (Avrupa’nınYaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi) 

II No’lu listede (Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri) 

III No’lu listede (Korunan fauna türleri) 

Tablolarda verilen “Red Data Book" kategorileri aşağıdaki listede açıklamaları verilmiştir 

(Bezzel, 1980-b). 

A1 : Bu gruba şu an nesli tükenmiş olanlarla tükenme tehlikesi altında olanlar ve ileride 

tükenecek türler girmektedir. İki alt gruba ayrılır 

A2 : Bu gruba birey sayısı çeşitli bölgelerde 26–50 çift arasında belirlenen türler girmekle 

beraber yayılış gösterdikleri tüm bölgelerde tehlike altındadırlar. Populasyon yoğunlukları sınırlı 

olan ve sayıları gün geçtikçe gerileyen veya yöresel olarak raslanmayan türler bu gruba 

girmektedir. 

A3 : Bu gruba birey sayısıları 51-(200) 500 çift olarak saptanan ancak bazı bölgelerde çok 

nadir görülen türler girmektedir. Bunlar yurdun büyük bölümünde populasyon yoğunluğu düşmüş 

olduğundan tehlike altındadırlar. Dolayısıyla bu gruptakiler korunmaya muhtaçtır. 

A4 : Bu gruba sınırlı bölgelerde yayılış gösteren populasyon yoğunlukları belirli bölgelerde 

azalmış ancak tükenme tehlikesi altında olmayan türler girer. Bunlar gizli tükenme tehlikesi ile 

karşı karşıyadır. Bu grupta birey sayısı 501–5000 çift veya daha fazladır. 

A1–2 : Bu gruba birey sayısı 1–25 çift olarak belirlenen türler girmektedir. Bunlar izole ve 

küçük populasyonlar halinde yaşadıklarından mutlak korunmaları gerekmektedir. 

B3 : Bu gruba Anadolu’da çoğalamayan fakat gecici olarak gelen veya transit göçen ya da 

kışlayan türler girer. 

G (Göçmen): Yurtta kuluçkaya yattıktan sonra göçen türler. 

T (Transit): Yurtta kuluçkaya yatmayan ve transit köçleri sırasında yurdu kullanan türler. 

Y (Yerli): Düzenli olarak yurtta kuluçkaya yatan yerli kuşlar. 

KZ (Kış Ziyaretçisi): Kış aylarını yurtta geçiren kış ziyaretçisi türler. Bunlar kuluçka döneminde 

kuluçkaya yattıkları ülkeye giderler. 

F.1.EKOSİSTEM TİPLERİ 

F.1.1.ORMANLAR 

Kermes Meşesi Ormanları (Q. coccifera); 800-1300m.’ler arasında dağılım gösterir (Barla dağı). 

Kermes Meşesi (Quercus coccifera) ağırlıklı “ maki kuşağı” dağın güney, doğu ve kuzey taraflarında 

870-1300 m. arasında yer alır. Bu kuşaktaki diğer odunsu bitkiler arasında Crataegus monogyna, 

Jasminium fruticans, Juniperus oxycedrus, Lonicera etrusca ve Palirus spina-christi sayılabilir. 

94


Kasnak Meşesi Ormanları(Quercus vulcanica); Isparta-Eğirdir ve Kovada gölünün arasında 

kalan bölgelerde 1350-1500m.’ler arasında yayılış gösterir. Quercus vulcanica, Gökbelenköy civarında 

oldukça saf topluluklar oluşturur. 

Sedir (Cedrus libani) Ormanları; Barla Dağı’nda Cedrus libani, 1450-1800m.’ler arasında Pinus 

nigra ssp. pallasiana ile karışık topluluklar oluşturur. Dedegöl Dağları’nda Sedir, Karaçam ( Pinus nigra 

ssp. pallasiana) ve Göknar ( Abies cilicica ssp. isaurica) ile karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç 

türleridir. Bu iğne yapraklı ormanın açıklıklarında çalı ve mera vejetasyonu yer alır. Isparta-Eğirdir ve 

Kovada Gölü’nün arasında kalan bölgelerde 1500m.’den sonra Göknar, meşe ve karaçam ile karışık 

topluluklar oluşturur. 

Göknar (Abies cilicica ssp. isaurica) Ormanları; Dedegöl dağlarında Göknar karaçam ve Sedir 

ile birlikte 2000m.’lere kadar çıkar. Isparta-Eğirdir ve Kovada gölünün arasında kalan bölgelerde 

1500m.’den sonra Sedir, meşe ve karaçam ile karışık topluluklar oluşturur. . 

Ardıç Ormanları; Barla Dağı’nda, Boylu ardıç (Juniperus excelsa) yer yer kokulu ardıç 

(Juniperus foetidissima) ile birlikte, 1000-1450m. arasında sert kireç taşları üzerinde açık orman 

toplulukları oluşturur. Dedegöl dağların da ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ 

step meraları ve boylu ardıç (Juniperus excelsa)- kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç 

topluluklarından oluşur. 

Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana) Ormanları; Barla Dağı’nda Karaçam, 1450-1800m.’ler 

arasında Sedir ile karışık topluluklar oluşturur. Dedegöl dağlarında Karaçam, Sedir ve Göknar ( Abies 

cilicica ssp. isaurica) ile karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç türleridir. Isparta-Eğirdir ve 

Kovada Gölü’nün arasında kalan bölgelerde 1500m.’den sonra Göknar, meşe ve sedir ile karışık 

topluluklar oluşturur. 

Orman bitki örtüsü ,Barla Dağı’nda alçak kesimler başta olmak üzere, aşırı otlatma ve doğal 

habitatların tarım alanlarına dönüştürülmesi nedeniyle bozulmaktadır. Dedegöl dağlarındaki orman bitki 

örtüsü sürekli kesim ve otlatma nedenleri ile , giderek azalmakta ve kendini yenileme olanağı 

bulamamaktadır. Isparta, Eğirdir ve Kovada Gölü arasında kalan bölgede aşırı otlatma ve kaçak kesimler 

bitki örtüsüne sürekli zarar vermektedir. 

F.1.1.1.Ormanların Ekolojik Yapısı 

Orman, mikroorganizmalardan böceklere, kuşlardan memeli hayvanalar otsu bitkilerden ağaçlara 

kadar tüm canlı ve cansız öğelerden oluşan bir topluluktur. Orman, kendini yenileme ve sürekli değişim 

özelliği dolayısyla, insanın yıkıcı müdahalesine rağmen yaşamını devam ettirebilir.Orman bu özelliği ile 

en önemli elemanı ağaçlar olan çok çeşitli canlıların yer aldığı bir biyolojik yaşam birliğidir.Rüzgar ve 

soğuk etkisi orman içinde az, rutubet fazladır.Ağaçlardan süzülerek gelen güneş ışığı orman altında otsu 

bitkilerin fotosentez yapmalarına imkan verir.Aşırı yağışların bir kısmı yapraklar tarafından tutulur ve 

toprağa düşmeden buharlaşarak tekrar atmosfere döner. 

Orman, toprak üzerinde diğer canlılar topluluğuna yaşama ortamı sağlayan organik bir biyokütle 

oluşturur.Bu biyokütle mantar, bakteri ve çeşitli canlı organizmaların yaşama ortamıdır.Böcekler, 

sürüngenler, kara yosunları, likenler, fareler vb. hayvanlar burada yaşarlar.Burası her çeşit ağaç ve bitki 

tohumlarının da çimlenip geliştiği, kök saldığı tabakadır.Bu sahalar ağaçsız bölgeler av ve yaban 

hayatının yaşama ve beslenme yerleridir.Ormanda yatay ve düşey yönde devamlı olarak su, enerji ve 

mineral akımı vardır.Burada beslenen hayvanlar, gittikleri yerlere enerji ve mineral maddelerini yiyecek 

halinde taşırlar.Diğer taraftan rüzgar, tohum ve yaprakları bir yerden diğer yere taşır, gerek rüzgar ve 

gerekse hayvanlar birçok bitkinin yayılma ve çoğalmasına neden olur.Orman azalması sonucu çevre 

kirliliği ve erozyon tehlikesi artmakta, tahrip olan ormanlar kirlenmeyi azaltıcı fonksiyonunu tam 

yapamamaktadır. 

F.1.1.2.İlin Orman Envanteri 

limiz sınırları içinde ormanlarımızın ağaç türlerine göre dağılışı mevcut amenajman planlarına göre 

Tablo F-1’de verilmiştir. 

95


AĞAÇ TÜRÜ 

Ardıç 

Göknar 

Karaçam 

Ardıç 

Sedir 

Meşe 

Kızılçam 

Maki 

Akasya 

Çınar 

Sığla 

Maki 

Karışık 

TOPLAM 

Alan (Ha.) 

86 053 

548 

59 508 

86 053 

12 548 

22 716 

34 515 

63 

671 

20 

6 

63 

137 311 

353 959 

Tablo F.1: Isparta İli Orman Alanlarındaki Ağaç Türlerinin Dağılımı 

Tamamı Devlet ormanı olup ilimizdeki ormanlar işletme şekillerine göre Tablo F-2’de verilmiştir. 

NİTELİK 

Alan (Ha.) 

Bozuk Baltalık 52 673 

İyi Baltalık 691 

İyi Koru 136 675 

Bozuk Koru 163 920 

TOPLAM 353 959 

Tablo F.2: Ağaç Türlerinin Niteliklerine göre dağılımı 

Amenajman planlarına göre ormanların serveti 13 329 166 m3, artımı 303 523 m3 ve etası 132 820 

m3’tür. 

İlimiz ormanlarından yapılan üretim miktarı ve çeşidi (2006 yılı için) 

Tomruk 

: 64 390 m3 

Tel Direk 

:914 m3 

Maden Direk :5480 m3 

Sanayi Odunu :3224 m3 

Kağıtlık Odun :14600 m3 

Lif Yonga Odunu :35790 m3 

Yakacak Odun :44169 m3 

F.1.1.3.Orman Varlığının Yararları 

Orman ekosisteminin işlevlerini başlıca 4 başlık altında inceleyebiliriz. 

Düzenleme işlevleri 

Ekosistemin biyokimyasal döngüler üzerine yaptığı etkileri (Hava Kalitesinin Düzenlenmesi) 

İklimsel düzenleme potansiyelini (Hava koşullarına tampon), suyu düzenleme potansiyelini (selden 

korunma), su temini ve toprağın tutulması, toprak oluşumu, biyoeneji sabitleştirmesi, besin döngüsü 

üzerine etkileri gibi işlevleri anlatır.Orman ekosistemi, iklim, toprak su gibi tabiat elemanlarının 

korunması ve denge içinde tutulması rüzgar ve kumul hareketlerine karşı koyarak su akışının 

düzenlenmesi, yer altı su kaynaklarının devamlılığını sağlaması baraj ve göletlerin ekonomik ömrünü 

uzatması bakımından etkin rol oynar. 

Orman suyu tuttuğundan buharlaşmayı yavaşlatır ve kuraklığı önler, yağışın düşmesine sebep 

olur.Topraktan aldığuı suyun bir kısmını terleme ile atmosfere verir, keza karbon özümlemesi ile de 

havaya oksijen verir.Havadan karbondioksiti alır.Böylece iklim canlıların hayati varlığı açısından olumlu 

yönde etkiler. 

96

97 


Ormanları oluşturan ağaçlar ve bitkiler çok sayı ve uzunluktaki kökleri ile toprağa sarar, toprak yüzeyini 

yaprak ve doğal parçaları ile kapatır, böylece toprağın yağışlarla ve rüzgarla taşınmasını engeller.(erozyonu 

önler.) 

Toprak üzerine dökülen dal ve yaprakları çürür ve ayrışarak başta azot ve birçok mineral maddeler 

halinde toprağa karışır. Böylece bitkilerin yaşaması ve gelişmesi için gerekli besin maddesini transfer eder. 

(Gübreleşme)Yazın kuru rüzgarlar topraktaki nemi yok eder.Ormanlar rüzgarın hızını ve toprakla direkt 

temasını önleyerek toprağın nem kaybını önler. 

Deniz kenarlarında kültür arazileri denizden gelen ve tuz ihtiva edenrüzgarlardan olumsuz 

etkilenir.Buralarda orman şeritleri tarım alanlarını ve toprağı korur.(Rüzgar şeritleri) 

Ormanlar doğal oksijen depolarıdır.Kirli havadaki karbondioksiti yaprakları vasıtasıyla süzmek suretiyle 

alır, dışarıya oksijeni verir. 

Habitat işlevleri 

Orman ekosisteminin habitat işlevleri dendiğinde barınak işlevi (sürekli alanda yaşayan ve/veya göç 

eden canlılar için yaşam alanı oluşturma potansiyeli)ve bakım işlevinden bahsedilir.Ormanlar bünyesinde 

barındırdığı sakinleri için tabii sığınaktır.Ormanlar bu anlamda savunma aracı olarak ta değerlendirilebilir. 

Üretim işlevleri 

Asli orman ürünleri üretimi, tali orman ürünleri üretimi, istihdama katkısı sayılabilir.Orman ekosistemi 

yeneilenebilir enerji ve yakıt kaynakları temini açısından incelenebilir. 

Tıbbi malzemeler için hammadde teşkiletmesi, insanoğlunu genetik alanındaki çalışmaları için bir depo 

olması ve ayrıca süs amaçlı ürünler sağlamak da orman ekosisteminin diğer üretim işlevleri arasında yer alır. 

Bilgi işlevleri 

Ekoturizm anlamında rekreasyonel potansiyel oluşturur.Ormanlar bünyesinde bulundurduğu çok çeşitli 

canlı ve bitkilerle eşsiz renk konsantrasyon, estetik bir yapı ve insanların ruhuna hitap eden birçok mesaj 

bulundurur.Bilimsel araştırmalara ve eğitsel faaliyetlere kaynaklık etme açısından işlevi de vardır. 

F.1.1.4.Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları 

2006 yılında İlimizde orman kadastrosu tamamlanmış orman alanı 392710 Ha’dır. 

2006 yılında İlimizde Şarkikarağaç yapılan 2/B çalışması aşağıdaki gibidir. 

İlimizde Şarkikaraağaç Aslandoğmuş Köyünde 5 Ha.’lık sahada 2/B çalışması yapılmıştır.2006 yılı 

sonu itibariyle 2986 Ha.orman alanı 2/B ile orman sınırları dışına çıkarılmıştır. 269776 Ha’lık orman alanının 

tescil ve tahsis işlemi yapılmıştır. 

2006 yılında 68 adet tapulu kesim yapılmış ve bu kesimlerde toplam 1101 m3 KGH tespiti 

yapılmıştır.Kesimler dağınık ve ünferit olduğundan alan olarak ifade edilmemiştir. 

İlimizde 6 adet 478 Ha. özel ağaçlandırma sahası vardır.% 6 yapılaşma söz konusu değildir. 

İlimizde 16.maddeye göre 81 adet ile 164 Ha alana, 17.maddeye göre 555 adet ile 2885 Ha alana, 

18.maddeye göre 7 adet ile 12 Ha alana izin verilmiştir. 

F.1.2.ÇAYIR VE MERALAR 

Mera 

Tespit (ha) Tahdit (ha) Tahsis (ha) 

12.859 11.787 46 yerleşim biriminin tahsisi tamamlandı. 

Islah Projesi : Ş.Karaağaç/Göksöğüt, Çiçekpınar, 

Yalvaç/ Hüyüklü, Kumdanlı, Akçaşar 

Keçiborlu/Kaplanlı 

Toplam 11.653 dekar mera ıslah ve amenajman projesi devam etmektedir. 

Kullanım Amaçları : Otlatma amaçlı kullanılmaktadır. İl genelinde 15 Nisan - 15 Ekim tarihleri 

arası otlatma mevsimi olarak belirlenmiştir.


F.1.3.SULAK ALANLAR 

Sulak alanların vejetasyonu örtü bakımından zengin tür çeşitliliği bakımından fakirdir. Su içi, kıyı 

ve kıyı dışında, suyun ve gölün durumuna göre farklı yaşam alanları oluştuğunda tür sayısında çoğalma 

görülebilir. Sulak alan vejetasyonunda vejetasyonu oluşturan topluluklar iki grup halinde su içi ve kıyı 

bataklık toplulukları şeklinde ele alınmışlardır. 

• Beyşehir Gölü 

• Eğirdir Gölü 

• Kovada Gölü 

• Gölcük Gölü 

• Karacaören Baraj Gölü 

• Güneykent Uludere Sulama Göleti 

• Güneykent Uzundere Sulama Göleti 

• Dinek 1 Sulama Göleti 

• Özbayat I ve II Sulama Göletleri 

• Bataklık vb. yapay sulak alanlarda mevcuttur 

Kayaağzı Mevkii 

Senirkent; Eğirdir gölünün kuzeybatısında Kayaağzı Köyü yakınında yamaç dibinden çıkan 

kuvvetli bir su kaynağının oluşturduğu küçük bir sulak alandır. Suyu tatlıdır. Denizden 950 m 

yüksekliktedir. 

Eğirdir Gölü 

Eğirdir İlçesi’nin kuzeyinde, kuzey güney doğrultusunda uzanan tektonik kökenli bir göldür. Barla 

ve Çirişli dağları arasında yer alan bir daralma ile göl kıyıları birbirine yaklaşır. En dar yeri 2 km olan göl 

iki kısım halindedir. Kuzey parçasına Hoyran, güney parçaya Eğirdir gölü adı verilir. Uzunluğu 50 km, 

kuzey parçanın eni 10 km, güneyin ise 16 km’dir. Yüzölçümü 48.800 hektar, denizden yüksekliği 940 

m’dir. Derinliği ortalama 6-7 m, en derin yeri 16 m’dir. Göl, Uluborlu yönünden gelen Popa Çayı, 

Hoyran Ovası’ndan inen Değirmen çayı ve Yalvaç tarafından gelen Akçay gibi derelerle beslenir. 

Kuzeyde Karamık Bataklığı’nın sularını boşaltan düden, Hoyran tarafından Tırtar altından çıkar ve göle 

girer. Kanlıpalamut Pınarı, Karaot Avlağı Pınarı, Havutlu Pınar (Pınarbaşı), Koca Pınar ve Kayaağzı 

Pınarı önemli pınarlardır. Göl suları güneydeki Irmak suyu ayağı ile Kovada Gölü’ne ve oradan Kurudere 

ile Aksu Irmağı’na akarak Akdeniz’e ulaşır. 

Ekolojik karakteri itibariyle Beyşehir Gölü’ne benzemektedir. Gölün derin kısımları orta gıdalı, sığ 

kısımları ise bol gıdalı özelliktedir. 

Kıyı Bataklık Toplulukları 

Phragmitetum communis (Gams 1927) Schmale 1939 

Gölün batı kıyısında yer yer topluluklar oluşturmaktadır. Su derinliği 0-20 cm, örtü % 80-90, örtü 

yüksekliği 150-200 cm’dir. Eşlik eden türler Typha angustifolia, Myriophyllum spicatum, Potamogeton 

lucens’dir. 

Scirpetum lacustris Schmale 1939 

Gölün kuzey ve kuzeybatı kesimlerinde topluluklar oluşturur. Su derinliği 20-30 cm, örtü % 80- 

100, örtü yüksekliği 100-200 cm, tür sayısı 9-11 arasındadır. Bu türler, Polygonium amphibium, Nuphar 

lutea, Butomus umbellatus, Alisma gramineum, Veronica anagallis-aquatica, su içinde batık olarak 

Potamogeton perfoliatus, P. lucens, P. nodosus, P. pusillus, Ceratophyllum submersum ve Myriophyllum 

spicatum’dur. 

Juncus heldreichianus ssp. orientalis 

Hoyran-Esendere arasında kıyıda çamur ve çok sığ zeminde görülür. Örtü % 50-70, örtü yüksekliği 100- 

200 cm’dir. Juncus hybridus, J.articulatus, Scirpioides holoschoenus, Eleocharis palustris, Sparganium 

erectum subsp. neglectum, Phalaris arundinacea, Alisma gramineum bulunuşu yüksek olan türlerdir. 

98

99 


Gölcük Gölü 

Isparta’nın 5 km güneybatısında 1400 m yükseklikte volkanik kökenli bir göldür. 100 hektar yüzölçümü 

olan gölün derinliği 36 m’dir. Yağmur suları ve dip kaynakları ile beslenir. Suyu tatlıdır. 

Kovada Gölü 

Eğiridir Gölü’nün 8 km güneyinde, küzey güney doğrultusunda uzanan tektonik bir göldür. Uzunluğu 10 

km, genişliği 2 km kadardır. 900 m yükseklikte yer alan göl 900 hektar olup en derin yeri 6 m’dir. Eğirdir 

Gölü’nden gelen bir kanal ile beslenir. Gölün güneyinden Arap düdeninden yere batan sular Haymana Köyü 

altında Gökböğet denilen yerde çıkarak Kumdere ile Aksu Irmağı’na karışır. 


Scirpetum lacustris Schmale 1939 

Batak kısımlarda bulunur. Su derinliği 10-20 cm, örtü % 60-70, örtü yüksekliği 150-200 cm’dir. Beraber 

bulunan türler Eleocharis palustris, Butomus umbellatus, Rorippa aurea, Alisma gramineum, Typha 

laxmannii, Potamogeton crispus ve P.panormitanus’dur. 

Kocagöl 

Isparta-Bucak karayolu üzerinde Akdağ güneyinde Çanakçı Köyü yakınındadır. Denizden yükseltisi 

1100 m, alanı 200 hektar kadardır. Suları düdenler tarafından çekilir, yazın kurur. 

Beyşehir Gölü 

Konya ili sınırları içinde yer alan Gölün Batı kesimleri Isparta ili sınırları içine girmektedir. Sultan 

Dağları ile Anamas Dağları arasında yer alan Beyşehir gölü Türkiye’nin en büyük tatlısu gölüdür. Uzunluğu 

45 km, genişliği ortalama 13-15 km arasındadır. Denizden 1150 m yükseklikte olan göl 65.600 hektar olup en 

derin yeri 70 m’dir. 

Su İçi Toplulukları 

Ceratophylletum demersi (Soo 1928) Eggler 1933 

Gölün Isparta sınırlarında yoğun olarak bulunur. Su derinliği 100-200 cm, örtü % 90-100 olup 

birliğe eşlik eden türler; Potamogeton crispus, P.pectinatus, P.lucens, P.nodosus, Myriophyllum 

spicatum, M.verticillatum, Nuphar lutea, Urticularia australis’dir. 

Nuphar lutei-Nymphaetum albae (Nowinski 1930) Tomasz. 1977 

Gölün 150-250 cm su derinliği olan yerlerde % 85-100 örtü oranında bulunur. Tür sayısı 3-8’dir. 

Eşlik eden türler; Myriophyllum spicatum, Potamogeton lucens, Urticularia australis, Phragmites 

australis, Ceratophyllum demersum’dur. 

Myriophylletum verticillati Soo 1927 

Gölün kuzeybatı ucunda su derinliği 10-150 cm olan yerlerde bulunur. Örtü % 75-100, tür sayısı 3- 

8 arasındadır. Eşlik eden türler; Potamogeton lucens, Urticularia australis, Phragmites australis, 

Myriophyllum spicatum, Polgonium amphibium, Ceratophyllum demersum’dur. 


Phragmitetum communis (Gams 1927) Schmale 1939 

Gölün hemen tüm kıyılarında -topluluklar oluşturmaktadır. Su derinliği 0-200 cm, örtü % 80-100, 

örtü yüksekliği 150-300 cm’dir. 

Eşlik eden türler Ceratophyllum demersum, Polgonium amphibium, Nuphar lutea, Typha 

angustifolia, Myriophyllum verticillatum, Potamogeton lucens’dir. 

Typhetum angustifoliae Pignattii 1953 

Su derinliği 0-250 cm, örtü % 80-100, örtü yüksekliği 200-300 cm, eşlik eden türler 2-9’dur. Eşlik 

eden türler Ceratophyllum demersum, Polgonium lapathifolium, Polgonium amphibium, Nuphar lutea, 

Typha angustifolia, Myriophyllum spicatum, Potamogeton lucens’dir.


Burdur Gölü 

İdari olarak Burdur ve Isparta illeri sınırları içerisinde yer almaktadır. Burdur Gölü, Söğüt Dağı ile 

Suludere-Yayladağ kütleleri arasında, kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan oluk şeklindeki 

tektonik çöküntünün sularla dolması sonucu oluşmuştur. Kapalı bir havzada yer alan gölün dışarıya 

akıntısı yoktur. Türkiye'nin en derin göllerinden birisidir. Kuzeybatıda yer alan Kapı burnu önlerinde 

derinliği 100 metreyi bulur. Burdur Gölü, bitki coğrafyası bakımından Akdeniz floristik bölgesinde yer 

almaktadır. 

Gölün beslenimi, göl alanına düşen yağışlar, göle ulaşan mevsimlik ve sürekli akarsular ile 

akiferlerin yer altı suyu akımı ile, boşalımı ise: havza dışına boşalım olmadığı için buharlaşma ile 

olmaktadır. Göl su seviyesi ve alanı, yağışlara bağlı olarak, yıllara ve mevsimlere göre değişiklikler 

göstermektedir. 

Göl suları tuzlu ve arseniklidir. Gölde bu kimyasal yapıya uyum sağlamış endemik canlılar 

yaşamaktadır. 

Bitki toplulukları güney kesimdeki Yazıkent-Karakent Köyleri arasındaki akarsuların göle karıştığı 

ve tuzluluğun nispeten daha az olduğu bölgelerde bulunmaktadır. Bu alanlardaki hakim bitki örtüsünü 

Cyperacea familyasına ait iki tür ve Poaceae familyasından Phragmites australis temsil etmektedir. 

Aksu Çayı 

Aksu Deresi alg florasında , Bacillariophyta, Chlorophyta Cyanophyta ve Euglenophyta 

bölümlerine ait toplam 73 tür tespit edilmiştir (Ertan ve Morkoyunlu 1998). Bacillariophyta grubu 

içerisinde Navicula Broy., Nitzschia Hassall, Surirella Turpin, Amphora Ehr., Cymbella Agardh, 

Cocconeis Ehr., Fragilaria Lyngbye cinslerine ait türler ile Synedra ulna (Nitz.) Ehr. türü bol miktarda 

bulunmuştur. Diyatomeler dısında Cyanophyta’dan Oscillatoria limosa (Roth.) C.A.Agardh., Oscillatoria 

formosa Broy., Merismopedia punctata Meyen. türleri de araştırmanın yapıldığı yıl içinde nispeten 

devamlı ve bol olarak gözlenmiştir. Diğer bölüm üyeleri ise yılın farklı aylarında değişen bolluklarda 

tespit edilmiştir. Sonuç olarak mevcut florada Bacillariophyta tür çeşitliliği bakımından dominanttır. 

Ayrıca Göksu, Karacaören Baraj Gölü, Köprü Çayı, Çandır Deresi, Gönen Baraj Gölü Isparta 

İli’ndeki diğer sulak alanlardır. 

F.1.4. STEP EKOSİSTEMLERİ 

Dedegöl Dağları’nda ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ step meraları ve 

boylu ardıç (Juniperus excelsa) - kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç topluluklarından oluşur. 

Isparta, Eğirdir ve Kovada gölü arasında kalan bölgenin orman, çalı ve kaya vejetasyonlarının dışındaki 

alanlarda step vejetasyonu hakimdir. Bu alanda step vejetasyonuna ait 3 “Bitki Birliği” tespit edilmiştir. 

Aşırı hayvan otlatması bu alanlardaki bazı nadir türlerin geleceği için önemli bir tehlike oluşturmaktadır. 

F.2. FLORA 

F.2.1.HABİTAT VE TOPLULUKLARI 

Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı kategorisine giren Barla Dağı, Dedegöl Dağları Isparta, 

Eğirdir ve Kovada gölü arasında kalan bölgelerdir Bu alanlar “Endemik” bitki türleri açısından zengin 

olup, Kermes Meşesi (Quercus coccifera) ağırlıklı “ maki kuşağı” dağın güney, doğu ve kuzey 

taraflarında 870-1300 m. arasında yer alır. 

Bu kuşaktaki diğer odunsu bitkiler arasında Crataegus monogyna, Jasminium fruticans, Juniperus 

oxycedrus, Lonicera etrusca ve Palirus spina-christi sayılabilir. Dağın güneydoğusunda yer alan maki 

topluluğu, içerdiği zengin Cyclamen mirabile populasyonları nedeni ile önemlidir. Türkiye’ye endemik ve 

nadir C.mirabile’nin asıl yayılış alanı, batıda Büyük Menderes Nehri’nin aşağı çığırlarındaki alçak 

tepelerdir. Bu nedenle türün bu alandaki kopuk populasyonları çok önemlidir. Orman kuşağında Cedrus 

libani, Juniperus excelsa ve Pinus nigra ssp. pallasiana hakimdir. Dağın kuzey yamaçlarında geniş 

100


alanlar kaplar. Boylu ardıç (Juniperus excelsa) ve yer yer kokulu ardıç (Juniperus foetidissima) ile 

birlikte, 1000-1450 m. arasında sert kireç taşları üzerinde açık orman toplulukları oluşturur. 

Bu habitatta, lokal bir tür olan Carduus olympicus ssp. hypoleucus da yer alır. Cedrus libani, 1450- 

1800 m.’ler arasında Pinus nigra ssp. pallasiana ile karışık topluluklar oluşturur. Bu alan sedir 

ağaçlarının Türkiye’nin batı bölümündeki yayılma alanının en kuzey noktalarından biri olması nedeniyle 

önemlidir. 

Saf Pinus nigra ssp. pallasiana toplulukları 1200-1800 m. arasında yer alır. Bu kuşakta Centaurea 

cariensis ssp. maculiceps gibi nadir ve lokal bitkilere rastlanır. 

Subalpin kuşakta, yer yer adi ardıç (Juniperus communis ssp. nana) ağırlıklı bodur bitki 

toplulukları ve Valeriana oligantha gibi nadir bitki türleri yetişir. Alpin kuşakta, Acantholimon 

ulicinum- Onobrychis cornuta yastık formunda bitki topluluğu hakimdir. 

Bu kuşakta yer alan karakteristik bitkiler arasında, Cyclotrichum origanifolium ve Silene 

caryophylloides ssp. glandulosa sayılabilir. Ayrıca Asyneuma compactum ve Olymposciadum 

caespitosum gibi ülke çapında nadir bitki türleri de kayıtlıdır. 

Bu alan, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri arasındaki sınırda yer alması nedeniyle, zengin bir 

floraya sahiptir. Türkiye’ye endemik 127 takson kayıtlıdır. Aethionema thesifolium ülkemizde yalnızca 

buraya özgüdür. Alanda ülke çapında nadir 27 takson bulunur. Bunlardan 6’sı buradan başka, yalnızca 

Doğu Ege Adaları’nda kayıtlıdır. Bu alan ayrıca, Dianthus erinaceus, Festuca punctoria ve 

Olymposciadum caespitosum gibi önemli taksonlar içerir. (Bekat, L., 2005). 

Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Aethionema thesifolium (EN-V**), Olymposciadum 

caespitosum (EN-V), Cyclamen mirabile (EN-V). 

Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; Alkanna phrygia (EN-R), Asperula nitida 

ssp.hirtella(RN-R), Astragalus gilvus (EN-R), Asyneuma compactum (EN-R), Campanula macrostyla 

(EN-R), Dianthus erinaceus (EN-R*) ve diğer 18 tür.( Bu türler Isparta İli Endemik Bitki Listesinde yer 

almaktadır). 

Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı’ndan birisi de Isparta ili sınırları içerisinde yer alan “Dedegöl 

Dağları”dır. Beyşehir gölünün batısında yaklaşık 60 km. uzanan bir dağ silsilesidir. Bitki örtüsü, dağlılk 

göknar-sedir-çam ormanı(-2000m.) ve ağaç sınırının üzerinde açık alpin mera, taşlık yamaç ve sarp 

kayalık bitki topluluklarından oluşur. Endemik bitkiler bakımından zengin florası, ülke çapında nadir 52 

takson içerir. Bunlardan 6’sı birkaç istisna dışında, yalnızca Dedegöl Dağları’na özgüdür. Aubretia 

anamasica, Polygala pruinosa ssp. megaptera, Ranunculus gueneri, Geranium cinereum ssp. 

subcaulescens var. pisidicum, Sempervivum ispartae ve S. pisidicum. 

Orman bitki örtüsü genellikle 2000 m. yüksekliğe kadar çıkar. Cedrus libani, Pinus nigra ssp. 

pallasiana ve Abies cilicica ssp. isaurica karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç türleridir. Bu iğne 

yapraklı ormanın açıklıklarında çalı ve mera vejetasyonu yer alır. 

Bu topluluklar, içerdikleri Delphinium gueneri, Cicer isauricum, Ranunculus gueneri, 

Sempervivum pisisicum, Verbascum adenocarpum ve V. sorgerae gibi ülke çapında nadir bitkiler 

bakımından önemlidir. 

Bu dağ silsilesinin alçak kesimlerinde Kasımlar Köyü civarlarında, çok lokal olarak Pinus brutia 

(Kızılçam), Aksu Çayı ve Kapız Nehri boyunca uzanan düzlüklerde Platanus orientalis (Çınar) 

toplulukları göze çarpar. Kapız nehri kenarında, Avrupa-Sibirya floristik taksonlarından oluşan bir anklav 

gelişmiştir. 

Ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ step meraları ve boylu ardıç 

(Juniperus excelsa)- kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç topluluklarından oluşur. Dağ 

silsilesininin en yüksek bölümlerini oluşturan açık dağ sırtlarında alpin mera, seyrek bitki örtüsü içeren 

taşılk zirve, sarp kireçtaşı kayalıkları ve çok geniş taşlık yamaç bitki topluluklarının bir mozaiği yer alır. 

Alpin mera topluluklarında; Astragalus angustifolius, Acantholimon ssp., Daphne oleoides ve 

Onobrychis cornuta gibi yastık formunda dikenli bitkiler yaygındır. 

101


Silsilenin zirve bölümünde yetişen lokal ve nadir bitkiler arasında Aethionema subulatum, 

Asyneuma compactum, Cerastium macrantum, Galium sorgerae, Geranium cinereum ssp. subcaulescens, 

var. pisidicum, Lamium eriocephalum ssp. glandulosidens ve Vavilovia formosa sayılabilir. 

Dedegöl Dağları florası, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin arasındaki sınırda bulunmasının 

etkilerini taşır. Kapız Nehri’nin doğduğu yerdeki derin vadiler, nadir/ veya endemik bitkiler bakımından 

çok zengindir (Güner, A. 2005). 

Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Acer hyrcanum ssp. sphaerocaryum (EN, V), 

Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; 49 takson 

Ulusal Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Amelanchier parviflora var. dentata (EN-R*) ve 

Micromeria cristata (EN-R) tehlike altındaki türlerdir (WWF-Türkiye, 2005). 

Isparta ili sınırları içerisinde Eğreltiotları’ndan (Pteridophyta) 3 familya, 3 cinse ait 7 tür, Yarıaçık 

tohumlu bitkilerden (Gymnospermae) 2 familya ve 3 cinse ait 7 tür ve alttür, Tohumlu Bitkilerden 

(Angiospermae) 76 familya ait toplam 1566 tür ve alttür seviyesinde bitki tespit edilmiştir. Tıbbi önemi 

olan bitkilerin sayısı 64 (Tablo 2.92), ekonomik olanlar ise 103’dir (Tablo 2.93). Tespit edilen 301 

Endemik bitkinin kategorileri ise şöyledir; 21 EN, 4 CR, 23 VU, 3 DD, 30 LR (cd), 38 LR (nt) ve 182 LR 

(lc)’dir. 

F.2.2.TÜRLER VE POPULASYONLAR 

Tablo F.3: Bitki Listesi 

FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI LOKALİTE 

Acanthaceae Acanthus hirsutus Boiss. Tüylü ayı pençesi 

Park girişi yol kenarı, 1200 

m, 2 vi 1995, Mutlu 1427 

Aceraceae 

Gelendost, Yakaköy doğusu, 

Acer monspessulanum L. 

Akçaağaç 

1000-1100 m 17.7.1992 K 

subsp. monspessulanum 

869 

Alismataceae Alisma gramineum Lej. Çoban düdüğü Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Alismataceae Alisma lanceolatum With. Mızrak yapraklı susinirotu Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Alismataceae Alisma plantago-aquatica L. Susinirotu Eğirdir gölü 

Alismataceae 

Baldellia ranunculoides 

L.Parl 

Beyşehir gölü 

Alismataceae Damasonium alisma Miller Yıldız meyve Beyşehir gölü 

Alismataceae Sagittaria sagittifolia L. Suoku Beyşehir gölü 

Amaranthaceae Amaranthus albus L. Tilki kuyruğu 

Amaranthaceae 

Amaranthus chlorostachys 

Willd. 

Tilki kuyruğu 

Amaranthaceae Amaranthus retroflexus L. Tilki kuyruğu 

Amaryllidaceae Galanthus elwesii Hook.f. Kardelen 

Amaryllidaceae Galanthus gracilis Celak. Kardelen 

Anacardiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Pistacia terebinthus L. subsp. 

palestina (Boiss.) Engl. 

Actinolema macrolema 

Boiss. 

Anthriscus cerefolium (L.) 

Hoffm. 

Menengiç 

Frenk Maydanozu 

Zeybek Tepesi kuzey yamaç, 

tarla kenarı, 1150 m, 7 x 

1995, Mutlu 1617. 



1995, Mutlu 1168. 



1995, Mutlu 1626. 

Kızıldağ kuzey yamaç, 

Cedrus libani ormanı, 1350 

m, 4 iii 1995, Mutlu 1210 

Kızıldağ batı yamaçlar, 1400 

m, 4 iii 1995, Mutlu 1212 

Tencerepınarı, 1300-1400 m, 

3 vi 1995, Mutlu 1470 

Çatakbaşı Tepesi, tarla 

kenarlarında, 1150 m, 16 vii 

1995, Mutlu 1567 

TÜBİVES 

102


Apiaceae 

Antriscus nemorosa 

(M.Bieb.) Spreng. 

Apiaceae Apium nodiflorum (L.) Lag. Kereviz Eğirdir gölü 

Apiaceae Artedia squamata L. 

Apiaceae 

Astrantia maxima Pallas 

subsp. haradjianii (Grintz.) 

Rech. fil. 

Astransya 


Beşkardeşler geçidi, Cedrus 

libani-Juniperus excelsa 

ormanı, 1250 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1151. 

Şarkikaraağaç, Yenicekale 

köyü doğusu, 1300-1350 m 

TÜBİVES 

Apiaceae Berula erecta (Huds.) Coville Eğirdir gölü 

Apiaceae Bifora radians M.Bieb. Yabani Kişniş 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1385. 

Apiaceae Bunium ferulaceum Sm. İncirop 

Yandağ, Namazgah tepe, 

kayalık alanlar, 1350-1450 m 

Apiaceae 


Bunium microcarpum 

Cedrus libani ormanı, 1400- 

(Boiss.) Freyn subsp. İncirop 

1500 m, 23 vi 1996, Mutlu 

microcarpum 

1720 

Apiaceae Bupleurum croceum Fenzl Tavşan kulağı 

Apiaceae 

Bupleurum falcatum L. 

subsp. persicum (Boiss.) 

Koso-Pol. 

Tavşan kulağı 

Apiaceae Bupleurum odontites L. Tavşan kulağı 

Apiaceae 

Apiaceae 

Bupleurum heldeichii Boiss. 

& Bal. 

Bupleurum sulphureum 

Boiss. & Bal. 

Apiaceae Caucalis platycarpos L. 




kenarlarında, 1150 m, 2 vi 

1995, Mutlu 1557 

TÜBİVES 

Uluborlu, Başköy-Uluborlu, 

yol kenarı tarla, 1250 m 

G.Kaynak 10079 

TÜBİVES 

Apiaceae Chaerophyllum aureum L. Frenk Maydanozu TÜBİVES 

Apiaceae 

Crenosciadium siifolium 

Boiss. & Heldr. 

TÜBİVES 

Apiaceae Daucus carota L. Yabani Havuç 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Echinophora tenuifolia L. 

subsp. sibthorpiana (Guss.) 

Tutin 

Echinophora tournefortii 

Jaub. & Spach. 

Eryngium campestre L. var. 

virens Link 

Eşek dikeni 

Apiaceae Eryngium kotschyi Boiss. Eşek dikeni 

Apiaceae 

Eryngium palmito Boiss. & 

Heldr. 

Eşek dikeni 

Apiaceae Falcaria vulgaris Bernh. Kazayağı 

Apiaceae Ferula rigidula Fisch. ex DC. Çakşır 

Apiaceae 

Ferulago aucheri Boiss. 

Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi , 

1150-1250 m, 24 vi 1994, 

Mutlu 758 


Cedrus libani ormanı, 1250 

m, 23 vii 1994, Mutlu 1042. 

Medit. 

Kıyakdede Dağı, tarla 

kenarlarında, 1100 m, 23 vii 

1994, Mutlu 1004. 

Dörtsöğütler, bahçe 

kenarlarında, 1150 m, 16 x 

1994, Mutlu 1182 

Kıyakdede Dağı, 1100 m, 23 

vii 1994, Mutlu 975 


kenarlarında, 1150-1300 m, 

16 x 1994, Mutlu 1122. 

Kızıldağ, 1600-1700 m, 

Cedrus libani ormanı, 25 vi 

1994, Mutlu 927 

TÜBİVES 


Cedrus libani ormanı, 1250- 

1300 m, 23 vii 1994, Mutlu 

1045. 



1995, Mutlu 1591 

Şarkikaraağaç, Örenköy 

batısı, 1400 m


Apiaceae 

Ferulago plathycarpa Boiss. 

Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi 

& Bal. 

1994, Mutlu 934 

Apiaceae Ferulago trachycarpa Boiss. Kuzu Kişnişi TÜBİVES 

Apiaceae Heracleum humile Sm. Tavşancıl otu TÜBİVES 

Apiaceae 

Gelendost, Yakaköy kasabası 

Johrenia dichotoma DC. 

güneybatısı, kuru dere yatağı, 

subsp. dichotoma 

1100 m 

Apiaceae 

Johrenia tortuosa (Fisch. & 

Mey) D.F.Chamb. 

Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. Kefe Kimyonu TÜBİVES 

Apiaceae 

Laserpitium petrophilum 


TÜBİVES 

Apiaceae 

Apiaceae 

Lisaea strigosa (Banks. & 

Sol.) Eig. 

Malabaila secacul Banks & 

Sol. 

104 

Küçüksivri Tepesi batı 

yamaç, 1250-1300 m, 25 vi 

1994, Mutlu 948. 



1995, Mutlu 1553 

Orman evleri park girişi 

arası, Cedrus libani ormanı , 

1100-1250 m, 27 v 1994, 

Mutlu 601. 

Apiaceae Oenanthe aquatica (L.) Poiret Su raziyanesi Beyşehir gölü 

Apiaceae 

Olymposciadium 

caespitosum (Sm.) Wolff 

TÜBİVES 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Apiaceae 

Opopanax hispidus (Friv.) 

Griseb 

Orlaya daucoides (L.) 

Greuter 

Pastinaca sativa L. subsp. 

urens (Req. ex Godron) 

Celak 

Peucedanum alpinum (Sieber 

ex Schultes) Burtt & Davis 

Peucedanum chryseum 

(Boiss. & Heldr.) 

Chamberlain 

Peucedanum depauperatum 

Boiss. & Bal. 

Pimpinella tragium Vill. 

subsp. lithophila (Schischk.) 

Tutin 

Prangos ferulacea (L.) Lindl. 

Prangos meliocarpoides 

Boiss. var. meliocarpoides 

Prangos uechtritzii Boiss. & 

Hausskn. 

Scandix australis L. subsp. 

grandiflora (L.) Thell. 

Scandix iberica M.Bieb. 

Scandix macrorhyncha 

C.A.Mey. 

Apiaceae Scandix pecten-veneris L. 

Hınzır raziyanesi 



Anason 

Leylek otu 


libani-Juniperus excelsa 

ormanı, 1250 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1152. 


köyü-Köprülü yaylası, 1350- 

1650 m 




TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 


1994, Mutlu 910. 



Mutlu 791. 

Orman evleri hastane binası 


1250-1300 m, 26 v 1994, 

Mutlu 413 

Yandağ, Sarıtaş 

kuzeydoğusu, kayalık-taşlık 

alanlar, 1400-1650 m 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1416. 

Kıyakdede – Göztepe Dağı, 

tarla kenarlarında, 1200 m, 

11 v 1995, Mutlu 1334. 




Mutlu 496. 

Ulusazlıpınar, tarla 

kenarlarında, 1000-1100 m, 

23 iv 1994, Mutlu 353.


Apiaceae Scandix stellata Banks & Sol. 

Apiaceae 

Apiaceae 

Seseli gummiferum Pallas ex 

Smith subsp. corymbosum 

(Boiss. & Heldr.) Davis 

Smyrnium connatum Boiss. 

& Kotschy 

Seseli 

Baldıran-Yabani kereviz 



1250-1300 m, 22 iv 1994, 

Mutlu 275. 

TÜBİVES 

Apiaceae Stefanoffia insoluta Kljuykov TÜBİVES 

Apiaceae 

Torilis leptophylla (L.) Rchb. 

Apiaceae Torilis ucranica Spreng. Torilis 

Apiaceae Turgenia latifolia (L.) Hoffm. 

Apiaceae 

Apocynaceae 

Apocynaceae 

Xanthogalum purpurascens 

Lallem. 

Trachomitum venetum (L.) 

Woodson subsp. sarmatiense 

(Woodson) Avetisian 

Vinca herbacea Waldst. & 

Kit. 

Halvan 

Cezayir Menekşesi 

Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi , 


Mutlu 781 




Mutlu 493. 

Beltaşı Dağı, 1250-1350 m, 

25 vi 1994, Mutlu 894. 



1150-1250 m, 26 v 1994, 

Mutlu 414. 

TÜBİVES 

Uluborlu, Uluborlu barajı- 

İkizoluk, 1150-1350 m 

G.Kaynak 10421 


yamaç, Cedrus libani ormanı, 

1500-1550 m, 23 iv 1994, 

Mutlu 348. 

Araceae Acorus calamus L. Eğir-Eğril Beyşehir gölü 

Araceae 

Arum detruncatum 

C.A.Meyer var. detruncatum 

Yılanyastığı 

TÜBİVES 

Araceae 

Arum conophalloides 

Kotschy ex Schott var. 

conophalloides 


Araceae 

Araceae 

Arum elongatum Steven 

subsp. detruncatum 

(C.A.Meyer ex Schott) 

H.Riedel 

Arum orientale M.Bieb. 

subsp. orientale 



Aristolochiaceae Aristolochia maurorum L. Zeravend 

Asclepiadaceae 

Asclepidaceae 

Asclepidaceae 

Aspidiaceae 

Aspidiaceae 

Cynanchum acutum L. subsp. 

acutum 

Vincetoxicum canescens 

(Willd.) Decne. subsp. 

canescens 

Vincetoxicum fuscatum 

(Hornem.) Rchb.fil. subsp. 

fuscatum 

Dryopteris filix-mas (L.) 

Schott 

Dryopteris pallida (Bory) 

Fomin 

Panzehir otu 

Panzehir otu 

Eğrelti 

Eğrelti 

Uluborlu, İleydağ-Gönen, 

1200 m G.Kaynak 5685 




Orman evleri park girişi, 

Cedrus libani ormanı , 1100- 

1250 m, 27 v 1994, Mutlu 

593 

Akçeşme, su kanalı, tarla 

kenarı, 1100 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1039 

TÜBİVES 

Küçüksivri Tepesi kuzey 


1250-1300 m, 25 vi 1994, 

Mutlu 819 

Kuzgun Tepesi, 1350 m, 24 

vii 1994, Mutlu 1083. 

Yol kenarları, Park Girişi, 

Cedrus libani ormanı, 1200- 

1300 m, 17 xi 1993, Mutlu 

158 

Yandağ, Sarıtaş kuzeydoğu 

yamaçlar, kayalık taşlık 

alanlar, 1400-1650 

16.06.1991 K 541 

105


Aspleniaceae Ceterach officinarum DC. Eğrelti 

Cedrus libani ormanı, 

kayalık, 1200-1300 m, 17 xi 

1993, Mutlu 159 

Asteraceae Achillea biebersteinii Afan. Civanperçemi 

Gelendost, Esinyurt köyü, yol 

kenarı, 1000 m 

Asteraceae Achillea grandifolia Friv. Civanperçemi TÜBİVES 

Asteraceae 

Achillea kotschyi Boiss. 

Ayvadana 

TÜBİVES 

Asteraceae 

subsp. kotschyi Boiss. 

Achillea setacea Waldst. & 

Kit 

Asteraceae Acroptilon repens (L.) DC. Kekre 

Civanperçemi 

TÜBİVES 

Asteraceae Anthemis austriaca Jacq. Köpek Papatyası TÜBİVES 

Asteraceae Anthemis biebersteinii Afan. Köpek Papatyası 

Asteraceae Anthemis coarctata Poir. Köpek Papatyası 

Asteraceae 

Anthemis coelopoda Boiss. 

var. bourgaei Boiss. 

Köpek Papatyası 

Asteraceae Anthemis cotula L. Köpek Papatyası 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Anthemis cretica L. subsp. 

absinthifolia (Boiss.) 

Grierson 


albida (Boiss.) Grierson 


anatolica (Boiss.) Grierson 


cassia (Boiss.) Grierson 


leucanthemoides (Boiss.) 

Grierson 

Anthemis nobilis L. subsp. 

neilreichii (Jos.Kern.) 

Formanek 

Anthemis tinctoria L. var. 

discoidea (All.) DC. 


tinctoria 

Anthemis wiedemanniana 

Fisch. & Mey. 










Asteraceae Anthemis wilhelmsii K.Koch Köpek Papatyası 

Asteraceae 

Arctium minus (Tepesi) 

Bernh. subsp. pubens (Bab.) 

Aranes 



Mutlu 704. 



Mutlu 662 


1994, Mutlu 915. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1377- 

1435. 


1150-1300 m, 7 x 1995, 

Mutlu 1630. 






Mutlu 678-783. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Asteraceae Artemisia campestris L. Kara yavşan TÜBİVES 

Asteraceae 

Artemisia scoparia Waldst. & 

Kit 

Pelin-Kara süpürge 

TÜBİVES 

Asteraceae Aster alpinus L. Saraypatı TÜBİVES 

Asteraceae Aster laevis L. Saraypatı 

Asteraceae Bellis perennis L. 

Küçüksivri Tepesi doğu 


1994, Mutlu 849 

Park girişi yol kenarı, 1300 

m, 2 vi 1995, Mutlu 1442. 


1994, Mutlu 914. 




Mutlu 526 



Mutlu 651 

Çatakbaşı Tepesi, bahçe 

kenarlarında,1150 m, 8 ix 

1996, Mutlu 1783 

Park girişi yol kenarı, 1100- 

1250 m, 7 ix 1996, Mutlu 

1750. (Kültür). 

Göztepe Dağı, çayır, 1200 m, 

23 iv 1995, Mutlu 1290. 

106


Asteraceae Bidens tripartita L. Beyşehir gölü 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Bombycilaena erecta (L.) 

Smoljan. 

Carduus nutans L. subsp. 

nutans 

Carduus pycnocephalus L. 

subsp. albidus (M.Bieb.) 

Kazmi 

Carlina oligocephala Boiss. 

& Kotschy subsp. 

oligocephala 

Asteraceae Carthamus lanatus L. Yabani safran TÜBİVES 

Asteraceae Carthamus tinctorius L. Aspir-Yabani safran TÜBİVES 

Asteraceae 

Centaurea anthemifolia Hub.- 

Mor. 

Peygamber Çiçeği 

Asteraceae Centaurea calolepis Boiss. Peygamber Çiçeği TÜBİVES 

Centaurea cariensis Boiss. 

Asteraceae 

subsp. longipapposa Peygamber Çiçeği 

Wagenitz 

Asteraceae Centaurea depressa M.Bieb. Peygamber Çiçeği 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Centaurea drabifolia Sm. 

subsp. austro-occidentalis 

Wagenitz 


subsp. detonsa (Bornm.) 

Wagenitz 

Centaurea iberica Trevir. ex 

Spreng. 

Centaurea mathiolifolia 

Boiss. 

Centaurea pichleri Boiss. 

subsp. pichleri 





Gelin düğmesi 

Külbaşı Tepesi Kuzey yamaç, 

1500-1600 m, 3 vi 1995, 

Mutlu 1507. 


arası, Cedrus libani ormanı, 


Mutlu 539. 




Mutlu 568. 

Kıyakdede - Göztepe Dağı, 

1200-1300 m, 23 vii 1994, 

Mutlu 999. 

Beltaşı Dağı, 1150-1250 m, 

25 vi 1994, Mutlu 900 



Mutlu 642-697 



Mutlu 652. 

TÜBİVES 



1994, Mutlu 846. 




TÜBİVES 

Asteraceae Centaurea pulchella Ledeb. Peygamber Çiçeği TÜBİVES 

Asteraceae 

Centaurea reuterana Boiss. 

var. phrygia Bornm. 


TÜBİVES 

Asteraceae 


var. reuterana 


TÜBİVES 

Asteraceae 

Asteraceae 

Centaurea solstitialis L. 

subsp. solstitialis 

Centaurea thirkei Schultz 

Bip. 



Asteraceae Centaurea triumfettii All. Peygamber Çiçeği 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Centaurea urvillei DC. subsp. 

hayekiana Wagenitz 


stepposa Wagenitz 


urvillei DC. 




Asteraceae Centaurea virgata Lam. Peygamber Çiçeği 




Mutlu 277. 

Beşkardeşler geçidi, 1250- 


856. 

TÜBİVES 



Mutlu 658. 

TÜBİVES 




Mutlu 567 

TÜBİVES 



107


Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Cephalorrhynchus tuberosus 

(Stev.) Schchian 

Chardinia orientalis (L.) 

O.Kuntze 

Chondrilla juncea L. var. 

juncea 

Cicerbita variabilis (Bornm.) 

Bornm. 

Cichorium glandulosum 

Boiss. & Huet. 

Çengel sakızı 

Karahindiba 

Asteraceae Cichorium intybus L. Karahindiba 

Asteraceae 

Cirsium arvense (L.) Scop. 

subsp. vestitum (Wimmer & 

Grab.) Petrak 

Deve dikeni 

Asteraceae Cirsium canum (L.) All. Deve dikeni 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Cirsium cassium P.H.Davis 

& Parris 

Cirsium dirmilense 

R.M.Burton 

Cirsium lappaceum (Bieb.) 

Fischer subsp. anatolicum 

Petrak 

Deve dikeni 

Deve dikeni 

Deve dikeni 




583. 

TÜBİVES 


Cedrus libani ormanı, 1300 

m, 24 vii 1994, Mutlu 1073. 

TÜBİVES 

Gelendost, Korubucak 

mevkii, 1250 m 






Mutlu 752. 

Çatakbaşı Tepesi, 1150 m, 8 

ix 1996, Mutlu 1590 

Kızıldağ, yol kenarı, 1400 m, 

7 ix 1996, Mutlu 1777 

Kızıldağ kuzey yamaç, 1250- 

1300 m, 7 ix 1996, Mutlu 

1777 

TÜBİVES 

Asteraceae Cirsium leucopsis DC. Deve dikeni TÜBİVES 

Asteraceae 

Cirsium libanoticum DC. 

subsp. lycaonicum (Boiss. & 

Heldr.) Davis & Parris 

Deve dikeni 

TÜBİVES 

Asteraceae Cirsium sintenisii Freyn Deve dikeni 

Asteraceae Cirsium vulgare (Savi) Ten. Deve dikeni 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Cnicus benedictus L. var. 

benedictus 


kotschyi Boiss. 

Cousinia iconica Hub.-Mor. 

Şevketibostan 




Mutlu 989 


kenarlarında, 1150-1300 m, 8 

ix 1996, Mutlu 1784. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1370. 

TÜBİVES 

Asteraceae Crepis alpina L. Hindiba TÜBİVES 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Crepis foetida L. subsp. 

rhoeadifolia (M.Bieb.) Celak. 

Crepis macropus Boiss. & 

Heldr. 

Crepis pulchra L. subsp. 

pulchra 

Tüylü kanak-Kokar ot 

Hindiba 

Hindiba 

Asteraceae Crepis sancta (L.) Babc. Hindiba 

Asteraceae Crepis setosa Hallier f. 

Asteraceae 

Crupina crupinastrum 

(Moris) Vis. 





m, 25 vi 1994, Mutlu 808. 

Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi, 


Mutlu 665-693 

Külbaşı Tepesi kuzey yamaç, 

-1250-1300 m, 25 vi 1994, 

Mutlu 859. 




Mutlu 469. 



Mutlu 691 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1443. 

108


Asteraceae Doronicum orientale Hoffm. Kaplan otu TÜBİVES 

Asteraceae Echinops ritro L. Kirpi dikeni-Mavi dünya 


1000-1100 m 

Asteraceae 

Echinops viscosus DC. 

subsp. bithynicus (Boiss.) 

Rech.f. 

Kirpi dikeni-Mavi dünya 

Kıyakdede-Göztepe Dağı, 

tarla kenarlarında, 1200-1300 

m, 23 vii 1994, Mutlu 986. 

Asteraceae 

Echinops viscosus DC. 

subsp. viscosus Bornm. 

Kirpi dikeni-Mavi dünya TÜBİVES 

Asteraceae 

Erigeron acer L. subsp. 

pycnotrichus (Vierh.) Şifa otu 

TÜBİVES 

Grierson 

Asteraceae 

Erigeron cilicicus Boiss. ex 

Vierh. 

Şifa otu 

TÜBİVES 

Asteraceae Filago eriocephala Guss. Keçe otu TÜBİVES 

Asteraceae Helianthus annuus L. Ayçiçeği 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Helichrysum arenarium (L.) 

Moench subsp. aucheri 

(Boiss.) P.H.Davis & 

Kupicha 

Helichrysum chionophilum 

Boiss. & Bal. 

Helichrysum plicatum DC. 

subsp. plicatum 


subsp. polyphyllum (Ledeb.) 

Davis & Kupicha 

Hieracium lasiochaetum 

(Bornm. & Zahn) Sell & 

West 

Ölmez çiçek-Saman çiçeği 




Şahin otu 

Asteraceae Hieracium pannosum Boiss. Şahin otu 



1995, Mutlu 1536. (Kültür). 




Mutlu 577 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Asteraceae 

Hieracium phrygiense Sell & 

West 

Şahin otu 

TÜBİVES 

Asteraceae 

Hieracium 

pseudodontotrichum Hub.- Şahin otu 

TÜBİVES 

Mor. 

Asteraceae Inula anatolica Boiss. Andız otu TÜBİVES 

Asteraceae Inula heterolepis Boiss. Andız otu 

Asteraceae Inula montbertiana DC. Andız otu 



Mutlu 677 



1994, Mutlu 973. 


1994, Mutlu 903 

Asteraceae Inula oculus-christi L. Andız-Pire otu TÜBİVES 

Asteraceae Inula viscosa (L.) Aiton Andız otu 



Asteraceae 

Jurinea consanguinea DC. 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1070. 

Asteraceae 

Jurinella moschus (Habl.) 

Bobrov subsp. moschus 

Dede gülü 

TÜBİVES 

Asteraceae Lactuca intricata Boiss. Yabani Marul TÜBİVES 

Asteraceae Lactuca sativa L. Yabani Marul 

Asteraceae Lactuca serriola L. Yabani Marul 

Asteraceae 

Lapsana communis L. Subsp. 

intermedia (Bieb.) Hayek 

Sarı Çiçek 


tarla kenarında, 1150-1300 

m, 7 x 1995, Mutlu 1618. 

(Kültür). 



16 vii 1995, Mutlu 1584 

Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphane 

köyleri, 1000-1150 m 

109


Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Lapsana communis L. Subsp. 

pisidica (Boiss. & Heldr.) 

Rech. 

Leontodon asperrimus 

(Willd.) Ballet. 

Leontodon crispus Vill. 

subsp. asper (Waldst. & Kit.) 

Rohl. var. asper 

Leontodon oxylepis Boiss. & 

Heldr. var. Oxylepis 

Leucocyclus formosus Boiss. 

subsp. formosus 

Sarı Çiçek 

Arslan dişi 

110 

Eğirdir, Yukarı Yeşilköy 

yolu, yol kenarı, 1000-1100 

m 

Zeybek Tepesi, 1250-1300 

m, 25 vi 1994, Mutlu 829. 



1250 m, -27 v 1994, Mutlu 

509. 

TÜBİVES 



1515 


Asteraceae 

Logfia arvensis (L.) Holub 

1994, Mutlu 916. 

Asteraceae 

Matricaria chamomilla L. 

Park girişi, 1200 m, 2 vi 

Papatya 

var. chamomilla 

1995, Mutlu 1802. 

Asteraceae Mycelis muralis (L.) Dum. TÜBİVES 

Asteraceae Onopordum acanthium L. Galagan TÜBİVES 

Asteraceae 

Onopordum bracteatum 

Kıyakdede - Göztepe Dağı, 

Boiss. & Heldr. var. 

Eşek dikeni 


arachnoideum Erik & 

Mutlu 995 

Sümbül. 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 



bracteatum 

Onopordum carduchorum 

Bornm. & Beauverd 

Picnomon acarna (L.) Cass. 

Picris altissima Delile 

Asteraceae Picris hieracioides L. 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Picris strigosa Bieb. var. 

strigosa 

Picris strigosa M.Bieb. 

Pilosella cymosa (L.) C.H. & 

F.W.Schultz 

Pilosella cymosa (L.) Schultz 

Sch. & F.W.Schultz 

Pilosella echioides (Lumn.) 

C.H. & F.W. Schultz subsp. 

procera (Fries) Sell & West 

Pilosella hoppeana (Sch.Bip.) 

SchultzSch. & F.W.Schultz 

subsp. cilicica (NP) P.D.Sell 

& C.West 

Pilosella hoppeana (Sch.Bip.) 

SchultzSch. & F.W.Schultz 

subsp. troica (Zahn) P.D.Sell 

& C.West 

Pilosella pilloselloides (Vill.) 

Sojak. subsp. megalomastrix 

(Naeg. & Peter) P.D.Sell & 

C.West 

Eşek dikeni 

Eşek dikeni 



Mutlu 998 

TÜBİVES 

Küçüksivri Tepesi Kuzey 


1250-1300 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1154. 

Gelendost, yakaköy kasabası 

yolu, yol kenarı, 1000 m 



1994, Mutlu 1007 

TÜBİVES 



m, 23 vii 1994, Mutlu 987- 


TÜBİVES 



1250 m, 25 vi 1994, Mutlu 

810 

TÜBİVES 




1714. 


libani ormanı, 1250-1300 m, 

25 vi 1994, Mutlu 850. 




1466.


Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Pilosella piloselloides (Vill.) 

Sojak subsp. piloselloides 

(Vill.) Sojak 

Pilosella x macrotricha 

(Boiss.) C.H. & F.W. Schultz 

Pilosella x ruprechtii (Boiss.) 

Sell & West 

Pulicaria dysenterica (L.) 

Bernh. 

Rhagadiolus angulosus (Jaub. 

& Spach) Kupicha 

Scariola viminea (L.) 

F.W.Schmidt 

Asteraceae Scolymus hispanicus L. Diken 

111 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Asteraceae Scolymus maculatus L. Diken TÜBİVES 

Asteraceae 

Scorzonera cana 

(C.A.Meyer) Hoffm. var. 

radicosa (Boiss.) 

Chamberlain 

Dede sakalı 

TÜBİVES 

Asteraceae 

Asteraceae 

Scorzonera cana (C.A.Mey.) 

Hoffm. var. jacquiniana 

(W.Koch) D.F.Chamb. 

Scorzonera cana (C.A.Meyer) 

Hoffm. var. alpina (Boiss.) 

Chamberlain 

Dede sakalı 

Dede sakalı 

Asteraceae Scorzonera eriophora DC. İskorçin-Teke sakalı 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Scorzonera laciniata L. 

subsp. calcitrapifolia (Vahl) 

Marie 

Scorzonera mollis M.Bieb. 

subsp. szowitzii (DC.) 

D.F.Chamb. 

Scorzonera pseudolanata 

Grossh. 

Scorzonera pygmaea Sibth. & 

Sm. subsp. nutans (Czeczott) 

Chamberlain 

İskorçin-Teke sakalı 




Asteraceae Scorzonera semicana DC. İskorçin-Teke sakalı 

Asteraceae 

Scorzonera suberosa K. 

Koch. subsp. cariensis 

(Boiss.) D.F.Chamb. 


Asteraceae Scorzonera tomentosa L. İskorçin-Teke sakalı 

Asteraceae 

Scorzonera violacea 

Chamberlain 


Asteraceae Senecio mollis Willd. Kanarya otu 



Mutlu 1619. 

Kıyakdede dağı doğu yamaç 

Dağı, 1150 m, 11 v 1995, 

Mutlu 1317 



Mutlu 993. 






Mutlu 867. 

TÜBİVES 

Kuzey yamaç of Külbaşı 

Tepesi, 1200 m, 3 vi 1995, 

Mutlu 1512 

TÜBİVES 

Asteraceae Senecio othonnae Bieb. Kanarya otu TÜBİVES 

Asteraceae 

Asteraceae 

Senecio vernalis Waldst. & 

Kit. 

Siebera nana (DC.) Bornm. 

Kanarya otu 



1300 m, 3 iv 1994, Mutlu 334 

Kıyakdede dağı doğu yamaç, 

tarla kenarlarında, 1150 m, 

16 x 1994, Mutlu 1325 


kayalık alanlar, 1550-1800 m 

Kızıldağ, Cedrus libani 

ormanı, 1600-1700 m, 3 vi 

1995, Mutlu 1460 



1250-1300 m, 26 iii 1994, 

Mutlu 249 




batısı, 1400 m 

Kızıldağ kuzey yamaç, 1250 

m, 23 vii 1994, Mutlu 1046 




Mutlu 285-437. 


1000-1100 m


Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Sonchus asper (L.) Tepesi 

subsp. glaucescens (Jord.) 

Ball 

Tanacetum argenteum (Lam.) 

Willd. subsp. argenteum 


Willd. subsp. canum 

(C.Koch) Grierson var. 

pumilum Grierson 

Tanacetum armenum (DC.) 

Schultz Bip. 

Solucan otu 

Solucan otu 

Solucan otu 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1414. 

Çatakbaşı Tepesi, 1150-1300 

m, 16 vii 1995, Mutlu 1590 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Asteraceae Tanacetum aucheri DC. Solucan otu TÜBİVES 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Tanacetum balsamita L. 

subsp. balsamita 

Tanacetum cadmeum (Boiss.) 

Heywood subsp. cadmeum 

Tanacetum cilicicum (Boiss.) 

Grierson 

Taraxacum aleppicum 

Dahlst. 

Taraxacum assemanii 

Blanche 

Solucan otu 

Solucan otu 

Solucan otu 

Hindiba 

Hindiba 

Asteraceae Taraxacum bithynicum DC. Hindiba 

Asteraceae Taraxacum buttleri Soest Hindiba 

Asteraceae 

Taraxacum calocephalum 

Hand.-Mazz. emend. Dahlst. 

Kara Hindiba 

Asteraceae Taraxacum hybernum Stev. Hindiba 

Asteraceae 

Asteraceae 

Taraxacum macrolepium 

Schischkin 

Taraxacum serotinum 

(Waldst. & Kit.) Poir. 

Hindiba 

Hindiba 

Asteraceae Taraxacum turcicum Soest Türk kara hindibası 

Asteraceae 

Tragopogon buphthalmoides 

(DC.) Boiss. var. 

buphthalmoides 

Yemlik 






Mutlu 656 

TÜBİVES 

Gelendost, Yakaköy 

kasabası, tarla içi ve kenarı, 

1000 m 

TÜBİVES 

Yandağ, Büyük sivri tepe, 

kayalık, 1600-1700 m 

Yörük mezarlığı, tarla 

kenarlarında, 900-1000 m, 25 

iii 1994, Mutlu 247. 

TÜBİVES 

Asteraceae Tragopogon dubius Scop. Yemlik-Teke sakalı TÜBİVES 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Asteraceae 

Tragopogon latifolius Boiss. 

var. angustifolius Boiss. 

Tragopogon longirostris 

Bisch. ex Sch. Bip. var. 

abbreviatus Boiss. 

Tragopogon oligolepis 

Hartvig & Strid 

Tripleurospermum callosum 

(Boiss. & Heldr.) E.Hossain 

Yemlik 

Yemlik 

Yemlik 

Papatya 




Yandağ, Şekerci tepe batı 

yamaçları, nemli kaya altları, 

1200-1400 m 





Cedrus libani ormanı, 1150- 

1250 m, 23 iv 1994, Mutlu 

307 




510 



1994, Mutlu 1008 




506b. 

TÜBİVES 

Asteraceae Tussilago farfara L. Öksürük otu TÜBİVES 




Mutlu 548 



Asteraceae Xanthium spinosum L. Butırak 

Asteraceae 

Xanthium strumarium L. 

subsp. cavanillesii (Schouw) 

D.Löve & Dans. 

Butırak 

Asteraceae Xeranthemum annuum L. Butırak 

Asteraceae 

Xeranthemum 

longipapposum Fisch. & 

Mey. 

Butırak 

Berberidaceae Berberis crataegina DC. Kadın tuzluğu 

Berberidaceae Berberis cretica L. Kadın tuzluğu TÜBİVES 

Berberidaceae 

Boraginaceae 

Leontice leontopetalum L. 

subsp. leontopetalum 

Alkanna areolata Boiss. var. 

areolata 

Havaciva otu 

Boraginaceae Alkanna incana Boiss. Havaciva otu 

Boraginaceae Alkanna kotschyana DC. Havaciva otu 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Alkanna pamphyllica Hub.- 

Mor. 

Alkanna tinctoria (L.) Tausch 

subsp. subleiocarpa (Hub.- 

Mor.) Hub.-Mor. 

Havaciva otu 

Havaciva otu 

Boraginaceae Alkanna tubulosa Boiss. Havaciva otu 

Boraginaceae Anchusa aggregata Lehm. Sığırdili 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Anchusa azurea Mill. var. 

azurea 

Anchusa barrelieri (All.) 

Vitman var. orientalis 

Guşuleac 

Sığırdili 

Sığırdili 


su kanalı kenarı, 1150-1300 

m, 7 x 1995, Mutlu 1635. 



Mutlu 1628. 



Mutlu 770. 



Mutlu 725 

Kızıldağ Kuzey yamaç, 1250 

m, 23 iv 1994, Mutlu 1041 

Kıyakdede Dağı doğu yamaç, 


23 iv 1994, Mutlu 1328 

Alaardıç Tepesi, 1200-1300 

m, 3 iii 1995, Mutlu 1196 




587 


yamaç, nemli kaya altları, 

1200-1400 25.5.1991 K 365 

Uluborlu, Tekketepe, 

Özbahçe-TV kulesi, kayalık, 

1530 m G.Kaynak 8235 

TÜBİVES 

Gelendost, Madenli köy 

güney doğusu, 1200 m, 

3.8.1992, K896 

Yandağ, Ayıtaşı tepe, 

Ayıderesi mevkii 1700-1750 

m 



1995, Mutlu 1554. 

TÜBİVES 

Anchusa leptophylla Roemer 

& Schultes subsp. leptophylla Sığırdili Gelendost, Madenli köy 

güney doğusu, 1200 m 

Kıyakdede Dağı, 1150 m, 11 

Boraginaceae Anchusa pusilla Guşul. Sığırdili 

Boraginaceae 

Anchusa undulata L. subsp. 

hybrida (Ten.) Cout. 

Boraginaceae Asperugo procumbens L. 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Brunnera orientalis (Schenk) 

Johnston 

Buglossoides arvensis (L.) 

I.M.Johnst. 

Buglossoides tenuiflora 

(L.fil) Johnstone 

Sığırdili 

v 1995, Mutlu 1308. 



23 iv 1994, Mutlu 358. 


kenarlarında, 1150 m, 11 v 

1995, Mutlu 1302 





yamaç, 1250-1300 m, 24 iii 

1994, Mutlu 204. 

Uluborlu, Çapalı köyü, yol 

kenarı, 1000 m, G.Kaynak 

11779 

113


Boraginaceae 

Boraginaceae 

Buglossoides incrassata 

(Guss.) I.M.Johnst. 

Cerinthe minor L. subsp. 

auriculata (Ten.) Domac 

Mum çiçeği 

Boraginaceae Cynoglossum creticum Mill. Köpek dili 

Boraginaceae Cynoglossum montanum L. Köpek dili 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Cynoglottis chetikiana Vural 

& Kit Tan subsp. chetikiana 


& Kit Tan subsp. 

paphlagonica (Hausskn. ex 

Bornm.) Vural & Kit Tan 

Boraginaceae Echium italicum L. Engerek otu 

Boraginaceae 

Heliotropium dolosum De 

Not 

Siğil otu 

Boraginaceae Heliotropium europaeum L. Siğil otu 




805 




528. 



1994, Mutlu 1176. 




1717. Euro.-Sib. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Boraginaceae Heliotropium supinum L. Siğil otu TÜBİVES 

Boraginaceae 

Heterocaryum szovitsianum 

(Fisch. & Mey.) A. DC. 

TÜBİVES 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Lappula barbata (Bieb.) 

Gürke 

Lithospermum 

purpurocaeruleum L. 

Boraginaceae Moltkia aurea Boiss. Moltkia 

Boraginaceae 

Myosotis alpestris 

F.W.Schmidt subsp. alpestris 

Unutmabeni 

Boraginaceae Myosotis incrassata Guss. Unutmabeni TÜBİVES 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Myosotis lithospermifolia 

(Willd.) Hornem. 

Myosotis minutiflora Boiss. 

& Reuter 

Myosotis ramosissima 

Rochel ex Schult. subsp. 

ramosissima 

Myosotis refracta Boiss. 

subsp. refracta 

Unutmabeni 

Unutmabeni 

Unutmabeni 

Unutmabeni 

Boraginaceae Myosotis sicula Guss. Unutmabeni 

Boraginaceae 

Myosotis stricta Link ex 

Roem. & Schult. 

Unutmabeni 




537 





kenarlarında, 1150 m, 11 v 

1995, Mutlu 981. Medit. 




Uluborlu, Tekketepe, TV 

kulesi, kayalık, 1878 m 



v 1995, Mutlu 1311 


1200 m, 11 v 1995, Mutlu 

1349. 




581. 

TÜBİVES 

Çatak Dağı, 1150-1300 m, 22 

iv 1995, Mutlu 1248. 

Buzlukale Tepesi, 1250-1300 

m, 23 iv 1994, Mutlu 368 


1200 m, 3 vi 1995, Mutlu 

1510. 




492 

114


Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Neatostema apulum (L.) 

Johnstone 

Nonea macrosperma Boiss. & 

Heldr. 

Omphalodes luciliae Boiss. 

subsp. luciliae 

Nona 

Benian 

Boraginaceae Onosma ambigens Lacaita Emzik otu-Havaciva 

Boraginaceae Onosma aucheranum DC. Emzik otu-Havaciva 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Onosma bornmuelleri 

Hausskn. 

Onosma bracteosum 

Hausskn. & Bornm. 

Onosma cappadocicum Siehe 

ex Riedl 

Onosma heterophyllum 

Griseb. 

Onosma inexspectatum 

Teppner 

Onosma isauricum Boiss. & 

Heldr. 

Emzik otu-Havaciva 






Boraginaceae Onosma sieheanum Hayek Emzik otu-Havaciva 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Boraginaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Onosma stenolobum 

Hausskn. ex H.Riedl 

Onosma tauricum Pallas ex 

Willd. var. brevifolium DC. 

Paracaryum racemosum 

(Schreber) Britten var. 

racemosum 

Rindera lanata (Lam.) Bunge 

var. canescens (A.DC.) Kusn. 

Rochelia cancellata Boiss. & 

Bal. 

Rochelia disperma (L.f.) 

K.Koch var. disperma 

Solenanthus stamineus 

(Desf.) Wettst. 

Aethionema arabicum (L.) 

Andrz. Ex DC. 

Aethionema cordatum (Desf.) 

Boiss. 

Aethionema iberideum 

(Boiss.) Boiss. 

Aethionema oppositifolium 

(Pers.) Hedge 

Aethionema subulatum 

(Boiss. & Heldr.) Boiss. 

Aethionema thesiifolium 




Taşçanta 

Taşçanta 

Taşçanta 

Taşçanta 

Taşçanta 

Taşçanta 



m 

TÜBİVES 

TÜBİVES 






Mutlu 866 

TÜBİVES 

Park girişi, 1300 m, 2 vi 

1995, Mutlu 1446 




540 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



TÜBİVES 




Yandağ, Yandağ kuzey ve 

doğusu 1600-1850 m 

TÜBİVES 

TÜBİVES 




Mutlu 290. 

TÜBİVES 

Buzlukale Tepesi, serpantin, 


Mutlu 365 


arası, Cedrus libani-Quercus 

coccifera ormanı, 1150-1250 

m, 27 v 1994, Mutlu 610 

Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi 


Mutlu 773 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

115


Brassicaceae 

Alliaria petiolata (M.Bieb.) 

Cavara & Grande 

Brassicaceae Alyssum aurantiacum Boiss. Kuduz otu TÜBİVES 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Alyssum caucasica Willd. 

subsp. caucasica 

Alyssum condensatum Boiss. 

& Hausskn. subsp. flexibile 

(Nyar.) T.R.Dudley 

Alyssum contemptum Schott 

& Kotschy 

Alyssum dasycarpum Steph. 

ex Willd. 

Alyssum desertorum Stapf. 

var. desertorum 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Brassicaceae Alyssum filiforme Nyar. Kuduz otu 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Alyssum foliosum Bory & 

Chaub. var. foliosum 

Alyssum fulvescens Sibth. & 

Sm. var. stellatocarpum 

Hub.-Mor. 

Alyssum minus (L.) Rothm. 

var. Micranthium (E.Mey.) 

T.R.Dudley 

Alyssum mouradicum Boiss. 

& Bal. 

Alyssum murale Waldst. & 

Kit. subsp. murale var. 

murale 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Brassicaceae Alyssum nova Vill. Kuduz otu 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Alyssum pateri Nyar. subsp. 

pateri 

Alyssum peltarioides Boiss. 

subsp. virgatiforme (Nyar.) 

T.R.Dudley 

Kuduz otu 

Kuduz otu 

Brassicaceae Alyssum stribrnyi Vel. Kuduz otu 

Brassicaceae Alyssum strictum Willd. Kuduz otu 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Alyssum strigosum Banks & 

Sol. subsp. cedrorum (Schott 

& Kotschy) Dudley 

Anchonium elichrysifolium 

(DC.) Boiss. subsp. 

elichrysifolium 

Kuduz otu 

Brassicaceae Arabis aubrietioides Boiss. Kaz teresi 

Brassicaceae 

Arabis caucasica Willd. 

subsp. brevifolia (DC.) 

Cullen 

Kaz teresi 




1716. 

Kırmızı Tepesi kuzey yamaç, 

1200 m, 25 iii 1994, Mutlu 

218. 

Beltaşı Dağı, 1250-1350 m, 

25 vi 1994, Mutlu 896. 



Kırmızı Tepesi güney yamaç, 


223. 

Buzkale Tepesi, Quercus 

coccifera maki, serpantin, 


Mutlu 366. 



Mutlu 673. 






Çatak Dağı kuzey yamaç, 

tarla kenarlarında, 1150-1300 

m, 22 iv 1995, Mutlu 1217. 

Park girişi, Cedrus libani 

açıklıkları, 1200-1300 m, 18 

xi 1993, Mutlu 175. 

Kızıldağ kuzey yamaç, 1300 

m, 24 vii 1994, Mutlu 1058. 

Buzkale Tepesi, Quercus 

coccifera maki, serpantin, 


Mutlu 375. 


vii 1994, Mutlu 1086 



1994, Mutlu 865 





TÜBİVES 

TÜBİVES 




Mutlu 274 

TÜBİVES 

116


Brassicaceae Arabis nova Vill. Kaz teresi 

Brassicaceae Arabis verna (L.) DC. Kaz teresi 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Aubrieta anamasica Peşmen 

& Güner 

Aubrieta canescens (Boiss.) 

Bornm. subsp. canescens 


Bornm. subsp. cilicica 

(Boiss.) Cullen 

Obrizya 

Obrizya 

Obrizya 

Brassicaceae Aubrieta pinardii Boiss. Obrizya 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Barbarea intermedia Bor 

Barbarea plantaginea DC. 

Barbarea verna (Mill.) 

Aschers. 

Boraeva orientalis Jaub. & 

Spach 

Camelina rumelica Velen. 

Capsella bursa-pastoris (L.) 

Medik. 

Cardaria draba (L.) Desv. 

subsp. draba 

Chorispora syriaca Boiss. 

Brassicaceae Clypeola jonthlaspi L. 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Conringia grandiflora Boiss. 

& Heldr. 

Conringia orientalis (L.) 

Andrz. 

Conringia perfoliata 

(C.A.Mey.) N.Busch 

Crambe tataria Sebeök. var. 

tataria 

Descurainia sophia (L.) 

Webb ex Prantl 

Draba bruniifolia Stev. subsp. 

heterocoma (Fenzl) Coode & 

Cullen var. heterocoma 



Cullen var. nana (Stapf) 

Schulz 

Çoban çantası 

Kaya çiçeği 

Kaya çiçeği 







TÜBİVES 

TÜBİVES 


vii 1994. Mutlu 1085 

Beltaşı Dağı, Quercus 

coccifera-Juniperus excelsa 

ormanı, 1300-1400 m, 25 iii 

1994, Mutlu 243 


tarla kenarlarında, su kanalı 

kenarı, 1150 m, 11 v 1995, 

Mutlu 1333. 

Karakaya köyü, göl kıyısı, 

1100 m, 23 iv 1995, Mutlu 

1276. 



tarla kenarı, 1200 m, 3 vi 

1994, Mutlu 1518. 

Ulusazlıpınar, 1000-1100 m, 

23 iv 1994, Mutlu 356 

Orman evleri-su pompası 


1150-1250 m, 23 iv 1994, 

Mutlu 340. 

Külbaşı Tepesi-Uzunburun 

Tepesi, 1150-1250 m, 24 vi 

1994, Mutlu 666 

Çatak Dağı kuzey yamaç, 

tarla kenarlarında, 1150-1300 

m, 22 iv 1995, Mutlu 1219 






Göztepe Dağı, tarla 

kenarlarında, 1200 m, 23 iv 

1995, Mutlu 1282 


iv 1995, Mutlu 1242 



1650 m 



11 v 1995, Mutlu 1336. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

117


Brassicaceae 

Drabopsis verna K.Koch 

Külbaşı Tepesi, 1150 m, 22 


Brassicaceae 

Küçüksivri tepesi kuzey 

Erophila verna (L.) Chevall. 


subsp. verna 

1994, Mutlu 203. 

Brassicaceae Eruca sativa Mill. Turp otu 



1995, Mutlu 1278. (Kültür). 


Brassicaceae 

Erysimum crassipes Fisch. & 


Mey. 


1688. 

Brassicaceae Erysimum repandum L. 



1995, Mutlu 1284. 

Brassicaceae 

Euclidium syriacum (L.) 


R.Br. 

m, 2 vi 1995, Mutlu 1392. 

Park girişi yol kenarı, Cedrus 

Brassicaceae 

Fibigia eriocarpa (DC.) 

libani ormanı, serpantin, 

Boiss. 

1200-1300 m, 17 xi 1993, 

Mutlu 161. 

Kamp alanı-Hastane binası, 

Brassicaceae 

Hesperis balansae Fourn. 

Cedrus libani ormanı , 1350- 

Bahçe jülyeni 

subsp. mytilensis Dvoarak 

1400 m, 5 vi 1999, A. Duran 

4583. 

Brassicaceae 


Hesperis bicuspidata (Willd.) 

Bahçe jülyeni 


Poiret 


Brassicaceae Hesperis kotschyi Boiss. Bahçe jülyeni 


m, 25 vi 1994, Mutlu 838 

Brassicaceae 

Hirschfeldia incana (L.) 


Lag.Foss. 


Brassicaceae Iberis sempervirens L. Hünkarbeğendi TÜBİVES 

Brassicaceae 

Isatis cappadocica Desv. 

Subsp. alyssifolia (Boiss.) 

Davis 

Çivit otu 




Brassicaceae 

Isatis glauca Aucher ex 

Çivit otu 

Akçeşme, su kanalı, 1200 m, 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Boiss. subsp. galatica Yild. 

Isatis glauca Aucher ex 

Boiss. subsp. glauca 

Isatis tinctoria L. subsp. 

corymbosa (Boiss.) Davis 

Çivit otu 

Yabani civit otu 

2 vi 1995, Mutlu 1023 

Çatakbaşı Tepesi, 1200 m, 16 

vii 1995, Mutlu 1606 

TÜBİVES 

Brassicaceae Lepidium perfoliatum L. 


m, 22 iv 1995, Mutlu 1373 

Brassicaceae 


Lepidium sativum L. subsp. 

m, 22 iv 1995, Mutlu 1374. 

sativum 

(Kültür). 

Brassicaceae Malcolmia africana (L.) R.Br. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1428. 

Brassicaceae 

Mathiola longipetala (Vent.) 

DC. subsp. bicornis (Sibth. & 

Sm.) P.W.Ball 

Şebboy 



11 v 1995, Mutlu 1339 

Brassicaceae Matthiola montana Boiss. Şebboy TÜBİVES 

Brassicaceae Myagrum perfoliatum L. 




Brassicaceae 

Brassicaceae 

Nasturtium officinale R.Br. 

Neslia apiculata Fisch. 

Brassicaceae Raphanus raphanistrum L. 



Gelendost, Bağıllı köyü, 



m, 11 v 1995, Mutlu 1386. 

(Kültür). 

118


Brassicaceae 

Rapistrum rugosum (L.) All. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1387 

Brassicaceae Ricotia varians Burtt TÜBİVES 

Brassicaceae Rorippa amphibia (L.) Besser Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Brassicaceae 

Rorippa aurea (Boiss. & 

Heldr.) Hub.-Mor. 


Brassicaceae Rorippa sylvestre (L.) Besser Beyşehir gölü 

Brassicaceae Sinapis arvensis L. Hardal otu 

Brassicaceae Sisymbrium altissimum L. 

Brassicaceae Sisymbrium loeselii L. 

Brassicaceae 

Brassicaceae 

Sisymbrium officinale (L.) 

Scop. 

Sterigmostemum sulphureum 

(Banks & Solander) Bornm. 

subsp. glandulosum Hub.- 

Mor. & Reese 

Brassicaceae Thlaspi arvense L. Akça çiçeği 

Brassicaceae 

Thlaspi ochroleucum Boiss. 

& Heldr. 

Akça çiçeği 

Brassicaceae Thlaspi perfoliatum L. Akça çiçeği 

Butomaceae Butomus umbellatus L. Şemsiye çiçekli hasırsazı 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Asyneuma compactum 

(Boiss. & Heldr.) Damboldt 

Asyneuma limonifolium (L.) 

Janch. subsp. pestalozzae 

(Boiss.) Damboldt 


Janchen subsp. limonifolium 

Asyneuma lycium (Boiss.) 

Bornm. 

Asyneuma linifolium (Boiss. 

& Heldr.) Bornm. subsp. 

linifolium 

Asyneuma michauxioides 


Asyneuma rigidum (Willd.) 

Grossh. subsp. sibthorpianum 

(Roemer & Schultes) 

Damboldt 

Asyneuma virgatum (Labill.) 

Bornm. cichoriiforme 


Campanula argaea Boiss. & 

Bal. 

Çan çiçeği 


kenarlarında, 1150 m, 8 ix 

1996, Mutlu 1782 




Mutlu 283. 



1996, Mutlu 1788. 



TÜBİVES 



11 v 1995, Mutlu 1343. 




Mutlu 266-443. 

Küçük sivri kuzey yamaç, 

maki, 1250-1300 m, 24 iii 

1994, Mutlu 201. 

Eğirdir gölü, Beyşehir gölü, 

Gölcük, Kovada gölü 

TÜBİVES 


1994, Mutlu 909 

TÜBİVES 

Uluborlu, Kapıdağ, Kartal 

Tepesi, Kayalık, 2000 m, 



m, 25 vi 1994, Mutlu 836 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Campanulaceae 

Campanula balansae Boiss. & 

Hausskn. 

Çan çiçeği-Çıngırak otu TÜBİVES 

Campanulaceae Campanula cymbalaria Sm. Çan çiçeği TÜBİVES 


m, 25 vi 1994, Mutlu 831 




1160 

119


Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanulaceae 

Campanula involucrata 

Aucher ex A.DC. 

Campanula lyrata Lam. 

subsp. lyrata 

Campanula macrostyla Boiss. 

& Heldr. 

Campanula phrygia Jaub. & 

Spach 

Campanula stricta L. var. 

stricta 


alidagensis Dambolt 

Legousia falcata (Ten.) 

Fritsch 

Legousia pentagonia (L.) 

Thell. 

Legousia speculum-veneris 

(L.) Chaix. 


Çan çiçeği-Çıngırak otu 





Capparaceae Cleome ornithopodioides L. Kleom 

Caprifoliaceae 

Caprifoliaceae 

Lonicera etrusca Santi var. 

etrusca 

Lonicera nummulariifolia 

Jaub. & Spach subsp. 

nummulariifolia 

Hanımeli 

Hanımeli 




Mutlu 1504 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 


1994, Mutlu 932 

Uluborlu, Kapıdağ, Akçay, 

Kayalık, 1000-1300 m, 





Mutlu 466 




521 


kasabası-Söbüova yaylası, 




Mutlu 1629. 



Mutlu 672-738 

TÜBİVES 

Caprifoliaceae Sambucus ebulus L. Cüce mürver-Azı otu TÜBİVES 

Caryophyllaceae Agrostemma githago L. Karamık 

Caryophyllaceae Agrostemma gracilis Boiss. Karamık 

Caryophyllaceae 





Arenaria acerosa Boiss. & 

Heldr. 

Arenaria ledebouriana Fenzl 

var. grandiflora Hartvig & 

Strid 

Arenaria ledebouriana Frenzl 

var. parviflora Boiss. 

Arenaria leptoclados (Rchb.) 

Guss. 

Arenaria rotundifolia Bieb. 

subsp. rotundifolia 

Kumotu 

Kumotu 

Kumotu 

Kumotu 

Kumotu 

Caryophyllaceae Arenaria serpyllifolia L. Kumotu 


arası, 1100-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 546. 



m 



Mutlu 744 

TÜBİVES 

Kızıldağ, 1100-1250 m, 25 vi 

1994, Mutlu 940 

Fakılar köyü, Kaya Tepesi, 

kumtaşı, 1250 m, 3 vi 1995, 

Mutlu 1485. 

TÜBİVES 

Caryophyllaceae Arenaria tmolea Boiss. Kumotu TÜBİVES 


Bolanthus frankenioides 

(Boiss.) Bark. var. 

fasciculatus (Boiss. & Heldr.) 

Bark. 

TÜBİVES 



Bolanthus minuartioides 

(Jaub. & Spach.) Hub.-Mor. 

Cerastium anomalum Waldst. 

& Kit. 

Boynuz otu 



TÜBİVES 


mevkii, 1250 m






Cerastium banaticum (Roch.) 

Heuffel 

Cerastium brachypetalum 

Pers. subsp. Roeseri (Boiss. 

& Heldr.) E.Nyman 

Cerastium dichotomum L. 

subsp. dichotomum 

Boynuz otu 

Boynuz otu 

Boynuz otu 

Cerastium fragillimum Boiss. Boynuz otu 

Caryophyllaceae Cerastium gracile Dufour. Boynuz otu 


Cerastium macranthum 

Boiss. 

Caryophyllaceae Cucubalus baccifer L. 

Boynuz otu 

TÜBİVES 




339. 


m, 23 iv 1994, Mutlu 377. 



m 

Külbaşı Tepesi, 1150 m, 22 


TÜBİVES 

Caryophyllaceae Dianthus acrochlorus Stapf Yabani Karanfil TÜBİVES 

Caryophyllaceae Dianthus anatolicus Boiss. Yabani Karanfil 

Caryophyllaceae Dianthus calocephalus Boiss. Yabani Karanfil 



Dianthus crinitus Sm. var. 

crinitus 

Dianthus elegans dIUrv. var. 

elegans 

Yabani Karanfil 



Dianthus leucophaeus Sibth. 

& Sm. var. leucophaeus 


TÜBİVES 


Dianthus micranthus Boiss. 

& Heldr. 


TÜBİVES 


Dianthus zonatus Fenzl var. 

hypochlorus (Boiss. & Yabani Karanfil 

TÜBİVES 

Heldr.) Reeve 


Gypsophila arrosti Guss. var. 

nebulosa (Boiss. & Heldr.) 

Bark. 

Çöven 

Caryophyllaceae Gypsophila pilosa Hudson Çöven TÜBİVES 









Holosteum umbellatum L. 

var. umbellatum 

Minuartia anatolica (Boiss.) 

Woron. var. anatolica 


Woron. var. arachnoidea 

McNeill 

Minuartia erytrosepala 

(Boiss.) Hand.-Mazz. var. 

erytrosepala 

Minuartia hamata (Hausskn.) 

Mattf. 

Minuartia hirsuta (M.Bieb.) 

Hand.- Mazz. subsp. falcata 

(Griseb.) Mattf. 

Minuartia juniperina (L.) 

Maire & Petitm. 

Minuartia leucocephala 

(Boiss.) Mattf. 

Koru otu-Minuarzya 









1994, Mutlu 1171. 



1994, Mutlu 863 






Mutlu 824. 


kenarlarında, 16 x 1994, 

Mutlu 1125. 



1995, Mutlu 1565. 

Orman evleri su pompası 



Mutlu 325 

TÜBİVES 



Mutlu 749 


m, 25 vi 1994, Mutlu 843. 


m, 23 iv 1994, Mutlu 359 


1150 m, 11 v 1995, Mutlu 

1323. 



TÜBİVES 

121



Minuartia leucocephaloides 

Park girişi, 1100-1250 m, 27 


(Bornm.) Bornm. 

v 1995, Mutlu 527 



Minuartia montana L. Subsp. 

Koru otu-Minuarzya yolu, yol kenarı, 1000-1100 

wiesneri (Stapf) Mc Neil 

m 


Minuartia pestallozzae 



(Boiss.) Bornm. 



Minuartia umbellulifera 

(Boiss.) McNeill subsp. 

umbellulifera var. 

Koru otu-Minuarzya TÜBİVES 

umbellulifera 


Moenchia mantica (L.) Bartl. 

subsp. caerulea (Boiss.) 

A.R.Clapham 



1351. 


Petrorhagia saxifraga (L.) 

Link 

TÜBİVES 

Caryophyllaceae Saponaria dalmasii Boissieu Sabun otu-Çöğen otu TÜBİVES 

Caryophyllaceae Saponaria kotschyi Boiss. Sabun otu-Çöğen otu 

Kızıldağ Kuzey yamaç, 



1690 

Caryophyllaceae Saponaria mesogitana Boiss. Sabun otu-Çöğen otu 



Caryophyllaceae Saponaria orientalis L. Sabun otu-Çöğen otu 

Zeybek Tepesi Kuzey yamaç, 

bahçe kenarı, 1150-1300 m, 7 

x 1995, Mutlu 1627. 


Saponaria pamphylica Boiss. 

Kızıldağ Kuzey yamaç, 1300 

Sabun otu-Çöğen otu 

& Heldr. 

m, 24 vii 1994, Mutlu 1048 


Silene alba (Mill.) 

E.H.L.Krause subsp. 

eriocalycina (Boiss.) Walters 

Nakıl-Yapışkan otu 



Mutlu 741. 

Caryophyllaceae Silene bupleuroides L. Nakıl-Yapışkan otu 




Silene cappadocica Boiss. & 

Heldr. 


m, 24 vii 1994, Mutlu 1071. 

Kızıldağ kuzey yamaç, 1400- 

1500 m, 11 v 1995, Mutlu 

1361 


Silene caramanica Boiss. & 

Yandağ, Göztaş tepe, 1700- 


Heldr. 

1750 m 


Silene caryophylloides (Poir.) 

Otth subsp. echinus (Boiss. & Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 

Heldr.) Coode & Cullen 


Silene caryophylloides 

(Poiret) Otth subsp. 

eglandulosa (Chowdh.) 

Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 

Coode & Cullen 

Caryophyllaceae Silene compacta Fischer Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 

Caryophyllaceae Silene conoidea L. Nakıl-Yapışkan otu 


v 1995, Mutlu 1295. 



Silene dichotoma Ehrh. 

Nakıl-Yapışkan otu kuzeydoğusu, kayalık-taşlık 

subsp. dichotoma 



Silene fabaria (L.) Sibth & 

Sm. 


Caryophyllaceae Silene ispartensis Ghazanfar Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 

Caryophyllaceae Silene italica (L.) Pers. Nakıl-Yapışkan otu 


Silene lucida Chowdh. subsp. 

glandulosa Ekim 

Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 

Caryophyllaceae Silene noctiflora L. Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 

Caryophyllaceae Silene odontopetala Fenzl Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 


1994, Mutlu 908. 



1250-1300 m, 26 v 1994, 

Mutlu 447. 




Silene oreades Boiss. & 

Heldr. 


Caryophyllaceae Silene otites (L.) Wibel Nakıl-Yapışkan otu 

TÜBİVES 

Caryophyllaceae Silene ryhnchocarpa Boiss. Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVES 



Silene spergulifolia (Desf.) 

M.Bieb. 

Silene squamigera Boiss. 

subsp. squamigera 



Caryophyllaceae Silene subconica Friv. Nakıl-Yapışkan otu 


Silene supina Bieb. subsp. 

pruniosa (Boiss.) Chowdh. 


Caryophyllaceae Silene tunicoides Boiss. Nakıl-Yapışkan otu 




Silene vulgaris (Moench) 

Garcker var. vulgaris 

Telephium imperati L. subsp. 

orientale (Boiss.) E.Nyman 

Vaccaria pyramidata Medik 

var. grandiflora (Fisch. ex 

DC.) Cullen 

Caryophyllaceae Velezia rigida L. 




1483. 

Celastraceae 

Euonymus latifolius (L.) 

Miller subsp. latifolius 

İğ ağacı 

TÜBİVES 

Ceratophyllaceae Ceratophyllum demersum L. Boynuz otu Beyşehir gölü 

Ceratophyllaceae Ceratophyllum submersum L. Boynuz otu Eğirdir gölü 

Chenopodiaceae Atriplex lasiantha Boiss. Kaz ayağı 

Chenopodiaceae Atriplex patula L. Kaz ayağı 

Chenopodiaceae 

Beta lomatogona Fisch. & 

Mey. 

Yabani Pancar 

Chenopodiaceae Beta vulgaris L. Yabani Pancar 


Chenopodium album L. 

subsp. album var. 

microphyllum (Boenn.) 

Aellen 

Kaz ayağı 

Chenopodiaceae Chenopodium botrys L. Kaz ayağı 

Chenopodiaceae Chenopodium ficifolium Sm. Kaz ayağı 


Chenopodium foliosum 

(Moench) Aschers. 

Kaz ayağı 

Chenopodiaceae Chenopodium vulvaria L. Kaz ayağı 


Kochia scoparia (L.) Schrad. 

Kızıldağ Kuzey yamaç, 1400- 


1356 



Armutlu köyü, 1250 m, 3 vi 

1995, Mutlu 1473. 







1695 

Park girişi yol kenarı, tarla 

kenarı, 1200 m, 2 vi 1995, 

Mutlu 1423. 

Buzlukale Tepesi, 1150-1250 

m, 25 vi 1994, Mutlu 891. 


tarla kenarlarında, 1150-1250 

m, 24 vi 1994, Mutlu 793. 


25 vi 1994, Mutlu 898. 






1756. 


25 vi 1994, Mutlu 943 



1996, 1796. (Kültür) 



1994, Mutlu 982. 

Kızıldağ Kuzey yamaç, 1300 

m, 24 vii 1994, Mutlu 1075. 



1994, Mutlu 979. 




Mutlu 821. 

Kızıldağ kuzey yamaç, 1300 

m, 24 vii 1994, Mutlu 1066. 



Mutlu 1642. 






Noaea obtusifolia (Willd.) 

DC. 

Noaea mucronata (Forssk.) 

Aschers. & Schweinf. subsp. 

mucronata 

Salsola ruthenica Iljin 

Cistaceae Cistus creticus L. Laden 

Cistaceae Cistus laurifolius L. Laden 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Cistaceae 

Fumana aciphylla Boiss. 

Fumana thymifolia (L.) 

Verlot var. viridis (Ten.) 

Boiss. 

Fumana paphlagonica 

Bornm. & Janch. 

Fumana procumbens (Dun.) 

Gren. & Godr. 

Helianthemum canum (L.) 

Baumg. 

Helianthemum kotschyanum 

Boiss. 

Helianthemum ledifolium 

(L.) Mill. var. lasiocarpum 

(Willk.) Bornm. 

Helianthemum ledifolium 

(L.) Mill. var. microcarpum 

Willk. 

Helianthemum nummularium 

(L.) Miller subsp. 

nummularium 

Helianthemum nummularium 

(L.) Miller subsp.tomentosum 

(Scop.) Schinz. & Thell 

Helianthemum salicifolium 

(L.) Mill. 

Convolvulaceae Convolvulus althaeoides L. Hatmimsi Sarmaşık TÜBİVES 

Convolvulaceae Convolvulus arvensis L. Kahkaha çiçeği 

Convolvulaceae 




Convolvulus betonicifolius 

Mill. subsp. betonicifolius 

Convolvulus compactus 

Boiss. 

Convolvulus elegantissimus 

Miller 

Convolvulus galaticus Rostan 

ex Choisy 

Kahkaha çiçeği 





Uluborlu, Başdeğirmen, eski 

santral, 1100-1400 m 

G.Kaynak 11879A 

Park girişi yol kenarı, 1200- 


181. 



Mutlu 1637. 

Uluborlu, İnhisar, Otluseki, 

1300 m G.Kaynak 7168 




Mutlu 472 


1994, Mutlu 925 

Uluborlu, İleydağ köyü, 1200 

m G.Kaynak 14281 

Külbaşı Tepesi-Uzunburun 

Tepesi, 1150-1250 m, 24 vi 

1994, Mutlu 634 



1994, Mutlu 554. 




1709. 


arası, 1150-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 214 






Mutlu 467. 





m 




Mutlu 468. 


1150 m, 22 iv 1994, Mutlu 

661. 



1995, Mutlu 1581. 




503. 

TÜBİVES 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1406



Convolvulus holosericeus 



Bieb. subsp. holosericeus 


Convolvulaceae Convolvulus lineatus L. Kahkaha çiçeği 




494. 

Cornaceae Cornus mas L. Kızılcık TÜBİVES 

Corylaceae 

Corylus avellana L. var. 

avellana L. 

Fındık 

TÜBİVES 

Crassulaceae 

Rosularia chrysantha (Boiss.) 


Rosularya 

Takht. 

1994, Mutlu 933 

Crassulaceae 

Rosularia libanotica (Lab.) 

Muirhead 

Rosularya 

TÜBİVES 

Crassulaceae Sedum acre L. Dam Koruğu 



Crassulaceae Sedum album L. Dam Koruğu 



1994, Mutlu 946. 

Crassulaceae Sedum amplexicaule DC. Dam Koruğu 




Mutlu 450 

Crassulaceae Sedum dasyphyllum L. Dam Koruğu TÜBİVES 

Crassulaceae 

Sedum laconicum Boiss. & 

Heldr. 

Dam Koruğu 

TÜBİVES 

Crassulaceae Sedum magellense Ten. Dam Koruğu TÜBİVES 

Crassulaceae 


Sedum pisidicum Peşmen & 

Dam Koruğu 


Güner 

1650 m 

Crassulaceae Sedum reflexum L. Dam Koruğu TÜBİVES 

Crassulaceae Sedum rubens L. Dam Koruğu TÜBİVES 

Crassulaceae 

Sedum sartorianum Boiss. 

subsp. sartorianum 

Dam Koruğu 

Crassulaceae Sedum sempervivoides Bieb. Dam Koruğu 

Crassulaceae 

Crassulaceae 

Sempervivum ispartae 

Muirhead 

Sempervivum pisidicum 

Peşmen & Güner 

Herdem taze 

Herdem taze 

Crassulaceae Umbilicus erectus DC. Göbek otu 

Cucurbitaceae Bryonia cretica L. 

Cucurbitaceae 

Bryonia multiflora Boiss. & 

Heldr. 

Cucurbitaceae Cucurbita pepo L. Kabak 

Cucurbitaceae 

Ecbalium elaterium (L.) 

A.Rich. 

Eşek hıyarı, Cırtatan 

Cupressaceae Juniperus excelsa M.Bieb. Kokar Ardıç 

Cupressaceae Juniperus foetidissima Willd. Pis Kokar Ardıç 

Cupressaceae 

Juniperus oxycedrus L. 

subsp. oxycedrus 

Katran Ardıçı 



Mutlu 753. 



TÜBİVES 

TÜBİVES 


vii 1994, Mutlu 1081. 









1995, Mutlu 1582. (Kültür). 



Zeybek Tepesi, Kuzey 



Mutlu 150 

Yol kenarları, Park Girişi, Cedrus 

libani ormanı, 1200-1300 m, 17 

xi 1993, Mutlu 167 




162 



Cupressaceae Juniperus sabina L. Sabin Ardıçı 

Cuscutaceae Cuscuta europaea L. Eftimon TÜBİVES 

Cuscutaceae 

Cuscuta palaestina Boiss. 

subsp. balansae (Boiss. & 

Reuter ex Yuncker) Plitmann 

Küsküt-Cin Saçı 

Cuscutaceae Cuscuta planiflora Ten. Küsküt-Cin Saçı TÜBİVES 

Cyperaceae 

Blysmus compressus (L.) 

Panzer ex Link 

Blismus 

TÜBİVES 

Cyperaceae 

Bolboschoenus maritimus 

(L.) Palla var. maritimus 

Cyperaceae Carex distans L. Saparna 

Cyperaceae 

Cyperaceae 

Carex divulsa Stokes subsp. 

coriogyne (Nelmes) Ö. 

Nilsson 

Carex flacca Schreb. subsp. 

serrulata (Biv.) Greuter 

Saparna 

Saparna 

Cyperaceae Carex halleriana Asso Saparna 




152 

Kızıldağ, Campanula 

üzerinde, 1700 m, 25 vi 1994, 

Mutlu 935. 

Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 


25 vi 1994, Mutlu 883 

TÜBİVES 




501 




Mutlu 442 

Cyperaceae Carex hirta L. Saparna Gölcük 

Cyperaceae Carex muricata L. Saparna 



Mutlu 1624. 

Cyperaceae Carex otrubae Podp. Saparna TÜBİVES 

Cyperaceae Carex riparia Curtis Saparna TÜBİVES 

Cyperaceae Cyperus glaber L. Kırkboğum Beyşehir gölü 

Cyperaceae Cyperus longus L. Kırkboğum 


vii 1994, Mutlu 968. 

Cyperaceae 

Eleocharis palustris (L.) 

Eğirdir gölü, Kovada gölü, 

Bataklık sivrisazı 

Roemer & Schultes 

Koca göl, Beyşehir gölü 

Cyperaceae 

Juncus alpinus Vill. subsp. 

alpinus 

Kofa 

TÜBİVES 

Cyperaceae Juncus articulatus L. Kofa Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Cyperaceae Juncus compressus Jacq. Kofa Kovada gölü 

Cyperaceae 

Juncus gerardi Loisel. subsp. 

libanoticus (Thieb.) Snog. 

Kofa 

TÜBİVES 

Cyperaceae Juncus hybridus Brot. Kofa Eğirdir gölü 

Cyperaceae Juncus sphaerocarpus Nees Kofa TÜBİVES 

Cyperaceae 

Schoenoplectus lacustris (L.) 

Eğirdir gölü, Beyşehir gölü, 

Hasır sazı 

Palla subsp. lacustris 

Kovada gölü 

Cyperaceae 

Schoenoplectus supinus (L.) 

Palla 

Hasır sazı 


Cyperaceae 

Scirpoides holoschoenus (L.) 

Eğirdir gölü, Kovada gölü, 

Sojak 


Dipsacaceae 


Cephalaria syriaca (L.) 


Schrad. 

1995, Mutlu 1540. 

Dipsacaceae 

Cephalaria transsylvanica 

(L.) Schrad. 

Dipsacaceae Dipsacus fullonum L. Fırça otu 

Dipsacaceae Dipsacus laciniatus L. Fırça otu TÜBİVES 

Dipsacaceae 

Knautia integrifolia (L.) Bert. 

Var. bidens (Sm.) Borbas 



1995, Mutlu 1549. 









Dipsacaceae 

Dipsacaceae 

Pterocephalus pinardii Boiss. 

Pterocephalus plumosus (L.) 

Coult. 

Dipsacaceae Scabiosa argentea L. Uyuz otu 

Dipsacaceae 

Scabiosa columbaria L. 

subsp. ochroleuca (L.) Celak 

var. webbiana (Don) 

Matthews 

Uyuz otu 

Dipsacaceae Scabiosa rotata M.Bieb. Uyuz otu 

Elaeagnaceae Elaeagnus angustifolia L. İğde 




tarla kenarı, 1250 m, 3 vi 

1995, Mutlu 1491. 



Mutlu 689. 

TÜBİVES 


tarla kenarlarında, 1250 m, 

24 vi 1994, Mutlu 683 



16 x 1994, Mutlu 1114. 

Elatinaceae Elatine alsinastrum L. Beyşehir gölü 

Ephedraceae Ephedra major Host Ephedra 

Equisetaceae Equisetum arvense L Atkuyruğu 

Equisetaceae Equisetum palustre L. Atkuyruğu 

Equisetaceae 

Equisetum ramosissimum 

Desf. 

Atkuyruğu 

Küçüksivri tepesi, Cedrus 


25 iii 1994, Mutlu 207 

Kıyakdede-Göztepe dağları 

arası, 1200 m, 11 v 1995, 

Mutlu 1340 


yamaç, nemli kaya altları, 

1200-1400 5.7.1991 K 635 

Kıyakdede-Göztepe dağları 

arası, 1150 m, 11 v 1995, 

Mutlu 1327 

Ericaceae Pyrola chlorantha Swartz TÜBİVES 

Euphorbiaceae Andrachne telephioides L. Sandal 


m, 23 iv 1994, Mutlu 376. 

Euphorbiaceae 


Chrozophora tinctoria (L.) 

kenarı, 1100 m, 16 x 1994, 

Raf. 

Mutlu 1024. 

Euphorbiaceae Euphorbia aleppica L. Sütleğen 

Euphorbiaceae 

Euphorbiaceae 

Euphorbia anacampseros 

Boiss. var. anacampseros 

Euphorbia arvalis Boiss. & 

Heldr. 

Sütleğen 

Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia chamaesyce L. Alçak boylu Sütleğen TÜBİVES 

Euphorbiaceae Euphorbia eriophora Boiss. Sütleğen 

Euphorbiaceae 

Euphorbiaceae 

Euphorbiaceae 

Euphorbia erythrodon Boiss. 

& Heldr. 

Euphorbia falcata L. subsp. 

falcata 


macrostegia (Bornm.) 

O.Schwarz 

Sütleğen 

Sütleğen 

Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia helioscopia L. Sütleğen 

Euphorbiaceae 

Euphorbia herniariifolia 

Willd. var. herniariifolia 

Sütleğen 



1995, Mutlu 1531. 





1995, Mutlu 1539-1577 



1995, Mutlu 1568 

TÜBİVES 

Bedikpınarı, tarla 


25 vi 1994, Mutlu 854. 


vii 1994, Mutlu 1015 




Zeybek Tepesi, kaya 

çatlakları, 1250-1300 m, 25 

vi 1994, Mutlu 842. 



Euphorbiaceae Euphorbia kotschyana Fenzl Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia macroclada Boiss. Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia myrsinites L. Sütleğen 




Mutlu 421 



Yandağ, Göztaş tepe, 1700- 

1750 m 

Euphorbiaceae Euphorbia palustris L. Bataklık sütleğeni Beyşehir gölü 

Euphorbiaceae 

Euphorbia phymatosperma 

Boiss. & Gaill. subsp. 

phymatosperma 

Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia rigida Bieb. Sütleğen 

Euphorbiaceae 

Euphorbia seguieriana 

Necker subsp. seguieriana 

Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia stricta L. Sütleğen 

Euphorbiaceae 

Euphorbia szovitsii Fisch. & 

Mey. var. szovitsii 

Sütleğen 

Euphorbiaceae Euphorbia taurinensis All. Sütleğen 

Euphorbiaceae Mercurialis annua L. Köpek Lahanası 

Euphorbiaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Mercurialis ovata Sternb. & 

Hoppe 

Alhagi pseudoalhagi 

(M.Bieb.) Desv. 

Anthyllis vulneraria L. subsp. 

pulchella (Vis.) Bornm. 

Astragalus acmonotrichus 

Fenzl. 

Astragalus angustifolius 

Lam. subsp. angustifolius 

var. angustifolius 

Astragalus angustifolius 

Lam. subsp. pungens (Willd.) 

Hayek 

Astragalus brachypterus 

Fisch. 

Astragalus campylosema 

Boiss. subsp. atropurpureus 

(Boiss.) Chamberlain 


Boiss. subsp. campylosema 

Köpek Lahanası 

Deve dikeni 

Kumtırfılı 

Geven 

Geven 

Geven 

Geven 

Geven 

Geven 


m, 23 iv 1994, Mutlu 361. 



m 

TÜBİVES 


libani ormanı, 1100-1200 m, 

25 viii 1994, Mutlu 954 

TÜBİVES 


vii 1994, Mutlu 1013. 



1995, Mutlu 1538-1573. 

TÜBİVES 


kenarlarında, 1100 m, 24 vi 

1994, Mutlu 978 

TÜBİVES 




m, 23 iv 1994, Mutlu 363. 




Mutlu 431. 


1200 m, 3 iv 1995, Mutlu 

1508 

TÜBİVES 

Fabaceae Astragalus cataonicus Bunge Geven TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus condensatus 

Ledeb. 

Geven 

Fabaceae 

Astragalus depressus L. var. 

depressus 

Geven 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Fabaceae 

Astragalus elongatus Willd. 

subsp. elongatus 

Astragalus gymnolobus 

Fisch. 

Geven 

Geven 








Mutlu 447. 

Külbaşı Tepesi, yol kenarı, 

1150-1300 m, 3 vi 1995, 

Mutlu 1506 



Fabaceae Astragalus hamosus L. Geven 

Fabaceae Astragalus heldrechii Boiss. Geven TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus isparticus Kit Tan 

& Sorger 

Geven 

TÜBİVES 

Fabaceae Astragalus lycius Boiss. Geven 

Fabaceae Astragalus lydius Boiss. Geven TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus macrocephalus 

Willd. Subsp. finitimus 

(Bunge) Chamb. 

Geven 

Fabaceae 

Astragalus mesogitanus 

Boiss. 

Geven 

Fabaceae Astragalus micropterus Fisch. Geven 

Fabaceae Astragalus nanus DC. Geven TÜBİVES 

Fabaceae Astragalus onobrychis L. Geven TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus oxytropifolius 

Boiss. 

Geven 

Fabaceae 

Astragalus paecilanthus 


Geven 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus pisidicus Boiss. & 

Heldr. 

Geven 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus plumosus Willd. 

subsp. krugianus (Freyn & 

Bornm.) D.F.Chamb. & 

V.A.Matthews 

Geven 

Fabaceae Astragalus ponticus Pall. Geven TÜBİVES 

Fabaceae Astragalus prusianus Boiss. Geven TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus sitrictifolius 

Boiss. var. kutepovii Sirj. 

Geven 

Fabaceae 

Astragalus sorgerae Hub.- 

Mor. & Chamb. 

Geven 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Astragalus squalidus Boiss. 

& Noe 

Geven 

TÜBİVES 

Fabaceae Astragalus strictispinis Boiss. Geven TÜBİVES 

Astragalus tmoleus Boiss. 

Fabaceae 

var. bounacanthus (Boiss.) Geven 

D.F.Chamb. 

Mutlu 995 

Fabaceae Astragalus vulnerariae DC. Geven 

Fabaceae Astragalus warburgii Bornm. Geven TÜBİVES 

Fabaceae 

Chamaecytisus eriocarpus 

(Boiss.) Rothm. 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Chamaecytisus pygmaeus 

(Willd.) Rothm. 

Fabaceae Cicer anatolicum Alef. Yabani Nohut 

Fabaceae Cicer arietinum L. Yabani Nohut 

Fabaceae 

Colutea melanocalyx Boiss. 

& Heldr. subsp. melanocalyx 

Patlangaç 

Park girişi, tarla kenarlarında, 


1452. 





Kızıldağ, 1500 m, 25 vi 1994, 

Mutlu 906 



Mutlu 715 

Orman evleri-Park girişi yol 

kenarı, Cedrus libani ormanı, 


Mutlu 591 


kenarı, 1150-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 533 


kenarı, 1150 m, 23 vii 1994, 





kenarı, Cedrus libani ormanı , 


Mutlu 538 


kenarı, 1100-1250 m, 25 vi 

1994, Mutlu 588 






1495. (Kültür) 




Mutlu 411 



Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Coronilla emerus L. Subsp. 

emeroides (Boiss. & Sprun.) 

Uhrova 

Coronilla scorpioides (L.) 

Koch 

Coronilla varia L. subsp. 

varia 

Dorycnium pentaphyllum 

Scop. subsp. anatolicum 

(Boiss.) Gams 

Fabaceae Galega officinalis L. 

Koronilla 

Koronilla 

Koronilla 

Fabaceae Genista albida Willd. Katır Tırnağı 

Fabaceae Genista involucrata Spach Katır Tırnağı 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Genista lydia Boiss. var. 

lydia 

Glycyrrhiza glabra L. var. 

glandulifera (Waldst. & Kit.) 

Boiss. 

Gonocytisus angulatus (L.) 

Spach 

Hedysarum varium Willd. 

Lathyrus aphaca L. var. 

aphaca 

Lathyrus aphaca L. var. 

pseudoaphaca (Boiss.) 

P.H.Davis 

Katır Tırnağı 

Meyan kökü 

Mürdümük 

Mürdümük 






Mutlu 458. 



Mutlu 686. 




Mutlu 506. 


kenarlarında, 1150 -m, 16 vii 

1995, Mutlu 1550 




m, 25 vi 1994, Mutlu 844 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Fabaceae Lathyrus chloranthus Boiss. Mürdümük TÜBİVES 

Fabaceae 

Lathyrus czeczottianus 

Bassler 

Mürdümük 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Lathyrus digitatus (M.Bieb.) 

Fiori 

Mürdümük 

Fabaceae Lathyrus inconspicuus L. Mürdümük 

Fabaceae Lathyrus nissolia L. Mürdümük 

Fabaceae Lathyrus pratensis L. Mürdümük TÜBİVES 

Fabaceae Lathyrus sativus L. Mürdümük 

Fabaceae 

Lathyrus saxatilis (Vent.) 

Vis. 

Mürdümük 

Fabaceae Lathyrus setifolius L. Mürdümük 

Fabaceae Lathyrus spathulatus Cel. Mürdümük 


Cedrus libani açıklığı, 1300 

m, 24 vii 1994, Mutlu 1054 







Mutlu 457 




Mutlu 272. 









11 v 1995, Mutlu 1312. 

Buzlukale Tepesi, Quercus 

coccifera çalılığı, 1250-1300 

m, 23 iv 1994, Mutlu 364 




Mutlu 459 



130


Fabaceae 

Lotononis genistoides (Fenzl) 

Benth. 

131 



Mutlu 679 


1994, Mutlu 901 

Fabaceae 

Lotus aegaeus (Griseb.) 

Boiss. 

Lüfer otu 

Fabaceae Lotus angustissimus L. Daryapraklı Gazelotu Beyşehir gölü 

Fabaceae 

Fabaceae 

Lotus corniculatus L. subsp. 

corniculatus 

Lotus corniculatus L. subsp. 

tenuifolius L. 

Lüfer otu 

Fabaceae Medicago constrica Dur. Yonca 

Fabaceae Medicago lupulina L. Yonca 

Fabaceae 

Fabaceae 

Medicago minima (L.) L. ex 

Bartal. var. brevispina Benth. 

Medicago minima (L.) L. ex 

Bartal. var. minima 

Gazel boynuzu 

Yonca 

Yonca 

Fabaceae Medicago noeana Boiss. Yonca 

Fabaceae 

Fabaceae 

Medicago orbicularis (L.) 

Bartal. 

Medicago polymorpha L. var. 

polymorpha 

Yonca 

Yonca 

Fabaceae Medicago radiata L. Yonca 

Fabaceae 

Fabaceae 

Medicago rigidula (L.) All. 

var. rigidula 

Medicago sativa L. subsp. 

sativa L. 

Yonca 

Yonca 

Fabaceae Medicago x varia Martyn Yonca 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Melilotus alba Desr. 

Melilotus officinalis (L.) 

Desr. 

Onobrychis armena Boiss. & 

Huet 

Onobrychis cornuta (L.) 

Desv. 

Onobrychis fallax Freyn & 

Sint. 

Korunga 

Korunga 

Korunga 




Mutlu 418. 




m 






1721. 




Mutlu 463. 





1454. 






1995, Mutlu 1492 


m, 2 vi 1995, Mutlu 170. 

TÜBİVES 




Mutlu 417. 


libani açıklığı, 1100-1200 m, 

25 vi 1994, Mutlu 957. 

Çatakbaşı Tepesi, yol kenarı, 


Mutlu 1121. 



TÜBİVES 

Fabaceae Onobrychis gracilis Besser Korunga TÜBİVES 

Fabaceae 

Onobrychis hypargyrea 

Boiss. 

Korunga 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Onobrychis montana DC. 

subsp. cadmea (Boiss.) P. W. 

Ball 

Korunga 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Onobrychis mutensis Kit Tan 

& Sorger 

Korunga 



Mutlu 1505 

TÜBİVES


Fabaceae 

Onobrychis oxydontha Boiss. 

subsp. armena (Boiss. & 

Huet) Aktoklu 

Korunga 

Fabaceae Onobrychis pisidica Boiss. Korunga 

Fabaceae Ononis pusilla L. Kayışkıran 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Ononis spinosa L. subsp. 

leiosperma (Boiss.) Sirj. 

Pisum sativum L. subsp. 

brevipedunculatum 

(P.H.Davis & Meikle) Ponert 

Pisum sativum L. subsp. 

sativum var. sativum 

Kayışkıran 

Yabani nohut 

Yabani nohut 

Fabaceae Robinia pseudoacacia L. Yalancı Akasya 

Fabaceae 

Fabaceae 

Tetragonolobus maritimus 

(L.) Roth 

Trifolium arvense L. var. 

arvense 

Çayır üçgülü 

Fabaceae Trifolium campestre Schreb. Çayır üçgülü 




Mutlu 454 







Mutlu 696 


yamaç, yol kenarı, 1150 m, 

16 x 1994, Mutlu 1158. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1419. 





kenarı, 1100-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 536. (Kültür). 

TÜBİVES 

Fabaceae Trifolium caudatum Boiss. Çayır üçgülü TÜBİVES 

Fabaceae Trifolium hirtum All. Çayır üçgülü 

Fabaceae 

Trifolium hybridum L. var. 

hybridum 


Fabaceae Trifolium lucanicum Gasp. Çayır üçgülü 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Trifolium nigrescens Viv. 

subsp. petrisavii (Clem.) 

Holmboe 

Trifolium purpureum Lois. 

Var. pamphylicum (Boiss. & 

Heldr.) Zoh. 

Trifolium pannonicum Jacq. 

subsp. elongatom (Willd.) 

Zoh. 

Trifolium physodes Stev. ex 

Bieb. var. physodes 

Trifolium pratense L. var. 

pratense 

Trifolium repens L. Var. 

repens 

Trifolium resupinatum L. var. 

resupinatum L. 








Tencerepınarı, tarla 

kenarlarında, 1250 m, 3 vi 

1995, Mutlu 1480. 




Mutlu 456. 



1514 






1722 




Mutlu 500. 

Uluborlu, Hekimdöndüren 

civarı, 1450-1650 G.Kaynak 





Mutlu 869 



m 


arası, Cedrus libani-Quercus 

coccifera açıklığı, 1100-1250 

m, 27 v 1994, Mutlu 561 



TÜBİVES 

132


Fabaceae Trifolium scabrum L. Çayır üçgülü 

Fabaceae Trifolium speciosum Willd. Çayır üçgülü TÜBİVES 

Fabaceae 

Trifolium sylvaticum Gerard 

ex Loisel 

Fabaceae Trigonella aurantiaca Boiss. Tırfıl 

Fabaceae 

Fabaceae 

Trigonella balansae Boiss. & 

Reuter 

Trigonella brachycarpa 

(Fisch.) Moris 


Tırfıl 

Tırfıl 



m 



1995, Mutlu 1482. 

Eğirdir, Sarıidris yolu, 1000- 

1250 m 






Mutlu 511 

Fabaceae 

Trigonella cephalotes Boiss. 

& Bal. 

Tırfıl 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Trigonella coerulescens 


Tırfıl 

(Bieb.) Hal. 


Fabaceae Trigonella fischeriana Ser. Tırfıl 




1725 

Fabaceae 

Trigonella foenum-graecum 


Tırfıl 

L. 


Fabaceae Trigonella lunata Boiss. Tırfıl TÜBİVES 

Fabaceae 


Trigonella monantha 

Tırfıl 


C.A.Meyer subsp. monantha 


Fabaceae Trigonella monspeliaca L. Tırfıl 

Fabaceae 

Fabaceae 

Trigonella polycarpa Boiss. 

& Heldr. 

Trigonella spruneriana Boiss. 

Subsp. spruneriana 

Tırfıl 

Tırfıl 

Fabaceae Trigonella strangulata Boiss. Tırfıl 

Fabaceae 

Trigonella tenuis Fisch. ex 

Bieb. 

Tırfıl 

Fabaceae Trigonella velutina Boiss. Tırfıl 

Fabaceae 

Vavilovia formosa (Stev.) 

A.Fed. 

TÜBİVES 

Fabaceae Vicia caesarea Boiss. & Bal. Fiğ TÜBİVES 

Fabaceae Vicia cassia Boiss. Fiğ TÜBİVES 

Fabaceae 

Vicia cracca L. subsp. 

atroviolacea (Bornm.) Davis 

Fiğ 

TÜBİVES 

Fabaceae 

Vicia cracca L. subsp. 

stenophylla Velen. 

Fabaceae Vicia cuspidata Boiss. Fiğ TÜBİVES 

Fabaceae Vicia ervilia (L.) Willd. Fiğ 

Fiğ 








m 




1726 




Mutlu 462 




Mutlu 499 


kenarı, Cedrus libani ormanı, 


Mutlu 543. 




1712. 

133


Fabaceae Vicia hirsuta (L.) S.F.Gray Fiğ 

Fabaceae Vicia hybrida L. Fiğ 

Fabaceae Vicia lathyroides L. Fiğ 

Fabaceae 

Fabaceae 

Vicia narbonensis L. subsp. 

narbonensis 

Vicia pannonica Crantz var. 

pannonica 

Fabaceae Vicia peregrina L. Fiğ 

Fabaceae 

Fabaceae 

Vicia sativa L. subsp. nigra 

(L.) Ehrh. var. nigra 

Vicia sativa L. subsp. nigra 

(L.) Ehrh. var. segetalis 

(Thuill.) Ser. ex DC. 

Fabaceae Vicia sativa L. subsp. sativa Fiğ 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Fabaceae 

Vicia truncatula Fischer EX 

Bieb. 

Vicia villosa Roth subsp. 

dasycarpa (Ten.) Cav. 

Vicia villosa Roth subsp. 

eriocarpa (Hausskn.) 

P.W.Ball 

Vigna unguiculata (L.) Walp. 

subsp. unguiculata 

Fagaceae Quercus cerris L. var. cerris Saçlı Meşe 

Fagaceae Quercus coccifera L. Kermes Meşesi 

Fagaceae 

Fagaceae 

Quercus infectoria Olivier 

subsp. boissieri (Reuter) 

O.Schwarz 

Quercus ithaburensis Decne. 

subsp. macrolepis (Kotschy) 

Hedge & Yalt. 

Fiğ 

Fiğ 

Fiğ 

Fiğ 

Fiğ 

Fiğ 

Fiğ 

Mazı Meşesi 

Meşe 

Fagaceae Quercus pubescens Willd. Tüylü Meşe 

Fagaceae Quercus trojana Webb Truva Meşesi 

Fagaceae 

Gentianaceae 

Gentianaceae 

Geraniaceae 

Quercus vulcanica [Boiss. & 

Heldr. ex] Kotschy 

Centaurium erythrea Rafn. 

Subsp. turcicum (Velen.) 

Melderis 

Centaurium tenuiflorum 

(Hoffmanns. & Link) Fritsch 

ex E.Jansen subsp. 

tenuiflorum 

Erodium absinthoides Willd. 

subsp. absinthoides 

Kasnak Meşesi 

Dönbaba 




m, 2 vi 1995, Mutlu 1411. 




Mutlu 555. 



11 v 1995, Mutlu 1338. 

TÜBİVES 






m 





m, 2 vi 1995, Mutlu 1383. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 




Mutlu 427. 

TÜBİVES 



1350 m, 7 ix 1996, Mutlu 

1776 


libani ormanı, 1200-1300 m, 

17 xi 1993, Mutlu 165 



TÜBİVES 



17 xi 1993, Mutlu 157. 

Zeybek Tepesi, tarla 

kenarlarında, 1250-1300 m, 

25 vi 1994, Mutlu 832. 

TÜBİVES 





25 vi 1994, Mutlu 884. 

TÜBİVES 

134


Geraniaceae 

Erodium acaule (L.) Bech. & 

Göcek kaynağı, 900-1000 m, 

Dönbaba 

Thell. 

25 iii 1994, Mutlu 227 

Geraniaceae 

Kırmızı Tepesi Kuzey yamaç, 

Erodium amanum Boiss. & 

Dönbaba 


Kotschy 

222 

Geraniaceae 

Erodium ciconium (L.) 


Dönbaba 

L'Herit 


Geraniaceae 

Beltaşı Dağı, Cedrus libani- 

Erodium cicutarium (L.) 

Juniperus excelsa ormanı, 

L'Herit. subsp. bipinnatum Dönbaba 

1300-1400 m, 25 iii 1994, 

(Cav.) Tourlet 

Mutlu 235. 


Geraniaceae 

Erodium cicutarium (L.) 


Dönbaba 

L'Herit. subsp. cicutarium 


Mutlu 310. 

Geraniaceae 

Erodium pelargoniiflorum 


Dönbaba 

TÜBİVES 

Geraniaceae 

Geranium cinereum Cav. 

subsp. subcaulescens 

(L'Herit. ex DC.) Hayek var. 

Turnagagası 

TÜBİVES 

subcaulescens 

Geraniaceae 

Geranium glaberrimum 


Turnagagası 




Geraniaceae 

Geranium lasiopus Boiss. & 

yamaç, rocky crevices, 1250- 

Turnagagası 

Heldr. 


848 

Geraniaceae Geranium lucidum L. Turnagagası 




1249. 


Geraniaceae 

Geranium macrostylum 


Turnagagası 

Boiss. 


Mutlu 288 

Geraniaceae Geranium purpureum Vill. Turnagagası 




Geraniaceae Geranium pusillum Burm. Fil Turnagagası 

Uluborlu, Tekketepe, TV 

kulesi, kayalık, 1878 m 

G.Kaynak 8340 

Geraniaceae 


Geranium pyrenaicum 

Turnagagası 

kenarlarında, 1150 -m, 16 vii 

Burm.f. 

1995, Mutlu 1542. 

Geraniaceae Geranium robertianum L. Turnagagası TÜBİVES 

Geraniaceae Geranium rotundifolium L. Turnagagası 




Mutlu 421. 

Geraniaceae Geranium sylvaticum L. Turnagagası 



1994, Mutlu 966 

Geraniaceae 


Geranium tuberosum L. 

Turnagagası 


subsp. tuberosum 


Geraniaceae 

Pelargonium endlicherianum 

Fenzl 

Sardunya 

Globulariaceae Globularia orientalis L. Küre çiçeği 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1065. 


Quercus coccifera-Cistus 

laurifolius, 1150-1250 m, 24 

vi 1994, Mutlu 668 

135


Globulariaceae 

Globularia trichosantha 

Fisch. & Mey. 

Küre çiçeği 

Grossulariaceae Ribes orientale Desf. Frenk Üzümü TÜBİVES 

Guttiferae 

Hypericum aviculariifolium 


aviculariifolium var. 

aviculariifolium 

Sarı Kantaron 

Guttiferae 

Guttiferae 

Guttiferae 

Guttiferae 

Guttiferae 

Guttiferae 

Guttiferae 



depilatum (Freyn & Bornm.) 

N.Robson var. depilatum 



uniflorum (Boiss. & Heldr.) 

Robson 

Hypericum confertum Choisy 

subsp. confertum 


subsp. stenobotrys (Boiss.) 

Holmboe 

Hypericum elongatum Ledeb. 

subsp. microcalycinum Boiss. 

& Heldr.) Robson 

Hypericum heterophyllum 

Vent. 

Hypericum hyssopifolium 

Chaix. subsp. elongatum 

(Ledeb.) Woronow var. 

microcalycinum (Boiss.& 

Heldr.) Boiss. 








Guttiferae Hypericum lydium Boiss. Sarı Kantaron 




Mutlu 287. 




1710. 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1067 

TÜBİVES 




1467. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



Mutlu 761 



1994, Mutlu 558 



Guttiferae Hypericum montbretii Spach Sarı Kantaron TÜBİVES 

Guttiferae Hypericum perforatum L. Delikli Kılıç otu 



955. 

Guttiferae Hypericum scabrum L. Sarı Kantaron 



Mutlu 638 

Guttiferae Hypericum ternatum Poulter Sarı Kantaron TÜBİVES 

Gymnogramnaceae 

Anogramma leptophylla (L.) 

Kuzgun tepesi, 1350 m, 24 

Link 

vii 1994, Mutlu 1084 

Haloragidaceae Myriophyllum spicatum L. Binyaprak Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Haloragidaceae 

Myriophyllum verticillatum 

L. 

Başaklı sucivanperçemi Beyşehir gölü 

Hydrocharitaceae Hydrocharis morsus-ranae L. Kurbağa zehiri Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Illecebraceae Herniaria glabra L. 

Zeybek Tepesi Kuzey yamaç, 


Mutlu 1616. 

Illecebraceae 

Herniaria micrantha 

A.K.Jacks. & Turrill. 

Illecebraceae Herniaria pisidica Brummitt Kırık otu TÜBİVES 

Illecebraceae 

Paronychia amani Chaudhri 

var. amani 

Dolama otu 

TÜBİVES 

Illecebraceae Paronychia argyroloba Stapf. Dolama otu 



1996, Mutlu 1787 




Mutlu 433 

136


Illecebraceae 

Illecebraceae 

Illecebraceae 

Paronychia carica Chaudhri 

var. carica 


var. stipulata Chaudhri 

Paronychia kurdica Boiss. 

subsp. kurdica var. kurdica 

Dolama otu 

Dolama otu 

Dolama otu 

Illecebraceae Paronychia lycica Chaudhri Dolama otu 

Iridaceae 

Iridaceae 

Crocus biflorus Miller subsp. 

crewei (Hooker fil.) Mathew 

Crocus chrysanthus (Herb.) 

Herb. 

Çiğdem 

Çiğdem 

Iridaceae Crocus danfordiae Maw Çiğdem 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



TÜBİVES 

Iridaceae Crocus fleischeri Gay Çiğdem TÜBİVES 

Iridaceae 

Crocus pallasii Goldb. subsp. 

pallasii 

Çiğdem 

Iridaceae Gladiolus italicus Miller Glayör 

Iridaceae 

Iridaceae 

Gladiolus anatolicus (Boiss.) 

Stapf 

Gladiolus atroviolaceus 

Boiss. 

Glayör 

Glayör 




Mutlu 195-197. 

Sazlıpınar, 1150-1250 m, 4 iii 




1250 m, 16 x 1994, Mutlu 

1134. 

Uluborlu, İleydağ-Gönen, 

1350 m G.Kaynak 5711 







m 

Iridaceae Iris pseudacorus L. Sarı Süsen Beyşehir gölü 

Iridaceae Iris schactii Markgraf Süsen 

Kızıldağ batı yamaçlar, 1400 

m, 4 iii 1995, Mutlu 1213 

Iridaceae 

Iris stenophylla Hausskn. & 

Siehe ex Baker subsp. 

stenophylla 

Süsen 



1994, Mutlu 198 

Juglandaceae Juglans regia L. Ceviz 

Juncaceae 

Juncaceae 

Juncus heldreichianus 

T.Marsson ex Parl. subsp. 

heldreichianus 

Juncus heldreichianus 

T.Marsson ex Parl. subsp. 

orientalis Snog. 

Hasır otu 

Hasır otu 

Juncaceae Juncus inflexus L. Hasır otu 

Juncaceae Juncus maritimus Lam. Hasır otu 

Juncaceae 

Juncus sparganiifolius Boiss. 

& Kotschy ex Buchenau 

Hasır otu 

Juncaceae Luzula forsteri (Sm.) DC. Luzul TÜBİVES 

Juncaginaceae Triglochin palustris L. TÜBİVES 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Acinos rotundifolius Pers. 

Ajuga chamaepitys (L.) 

Schreb. subsp. chia (Schreb.) 

Arcang. var. chia 


Schreb. subsp. palaestina 


Kısamahmut 

Kısamahmut 



11 v 1995, Mutlu 1346. 

(Kültür). 



25 vi 1994, Mutlu 882 



178 



16 vii 1995, Mutlu 1598. 





25 vi 1994, Mutlu 873 


m, 23 iv 1994, Mutlu 369. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1415. 

Uluborlu, Kapıdağ, Step, 

1200-1400 G.Kaynak 10070 

137


Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 


Schreb. subsp. mesogitana 


Ballota nigra L. subsp. 

anatolica P.H.Davis 

Clinopodium vulgare L. 

subsp. vulgare L. 

Cyclotrichium origanifolium 

(Labill.) Manden. & Scheng. 

Kısamahmut 

Yabani Fesleğen 

Lamiaceae Lamium amplexicaule L. Ballıbaba 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamium garganicum L. 

subsp. reniforme (Montbret 

& Aucher ex Benth.) 

R.R.Mill 

Lamium moschatum Miller 

var. rhodium (Gand.) R.Mill 

Lamium garganicum L. 

subsp. striatum (Sm.) Hayek 

Ballıbaba 

Ballıbaba 

Ballıbaba 

Lamiaceae Lamium pisidicum R.R.Mill Ballıbaba 

Buzlukale Tepesi, 1250 m, 23 

iv 1994, Mutlu 352. 



17 xi 1993, Mutlu 149 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Lamiaceae Lycopus europaeus L. Kurt ayağı Eğirdir gölü 

Lamiaceae 

Marrubium astracanicum 

Jacq. subsp. astracanicum 

İt sineği 

TÜBİVES 

Lamiaceae 


Jacq. subsp. macrodon 

(Bornm.) P. H. Davis 

İt sineği 

TÜBİVES 

Lamiaceae 

Marrubium globosum 

Montbret & Aucher ex 

Bentham subsp. globosum 

İt sineği 

Lamiaceae Marrubium lutescens Boiss. İt sineği TÜBİVES 

Lamiaceae 

Marrubium parviflorum 

Fisch. & Mey. subsp. 

parviflorum 

İt sineği 

Lamiaceae 

Marrubium parviflorum 

Fisch. & Mey. subsp. 

parviflorum Fisch. & Mey. 

İt sineği 

Lamiaceae Mentha aquatica L. Su nanesi 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Mentha longifolia (L.) Huds. 

subsp. typhoides (Briq.) 

Harley var. thyphoides 

Mentha spicata L. subsp. 

spicata 

Micromeria cristata (Hampe) 

Griseb. subsp. phrygia P.H. 

Davis 

Micromeria myrtifolia Boiss. 

& Hohen. 

Yabani Nane 

Yabani Nane 

Arpaderesi Tepesi güney 

yamaçlar, 1100-1250 m, 25 

iii 1994, Mutlu 229. 




Mutlu 280. 

Uluborlu, Başköy-Uluborlu, 

yol kenarı tarla, 1100 m 





Cedrus libani-Quercus 

coccifera ormanı, 1300 m, 27 

v 1994, Mutlu 599 



1650 m 



Mutlu 719 

TÜBİVES 

Kayaağzı mevkii, Beyşehir 

gölü 


vii 1994, Mutlu 1002. 


TÜBİVES 

Lamiaceae 

Güvercin otu 


26 iii 1994, Mutlu 897 

Zeybek Tepesi, Juniperus 

Lamiaceae Nepeta cadmea Boiss. Kedi nanesi 

excelsa-Cedrus libani ormanı, 


Mutlu 870 

Lamiaceae Nepeta italica L. Kedi nanesi TÜBİVES 

Lamiaceae 

Nepeta nuda L. subsp. 

albiflora (Boiss.) Gams 

Kedi nanesi 

TÜBİVES 



Lamiaceae 

glandulifera Hub.-Mor. & Kedi nanesi 


Davis 

1650 m 

138


Lamiaceae 

Nepeta nuda L. subsp. nuda 

L. 

Kedi nanesi 

Lamiaceae Ocimum basilicum L. Fesleğen 

Lamiaceae Origanum onites L. Mercanköşk 

Lamiaceae 

Origanum saccatum P.H. 

Davis 

Mercanköşk 

Lamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk 

Lamiaceae 

Origanum vulgare L. subsp. 

viride (Boiss.) Hayek 

Mercanköşk 

Lamiaceae Phlomis armeniaca Willd. Alevdudak 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Phlomis grandiflora 

H.S.Thompson var. 

grandiflora 

Phlomis leucophracta P.H. 

Davis & Hub.-Mor. 

Alevdudak 

Alevdudak 

Lamiaceae Phlomis nissolii L. Alevdudak 

Lamiaceae 

Phlomis pungens Willd. var. 

hirta Valen. 

Alevdudak 

TÜBİVES 



16 vii 1995, Mutlu 1537. 

(Kültür). 


m, 25 vi 1994, Mutlu 892 

TÜBİVES 



Mutlu 641 

TÜBİVES 


1994, Mutlu 926 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Lamiaceae Phlomis samia L. Alevdudak TÜBİVES 

Lamiaceae Prasium majus L. TÜBİVES 

Lamiaceae Prunella orientalis Bornm. TÜBİVES 

Lamiaceae Prunella vulgaris L. 

Lamiaceae Salvia aethiopis L. Adaçayı 

Lamiaceae Salvia bracteata Banks & Sol. Adaçayı 

Lamiaceae Salvia cadmica Boiss. Adaçayı 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Salvia candidissima Vahl 

subsp. occidentalis Hedge 

Salvia cryptantha Montbret & 

Aucher ex Benth. 

Salvia cyanescens Boiss. & 

Bal. 

Adaçayı 

Adaçayı 

Adaçayı 








Gelendost, Esinyurt köyü, yol 

kenarı, 1000 m 

Armutlu köyü, tarla, 1200 m, 

3 vi 1995, Mutlu 1496 




486 

TÜBİVES 

Lamiaceae Salvia dichroantha Stapf Adaçayı TÜBİVES 

Lamiaceae Salvia frigida Boiss. Adaçayı 

Lamiaceae 

Salvia heldreichiana Boiss. 

ex Benth. 

Adaçayı 

Lamiaceae Salvia syriaca L. Adaçayı 

Lamiaceae Salvia tomentosa Mill. Adaçayı 

Lamiaceae 

Salvia verticillata L. subsp. 

amasiaca (Freyn & Bornm.) 

Bornm. 

Adaçayı 




Mutlu 415 



25 vi 1994, Mutlu 874 




586 


m, 25 vi 1994, Mutlu 841 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1422 



Mutlu 631 



Mutlu 708. 

139


Lamiaceae Salvia virgata Jacq. Adaçayı 



Mutlu 663 

Lamiaceae Salvia viridis L. Adaçayı 




Lamiaceae Satureja cuneifolia Ten. Satureja 



Mutlu 1628 

Lamiaceae Satureja thymbra L. Satureja TÜBİVES 

Lamiaceae 

Scutellaria albida L. subsp. 

Albida 

Kaside 

TÜBİVES 

Lamiaceae Scutellaria altissima L. Kaside TÜBİVES 

Lamiaceae Scutellaria galericulata L. Kaside 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Scutellaria orientalis L. 

subsp. alpina (Boiss.) O. 

Schwarz var. alpina (Boiss.) 

O. Schwarz 

Scutellaria orientalis L. 

subsp. pinnatifida 

Edmondson 

Scutellaria rubicunda 

Hornem. subsp. subvelutina 

(Rech. fil) Edmondson 

Kaside 

Kaside 

Kaside 

Lamiaceae Scutellaria salviifolia Benth. Kara Kurbağa otu 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Sideritis condensata Boiss. & 

Heldr. apud Bentham 

Sideritis congesta P.H.Davis 

& Hub.-Mor. 

Sideritis montana L. subsp. 

montana 

Sideritis montana L. subsp. 

remota (d'Urv.) P.W.Ball ex 

Heywood 

Sideritis pisidica Boiss. & 


Sideritis serratifolia Hub.- 

Mor. 

Stachys annua (L) L. subsp. 

ammophila (Boiss. & Bal.) 

Samuelss. 

Stachys annua (L.) L. subsp. 

annua var. annua 

Stachys citrina Boiss. & 

Heldr. subsp. citrina 

Stachys cretica L. subsp. 

anatolica Rech.f. 


smyrnaea Rech. fil. 

Stachys germenica L. subsp. 

bithynica (Boiss.) 

Bhattacharjee 

Stachys iberica Bieb. subsp. 

iberica Bieb. var. densipilosa 

Bhattacharjee 

Stachys lavandulifolia Vahl 

var. lavandulifolia 

Kara Kurbağa otu 






Yaz Karabaşı 

Karabaş 

Karabaş 

Karabaş 

Karabaş 

Tüylü Karabaş 

Karabaş 

Karabaş 

140 



m, 24 vii 1999, H.Şağban 

2831. 

TÜBİVES 








1450 

TÜBİVES 





Mutlu 674 



TÜBİVES 



16 vii 1995, Mutlu 1589 

TÜBİVES 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1430. 

TÜBİVES 



Mutlu 706 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



Mutlu 73 

TÜBİVES


Lamiaceae 

Lamiaceae 

Stachys woronowii 

(Schischkin ex Grossh.) R. 

Mill 

Teucrium chamaedrys L. 

subsp. chamaedrys 

Karabaş 

Yer Meşesi 

141 

TÜBİVES 

Lamiaceae 

Teucrium chamaedrys L. 

subsp. lydium O. Schwarz 

Yer Meşesi 

TÜBİVES 

Lamiaceae 

Teucrium kotschyanum 

Poech 

Yer Meşesi 

TÜBİVES 

Lamiaceae 

Teucrium lamiifolium D'Urv. 

subsp. lamiifolium D'Urv. 

Yer Meşesi 

TÜBİVES 

Lamiaceae Teucrium montanum L. Yer Meşesi TÜBİVES 

Lamiaceae 

Teucrium orientale L. var. 

orientale 

Yer Meşesi 

TÜBİVES 

Lamiaceae Teucrium polium L. Yer Meşesi 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1061 


m, 16 vii 1995, Mutlu 1597. 

Lamiaceae Teucrium pruinosum Boiss. Yer Meşesi TÜBİVES 

Lamiaceae 

Teucrium scordium L. Subsp. 

scordioides (Schreber) Maire Bataklık kısamahmut otu Beyşehir gölü 

& Petitmengin 

Lamiaceae Teucrium spinosum L. Yer Meşesi TÜBİVES 

Lamiaceae 

Thymus cherlerioides Vis. 

var. cherlioides 

Kekik 

TÜBİVES 

Lamiaceae 

Thymus longicaulis C.Persl 

subsp. chaubardii (Boiss. & 

Heldr. ex Reich.f.) Jalas var. 

antalyanus (Klokov) Jalas 

Kekik 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 




chaubardii 




subisophyllus (Borbas) Jalas 

Thymus longicaulis C.Presl 


Heldr. ex Reichb. fil.) Jalas 

var. alternus Jalas 

Thymus sipyleus Boiss. 

subsp. sipyleus var. sipyleus 

Thymus zygioides Griseb. 

subsp. lycaonicus (Celak.) 

Ronniger 

Wiedemannia orientalis 

Fisch. & Mey. 

Ziziphora clinopodioides 

Lam. 

Ziziphora persica Bunge 

Ziziphora taurica Bieb. 

Subsp. taurica 

Lamiaceae Ziziphora tenuior L. 

Kekik 

Kekik 

Kekik 

Kekik 

Kekik 



Mutlu 735 



Mutlu 766. 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1397. 

TÜBİVES 


m, 25 vi 1994, Mutlu 840 




Mutlu 820 



23 iv 1994, Mutlu 357 

TÜBİVES 




Mutlu 464 







Mutlu 1111 

Lemnaceae Lemna gibba L. Şişkin Su Mercimeği Kayaağzı mevkii 

Lemnaceae Lemna minor L. Küçük sumercimeği 

Kayaağzı mevkii, Beyşehir 

gölü


Lemnaceae Lemna triculsa L. Zincirsi sumercimeği Beyşehir gölü 

Lentibulariaceae Utricularia australis R.Br. Sumiğferi Beyşehir gölü 

Lentibulariaceae Utricularia vulgaris L. Su Tulumcuğu TÜBİVES 

Liliaceae Allium ampeloprasum L. Yabani Soğan 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1410 

Liliaceae Allium atroviolaceum Boiss. Yabani Soğan 



Mutlu 714. 

Liliaceae Allium cassium Boiss. Yabani Soğan TÜBİVES 

Liliaceae Allium cepa L. Yabani Soğan 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Allium cupani Rafin. subsp. 

hirtovaginatum (Kunth) 

Stearn 

Allium flavum L. subsp. 

tauricum (Besser ex Rchb.) 

Stearn var. tauricum 

Allium frigidum Boiss. & 

Heldr. 

Allium guttatum Steven 

subsp. sardoum (Moris) 

Stearn 

Allium myrianthum Boiss. 

var. floribus albidis Regel 

Yabani Soğan 

Yabani Soğan 

Yabani Soğan 

Yabani Soğan 

Yabani Soğan 

Liliaceae Allium orientale Boiss. Yabani Soğan 

Liliaceae 

Liliaceae 

Allium paniculatum L. subsp. 

paniculatum 

Allium phanerantherum 

Boiss. & Hausskn. subsp. 

phanerantherum 

Yabani Soğan 

Yabani Soğan 



1995, Mutlu 1535. (Kültür). 

TÜBİVES 


1994, Mutlu 904. 

TÜBİVES 



Mutlu 751 

TÜBİVES 



1348 



m, 23 vii 1994, Mutlu 997 



1995, Mutlu 1575 

Liliaceae Allium reuterianum Boiss. Yabani Soğan TÜBİVES 

Liliaceae Allium scabriflorum Boiss. Yabani Soğan 

Çatakbaşı Tepesi, 1150 m, 16 

vii 1995, Mutlu 1596 


Liliaceae 

Allium scorodoprasum L. 


Yabani Soğan 

subsp. rotundum (L.) Stearn 


516 

Liliaceae 

Liliaceae 

Allium sibthorpianum 

Schultez & Schultez fil. 

Allium sphaerocephalon L. 

subsp. sphaerocephalon 

Yabani Soğan 

Yabani Soğan 

Liliaceae Allium stamineum Boiss. Yabani Soğan 

TÜBİVES 

Liliaceae Allium stylosum O.Schwarz Yabani Soğan TÜBİVES 

Liliaceae Allium vineale L. Yabani Soğan 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Asphodeline anatolica E. 

Tuzlacı 

Asphodeline damascena 

(Boiss.) Baker subsp. 

damascena 

Asphodeline lutea (L.) 

Reichb. 

Bellevalia tauri Feinbrun 

Yalancı çiriş 





Mutlu 799 



Mutlu 702 



1517. 

TÜBİVES 


25 vi 1994, Mutlu 899 





1300 m, 24 iii 1994, Mutlu 

595 

142


Liliaceae 

Colchicum baytopiorum C.D. 

Brickel 

Acı Çiğdem 

Liliaceae Colchicum burttii Meikle Acı Çiğdem 

TÜBİVES 

Liliaceae 

Colchicum cilicicum (Boiss.) 

Dammer 

Acı Çiğdem 

TÜBİVES 

Liliaceae Colchicum kotschyi Boiss. Acı Çiğdem TÜBİVES 

Liliaceae 

Colchicum szovitsii Fisch. & 

Mey. 

Acı Çiğdem 

TÜBİVES 

Liliaceae 

Colchicum triphyllum 

G.Kunze 

Acı Çiğdem 

Liliaceae Colchicum variegatum L. Acı Çiğdem 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Fritillaria acmopetala Boiss. 

subsp. acmopetala 

Fritillaria carica Rix. subsp. 

carica 

Fritillaria crassifolia Boiss. & 

Huet subsp. crassifolia 

Fritillaria hermonis Fenzl 

subsp. amana Rix 

Ters Lale 

Ters Lale 

Ters Lale 

Ters Lale 

Liliaceae Fritillaria pinardii Boiss. Ters Lale 

Liliaceae 

Fritillaria sibthorpiana (Sm.) 

Baker subsp. sibthorpiana 

Ters Lale 

Liliaceae Fritillaria whittallii Baker Ters Lale 

Liliaceae 

Liliaceae 

Gagea bohemica (Zauschn.) 

Sch. Bip. & Schult. f. 

Gagea foliosa (J. & C.Presl) 

Schultes & Schultes fil. 

Altın yıldız 


Liliaceae Gagea granatelli (Parl.) Parl. Altın yıldız 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Liliaceae 

Gagea peduncularis (J. & 

C.Presl) Pascher 

Gagea villosa (Bieb.) Duby 

var. villosa 

Hyacinthella heldreichii 

(Boiss.) Chouard 

Merendera attica (Spruner) 

Boiss. & Spruner 

Merendera sobolifera 

C.A.Mey. apud Fisch. & 

Mey. 

Merendera trigyna (Steven ex 

Adam) Stapf 



Sümbül 

Çayır zafranı 






Mutlu 196 




Külbaşı Tepesi, yol kenarı, 

1150 m, 7 x 1995, Mutlu 

1647 



1300-1500 m, 23 iv 1994, 

Mutlu 1269 

TÜBİVES 



1500-1550 m, 24 iii 1994, 

Mutlu 342 

Kızıl Tepesi batı yamaçlar, 

1400- 1500 m, 26 iii 1994, 

Mutlu 248 



1300-1500 m, 23 iv 1994, 





1357 

Sazlıpınar, 1150-1250 m, 4 iii 

1995, -Mutlu 1206. 

TÜBİVES 

Karakaya köyü, tarla 


iii 1994, Mutlu 231 




206. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



220 

TÜBİVES 

143


Liliaceae 

Muscari armeniacum 

Leichtlin ex Baker 

Misk soğanı 

Liliaceae Muscari comosum (L.) Miller Misk soğanı 

Liliaceae Muscari neglectum Guss. Misk soğanı 

Liliaceae Muscari tenuiflorum Tausch Misk soğanı TÜBİVES 

Liliaceae 

Ornithogalum armeniacum 

Baker 

Tükürük otu 

Kıyakdede Dağı doğu 

yamaçlar, tarla kenarlarında, 

1150 m, 11 v 1995, Mutlu 

1301. 






1994, Mutlu 199. 



1350 

Liliaceae Ornithogalum comosum L. Tükürük otu TÜBİVES 

Liliaceae 

Ornithogalum lanceolatum 

Labill. 


TÜBİVES 

Liliaceae 

Ornithogalum montanum 



Cyr. 


Liliaceae Ornithogalum narbonense L. Tükürük otu 




Mutlu 864 

Liliaceae 

Ornithogalum oligophyllum 

E.D.Clarke 





347. 

Liliaceae Ornithogalum pyrenaicum L. Tükürük otu TÜBİVES 

Ornithogalum sphaerocarpum 


Liliaceae 


Kerner 



Ornithogalum ulophyllum 


Liliaceae 


Hand.-Mazz. 


608. 

Liliaceae Ornithogalum umbellatum L. Tükürük otu TÜBİVES 

Liliaceae 

Ornithogalum wiedemannii 

Boiss. 


Liliaceae Polygonatum orientale Desf. Mührüsüleyman TÜBİVES 

Liliaceae Scilla autumnalis L. Mavi yıldız 

Liliaceae Scilla bifolia L. Mavi yıldız TÜBİVES 

Liliaceae Scilla melaina Speta Mavi yıldız TÜBİVES 

Liliaceae 

Liliaceae 

Tulipa armena Boiss. var. 

lycica (Baker) Marais 

Tulipa orphanidea Boiss. ex 

Heldr. 

Lale 

Lale 

Liliaceae Tulipa sylvestris L. Lale 


vii 1994, Mutlu 1310. 

Zeybek Tepesi, 1300 m, 7 x 

1995, Mutlu 1643 



1355. En.- LC. 

TÜBİVES 

Liliaceae Tulipa sylvestris L. Lale TÜBİVES 

Linaceae 

Linum austriacum L. subsp. 

austriacum 

Keten 

Park girişi yol kenarı, 1250- 

1300 m, 22 iv 1994, Mutlu 

299. 



m 

Linaceae Linum catharticum L. Keten TÜBİVES 

Linaceae 

Linum flavum L. Subsp. 


Keten 

scabrinerve (Davis) Davis 


Linaceae 

Linum hirsutum L. subsp. 

anatolicum (Boiss.) Hayek 

var. anatolicum 

Keten 

Orman evler park girişi arası, 

Quercus coccifera 1100-1250 

m, 27 v 1994, Mutlu 484 

Linaceae 


pseudoanatolicum Davis 

Keten 



144


Linaceae Linum nodiflorum L. Keten 

Orman evler park girişi arası, 

Quercus coccifera çalılığı, 


Mutlu 549. 

Linaceae Linum tenuiflorum L. Keten 



Loranthaceae 


Arceuthobium oxycedri 

Ardıç Burcu 


(DC.) M. Bieb. 

177. 

Loranthaceae 

Çatakbaşı Tepesi, Crataegus 

Viscum album L. subsp. 

Ökse otu 

üzerinde, 1150-1300 m, 16 x 

album 

1994, Mutlu 1119. 

Lythraceae Lythrum hyssopifolia L. 



1995, Mutlu 1602. 

Lythraceae Lythrum saicaria L. Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Lythraceae Lythrum thymifolia L. Beyşehir gölü 

Lythraceae 

Lythrum tribracteatum 


Malvaceae 

Salzm. 

Alcea apterocarpa (Fenzl) 

Boiss. 

Gülhatmi 

Malvaceae Alcea pallida Waldst. & Kit. Gülhatmi 


m, 25 vi 1994, Mutlu 958 



Mutlu 1632. 

Malvaceae Alcea pisidica Hub.-Mor. Gülhatmi TÜBİVES 

Malvaceae Althaea cannabina L. Kenevir Hatmi Eğirdir gölü 

Malvaceae Althaea officinalis L. Tıbbi Hatmi Beyşehir gölü 

Malvaceae Malva neglecta Wallr. Ebegümeci 

Malvaceae Malva sylvestris L. Ebegümeci 

Moraceae Morus nigra L. Kırmızı Dut 

Morinaceae Morina persica L. 



1994, Mutlu 1180 


3 vi 1995, Mutlu 1500. 



1743. (Kültür). 


kuzey yamaç, 1150 m, 7 x 

1995, Mutlu 1621 

Najadaceae 

Najas marina L. subsp. 

armata (Lindb.fil.) Horn 

Dikenli superisi 


Najadaceae Najas minor All. Küçük superisi Beyşehir gölü 

Nymphaeaceae Nuphar lutea (L.) Sm. Sarı Nilüfer Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Nymphaeaceae Nymphaea alba L. Beyaz Nilüfer Beyşehir gölü 

Oleaceae 

Oleaceae 

Fraxinus angustifolia Vahl 

subsp. angustifolia 

Fraxinus ornus L. subsp. 

cilicica (Lingelsh.) Yalt. 

Dişbudak 

Dişbudak 

Oleaceae Jasminum fruticans L. Yasemin 




321 

TÜBİVES 

Oleaceae 

Olea europaea L. var. 

europaea L. 

Yabani Zeytin 

TÜBİVES 

Oleaceae Phillyrea latifolia L. Akçakesme TÜBİVES 

Onagraceae Epilobium angustifolium L. Yakı otu TÜBİVES 

Onagraceae 

Epilobium gemmascens 

C.A.Meyer 

Yakı otu 

TÜBİVES 

Onagraceae Epilobium hirsutum L. Yakı otu 

Onagraceae 

Epilobium lanceolatun Seb. 

& Mauri 

Yakı otu 




Mutlu 430 

Park girişi, kaynak civarı, 

1150-1200 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1137. 

TÜBİVES 

145


Onagraceae 

Onagraceae 

Orchidaceae 

Orchidaceae 

Orchidaceae 

Orchidaceae 

Orchidaceae 

Epilobium minutiflorum 

Hausskn. 

Epilobium tetragonum L. 

Subsp. tetragonum 

Anacamptis pyramidalis (L) 

L.C.M.Richard 

Cephalanthera damasonium 

(Miller) Druce 

Cephalanthera epipactoides 

Fisch. & Mey. 

Cephalanthera kurdica 

Bornm. ex Kranzlin 

Cephalanthera longifolia (L.) 

Fritsch 

Yakı otu 

Dörtköşeli yakıotu 

Orkide 

Sefelantera 

Sefelantera 

Sefelantera 

Sefelantera 



Mutlu 707 


TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Orchidaceae 

Dactylorhiza romana (Seb.) 

Soo subsp. romana 

Orkide 

TÜBİVES 

Orchidaceae 

Dactylorhiza saccifera 

(Brongn.) Soo 

Orkide 

TÜBİVES 

Orchidaceae 

Epipactis condensata Boiss. 

ex D.P. 

Bataklık sahlebi 

Orchidaceae 

Epipactis microphylla (Ehrh.) 

Swartz 

Bataklık sahlebi 

TÜBİVES 

Orchidaceae Listera ovata (L.) R. Br. Orkide TÜBİVES 

Orchidaceae 

Neotinea maculata (Desf.) 

Stearn 

Orkide 

TÜBİVES 

Orchidaceae 

Ophrys holoserica (Burm. 

fil.) Greuter subsp. holoserica 

Orkide TÜBİVES 

Ophrys holoserica (Burm. 

Orchidaceae 

fil.) Greuter subsp. 

Orkide 

WWF 

heterochila Renz & Taub. 

Orchidaceae Orchis coriophora L. Orkide TÜBİVES 

Orchidaceae 

Orchis mascula (L.) L. subsp. 

pineterum (Boiss. & 

Kotschy) E.G.Camus 

Orkide 

Orchidaceae 

Orchis morio L. subsp. picta 

(Loisel.) K. Richter 

Orkide 

TÜBİVES 

Orchidaceae Orchis pallens L. Orkide TÜBİVES 

Orchidaceae Orchis sancta L. Orkide TÜBİVES 

Orchidaceae 

Orchis spitzelii Sauter ex 

W.Koch 

Orkide 

TÜBİVES 

Orchidaceae 

Platanthera chlorantha 

(Custer) Reichb. 

Orkide 

TÜBİVES 

Orobanchaceae 

Orobanche caryophyllacea 

Sm. 

Canavar otu 

Orobanchaceae Orobanche caucasica Beck Canavar otu 



11 v 1995, Mutlu 1342 

Yandağ, Danaağılı tepe, 1450 

m 

Orman evleri su pompası, 

Cedrus libani- Juniperus 

excelsa ormanı, 1150-1250 

m, 23 iv 1994, Mutlu 326. 

E.Medit. 


Thymus üzerinde, 1200 m, 25 

iii 1994, Mutlu 219. 


Lamiaceae üzerinde, 1250 m, 

3 vi 1995, Mutlu 1493. 

Orobanchaceae Orobanche cilicica G. Beck Canavar otu TÜBİVES 

Orobanchaceae Orobanche fuliginosa Reuter Canavar otu TÜBİVES 

Orobanchaceae Orobanche grisebachii Reuter Canavar otu 


kasabası, bozkır, 1050 m 

Orobanchaceae Orobanche minor Sm. Canavar otu 

Külbaşı Tepesi, on 

Asteraceae, 1200 m, 3 vi 

1995, Mutlu 1501. 

Orobanchaceae Orobanche mutelii F.Schultz Canavar otu 

Orobanchaceae 

Phelypaea coccinea (Bieb.) 

Poiret 



m 

TÜBİVES 

146


Paeoniaceae 

Papaveraceae 

Paeonia mascula (L.) Miller 

subsp. mascula 

Corydalis solida (L.) Sw. 

subsp. solida 

Papaveraceae Fumaria asepala Boiss. Şahtere 

Papaveraceae Fumaria cilicica Hausskn. Şahtere 

Papaveraceae Fumaria officinalis L. Şahtere 

Papaveraceae Fumaria parviflora Lam. Şahtere 

Papaveraceae Fumaria vailantii Loisel Şahtere 

Ayı gülü-Şakayık 

Papaveraceae Glaucium flavum Crantz Boynuzlu Gelincik 

Papaveraceae Glaucium leiocarpum Boiss. Boynuzlu Gelincik 

Papaveraceae 

Hypecoum imberbe Sibth. & 

Sm. 

Papaveraceae Hypecoum pendulum L. 

Papaveraceae Hypecoum procumbens L. 

Papaveraceae 

Papaver apokrinomenon 

Fedde 

Gelincik 

Papaveraceae Papaver argemone L. Gelincik 

Papaveraceae 

Papaver commutatum Fisch. 

& Mey. 

Gelincik 

Papaveraceae Papaver dubium L. Gelincik 

Papaveraceae 

Papaver macrostomum Boiss. 

& Huet ex Boiss. 

Gelincik 

Papaveraceae Papaver postii Fedde Gelincik 

Papaveraceae Papaver rhoeas L. Gelincik 

Papaveraceae Papaver somniferum L. Gelincik 

Papaveraceae 

Papaveraceae 

Papaveraceae 

Papaver spicatum Boiss. var. 

spicatum 

Papaver stylatum Boiss. & 

Bal. 

Roemeria hybrida (L.) DC. 

subsp. hybrida 

Gelincik 

Gelincik 

Pinaceae Cedrus libani A.Rich. Sedir, Katran 



m 



1994, Mutlu 200 


arası, 1250-1300 m, 23 iv 

1994, Mutlu 269 



Karakaya village, Taşlı 

Tepesi, göl kıyısı, 1100 m, 23 



m, 2 vi 1995, Mutlu 1409 


m, 23 iv 1994, Mutlu 371 

Park girişi yol kenarları, 1200 

m, 2 vi 1995, Mutlu 1405 

Orman evleri Park girişi 


1994, Mutlu 525 

Karakaya köyü, tarla 


iii 1994, Mutlu 232 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1404 


23 iv 1994, Mutlu 351 



Mutlu 743 



11 v 1995, Mutlu 1297 

Buzlukale Tepesi, Quercus 

coccifera çalılığı, 1250-1300 

m, 23 iv 1994, Mutlu 360 



1994, Mutlu 541 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1371- 


Bedikpınarı, kaynak civarı, 

1000-1100 m, 23 iv 1994, 

Mutlu 1095 




Mutlu 481 


3 vi 1995, Mutlu 1519. 

(Kültür). 

TÜBİVES 

Gelendost, Bağıllı köyü, 




11 v 1995, Mutlu 1298-1318 

Kızıldağ kuzey yamaçlar, 


Mutlu 168 

147


Pinaceae 

Pinus nigra J.F.Arnold subsp. 

pallasiana (Lamb.) Holmboe 

Karaçam 

Plantaginaceae Plantago holosteum Scop. Sinir otu 

Plantaginaceae Plantago lanceolata L. Sinir otu 

Plantaginaceae 

Plumbaginaceae 







Plantago major L. subsp. 

intermedia (Gilib.) Lange 

Acantholimon acerosum 

(Willd.) Boiss. var. acerosum 


(Willd.) Boiss. var. 

brachystachyum Boiss. 

Acantholimon caesareum 

Boiss. & Bal. 

Acantholimon puberulum 

Boiss. & Bal. var. puberulum 

Acantholimon ulicinum 

(Willd. ex Sch. Bip.) Boiss. 

var. ulicinum 

Acantholimon venustum 

Boiss. var. venustum 

Armeria cariensis Boiss. var. 

cariensis 

Plumbaginaceae Plumbago europaea L. 

Poaceae 

Poaceae 

Aegilops biuncialis Vis. 

Aegilops columnaris 

Zhukovsky 

Sinir otu 

Kar dikeni 

Kar dikeni 

Kar dikeni 

Kar dikeni 

Kar dikeni 

Kar dikeni 




166. (kültür). 



Mutlu 768 




807. 


vi 1994, Mutlu 965. 



16 vii 1995, Mutlu 1608 

TÜBİVES 




814 





1995, Mutlu 1474. 




ormanı açıklıkları, 1200-1300 

m, 18 xi 1993, Mutlu 174 



m, 11 v 1995, Mutlu 992 



Mutlu 727. 

TÜBİVES 

Poaceae 

Aegilops cylindrica Host 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1376 

Poaceae 

Aegilops geniculata Roth 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1401 

Poaceae 

Aegilops markgrafii 

(Greuter) Hammer 

TÜBİVES 

Poaceae 

Aegilops neglecta Req. ex 

Bertol. 

TÜBİVES 

Poaceae 

Aegilops triuncialis L. subsp. 


triuncialis 

m, 2 vi 1995, Mutlu 1389. 

Poaceae Agrostis stolonifera L. 



Mutlu 643 

Poaceae 

Aira elegantissima Schur 


subsp. elegantissima 


Poaceae 

Alopecurus arundinaceus 

Yol kenarı, park girişi, 1200 


Poir. 

m, 2 vi 1995, Mutlu 1425 

Poaceae Alopecurus lanatus Sm. Tilki kuyruğu TÜBİVES 

Poaceae 

Alopecurus myosuroides 

Göztepe Dağı, 1200 m, 23 iv 


Huds. var. myosuroides 


Poaceae 

Küçüksivri Tepesi, 1500- 

Alopecurus textilis Boiss. 


1550 m, 23 iv 1994, Mutlu 

subsp. textilis 

345 

148


Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Anthoxanthum odoratum L. 

subsp. odoratum L. 

Apera intermedia Hack. apud 

Zederb. 

Arrheatherum palaestinum 

Boiss. 

Arrhenatherum elatius (L.) 

P.Beauv. ex J. & C.Presl 

subsp. elatius 

Arrhenatherum kotschyi 

Boiss. 

Avena barbata Pott ex Link 

subsp. barbata 

Haşişe 

Çayır Yulafı 



Yulaf 

Poaceae Avena sativa L. Yulaf 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Avena sterilis L. subsp. 

sterilis L. 

Bothriochloa ischaemum (L.) 

Keng 

Brachypodium sylvaticum 

(Hudson) P.Beauv. 

Yulaf 

Poaceae Briza humilis M.Bieb. Kuş ekmeği 

TÜBİVES 



Mutlu 782 



1490 

TÜBİVES 




TÜBİVES 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1424. 

(Kültür). 

TÜBİVES 



TÜBİVES 

Poaceae Briza media L. Kuş ekmeği TÜBİVES 

Poaceae 

Bromus benekenii (Lange) 

Trimen 

Brom otu 

Poaceae 

Bromus cappadocicus Boiss. 

& Bal. subsp. cappadocicus 

Brom otu 

TÜBİVES 

Poaceae Bromus danthoniae Trin. Brom otu 

Poaceae Bromus intermedius Guss. Brom otu 

Poaceae 

Bromus japonicus Thunb. 

subsp. japonicus 

Brom otu 

Poaceae Bromus scoparius L. Brom otu 

Poaceae Bromus squarrosus L. Brom otu 

Poaceae Bromus sterilis L. Brom otu 

Poaceae Bromus tectorum L. Brom otu 

Poaceae Bromus tomentellus Boiss. Brom otu 

Poaceae 

Calamagrostis 

pseudophragmites (Haller 

fil.) Koeler 

Suvari çayır otu 




1465 


1994, Mutlu 918 



Mutlu 694. 



Mutlu 640 



yol kenarı, 1250 m, 25 vi 

1994, Mutlu 806. 



Mutlu 782. 



m 



yol kenarı, 1250-1300 m, 25 

vi 1994, Mutlu 822. 







1359 

Gölcük 

149


Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Catabrosa aquatica (L.) 

P.Beauv. 

Chrysopogon gryllus (L.) 

Trin. var. gryllus 

Crypsis schoenoides (L.) 

Lam. 

Cynodon dactylon (L.) Pers. 

var. dactylon 

Cynodon dactylon (L.) Pers. 

var. villosus Regel 

Dactylis glomerata L. subsp. 

hispanica (Roth) E.Nyman 

Deschampsia caespitosa (L.) 

P.Beauv. 

Echinaria capitata (L.) Desf. 

Echinochloa crus-galli (L.) 

P.Beauv. 

Poaceae Elymus canicus (L.) L. 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Elymus elongatus (Host) 

Runemark subsp. elongatus 

Elymus farctus (Viv.) 

Runemark ex Melderis subsp. 

farctus var. farctus 

Elymus hispidus (Opiz) 

Melderis subsp. barbulatus 

(Schur) Melderis 

Elymus lazicus (Boiss.) 

Melderis subsp. divaricatus 

(Boiss. & Bal.) Melderis 

Elymus repens (L.) Gould 

subsp. elogatiformis 

(Drobov) Melderis 

Elymus tauri (Boiss. & Bal.) 

Melderis subsp. tauri 

Eragrostis cilianensis (All.) 

Vign.-Lut. Ex Janch. 

Eragrostis collina Trin. 

Ayrık otu 

Ayrık otu 

Ayrık otu 

Toplu Kanş 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1381. 

Küçüksivri Tepesi, Cedrus 


23 iv 1994, Mutlu 952 

TÜBİVES 



Bedikpınarı, tarla 


24 vii 1994, Mutlu 1093 

Cedrus libani ormanı , 1250- 



TÜBİVES 

Poaceae Eremopoa capillaris R.Mill TÜBİVES 

Poaceae 

Eremopoa songarica 

(Schrenk) Roshev. 

TÜBİVES 

Poaceae Festuca heterophylla Lam. Fetük 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Festuca jeanpertii (St.-Yves) 

F.Markgraf apud Hayek 

subsp. jeanpertii 

Festuca pinifolia (Hackel ex 

Boiss.) Bornm. var. phrygia 

(St.-Yves) Markgr.-Dannenb. 


Boiss.) Bornm. var. pinifolia 


Boiss.) Bornm. var. pinifolia 

Fetük 

Fetük 

Fetük 

Fetük 






1996, Mutlu 1795 

Uluborlu, İleydağ-Çatak, 

1350 m G.Kaynak 12699 

Yandağ, Diktaş tepe, bozkır, 

1600-1700 m 



Mutlu 755 




1696. 





1995, Mutlu 1575 





1996, Mutlu 1792 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1079. 

Sazlıpınar- Külbaşı Tepesi, 


Mutlu 648 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



TÜBİVES 

150


Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Festuca valesiaca Sch. Ex 

Gaudin 

Gaudiniopsis sorgerae M. 

Doğan 

Gaudinopsis macra (M.Bieb.) 

Eig subsp. macra 

Helictotrichon pubescens 

(Hudson) Besser ex Schultes 

& Schultes fil. subsp. 

pubescens 

Fetük 

Poaceae Hordeum bulbosum L. Arpa 

Poaceae 

Poaceae 

Hordeum murinum L. subsp. 

glaucum (Steud.) Tzvelev 

Hyparrhenia hirta (L.) Stapf 

Dıvar Arpası 

151 



TÜBİVES 

Poaceae Isolepis setacea (L.) R.Br. TÜBİVES 


3 vi 1995, Mutlu 1499 






yol kenarı, 1250 m, 25 vi 

1994, Mutlu 804. 



Mutlu 729. 


köyü, dere içi taşlık alanlar 


Poaceae Koeleria brevis Steven Parlak ot 





Poaceae Koeleria cristata (L.) Pers. Parlak ot TÜBİVES 

Poaceae Lolium perenne L. Delice 



Poaceae Lolium subulatum Vis. Delice 




1689 

Poaceae 

Melica ciliata L. subsp. 

Boncuk otu 


Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

ciliata 

Melica penicillaris Boiss. & 

Bal. 

Milium vernale M.Bieb. 

subsp. vernale 

Milium vernale 

M.Bieb.subsp. montianum 

(Parl.) Al.Jah. & Maire 

Boncuk otu 

Milyum 

Milyum 

Poaceae Panicum miliaceum L. Akdarı TÜBİVES 

Poaceae 

Pennisetum orientale Rich. 

Poaceae Phalaris arundinacea L. Yem kanyaşı 

Poaceae Phleum boissieri Bornm. İt kuyruğu 

Poaceae 

Poaceae 

Phleum exaratum Hochst. ex 

Griseb. subsp. exaratum 

Phleum montanum C.Koch 

subsp. serrulatum (Boiss.) 

Dogan 

İt kuyruğu 

İt kuyruğu 

Poaceae Phleum pratense L. İt kuyruğu 

Poaceae 

Phragmites australis (Cav.) 

Trin. Ex Steud. 

Kargı 

1994, Mutlu 911-937 


m, 25 vi 1994, Mutlu 834 




573 




313 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1053- 

1057-1059 

Eğirdir gölü, Gölcük, 



ormanı, 1100-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 580 

TÜBİVES 


1994, Mutlu 942 




Çatakbaşı Tepesi, su kanalı 

çevresi, 1150 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1112


Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Piptatherum coerulescens 

(Desf.) P.Beauv. 

Piptatherum holciforme 

(Bieb.) Roemer & Schultes 

subsp. holciforme var. 

glabrum Freiitag 

Piptatherum miliaceum (L.) 

Cosson subsp. thomasii 

(Duby) Freitag 

Poa alpina L. subsp. fallax 

F.Herm. 

Tavşan bıyığı 

Hastane binası çevresi, 



429 



m 

TÜBİVES 

Poaceae Poa angustifolia L. Tavşan bıyığı TÜBİVES 

Poaceae Poa annua L. Tavşan bıyığı 

Poaceae Poa bulbosa L. Tavşan bıyığı 

Poaceae Poa caucasica Trin Tavşan bıyığı TÜBİVES 

Poaceae 

Poa diversifolia (Boiss. & 

Bal.) Hack. Ex Boiss. 


Poaceae Poa nemoralis L. Tavşan bıyığı 

Poaceae Poa pratensis L. Tavşan bıyığı 

Poaceae 

Poa timoleontis Heldr. ex 

Boiss. 


Poaceae Poa trivialis L. Tavşan bıyığı 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Polypogon monspeliensis 

(L.) Desf. 

Pseudophleum gibbum 

(Boiss.) M. Doğan 

Puccinellia distans (Jacq.) 

Parl. Subsp. distans 

Puccinellia koeieana 

Melderis subsp. anatolica Kit 

Tan 

Sclerochloa dura (L.) 

P.Beauv. 

Çorakotu 

Poaceae Secale anatolicum Boiss. Çavdar 


kenarlarında, 1150 m, 22 iv 


Karayaka köyü karşı 

yamaçlar, Taşlı Tepesi, göl 

kıyısı, 1100 m, 23 iv 1995, 

Mutlu 1274 

Hastane binası çevresi, 



267. 



Mutlu 688 




ormanı , 1100-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 529 


m, 23 iv 1994, Mutlu 367 





1994, Mutlu 964. 

TÜBİVES 

Eğirdir gölü 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Poaceae Sesleria alba Sm. Baş otu TÜBİVES 

Poaceae 

Poaceae 

Seteria viridis (L.) P.Beauv. 

Stipa ehrenbergiana Trin. & 

Rupr. 

Sorguç otu 

Poaceae Stipa holosericea Trin. Sorguç otu 

Poaceae 

Taeniatherum caput-medusae 

(L.) Nevski subsp. asper 

(Simonk.) Melderis 



1650 m 


tarlalar, 1150 m, 7 x 1995, 

Mutlu 1634 

TÜBİVES 

Yol kenarı, park girişi, 

1200m, 2 vi 1995, Mutlu 

1429 

Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi 

,tarla kenarlarında, 1150- 


796. 

152


Poaceae Trachynia distachya (L.) Link 

Poaceae Triticum aestivum L. Buğday 

Poaceae 

Poaceae 

Poaceae 

Triticum baeoticum Boiss. 

subsp. baeoticum 

Vulpia ciliata Dumort subsp. 

ciliata 

Vulpia fasciculata (Forssk.) 

Fritsch 

Buğday 

Poaceae 

Vulpia myuros (L.) 

C.C.Gmelin 

Kalem yumak 

TÜBİVES 

Poaceae Vulpia unilateralis (L.) Stace Kalem yumak TÜBİVES 

Poaceae Zea mays L. subsp. mays Mısır 

Polygalaceae 

Polygalaceae 

Polygala anatolica Boiss. & 

Heldr. 

Polygala pruinosa Boiss. 

subsp. megaptera Cullen 

Süt otu 

Süt otu 

Polygalaceae Polygala monspeliaca L. Süt otu 

Polygalaceae Polygala supina Schreb. Süt otu TÜBİVES 

Polygonaceae 

Atraphaxis billardieri Jaub. & 

Spach var. billardieri 

Teke buğdayı 




1728 



1384-1436. (Kültür). 



1995, Mutlu 1523. 



1995, Mutlu 1650-1805 


ormanı , 1100-1250 m, 27 v 

1994, Mutlu 520 

Çatakbaşı tepesi, tarla 


1995, Mutlu 1529. (Kültür). 

Kızıldağ, Cedrus libani 

açıklıkları, 1600-1700 m, 25 

vi 1994, Mutlu 921. 

Park girişi, 1300-1500 m, 3 

vi 1995, Mutlu 1462. 

Uluborlu, Eski dereköy, 

kayalık, 1200 m G.Kaynak 




Mutlu 777 

Polygonaceae Oxyria digyna (L.) Hill. Oxyria TÜBİVES 

Polygonaceae Polygonum amphibium L. Su çobandeğneği Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Polygonaceae Polygonum arenastrum Bor Çoban Değneği 


yamaç, 1150-1300 m, Cedrus 

libani ormanı, 1250 m, 7 x 

1995, Mutlu 1640. 

Polygonaceae Polygonum bellardii All. Çoban Değneği 

Polygonaceae 

Polygonaceae 

Polygonum bistorta L. subsp. 

bistorta L. 

Çoban Değneği 

Polygonum cognatum Meisn. Çoban Değneği 

Polygonaceae Polygonum convolvulus L. Çoban Değneği 

Polygonaceae Polygonum lapathifolium L. Çoban Değneği 


Cedrus libani ormanı, 1250 

m, 23 vii 1994, Mutlu 1044. 

TÜBİVES 




Akçeşme, Sulama kanalı, 


23 vii 1994, Mutlu 1030. 


yamaç, 1150-1300 m, 7 x 

1995, Mutlu 1640. 

Polygonaceae Polygonum persicaria L. Kırmızı çobandeğneği Beyşehir gölü 

Polygonaceae Polygonum pulchellum Lois. Çoban Değneği TÜBİVES 

Polygonaceae 

Polygonum setosum Jacq. 

subsp. setosum 

Çoban Değneği 

Polygonaceae Rumex acetosella L. Kuzukulağı 


ormanı, açıklık, 1200 m, 2 vi 

1995, Mutlu 172 



Mutlu 683. 

153


Polygonaceae 

Rumex conglomeratus 

Murray 

Kuzukulağı 

Polygonaceae Rumex crispus L. Kuzukulağı 

Polygonaceae Rumex patientia L. Kuzukulağı 

Polygonaceae Rumex pulcher L. Kuzukulağı 

Polygonaceae Rumex scutatus L. Kuzukulağı 

Portulacaceae Portulaca oleraceae L. Semiz otu 

Potamogetonaceae Groenlandia densa (L.) Fourr. Sıkyapraklı susümbülü 



1996, Mutlu 1781. 


m, 18 xi 1993, Mutlu 170 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1396. 



1995, Mutlu 1560. + 



köyü, dere içi taşlık alanlar 




1996, Mutlu 1790. 

Kayaağzı mevkii, Kovada 

gölü 

Potamogetonaceae Potamogeton crispus L. Kıvırcık yapraklı susümbülü Kovada gölü, Beyşehir gölü 

Potamogetonaceae Potamogeton lucens L. Su Sümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Potamogetonaceae Potamogeton natans L. Su Sümbülü Eğirdir gölü 

Potamogetonaceae Potamogeton nodosus Poiret Boğumlu susümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Potamogetonaceae 

Potamogeton panormitanus 

Biv. 

Su Sümbülü 


Potamogetonaceae Potamogeton pectinatus L. Taraksı susümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Potamogetonaceae Potamogeton perfoliatus L. Su Sümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölü 

Primulaceae 


Anagallis arvensis L. var. 

Farekulağı 


caerulea (L.) Gouan 

1995, Mutlu 1553. 

Primulaceae Anagallis foemina Mill. Farekulağı 

Primulaceae Androsace maxima L. Androsas 

Primulaceae Androsace villosa L. Androsas TÜBİVES 

Primulaceae 

Cyclamen cilicicum Boiss. & 

Heldr. var. cilicicum 

Sıklamen 

TÜBİVES 

Primulaceae Cyclamen mirabile Hildebr. Sıklamen TÜBİVES 

Primulaceae Lysimachia atropurpurea L. Altın kamışı 

Primulaceae Lysimachia punctata L. Altın kamışı TÜBİVES 

Primulaceae Primula auriculata Lam. Çuha çiçeği TÜBİVES 

Ranunculaceae 

Adonis aestivalis L. subsp. 

aestivalis 

Kan Damlası 

Ranunculaceae Adonis flammea Jacq. Kan Damlası 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Anemone blanda Schott & 

Kotschy 

Ceratocephalus falcatus (L.) 

Pers. 

Ceratocephalus testiculatus 

(Crantz) Roth 

Consolida glandulosa (Boiss. 

& Huet) Bornm. 

Yoğurtçuk 

Süvari Mahmuzu 

Akçeşme, sulama kanalı, 


1994, Mutlu 1150 

Beltaşı Dağı, 900-1000 m, 25 

iii 1994, Mutlu 233. 


m, 25 vi 1994, Mutlu 956 

Buzlukale tepesi, Quercus 

coccifera çalılığı, kumtaşı, 


Mutlu 372 



m 

Zeybek tepesi, Kuzey yamaç, 

Cedrus libani-Juniperus 

excelsa karışık ormanı, 1250- 


213 

Çatak Dağı, tarla 

kenarlarında, 1150 m, 22 iv 


Beşkardeşler geçidi, maki, 


215 



154


Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Consolida hellespontica 

(Boiss.) Chater 

Consolida orientalis (Gay) 

Schrod. 

Consolida raveyi (Boiss.) 

Schršdinger 

Consolida regalis Gray subsp. 

paniculata (Host) So var. 

paniculata 

Delphinium gueneri P. H. 

Davis 





Hazeran 

Ranunculaceae Delphinium peregrinum L. Hazeran 

Ranunculaceae Eranthis hyemalis (L.) Salisb. 

Ranunculaceae 

Nigella arvensis L. var. 

glauca Boiss. 

Çörekotu 

Ranunculaceae Nigella lancifolia Hub.-Mor. Çörekotu 

Ranunculaceae Nigella sativa L. Çörekotu 

Ranunculaceae Ranunculus argyreus Boiss. Düğün çiçeği 

Ranunculaceae Ranunculus arvensis L. Düğün çiçeği 

Ranunculaceae 

Ranunculus brevifolius 

Banks & Sol. 

Düğün çiçeği 

Ranunculaceae Ranunculus cadmicus Boiss. Düğün çiçeği 

Ranunculaceae Ranunculus gracilis Clarke Düğün çiçeği 

Ranunculaceae 

Ranunculus 

constantinopolitanus (DC.) 

dIUrv. 


Ranunculaceae Ranunculus cuneatus Boiss. Düğün çiçeği 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculus demissus DC. 

var. major Boiss. 

Ranunculus ficaria L. subsp. 

ficariiformis Rouy & 

Foucaud 

Ranunculus heterorhizus 

Boiss. & Bal. 

Ranunculus isthmicus Boiss. 

subsp. stepporum P.H.Davis 

Ranunculus marginatus 

dIUrv. var. Trachycarpus 

(Fisch. & Mey.) Azn. 

Ranunculus neopolitanus 

Ten. 







Sazlıpınar -Külbaşı tepesi , 

1150-1200 m, 24 vi 1994, 

Mutlu 680 

Park girişi, yol üzeri, 1200 m, 

2 vi 1995, Mutlu 1388 

Buzlukale Tepesi , Quercus 

coccifera çalılığı , 1150-1250 

m, 25 vi 1994, Mutlu 889 

Çatakbaşı tepesi, bahçe 


1995, Mutlu 1580 

TÜBİVES 

Kıyakdede dağı, 1100 m, 23 





Sazlıpınar - Külbaşı tepesi, 


Mutlu 776 

Çatakbaşı tepesi, 1150 m, 16 

vii 1995, Mutlu 1524 

Çatakbaşı tepesi, 1150-1300 

m, 8 ix 1996, Mutlu 1779- 

1780 

Buzlukale tepesi, Quercus 

coccifera çalılığı, kumtaşı, 


Mutlu 378 


kenarlarında, 1100-1150 m, 

23 iv 1994, Mutlu 355 

TÜBİVES 

Çatak dağı, 1150-1300 m, 22 


Uluborlu, Kapıdağ, 

Kalaycılar, 1700 m 


Kıyakdede dağı güney 

yamaçlar, 150 m, 11 v 1995, 


Kıyakdede dağı güney 

yamaç, 1150 m, 11 v 1995, 

Mutlu 1314 

TÜBİVES 

Külbaşı Tepesi, çayır, 1150 

m, 22 iv 1995, Mutlu 1255 

Küçüksivri Tepesi, Cedrus 

libani ormanı, 1300 m, 23 iv 

1994, Mutlu 336 

Karakaya köyü, Taşlı Tepesi, 

göl kıyısı, 1100 m, 23 iv 




1511 



m 

155


Ranunculaceae Ranunculus repens L. Düğün çiçeği 

Orman evleri, Park girişi, 


Mutlu 504 

Ranunculaceae Ranunculus rionii Lagger Düğün çiçeği Beyşehir Gölü 

Ranunculus saniculifolius 

Eğirdir gölü, Gölcük, 

Ranunculaceae 

Su Düğünçiçeği 

Viv. 


Ranunculaceae Ranunculus sceleratus L. Zehirli Düğün çiçeği 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculaceae 

Ranunculus sericeus Banks & 

Sol. 

Ranunculus sphaerospermus 

Boiss. & Blanche 

Ranunculus trichophyllus 

Chaix 




Ranunculaceae Ranunculus velutinus Ten. Düğün çiçeği TÜBİVES 

Ranunculaceae 

Thalictrum isopyroides 

C.A.Mey. 

Resedaceae Reseda lutea L. var. lutea Muhabbet Çiçeği 

Resedaceae Reseda luteola L. Muhabbet Çiçeği 

Rhamnaceae 

Frangula alnus Mill. subsp. 

alnus 

Rhamnaceae Paliurus spina-christi Miller Karaçalı 

Rhamnaceae Rhamnus libanoticus Boiss. Cehri TÜBİVES 

Rhamnaceae 

Rhamnus oleoides L. Subsp. 

graecus (Boiss. & Reut.) 

Holmboe 

Cehri 

Rhamnaceae Rhamnus rhodopeus Velen. Cehri 

Rhamnaceae Rhamnus thymifolius Bornm. Cehri 

Rosaceae Agrimonia eupatoria L. 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Amelanchier parviflora 

Boiss. var. dentata Browicz 

Amelanchier parviflora 

Boiss. var. parviflora 

Amelanchier rotundifolia 

(Lam.) Dum.-Courset subsp. 

rotundifolia 

Kayaarmudu 

Kayaarmudu 

Kayaarmudu 

Rosaceae Amygdalus communis L. Badem 

Rosaceae Amygdalus graeca Lindl. Badem 

Park girişi yol kenarlarında, 


1390 + Eğirdir gölü 



Karakaya köyü, Taşlı Tepesi, 

Beyşehir gölü kıyısı, 1100 m, 

23 iv 1995, Mutlu 1275 



1502 + Eğirdir gölü 


tarla kenarlarında, 1300 m, 

23 iv 1994, Mutlu 1329 


arası, 1100-1250 m, 27 vi 

1994, Mutlu 507. 





kenarı, 1150-1250 m, 24 vii 

1994, Mutlu 1096 





Akçeşme, su kanalı çevresi, 

tarla kenarları, 1150 m, 23 vii 








1994, Mutlu 1171. B3: 




Mutlu 420 




Mutlu 419. 

TÜBİVES 

Rosaceae Aphanes arvensis TÜBİVES 



1994, Mutlu 1169. 


arası, 1200 m, 2 vi 1995, 

Mutlu 1441 

156


Rosaceae 

Rosaceae 

Aremonia agrimonoides (L.) 

DC. 

Cerasus prostrata (Lab.) Ser. 

var. prostrata 

Mahlep 

Rosaceae Cerasus vulgaris Mill. Yabani Kiraz 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Cotoneaster nummularia 

Fisch. & Mey. 

Crataegus aronia (L.) Bosc. 

ex DC. var. aronia 


ex DC. var. minuta Browicz 

Crataegus microphylla 

K.Koch 

Crataegus monogyna Jacq. 

subsp. azarella (Griseb) 

Franco 


subsp. monogyna 

Crataegus orientalis Pall. ex 

M.Bieb. var. orientalis 

Dağ Muşmulası 

Ak Diken 

Ak Diken 

Ak Diken 

Ak Diken 

Ak Diken 

Ak Diken 

157 

TÜBİVES 

TÜBİVES 




Mutlu 545. (Kültür) 

TÜBİVES 



TÜBİVES 

Rosaceae Crataegus sinaica Boiss. Ak Diken TÜBİVES 

Rosaceae Crataegus stevenii Pojark. Ak Diken TÜBİVES 

Rosaceae Crataegus szovitsii Pojark. Ak Diken 

Rosaceae Cydonia oblonga Mill. Ayva 

Rosaceae 

Eriolobus trilobatus (Poiret) 

Roemer 

Rosaceae Geum urbanum L. Karanfil otu 

Rosaceae 

Malus sylvestris Mill. subsp. 

orientalis (Uglitzk.) Browicz 

var. orientalis 

Elma 

Rosaceae Mespilus germanica L. Beşbıyık, Muşmula 

Rosaceae 

Orthurus heterocarpus 

(Boiss.) Juz. 

Rosaceae Potentilla detommasii Ten. Beşparmak otu TÜBİVES 

Rosaceae Potentilla kotschyana Fenzl Beşparmak otu 

Rosaceae Potentilla recta L. Beşparmak otu 

Rosaceae Potentilla reptans L. Beşparmak otu 

Rosaceae 

Potentilla speciosa Willd. 

var. speciosa 

Beşparmak otu 


libani açıklığı, 1200 m, 18 xi 

1993, Mutlu 171 




Mutlu 410. 




kenarlarında, 1150--1300 m, 

16 x 1994, Mutlu 1117. 



1994, Mutlu 976 




Mutlu 535. (Kültür). 







Mutlu 584 

Orman evleri, yol kenarı, 



301. (Kültür). 

Park girişi, 1150 m, 16 x 

1994, Mutlu 1157. (Kültür) 



Mutlu 1170. 





arası, Cedrus libani açıklığı, 


Mutlu 566. 

Armutlu köyü, tarla 

kenarlarında, 1200 m, 3 vi 

1995, Mutlu 1498. 



m


Rosaceae Potentilla supina L. Beşparmak otu 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Prunus cocomilia Ten var. 

cocomilia 

Prunus divaricata Ledeb. 

subsp. divaricata 

Prunus spinosa L. subsp. 

dasyphylla (Schur) Domin 

Yabani erik 

Yabani erik 

Yabani erik 

Rosaceae Prunus x domestica L. Yabani erik 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Pyrus communis L. subsp. 

sativa (DC.) Hegi 

Pyrus elaeagnifolia Pall. 

subsp. eleagnifolia 


subsp. kotschyana (Boiss.) 

Browicz 

Yabani Armut 

Ahlat 

Ahlat 

Rosaceae Rosa canina L. Yabani Gül 

Rosaceae 

Rosa dumalis Bechst subsp. 

boissieri (Crepin) Ö.Nilsson 

var. antalyensis (Manden.) 

Ö.Nilsson 

Yabani Gül 

158 

Beyşehir gölü kenarı, 1000 

m, 23 vii 1994, Mutlu 1017. 


kenarlarında, 1100 m, 24 vi 

1994, Mutlu 961. VU. 



1150-1250-1300 m, 22 iv 

1994, Mutlu 262. 



16 x 1994, Mutlu 1133 







Mutlu 319. (Kültür). 



1150-1250-1300 m, 22 iv 

1994, Mutlu 265. 



Mutlu 757. 




Mutlu 482. 

TÜBİVES 

Rosaceae Rosa pulverulenta Bieb. Yabani Gül TÜBİVES 

Rosaceae 

Rubus canescens DC. var. 

canescens DC. 

Böğürtlen 

TÜBİVES 

Rosaceae 

Rubus discolor Weihe & 


Böğürtlen 

Nees 


Rosaceae Rubus sanctus Schreb. Böğürtlen 



1994, Mutlu 1175. 

Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Sanguisorba minor Scop. 

subsp. muricata (Spach) Briq. 

Sorbus torminalis (L.) Crantz 

var. torminalis 

Sorbus umbellata (Desf.) 

Fritsch var. umbellata 

Çayır düğmesi 

Üvez 

Üvez 

Rubiaceae Asperula arvensis L. Yapışkan otu 

Rubiaceae Asperula brevifolia Vent. Yapışkan otu 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Asperula nitida Sm. subsp. 

hirtella (Boiss.) Ehrend. 

Asperula orientalis Boiss. & 

Hohen. 

Asperula setosa Jaub. & 

Spach 

Asperula stricta Boiss. subsp. 

grandiflora Schönb.-Tem. 

Yapışkan otu 







Mutlu 432. 

TÜBİVES 






Mutlu 455 

Bedikpınarı, 1100 m, 25 vi 

1994, Mutlu 890 

TÜBİVES 

Külbaşı Tepesi kuzey yamaç 

v 1995, Mutlu 1330. 

TÜBİVES 

Uluborlu, Tekketepe, 

Özbahçe-TV kulesi, kayalık, 

1530 m G.Kaynak 9212


Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 


elmaliensis Schönb.-Tem. 


monticola Ehrend. 


stricta Boiss. 

Rubiaceae Crucianella angustifolia L. 

Rubiaceae 

Crucianella bithynica Boiss. 

Rubiaceae Crucianella latifolia L. 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Crucianella macrostachya 

Boiss. 

Cruciata articulata (L.) 

Ehrend. 

Cruciata pedemontana 

(Bellardi) Ehrend. 

Cruciata taurica (Pall. ex 

Willd.) Ehrend. 

Galium album Mill. Subsp. 

pycnotrichum (H.Braun) 

Krendl. 




Yoğurt otu 

Rubiaceae Galium aparine L. Yoğurt otu 

TÜBİVES 



1995, Mutlu 1799 

TÜBİVES 




1708. Medit. 



1995, Mutlu 1472 



Çatakbaşı Tepesi, yol kenarı, 

1150-1300 m, 16 vii 1995, 

Mutlu 1521 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Rubiaceae 

Galium canum Req. Ex DC. 

subsp. canum 

Yoğurt otu 

Rubiaceae Galium cilicicum Boiss. Yoğurt otu TÜBİVES 

Rubiaceae Galium dumosum Boiss. Yoğurt otu 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Galium floribundum Sm. 

subsp. airoides Hub.-Mor. ex 

Ehrend. & Schönb.-Tem. 


subsp. floribundum 

Galium incanum Sm. subsp. 

centrale Ehrend. 


elatius (Boiss.) Ehrend. 

Yoğurt otu 

Yoğurt otu 

Yoğurt otu 

Yoğurt otu 

Rubiaceae Galium peplidifolium Boiss. Yoğurt otu 




Mutlu 293 









Sazlıpınar -Külbaşı Tepesi, 


Mutlu 837 

TÜBİVES 

Sazlıpınar -Külbaşı Tepesi , 


Mutlu 747. 

TÜBİVES 

Rubiaceae Galium rotundifolium L. Değirmi Yapraklı Yoğurt otu TÜBİVES 

Rubiaceae Galium setaceum Lam. Yoğurt otu 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Galium sorgerae Ehrend. & 

Schönb.-Tem. 

Galium spurium L. subsp. 

ibicinum (Boiss. & 

Hausskn.ex Boiss.) Ehrend. 

Yoğurt otu 

Yoğurt otu 







Mutlu 470 



1487. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

159


Rubiaceae 

Rubiaceae 

Galium spurium L. subsp. 

spurium 

Galium tenuissimum Bieb. 

subsp. trichophorum (Kar. & 

Kir.) Ehrend. 

Yoğurt otu 

Yoğurt otu 




Mutlu 449 

TÜBİVES 

Rubiaceae Galium tmoleum Boiss. Yoğurt otu TÜBİVES 

Rubiaceae Galium tricornutum Dandy Yoğurt otu 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Rubiaceae 

Galium verticillatum 

Danthoine. ex Lam. 

Galium verum L. subsp. 

glabrescens Ehrend. 

Galium verum L. subsp. 

verum L. 

Yoğurt otu 

Yoğurt otu 

Hakiki Yoğurt otu 

Rubiaceae Rubia tinctorum L. Kökboya 



Mutlu 794 


m, 25 vi 1994, Mutlu 830 

Sazlıpınar -Külbaşı Tepesi , 


Mutlu 682 

TÜBİVES 



1995, Mutlu 1540 

Rutaceae Dictamnus albus L. TÜBİVES 

Rutaceae 

Haplophyllum pumiliforme 

Hub.-Mor. & Reese 

TÜBİVES 

Rutaceae 

Haplophyllum suaveolens 


(DC.) G.Don. var. suaveolens 


Salicaceae Populus alba L. Akkavak 

Park girişi yol kenarı, 1150 

m, 16 x 1994, Mutlu 1156 

Salicaceae Salix alba L. Aksöğüt 




308 

Santalaceae 

Saxifragaceae 

Thesium billardieri Boiss. 

Saxifraga exarata Vill. var. 

adenophora (C. Koch) Engler 

& Irmscher 

Taşkıran 

Saxifragaceae Saxifraga tridactylites L. Taşkıran 




497 

TÜBİVES 



Scrophulariaceae 

Anarrhinum orientale 

Bentham 

Aslanağzı 

TÜBİVES 


Bungea trifida (Vahl) 

C.A.Meyer 

Chaenorhinum lithorale 


(Bernh.) Fritish subsp. 

pterosporum (Fisch. & Mey.) 

TÜBİVES 

Davis 

Scrophulariaceae Digitalis davisiana Heywood Yüksük otu TÜBİVES 


Euphrasia minima Jacq. ex 

DC. subsp. davisii Yeo 

TÜBİVES 

Scrophulariaceae Euphrasia pectinata Ten. TÜBİVES 

Scrophulariaceae Gratiola officinalis L. Hüdaverdiotu Beyşehir gölü 

Kickxia elatine (L.) Dumort. 


subsp. crinita (Mabille) 

Greuter 

1996, Mutlu 1789 


Linaria chalepensis (L.) 

Miller var. chalepensis 

Nevruz otu 

Scrophulariaceae Linaria corifolia Desf. Nevruz otu 









Mutlu 748 

160




Linaria genistifolia (L.) Mill. 

subsp. confertiflora (Boiss.) 

P.H.Davis 


subsp. genistifolia 

Nevruz otu 

Nevruz otu 

Scrophulariaceae Linaria grandiflora Desf. Nevruz otu TÜBİVES 


Linaria iconia Boiss. & 

Heldr. 

Nevruz otu 

TÜBİVES 

Scrophulariaceae Linaria simplex (Willd.) DC. Nevruz otu 






Misopates orontium (L.) Raf. 

Odontites aucheri Boiss. 

Odontites glutinosa (Bieb.) 

Bentham 

Odontites verna (Bellardi) 

Dumort. subsp. serotina 

(Dumort.) Corb. 

Parantucellia latifolia (L.) 

Caruel subsp. latifolia 


Cedrus libani ormanı , 1100 

m, 26 v 1994, Mutlu 412 



m 




557. Medit. 



1995, Mutlu 1526. 


1994, Mutlu 924 

TÜBİVES 



1751 


Dağı, tarla kenarlarında, 1150 

m, 11 v 1995, Mutlu 1324 

Scrophulariaceae Pedicularis cadmea Boiss. Bit otu TÜBİVES 


Pedicularis comosa L. var. 


Bit otu 

acmodonta (Boiss.) Boiss. 




Pedicularis comosa L. var. 

Bit otu 


sibthorpii (Boiss.) Boiss. 

Mutlu 716. 









Rhynchocorys elephas (L.) 

Griseb. subsp. elephas 

Scrophularia canina L. subsp. 

bicolor (Sibth. & Sm.) 

Greuter 

Scrophularia catariifolia 


Scrophularia cryptophila 


Scrophularia depauperata 

Boiss. 

Scrophularia xylorrhiza 

Boiss. & Hausskn. 

Scrophularia xanthoglossa 

Boiss. var. Decipiens (Boiss. 

& Kotschy) Boiss. 

Verbascum adenophorum 

Boiss. & Bal. 

Sıraca otu 

Sıraca otu 

Sıraca otu 

Sıraca otu 

Sıraca otu 

Sıraca otu 

Sığır Kuyruğu 

TÜBİVES 



1995, Mutlu 1489 

Zeybek Tepesi, kaya 

çatlaklarında, 1250-1300 m, 

25 vi 1994, Mutlu 835 


vii 1994, Mutlu 1087 

TÜBİVES 

Scrophulariaceae Verbascum blattaria L. Sığır Kuyruğu TÜBİVES 





Verbascum cheiranthifolium 

Boiss. var. cheiranthifolium 


Boiss. var. heldreichii Boiss. 


Boiss. var. pisidicum (Boiss. 

& Heldr.) Murb. 

Verbascum chrysochaete 

Stapf 





Uluborlu, Başköy, Yol 

kenarı, 1180 m, G.Kaynak 

10773 

Kıyakdede dağı doğu yamaç, 

1150 m, 11 v 1995, Mutlu 

1332 


1994, Mutlu 917 



Mutlu 698. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

161



















Verbascum flavidum (Boiss.) 

Freyn & Bornm. 

Verbascum glomeratum 

Boiss. 

Verbascum glomerulosum 

Hub.-Mor. 

Verbascum insulare Boiss. & 

Heldr. 

Verbascum lasianthum Boiss. 

ex Benth. 

Verbascum leptocladum 


Verbascum myriocarpum 


Verbascum natolicum (Fisch. 

& Mey.) Hub.-Mor. 

Verbascum nudatum Murb. 

var. nudatum 

Verbascum pumiliforme 

Hub.-Mor. 

Verbascum pycnostachyum 


Verbascum salviifolium 

Boiss. 

Verbascum sorgerae (Hub.- 


Verbascum symes Murb. & 

Rech.f. 

Veronica anagallis-aquatica 

L. subsp. anagallis-aquatica 


L. subsp. lysimachioides 

(Boiss.) M. A. Fischer 


L. subsp. oxycarpa (Boiss.) 

Elenevskyi 















Mine Çiçeği 



Scrophulariaceae Veronica anagalloides Guss. Mine Çiçeği 




1704 


vii 1994, Mutlu 1088 

TÜBİVES 



1995, Mutlu 1478 


m, 16 x 1994, Mutlu 1123. 


vii 1994, Mutlu 1089 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

TÜBİVES 


vii 1994, Mutlu 1090 

TÜBİVES 

TÜBİVES 



1753 


m, 2 vi 1995, Mutlu 1391. 

TÜBİVES 

TÜBİVES 

Scrophulariaceae Veronica baranetzkii Bordz. Mine Çiçeği TÜBİVES 


Veronica beccabunga L. 

subsp. beccabunga 


TÜBİVES 

Scrophulariaceae Veronica biloba Schreber Mine Çiçeği TÜBİVES 


Veronica bornmuelleri 

Hausskn. 


TÜBİVES 





Veronica bozakmani 

M.A.Fisch. 

Veronica campylopoda 

Boiss. 

Veronica cuneifolia D.Don 

subsp. cuneifolia 


subsp. isaurica P.H.Davis 





Scrophulariaceae Veronica cymbalaria Bodard Mine Çiçeği 

Beyşehir gölü kıyısı, çayır, 

1000 m, 23 vii 1994, Mutlu 

1018. 


Dağı, tarla kenarlarında, 1150 

m, 11 v 1995, Mutlu 1299 




arası , Cedrus libani ormanı , 


Mutlu 292 

TÜBİVES 




162



Veronica dichrus Schott & 

Kotschy 


Scrophulariaceae Veronica hederifolia L. Mine Çiçeği 



Veronica macrostachya Vahl 

subsp. macrostachya 

Veronica macrostachya Vahl 

subsp. sorgerae 



Scrophulariaceae Veronica multifida L. Mine Çiçeği 



Veronica orientalis Mill. 

subsp. orientalis 

Veronica pectinata L. var. 

pectinata 



Scrophulariaceae Veronica praecox All. Mine Çiçeği 

Scrophulariaceae Veronica scardia Griseb. Mine Çiçeği 



Veronica thymoides 

P.H.Davis subsp. 

hasandaghensis M.A.Fischer 

Veronica triloba (Opiz) 

Kerner 



Scrophulariaceae Veronica triphyllos L. Mine Çiçeği 

Scrophulariaceae Veronica verna L. Mine Çiçeği 

Sinopteridaceae 

Sinopteridaceae 

Chelianthes marantae (L.) 

Domin 

Chelianthes persica (Bory) 

Kuhn 

Solanaceae Datura stramonium L. Boru Çiçeği 

Solanaceae Hyoscyamus aureus L. Ban otu 

Solanaceae Hyoscyamus niger L. Ban otu 

163 

TÜBİVES 

Orman evleri, su pompası, 



305. 



Mutlu 1118. 



m 




Mutlu 294 



16 x 1994, Mutlu 1165. 



m 

Zeybek Tepesi batı yamaç, 


224. 



25 vi 1994, Mutlu 880. 

TÜBİVES 

Solanaceae Hyoscyamus reticulatus L. Ban otu TÜBİVES 

Solanaceae 

Solanaceae 

Lycopersicon esculentum 

Mill. 

Lycium depressum Stocks 

Domates 







318. 



m 


Cedrus libani orman 

açıklıkları, 1200-1400 m, 18 

xi 1993, Mutlu 180 




163 


kenarı, 1150 m, 16 x 1994, 

Mutlu 1026. 



m 



m, 24 vii 1994, Mutlu 1072. 




Uluborlu, Başköy, Yol 

kenarı, 1160 m, G.Kaynak 



Solanaceae Solanum alatum Moench Yaban yasemeni 

Solanaceae Solanum dulcamara L. Yaban yasemeni 

Solanaceae 

Solanaceae 

Sparganiaceae 

Solanum nigrum L. subsp. 

nigrum 


schultesii (Opiz) Wessely 

Sparganium erectum L. 

subsp. erectum 

Solanum 

Solanum 

Dik kozakamışı 

Styracaceae Styrax officinalis L. Ayı Fındığı, Tespih 

Tamaricaceae Tamarix smyrnensis Bunge İzmir Ilgını Eğirdir gölü 

Thymelaeaceae 

Daphne oleoides Schreb. 

subsp. oleoides 

Zeytin Yapraklı Yabani 

Defne 







1072 




Beyşehir gölü kenarı, 1000 

m, 23 vii 1994, Mutlu 1022. 







564. 

Thymelaeaceae Daphne sericea Vahl Yabani Defne TÜBİVES 

Tiliaceae Tilia platyphyllos Scop. Yaz Ihlamuru TÜBİVES 

Typhaceae Thypha angustifolia L. Kofa Beyşehir gölü 

Typhaceae Thypha laxmannii Lepechin Hasırkamışı Kovada gölü 

Ulmaceae 

Celtis glabrata Steven ex 

Planchon 

Çitlenbik 

Ulmaceae Celtis tournefortii Lam. Çitlenbik 

TÜBİVES 

Ulmaceae Ulmus glabra Hudson Karaağaç TÜBİVES 

Urticaceae Parietaria judaica L. Yapışkan ot-Cam otu 

Urticaceae Parietaria lusitanica L. Yapışkan ot-Cam otu 

Urticaceae Urtica dioica L. Isırgan 

Valerianaceae 

Centranthus longiflorus Stev. 

subsp. longiflorus 

Mahmuz çiçeği 

Valerianaceae Valeriana dioscoridis Sm. Kedi otu 

Valerianaceae 

Valeriana oligantha Boiss. & 

Heldr. 

Kedi otu 

Valerianaceae Valeriana phu L. Kedi otu 

Valerianaceae 

Valerianaceae 

Valerianaceae 

Valerianaceae 

Valerianella carinata Loisel 

Valerianella coronata (L.) 

DC. 

Valerianella glomerata (L.) 

Moench 

Valerianella vesicaria (L.) 

Moench 



1488. 

Beşkardeşler geçidi, kaya 

çatlaklarında, 1250-1300 m, 

25 vi 1994, Mutlu 857. 



Mutlu 739 




TÜBİVES 




Mutlu 270 

TÜBİVES 


m, 23 iv 1994, Mutlu 373. 

Kuzey yamaç of Kırmızı 

Tepesi, 1200 m, 25 iii 1994, 

Mutlu 221. 




Mutlu 452. 







Mutlu 451. 

164


Verbenaceae Verbena officinalis L. 

Violaceae Viola heldreichiana Boiss. Yabani Menekşe 

Violaceae 

Violaceae 

Viola kitaibeliana Roem. & 

Schult. 

Viola kizildaghensis M.Dinç 

& Yild. 

Yabani Menekşe 

Yabani Menekşe 

Violaceae Viola modesta Fenzl Yabani Menekşe 

Violaceae Viola occulta Lehm. Yabani Menekşe 

Violaceae Viola odorata L. Yabani Menekşe 

Vitaceae Vitis vinifera L. Asma 

Zannichelliaceae 

Zannichellia palustris L. 

subsp. repens (Boenn.) 

Schübler & Martens 

Zygophyllaceae Peganum harmala L. Üzerlik 

Zygophyllaceae Tribulus terrestris L. 

Bataklık susümbülü 

Zeybek Tepesi batı yamaçlar, 


Mutlu 1620. 

Beltaşı Dağı, Quercus 

coccifera-Juniperus excelsa 

ormanı, 1300-1400 m, 25 iii 

1994, Mutlu 241. 

Arpaderesi Tepesi güney 

yamaç, 1100-1250 m, 25 iii 

1994, Mutlu 230. 

Kızıldağ kuzey yamaç, 1400- 


1360 






1250-1300 m, Mutlu 289. 

Park girişi, çayır, 1250 m, 22 




1995, Mutlu 1534. 



tarla kenarlarında, 1100-1150 

m, 23 vii 1994, Mutlu 991. 



1995, Mutlu 1528. 

Tablo F.4: Tıbbi Bitkiler Listesi 

FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI TIBBİ 

Rosaceae 

Crataegus monogyna 

Jacq. subsp. monogyna 

Ak Diken 

Meyveleri ve çiçekleri kalp 

kuvvetlendirici, damar sertliğine karşı, 

tansiyon düşürücü. 

Guttiferae Hypericum perforatum L. Delikli Kılıç otu Antiseptik etkili, yara iyileştirici olarak 

kullanılır. Çay olarak içilir. 

Plumbaginaceae Plumbago europaea L. Kurşun kökü, Diş otu- Antiseptik ve bakteriostatik etkili 

Sıtma otu 

Solanaceae Datura stramonium L. Boru Çiçeği Astım nöbetlerini giderici sigara yapılır. 

Boraginaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Heliotropium europaeum 

L. 

Thymus longicaulis 

C.Persl subsp. chaubardii 

(Boiss. & Heldr. ex 

Reich.f.) Jalas var. 



subsp. chaubardii (Boiss. 

& Heldr. ex Reich.f.) Jalas 

var. chaubardii 


C.Persl subsp. chaubardii 


Reich.f.) Jalas var. 

subisophyllus (Borbas) 

Jalas 

Siğil otu 

Kekik 

Kekik 

Kekik 

Tohumlarından Atropin elde edilir 

Ateş düşürücü, safra söktürücü ve yara 

iyi edici. Taze yaprakları ezilerek siğil 

tedavisinde kullanılır 

Baharat ve çay olarak kullanılır 



165


Lamiaceae 

Loranthaceae 

Lamiaceae 


C.Presl subsp. chaubardii 


Reichb. fil.) Jalas var. 

alternus Jalas 

Viscum album L. subsp. 

album 


subsp. sipyleus var. 

sipyleus 

Kekik 

Ökse otu 

Kekik 

166 


Başağrısı, romatizma, gut hastalıklarına 

iyi gelir. İdrar söktürücü, böbrek 

ağrılarını giderici. 

Çay olarak içilir 

Lamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk Çay olarak kullanılmaktadır 

Lamiaceae Origanum vulgare L. 

subsp. viride (Boiss.) 

Hayek 

Mercanköşk 

Çay olarak kullanılmaktadır. 

Asteraceae Matricaria chamomilla L. 


Papatya 

Çiçekleri idrar artırıcı, iştah açıcı ve 

haricen yara iyi edici olarak kullanılır. 

Papaveraceae 

Papaver commutatum 

Fisch. & Mey. 

Gelincik 

Çiçekleri öksürük kesici olarak 

kullanılır. 

Papaveraceae Papaver rhoeas L. Gelincik Çiçekleri öksürük kesici olarak 

kullanılır. 

Malvaceae 

Alcea pallida Waldst. & 

Kit. 

Gülhatmi 

Çiçekleri yumuşatıcı olarak 

kullanılır.Çiçekleri nezle ve bronşit 

tedavisinde kullanılır. Özellikle 

egzamada cilt rahatlatıcıdır. 

Resedaceae Reseda lutea L. var. lutea Muhabbet Çiçeği Çiçekleri yün boyamada kullanılır 

Rhamnaceae 

Frangula alnus Mill. 

subsp. alnus 

Barut Ağacı 

Gövde ve dal kabukları müshil olarak 

kullanılır 

Cuscutaceae Cuscuta europaea L. Eftimon İdrar artırıcı ve mushil olarak kullanılır. 

Parazit bitki 

Aspleniaceae Ceterach officinarum DC. Eğrelti İdrar söktürücü, böbrek taşı düşürücü, 

kabız olarak kullanılır 

Brassicaceae 

Capsella bursa-pastoris Çoban çantası 

Kan dindirici, kum ve taş düşürücü 

(L.) Medik. 

Papaveraceae Fumaria officinalis L. Şahtere Karaciğer hastalıkları, sarılık tedavisi, 

kronik cilt hastalıkları Sindirim sistemi 

hastalıkları tedavisi 

Asteraceae Cichorium intybus L. Karahindiba Karaciğer hastalıklarına,sarılığa,ekzamaya 

ve safra tembelliğine karşı kullanılır. 

Asteraceae Scolymus hispanicus L. Diken Kökleri idrar artırıcı 

Fabaceae 

Ononis spinosa L. subsp. 

leiosperma (Boiss.) Sirj. 

Kayışkıran 

Kökleri idrar artırıcı ve taş düşürücü. 

Yaygın 

Rosaceae Potentilla reptans L. Beşparmak otu Kökleri iplik boyamada kullanılır 

Rosaceae Geum urbanum L. Karanfil otu Kökleri kabız ve kuvvet verici olarak 

kullanılır 

Paeoniaceae 

Paeonia mascula (L.) 

Miller subsp. mascula 

Ayı gülü-Şakayık Kökleri yatıştırıcı ve kabız etkilere 

sahiptir 

Rutaceae Dictamnus albus L. Köklerinden hazırlanan drog’lar 

mensturasyon düzenleyici çayların 

terkibinde kullanılır. 

Polygonaceae Rumex scutatus L. Kuzukulağı Kökü yara iyi edici olarak kullanılır 

Rosaceae 

Lamiaceae 


(Boiss.) Juz. 


Schreb. subsp. chia (Schreb.) 

Arcang. var. chia 

Cupressaceae Juniperus oxycedrus L. 

subsp. Oxycedrus 

Rosaceae 

Crataegus monogyna 

Jacq. subsp. azarella 

(Griseb) Franco 

Kök karanfil 

Kısamahmut 

Katran Ardıçı 

Ak Diken 

Kurutulmuş kökleri karanfil kokulu 

olup,çaya koku vermek için kullanılır. 

Kuvvet verici , terletici veya yara iyi 

edici olarak kullanılır 

Meyvaları antideprasan etkili. 

Meyvaları kalp kuvvetlendirici, damar 

sertliğinekarşı,tansiyon düşürücü 

Rosaceae Rosa canina L. Yabani Gül Meyve C Vitamini ve minareler 

bakımından zengindir. Soğuk algınlığına 

iyi gelir.


Rhamnaceae 

Paliurus spina-christi 

Miller 

Karaçalı 

Meyveleri taş düşürücü ve idrar artırıcı 

olarak kullanılır. 

Malvaceae Malva sylvestris L. Ebegümeci Nezle ve bronşitte çayı içilir. 

Salicaceae Salix alba L. Aksöğüt Odunlarından bazı ilaçların yapımında 

kullanılan bitkisel kömür elde 

edilir.Kabuklarından elde edilen 

maddeler romatizmal ve sinirsel ağrıları 

giderici etkiye sahiptir. 

Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. Kefe Kimyonu Olgun meyveleri baharat olarak 

kullanılır 

Lamiaceae Teucrium chamaedrys L. 

subsp. chamaedrys 

Yer Meşesi 

Öksürük-dizanteri karaciğer ve mide 

hastalıklarına karşı,ateş düşürücü, iştah 

açıcı, kuvvet verici 

Oleaceae 



Dişbudak 

Özsuyu çoçuklar için en uygun kabız 

gidericidir. 

Rosaceae Potentilla recta L. Beşparmak otu Rizomlarının çayı mide, bağırsak 

hastalıklarında ve iştah açıcı olarak içilir. 

Ağız boğaz ve dişeti infeksiyonlarında 

gargara suyu olarak kullanılır. 

Malvaceae Malva neglecta Wallr. Ebegümeci Sebze olarak kullanılır 

Euphorbiaceae Euphorbia falcata L. 

subsp. macrostegia 

(Bornm.) O.Schwarz 

Sütleğen 

Sütü müshil etkili 

Convolvulaceae Convolvulus arvensis L. Kahkaha çiçeği Taze sütü müshil olarak kullanılır. 

Chenopodiaceae Chenopodium album L. 

subsp. album var. Microphyllum 

(Boenn.) Aellen 

Kaz ayağı 

Tek yıllık otsu. Çorbası yapılır 

Lamiaceae Lycopus europaeus L. Kurt ayağı Tiroid bezinin salgısını azaltıcı (Göz 

tedavisinde), kalp çarpıntısını azaltıcı 

preperatlar yapılır. 

Urticaceae Urtica dioica L. Isırgan Tohumları kuvvet verici. 

Aspidiaceae 

Dryopteris filix-mas (L.) Eğrelti 

Toprak altı gövdesi şerit,kurt düşürücü. 

Schott 

Lamiaceae 



Toprak üstü kısımları idrar artırıcı, 

hazmettirici, kurt düşürücü. 

Asteraceae Inula oculus-christi L. Andız-Pire otu Toprak üstü kısımları kaynatılarak 

tatlandırıcı olarak kullanılır 

Lamiaceae Teucrium polium L. Yer Meşesi Toprak üstü organları iştah açıcı ve 

mide ağrılarını kesici 

Asteraceae Xanthium strumarium L. 

subsp. cavanillesii 

(Schouw) D.Löve & Dans. 

Butırak 

Yaprakları idrar artırıcı olarak kullanılır. 

Asteraceae Xanthium spinosum L. Butırak Yaprakları idrar sökücü 

Lythraceae Lythrum saicaria L. Yaprakları kabız ve kan dindirici olarak 

kullanılır. 

Lamiaceae 

Mentha longifolia (L.) 

Huds. subsp. typhoides 

(Briq.) Harley var. 

thyphoides 

Yabani Nane 

Yaprakları koku ve lezzet verir 

Polygonaceae 


Murray 

Kuzukulağı 

Yaprakları sebze olarak tüketilir. 

Meyvalarından çay hazırlanır. 

Lamiaceae Salvia tomentosa Mill. Adaçayı Yapraklarından elde edilen uçuçu yağ 

“elma yağı” adıyla tedavide kullanılır 

Asteraceae Tussilago farfara L. Öksürük otu Yapraklarından göğüs yumuşatıcı olarak 

faydalanılır 

Valerianaceae 


Orchidaceae 

Centranthus longiflorus 

Stev. subsp. longiflorus 

Chenopodium foliosum 

(Moench) Aschers. 


pineterum (Boiss. & 


Mahmuz çiçeği 

Kaz ayağı 

Orkide 

Yatıştırıcı ve uyutucu olarak kullanılır. 

Yatıştırıcı, Öksürük kesici 

Yumrularından sahlep, dondurma 

yapımında yararlanılır 

Solanaceae Hyoscyamus niger L. Ban otu Zehirli. Yaprakları ağrı kesici olarak 

kullanılır 

Tablo F.5: Ekonomik Bitkiler Listesi 

167


FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI EKONOMİK 

Resedaceae Reseda lutea L. var. lutea Muhabbet Çiçeği Çiçekleri yün boyamada 

kullanılır. 

Guttiferae Hypericum perforatum L. Delikli Kılıç otu Antiseptik etkili, yara 

iyileştirici olarak kullanılır. 

Çay olarak içilir. Aktarlara 

satılır. 

Morinaceae Morina persica L. Çiçekleri koku verici olarak 

çaya katılır. 

Fabaceae 

Coronilla varia L. subsp. 

varia 

Koronilla 

Genç sürgünleri yenir. 

Ayrıca hayvan yemi olarak 

kullanılır. 

Fabaceae 

Medicago sativa L. subsp. 

sativa L. 

Yonca 

Hayvan yemi, ekimi 

yapılmaktadır 

Brassicaceae 

Isatis tinctoria L. subsp. 

corymbosa (Boiss.) Davis 

Yabani civit otu 

Toprak üstü kısımlarından 

mavi boya elde edilir. 

Ranunculaceae 

Nigella arvensis L. var. 

glauca Boiss. 

Çörekotu 

Yağ elde etmek için ekimi 

yapılır. 

Geraniaceae Geranium rotundifolium L. Turnagagası Yaprakları sebze olarak 

kullanılır. 

Apiaceae Bunium ferulaceum Sm. İncirop Yumruları çiğ olarak yenir. 

Lamiaceae Teucrium polium L. Yer Meşesi Baharat ve çay olarak 

kullanılır. 

Lamiaceae 

Mentha spicata L. subsp. Yabani Nane 

Baharat olarak kullanılır. 

spicata 

Lamiaceae 

Thymus sipyleus Boiss. Kekik 

Baharat olarak satılır. 


Lamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk Çay olarak kullanılmaktadır. 

Dükkanlarda satılmakta. 

Asteraceae 


subsp. polyphyllum (Ledeb.) 

Davis & Kupicha 

Ölmez çiçek-Saman çiçeği Çiçek dalları idrar ve safra 

artırıcı, taş düşürücü. 

Aktarlarda satılır. 

Fabaceae 

Trifolium pratense L. var. Çayır üçgülü 

Çiçek durumları yenir. 

pratense 

Asteraceae Matricaria chamomilla L. Papatya 

Çiçekleri aktarlarda satılır. 


Fabaceae 

Melilotus officinalis (L.) 

Desr. 

Çiçekleri boyar madde olarak 

kullanılır. 

Dipsacaceae Dipsacus laciniatus L. Fırça otu Çiçekleri kurutularak satılır. 

Rhamnaceae Paliurus spina-christi Miller Karaçalı Çiçekleri pazarda süs bitkisi 

olarak satılmakta. 

Asteraceae 


tinctoria 


Çiçeklerinden sarı boya elde 

edilir. 

Asteraceae Inula viscosa (L.) Aiton Andız otu Çiçeklerinden sarı renkli bir 

boyar madde hazırlanır. 

Portulacaceae Portulaca oleraceae L. Semiz otu Çiğ veya pişirilerek yenir. 

Apiaceae 

Pimpinella tragium Vill. 

subsp. lithophila (Schischk.) 

Tutin 

Anason 

Dallarından süpürge yapılır. 

Tamaricaceae Tamarix smyrnensis Bunge İzmir Ilgını Fidanları bahçeçilikte 

kullanılır. 

Asteraceae Tragopogon dubius Scop. Yemlik-Teke sakalı Genç bitkilerin kök ve 

yaprakları yenir. 

Apiaceae Apium nodiflorum (L.) Lag. Kereviz Genç yaprakları sebze olarak 

satılır. 

Asteraceae 

Arctium minus (Tepesi) 

Bernh. subsp. pubens (Bab.) 

Aranes 

Gövdeleri çiğ olarak yenir ve 

yapraklarından dolma yapılır. 

Fabaceae 

Trifolium repens L. Var. 

repens 


Hayvan yemi olarak 

yetiştirilir. 

Fabaceae Vicia sativa L. subsp. sativa Fiğ Hayvan yemi olarak 

yetiştirilir. Çiğ yenir. 

Lamiaceae 

Origanum vulgare L. subsp. 

viride (Boiss.) Hayek 

Mercanköşk 

Kekik olarak satılır. 

168


Rosaceae Potentilla reptans L. Beşparmak otu Kökleri iplik boyamada 

kullanılır. 

Asteraceae Lactuca serriola L. Yabani Marul Köklerinden dağ sakızı elde 

edilir. 

Rubiaceae Rubia tinctorum L. Kökboya Köklerinden kırmızı renkli 

boyar madde elde edilir. 

Asteraceae 

Chondrilla juncea L. var. 

juncea 

Çengel sakızı 

Kökünden çıkan sütten 

çengel sakızı elde edilir.Taze 

yaprakları çiğ olarak yenir. 

Malvaceae Alcea pallida Waldst. & Kit. Gülhatmi Kurutulmuş çiçekleri hatmi 

Rosaceae 


(Boiss.) Juz. 

Kök karanfil 

çiçeği olarak satılır. 

Kurutulmuş kökleri karanfil 

kokulu olup,çaya koku 

vermek için kullanılır. 

Aspleniaceae Ceterach officinarum DC. Eğrelti Mayasıl otu, idrar söktürücü, 

böbrek taşı düşürücü, kabız 

olarak kullanılır. Bu nedenle 

aktarlar da satılır. 

Anacardiaceae 

Pistacia terebinthus L. subsp. 

palestina (Boiss.) Engl. 

Menengiç 

Menengiç kahvesi olarak 

satılır. 

Cupressaceae Juniperus oxycedrus L. Katran Ardıçı 

Meyveleri aktarlarda satılır. 

subsp. oxycedrus 

Caprifoliaceae Sambucus ebulus L. Cüce mürver-Azı otu Meyveleri boyar madde 


Rosaceae Rosa canina L. Yabani Gül Meyveleri ihraç edilir. 

Ulmaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Celtis glabrata Steven ex 

Planchon 

Crataegus microphylla 

K.Koch 


subsp. azarella (Griseb) 

Franco 

Çitlenbik 

Ak Diken 

Ak Diken 

Meyveleri pazarda satılır. 

“Kavut” olarak yenir. 

Meyveleri satılır. 


Rosaceae 

Crataegus monogyna Jacq. Ak Diken 


subsp. monogyna 

Rosaceae 

Crataegus orientalis Pall. ex Ak Diken 


M.Bieb. var. orientalis 

Elaeagnaceae Elaeagnus angustifolia L. İğde Meyveleri satılır. 

Oleaceae 

Olea europaea L. var. 

europaea L. 

Yabani Zeytin 

Meyveleri yenir ve yağ elde 

edilir. 

Cornaceae Cornus mas L. Kızılcık Meyveleri yenir. Satılır. 

Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. Kefe Kimyonu Olgun meyveleri baharat 


Rosaceae 

Rosaceae 

Rosaceae 

Pyrus communis L. subsp. 

sativa (DC.) Hegi 


subsp. eleagnifolia 


subsp. kotschyana (Boiss.) 

Browicz 

Yabani Armut 

Ahlat 

Ahlat 

Olgun meyveleri yenir 



Rosaceae 

Rubus canescens DC. var. Böğürtlen 


canescens DC. 

Rosaceae Rubus discolor Weihe & Nees Böğürtlen Olgun meyveleri yenir 

Rosaceae 

Malus sylvestris Mill. subsp. 

orientalis (Uglitzk.) Browicz 

var. orientalis 

Elma 

Olgun meyveleri yenir. 

Rosaceae Mespilus germanica L. Beşbıyık, Muşmula Olgun meyveleri yenir. 

Rosaceae 

Prunus spinosa L. subsp. Yabani erik 

Olgun meyveleri yenir. 

dasyphylla (Schur) Domin 

Rosaceae Prunus x domestica L. Yabani erik Olgun meyveleri yenir. 

Apiaceae Scandix pecten-veneris L. Otsu kısımları salata ve börek 

yapımında kullanılır. 

Urticaceae Urtica dioica L. Isırgan Otsu kısımları salata ve börek 

yapımında kullanılır. Tohum 

ve sebze olrak satılır. 

169


Asteraceae 

Tragopogon latifolius Boiss. 

var. angustifolius Boiss. 

Yemlik 

Pazarlarda sebze olarak 

satılır. 

Pinaceae 

Pinus nigra J.F.Arnold subsp. Karaçam 

Reçine ve kereste elde edilir. 

pallasiana (Lamb.) Holmboe 

Asteraceae 

Taraxacum macrolepium 

Schischkin 

Hindiba 

Rozet yaprakları pazarda 

satılmaktadır. 

Asteraceae Cichorium intybus L. Karahindiba Rozet yaprakları salata olarak 

yenir, pazarda satılır. 

Asteraceae 

Cnicus benedictus L. var. Şevketibostan 

Sebze olarak kullanılır. 

kotschyi Boiss. 

Malvaceae Malva neglecta Wallr. Ebegümeci Sebze olarak kullanılır. 

Apiaceae 

Pastinaca sativa L. subsp. 

Sebze olarak yenir. 

urens (Req. ex Godron) 

Celak 

Malvaceae Malva sylvestris L. Ebegümeci Sebze olarak yenir.Pazarlarda 

satılır. 

Amaryllidaceae Galanthus elwesii Hook.f. Kardelen Soğanları ihraç edilmekte. 

Ranunculaceae 

Ranunculus ficaria L. subsp. Düğün çiçeği 

Süs bitkisi olarak yetiştirilir. 

ficariiformis Rouy & 

Foucaud 

Brassicaceae 

Alliaria petiolata (M.Bieb.) 

Cavara & Grande 

Taze yaprakları sarımsak 

yerine kullanılır. 

Fabaceae 

Trigonella foenum-graecum 

L. 

Tırfıl 

Tohumları için 

yetiştirilir.Otsu kısmı 

kurutulup toz edildikten 

sonra baharat olarak 

kullanılır. 

Boraginaceae 

Cerinthe minor L. subsp. Mum çiçeği 

Tohumları karaciğer 

Fagaceae 

auriculata (Ten.) Domac 

Quercus ithaburensis Decne. 

subsp. macrolepis (Kotschy) 

Hedge & Yalt. 

Meşe 

hastalıklarında kullanılır. 

Tohumları pişirilerek yenir 

ve hayvan yemi olarak 

değerlendirilir. 

Corylaceae 

Corylus avellana L. var. Fındık 

Tohumları yenir. 

avellana L. 

Asteraceae Carthamus tinctorius L. Aspir-Yabani safran Tohumlarından yağ elde 

edilir. 

Asteraceae Inula oculus-christi L. Andız-Pire otu Toprak üstü kısımları 

kaynatılarak tatlandırıcı 


Asteraceae 


benedictus 


Toprak üstü kısımları 

pazarlarda sebze olarak 

satılır. 

Asteraceae Bellis perennis L. Toprak üstü kısımları sebze 

olarak yenir. 

Chenopodiaceae Chenopodium ficifolium Sm. Kaz ayağı Yaprak dalları sebze olarak 

kullanılır. 

Apiaceae Echinophora tenuifolia L. 

subsp. sibthorpiana (Guss.) 

Tutin 

Yaprak ve çiçekleri turşulara 

koku ve lezzet vermek için 

konur. 

Apiaceae Ferulago trachycarpa Boiss. Kuzu Kişnişi Yaprakları pazarda satılır. 

Plantaginaceae 

Plantago major L. subsp. 

intermedia (Gilib.) Lange 

Sinir otu 

Yaprakları dolma yapımında 

kullanılır. 

Asteraceae Scolymus hispanicus L. Diken Yaprakları gençken sebze 

olarak yenir. Kökleri idrar 

artırıcı. 

Solanaceae 

Lamiaceae 

Lamiaceae 

Brassicaceae 


nigrum 



Mentha longifolia (L.) Huds. 

subsp. typhoides (Briq.) 

Harley var. thyphoides 

Lepidium sativum L. subsp. 

sativum 

Solanum 

Adaçayı 

Yabani Nane 

Yaprakları haşlandıktan sonra 

salata olarak yenir. 

Yaprakları ipliği siyaha 

boyamak için kullanılır 

Yaprakları koku ve lezzet 

verir.Pazarlarda satılır. 

Yaprakları pazarsa 

satılır.Salata olarak kullanılır. 

170


Papaveraceae 

Papaver commutatum Fisch. 

& Mey. 

Gelincik 

Yaprakları sebze olarak 

satılır. 

Papaveraceae Papaver rhoeas L. Gelincik Yaprakları sebze olarak 

satılır. 

Polygonaceae 


Murray 

Kuzukulağı 

Yaprakları sebze olarak 

tüketilir. Meyvelerinden çay 

hazırlanır. 

Cistaceae Cistus creticus L. Laden Yapraklarından “Ladanum” 

adı verilen bir madde elde 

edilir. 

Convolvulaceae Convolvulus arvensis L. Kahkaha çiçeği Yapraklarından çorba yapılır. 

Lamiaceae Salvia tomentosa Mill. Adaçayı Yapraklarından elde edilen 

uçuçu yağ “elma yağı” adıyla 

tedavide kullanılır. 

Asteraceae Tussilago farfara L. Öksürük otu Yapraklarından göğüs 

yumuşatıcı olarak 

faydalanılır. Dolması yapılır. 

Polygonaceae Polygonum lapathifolium L. Çoban Değneği Yapraklı gövdeleri sebze 


Fabaceae 

Apiaceae 


subsp. armena (Boiss. & 

Huet) Aktoklu 

Bunium microcarpum 

(Boiss.) Freyn subsp. 

microcarpum 

Geraniaceae Geranium tuberosum L. 

subsp. tuberosum 

Iridaceae 

Crocus chrysanthus (Herb.) 

Herb. 

Orchidaceae 


pinetorum (Boiss. & 


Orchidaceae 

Tablo F.6 : Endemik Bitkiler Listesi 

Anacamptis pyramidalis (L) 

L.C.M.Richard 

Korunga 

İncirop 

Turnagagası 

Çiğdem 

Orkide 

Orkide 

Yem bitkisi,tohumları yenir. 

Yumruları çiğ veya 

pişirilerek yenir. 

Yumruları yenir. Süs bitkisi 

olarak ihraç edilmektedir. 

Yumrularından çiğdem pilavı 

yapılır. 

Yumrularından 

sahlep,dondurma yapımında 

yararlanılır. 

Yumrularından salep yapılır. 

FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATA 

Brassicaceae 

Isatis glauca Aucher ex Boiss. 

subsp. galatica Yild. 

Çivit otu Endemik CR 

Crassulaceae 

Sempervivum ispartae 

Muirhead 

Herdem taze Endemik CR 

Fabaceae 

Onobrychis mutensis Kit Tan 

& Sorger 

Korunga Endemik CR 

Lamiaceae 


glandulifera Hub.-Mor. & Kedi nanesi Endemik CR 

Davis 

Brassicaceae 

Aethionema thesiifolium 


Taşçanta Endemik DD 

Caryophyllaceae Saponaria dalmasii Boissieu Sabun otu-Çöğen otu Endemik DD 

Malvaceae Alcea pisidica Hub.-Mor. Gülhatmi Endemik DD 

Apiaceae 

Crenosciadium siifolium 


Endemik EN 

Apiaceae Stefanoffia insoluta Kljuykov Endemik EN 

Asteraceae 

Centaurea anthemifolia Hub.- 

Mor. 

Peygamber Çiçeği Endemik EN 

Asteraceae 

Cirsium cassium P.H.Davis & 

Parris 

Deve dikeni Endemik EN 

Asteraceae 



arachnoideum Erik & 

Sümbül. 

Eşek dikeni Endemik EN 

171



Asteraceae 

Tragopogon oligolepis 

Hartvig & Strid 

Yemlik Endemik EN 

Brassicaceae Ricotia varians Burtt Endemik EN 

Caryophyllaceae Silene ispartensis Ghazanfar Nakıl-Yapışkan otu Endemik EN 


Silene lucida Chowdh. subsp. 

glandulosa Ekim 

Nakıl-Yapışkan otu Endemik EN 

Crassulaceae 

Sedum pisidicum Peşmen & 

Güner 

Dam Koruğu Endemik EN 

Crassulaceae 

Sempervivum pisidicum 

Peşmen & Güner 

Herdem taze Endemik EN 

Cyperaceae 

Blysmus compressus (L.) 

Panzer ex Link 

Blismus Endemik EN 

Fabaceae 

Colutea melanocalyx Boiss. 

& Heldr. subsp. melanocalyx 

Patlangaç Endemik EN 

Fabaceae 


subsp. armena (Boiss. & Korunga Endemik EN 

Huet) Aktoklu 

Fabaceae 

Trigonella polycarpa Boiss. & 

Heldr. 

Tırfıl Endemik EN 

Illecebraceae Herniaria pisidica Brummitt Kırık otu Endemik EN 

Poaceae 

Gaudiniopsis sorgerae M. 

Doğan 

Endemik EN 

Primulaceae Cyclamen mirabile Hildebr. Sıklamen Endemik EN 


Verbascum leptocladum 


Sığır Kuyruğu Endemik EN 


Verbascum sorgerae (Hub.- 


Sığır Kuyruğu Endemik EN 

Violaceae 

Viola kizildaghensis M.Dinç 

& Yild. 

Yabani Menekşe Endemik EN 

Apiaceae 

Olymposciadium caespitosum 

(Sm.) Wolff 

Endemik LR (cd) 

Apiaceae 

Seseli gummiferum Pallas ex 

Smith subsp. corymbosum Seseli Endemik LR (cd) 

(Boiss. & Heldr.) Davis 

Asteraceae 

Cirsium dirmilense 

R.M.Burton 

Deve dikeni Endemik LR (cd) 

Asteraceae Cousinia iconica Hub.-Mor. Endemik LR (cd) 

Boraginaceae Alkanna incana Boiss. Havaciva otu Endemik LR (cd) 

Boraginaceae 

Alkanna pamphyllica Hub.- 

Mor. 

Havaciva otu Endemik LR (cd) 

Boraginaceae 

Alkanna tinctoria (L.) Tausch 

subsp. subleiocarpa (Hub.- Havaciva otu Endemik LR (cd) 


Brassicaceae 

Aethionema subulatum 

(Boiss. & Heldr.) Boiss. 

Taşçanta Endemik LR (cd) 

Brassicaceae Alyssum aurantiacum Boiss. Kuduz otu Endemik LR (cd) 

Brassicaceae 

Aubrieta anamasica Peşmen 

& Güner 

Obrizya Endemik LR (cd) 

Brassicaceae 

Conringia grandiflora Boiss. 

& Heldr. 


Brassicaceae 

Hesperis balansae Fourn. 

subsp. mytilensis Dvoarak 

Bahçe jülyeni Endemik LR (cd) 

Campanulaceae 


alidagensis Dambolt 

Çan çiçeği Endemik LR (cd) 


Bolanthus frankenioides 

(Boiss.) Bark. var. 

fasciculatus (Boiss. & Heldr.) 


Bark. 

Caryophyllaceae Cerastium macranthum Boiss. Boynuz otu Endemik LR (cd) 

Caryophyllaceae Dianthus acrochlorus Stapf Yabani Karanfil Endemik LR (cd) 

172




Gypsophila arrosti Guss. var. 

nebulosa (Boiss. & Heldr.) Çöven Endemik LR (cd) 

Bark. 


Minuartia pestallozzae 


Koru otu-Minuarzya Endemik LR (cd) 

Geraniaceae 

Geranium glaberrimum Boiss. 

& Heldr. 

Turnagagası Endemik LR (cd) 

Guttiferae 



uniflorum (Boiss. & Heldr.) 

Sarı Kantaron Endemik LR (cd) 

Robson 

Lamiaceae Lamium pisidicum R.R.Mill Ballıbaba Endemik LR (cd) 

Lamiaceae 

Origanum saccatum P.H. 

Davis 

Mercanköşk Endemik LR (cd) 

Lamiaceae 

Sideritis condensata Boiss. & 


Kara Kurbağa otu Endemik LR (cd) 

Liliaceae 

Asphodeline anatolica E. 

Tuzlacı 

Yalancı çiriş Endemik LR (cd) 

Ranunculaceae 

Delphinium gueneri P. H. 

Davis 

Hazeran Endemik LR (cd) 

Ranunculaceae 

Ranunculus heterorhizus 

Boiss. & Bal. 

Düğün çiçeği Endemik LR (cd) 

Rutaceae 

Haplophyllum pumiliforme 

Hub.-Mor. & Reese 


Scrophulariaceae Digitalis davisiana Heywood Yüksük otu Endemik LR (cd) 



Boiss. var. heldreichii Boiss. 

Sığır Kuyruğu Endemik LR (cd) 


Verbascum salviifolium 

Boiss. 

Sığır Kuyruğu Endemik LR (cd) 

Geraniaceae 

Erodium absinthoides Willd. 

subsp. absinthoides 

Dönbaba Endemik LR (Ic) 

Ranunculaceae 

Consolida glandulosa (Boiss. 

& Huet) Bornm. 

Süvari Mahmuzu Endemik LR (Ic) 

Ranunculaceae 

Consolida raveyi (Boiss.) 

Schršdinger 

Süvari Mahmuzu Endemik LR (Ic) 

Acanthaceae Acanthus hirsutus Boiss. Tüylü ayı pençesi Endemik LR (lc) 

Apiaceae 

Bupleurum heldeichii Boiss. 

& Bal. 

Tavşan kulağı Endemik LR (lc) 

Apiaceae 

Bupleurum sulphureum Boiss. 

& Bal. 

Tavşan kulağı Endemik LR (lc) 

Apiaceae Eryngium kotschyi Boiss. Eşek dikeni Endemik LR (lc) 

Apiaceae Ferulago aucheri Boiss. Endemik LR (lc) 

Apiaceae 

Ferulago plathycarpa Boiss. 

& Bal. 

Endemik LR (lc) 

Apiaceae 

Prangos meliocarpoides 

Boiss. var. meliocarpoides 


Asteraceae 

Anthemis wiedemanniana 

Fisch. & Mey. 

Köpek Papatyası Endemik LR (lc) 

Asteraceae Centaurea calolepis Boiss. Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Centaurea cariensis Boiss. 

subsp. longipapposa Wagenitz 

Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc) 

Asteraceae 


subsp. austro-occidentalis Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc) 

Wagenitz 

Asteraceae 


subsp. detonsa (Bornm.) Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc) 

Wagenitz 

Asteraceae 


var. phrygia Bornm. 


Asteraceae 


hayekiana Wagenitz 


173



Asteraceae 

Cicerbita variabilis (Bornm.) 

Bornm. 


Asteraceae Cirsium leucopsis DC. Deve dikeni Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Cirsium libanoticum DC. 

subsp. lycaonicum (Boiss. & Deve dikeni Endemik LR (lc) 

Heldr.) Davis & Parris 

Asteraceae 

Crepis macropus Boiss. & 

Heldr. 

Hindiba Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Erigeron cilicicus Boiss. ex 

Vierh. 

Şifa otu Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Helichrysum arenarium (L.) 

Moench subsp. aucheri Ölmez çiçek-Saman çiçeği Endemik LR (lc) 

(Boiss.) P.H.Davis & Kupicha 

Asteraceae 

Helichrysum chionophilum 

Boiss. & Bal. 

Ölmez çiçek-Saman çiçeği Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Hieracium lasiochaetum 

(Bornm. & Zahn) Sell & West 

Şahin otu Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Hieracium phrygiense Sell & 

West 

Şahin otu Endemik LR (lc) 

Asteraceae Scorzonera eriophora DC. İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc) 

Asteraceae Scorzonera semicana DC. İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Scorzonera suberosa K. Koch. 

subsp. cariensis (Boiss.) İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc) 

D.F.Chamb. 

Asteraceae Scorzonera tomentosa L. İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Scorzonera violacea 

Chamberlain 

İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc) 

Asteraceae 


Willd. subsp. argenteum 

Solucan otu Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Tanacetum cadmeum (Boiss.) 

Heywood subsp. cadmeum 

Solucan otu Endemik LR (lc) 

Asteraceae Taraxacum turcicum Soest Türk kara hindibası Endemik LR (lc) 

Asteraceae 

Tripleurospermum callosum 

(Boiss. & Heldr.) E.Hossain 

Papatya Endemik LR (lc) 

Boraginaceae 

Alkanna areolata Boiss. var. 

areolata 

Havaciva otu Endemik LR (lc) 

Boraginaceae Alkanna kotschyana DC. Havaciva otu Endemik LR (lc) 

Boraginaceae Alkanna tubulosa Boiss. Havaciva otu Endemik LR (lc) 

Boraginaceae Moltkia aurea Boiss. Moltkia Endemik LR (lc) 

Boraginaceae 

Nonea macrosperma Boiss. & 

Heldr. 

Nona Endemik LR (lc) 

Boraginaceae Onosma ambigens Lacaita Emzik otu-Havaciva Endemik LR (lc) 

Boraginaceae 

Onosma bornmuelleri 

Hausskn. 

Emzik otu-Havaciva Endemik LR (lc) 

Boraginaceae 

Onosma bracteosum Hausskn. 

& Bornm. 


Boraginaceae 

Onosma cappadocicum Siehe 

ex Riedl 


Boraginaceae 

Onosma inexspectatum 

Teppner 


Boraginaceae 

Onosma isauricum Boiss. & 

Heldr. 


Boraginaceae 

Onosma stenolobum Hausskn. 

ex H.Riedl 


Brassicaceae Alyssum filiforme Nyar. Kuduz otu Endemik LR (lc) 

Brassicaceae 

Alyssum pateri Nyar. subsp. 

pateri 

Kuduz otu Endemik LR (lc) 

Brassicaceae 

Alyssum peltarioides Boiss. 

subsp. virgatiforme (Nyar.) 

T.R.Dudley 

Kuduz otu Endemik LR (lc) 

174



Brassicaceae Arabis aubrietioides Boiss. Kaz teresi Endemik LR (lc) 

Brassicaceae 


Bornm. subsp. canescens 

Obrizya Endemik LR (lc) 

Brassicaceae 


Bornm. subsp. cilicica Obrizya Endemik LR (lc) 

(Boiss.) Cullen 

Brassicaceae Aubrieta pinardii Boiss. Obrizya Endemik LR (lc) 

Brassicaceae 



Cullen var. nana (Stapf) 

Kaya çiçeği Endemik LR (lc) 

Schulz 

Brassicaceae Hesperis kotschyi Boiss. Bahçe jülyeni Endemik LR (lc) 

Campanulaceae 


Janch. subsp. pestalozzae 



Campanulaceae 

Asyneuma linifolium (Boiss. 

& Heldr.) Bornm. subsp. 


linifolium 

Campanulaceae 

Asyneuma michauxioides 



Campanulaceae 

Asyneuma rigidum (Willd.) 

Grossh. subsp. sibthorpianum 

(Roemer & Schultes) 


Damboldt 

Campanulaceae 

Asyneuma virgatum (Labill.) 

Bornm. cichoriiforme (Boiss.) 


Damboldt 

Campanulaceae 

Campanula argaea Boiss. & 

Bal. 

Çan çiçeği Endemik LR (lc) 

Campanulaceae 

Campanula lyrata Lam. subsp. 

lyrata 

Çan çiçeği-Çıngırak otu Endemik LR (lc) 


Arenaria acerosa Boiss. & 

Heldr. 

Kumotu Endemik LR (lc) 


Arenaria ledebouriana Frenzl 

var. parviflora Boiss. 

Kumotu Endemik LR (lc) 

Caryophyllaceae Arenaria tmolea Boiss. Kumotu Endemik LR (lc) 


Bolanthus minuartioides 

(Jaub. & Spach.) Hub.-Mor. 


Caryophyllaceae Dianthus anatolicus Boiss. Yabani Karanfil Endemik LR (lc) 


Dianthus leucophaeus Sibth. 

& Sm. var. leucophaeus 

Yabani Karanfil Endemik LR (lc) 



Woron. var. anatolica 

Koru otu-Minuarzya Endemik LR (lc) 



Woron. var. arachnoidea Koru otu-Minuarzya Endemik LR (lc) 

McNeill 


Minuartia leucocephala 

(Boiss.) Mattf. 



Minuartia leucocephaloides 

(Bornm.) Bornm. 



Minuartia umbellulifera 

(Boiss.) McNeill subsp. 

umbellulifera var. 


umbellulifera 

Caryophyllaceae Saponaria kotschyi Boiss. Sabun otu-Çöğen otu Endemik LR (lc) 


Saponaria pamphylica Boiss. 

& Heldr. 

Sabun otu-Çöğen otu Endemik LR (lc) 


Silene caramanica Boiss. & 

Heldr. 

Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (lc) 

Cistaceae 

Fumana paphlagonica Bornm. 

& Janch. 


175




Convolvulus galaticus Rostan 

ex Choisy 

Kahkaha çiçeği Endemik LR (lc) 

Crassulaceae 

Rosularia chrysantha (Boiss.) 

Takht. 

Rosularya Endemik LR (lc) 

Cyperaceae 

Carex divulsa Stokes subsp. 

coriogyne (Nelmes) Ö. Saparna Endemik LR (lc) 

Nilsson 

Dipsacaceae Pterocephalus pinardii Boiss. Endemik LR (lc) 

Euphorbiaceae 

Euphorbia anacampseros 

Boiss. var. anacampseros 

Sütleğen Endemik LR (lc) 

Euphorbiaceae 

Euphorbia erythrodon Boiss. 

& Heldr. 

Sütleğen Endemik LR (lc) 

Euphorbiaceae 


macrostegia (Bornm.) Sütleğen Endemik LR (lc) 

O.Schwarz 

Fabaceae 

Astragalus acmonotrichus 

Fenzl. 

Geven Endemik LR (lc) 

Fabaceae 


Boiss. subsp. atropurpureus Geven Endemik LR (lc) 

(Boiss.) Chamberlain 

Fabaceae 


Boiss. subsp. campylosema 


Fabaceae 

Astragalus condensatus 

Ledeb. 


Fabaceae Astragalus gymnolobus Fisch. Geven Endemik LR (lc) 

Fabaceae Astragalus lycius Boiss. Geven Endemik LR (lc) 

Fabaceae Astragalus lydius Boiss. Geven Endemik LR (lc) 

Fabaceae 

Astragalus mesogitanus 

Boiss. 


Fabaceae Astragalus micropterus Fisch. Geven Endemik LR (lc) 

Fabaceae 

Astragalus pisidicus Boiss. & 

Heldr. 


Fabaceae 

Astragalus tmoleus Boiss. var. 

bounacanthus (Boiss.) Geven Endemik LR (lc) 

D.F.Chamb. 

Fabaceae Astragalus vulnerariae DC. Geven Endemik LR (lc) 

Fabaceae Genista involucrata Spach Katır Tırnağı Endemik LR (lc) 

Fabaceae 

Lathyrus czeczottianus 

Bassler 

Mürdümük Endemik LR (lc) 

Fabaceae 

Onobrychis fallax Freyn & 

Sint. 

Korunga Endemik LR (lc) 

Fabaceae Trifolium caudatum Boiss. Çayır üçgülü Endemik LR (lc) 

Fabaceae 

Trifolium pannonicum Jacq. 

subsp. elongatom (Willd.) Çayır üçgülü Endemik LR (lc) 

Zoh. 

Fabaceae Vicia caesarea Boiss. & Bal. Fiğ Endemik LR (lc) 

Geraniaceae 

Erodium amanum Boiss. & 

Kotschy 

Dönbaba Endemik LR (lc) 

Guttiferae 



aviculariifolium var. 

Sarı Kantaron Endemik LR (lc) 

aviculariifolium 

Guttiferae 



depilatum (Freyn & Bornm.) 


N.Robson var. depilatum 

Guttiferae 


subsp. confertum 


Guttiferae 

Hypericum heterophyllum 

Vent. 


176



Illecebraceae 

Paronychia amani Chaudhri 

var. amani 

Dolama otu Endemik LR (lc) 

Iridaceae Crocus danfordiae Maw Çiğdem Endemik LR (lc) 

Iridaceae Crocus fleischeri Gay Çiğdem Endemik LR (lc) 

Iridaceae 

Gladiolus anatolicus (Boiss.) 

Stapf 

Glayör Endemik LR (lc) 

Iridaceae Iris schactii Markgraf Süsen Endemik LR (lc) 

Juncaceae 

Juncus sparganiifolius Boiss. 

& Kotschy ex Buchenau 

Hasır otu Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 




Lamiaceae 

Lamium moschatum Miller 

var. rhodium (Gand.) R.Mill 

Ballıbaba Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 


Jacq. subsp. macrodon İt sineği Endemik LR (lc) 

(Bornm.) P. H. Davis 

Lamiaceae 

Marrubium globosum 

Montbret & Aucher ex İt sineği Endemik LR (lc) 

Bentham subsp. globosum 

Lamiaceae Marrubium lutescens Boiss. İt sineği Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 

Micromeria cristata (Hampe) 

Griseb. subsp. phrygia P.H. 


Davis 

Lamiaceae Nepeta cadmea Boiss. Kedi nanesi Endemik LR (lc) 

Lamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk Endemik LR (lc) 

Lamiaceae Phlomis armeniaca Willd. Alevdudak Endemik LR (lc) 

Lamiaceae Phlomis nissolii L. Alevdudak Endemik LR (lc) 

Lamiaceae Salvia cadmica Boiss. Adaçayı Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 



Adaçayı Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 

Salvia cyanescens Boiss. & 

Bal. 


Lamiaceae Salvia dichroantha Stapf Adaçayı Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 

Salvia heldreichiana Boiss. ex 

Benth. 


Lamiaceae Scutellaria salviifolia Benth. Kara Kurbağa otu Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 


anatolica Rech.f. 

Karabaş Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 


smyrnaea Rech. fil. 

Karabaş Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 

Stachys iberica Bieb. subsp. 

iberica Bieb. var. densipilosa Karabaş Endemik LR (lc) 

Bhattacharjee 

Lamiaceae 



Kekik Endemik LR (lc) 

Lamiaceae 

Thymus zygioides Griseb. 

subsp. lycaonicus (Celak.) Kekik Endemik LR (lc) 

Ronniger 

Lamiaceae 

Wiedemannia orientalis Fisch. 

& Mey. 


Liliaceae Allium reuterianum Boiss. Yabani Soğan Endemik LR (lc) 

Liliaceae Allium scabriflorum Boiss. Yabani Soğan Endemik LR (lc) 

Liliaceae 

Allium sibthorpianum 

Schultez & Schultez fil. 

Yabani Soğan Endemik LR (lc) 

Liliaceae Allium stylosum O.Schwarz Yabani Soğan Endemik LR (lc) 

Liliaceae Bellevalia tauri Feinbrun Endemik LR (lc) 

Liliaceae Colchicum burttii Meikle Acı Çiğdem Endemik LR (lc) 

177



Liliaceae 

Fritillaria crassifolia Boiss. & 

Huet subsp. crassifolia 

Ters Lale Endemik LR (lc) 

Liliaceae 

Hyacinthella heldreichii 

(Boiss.) Chouard 

Sümbül Endemik LR (lc) 

Liliaceae 

Tulipa armena Boiss. var. 

lycica (Baker) Marais 

Lale Endemik LR (lc) 

Linaceae 

Linum flavum L. Subsp. 

scabrinerve (Davis) Davis 

Keten Endemik LR (lc) 

Linaceae 


anatolicum (Boiss.) Hayek Keten Endemik LR (lc) 

var. anatolicum 

Linaceae 


pseudoanatolicum Davis 

Keten Endemik LR (lc) 

Malvaceae 

Alcea apterocarpa (Fenzl) 

Boiss. 

Gülhatmi Endemik LR (lc) 

Oleaceae 



Dişbudak Endemik LR (lc) 

Papaveraceae 

Papaver apokrinomenon 

Fedde 

Gelincik Endemik LR (lc) 

Papaveraceae 

Papaver spicatum Boiss. var. 

spicatum 

Gelincik Endemik LR (lc) 



(Willd.) Boiss. var. 

Kar dikeni Endemik LR (lc) 

brachystachyum Boiss. 


Acantholimon caesareum 

Boiss. & Bal. 

Kar dikeni Endemik LR (lc) 

Poaceae Alopecurus lanatus Sm. Tilki kuyruğu Endemik LR (lc) 

Poaceae 


Boiss.) Bornm. var. phrygia Fetük Endemik LR (lc) 

(St.-Yves) Markgr.-Dannenb. 

Poaceae 

Puccinellia koeieana Melderis 

subsp. anatolica Kit Tan 


Ranunculaceae 

Ranunculus demissus DC. 

var. major Boiss. 

Düğün çiçeği Endemik LR (lc) 

Rhamnaceae Rhamnus rhodopeus Velen. Cehri Endemik LR (lc) 

Rhamnaceae Rhamnus thymifolius Bornm. Cehri Endemik LR (lc) 

Rosaceae 

Amelanchier parviflora Boiss. 

var. parviflora 

Kayaarmudu Endemik LR (lc) 

Rosaceae 


ex DC. var. minuta Browicz 

Ak Diken Endemik LR (lc) 

Rubiaceae Asperula brevifolia Vent. Yapışkan otu Endemik LR (lc) 

Rubiaceae 


monticola Ehrend. 

Yapışkan otu Endemik LR (lc) 

Rubiaceae Galium cilicicum Boiss. Yoğurt otu Endemik LR (lc) 

Rubiaceae Galium dumosum Boiss. Yoğurt otu Endemik LR (lc) 

Rubiaceae 


centrale Ehrend. 

Yoğurt otu Endemik LR (lc) 


Chaenorhinum lithorale 

(Bernh.) Fritish subsp. 

pterosporum (Fisch. & Mey.) 


Davis 


Euphrasia minima Jacq. ex 

DC. subsp. davisii Yeo 


Scrophulariaceae Linaria corifolia Desf. Nevruz otu Endemik LR (lc) 



subsp. confertiflora (Boiss.) Nevruz otu Endemik LR (lc) 

P.H.Davis 

Scrophulariaceae Linaria iconia Boiss. & Heldr. Nevruz otu Endemik LR (lc) 

Scrophulariaceae Pedicularis cadmea Boiss. Bit otu Endemik LR (lc) 

178




Scrophularia cryptophila 


Sıraca otu Endemik LR (lc) 


Scrophularia depauperata 

Boiss. 

Sıraca otu Endemik LR (lc) 



Boiss. var. pisidicum (Boiss. Sığır Kuyruğu Endemik LR (lc) 

& Heldr.) Murb. 


Verbascum insulare Boiss. & 

Heldr. 

Sığır Kuyruğu Endemik LR (lc) 


Verbascum pycnostachyum 


Sığır Kuyruğu Endemik LR (lc) 



subsp. cuneifolia 

Mine Çiçeği Endemik LR (lc) 



subsp. isaurica P.H.Davis 


Scrophulariaceae Veronica multifida L. Mine Çiçeği Endemik LR (lc) 


Veronica thymoides 

P.H.Davis subsp. 


hasandaghensis M.A.Fischer 

Apiaceae 

Laserpitium petrophilum 


Endemik LR (nt) 

Asteraceae Cirsium sintenisii Freyn Deve dikeni Endemik LR (nt) 

Asteraceae 

Leucocyclus formosus Boiss. 

subsp. formosus 


Boraginaceae 

Omphalodes luciliae Boiss. 

subsp. luciliae 

Benian Endemik LR (nt) 

Brassicaceae 

Isatis cappadocica Desv. 

Subsp. alyssifolia (Boiss.) Çivit otu Endemik LR (nt) 

Davis 

Brassicaceae Matthiola montana Boiss. Şebboy Endemik LR (nt) 

Campanulaceae 

Asyneuma compactum 

(Boiss. & Heldr.) Damboldt 


Campanulaceae 

Campanula balansae Boiss. & 

Hausskn. 

Çan çiçeği-Çıngırak otu Endemik LR (nt) 

Campanulaceae 

Campanula macrostyla Boiss. 

& Heldr. 

Çan çiçeği Endemik LR (nt) 


Arenaria ledebouriana Fenzl 

var. grandiflora Hartvig & Kumotu Endemik LR (nt) 

Strid 


Silene caryophylloides (Poir.) 

Otth subsp. echinus (Boiss. & Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (nt) 

Heldr.) Coode & Cullen 


Silene oreades Boiss. & 

Heldr. 

Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (nt) 

Caryophyllaceae Silene tunicoides Boiss. Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (nt) 

Fabaceae Astragalus heldrechii Boiss. Geven Endemik LR (nt) 

Fabaceae Astragalus strictispinis Boiss. Geven Endemik LR (nt) 

Fabaceae Onobrychis pisidica Boiss. Korunga Endemik LR (nt) 

Fagaceae 

Quercus vulcanica [Boiss. & 

Heldr. ex] Kotschy 

Kasnak Meşesi Endemik LR (nt) 

Illecebraceae Paronychia argyroloba Stapf. Dolama otu Endemik LR (nt) 

Lamiaceae 

Phlomis leucophracta P.H. 

Davis & Hub.-Mor. 

Alevdudak Endemik LR (nt) 

Lamiaceae 

Sideritis congesta P.H.Davis 

& Hub.-Mor. 

Kara Kurbağa otu Endemik LR (nt) 

Lamiaceae 

Sideritis pisidica Boiss. & 


Kara Kurbağa otu Endemik LR (nt) 

Lamiaceae 

Stachys citrina Boiss. & 

Heldr. subsp. citrina 

Karabaş Endemik LR (nt) 

179



Lamiaceae 

Thymus cherlerioides Vis. 

var. cherlioides 

Kekik Endemik LR (nt) 

Lamiaceae 




Kekik Endemik LR (nt) 


Liliaceae 

Colchicum baytopiorum C.D. 

Brickel 

Acı Çiğdem Endemik LR (nt) 

Liliaceae 

Fritillaria carica Rix. subsp. 

carica 

Ters Lale Endemik LR (nt) 

Poaceae 

Piptatherum holciforme 

(Bieb.) Roemer & Schultes 

subsp. holciforme var. 


glabrum Freiitag 

Primulaceae 

Cyclamen cilicicum Boiss. & 

Heldr. var. cilicicum 

Sıklamen Endemik LR (nt) 

Rubiaceae 

Asperula nitida Sm. subsp. 

hirtella (Boiss.) Ehrend. 

Yapışkan otu Endemik LR (nt) 

Rubiaceae 


grandiflora Schönb.-Tem. 


Rubiaceae 


elmaliensis Schönb.-Tem. 


Rubiaceae 


subsp. airoides Hub.-Mor. ex Yoğurt otu Endemik LR (nt) 

Ehrend. & Schönb.-Tem. 


Verbascum chrysochaete 

Stapf 

Sığır Kuyruğu Endemik LR (nt) 


Verbascum glomerulosum 

Hub.-Mor. 



Verbascum myriocarpum 




Verbascum natolicum (Fisch. 

& Mey.) Hub.-Mor. 



Verbascum nudatum Murb. 

var. nudatum 



Veronica dichrus Schott & 

Kotschy 

Mine Çiçeği Endemik LR (nt) 

Asteraceae Centaurea mathiolifolia Boiss. Peygamber Çiçeği Endemik VU 

Hieracium 

Asteraceae 

pseudodontotrichum Hub.- Şahin otu Endemik VU 

Mor. 

Asteraceae 


Willd. subsp. canum 

(C.Koch) Grierson var. 

Solucan otu Endemik VU 

pumilum Grierson 

Boraginaceae 


& Kit Tan subsp. chetikiana 

Endemik VU 

Boraginaceae Onosma sieheanum Hayek Emzik otu-Havaciva Endemik VU 

Brassicaceae 

Alyssum fulvescens Sibth. & 

Sm. var. stellatocarpum Hub.- Kuduz otu Endemik VU 

Mor. 

Campanulaceae 

Asyneuma lycium (Boiss.) 

Bornm. 

Endemik VU 

Fabaceae 

Astragalus sorgerae Hub.- 

Mor. & Chamb. 

Geven Endemik VU 

Fabaceae 

Trigonella cephalotes Boiss. 

& Bal. 

Tırfıl Endemik VU 

Geraniaceae 

Erodium pelargoniiflorum 


Dönbaba Endemik VU 

Geraniaceae 

Geranium lasiopus Boiss. & 

Heldr. 

Turnagagası Endemik VU 

180



Illecebraceae 


var. stipulata Chaudhri 

Dolama otu Endemik VU 

Iridaceae 

Iris stenophylla Hausskn. & 

Siehe ex Baker subsp. Süsen Endemik VU 

stenophylla 

Lamiaceae 

Sideritis serratifolia Hub.- 

Mor. 

Kara Kurbağa otu Endemik VU 

Liliaceae 

Fritillaria sibthorpiana (Sm.) 

Baker subsp. sibthorpiana 

Ters Lale Endemik VU 

Liliaceae Fritillaria whittallii Baker Ters Lale Endemik VU 

Poaceae 

Pseudophleum gibbum 

(Boiss.) M. Doğan 

Endemik VU 

Rubiaceae 

Galium sorgerae Ehrend. & 

Schönb.-Tem. 

Yoğurt otu Endemik VU 

Rubiaceae Galium tmoleum Boiss. Yoğurt otu Endemik VU 


Verbascum adenophorum 

Boiss. & Bal. 

Sığır Kuyruğu Endemik VU 


Verbascum pumiliforme 

Hub.-Mor. 



Verbascum symes Murb. & 

Rech.f. 


Valerianaceae 

Valeriana oligantha Boiss. & 

Heldr. 

Kedi otu Endemik VU 

F.3.ENDEMİK HAYVANLAR (FAUNA) 

F.3.1.HABİTAT VE TOPLULUKLAR 

Balıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler, orman içi nemli taşlık alanlarda, orman 

dışındaki otlu taşlı arazide, küçük su birikintilerindeki sazlar ve nemli orman ağaçlarının üzerinde Gölcük 

ve havuzların yakınındaki gevşek ve yumuşak toprak içinde, durgun akan veya birikinti su kenarındaki 

yoğun bitkili kıyılarda, açık orman ve dere kenarlarındaki çayırlık alanlarda, kumlu,taşlı, kuru arazilerde, 

bağ, bahçe kenarları,kısa otlu alanlarda, seyrek bitki ve çalılık alanlardaki taş ve toprak içinde, az bitkili 

taşlık alanlar, step alanları az bitki örtüsü olan taşlık arazide, açık alanlar ve yerleşim alanlarında, yazın 

çatılarda kışın mağara ve bodrumlarda, mağara ve harabelerde ekseriya su yakınındaki çalılık alanlarda, 

ormanlarda ve yerleşim yerlerine yakın yerlerde çeşitli ormanlarda su kenarlarına yakın yerlerde, açık 

kültür alanlarında, yerleşim alanlarında, yazları küçük gruplar halinde binalarda, dağlık alanlarda, yazın 

ağaç oyuklarında açık alanlarda, otluk alanlarda yaşarlar. 

F.3.2.TÜRLER VE POPULASYONLARI 

Phylum (Şube) : Chordata (Sırtipliler-Kordalılar) 

Grup 

: Craniata (= Vertebrata) (Omurgalılar) 

Subphylum (Altşube) : Gnatostomata (Çeneliler) 

Superclassis (Üstsınıf): Tetrapoda (Dörtayaklılar) 

Classis (Sınıf) : Amphibia (İkiyaşamlılar) 

Isparta İli sınırları içinde ikiyaşamlılara, genelde göl, gölet gibi yoğun su bitkilerinin olan sazlık 

veya yoğun su bitkileri olan kısımlarda, ayrıca durgun akan veya göllenmiş suların yakınında veya orman 

içi nemli taşlık alanlarda rastlamak mümkündür. Yaşamları genelde suya bağımlıdır. Genelde ovipar 

(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan ikiyaşamlılar yumurtalarını suya bırakır veya su bitkilerine 

yapıştırırlar. Karada yaşayanlar bile üreme zamanı yumurtalarını suya bırakırlar. Sınıf olarak başlıca 

omurgasız avcılarıdır. Besinlerini sudaki böcek ve larvalar, karada ise genelde uçan böcekler, solucan ve 

yumuşakçalar oluşturur. Sularda başkalaşım geçiren larvalar ise algler ve planktonlarla beslenir. 

İkiyaşamlıların omurgasızlarla beslenmesi miktar olarak şaşılacak boyutlardadır. Yapılan çalışmalar 

sonunda bir göletteki yaklaşık bin kurbağanın yılda çoğunluğu böcek olan 4,8 milyon adet omurgasız 

181


tükettiği belirlenmiştir. Başlıca düşmanları arasında su kuşları, bazı yırtıcı kuşlar, su kaplumbağaları, 

yılanlar ve bazı memeli hayvanlar sayılabilir. Sudaki larvalar ise küçük balıkların, su yılanlarının ve bazı 

böceklerin larvaları tarafından besin olarak alınır. 

Son yıllarda sulak alanlardaki kirlilik ve bu alanların hızla azalması, sucul ortamlara değişik balık 

türlerinin atılması ikiyaşamlıların populasyon yoğunluğunda önemli azalmalara neden olmaktadır. Ancak 

bu konuda yeterince araştırmanın olmayışı nedeniyle azalma eğiliminin hangi oranda olduğu net olarak 

bilinmemektedir. 

Isparta İli sınırları ile ilgili ikiyaşamlı türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmaktadır. 


Tablo F.7: İkiyaşamlı Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Latince adı Türkçe Adı IUC 

N 

Classis : İki Yaşamlılar 

Amphibia 

Familia: Kara 

Bufonidae Kurbağaları 

Bufo bufo 

(Linnaeus,1758) 

Bern 

Red- 

List 

Kayıt 

Şekli 

Lokalite 

Habitat 

Siğilli Kurbağa nt - - Literatür - Orman içi nemli 

taşlık alanda 

Bufo viridis 

(Laurenti,1768) 

Familia : Hylidae 

Hyla arborea 


Familia : 

Pelobatidae 

Pelobates 

syriacus 

(Boettger,1889) 

Familia : Ranidae 

Rana ridibunda 

Pallas,1771 

Rana camarani 

Boulenger,1886 

Gece Kurbağası 

Ağaç – Yaprak 

Kurbağaları 

Ağaç(=Yaprak) 

Kurbağası 

nt II - Literatür - 

NT 

II 

- Literatür - 

Toprak 

Kurbağası nt - - Literatür - 

Su Kurbağaları 

Yeşil Su 

Kurbağası (Ova 

kurbağası) 

nt - - Literatür - 

Şeritli Kurbağa nt - - Literatür - 

Orman dışındaki 

otlu taşlı arazide 

bulunabilir 

Küçük su 

birikintilerindeki 

sazlar ve nemli 

orman 

ağaçlarının 

üzerinde 

rastlanabilir 

Gölcük ve 

havuzların 

yakınındaki 

gevşek ve 

yumuşak toprak 

içinde yaşar 

Durgun akan 

veya birikinti su 

kenarındaki 

yoğun bitkili 

kıyılarda yaşar 

Açık orman ve 

dere 

kenarlarındaki 

çayırlık 

alanlarda yaşar 

182


Classis (Sınıf) : Reptilia (=Sürüngenler) 

Isparta İli sınırları içinde sürüngenlere orman içi taşlık, kayalık alanlarda, güneş görebilen gazelli 

alanlarda, su ve su kaynağı kenarlarında, orman içi açık ve çalılık alanlarda, orman bitimindeki açık 

alanlardaki çalılık ve taşlık alanlarda, tarla, bağ gibi kültür alanlarıyla yerleşim alanlarında rastlanabilir. 

Genellikle ovipar(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan sürüngenler yumurtalarını toprak içine, 

çürümekte olan ağaç veya yaprak, dal gibi ağaç döküntüleri altına, güneş gören taşların altına, kazılan 

toprak içine bırakırlar. Sürüngenlerde metamorfoz görülmediğinden çıkan yavrular erginin bir minyatürü 

olup hemen besin aramaya başlarlar. Genelde etçil olduklarından besinlerini canlı ikiyaşamlılar, solucan, 

kemirici, balık, çeşitli larva ve böcekler, kendi hemcinsleri oluşturur. Karada yaşayan bazı kertenkele ve 

kaplumbağalar ise bitkilerin yaprak çiçek gibi kısımlarıyla beslenirler. 

Yırtıcı kuşların çoğu, baykuş, karga, leylek gibi kuşlar, bazı balıklar, sansar, tilki, porsuk, çakal, 

kirpi, köpek gibi memeli hayvanlar başlıca düşmanlarıdır. Bunlar sürüngenleri besin olarak alırlar. Diğer 

düşmanlarının başında kendi hemcinsleri gelir. 

Isparta İli sınırları içinde sürüngen türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmamaktadır. 


Tablo F.8: Sürüngen Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Latince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red- 

List 

Classis :Reptilia 

Sürüngenler 

Familia:Testudinidae Kara 

Kaplumbağaları 

Tosbağalar 

Testudo graeca (Linnaeus, 

1758) 

Familia: Emydidae 

Emys orbicularis (Linnaeus, 

1758) 

Familia:Amphisbaenidae 

Blanus strauchi (Bedriaga, 

1884) 

Familia: Agamidae 

Laudakia stellio 


Familia: Gekkonidae 

Cyrtopodion kotschyi 

(Steindachner, 1870) 

Familia: Scincidae 

Ablepharus kitaibellii (Bibron- 

Bory, 1833) 

Tosbağa (=Kara 

Kaplumbağası) 

Kayıt Şekli Lokalite Habitat 

VU II A1 Literatür - 

Benekli 

Kaplumbağa LR/nt II - Literatür 

Kör Kertenkele nt - - Literatür - 

Ereğli 

Dikenli 

Kertenkele - II - Lİteratür - 

İnce Parmaklı 

Kertenkele I - - Literatür Konya 

civarı 

İnce Kertenkele nt II - Literatür - 

Kumlu,taşlı, 

kuru arazilerde, 

bağ, bahçe 

kenarları,kısa 

otlu alanlarda 

yaşar 

Durgun ve 

yavaş akan 

sularda, deniz 

kenarı ve acı 

sularda da 

yaşar 

Seyrek bitki 

ve çalılık 

alanlardaki taş 

ve toprak 

içinde yaşar 

Kayalık ve taş 

duvarlarda 

rastlanır. 

Az bitkili taşlık 

ve kayalık 

alanlarda yaşar. 

Dibi çamurlu 

göl ve 

nehirlerde 

yaşar 

183


Eumeces schneideri 

princeps(Eichwald, 1839) Sarı Kertenkele nt III - Literatür Ereğli 

Familia:Lacertidae 

Lacerta danfordi 

(Gunther,1876) 

Lacerta trilineata 

Bedriaga,1886 

Ophisops elegans (Menetries, 

1832) 

Familia: Boidae 

Eryx jaculus (Linnaeus,1758) 

Toros 

Kertenkelesi nt - - Literatür - 

İri Yeşil 

Kertenkele nt II - Literatür - 

Tarla 

Kertenkelesi nt II - Literatür - 

Mahmuzlu Yılan nt - - Literatür - 

Familia: Colubridae 

Coluber najadum (Eichwald, 

1831) İnce Yılan nt II - Literatür - 

Coluber caspius Gmelin,1789 Hazer Yılanı nt - - Literatür - 

Coluber nummifer Reuss,1834 Sikkeli Yılan nt - - Literatür - 

Coronella austriaca 

(Laurenti,1768) 

Avusturya Yılanı nt II - Literatür - 

Eirenis modestus 

(Martin,1838) Uysal Yılan nt - - Literatür - 

Elaphe quatuorlineata 

(Lacepede, 1789) Sarı Yılan nt II - Literatür - 

Elaphe hohenackeri 

(Strauch,1873) Kafkas Yılanı - - - Literatür Akşehir 

Elaphe situla (Linnaeus,1758) Ev Yılanı DD II - Literatür - 

Malpolon monspessulanus 

Açık arazide 

taşlık veya 

çalılık 

alanlarda 

Bitkili kayalık 

ve taşlık 

alanlarda 

Orman içi sık 

bitkili taşlık 

alanlarda ve 

dere kenarları 

ile tarla-bahçe 

aralarında 

yaşar 

Az bitkili 

taşlık alanlar, 

step alanları 

Kurak kumlu 

ve taşlı 

alanlarda 

yaşar 

Genellikle 

çalı-lık, taşlık 

kuru 

bölgelerde 

Taşlık dere 

kenarları,yamaç 

ve 

tarlalarda, 

bataklık 

alanalarda 

yaşar 

Az bitkili 

taşlık 

bölgelerde 

yaşar 

Seyrek ve 

küçük boylu 

bitkilerin 

bulunduğu 

taşlık step ve 

yarı çöl 

ortamlarında 

yaşar 

Az bitki 

örtüsü olan 

taşlık arazide 

Seyrek 

ormanlık, 

çalılık ve 

taşlık 

alanlarda 

Açık arazi 

veya ormanlık 

alanlarla, tarla 

ve bahçelerde 

yaşar 

Taşlık, çalılık 

bölgelerde, 

bahçe, tarla, 

evlerde yaşar 

Az bitkili taşlı 

184


(Herman,1804) Çukurbaşlı Yılan nt III - Literatur - ve kuru 

alanlarda 

yaşar. 

Natrix natrix (Linnaeus, 1758) 

Yarısucul Yılan nt - - Lİteratür - 

Suya yakın 

çayır ve taşlık 

Natrix tessellata (Laurenti, 

1768) Su yılanı nt II - Literatür - 

Familia: Typhlopidae 

Typlops vermicularis Merrem, 

1820 Kör Yılan nt - - Literatür - 

Familia : Viperidae 

Vipera xanthina (Gray,1849) Şeritli engerek nt II - Literatür - 

Vipera ammodytes (Linnaeus, 

1758) 

Boynuzlu 

Engerek 

Classis (Sınıf) : Aves (Kuşlar) 

nt II - Literatür 

alanlarda 

Suda veya su 

kenarlarında 

rastlanır 

Nemli Toprak 

ve taş 

altlarında 

Taşlık 

alanlarda 

orman içi ve 

harabelerde 

- Kısa boylu 

bitkili kuru ve 

taşlık 

alanlarda 

yaşar 

Kuşlara su kenarları, sık veya seyrek ağaçlık alanlar, çalılıklar, orman sınırı dışındaki açık alanlar, 

bahçe ve tarla gibi her çeşit habitatta rastlamak mümkündür. Kuşların tümü ovipar (=Yumurta ile çoğalan 

omurgalılar) olduğundan habitatlarındaki ağaçların üzerine veya topraktaki oyuklara yuva yaparak 

yumurtalarını buraya bırakırlar. İlkbahar ve sonbahar başlarında Türkiye kuş göçlerinin yolu üzerinde 

olduğundan bu mevsimlerde habitatlardaki kuşların tür sayısı artar. Göçmen kuşların bir kısmı bölgede 

kaldığından yaz mevsimindeki tür sayısı da kışa nazaran daha fazladır. 

Kuşların bir kısmı tohum, meyve gibi bitkisel besinlerle beslenir. Ancak büyük kısmı böcek ve böcek 

larvaları, kemirici, balık ve sürüngen gibi canlıları besin olarak aldığından birçok hayvan populasyonunu 

baskı altında tutarak doğal dengenin devamlılığının korunmasında büyük bir rol oynarlar. 

Isparta İli’nin kuş türlerine yönelik Tabur and Ayvaz (2005-Beyşehir)’ın çalışması dışında kapsamlı 

bir araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle kuş türlerinin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış 

ve bir tablo halinde verilmiştir. Verilen tablonun oluşturulmasında kullanılan literatür konunun sonunda 

verildi. 

Tablo F.9: Kuş Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Latince Adı Türkçe Adı IUCN Bern Red- Kayıt Statü İngilizce Adı 

List şekli 

CICONIIDAE 

Ciconia ciconia 

Akleylek 

II A3 Literatür Y, G, T White Stork 

- 

CINCLIDAE 

Cinclus cinclus Su Karatavuğu - II A3 Literatür Y White-throated 

Dipper 

COLUMBIDAE 

Columba livia Kaya Güvercini - III - Literatür Y Rock Pigeon 

Columba palumbus Tahtalı Güvercin - III A4 Literatür Y Woodpigeon 

Streptopelia decaocto 

Kumru 

- - Literatür Y Collared Dove 

- 

Streptopelia turtur Üveyik - - A2 Literatür G Turtle Dove 

CORACIIDAE 

Coracias garrulous Kuzgun - II A2 Literatür G European Roller 

CORVIDAE 

185


Corvus corax Karakarga - III - 

Y Common Raven 

Literatür 

Corvus corone cornix Leş Kargası - III - Literatür Y Carrion Crow 

Corvus monedula Cüce Karga - III - Lİteratür Y Eurasian Jackdaw 

Corvus frugilegus Ekin Kargası - - - Literatür Y Rook 

Garrulus glandarius Kestane Kargası - III - Literatür Y Eurasian Jay 

Pica pica Saksağan - III - Literatür Y Common Magpie 

CUCULIDAE 

Cuculus canorus Gugukkuşu - III - Literatür G Common Cuckoo 

EMBERIZIDAE 

Emberiza melanocephala Karabaş Kirazkuşu - II A3 Literatür G Black-headed 

Bunting 

Emberiza cia Kaya Kirazkuşu - II - Literatür Y,G Rock Bunting 

Miliaria calandra Tarla Kirazkuşu - - - Literatür G Corn Bunting 

Emberiza citrinella Sarı Kirazkuşu - II - Literatür KZ,T Yellowhammer 

Emberiza caesia Kızıl Kirazkuşu - II - Literatür G Cretzschmar’s 

Bunting 

FALCONIDAE 

Falco naumanni Kızıl Kerkenez VU II A3 Literatür G Lesser Kestrel 

Falco tinnunculus Kerkenez - II A4 Literatür Y Common Kestrel 

Falco peregrinus 

Gezginci Doğan= 

II A2 Literatür Y,KZ Peregrine 

Gökdoğan - 

Falco vespertinus 

Kızılayak Doğan= 

Aladoğan 

- II A2 Literatür T,G Red-foodted 

Falcon 

FRINGILLIDAE 

Carduelis carduelis Saka - II A4 Literatür Y European 

Goldfinch 

Carduelis chloris Florya - II A4 Literatür Y European 

Greenfinch 

Carduelis cannabina Ketenkuşu - II A4 Literatür Y,KZ Linet 

Fringilla coelebs İspinoz - III - Literatür Y Chaffinch 

Fringilla montifringilla Dağ İspinozu - III - Literatür KZ Brambling 

Serinus pusillus Kızılalın İskete - II - Literatür Y Red-fronted Serin 

Serinus serinus Kanarya - - - Literatür Y Serin 

Carduelis spinus Kara Başlı İskete - II A4 Literatür Y,KZ Siksin 

Coccothreaustes coccothreaustes Kocabaş - II - Literatür Y , KZ Hawfinch 

Pyrrhula pyrrhula Şakrak - - A3 Literatür Y,KZ Bullfinch 

HIRUNDINIDAE 

Riparia riparia Kum Kırlangıcı - II - Literatür G Sand Martin 

Delichon urbica Ev Kırlangıcı - II A4 Literatür G House Martin 

Hirundo rustica İs Kırlangıcı - II - Literatür G Barn Swallow 

Hirundo daurica Kızıl Kırlangıç - II - Literatür G,T Red-rumped 

Swallow 

Hirundo rupestris Kırlangıç - II - Literatür Swallow 

LANIIDAE 

Lanius collurio Çekirgekuşu - II - Literatür G Red-backed Shrike 

Lanius minor Karalın Çekirgekuşu - II - Literatür T, G Lesser Grey Shrike 

Lanius senator 

Kızılbaşlı 

- - Literatür T,G Woodchat Shrike 

Çekirgekuşu 

Lanius excubitor 

Büyük Örümcek - II - Literatür T,KZ Great Grey Shrike 

Lanius nubicus 

Kuşu 

Maskeli Örümcek 

Kuşu 

- II - Literatür G Masked Shrike 

LARIDAE 

Larus melanocephalus Küçük Martı - II B3 Literatür KZ,T Little Gull 

Larus ridibundus Karabaş Martı - B3 Literatür KZ,T Black-headed Gull 

Larus canus Küçük Gümüş Martı - B 3 Literatür KZ Common Gull 

Larus fuscus Küçük Siyah Martı - III B 3 Literatür KZ,T Lesser Blackbacked 

Gull 

Larus argentatus Gümüşi Martı - III - Literatür Y herring gull 

MOTACILLIDAE 

Anthus spinoletta Dere İncirkuşu - II A4 Literatür Y,KZ Water Pipit 

Anthus pratensis Çayır İncirkuşu - - - Literatür G,T,KZ Meadow Pipit 

186


Red-throated Pipit 

Anthus cervinus 

Kızıl Gerdanlı 

İncirkuşu 

- - - Literatür T,KZ 

Anthus trivialis Ağaç İncirkuşu - II - Literatür T, G Tree Pipit 

Motacilla alba Akkuyruksallayan - II A4 Literatür Y White Wagtail 

Motacilla flava Sarı Kuyruksallayan - II - Literatür G Yellow Wagtail 

Motacilla cinerea 

Dağ 

- II A4 Literatür Y Grey Wagtail 

Kuyruksallayanı 

SYLVIIDAE 

Sylvia borin Boz Ötleğen - II - Literatür T Garden Warbler 

Sylvia communis Çalı Ötleğen - II - Literatür G Common 

Whitethroat 

Sylvia hortensis Orfe Ötleğeni - II - Literatür G Orphean Warbler 

Sylvia melanocephala 

Karabaş Küçük - II - Literatür Y Sardinian Warbler 

Ötleğen 

Sylvia atricapilla Karabaş Ötleğen - II - Literatür G Blackcap 

Hippolais pallida Gri Mukallit - II - Literatür G Olivaceous 

Warbler 

Acrocephalus arundinaceus Büyük Saz 

Ardıçkuşu 

- II - Literatür G Great Reed 

Warbler 

Acrocephalus scirpaceus Saz Ardıçkuşu - II - Literatür G Eurasian Reed- 

Warbler 

Locustella luscinoides Savi’nin Dere 

- II - Literatür G Savi’s Warbler 

Ardıçkuşu 

Cettia cetti Setti Bülbülü - II A4 Literatür Y Cetti’s Warbler 

Phylloscopus bonelli Dağ Söğüt Bülbülü - II - Literatür Y,G,T Bonelli’s Warbler 

Phylloscopus collybita Çıvgın - II - Literatür G Chiffchaff 

Phylloscopus sibilatrix Orman Söğüt 

- II - Literatür G,T Wood Warbler 

Bülbülü 

Regulus regulus Çalıkuşu - II - Literatür Y,KZ Goldcrest 

Regulus ignicapillus Sürmeli Çalıkuşu - II - Literatür Y,KZ Firecrest 

TURDIDAE 

Erythropygia galactotes 

LC 

Luscinia megarhynchos Bülbül - II A4 Literatür Y Rufous 

Nightingale 

Monticola solitarius Mavi Kayaardıcı - II - Literatür G Blue Rock-Thrush 

Oenanthe isabellina 

Toprak Renkli 

Kuyrukkakan 

- II - Literatür Y Isabellina 

Wheatear 

Oenanthe hispanica 

Karakulak 

Kuyrukkakan 

- II - Literatür G, T Black-eared 

Wheatear 

Oenanthe oenanthe 

Kuyrukkakan 

- A3 Literatür G Northern Wheatear 

- 

Oenanthe pleschanka Kaya Kuyrukkakanı - - - Literatür G Finsch’s Wheatear 

Phoenicurus ochruros Ev Kızılkuyruğu - II - Literatür G Black Redstart 

Phoenicurus phoenicurus Bahçe Kızılkuyruğu - II - Literatür G Redstart 

Turdus merula Karatavuk - II - Literatür Y Blackbird 

Turdus pilaris Tarla Ardıcı - - - Literatür KZ Fieldfare 

Turdus iliacus Kızıl Ardıç - - - Literatür KZ Redwing 

Turdus philomelos Öter Ardıç - - - Literatür KZ,Y Song Thrush 

Turdus viscivorus Ökse Ardıcı - - - Literatür Y Mistle Thrush 

Erithacus rubecula Kızıl Gerdan - II - Literatür Y Robin 

Saxicola rubetra Çayır Taş Kuşu - II - Y Whinchat 

Saxicola torquata Taş Kuşu - II - Literatür Y Stonechat 

PARIDAE 

Parus lugubris Mahzun Baştankara - II A4 Literatür Y Sombre Tit 

Parus major Büyük Baştankara - II - Literatür Y Great Tit 

Parus ater Cam Baştankara - II - Literatür Y Coal Tit 

Parus caeruleus Mavi Baştankara - II - Literatür Y Blue Tit 

PHASIANIDAE 

Alectoris chukar Kınalı Keklik - III A2 Literatür Y Chukar 

Coturnix coturnix Bıldırcın - III A4 Literatür G, Y Common Quail 

PICIDAE 

187


Dendrocopos major Orman Ağaçkakanı - II A3 Literatür Y SyrianWoodpecker 

PASSERIDAE 

Montifringilla nivalis Kar İspinozu - II - Literatür G Snow Finch 

Passer domesticus Ev Şerçesi - III - Literatür Y House Sparrow 

Passer montanus Dağ Serçesi - III - Literatür Y Tree Sparrow 

Passer hıspaniolensis Bataklık Serçesi - - - Literatür Y Spanish Sparrow 

Petronia petronia Kayalik Serçesi - II - Literatür Y Rock Sparrow 

SITTIDAE 

Sitta neumayer Kaya Sıvacısı - II - Literatür Y Western Rock 

Nuthatch 

Sitta europaea Sıvacı - - - Literatür Y Eurasian Nuthatch 

Sitta krueperi Anadolu Sıvacısı - II - Literatür Y Krüper’s Nuthatch 

STRIGIDAE 

Bubo bubo Puhu - II A1-2 Literatür Y Eurasian Eagle- 

Owl 

Athene noctua Kukumav - II A3 Literatür Y Little Owl 

Otus scops Ishakkuşu - II A3 Literatür Y Scops Owl 

STURNİDAE 

Sturnus vulgaris Sığırcık - III - Literatür Y Common Starling 

Sturnus roseus Alasığırcık - II - Literatür G Rose-coloured 

Starling 

UPUPIDAE 

Upupa epops Hüthüt - II A2 Literatür G Eurasian Hoopoe 

ACCIPITRIDAE 

Buteo buteo Şahin - II A3 Literatür Y, KZ, Common Buzzard 

T 

Buteo rufinus Kızıl Şahin - II A2 Literatür Y,KZ Long-legged 

Buzzard 

Haliaeetus albicilla Ak Kuyruklu Kartal NT II A2 Literatür Y,KZ WHite-tailedEagle 

Aquila chrysetos Kaya Kartalı - II A3 Literatür Y,KZ Golden Eagle 

Circus cyaneus Mavi Doğan - II A3 Literatür Y, KZ Marsh Hawk 

Circus aeruginosus Saz Delicesi - - A3 Literatür Y Marsh Harrier 

Accipiter nisus Doğu Atmacası - II A4 Literatür Y,KZ Sparrowhawk 

Accipiter gentilis Çakır Kuşu - II A3 Literatür Y,KZ Goshwak 

ALAUDIDAE 

Alauda arvensis Tarlakuşu - III - Literatür Y Eurasian Skylark 

Melanocorypha calandra Boğmaklı Tarlakuşu - - - Literatür Y Calandra Lark 

Calandrella rufescens Çorak Toygarı - - A3 Literatür G Short-toed Lark 

Galerida cristata Tepeli Toygar - III - Literatür Y CrestedLark 

Lullula arborea Orman Toygarı - III - Literatür Y Wood Lark 

ANATIDAE 

Anas platyrhynchos Yeşilbaş Ördek - III A4 Literatür Y Mallard 

Anas crecca Çamurcun - - A4 Literatür KZ,Y Teal 

Anas acuta Kılkuyruk - - A4 Literatür G,KZ Pintail 

Anas clypeata Kaşıkgaga - - A3 Literatür Y,KZ Shoveler 

Anas querquedula Çıkrıkçın - - A3 Literatür Y,G,T Garaganey 

Anas strepera Boz Ördek - - - Literatür Y,KZ,T Gadwall 

Anas penelope Fiyu - - A4 Literatür G,KZ Wigwon 

Anser anser Bozkaz - III A2 Literatür Y, KZ Greylag Goose 

Anser albifrons 

Ak Alınlı Büyük 

Kaz= Sakarca 

- - B2 Literatür KZ White-fronted 

Goose 

Cygnus olor Kuğu - - A1.2 Literatür Y,Kz,T Mute Swan 

Tadorna tadorna 

Suna=Alkuşaklı - II A2 Literatür Y,G,KZ Shelduck 

Kaz 

Tadorna ferruginea Angıt - II A2 Literatür Y Ruddy Shelduck 

Netta rufina Macar Ördeği - - A4 Literatür Y,KZ Red-crested 

Pochard 

Aythya ferina Elmabaş - - A4 Literatür Y,KZ Pochard 

Aythya nyroca Pasbaş Patka NT _ A4 Literatür Y,G Ferruginous Duck 

Aythya fuligula Tepeli Patka - - A4 Literatür Y,KZ Tufted Duck 

APODIDAE 

Apus apus Ebabil - III A4 Literatür G, T Common Swift 

Apus melba Akkarın Ebabil - II A4 Literatür G,T Alpine Swift 

188


ARDEIDAE 

Botaurus stellaris Balaban - II A2 Literatür Y, KZ Great Bittern 

Ixobrychus minutus Cüce Balaban - II A3 Literatür G, Y Little Bittern 

Ardea cinerea Gri Balıkçıl - - A3 Literatür Y Grey Heron 

Ardea purpurea Erguvani Balıkçıl - II A2 Literatür G Purple Heron 

Egretta alba Büyük Akbalıkçıl - - A2 Literatür Y,KZ Great White Egret 

Egretta garzetta Küçük Akbalıkçıl - II A2 Literatür G,Y Little Egret 

Ardeola ralloides Alaca Balıkçıl - II A3 Literatür G,Y Squacco Heron 

ORIOLIDAE 

Oriolus oriolus Sarıasma - II - Literatür G Golden Oriole 

REMIZIDAE 

Remiz pendulinus Çulhakuşu - III A2 Literatür Y Eurasian 

Penduline-Tit 

PODİCİPEDİDAE 

Podiceps cristatus Bahri - - A2 Literatür Y;KZ Great Crested 

Grebe 

Podiceps grisegena 

Kızıl Boyunlu 

- II A2 Literatür G Red-necked Grebe 

Batağan 

Podiceps nigricollis 

Kara Boyunlu 

Batağan 

- II A2 Literatür Y Black-necked 

Grebe 

Tachybaptus ruficollis Bahri, Cüce Batağan - II A3 Literatür Y,G Little Grebe 

PELECANİDAE 

Pelecanus crispus Tepeli Pelikan VU II A2 Literatür G,Y,T Dalmatian Pelican 

PHALACROCORACİDAE 

Phalacrocorax pygmeus Küçük Karabatak NT II A3 Literatür Y Pygmy Cormorant 

THRESKİORNİTHİDAE 

Plegadis falcinellus Çeltikçi - II A3 Literatür Y,G Glossy Ibis 

TROGLODYTİDAE 

Troglodytes troglodytes Çitkuşu - II A3 Literatür Y Wren 

PANDİONİDAE 

Pandion haliaetus Balık Kartalı - - A1.2 Literatür G,T Osprey 

RALLİDAE 

Rallus aquaticus Sukılavuzu - - A4 Literatür Y,KZ Water Rail 

Gallinula chloropus Sutavuğu - - A4 Literatür Y Moorhen 

Fulica atra Sakarmeke - - - Literatür Y Coot 

RECURVİROSTRİDAE Yok 

Himantopus himantopus Uzunbacak - II A3 Literatür G Black-winged Stilt 

CHARADRİİDAE 

Charadrius dubius 

Halkalı Küçük 

- II A2 Literatür G Little Ringed 

Cılıbıt 

Vanellus vanellus Kızkuşu - - A4 Literatür Y,KZ Lapwing 

SCOLOPACİDAE 

Calidris minuta Küçük Kumkuşu - II B3 Literatür T,KZ Litter Stint 

Calidris alba Ak Kumkuşu - II B3 Literatür T Sanderling 

Tringa totanus Kızılbacak - - A3 Literatür Y,T,KZ Redshank 

Tringa stagnatilis Bataklık Düdükçünü - II B3 Literatür KZ, T Marsh Sandpiper 

Tringa hypoluecos Akarın Yeşil Bacak - II A3 Literatür G,Kz,T Common 

Sandpiper 

Tringa ochropus Yeşil Düdükçünü - II B2 Literatür T,KZ Green Sandpiper 

CAPRİMULGİDAE 

Caprimulgus europaeus Çobanaldatan - II A2 Literatür G Nightjar 

ALCEDİNİDAE 

Alcedo atthis Yalı Çapkını - II A1.2 Literatür Y Kingfisher 

MEROPİDAE 

Merops apiaster Arıkuşu - II A4 Literatür G Bee-eater 

MUSCİCAPİDAE 

Muscicapa striata Gri Sinekkapan - II - Literatür G Spotted 

Flycatcher 

Ficedula parva Cüce Sinekkapan - II - Literatür T Red-breasted 

Ficedula albicollis Halkalı Sinekkapan - II - Literatür G,T Collared 

Flycatcher 

Ficedula hypoleuca Kara Sinekkapan - II - Literatür G,T Pied Flycatcher 

189


Ficedula semitorquata 

Yarımband 

Sinekkapan 

- II - Literatür G Semi-collared 

Flycatcher 

CERTHİİDAE 

Certhia brachydactyla Bahçe Tırmaşığı - - - Literatür Y Short-toed 

Treecreeper 

Classis (Sınıf) : Mammalia ( Memeliler) 

Isparta ili sınırları içinde memelilere seyrek ve sık ağaçlık alanlarda, çalılıklarda, taban florası 

zengin orman altında, orman içi su kenarlarındaki ağaçsılar, çalılıklar ve bunların kökleri arasında, yine 

orman içi taşlık, büyük kayalık, mağara, oyuk ve çürümekte olan ağaç veya döküntülerinin arasında, 

bataklık ve ağaç sınırının dışındaki açık alanlarda, kültür alanlarına yakın yerlerde, yerleşim alanlarında 

rastlanabilir. Isparta ili oldukça zengin memeli türlerine sahiptir. Ancak bunlardan bazı türler, geniş bir 

yaşama alanına sahip olmaları, ayrıca göç etmeleri nedeniyle devamlı il sınırları içinde rastlamak 

mümkün olmayabilir. 

Memelilerin bir kısmı böcek, solucan, topraktaki larva gibi canlılarla (Erinaceidae, Soricidae), bir 

kısmı tohum, meyve, kök, yumru, yaprak ve bitki filizleri gibi bitkisel besinlerle (Leporidae, Sciuridae, 

Cricitedae, Spalacidae, Gliridae, Muridae, Cervidae), bir kısmı etle (Canidae, Mustelidae), bir kısmı ise 

her türlü besinle (Suidae, Ursidae) beslenirler. Vivipar(=Doğurarak üreyenler omurgalılar) olan memeliler 

değişik zaman ve sayıda doğum yaparlar. 

Isparta ili sınırları içinde memeli türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmaktadır. Bu 

nedenle türlerin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış ve bir tablo halinde verilmiştir. 

Tablo F.10: Memeli Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 


List 

Classis : Mammalia 

Memeli 

Hayvanlar 

Familia : Erinaceidae 

Erinaceus concolar Martin, 

1838 

Familia : Soricidae 

Kirpiler 

Kirpi 

Sivri Burunlu 

Fareler 

nt 

III 

- 

Kayıt 

Şekli 

Lokalite 

Literatür - 

Habitat 

Seyrek ağaçlık 

veya açık 

alanlarda veya 

yerleşim yerleri 

civarı, bağ bahçe 

ve gübreliklerde, 

nemli yerlerde 

rastlanır 

Crocidura suaveolens 

(Pallas,1811) 

Bataklık 

Sivrifaresi 

nt III - Literatür - 

Orman içi dere 

kenarlarında, nemli 

çayırlık alanlarda 

rastlanır 

Crocidura leucodon 

(Hermann,1780) 

İki Renkli 

Sivrifare 

nt III - Literatür - 

Orman 


çalılık alanlarda 

yuvalanır 

Familia : Rhinolophidae 

Rhinolophus 

ferrumequinum 

(Schreber,1774) 

Nalburunlu 

Yarasalar 

Büyük 

Nalburunlu 

Yarasa 

LR/nt 

II 

- 

Literatür - 

Ağaçlık alanlarda, 

nemli harabe, 

bodrum,çatı 

aralarında yaşar 

190



List 

Rhinolophus hipposideros 

(Bechstein,1800) 

Rhinolophus euryale 

Blassius,1853 

Rhinolophus mehely 

Matschie, 1901 

Familia: Vespertilionidae 

Pipistrellus pipistrellus 


Myotis myotis 

(Borkhausen,1797) 

Myotis blythii (Tomes, 

1857) 

Myotis capaccinii 

(Bonaparte,1837) 

Hypsugo savii 

(Bonaparte,1837) 

Plecotus auritus 


Plecotus austriacus 

(Fischer,1829) 

Barbastella barbastellus 


Miniopterus schreibersii 

( Kuhl,1819) 

Küçük 

Nalburunlu 

Yarasa 

Akdeniz 

Nalburunlu 

Yarasa 

Küçük 

Nalburunlu 

Yarasa 

Düzburunlu 

Yarasalar 

Cüce Yarasa 

Fare Kulaklı 

veya Cüce 

Yarasa 

Küçük Fare 

Kulaklı Yarasa 

Uzunayaklı 

Yarasa 

- 

Kahverengi 

Uzun Kulaklı 

Yarasa 

Gri Uzun 

Kulaklı Yarasa 

Basık Burunlu 

Yarasa 

Uzun Kanatlı 

Yarasa 

- 

VU 

VU 

V 

LR/nt 

II 

II 

II 

II-III 

II 

- 

A2 

A2 

- 

- 

Kayıt 

Şekli 

Lokalite 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Lİteratür - 

V II - Literatür - 

VU 

- 

II 

II 

A2c 

- 

Literatür - 

Literatür - 

V/R III - Literatür - 

V 

VU 

II 

II 

- 

A2 

Literatür - 

Literatür - 

- II - Literatür - 

Habitat 

Yazın tavanarası ve 

kısmen 

ağaçlandırıl-mış 

alanlarla, kışın 

nemli mağara,bodrum, 

harabeleri 

tercih eder 

Büyük koloniler 

halinde yazın 

tavanarası ve 

kısmen ağaçlık 

alanlarla, kışın 

nemli mağara,bodrum 

ve harabeleri 

tercih eder 


nemli harabe, 

bodrum,çatı 

aralarında yaşar 

Ağaçlık bölgelerde 

ağaç kovukları 

mağara ve 

bodrumlarda 

bulunur 

Daha çok açık 

alanları ve yerleşim 

alanlarını tercih 

eder. Yazın 

çatılarda kışın 

mağara ve 

bodrumlarda yaşar 

Mağara ve 

harabelerde yaşar 

Ekseriya su 

yakınındaki çalılık 

alanlarda, kışın 

mağara, galeri ve 

bodrumlarda yaşar 

Ormanlarda ve 

yerleşim yerlerine 

yakın yerlerde 

yaşarlar 

Çeşitli ormanlarda 

su kenarlarına 

yakın yerlerde 

bulunur 

Açık kültür 

alanalarında, 

yerleşim 

alanlarında, yazları 

küçük gruplar 

halinde binalarda 

yaşar 

Ormanlık ve dağlık 

alanlarda, yazın 

ağaç oyuklarında 

Açık alanlarda, 

yazın mağaraları da 

tercih eder 

Familia : Leporidae 

Tavşanlar 

191



List 

Lepus europeus Pallas,1778 

Familia : Sciuridae 

Yabani Tarla 

Tavşan 

Sincaplar 

nt 

III 

- 

Kayıt 

Şekli 

Lokalite 

Literatür - 

Habitat 

Otluk, Ormanlık ve 

çalılık açık 

alanlarda, kültür 

alanlarında bulunur 

Sciurus anomalus 

Güldenstaedt ,1785 

Spermophilus 

xanhoprymnus (Bennett, 

1835) 

Familia : Cricetidae 

Cricetulus migratorius 

(Pallas,1773) 

Mesocricetus brandti 

(Nehring, 1898) 

Familia : Arvicolidae 

Arvicola terrestris 


Familia : Spalacidae 

Spalax leucodon cilicicus 

Mehely,1909 

Familia : Gliridae 

Dryomys nitedula (Pallas, 

1779) 

Familia : Dipodidae 

Allactaga williamsi laticeps 

Nehring, 1903 

Familia : Muridae 

Apodemus mystacinus 

(Danford and Alston,1877) 

Apodemus sylvaticus 


Apodemus iconicus 

Heptner,1948 

Microtus nivalis 

(Martins,1842) 

Kafkas Sincabı LR/nt II - Literatür - 

Gelengi 

Veyatarla 

Sincabı 

Hamsterler 

Cüce Avurtlak 

Koca Avurtlak 

Su Sıçanları 

Su Sıçanı 

Körfareler- 

Kösnüler 

Körfare- 

Kösnü- 

Körsıçan 

Kış Uyurları 

Kayalık Uyuru 

Sıçrayan 

Fareler 

nt - - Literatür - 

LR/nt 

nt 

nt 

nt/I 

LR/nt 

- 

- 

- 

- 

III 

- 

- 

- 

- 

- 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür 

Pazarköy- 

(Isparta) 

Eğirdir 

Arap Tavşanı nt - - Literatür Keçiborlu 

Hakiki Fare Ve 

Sıçanlar 

Kayalık Faresi 

Orman Faresi 

Orman Faresi 

Kar Faresi 

nt 

nt 

nt 

nt 

- 

- 

- 

III 

- 

- 

- 

- 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Ormanlık alanlarda 

yaşar 

Bozkır –step 

alanları, az otlu 

alanlar, tarla 

kenarları 

Step alanlarında, 

orman 

açıklıklarında ve 

kenarındaki otlu 

alanlarda, tarla 

kenarlarında yaşar 

Step alanlarında, 

seyrek otlu 

alanlarda, tarla 


Sık otlu ve kamışlı 

durgun akan su 

kenarlarında 

Su basmayan step, 

mera, tarım alanları 

,orman açıklıkları 

ve bahçelerde 

toprak altında 

yuvalanır 

Bitki örtüsü 

bakımından fakir 

kayalık alanlar 

Step ve yarı 

çölleşmiş taşsız 

alanlarda 

Orman içi kayalık 

alanlarda, kayalık 

yerlerde, otlu ve 

çalılıklı 

kayalıklarda 

yuvalanır 

Ormanlık 

alanlarda, 

koruluklarda, 

orman içi ve dere 


çalılıkların altında 

yuvalanır 

Seyrek çalılıklı 

kayalık alanlarda 

192



List 

Microtus guenhteri 

(Danford and Alston,1880) 

Microtus rosiaemeridionalis 

Ognev,1924 

Mus macedonicus Petrov 

and Ruzıc, 1982 

Rattus rattus 


Rattus norvegicus 

(Berkenhout,1769) 

Meriones tristrami lycaon 

Thomas,1919 

Familia : Canidae 

Canis lupus Linnaeus, 1758 

Canis aurens Linnaeus, 

1758 

Vulpes vulpes 

Linnaeus,1758 

Familia : Mustelidae 

Mustela nivalis 

Linnaeus,1766 

Mustela ermenia Linnaeus, 

1758 

Martes martes (Linnaeus, 

1758) 

Akdeniz Tarla 

Faresi 

LR/nt 

- 

- 

Kayıt 

Şekli 

Lokalite 

Literatür - 

Güney Tarla 

Faresi - - - Literatür - 

Ev Faresi 

Ev Sıçanı 

Göçmen Sıçan 

nt 

nt 

nt 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Çöl Sıçanı nt - - Literatür - 

Köpekgiller 

Kurt 

Çakal 

Kızıl Tilki 

Sansarlar 

Gelincik 

Kakım-Ars 

Ağaç Sansarı 

R(V) 

nt 

nt 

nt 

nt 

nt 

- 

II 

- 

III 

III 

III 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

Literatür - 

Literatür 

Küre 

Dağları 

Milli Parkı 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Habitat 

Seyrek kısa otlu 

nispeten nemli 

alanlarda ve tarla 

kenarlarında 

Seyrek kısa otlu 

çalılık içeren 

alanlarda 

Evlerdeki bodrum, 

kiler gibi yerlerde, 

tabiatta dere 

kenarlarına yakın 

sık bitkili ve 

kayalık alanlarında 

yuvalanır 

Evlerde çatılarda 

ve kilerlerde, 

tabiatta su 

kenarlarındaki sık 

ağaçlık alanlarda 

yuvalanır 

Evlerde bodrum 

katları, ağırlar ve 

kanalizasyonlarda, 

tabiatta pis su 

akıntılarının 

yakınındaki sık 

çalılık alanlarda 

yuvalanır 

1200 metreye kadar 

Step ve tarla 


Ormanlık alanlar 

ve orman sınırı 

üzerindeki kayalık 

ve step alanları 

Baltalık orman, 

maki ve 

fundalıklarda, 

meşeliklerde yaşar 


çalılıklar arasında, 

tarla ve 

yakınlardaki toprak 

içi yuvalarda 

bulunur 

Her türlü kovuk, 

delik, açıklık, ağaç 

atıklarının yığıldığı 

yerler, 

kemiricilerin 

açtıkları galeriler, 

tarım arazileri , 

binalardaki delik ve 

geniş çatlaklarda 

yuvalanır 

Ormanalarda, 

bozuk orman ve 

ağaçlı kırsal 


Ağaç kovuklarında, 

sincap yuvalarında, 

ağaç kökleri 

arasında, taş 

kovuklarında 

yuvalanır 

193



List 

Martes foina (Erxleben, 

1777) 

Vormela peregusna 

(Güldenstaedt ,1770) 

Meles meles 


Lutra lutra (Linnaeus, 

1758) 

Familia : Felidae 

Felis chaus Güldenstaedt, 

1776 

Felis silvestis 

Schreber,1777 

Kaya Sansarı nt III 

Kokarca- 

Alacasansar- 

Yerköpeği 

Porsuk 

Su Samuru 

Saz Kedisi 

Yaban Kedisi 

V 

R 

NT 

E 

I 

II 

II 

III 

II 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

- 

Kayıt 

Şekli 

Lokalite 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür 

Toroslar’ın 

iç Annadolu 

yamaçlarında 

ki ormanlık 

alanlar 

Habitat 

Kayalık ve taşlık 

alanlarda, orman 


kayalıklarda 

yuvalanır 

Açık arazilerde, 

fundalık ve kayalık 

yerlerde, dikenli 

çalılıkların 

çevresinde, tarım 

alanlarında, bahçe 

ve step alanalarında 

yaşar 

Orman içi kayalık 

veya otlu açık 

alanlarda, tarla ve 

çayırlıklara yakın 

yarı step 

alanlarında 

Su kenarına yakın 

sık ağaçlık ve 

kayalık alanlarda 

Su kenarlarındaki 

çalılık veya sazlık 


Karışık veya 

nadiren ibreli 

ormanlarda, çalılık 

içeren kırlarda veya 

kamışlıklarda 

yaşar. 

Lynx lynx Linnaeus,1758 

Familia : Suidae 

Sus scrofa Linnaeus, 1758 

Familia: Cervidae 

Cervus elaphus Linnaeus, 

1758 

Familia : Bovidae 

Capra aegagrus 

Exleben,1777 

Vaşak 

Yaban 

Domuzları 

Yaban Domuzu 

Geyikler 

Kızıl Geyik 

Dağ Keçisi 

NT 

nt 

nt/R 

VU 

III 

- 

III 

II 

- 

- 

- 

A2 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür - 

Literatür 

Seydişehir 

– Hadim - 

Ermenek 

Yapraklı ve karışık 

ormanların kayalık 

alanlarında yaşar 

Her tip ormanda, 

sazlık, sık 

çalılıklar, sazlı 

bataklıklar, göl ve 

akarsu 


çalılıklar arasında 

rastlanır 

Yapraklı karışık 

veya iğne yapraklı 

ormanlarda, 

ormaniçi 

açıklıklarda otların 

bol olduğu 


3000m.’ye kadar 

olan ağaçlarla 

örtülü sarp 

kayalıklarda veya 

orman üstü otlu 

açık alanlarda 

194


Tablo F.11:Eğirdir Gölü Balık Türleri 

Türler ve Alttürler Yerel Adı Konumu 

Cyprinidae 

Cyprinus carpio L. Sazan Doğal 

Carassius auratus Bloch Çim Sazanı, Takoz Aşılanmış 

Vimba vimba L. Eğrez Doğal 

Tinca tinca L. Kadife Aşılanmış 

Pseudophoxinus egridirii Karaman Ot Balığı Doğal 

Percidae 

Sander lucioperca Berg Sudak, Dişli Aşılanmış 

Gobiidae 

Knipowitschia caucasica Berg Küçük Kaya Balığı Aşılanmış 

Cyprinodontidae 

Aphanius anatoliae anatoliae Leidenfrost Yosun Balığı, Dişli Sazancık Doğal 

Poecilidae 

Gambusia holbrooki Girard Sivrisinek Balığı Aşılanmış 

Cobitidae 

Orthrias angorae Steindachner Çöpçü Balığı Doğal 

Cobitis siplicispinna Hanko Taşısıran Doğal 

Doğal türler ve Mevcut Durumları 

Cyprinidae 

Cyprinus carpio L. 

Vimba vimba L. 

Pseudophoxinus egridirii Karaman 

Cyprinodontidae 

Aphanius anatoliae anatoliae Leidenfrost 

Cobitidae 

Orthrias angorae Steindachner 

Cobitis siplicispinna Hanko 

Bol miktarda bulunur 

Nadir olarak bulunur 

Nadir olarak bulunur. Göl için endemiktir. 




Karasal tarım için aşırı su kullanılması, yanlış balıklandırma gibi olumsuz koşullar; gölde yayılış 

gösteren balık populasyonlarının doğal dengesinin bozulmasına, doğal türlerden P.handlirshi ve 

C.pestai’nin neslinin tükenmesine, C.carpio, V.vimba ve P.egridiri gibi taksonların populasyonlarının 

azalmasına neden olmuştur. 

Göl Eğirdir Yalvaç ve Gelendost ilçelerinde bulunan 7 adet Su Ürünleri Kooperatifi tarafından 

işletilmektedir. Gölde 2000 yılı itibariyle 396 tekne ve 477 balıkçı bulunmaktadır. Ayrıca gölden Isparta 

ili içme suyunun bir kısmı ve çevredeki tarımsal alanların sulanması için DSİ ve diğer kuruluşların 

pompaları mevcuttur. 

Gölün su seviyesinin düşürülmemesi, karasal tarımda kullanılan pestisit ve gübrelerin kontrolü, 

balıkçığın gölün ekolojik yapısına uygun olarak düzenlenmesi, av yasaklarının denetimi gereklidir. 

Tablo F.12:Kovada Gölü Balık Türleri 

Türler ve Alttürler Yerel Adı Konumu 

Cyprinidae 

Cyprinus carpio L. Sazan Doğal 

Carassius auratus Bloch Çim Sazanı, Takoz Aşılanmış 

Vimba vimba L. Eğrez Doğal 

Tinca tinca L. Kadife Aşılanmış 

Percidae 

Sander lucioperca Berg Sudak, Dişli Aşılanmış 

Gobiidae 

Knipowitschia caucasica Berg Küçük Kaya Balığı Aşılanmış 

Poecilidae 

Gambusia holbrooki Girard Sivrisinek Balığı Aşılanmış 

195


Doğal türler ve Mevcut Durumları 

Cyprinidae 

Cyprinus carpio L. 

Vimba vimba L. 



Göl Milli park olması nedeniyle her türlü avcılığa kapalıdır. 1992 yılından itibaren I.Sınıf Sit Alanıdır. 

Gölün en büyük sorunu Boğazova iletim kanalı ile göle karışan Eğirdir ilçesi kanalizasyon sularıdır. 

Kanalizasyon suları Eğirdir ilçesinin atıksu arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra doğrudan göle karışmaktadır. 

Havzadaki tarımsal faaliyetler diğer bir sorundur. Tarımsal alanlarda özellikle Elma bahçelerinde kullanılan 

tarımsal ilaç ve gübreler yoğun sulama sonucunda göle karışmaktadır. Yoğun sulamaya bağlı su seviyesindeki 

iniş çıkış ve özellikle yaz aylarındaki düşüşler gölün kirlenmesine ve balık populasyonlarının olumsuz 

etkilenmesine yol açmaktadır. 

Kanalizasyon sularının gerekli şekilde arıtılarak göle verilmesi, Tarımsal faaliyetlerde kullanılan gübre 

ve tarım ilaçlarının kontrolü ve su seviyesinin eski konuma getirilmesi gerekmektedir. 

Omurgasızlar 

Böceklere sucul, yarı sucul ve karasal ekosistemlerdeki her çeşit habitata rastlamak mümkündür. Ayrıca 

bitki ve hayvansal konukçularının bulunduğu her yerde rastlanabilir ve bulundukları ortamlara kolayca uyum 

sağlayabilirler. 

Bu kadar geniş yayılışa sahip olan böcekler, toprak yüzeyi veya yüzeyin altındaki bir kaç cm’lik 

bölgelerde, odunlu ağaçların gövdelerinin içinde veya kabuk altında, omurgalı ve omurgasız hayvanların 

vücutları üzerinde (Ektoparazitik) veya bazı organizmaların içinde (Endoparazitik), organik artıkların 

bulunduğu bölgelerde, tahıl depoları ve yerleşim alanlarında, post ve kıl gibi keratin içeren bölgelerde, çeşitli 

bitkisel ve hayvansal dokularda açtıkları galerilerde veya oluşturdukları urların (gal’lerin) içinde, su içinde ve 

su kenarlarında, kısaca yaşamın ve organizmaların olduğu hemen hemen her yerde rastlanabilir. Böcekler 

genellikle kış ve sonbahar mevsimlerine nazaran yaz ve ilkbahar mevsimlerinde çok daha aktif ve yoğundur. 

Çünkü türlerin tercihi olan besin, sıcaklık, nem, gün uzunluğu vb. çevresel faktörler ılıman kuşakta, erken yaz 

veya yaz döneminde böceklerin daha aktif olmasına imkan vermektedir. 

Böcekler, besin zincirinde birçok omurgasız ve omurgalı hayvanın önemli besin kaynağını oluşturduğu 

gibi çeşitli bitki türlerinin tozlaşmasında da birer polen taşıyıcısı olarak görev yaparlar. 

Isparta İli sınırları içinde yer alan karasal ve sulak alanlarda Altınsaçlı at.al. (2000), Çıplak (2004), Gök 

(2002), Japoshvili and Karaca (2002), Ozuluğ et.al. (2001) farklı Arthropoda türlerine yönelik spesifik 

kapsamlı çalışmalar yapmışlardır. Ancak çalışmalar bölgesel türleri içerdiğinden tüm omurgasız faunasının 

tespitinde öncelikle literatürdeki bulgular ordo, cins ve bazı olası türler şeklinde ele alınmış ve bir tablo 

halinde verilmiştir. 

Tablo F.13: Omurgasızlara İlişkin Literatür Bulguları 

1. Ephemeroptera 2. Birgünlükler 

3. -Mecostethus sp 4. Çekirgeler 

5. -Ephemeroptera 6. Birgünlükler 

7. Odonata 8. Tayyare Böcekleri 

9. Plecoptera 10. Taş Sinekleri 

11. Phasmida 12. Çalı Çekirgeleri 

13. Orthoptera 14. Çekirgeler 

15. -Gryllus campestris 16. Cırcır Böceği 

17. -Gryllotalpa gryllotalpa 18. Dana Burnu 

19. -Locusta migrotoria 20. Kır Çekirgesi 

21. Dermaptra 22. Kulağa Kaçanlar 

23. Mantodea 24. Peygamber Develeri 

25. Isoptera 26. Termitler 

27. Mallophaga 28. Bitler 

29. Homoptera 30. Tam Kanatlılar 

196


31. Planococcus vovae (Nassonov) 32. 

33. Phenacoccus aceris (Signoret, 1875) 34. 

35. Puto pilosellae (Sù ulc, 1898) 36. 

37. Puto superbus (Leonardi, 1907) 38. 

39. Kermes vermilio (Planchon) 40. 

41. Pulvinaria betulae (Linnaeus) 42. 

43. Eulecanium tiliae (Linnaeus) 44. 

45. Parthenolecanium corni (Bouche) 46. 

47. Rhodococcus perornatus (Cockerell & Parrott) 48. 

49. Sphaerolecanium prunastri Fonscolombe 50. 

51. Coccus hesperidum Linnaeus 52. 

53. Lepidosaphes malicola Borchsenius 54. 

55. Diaspidiotus prunorum (Laing) 56. 

57. Diaspidiotus perniciosus Comstock 58. 

59. Diaspidiotus ostreaformis (Curtis 60. 

61. Lepidosaphes ulmi Linnaeus 62. 

63. Lepidosaphes newsteadi (Sulc) 64. 

65. Leucaspis loewi Colvee 66. 

67. Carulaspis caruelii (Targioni-Tozzetti) 68. 

69. Salicicola kermanensis (Lindinger) 70. 

71. Parlatoria oleae (Colvee) 72. 

73. Acanthomytilus cedricola Balachowsky et Alkan 74. 

75. Nuculaspis abietis (Schrank) 76. 

77. Chionaspis salicis (Linnaeus) 78. 

79. Hemiptera 80. Yarım Kanatlılar 

81. Lepidoptera 82. Kelebekler 

83. Diptera 84. Sinekler 

85. -Musca domestica 86. Ev Sineği 

87. -Tabanus autumnalis Linnaeus,1761 88. Sığır Sineği 

89. Hymenoptera 90. Zar Kanatlılar 

-Elinora asiatica Enslin, 1910 91. 

92. -Formica sp. 93. Karınca 

94. -Bombus sp. 95. Balarısı 

-Tenthredo caucasica Eversmann, 1847 96. 

-Tenthredo zonula Klug, 1817 97. 

-Macrophya montana Scopoli, 1753 98. 

-Vespula germanica 

Alman Eşekarısı 

-Vespa orientalis 

Eşek Arısı 

-Polistes gallicus 

Eşek Arısı (=Sarıca Arı) 

Coleoptera 

Kın Kanatlılar 

-Melolontha sp. 

Mayıs Böceği 

-Antipa macropus (Illiger, 1800) 

-Cheilotoma beldei Kasap, 1984 

-Clytra (Clytraria) novempunctata Oliver, 1808 

-Clytra (Clytra) laeviscula (Ratzeburg, 1837) 

-Clytra (Cyltraria) atraphaxidis ( Pallas, 1773 ) 

-Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763) 

-Coccinella septenpunctata 

Uğur Böceği 

-Lachnaia sexpunctata (Scopoli, 1763) 

-Labidostomis rufa (Waltl, 1838) 

-Labidostomis oertzeni Weise, 1889 

-Labidostomis mesopotamica Heyden, 1886 

-Labidostomis peregrina Weise, 1900 

-Labidostomis asiatica Falderman, 1837 

-Labidostomis longimana (Linnaeus, 1758) 

197


-Labidostomis karamanica Weise, 1900 

-Smaragdina limbata (Steven, 1806) 

-Smaragdina (Monrosia) vaulogeri Pic, 1894 

-Smaragdina (Monrosia) xanthaspis (Germar,1824) 

-Smaragdina (Monrosia) tibialis (Brulle, 1832) 

-Smaragdina biornata (Lefevre, 1872) 

-Smaragdina (Monrosia) flavicollis (Charpentier,1825) 

-Anterastes burri 

-Pachybrachis limbatus (Menetries, 1836) 

-Pachybrachis fimbriolatus (Suffrian, 1848) 

-Pachybrachis tessellatus orientalis Weise, 1894 

-Pachybrachis sinuatus (Mulsant et Rey, 1859) 

-Cryptocephalu (Burlinius) populi Suffrian, 1848 

-Cryptocephalus concolor Suffrian, 1848 

-Cryptocephalus (Cryptodontus) prusias Suffrian,1853 

-Cryptocephalus biledjekensis Pic, 1909 

-Cryptocephalus moehringi Weise, 1884 

-Cryptocephalus (Burlinius) pygmaeus Fabricius,1792 

-Cryptocephalus moraei (Linnaeus, 1758) 

-Cryptocephalus imperialis Laicharting, 1781 

-Cryptocephalus (Burlinius) fulvus (Goeze, 1777) 

-Cryptocephalus (Burlinius) ocellatus Drapiez, 1819 

-Cryptocephalus parvulus Müller, 1776 

-Cryptocephalus janthinus Germar, 1824 

-Cryptocephalus flavipes Fabricius, 1781 

-Cryptocephalus bipunctatus (Linnaeus, 1758) 

-Cryptocephalus octocasmus Bedel, 1898 

-Cryptocephalus (Burlinius) connexus Olivier, 1808 

-Cryptocephalus turcicus Suffrian, 1847 

Familia : Cyprididae Baird, 1845 

-Eucypris zenkeri (Chyzer-Toth, 1858) 

-Heterocypris incongruens (Ramdohr, 1808) 

Ostracoda 

-Ilyocypris gibba (Ramdohr, 1808) 

-Ilyocypris bradyi Sars, 1890 

-Candona neglecta G. O. Sars, 1887 

-Darwinula stevensoni (Brady & Robertson, 1870) 

-Physocypria kraepelini G. W. MŸller, 1903 

-Phsychrodromus olivaceus (Brady & Normann, 1889) 

-Eucypris inflata (Sars, 1903) 

-Cypridopsis vidua (MŸller, 1776) 

-Prionocypris zenkeri (Chyzer-That, 1858) 

-Plesiocypridopsis newtoni (Brady & Robertson, 1870) 

-Cyprinotus inaequivalvis Bronstein, 1928 

-Potamocypris variegata (Brady & Norman, 1889) 

F.3.3. HAYVAN YAŞAMA HAKLARI 

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanun ve Yönetmelikleri hükümleri çerçevesinde İlde sokak hayvanları 

ve evcil hayvanlar ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. 

F.3.3.1.Evcil Hayvanlar 

Sahipli Hayvanlar 

Belediye tarafından kayıt altına alınma çalışmaları sürdürülmektedir.İl ve ilçe sınırları dahilinde 

faaliyet gösteren tüm Pet shop sahiplerine (sadece satış yapan yerlere) 5199 sayılı Hayvanları Koruma 

Kanunu ve Yönetmelik hükümleri gereği eğitim verilmesi planlanmıştır. 

198


Sahipsiz Hayvanlar 

İl ve İlçe sınırları dahilinde sokak hayvanlarının kontrol altına alınması için yapılan çalışmalar 

kapsamında; 2006 yılı içinde Gönen İlçesinde 70 hayvana, Keçiborlu İlçesinde 19 hayvana kuduz aşısı 

yapılmıştır.Kısırlaştırma ve sahiplendirme çalışmaları yapılmamaktadır. 

İl merkezinde ve ilçelerde sokak hayvanlarının barınacakları hayvan bakımevleri bulunmamaktadır. 

Bu konu ile ilgili Kanun gereği Belediyelerin taleplerinin olması gerekmektedir. 

F.3.3.2.Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar 

İlimizde Sütçüler İlçesi Çandır Köyü ve Müezzinler Köyü sınırları içerisinde kalan alanlarda Dağ 

Keçisi ile ilgili olarak 2001 yılından bu yana koruma çalışmaları devam ettirilmektedir. Sözkonusu alanın 

yaban hayatı geliştirme sahası ilan edilmesi yönünde Bakanlığımız’a ön etüt raporu sunulmuştur. Amaç 

türün neslini sürüdümek ve korumak ayrıca bilinçli avcılğı teşvik ederek yörenin av turizmi potansiyelini 

geliştirerek köy tüzel kişiliklerine gelir desteği sağlamak.2006 yılının Temmuz-Ağustos ve Kasım-Aralık 

aylarında yapılan dağ keçisi envanter çalışması sonucunda yaklaşık 350 adet dişi, erkek ve yavru türleri 

sayılmıştır. 

F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlali 

5199 sayılı Hayvanları Koruma Kaunu kapsamında Kanun hükümlerine uymayanlar hakkında 2006 

yılı içinde idari para cezası verilmiştir. 

5199 sayılı Kanunun 12.maddesi 2.fıkrasını ihlal etmekten 1.526.00YTL ve aynı Kanunun 14/j 

maddesini ihlal etmekten 305.00 YTl idari para cezası uygulanmıştır. 

F.3.3.4.Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği 

Kanun ve Yönetmelik gereği Valiliğin başkanlığında 09.03.20905 tarihinde yapılan İl Hayvanları 

Koruma Kurulu toplantısı yapılmıştır.Toplantı sonucunda alınan kararlarda Kanun ve Yönetmelik 

hükümlerine uyulması hususlarına dikkat çekilmiştir. 

F.4.HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLAN ALANLAR 

F.4.1.ÜLKEMİZ MEVZUATI GEREĞİNCE KORUNMASI GEREKLİ ALANLAR 

F.4.1.1.2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.maddesinde Tanımlanan ve Bu 

Kanunu’nun 3.Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları” , “ Tabiat 

Anıtları” ve “Tabiatı Koruma Alanları” 

Isparta sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 3 adet Tabiat Parkı, 2 adet Tabiatı Koruma Alanı, 13 

adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır. 

A.Milli Parklar 

Alanın Resmi Adı : Kızıldağ Milli Parkı 

Coğrafik Konumu : Saha Isparta İli Şarkikaraağaç - Yenişarbademli İlçeleri hudutları içindedir. 

Toplam Alan : 61000 Ha = 610 Km² 

Kara yüzeyi : 49000 Ha = 490 Km² Su yüzeyi : 12000 Ha = 120 Km² 

Alanın Tanımı : Maki bitki toplulukları ile kaplı Milli Parkın özellikle Kızıldağ kesimi en güzel 

sedir ormanları ile Yenişarbademli kesimi ardıç ormanları ile kaplıdır. Yörenin jeolojik yapısından 

kaynaklanan karstik yer şekilleri bunun dışında düdenler, dolinler, Yenişarbademli de bulunan mağaralar 

önemli bir özellik gözetmektedir. 

199


Yasal Konum 

Mülkiyeti 

İnsan Nüfusu 

: 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.maddesinin 1.fıkrasına göre 

20.02.1993 tarih ve 93/4020 sayılı Bakanlık Olur’u ile tefrik edilmiştir 

: Devlet ormanı olup, Saha içerisinde 2 ilçe 11 adet köy bulunduğundan dolayı 

özel mülkiyete konu sahalar mevcuttur. 

: Sahada Şarkikaraağaç ve Yenişarbademli ilçeleri dışında 11 adet (Karayaka, 

Beyköy, Gedikli, Yeşilköy, Armutlu, Belceğiz, Gölkonak, Gıyakdede, 

Yassıbel, Çeltek, Sarıkaya) köy bulunmaktadır. Bu kadar nüfusun sahaya 

direk yada dolaylı baskısı vardır. 

Ulaşım ve Altyapı : Milli Park Isparta – Konya karayolu üzerinde bulunan Şarkikaraağaç ilçesine 5 

Km., Isparta’ya 120 Km., Konya’ya 150 Km. uzaklıktadır. Elektrik, su, 

telefon vardır. 

Fiziksel Özellikler 

Kara Özellikleri : Milli Parkın kuzeyinde yer alan Kızıldağ Milli Parkı yükselimi ile Beyşehir 

gölünün jeolojik yapısını kalkerler ve karstik yer şekilleri meydana getirir. Milli Parkın büyük bir 

kesimini oluşturan Beyşehir Gölü karstik bir polyedir. Oluşumunda tektonik hareketlerinde rolü 

bulunmaktadır. İklim Akdeniz iklim kuşağından İç Anadolu step bölgesine geçiş kavşağında olan Milli 

Parkta ilkbaharlar serin, yazlar sıcak, sonbahar kısmen ılık, kışın ise soğuk geçer. 

Flora ve Fauna 

Flora 

Fauna 

: Sedir, Ardıç, Kavak, Söğüt, Devedikeni 

: Tavşan, Keklik ve Kuş türleri ile Beyşehir Gölünde bulunan balık türleri 


Kült./Tarihsel Öz. : Saha içerisinde tarihsel ve kültürel değeri olan binalar mevcut olup arkeolojik 

sit olarak tefrik edilmiştir. 

Kullanım Amaçları: Milli Parkın Kızıldağ Bölümü temiz ve bol oksijenli havasıyla akciğer 

hastalıklarına çözüm olmaktadır. Regreasyonel amaçlı kullanılmaktadır. Diğer 

bölümü Yenişarbademli de ise Beyşehir Gölü ve diğer mağaralar eşsiz bir 

güzellik arz etmekte regreasyonel amaçlı kullanılmaktadır. 

Alanın Resmi Adı : Kovada Gölü Milli Parkı 

Coğrafik Konumu : Saha Isparta İli Eğirdir İlçesi Yukarı Gökdere Köyü hudutları içerisindedir. 

Toplam Alan 

Kara yüzeyi 

: 6534 Ha = 65.34 Km² 

: 5624 Ha = 56.24 Km² 

Su yüzeyi : 910 Ha = 9.10 Km² 



Alanın Tanımı 

Yasal Konum 

: Kovada Gölü, aradaki dar vadinin zaman içinde kapanması ile oluşmuştur. 

Göl faunası, bitki örtüsü ve yörenin bakir tabii güzellikleri Milli Parkın ana 

kaynak değerlerini meydana getirmektedir. 

: 03.11.1970 yılında Bakanlık Makamının Olur’ları ile ilan edilmiş, 2873 sayılı 

Kanun ile 2863 sayılı Kanun kapsamındadır. 

Mülkiyet 


: Saha, tamamiyle Devlet mülkiyetindedir. Saha içinde Kırıntı Köyü’nün tamamı, 

Yuvalı Köyü’nün Bahçıvanlar Mahallesi, Yukarı Gökdere Köyünün Yavrulu 

Mahallesi, Karadiken Köyü’nün Yeniköy Mahallesi bulunmaktadır. Buralarda 

yaşayan yöre halkı çiftçilik ve hayvancılık yaparak geçimlerini sağlamaktadırlar. 

Arazilerinin kısmen tapusu olmakla beraber, çoğu tapusuzdur. 

: Saha içerisinde, yaklaşık 700 – 800 kişi yaşamaktadır. Sahamızın alt yapı sorunları 

bulunduğundan dolayı da sınırlı sayıda yerli ve yabancı turist gelmektedir. 

Ulaşım ve Altyapı : Kovada Gölü Milli Parkı Isparta’ya 55 Km., Eğirdir İlçesine 20 Km. Sütçüler 

İlçesine 20 Km. uzaklıktadır. Kuzeyden Eğirdir yolu ile ulaşılmaktadır. Batıdan 

Isparta üzerinden gelen asfalt yolla, doğudan Konya üzerinden gölü çevreleyen 

asfalt yolla ulaşılmaktadır. Sahanın Elektrik, Telefon, Su alt yapısı vardır. 


Kara Özellikleri 

: Kovada Gölü, Akdeniz Bölgesi ile Anadolu platosu arasında bir duvar 

meydana getiren Batı Toros sıradağlarının ortasında yüksek tepeler, derin 

kanyonlar ve büyüklü-küçüklü çok sayıda gölleri olan bir bölgede yer 

almaktadır. Kovada Gölü Tektonik menşeli karstik polye karakterinde 

görülmektedir. (Yer kabuğunun kırılması ve suların çöken bu kısımdaki 

kalkerli eritmesi sonucundaki gelişme) Ancak bu konuda elde kesin deliller 

bulunmamasına rağmen göl kenarlarının düz uzanışı karstik erozyon kalıntısı 

“hum” tepelerinin bulunuşu bu görüşü doğrular niteliktedir. Gölün güney 

kısmında massif kalkerler ile bunların altında kil ve kumtaşı tabakaları 

görülmektedir. Kuzeyde ise en yeni jeolojik formasyon, zamanımızda 

teşekkülü devam eden aluvyonlar bulunmaktadır. Jeolojik yapının kalkerlerden 

meydana gelmesi karstik faaliyetleri hızlandırmış farklı büyüklükte ve tipte 

karstik şekillerin gelişmesini sağlamıştır. (Düdenler-Dolinler-Polye-Hum 

Tepeleri) 

Yıllık Ort. Sıcaklık : 12.1 °C ( En düşük: 17 °C (Ocak), En Yüksek: 30.5 °C (Ağustos) 

Yıllık Ort. Yağış 

İklim 

: 613 mm. 

: Kovada Gölü, hem Akdeniz hem de Orta Anadolu iklimlerinin etkisi 

altındadır. 

201



Flora 

Fauna 

: Kızılçam, Karaçam, Toros Göknar, Lübnan Sediri, Saplı meşe, Sapsız meşe, Saçlı 

meşe, Pırnal meşe, Kermes meşe, Kasnak meşe, Kokar Ardıç, Yüksek Ardıç, Adi 

Ardıç, Hayıt, Sandal, Kocayemiş, Funda, Çitlenbik, Yabani Zeytin, Akça Kesme, 

Mirtus, Menengiç, Papatya, Boyacı Sumağı, Muşmula, Yemişen, Kürt Ağacı, 

Böğürtlen, Yabani Gül, Defne, Tespih Ağacı, Karaçalı, Kördiken, Karamuk, 

Laden,Kekik, Yabani Name, Ballıbaba, Gökdiken, Geven, Tırfıl, Kartal Eğreltesi, 

Sütleğen, Sığır Kuyruğu, Deve Dikeni, Kuzu Kulağı, 

: Yaban Domuzu, Porsuk, Tavşan, Kurt, Sansar, Tilki, Ağaç Sincabı, Yaban Ördeği, 

Keklik, Kara Karga, Angut, Çulluk, Saksağan, Tatlı Su Levreği, Sazan Kurbağa. 

Kült./Tarihsel Öz. : Kovada Gölü Milli Parkı olarak tefrik edilen sahada daha önceki medeniyetlere dair 

hiçbir ize rastlanmamıştır. Ancak Milli Parkı çevreleyen sahalar tarih ve arkeoloji 

bakımından oldukça zengindir. Neolitik devirden Osmanlı devrine kadar buralarda 

yaşamış medeniyetlere ait kalıntılar çok yakın mesafelerdedir. 

Kullanım Amaçları: Alan rekreasyonel, turizm, araştırma ve eğitim amaçlı kullanılmaktadır. 

B. Tabiat Parkları 

Alanın Resmi Adı : Yazılı Kanyon Tabiat Parkı 

Coğrafik Konumu : Saha Isparta İli Sütçüler İlçesi Çandır Köyü mülki hudutları içerisindedir. 

Toplam Alan 

Kara yüzeyi 

Su yüzeyi 


: 600 Ha = 6.0 Km² 

: 595 Ha = 5.95 Km² 

: 5 Ha = 0.05 Km² (Akarsu) 

: Saha bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip eşsiz manzara bütünlüğü içinde 

halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun bir tabiat harikasıdır. Ayrıca içinde 

barındırdığı tarihi değerleriyle birlikte daha ayrı bir önem arz etmektedir. 

Yasal Konum 

Mülkiyet 


: 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.maddesinin 2.paragrafı gereğince 

05.07.1991 tarih ve OGM.MP.1.TPE.3.16/51 sayılı Bakanlık Olur’u ile tefrik 

edilmiştir. 

: Saha, Devlet ormanıdır. 

: Saha içerisinde, yaşayan veya ikamet eden bulunmamaktadır. Ancak yakın olan 

Çandır Köyüne bir gelir elde etmesi açısından önemli bir sahadır. Özellikle alt yapı 

probleminin çok olmasına rağmen, tarihi değerler sebebiyle gelen yabancı turist, 

yöre için önemli bir girdidir. 

Ulaşım ve Altyapı:Bağlı bulunduğu Isparta İline 94 Km., Sütçüler İlçesine 8 Km., Eğirdir İlçesine 

60 Km. mesafede asfalt yolla bağlantılıdır. 

202




: Genel jeolojik yapı; üçüncü zamanın eosen devri oluşumuna ait kalker olup, kilce 

fakir miosen devre ait kristalin sert kalker anakayadır. Anakaya konglomera ve 

kalker olup, toprak sığdan derine doğru gitmektedir. 

Yıllık Ort. Sıcaklık : 12.8 °C Yıllık Ort. Yağış : 885.6 mm. 

İklim 


Flora 

Fauna 

: Akdeniz iklimi etkisindedir. 

: Kızılçam, Meşe, Kızılağaç, Çınar, Yabani ceviz, Ardıç, Harnup, Defne, 

Akçakesme, Pırnal meşesi, Zakkum, Sandal, Erguvan, Karaağaç vb. Akdeniz maki 

türü çalılar bulunmaktadır. 

: Dağ Keçisi, Sincap, Porsuk, Tilki, Tavşan, Keklik, Kartal, Şahin, Saka, Bülbül, 

Yengeç, Kurbağa, Kaplumbağa, Yılan. 

Kült./Tarihsel Öz. : Yazılı Kaya Hitabesi ve Tapınak, Psidia (Adada) harabelerinden Aspendos 

(Belkız)’ a giden taş döşeme kral yolu, Tarihi Mağara (Emirhasan boğazında), 

Taşkapı harabeleri içerisinde (Kaya mezarları, mağaralar, sarnıç, seyir terasları ve 

spor sahası) tarihi değerler bulunmaktadır. 

Kullanım Amaçları : Halkın rekreasyonel amaçlı olarak kullandıkları bir sahadır. Diğer yönden 

tarihi değerleri sebebiyle de özellikle yabancı turistlerin ilgi odağıdır. 

Alanın Resmi Adı : Gölcük Tabiat Parkı 

Coğrafik Konumu : Saha Isparta İli Merkezindedir. 37° 44´ 02´´ Kuzey enlem, 30° 29´ 39´´ 

Doğu boylamındadır. 

Toplam Alan 

Kara yüzeyi 

: 4922 Ha = 49.22 Km² 

: 4839 Ha = 48.39 Km² 

Su yüzeyi : 83 Ha = 0.83 Km² (Akarsu) 


: Tabiat parkının bitki örtüsü, yaban hayatı topluluğu, jeoformolojik yapısı, 

peyzaj güzellikleri sahanın ana kaynak değerlerini oluşturmaktadır. 

Yasal Konum 

Mülkiyet 


: 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.maddesinin 2.paragrafına göre 

05.07.1991 tarih ve TPE.3.16/51 sayılı Bakanlık Olur’u ile tefrik edilmiştir. 

: Sahanın bir kısmı özel mülkiyete ait kalan kısmı Devlet Ormanıdır. 

: Saha içinde köy bulunmamaktadır. Bu nedenle ziyaretçilerin dışında insan 

baskısı söz konusu değildir. 

Ulaşım ve Altyapı : Gölcük Tabiat Parkı Isparta İl Merkezine 12 km, Burdur İl Merkezine 25 km 

asfalt yolla bağlantılıdır. Elektrik, su, telefon, bulunmaktadır. 






Flora 

Fauna 

: Yöre yakın bir jeolojik zamanda çok önemli bir volkanizmanın merkezi olmuş, 

derin faylar boyunca çıkan lavlar büyük bir volkan konisi oluşturmuştur. 

Bunlardan en önemlisi olan Gölcük volkan konisini bir patlama ile parçalanmış 

ve merkezi kesimin çökmesi ile bir koldera meydana gelmiştir. Havzada 

mevcut su kaynakları bu kolderayı besleyerek halen kent içme suyu 

fonksiyonunu da yerine getiren Gölcük gölü meydana gelmiştir. 

: Karaçam, Kızılçam, Akasya, Meşe, Sedir, Laden, Tesbih, Akçakesme, maki türü 

çalılar. 

: Tavşan, Tilki, Porsuk, Sincap, Keklik, Güvercin, Bıldırcın, Şahin, Yılan, 

Kaplumbağa, Kurbağa. 

Kült./Tarihsel Öz. : Tarihi ve kültürel bir değeri bulunmamaktadır 

Kullanım Amaçları: Alan rekreasyonel amaçlı kullanılmaktadır. 

C.Tabiatı Koruma Alanları 

Alanın Resmi Adı : Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı 

Coğrafik Konumu : 37° 41´ 35´´ Kuzey, 30° 49´ 56´´ Doğu koordinatları arasında, Eğirdir 

İlçesi Yukarı Gökdere Köyü hudutlarındadır. 

Alanı 

: 1300 Ha = 13 Km² 

Alanın Tanımı : Ülkemize has bir tür olan ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bulunan 

Kasnak Meşesinin korunması, genetik özelliğinin devamı ve bilimsel araştırma 

yapmak gayesiyle gelecek nesillere sunulması için Tabiatı Koruma Alanı adını 

almıştır. 

Yasal Konum : 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.maddesinin 4.paragrafı gereğince 

27.7.1987 tarih ve OGM.MP.1.TKA.II.16 sayılı Bakanlık Olur’u ile tefrik 

edilmiştir. 

Mülkiyet : Saha, Devlet ormanıdır. 

İnsan Nüfusu : Saha içerisinde, yaşayan veya ikamet eden bulunmamaktadır. 

Ulaşım ve Altyapı : Bağlı bulunduğu Isparta İline 57 Km., Eğirdir İlçesine 12 Km. mesafededir. 

Yukarı Gökdere Köyüne kadar asfalt, diğer kısım stabilize yolla yapılmaktadır. 

Sahada altyapı yoktur. 


Kara Özellikleri : Saha II. Zamana ait kalker anakayadan oluşmuş, kırmızı akdeniz toprağı 

tipinde olup, killi balçık ve balçıklı kil tekstüründedir. 


Flora 

: Kocayemiş, Muşmula, Kürt ağacı, Yabani Gül, Tespih ağacı, Karamuk, Yabani 

nane, Kartal eğreltisi, Sığır kuyruğu, Papatya, Laden, Yemişen, Böğürtlen, 

Defne, Karaçalı, Keki, Geven, Sütleğen, Deve Dikeni, Kuzukulağı, Ayvadana, 

Bozçalba, Ada çayı, Yır otu, Acıyavşan, Yılan bıçağı, Ayı gülü, Oğlan otu. 

Fauna : Ağaç sincabı, Porsuk, Yaban domuzu, Tilki, Sansar, Tavşan 

Kült./Tarihsel Öz. : Tarihi ve kültürel bir değeri bulunmamaktadır. 

Kullanım Amaçları: Saha sadece bilim ve eğitim amaçlı kullanılmaktadır. 

204


D. Tabiat Anıtları 

ADI İLİ İLÇESİ Köy/belde/mevkii YAŞ 

BOY ÇAP ÇEVRE TESCİL 

(m) (Cm) (Cm) TARİHİ 

Barla Sediri Isparta Senirkent Barla 320 15 190 570 1994 

Ulu Ardıç Isparta Sütçüler Çandır 1000 27 250 785 1999 

Çatalçam Isparta Sütçüler Belence 650-700 22 188 590 1995 

Anadolu Kestanesi Isparta Sütçüler Kasımlar 190 12 100 314 2002 

Boylu Ardıç Isparta Sütçüler Belence 450 16 150 471 2002 

Yaz Ihlamuru Isparta Sütçüler Kasımlar 320 10 108 399 2002 

Toros Sediri Isparta Senirkent Küçükkapı 740 22 172 540 2002 

Ana Sedir Isparta Senirkent Kapıderesi 614 20 216 680 2002 

Toros Sediri Isparta Senirkent Kapıderesi 655 20 216 680 2002 

Toros Sediri Isparta Senirkent Kapıderesi 682 22 184 580 2002 

Boylu Ardıç Isparta Uluborlu K.kabaca 500 13 202 634 2002 

Doğu Çınarı Isparta Eğirdir Kırıntı - 21 310 973 2002 

Doğu Çınarı Isparta Eğirdir Kırıntı 200 12 190 597 2002 

E. Mesire Yerleri (Dinlenme Yerleri) 

Gölcük Mesire Yeri: 

Yeri 

: Isparta Merkez İlçe 

Alanı 

: 7.5 Ha 

Tescil Tarihi : 1983 

Çamyol Mesire Yeri: 

Yeri 

: Aksu İlçesi 

Alanı 

: 2 Ha 


Oluklacı Mesire Yeri: 

Yeri 

: Eğirdir İlçesi (Yolu Yoktur) 

Alanı 

: 21 Ha 


Bayboğan Mesire Yeri: 

Yeri 

: Eğirdir İlçesi 


Çamdağ Mesire Yeri: 

Yeri 


Alanı 

: 65 Ha 


Başpınar Mesire Yeri : 

Yeri 


Alanı 

: l Ha 


Yeşildere Mesire Yeri : 

Yeri 

: Sütçüler İlçesi 

Alanı 

: 10 Ha 


Totadağı Mesire Yeri : 

Yeri 

: Sütçüler İlçesi 

Alanı 

: 20 Ha 


205


Pınargözü Mesire Yeri: 

Yeri 

: Yenişarbademli 

Alanı 

: 5 Ha 


Çetince Mesire Yeri: 

Yeri 

: Yalvaç İlçesi 

Alanı 

: l Ha 


Düzkır Mesire Yeri: 

Yeri 


Alanı 

: 0.5 Ha 


Suçıkan Mesire Yeri: 

Yeri 


Alanı 

: 0.2 Ha 


Gönen Göleti – Akyokuş Tepe Mesire Yeri: 

Yeri 

: Gönen İlçesi 

Alanı 

: 20.5 Ha 


Keçiborlu Göleti Mesire Yeri: 

Yeri 

: Keçiborlu İlçesi 

Alanı 

: 5.5 Ha 


Adı İlan Tarihi Alan (ha) İlçesi 

Kovada Gölü Milli Parkı 1970 6.534 Eğirdir 

Kızıldağ Milli Parkı 1969 550 Şarkikaraağaç 

Kasnak Meşesi Ormanı Tabiatı Koruma Alanı 27.7.1987 1.300,5 Egirdir 

Yazılı Kanyon Tabiat Parkı 05.09.1989 600 Sütçüler 

Gölcük Tabiat Parkı 2000 5.925 Merkez İlçe 

Gelincik Dağı Tabiat Parkı 2006 2.746 Atabey, Eğirdir, Senirkent 

Burdur Gölü Yaban Hayatı Koruma Sahası 1993 38.125 Keçiborlu 

Bayboğan Orman İçi Dinlenme Yeri - - Egirdir 

Tablo F.14:Isparta İli’nde Orman Kanunu, Milli Park Kanunu, Kara Avcılığı Kanunu Kapsamında 

Olan Alanlar 

F.4.1.2. Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca,Çevre ve Orman Bakanlığınca Belirlenen “Yaban 

Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları” 

İlimiz sınırlarında yaban hayatı koruma sahası ve yaban hayatı yerleştirme alanı bulunmamaktadır. 

Sadece, yaban keçisi üretimine yönelik olarak tescili planlanan ve ön etüdü tamamlanmış olan Yazılı 

Kaya Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ile ilgili çalışmalar sürdürülmektedir. 

F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2.maddesinin 

“a Tanımlar” bendinin 1.2.3. ve 5. alt bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve 

“Koruma Alanı” olarak Tanımlanan ve aynı Kanun ile 3386 sayılı Kanunun ilgili Maddeleri 

Uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar. 

Isparta İli doğal ve çevresel değerler bakımdan önemli özellikleri olan ve bu özellikleri nedeniyle doğal 

sit alanı ya da farklı koruma statüleri olarak tespit edilen ve korunan birçok alana sahiptir. Tabiat varlıkları; 

sahip oldukları statünün gereği olarak “Doğal Kaynak Değerleri” bölümünde ayrıntıda ele alınacaklar ve 

“Kültür ve Tabiat Varlıkları” bölümünün bütünlüğünü sağlamak açısından, bu bölümde sadece 

sıralanacaklardır. 

206


Sıra Adı İlçe Sit Türü Derece Tescil Tarihi 

1 

Yukarı Gökdere Bölgesi, Kasnak 

Meşe Ağaçlarının Yetiştiği Alan 

Eğirdir Doğal Sit I 09.07.1976 

2 Kovada Gölü ve Çevresi Eğirdir Doğal Sit ı 09.07.1976 

3 Eğirdir Gölü Eğirdir Doğal Sit I-III 17.05.1996 

4 

Yenişarbademli Beldesi, Pınargözü 

Mağarası 

Ş.karaağaç Doğal Sit I 12.4.1985 

5 

Zindan Deresi Mevkii, Zindan 

Arkeolojik 

Mağarası, Eurynedon Açıkhava 

22.05.1990 

Aksu Sit I 

Tapınağı ve Roma Köprüsünün 

24.4.2003 

Doğal Sit 

Bulunduğu Alan 

6 Beyşehir Gölü Y.Bademli Doğal Sit 14.10.1992 28.02.2003 

7 Gölcük Krater Gölü ve Çevresi Merkez Doğal Sit I 28.07.1992 

8 Eğirdir, Canada Eğirdir Doğal Sit I 

15.03.1975/8300 

(G.E.E.A.Y.K) 

9 Burdur Gölü ve Çevresi Doğal Sit I 

25.05.1998/3834 

(Ant.K.K) 

10 Kızıldağ Ş.Karaağaç Doğal Sit I 

07.09.1988/368 

(İzmir II. Nolu K.K) 

Tablo F.15: İlçelerde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamında Olan Doğal Sit Alanları 

F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri, Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme 

Sahaları 

1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu gereği tüm iç sular, baraj ve göletler su ürünleri istihsal sahası 

olarak ilan edilmiş olup, bu kapsamda ilimizdeki tüm su kaynakları su ürünleri istihsal sahası olarak 

nitelendirilmektedir. 

F.4.1.5. 04.09.1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol 

Yönetmeliği’nin 17. ve 17.7.1999 tarih ve 23742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle 

değişik 18.19.20.maddelerinde tanımlanan alanlar 

MUTLAK KORUMA ALANLARI: İlimiz sınırları içerisinde içme ve kullanma suyu kaynağı 

olarak Eğirdir - Kovada ve Beyşehir Gölleri ile Isparta Merkez sınırı içerisinde bulunan Gölcük Krater 

Gölü bulunmaktadır. 

Bu kaynaklar içerisinde Eğirdir Gölü hariç diğerlerinde mutlak koruma alanlarını ihlal eden 

yapılaşma ve kirletici unsurlar bulunmamaktadır. 

Eğirdir Gölü’ndeki mutlak koruma alanının ihlal edilmesi, ilçenin konumundan 

kaynaklanmaktadır. İlçe etrafındaki dağlarla göl arasında sıkışık vaziyettedir. Aynı zamanda ilçeye bağlı 

köylerde de aynı durum söz konusudur. Eğirdir Gölü’nde su toplama havzası mutlak koruma alanı sınırı 

içinde kalmaktadır. Çünkü etraftaki dağlar mutlak koruma alanı sınırları içine kadar sokulmaktadır. 

Dolayısıyla yerleşim mutlak ya da kısa mesafeli koruma alanları içerisinde kalmıştır. 

Eğirdir Gölü’nü kirletici bir kaynak olarak görülen Eğirdir İlçesi kanalizasyonunu arıtma tesisinin 

önümüzdeki yıllarda devreye girmesiyle problem olmaktan çıkacaktır. 

Gölcük Krater Gölü’nde ise yaz aylarında ilimiz halkının piknik ve dinlenme sahası kullanması 

nedeniyle halka hizmet verecek bir kaç tane sosyal tesis mevcuttur. Ancak problem yaratmamaktadır. 

KISA MESAFELİ KORUMA ALANLARI: Eğirdir Gölü’nde çoğu yerde kısa mesafeli koruma 

alanı dağlarla hatta dağlardan sonra başlar. Bir bölümde ise kısa veya orta mesafeli koruma alanını 

kapsayacak genişlikte bantlar mevcuttur. Buralarda da yer yer balıkçı barınakları yada bağ - bahçe evleri 

bulunmamaktadır. Beyşehir Gölü’nde bu yapılara çok nadir rastlanmaktadır. Kovada Gölü etrafında bu 

koruma alanını ihlal eden yapılaşma veya başka bir problem bulunmamaktadır. Aynı zamanda Kovada 

Gölü Milli Park olarak belirtilmiştir. 

Gölcük Krater Gölü ise bir tabiat parkı olup, yaz aylarında Isparta halkı için rahat bir piknik ve 

dinlenme alanıdır. 

207


ORTA MESAFELİ KORUMA ALANLARI: Eğirdir ve Beyşehir Gölleri etrafında anılan bu 

koruma alanı sınırları içerisinde; Çevre Kanunu çıkmadan önce yerleşik düzene geçmiş köy niteliğinde 

fazlaca yerleşim merkezleri bulunmaktadır. Ancak köy halkının sıvı ve katı atıkları fosseptiklere 

verilmekte, su kaynakları için problem oluşturmamaktadır. 

Diğer kaynaklar için herhangi bir yapılaşma ve problem bulunmamaktadır. 

UZUN MESAFELİ KORUMA ALANLARI: Orta mesafeli koruma alanı için geçerli olan şartlar 

ve durumlar bu koruma alanı içinde geçerlidir. 

F.4.1.6. Hava Kaitesinin Korunması Yönetmeliğinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme 

Bölgeleri” 

İlimizde “Hassas Kirlenme Bölgeleri” konusunda herhangi bir çalışma yapılmamıştır. İstatistik bir 

veri de mevcut değildir. 

F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından 

“Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar 

İlimizde özel çevre koruma bölgesi yoktur. 

F.4.1.8.2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre Koruma Altına Alınan Alanlar 

İlimizde böyle bir alan yoktur. 

F.4.1.9. 6831 sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler 

Bu konu ile ilgili yapılmış envanter çalışması olup olmadığına dair herhangi bir bilgiye 

ulaşılamamıştır. Ancak, Raporun ilgili bölümlerinde İlimizdeki orman alanları sayışal olarak verilmiştir. 

F.4.1.10.3621 sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar 

İlimizin denize kıyısı olmamakla birlikte Eğirdir Gölü kıyısında yapılaşma yasakları 

uygulanmaktadır. Ancak envanter çalışması yapılmamıştır. 

F.4.1.11.5373 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda 

Belirtilen Alanlar 

İlimizde zeytincilik ıslahı çalışması yapılmamaktadır.Ancak, Antalya sınırlarına yakın alanlarda 

yabani zeytin türlerine rastlanmakla birlikte yapılmış envanter çalışması bilinmemektedir. 

F.4.1.12.4342 sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar 

Konuyla ilgili olarak Raporun Tarım ve Toprak adlı bölümlerinde bilgiler verilmiştir. 

F.4.1.13.30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren 

“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde Belirtilen Alanlar 

ADI 

MEVKİSİ 

1- Eğirdir Gölü Eğirdir-Gelendost-Senirkent İlçeleriyle sınırlı 

2- Kovada Gölü – Adalar Eğirdir İlçesi toprak sınırları içinde 

3- Barla Belediyesi Barla Kasabası-Boyalı Mahallesi(Boyalı su biriktirme çukuru) 

4- Boğazova Eğirdir İlçesi yerleşim sınırları içinde 

5- Sorgun Çayı Eğirdir İlçesi Gökçehüyük Kasabası yakını 

6- Yukarı Gökdere – Kazıklı Yukarı Gökdere köyü mevkii 

7- Akot Çayı Yenişar Bademli İlçesi yakını 

8- Büyük Gökçeli Baraj Göleti Büyük Gökçeli Kasabası 

9- Gölcük Krater Gölü Isparta Merkez sınırı içerisinde 

Tablo F.16: Sulak Alanlar ve Yerleri 

208


F.4.2.ÜLKEMİZİN TARAF OLDUĞU ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER UYARINCA 

KORUNMASI GEREKLİ ALANLAR 

F.4.2.1:14/2/1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 

“Dünya Kültür Ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür 

ve Turizm Bakanlığı tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” Ve “Doğal Miras” 

Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi Ve Doğal Alanlar 

A.KÜLTÜREL MİRAS KAPSAMINA GİREN ALANLAR 

ANITLAR 

a) Camiler b) Medreseler c) Kervansaraylar d) Hanlar 

e) Türbeler f) Kaleler g) Kiliseler h) Anıt Ağaçlar * 

* (Isparta Merkez ve Yalvaç İlçesinde) Anıtsal yapı olarak kabul edilir) 

YAPI TOPLULUKLARI 

Kiliseler : Daha çok son Osmanlı döneminde yapılmış olup Merkez ilçede (Ayayogi -Ayapayana) 

iki, Eğirdir ve Uluborlu’da birer adet olmak üzere dört kilise mevcuttur. 

Kaleler : Eğirdir Kalesi, Uluborlu Kalesi, Sığırcık ( Çandar ) Kalesi olmak üzere üç adet kale 

mevcuttur. Bu kaleler Roma - Bizans - Selçuklu - Osmanlı dönemi kültürünü ve mimari örneklerini 

günümüze kadar taşırlar. 

SİTLER 

Kentsel, Tarihi, Arkeolojik ve Doğal Sitler konusunda daha önceki bölümlerde bilgi verilmiştir. 

B. DOĞAL MİRAS KAPSAMINA GİREN ALANLAR 

İlimiz sınırları dahilinde bilim ve muhafaza açısından istisnai evrensel değeri olan jeolojik ve 

fizyoğrafik oluşumlar, tükenme tehdidi altındaki hayvan ve bitki türlerinin yetiştiği kesinleşmiş alanlar 

bulunmamaktadır. İlimizde bilim, muhafaza veya doğal güzellik açısından istisnai evrensel değeri olan 

doğal sitler veya kesinlikle belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır. 

F.4.2.2 :17/05/1994 tarih ve 21937 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Özellikle Su 

Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması 

Sözleşmesi” (RAMSAR Söz.) uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar 

İlimiz sınırlarında RAMSAR alanı bulunmamaktadır. 

F.4.3. KORUNMASI GEREKEN ALANLAR 

F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tespit 

Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar 

İlimizdeki kaçak yapılaşmaların büyük bir bölümü Eğirdir gölü Mutlak ve kısa mesafeli koruma 

bandı içerisinde yer almaktadır. 

Belediye mücavir alanları içerisinde kalan kaçak yapılarla ilgili olarak; Belediyelerin Su Kirliliği 

Kontrol Yönetmeliği çerçevesinde her türlü tedbiri alması ve kaçak yapıların yıkılması konusunda 

gerekli çalışmaları yapmaları için sürekli uyarılar yapılmaktadır. 

Konuyla ilgili bütün emirler özellikle adı geçen göllerin havzalarında bulunan bütün belediyelere 

iletilmesine rağmen bazı belediyelerin gerekli hassasiyeti göstermedikleri ve duyarsız kaldıkları 

gözlenmektedir.Bu duyarsızlıkta; havza sınırlarının darlığı ve mevcut yerleşim bölgesindeki halkın iskan 

sıkıntısı büyük rol oynamaktadır. Özellikle Eğirdir Gölü Mutlak, kısa ve orta mesafeli koruma alanı 

içerisinde kalan köy, kasaba ve ilçelerde yeni aile kuranların iskan yapamama konusunda büyük sıkıntı 

çektikleri bilinen bir gerçektir. 

Bir taraftan içme ve kullanma suyu kaynağı durumunda bulunan göllerimizin korunması diğer 

taraftan göl havzası içerisinde kurulu bulunan yerleşim birimlerinde yaşayan vatandaşların zorunlu yeri 

iskan ihtiyaçları büyük bir çelişki oluşturmaktadır. Bu nedenle Bakanlığımızca ihalesi yapılan Çevre 

209


Düzeni Planı Çalışmaları kapsamında Beyşehir ve Eğirdir Gölü için ; göl havzalarının ve mevcut yerleşim 

birimlerinin durumları da dikkate alınarak su kaynaklarımızın en iyi şekilde koruyacak tedbir ve 

yükümlülüklerin yanında ve uzun yıllardır aslen o bölgede yaşayan halkın ihtiyaç ve sıkıntılarını da 

giderecek sürdürülebilir ve uygulanabilir bir planın yapılması büyük önem arz etmektedir. 

Bölge halkının zorunlu ihtiyaç ve sıkıntıları dikkate alınmadan uygulamaya konulacak bir planlama 

kaçak yapılaşmayı beraberinde getirecektir. 

Yukarıda adı geçen göl havzalarında kalan bazı yerleşim birimleri için kanalizasyon şebekesi ve 

nihai fosseptik yapılması konusunda; Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce, Müdürlüğümüzden zaman zaman 

görüş sorulmaktadır. Bahse konu faaliyetlerle ilgili olarak Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin ilgili 

maddelerinden hareketle gelen taleplerin büyük bir çoğunluğuna olumsuz görüş verilmektedir. 

Eğirdir Gölü ile ilgili olarak, Valiliğimiz ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji 

Sistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arasında 16.06.2000 tarihinde yapılan bir protokolle; 

Eğirdir Gölü havzasındaki köy, kasaba ve ilçelerden kaynaklanan evsel nitelikli atıksuların arıtımı için en 

uygun arıtma sistemlerinin ve yerlerinin tespit edilmesi amacıyla ilgili Enstitü tarafından yürütülen 

çalışma sonucu da; evsel atıksuyu direkt yada indirek olarak Eğirdir Gölü’ne ulaşabilen 81 adet yerleşim 

birimi tespit edilmiş ve yerleşim birimlerinin gölü kirletmesinin önlenmesi konusunda öneriler 

getirilmiştir.İlimizde yapılan meyve yetiştiriciliğinin büyük bir kısmı yine Eğirdir Gölü havzası içerisinde 

yapılmaktadır. Meyve yetiştiriciliğinde verimi ve kaliteyi artırmak amacıyla kullanılan suni gübreler ve 

zirai mücadele ilaçları da dikkatli ve kontrollü kullanılmadığı takdirde gölün kirlenmesine sebep 

olacaktır. Bu konuda Tarım İl Müdürlüğünce çiftçiler üzerinde yapılan eğitim ve yayım çalışmaları 

artırılarak sürdürülmelidir. 

210


Koruma alanları içerisinde izinsiz yapılar kontrollerimiz sırasında tespit edilerek gerekli işlemlerin 

yapılması için ilgili kurumlarla işbirliği sağlanmaktadır. Eğirdir ve Beyşehir gölleri koruma alanlarında tespit 

edilen kaçak yapılar hakkında yıkım kararı alınmış ve uygulanmıştır. 

Biyogenetik Rezerv Alanları 

İlimiz sınırları içerisinde tespit ve tescili yapılmış biyogenetik rezerv alanı araştırma çalışmaları 


F.4.3.2. : Tarım Alanları:Tarımsal kalkınma Alanları, Sulanan Sulanması Mümkün ve Arazi 

Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I.ve II. Sınıf 

ile Özel mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı 

İlimize ait tarım arazisi toplamı ilin yüzölçümünün % 23.25’lük bir kısmını oluşturur. Bu miktar 

251.286 Ha. lık bir alana tekabül etmektedir. 

Türkiye genelindeki payı ise % 0.9 dur. 

I. Sınıf tarım arazisi : 47.080 Ha. 

II. Sınıf tarım arazisi : 64.920 Ha. 

III. Sınıf tarım arazisi : 41.420 Ha. olup geri kalan kısmını diğer sınıflar teşkil eder. 

80.000 




0 

1. SINIF TARIM ARAZİSİ 



Grafik F.1 : İlimizdeki Tarım Arazilerinin Sınıflandırılması 

Tarım arazisinin % 54’ü tarla bitkileri yetiştiriciliği 

% 2’si sebze yetiştiriciliği 

% 11’i meyve ve bağ alanı olarak kullanılmaktadır. 

İlimizdeki meyve yetiştiriciliğinin büyük bir bölümü Eğirdir, Gelendost ve Senirkent İlçeleri’nde 

yoğunlaşmıştır. Eğirdir elması, Uluborlu kirazı ile ünlüdür. Ayrıca ilin genelinde Isparta gülü 

yetiştiriciliği yaygındır. 

Tarım Gelişim Alanları 

Konu ile ilgili olarak Tarım başlığı altında açıklamalar mevcuttur. 

1. 2. 3. Sınıf Tarım Alanları 

I. Sınıf tarım arazisi : 47.080 Ha. 

II. Sınıf tarım arazisi 

III. Sınıf tarım arazisi 

Özel Mahsul Plantasyon Alanları 

: 64.920 Ha. 

: 41.420 Ha. 

Konu ile ilgili olarak Tarım başlığı altında açıklamalar mevcuttur. 

F.4.3.3.Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, 

Tatlı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen 

Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem 

Taşıyan Bütün Sular, Bataklık, Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden 

İtibaren Kenar Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler 

Konuyla ilgili bilgiler Tablo F.16.’da verilmektedir. 

F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltı Suyu İşletme Sahaları 

Konu ile ilgili olarak Su başlığı altında açıklamalar yapılmıştır. 

211


F.4.3.5 :Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya nesli tehlikeye Düşmüş veya 

Düşebilir Türler ve Ülkemiz için Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer 

Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik 

Oluşumların Bulunduğu Alanlar 

Endemik Bitki Ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar 

İlimiz sınırları içerisinde tespit ve tescili yapılmış endemik hayvan türü ve koruma alanları 

bulunmamaktadır. 

Endemik Bitki Olarak; 

Sığla Ağacı : (Liquidambar orientalis ) Kasnak Meşesi : ( Quercus vulkanica) mevcut olup, Sığla 

Ağacı’nın Sütçüler ve Aşağı Gökdere mevkilerinde yetiştirilmesi yapılır. Kasnak Meşesi Koruma Alanı : 

Kovada Milli Parkı Ormanı’nın bir bölümünü teşkil etmekte, Yukarı Gökdere mevkiinde yer alan dünyada 

nesli tükenmekte olan 1300 hektarlık kasnak meşesi ormanı 1987 yılında koruma alanı olarak ilan edilmiştir. 

Koruma Altına Alınan Yabani Flora Ve Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar 

İlimiz sınırları içinde koruma altına alınan tespit ve tescili yapılmış yabani flora fauna mevcut değildir. 

Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 

Isparta İli’nin zemini alüvyon (kil - kum - çakıl - şilt) dan oluşmaktadır. Gölcük yolunun güney tarafında 

asri mezarlığın batısında kalan alanlarda volkan tüfü (pomza) geniş bir yer kaplamaktadır. 

Şehir merkezinin güneyinde bulunan tepeler ise volkanik kayaçlar (riyolit trakit - andezit) dan 

oluşmuştur. Burada doğu batı doğrultusunda bir fay mevcuttur. Isparta Çayı’nın getirdiği malzeme Ayazmana 

Semti’nde birikerek kil, kum, çakıl ardalanmasından oluşmuş bir yapı oluşturmuştur. 

Isparta şehir merkezi ve yakın çevresi Türkiye deprem bölgeleri haritasına göre 1.derece deprem 

bölgesinde yer almaktadır. Binaların yapımında bu durum dikkate alınması gerekmektedir. 

Merkez Darıören Köyü’nde 1986 yılında heyelan meydana gelmiş ve afetzedeler için il merkezinde yer 

seçimi yapılmıştır. Eğirdir İlçesi merkezi, Sivri Tepenin etekleri ile Eğirdir Gölü arasında dar bir sahil 

şeridinde kurulmuş olup, zemini parçalanmış kireç taşları, bloklar içeren yamaç molozu, çok çatlaklı kireç taşı 

ve alüvyon oluşturmaktadır. Eğirdir ilçe merkezini Sivri Tepedeki Çatlaklı Kireç Taşı’ndan kopabilecek 

kayalar ile Sivri Tepenin eteğindeki yamaç molozunun topuğundaki oyulmalardan meydana gelebilecek, 

yamaç molozu heyelanı tehlikesi mevcuttur. Bu tehlikeden kurtulmak için düşebilecek kaya bloklarının ıslahı 

yamaç molozunun yüzey eğiminin azaltılması ve topuğa ek yük konulması gerekir. Eğirdir İlçe merkezi 

1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. 

Eğirdir İlçesi Mahmatlar Köyü 1973 yılında kaya düşmesi afetine maruz kalmış ve afetzedeler evini 

yapana yardım (E. Y. Y.) metoduna göre konutlarını kendileri köy sınırları içinde bir başka yere yapmışlardır. 

Bağacık Köyü 1975 yılında kaya düşmesi afetine maruz kalmış ve afetzedelerden 43 kişiye yeni 

konutlar yapılmıştır. 

Akdoğan Köyü 1982 yılında kaya düşmesi afetine maruz kalmış ve 29 kişiye yeni konutlar yapılmıştır. 

Yuvalı Köyü’ndeki kaya düşmesi afetine kaya ıslah çalışmalarıyla önlenmiştir. Yuvalı Köyü Aksak 

Mahallesi’ndeki kaya düşmesi olayının önlenmesi çalışması devam etmektedir. 

Beydere Köyü muhtemel kaya düşmesi olayına maruzdur ve ıslah çalışmalarıyla bu tehlike 

giderilebilecektir. 

Atabey İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Atabey İlçesi Kapıcak Köyü 1967 yılında 

kaya düşmesi afetine maruz kalmıştır. Afetzedelere yeni evlerin yapımı devam etmektedir. 

Gelendost İlçesi 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. İlçenin Bağıllı Köyü 1953 yılında su baskını 

afetine maruz kalmış ve afetzedeler evini yapana yardım metoduna göre konutlarını kendileri yapmıştır. 

Aksu İlçesi’nin zemini, derelerin meydana getirdiği alüvyonlar arasında konglomera gibi çeşitli nitelikli 

dolgu topraklarına sahiptir. İlçe merkezinin içinden geçen Aksu Çayı’nın her iki tarafındaki yaklaşık 50 m. 

genişliğindeki bant heyelan tehlikesi nedeniyle imar planında inşaat yapımına yasaklanmıştır. Buradaki 

heyelan tehlikesi istinad duvarı yapılarak önlenebilir. Aksu İlçesi Karağı Köyü 1972 yılında kaya düşmesi 

afetine maruz kalmış ve afetzedeler evini yapana yardım metoduna göre konutlarını yapmışlardır. Aksu İlçesi 

2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. 



Yalvaç İlçesi 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Yalvaç İlçesi Sağır Köyü’nde yerleşim yerinin 

çok yakınında küçük çapta heyelan meydana gelmiş, ancak yerleşim yerini etkilememiştir. 

Şarkikaraağaç İlçesi 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. 

Yenişarbademli İlçesi 3.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Sütçüler İlçesi Kasımlar Kasabası 

merkezinde küçük boyutta heyelan tehlikesi mevcuttur. Yerleşim yerinin güneyinde eğilim artması nedeniyle 

yamaç stabilitesi olumsuz yönde etkilenmektedir. Ayrıca kuzeyden güneye uzanan Körkülü Dere boyunca şev 

kaymaları ve akmaları mevcuttur. Kasımlar Kasabası 3. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kasımlar 

Kasabası’nın zemini heyelana elverişli bir yapıdadır. 

Senirkent İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Senirkent İlçesi Büyükkabaca Kasabası 

Dere Mahallesi’nde kaya düşmesi tehlikesi vardır. Kaya ıslah çalışmalarıyla bu tehlike giderilebilir. 

Uluborlu İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Uluborlu İlçesi Dere Köyü 1966 yılında 

kaya düşmesi ve heyelan afetine maruz kalmış ve afetzedelere başka bir yerde yeni evler yapılmıştır. 

Keçiborlu İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Keçiborlu İlçesi Senir Kasabası, kasabanın 

güney batısındaki sırtlardan, konglomeratik kumtaşından oluşan kayalardan, kaya düşmesi afetine maruz 

kalmış ve bu kayaların ıslahı ile afet tehlikesi ortadan kaldırılmıştır. Senir Kasabası 1.derece deprem 

bölgesinde yer almaktadır. Gönen ilçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. 

Sonuç olarak heyelanları önlemek için; Yamaç eğimi azaltılır. Yamacın topuğuna istinat duvarı yapılır. 

Heyelanı hızlandıran su ortamdan uzaklaştırılır. Eğer bu önlemler heyelanı önlemeye yetmiyorsa, afete maruz 

binalar bir başka yere taşınır. 

Kaya düşmesi afetinde ise, mümkünse kayaların ıslahı yapılır. Eğer kaya ıslahı mümkün değilse afete 

maruz evler bir başka yere taşınır. Bunlar yapılırken yapılacak işlerin ekonomik olmasına özen gösterilir. 

F.4.3.6 :Mesire Yerleri;6831 sayılı Orman Kanunu’na Tabi Alanlarda Halkın Rekreasyonel 

Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini 

Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar 

Mesire Yerleri 

Yöremizdeki Mesire yerleri yöremiz insanlarının günübirlik piknik ve dinlenmeleri amacına yönelik 

olarak tesis ve tahsis edilmiştir. Bu alanlara ilişkin elimizde bulunan bilgiler şunlardır. 

1 – Isparta Kent Ormanı : Isparta ili Sidre Mevkiinde 55 Ha. alan içerisinde 2005 yılında tesis 

edilmiştir. 

2 – Çamyol : Eğirdir ilçesinde, Eğirdir – Aksu karayolu üzerindedir. 2 Ha. sahayı kapsar. 1963 


3 – Oluklacı : Eğirdir ilçesindedir. Yolu yoktur. Alanı 21 Hektardır. 1994 tarihinde kuruluşu 

onaylanmıştır. 

4 – Çamdağ : Barla kasabasındadır. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 65 hektar sahayı kapsar. 1997 

yılında kuruluşu onaylanmıştır. 

5 – Başpınar : Aksu ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 1 hektar alanı kapsar. 1991 


6 – Yeşildere : Sütçüler ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 10 hektar alanı kapsar. 1990 


7 – Tota : Sütçüler ilçesindedir. Sütçüler – Kasımlar karayolu üzerindedir. 20 hektar alanda 1991 

yılında kurulmuştur. 

8 – Düzkır : Yalvaç ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 0,5 hektar alanı vardır. 1984 


9 – Çetince : Yalvaç ilçesindedir. Ulaşım asfalt yolla sağlanır. 1 hektar alanı vardır. 1988 yılında 

tesis edilmiştir. 

10 – Suçıkan : Yalvaç ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 0,2 hektar alanı vardır. 

11 – Gönen Göleti – Akyokuş Tepe : Gönen ilçesindedir. Yolunun bir kısmı asfalt, bir kısmı 

stabilizedir. 1998 yılında 20,5 hektar sahaya tesis edilmiştir. 

12 – Keçiborlu Göleti : Keçiborlu ilçesindedir. Yolu asfalttır. 1,5 km si stabilizedir. 1999 yılında 

5,5 hektar alana tesis edilmiştir. 

12 – Bayboğan Mesire Yeri : Eğirdir İlçesindedir. 

213


GÖNEN İLÇESİ - GÜL HASADI 

GÖNEN LÇES – GÜL HASADI 

214

TURİZM 

G.TURİZM 

G.1.YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ 

G.1.1.YÖRENİN DOĞAL DEĞERLERİ 

Isparta doğal, kültürel, tarihi güzellik ve zenginlikler diyarıdır. İlin geçmişi, tarih öncesi devirlere kadar 

gitmektedir. Antik çağda “BARİS” ismini taşıyan ve başta Lidyalılar, Frigler, Persler, Helenler, Romalılar, 

Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılara ait olmak üzere pek çok büyük uygarlığın izlerini taşır. Bu yoğun tarihi 

geçmiş, şehre zenginlik katmıştır. Cumhuriyet öncesinde Konya vilayetine bağlı “Hamidabad” adında bir 

livalık iken, 1923 yılında müstakil il olmuş ve “Isparta” adını almıştır. Göller ve güller diyarı Isparta Batı 

Akdeniz bölgesinde yer alır. Zengin bir flora ve faunaya sahiptir. Güller diyarı Isparta'da gül yetiştiriciliği gül 

endüstrisini geliştirmiştir. Gül yağı ve her türlü gül ürünleri iç pazarda tüketilmekte, ayrıca dünyanın her 

tarafına ihraç edilmektedir. Isparta yıllık 550 bin ton elma üretimi ile ülkenin en çok elma üreten ilidir. 

Geleneksel kültür ve el emeğiyle dokunan Isparta halıları haklı bir üne sahiptir. 35.000 üniversite öğrencisi 

Isparta'yı bir eğitim merkezine dönüştürmüştür. Sahip olduğu sağlık kuruluşları ve hastaneler Isparta’yı sağlık 

turizm merkezi haline getirmektedir. Sınırları içerisinde çok sayıda göl, milli park ve tabiat koruma alanı 

vardır. Eğirdir, Kovada ve Gölcük gölleri “altın üçgen” olarak adlandırılır. Isparta ili dünyada, sınırlarında en 

fazla göl ve gölet bulunan ildir. 

Eğirdir Gölü tahribata uğramamış ve henüz kirlenmemiş Türkiye'nin ikinci büyük tatlı su gölüdür. Bu 

değer yapısı ile Eğirdir Gölü, göl-dağ turizmi açısından olduğu kadar balık avcılığı, su sporları ve rekreasyon 

imkanları ile bulunmaz bir yurt köşesidir. Bir çöküntü gölü olan Eğridir’e bilhassa etrafında bulunan çeşitli 

yükseklikteki dağlar da ilginç bir görünüm kazandırmaktadır. Göl ve çevresinde yamaç paraşütçülüğü, rüzgar 

sörfü, kamp-karavan turizmi, kuş gözlemciliği, trekking, canyoning, orienting yapılmaktadır. Eğirdir Gölü’nün 

suyu, tatlı su balıklarının yaşamasına elverişli olması amatör ve profesyonel balık avcılığı imkanını 

sağlamaktadır. 

Turizmde çok çeşitlilik arz eden Isparta, alternatif turizm dallarından mağara turizmi bakımından da 

büyük bir önem taşımaktadır. Özellikle son yıllarda dikkatlerin yoğunlaştığı mağara turizmi, ili turistik cazibe 

merkezi haline getirebilecek bir potansiyele sahiptir. Merkez ilçe, Yalvaç ve Eğirdir ilçeleri inanç turizmi 

açısından büyük önem arz etmektedir. Hz. İsa’nın 12 havarisinden olan St. Paul, St. Barnabas ve St. Yuanna 

Hristiyanlığı yaymak amacıyla Kıbrıs’ın Paf Limanı’ndan Attalia (Antalya)’ya geçmişlerdir. St. Yuanna’nın 

buradan tekrar Kudüs’e dönmek için ayrılmasından sonra St. Paul ve St. Barnabas Perge kenti üzerinden Gebiz 

ve Adada kentlerini izleyip, Yalvaç Psidia Antiochia’sına eski kral Yolu’nu izleyerek ulaşmışlardır. St. Paul 

Hristiyanlığın ilk resmi vaazını Yalvaç’ta şu anda kendi adını taşıyan eski Sinagog’da vermiştir. 

G.1.1.1.Konum 

Ülkemizin en önemli turizm bölgesi olan Antalya ilinin kuzeyinde bulunan Isparta ili sahip olduğu 

topografik yapısı, dağları, ırmakları, gülleri ve kanyonları ile ayrıca bu değerleri örten orman yapısı ile 

Antalya’nın arka bahçesi olarak sahip olduğu bu değerleri Antalya’ya gelen turistlere ve büyük şehirlerde 

oturan doğa severlere sunmaktadır. 

İl sınırları içinde Özel Yasalarla Korunan Doğal Kaynaklar, Milli Parklar Tabiatı Koruma Alanları: 

Tabiat Parkları Ormaniçi Dinlenme Yerleri ve Mesire Alanları Yaban Hayatı Koruma Alanı Kanyonlar, 

Mağaralar, Hanlar, Hamamlar, Doğal Sit Alanları, Tarihi Sit alanları bulunmaktadır. 

Isparta İli’nde çok sayıda mesire yeri vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: 

il merkezine 2 km. uzaklıkta Ayazmana Mesire Yeri; 

il merkezine 10 km. uzaklıkta Milas Mesire Yeri; 

Eğirdir ilçesine 7 km. uzaklıktaki Akpınar Köyü’nde Eğirdir Gölü’nün kuşbakışı seyredildiği Akpınar 

Köyü Seyir Terası; 

Eğirdir ilçesi Bağlar Mahallesi’nde Pınar Pazarı Mesire Yeri; 

Eğirdir-Barla yolu üzerinde, il merkezine 11 km. uzaklıkta, 1.500 m.lik sahil şeridi olan Bedre Koyu; 

215


Eğirdir-Sütçüler karayolunun 15.km.sinde Çamyol Dinlenme Parkı; 

Eğirdir ilçesi Bayboğan Köyü’nde bulunan 26 dönüm alana sahip Bayboğan Mesire Yeri 

Aksu İlçesi’nde Sorgun Yaylası; 

Gönen ilçesine Tarlapınarı Mesire Yeri; 

Senirkent ilçesi Yassıören Kasabası’nda Değirmenderesi Mesire Yeri; 

Şarkikaraağaç ilçesine 15 km. uzaklıkta Felepınarı Mesire Yeri 

Başpınar mesire yeri bulunmaktadır. 

G.1.1.2.Fiziki Özellikler 

Isparta merkez ve ilçelerinde bulunan turistik kaynaklar ve turizm değerleri aşağıda sırasıyla 


Merkez İlçe 

Davraz Kayak Merkezi, Akdeniz bölgesinde Isparta il sınırları içerisinde il merkezine 26 km. 

uzaklıktadır. Davraz Dağı Akdeniz Bölgesinin Göller yöresinde, Eğirdir ve Kovada Gölleri arasında yükselen 

ve Isparta Ovasını kuşatan dağ kütlelerinden biri olup, 2637 m yüksekliktedir. Karasal İklimin hüküm sürdüğü 

merkezde kayak mevsimi aralık-nisan ayları arasıdır. Kar kalınlığı 50-200 m dir.Çıplak bir yapıya sahip olan 

dağda çeşitli kış sporlarına imkan veren parkurlar bulunmaktadır. 

Kayak Merkezinde 50 yatak kapasiteli ve 150 kişilik restoran bulunduran Kayak Evi'nin yanısıra İl 

Merkezinde ve Eğirdir ilçesinde bulunan toplam 600 yatak kapasiteli otellerden faydalanılabilir. 

Uzunluğu 1155m olan, 1000 kişi/saat kapasiteli telesiyej tesisi mevcuttur. Alt İstasyon Yükseltisi 

1674m, Üst İstasyon Yükseltisi 1961m dir. 4 km'ye ulaşan uzun parkurlar bulunan Davraz Kayak Merkezinde 

Kuzey Disiplini, Alp Disiplini, Tur Kayağı, Snow Board, Tele Mark yapılmaktadır. 

Gölcük Tabiat Parkı, Akdeniz Bölgesinde Isparta ili merkez ilçesi sınırları içerisindedir. Tabiat Parkı 

Isparta'ya 12 km. uzaklıktadır. 

Bitki örtüsü ve yaban hayvanları topluluğu, volkan konilerinin yarattığı peyzaj özelliği nedeniyle 

yörenin 6684 hektarlık bölümü, 1991 yılında sınır değişikliği ile Tabiat Parkı olarak ayrılmıştır. 1994 yılında 

yapılan sınır değişikliği ile 4720 hektar olarak küçültülmüş ancak sınır değişikliğine yapılan itirazlar ve 

sakıncalar nedeniyle yeniden sınır değişikliği çalışmalarına devam edilmektedir. 

Ağaç olarak karaçam, kızılçam, akasya, meşe, sedir ağaçcıklardan kermes meşesi, laden, tesbih, 

akçameşe ve maki türü çalılar bitki örtüsünü teşkil eder. Porsuk, tilki, tavşan, şahin, keklik, güvercin, bıldırcın, 

sazan, gümüşbalığı, yılan, kaplumbağa, kurbağa Tabiat Parkının faunasını oluşturur. 

Nisan-Ekim ayları arası ziyaret için en uygun dönemdir. Günübirlik piknik, yürüyüşler ziyaretçilerin 

yapabileceği uğraşılardır. 

Sönmüş yanardağ kraterinde bulunmaktadır. Gölün büyüklüğü yaklaşık 3000 m 2 dir. Çevresi ağaçlarla 

kaplı göl sahili, piknik, trekking, jogging ve benzer etkinlikler için elverişlidir. Göle yakın bir restoran hizmet 

vermektedir. 

Isparta - Çatal Sedir Tabiat Anıtı, 250 yaşında, 34 m. boyunda, 1.40 m çap ve 4.50 çevre genişliğinde 

Sedir ağacı. 29.09.1994 tarihinde tesis edilmiştir. 

Kapıkaya Mağarası, Merkez ilçeye bağlı Güneyce Köyü’nün 3 km. güneyinde Kapıkaya 

Tepesi’ndedir. Toplam uzunluğu 87 m.dir. Muhtemelen tarihi dönemlerde kullanılmıştır. Hacminin çok geniş 

olması nedeniyle sığınak olarak da kullanılmaya çok uygundur. 

Aksu İlçesi 

Köprüçay Kanyonu, Aksu İlçesi’nin 8 km. kuzeyindeki Anamas Dağları’nın güney yamacında bulunan 

Köprüçay Deresi Sorgun yaylasını geçtikten sonra Aksu kaynağının sularını da alarak Zindan Boğazına girer. 

Burada küçük şelaleler oluşturduktan sonra Aksu çayı ismini alır ve Zindan Boğazı’nın güneyinden Aksu ile 

Yılanlı Ovası’na açılır. Burada kanyonun suları çevreyi sulamaktadır. Bu sular çam ormanları ve yeşil kayalar 

içerisinde bir vadi oluşturur. Bundan sonra Belence Boğazı’nın içerisinde birkaç yan dere ile Başak Dere’nin 

suyunu da alarak Kasımlar’a yönelir. Kasımlar’ın doğusunda Kartoz Çayı’yla birleşir ve buradan sonra adı 

artık Köprüçay Irmağı’dır. Kartoz Çayı’nın da desteğini alan Ayvalı Çayı, kalın kireçtaşlarını delmeye hazır 

216

217 

TURİZM 

bir potansiyel oluşturur. Bu nehir Kasımlar’ın güneyinden başlayarak Değirmenözü Köyü’ne kadar (12 km) 

sadece kireçtaşları içinde devam eder. Bu kesimde kendisinden 200-300 m. yüksekliğe ulaşan dar bir kanyon 

oluşturur. Kanyon boyunca kanyonun iki tarafındaki yüksek kayalar yer yer birbirlerine yaklaşmakta ve yöre 

halkı tarafından kayalara “Öpüşen Kaya” ismi verilmektedir. Bundan sonra akan su Değirmenözü Köyü’nün 

güneybatısında bir menderes yaparak, tekrar güneye yönelir ve ikinci kanyona girer. Bu kanyonun uzunluğu 

1,5 km.dir. Bu kısa kanyondan sonra nehir kıvrımlar çizerek, adacıklar oluşturur, Çaltepe güneyine kadar; 

yaklaşık 15-20 km, yöre halkının “Uyuyan Su” dedikleri durgun su şeklinde akar. Çaltepe güneyinden tekrar 

karbonatlı kayaçlar içerisine giren su Oluk Köprü’ye kadar dar ve derin bir kanyon daha oluşturur. Bu 

kanyonun uzunluğu 15 km.den daha fazladır. Bu kesimde 60 m.ye varan şelaleler ve zaman zaman nehrin 

kayalar altında kaybolduğu alanlar olduğu belirtilmektedir. Köprüçay Antalya Serik yakınlarında Akdeniz’e 

dökülür. 

Kapız Kanyonu, Aksu İlçesi, Yaka Köyü yakınında, Dedegöl Dağı’nda bulunan bu kanyonun 

içerisinde şelaleler bulunmaktadır. Ayrıca çevresinde çınar, çam, ardıç başta olmak üzere zengin bir bitki 

örtüsü bulunmaktadır. Yeterince tanınmayan bu kanyon içerisinde kuş ve bazı hayvan türleri 

yaşamaktadır. Bahar aylarında kanyon içerisindeki İnice Mağarası’ndan sular akmaktadır 

Zindan Mağarası, Aksu ilçesinin 2 km. kuzeydoğusunda, Aksu Çayı vadisinde yer almaktadır. 

Toplam uzunluğu 760 m.dir. 1968 yılında yapılan araştırmalara göre mağaranın uzunluğu 1150 m.dir. 

İçerisinde yaz-kış aylarında devamlı olarak akan küçük bir dere vardır. Bu dere Romalılar tarafından 

yapılan bir su kanalı ile derin olarak açılmış havuzlara boşalımı sağlanmıştır. Zindan Mağarası’nın en 

büyük özelliği tarihi dönemlerde kullanılmış olmasıdır. Mağaranın önünde Tanrı Eurymedon adına 

yapılan kutsal açık hava mabedinin kalıntıları görülmektedir. Geç Roma veya erken Bizans dönemlerinde 

buranın ağzı kapatılarak bir nevi sığınak ve ibadet yeri olarak kullanılmıştır. Ayrıca mağaranın giriş 

kısmında tabana döşenmiş mozaik bulunmaktadır. Mağaranın önündeki köprünün kilit taşı üzerine Tanrı 

Eurymedon'un kabartması işlenmiştir. Zindan Mağarası MTA Genel Müdürlüğü tarafından mimari 

projesi hazırlanarak turizme açılması sağlanmıştır. Halen mağarada kazı, mağara içi ve dışı çevre 

düzenlenmesi ve ışıklandırma çalışmaları devam etmektedir. Mağara doğal ve arkeolojik SİT alanı olarak 

tescil edilmiştir. 

Gümüş İni Mağarası, Aksu İlçesinin Yayla Deresi mevkiindedir. Uzunluğu 201 m.dir. Mağaranın 

içi damlataş oluşumları, düdenler ve küçük havuzlarla süslüdür. Kuru bir mağaradır. Evcil hayvanlar için 

iyi bir barınak olarak kullanılabilir. Bunun dışında gerektiğinde sığınak olarak da kullanmaya elverişlidir. 

Erenler Mağarası, Aksu ilçesi Havutlu Köyü Erenler Tepe'dedir. Kuru bir mağara olup uzunluğu 

57 m.dir. İçerisinde bol damlataş oluşumların bulunması nedeniyle gelecekte turizme açılabilecek 

özelliktedir. 

Cıv Mağarası, Aksu ilçesinin doğusunda, Kızıldağın kuzeybatısında, Çayır Yaylası’nda bulunur. 

Düden konumunda gelişmiş dikey bir mağaradır. Basamaklar halinde -240 m.ye kadar derinliğe 

inilebilmekte olup, Isparta'nın en derin mağarasıdır. 

Atabey İlçesi 

Ertokuş Medresesi, Delik önü Mağarası, Yayla Doruğu Mağarası dikkati çeken turizm 

güzellikleridir.Çayırlı Mescit ise piknik ve mesire alanı olarak kullanılmaktadır. 

Eğirdir İlçesi 

Isparta ili sınırlarında yer alan Eğirdir, her mevsim ve günün her saatinde renk değiştiren Eğirdir 

Gölü, tapusu Eğirdir halkı tarafından Yüce Önder Atatürk'e verilen Can Adası, Türk Silahlı kuvvetlerinin 

Dağ Komando Okulu, dünyada eşine az rastlanan Kasnak Meşesi ve Sığla Ormanları, Türkiye'nin en önde 

gelen Kemik Hastalıkları Hastanesi, elması ve sadece Eğridir'de görülen Apollon Kelebeği ile tarih ve 

doğa zengini bir ilçedir. 

İnönü Mağarası, Eğirdir İlçesi, Sarıidris Köyünün 1.5 km. güneyinde yükselen İnönü Tepe'nin 

kuzey yamacındadır. 227 m. toplam uzunlukta yatay ve kuru bir mağaradır. Yağışlı mevsimlerde 

Mağara'nın bazı kollarında küçük göletler oluşmaktadır. Genellikle kurudur. Mağara içinde ısı 16ºC dir. 

Hava nemi ise yüzde 82 dir. İnönü Mağarası, İnönü Tepenin üzerinde takke gibi oturan Jura-Kretase yaşlı 

kireç taşları içinde değişik yönlü kırıklar boyunca gelişmiştir. Bu kireçtaşlarının altında Triyas yaşlı


dolomit ve yer yer marn tabakaları yer alır. Mağara bu karstlaşmayan katmanlar nedeni ile derine doğru 

gelişememiştir. İnönü Mağarası girişten itibaren dar galeriler halinde ve yatay bir şekilde gelişmiştir. 

Sadece giriş kısmında geniş bir salon vardır. Burada kalın bir toprak tabakası ve içinde bol miktarda 

iskelet parçaları vardır. Bundan da anlaşılıyor ki, mağaranın giriş kısmı ya iskan edilmiş ya da mezar 

olarak kullanılmıştır. Galerilerin büyük kısmı boş olmasına karşın, bazı kollarda bol miktarda damlataş 

oluşumları vardır. Yöre halkı tarafından eskiden beri bilinen mağaranın girişe yakın kısımlarda toprağa 

gömülü olarak çok sayıda iskelet parçaları bulunmuştur. Bu konuda henüz bir araştırma yapılmamıştır. 

Isparta-Kasnak Meşesi Ormanı Tabiatı Koruma Alanı, Akdeniz (Göller Bölgesi) sinde Isparta ili 

Eğridir ilçesi Yukarı Gökdere köyü sınırları içerisindedir. Saha 1300.5 Ha. büyüklüğündedir. Isparta - 

Eğridir devlet karayolunun 37. km.sindedir. Ülkemizde has bir tür olan ve yok olma tehlikesi ile karşı 

karşıya bulunan kasnak meşesi (Quencus vulcanica) nin gerçek saf sedir ve ardıç ile karıştığı en güzel 

örneklerinin yer aldığı eşsiz bir ekosistemdir. 

Sahada; Kasnak meşesi (Quencus vulcanica), saçlı meşe (Quercus cerris), Makedonya meşesi 

(Quercus Troyana), Mazı meşesi (Quercus infectoria), Lübnan sediri (Cedrus Libani), karaçam(Pinus 

nigra), Kızılçam (Pinus brutia), Toros Göknarı (Abies cilicica), Katran ardıcı (Juniperus oxycedrus), 

kokar ardıç (Juniperus foettidissima), Boylu ardıç (Juniperus excelsa), çınar yapraklı akçaağaç (Acer 

monspessulanum), Akçaağaç (Acer hyrcanum), Çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus), sivri meyvalı 

dişbudak (Fraşinus oxycarpa) bulunmaktadır. 

Tilki (Vulpes vulpes), porsuk (Meles meles), sansar(mustela foina), kurt (Canis lupus), yaban 

domuzu(Sus scrofa), sincap (Sciurus sp.) sahanın faunasını oluşturmaktadır. 

Barla Sedir Ağacı Tabiat Anıtı, 320 yaşında, 15 m. boyunda, 1.90 m. çap ve 5.70 m. çevre 

genişliğinde sedir ağacı. 29.09.1994 tarihinde tesis edilmiştir. 

Bayboğan Ormaniçi Mesireliği : Isparta İli, Eğirdir İlçesi, Bayboğan Köyü sınırları içerisinde, 

Konya Yolu istikametinde asfalta 2 km uzaklıkta, Eğirdir gölü kenarında, hakim bir tepede 18 yataklı 

geceleme ünitesi, restaurantı olan, plaj tesisleri bulunan, günübirlik kullanımlar için düzenleme 

çalışmaları devam eden, 26 dönüm büyüklüğünde ormaniçi mesireliğidir. 

Gelendost İlçesi 

Korudağı (Kazıkbağları) Şehitliği: 

Kahramanlar Ovası adıyla anılmaktadır. Miryokefalon Savaşı'nda şehit olan Güldede (Güllü Gazi) ve Gülüm 

Erenleri mezarları Afşar köyü korusu ve Yenice Köyünde bulunmaktadır. 

Afşar köprüsü, Gelendost ilçesi Afşar köyündedir. Selçuklu dönemine aittir. Blok taşlardan yapılmıştır. 

Ertokuş kervansarayı Yeşilköy sınırları içerisinde Eğirdir Gölü kenarındadır. Kudret hanı veya 

Gelendost hanı adları ile de bilinir. Avlu ve kapalı mekandan oluşmuştur. 21x54 metre ölçülerindedir. Dış 

duvarları kale duvarları gibidir. Kapalı mekan üzeri tonozla örtülüdür. Avlunun yan kemerinde odalar vardır. 

Kapalı mekan girişi kapısının üzerinde bir kitabe vardır. Kitabeye göre kervansaray, 1223 yılında 

Mübarüziddin Ertokuş tarafından yapılmıştır. Kitabesinde: "Es Sulta-i Ammere-hu fi Rabi-l alemi-l alem-i 

Mübarüziddin Ertokuş sene işrin sitte miete 620" ifadesi yer alır. Türkçesi: Sultana mensup mücahid ülemadan 

Mübareziddin Ertokuş 620 yılında iş bu misafirhaneyi Allah rızası için inşa etmiştir. 

Çaltı Köyü Mağarası: Gelendost'a 10 kilometre uzaklıkta Çaltı Köyü sınırları içindeki mağara, sulama 

kanalı çalışmaları sırasında, tünel kazılırken tesadüfen bulundu. Eşsiz bir doğal güzelliğe sahip olan mağara, 

çevre köylülerin tahribatından zor da olsa kurtulmuş durumdadır. 

Gönen İlçesi 

Manastır mevkiinde bir koruluk içerisinde bulunan türbenin Yunus Emre’ye ait olduğu iddia 

edilmektedir.İsmail Hakkı Bursalı’nın Şakayık adlı eserinde, Yunus Emre’nin mezarının, Keçiborlu yakınında, 

köyün doğu tarafında olan, dağ sırtında bir köyde, bir çatı altında bulunduğu belirtmiş olması dört mezarlı 

türbenin Yunus Emre türbesi olduğunu göstermektedir.Şeyh Saadettin Vakfiyesi olan korudaki türbede 

bulunan dört mezarın, Yunus Emre, Sinan Efendi ve Vakfiye sahibi Şeyh Saadettin’e ait olduğu 

sanılmaktadır.Türbe civarında her yıl aşure ayında aşure pişirilmekte ve Yunus Emre törenlerle 

anılmaktadır.Gönen ilçesi bahar aylarında yapılan faaliyetle iç turizmde etkili olmaktadır. 

218

Keçiborlu İlçesi 

219 

TURİZM 

Güvercinlik Mağarası, Keçiborlu ilçesi Aydoğmuş Köyü Akdağ civarındadır. Kireç taşları içinde 

gelişmiş bir fay üzerinde oluşmuştur. Sarkıt, dikit ve sütunlarla mağara bölümlere ayrılmıştır. Uzunluğu 65 

m.dir. Mağara küçük olmasına karşın damla taş bakımından zengin ve güzeldir. Yol problemi halledilirse 

turizme açılması uygundur. 

Senirkent İlçesi 

Peynir İni, Senirkent ilçesine bağlı Garip Köyü’nün 4 km. güneydoğusundaki Obruk Taşı 

yamacındadır. Uzunluğu 6 m. olup, girişe göre en derin nokta -20 m.dir. Kuyu şeklinde bir girişten sonra 

mağara yatay olarak bir kırık boyunca devam etmektedir. Ulaşım yürüyerek sağlanır. Dışarıya göre mağara 

ısısı çok düşüktür. Yöre halkının peynir depolamasından dolayı bu ismi vermişlerdir 

Sütçüler İlçesi 

Yazılı Kanyon (Sütçüler), Sütçüler İlçesi’nin güneybatısında bulunan Yazılı Kanyon; Değirmendere 

Çayı Vadisi içinden geçerek Karacaören Baraj Gölü’ne dökülür. Uzunluğu 10 km.dir. Jeolojik olarak Kretase 

yaşlı kalın kireçtaşlarından oluşan kırıklar boyunca gelişen karstlaşma kanyonun oluşmasına neden olmuştur. 

Sürekli olarak akan Değirmendere Çayı, kanyon içinde irili ufaklı bir çok cepler oluşturmuştur. 

Kanyonun yan duvarlarında oluşan karstik boşluklarda ibadet yapılan bölümler ve yazılar vardır. Parka 94 

km.lik Isparta-Sütçüler Devlet Karayolu ve bunu takiben Sütçülerden ayrılan 8 km.lik stabilize yol ile ulaşılır. 

Bitki örtüsü, yaban hayatı çeşitliliği ve arkeolojik kaynakları ile eşsiz manzara güzelliğine sahip yörenin 

600 hektarlık bölümü 1989 yılında Tabiat Parkı olarak ayrılmıştır. 

Tabiat Parkının başlıca bitki türleri olarak ağaçlardan;kızılçam, kızılağaç, saçlı meşe, çınar, ardıç, ceviz, 

keçiboynuzu, zeytin ağaçcıklardan; pırnal meşesi, akça kesme, sandal, defne, tesbih, sakız, alıç, zakkum 

çalılardan; mersin, karaçalı, katırtırnağı, yabangülü otsulardan;laden, sarmaşık ve eğreltiler bulunmaktadır. 

Yaban hayatı sakinlerinden ise domuz, yabankeçisi, tilki, porsuk, su samuru, tavşan, sincap, kartal, kızıl 

akbaba, doğan, güvercin, üveyik ve kekliğe rastlanmaktadır. 

Nisan-Ekim ayları arası Tabiat Parkını ziyaret için en uygun dönemdir. Günübirlik piknik, yürüyüşler 

ziyaretçilerin yapabileceği uğraşılardır.Tabiat Parkı içerisinde konaklama olanağı yoktur. 

Yazılı Kanyon’da bulunan Kaya Yazıtı: 

Ey yolcu, yol hazırlığını yap ve koyul yola; şunu bilerek: 

Hür kişi sadece karakterinde hür olan kişidir 

Kişi hürriyetinin ölçüsü bizzat kendi doğasında bulunur 

Ve kararında içtenlikliyse hür kişi, 

Yüreğinde ise dürüstlüğü, işte bunlar asil yapar kişiyi 

Ve bununla yücelir hür kişi hatalarla değil. 

Ana-babadan gelen uydurma bir asaletten tad almaz o: 

Zira ana-baba değildir hür insanı doğuran 

Zeus'tur herkese ata olan ve de tek kök insanoğluna 

Herkesin tek şansı vardır. O alır kader icabı beden güzelliğini 

Budur soy güzelliği ve hür olma hali gerçek anlamda. 

Ruhen köle olan ise sakınmaz kötü sözden, katmerli köle de olsa 

Aşırılıktır şiarı bu kişinin, yüreğinde soysuzluk vardır 

Ey yolcu, Epiktetos köle bir anadan doğmuştu, ama 

Yüceydi herkesten, bir kartal gibi: bilgelikte ise takdire şayandı ruhu 

Söylemem gerekirse, tanrısal bir varlık doğurdu onu. Keşke şimdi de (bu mümkün olsa) 

Böylesine yararlı ve sevinç kaynağı bir insan 

Tüm ünlü kişiler arasında köle bir anadan dünyaya geldi. 

Bu yazıtlardan dolayı kanyona “Yazılı Kanyon” denilmektedir. Yazılı Kanyon’un Bizans Dönemi’ne ait 

olduğu bilinmektedir. 

Kuz Mağarası , Sütcüler İlçesi Kesme Kasabası'nın güneybatısında bulunan Asar Tepenin yakınında, 

Köprüçay kanyonunun dik yamacında yer alır. Toplam uzunluğu 224 m., 700-750 m. derinliğindedir. Girişe 

göre en derin noktası 17.5 metredir. Sıcak ve yarı kuru bir havaya sahiptir. Mağaranın dar geçitlerinde ve yan


kol bağlantısında belirgin bir rüzgar hareketi vardır. Genişliği 2-16 m, tavan yüksekliği 1-20 metreler arasında 

değişen mağaranın orta ve son bölümleri, görünümleri son derece güzel her türden damlataşlar (sarkıt, dikit, 

sütun, duvar ve örtü damlataşları, damlataş havuzları,...vb.) ile kaplıdır. Ana galerinin son bölümlerinde ise 

kalın bir kum ve çakıl deposu bulunur. Bu kesimler, mağaranın en derin noktalarıdır. Buna karşılık bu 

depoların yanından ayrılan yan kolun son noktası, girişten +10 m. yukarıdadır. Akarsu yatağından 250-300 m. 

yukarıda bulunan Kuz, Hidrolojik olarak askıda (vadoz kuşak) kalmış, fosil bir mağaradır. Bu nedenle yağışlı 

dönemlerde tavandan damlayan veya yan duvarlardan sızan sular dışında bütünüyle kurudur. Bu sular, ana 

galerinin son bölümünde küçük gölcükler oluşturmaktadır. 

Tota Yaylası ve İçmeleri, Isparta Sütçüler ilçesi, Kasımlar yolu üzerinde, orman içindedir. Ağustosun 

yakıcı sıcağında akan suda elinizi bir dakikadan fazla tutamazsınız. Soğuk suyun karpuzları çatlattığı 

söylenmektedir. Bol oksijeni ve sessizliğiyle huzur bulacağınız bir dinlenme yeridir. Çıkan suyun mide ve 

bağırsak hastalıklarına iyi gelmesi nedeniyle yaz aylarında gelenlerce çadır kurulmaktadır. Yakın köylerden 

gereksinimler sağlanabilir. 

Isparta - Çatal Çamı Tabiat Anıtı, 650-700 yaşlarında, 22 m. boyunda 1.38 m.çap ve 5.90 m. çevre 

genişliğinde çam ağacı. 21.04.1995 tarihinde tesis edilmiştir. 

Isparta - Söğüt Yaylası Ulu Ardıç Ağacı Tabiat Anıtı, 30 yaşında, 27 m. boyunda, 2.5 m çap ve 7.85 

çevre genişliğinde ardıç ağacı. 29.09.1994 tarihinde tesis edilmiştir. 

Sığla Ormanı Tabiatı Koruma Alanı, Sütçüler ilçesi hudutları içerisinde yer alan Sığla Ormanı, 

ülkemizde bulunan nadir ve tehlikeye maruz endemik bir türdür. Sığla ağacının en elit ve izole yayılışının 

yaptığı eşsiz ekosistem özelliğinden dolayı 1987 tarihinde tabiatı koruma alanı olarak ilan edilmiştir. Alan 88,5 

ha.lık bir alanı kaplamaktadır. Sahada sığla, kızılçam, saçlımeşe, kızılağaç, çınar gibi ağaçlar ile dağ keçisi, 

sincap ile sürüngenler, amfiba türleri ve çok sayıda yengeç bulunur. 

Kadı Deliği Mağarası: Çandır Köyü'nün 8 km. uzaklıkta Kartalbaşı Tepesi'nin kuzeyindedir. Uzunluğu 

81 m.dir. Dar bir ağızdan dik bir inişle girilebilir. Mağara içinde ısı 17 0C’dir ve nemi %75'tir. Ulaşım 

imkanları sağlandığı zaman turizme açılabilir. 

Şarkikaraağaç İlçesi 

Kızıldağ Milli Parkı, Şarkikaraağaç 'a 5 km. Isparta'ya 120 km. mesafededir.Parkın üzerinde yer aldığı 

Kızıldağ ile Beyşehir Gölü 'nün kuzey kıyıları arasında uzanan dalgalı arazi üzerinde genellikle erozyonla 

aşınmış yer şekilleri görülmektedir. Alanın jeolojik yapısını kalker kayaçlarından meydana gelen formasyonlar 

meydana getirir. Milli Parkın bitki örtüsünü sedir ormanları ve bozuk maki toplulukları meydana getirir. 

Amatör dağcılar, 1840 m. yükseklikteki Büyüksivri tepeye tırmanarak dağ sporu yapılabilir. 

Milli Parkın üzerinde yer aldığı Kızıldağ ile Beyşehir Gölü bitki örtüsü, botanik özellikleriyle görülmesi 

gerekli sedir ormanlarıdır. Ayrıca manzara seyir noktalarından Beyşehir Gölü'nü görmek mümkündür. Yanı 

sıra Şarkikaraağaç 'lıların Temmuz ayının ikinci pazarında Milli Parkta düzenledikleri geleneksel Helva 

Bayramı görülmeye değerdir. 

Çadır ve karavanla konaklama yapılabilir. Ayrıca Milli Park içinde halka açık bungalovlar ile kır 

gazinosu bulunmaktadır. 

Uluborlu İlçesi 

Uluborlu Obruğu, Kapı Dağının doğusundaki yayladadır. Uzunluğu 42 m.dir. Beyaz renkli kireç taşları 

içerisindeki kırık boyunca gelişmiştir. Mağaranın girişi 5-6 m. çapında, 18 m. derinliğinde bir kuyudur. Bu 

kuyunun tabanı yaz aylarında dahi karlar ile kaplıdır. Mağara içindeki ısı 3 0C ve nem de % 78'dir. Soğuk hava 

deposu olarak kullanılmaya çok uygundur. 

Yalvaç İlçesi 

Ayı İni Mağarası 

Yalvaç İlçesi’nin yaklaşık 15 km. kuzeydoğusunda bulunan Ayı ini Mağarası, Sultan Dağları'nın güney 

eteklerinde, Nazilli Deresi'nin yukarı bölümünde yer alır. 407 m. uzunlukta, yatay olarak gelişmiş, kaynak 

konumlu fosil bir mağaradır. Soğuk ve yarı nemli bir havaya sahiptir. Mağaranın çatlaklı yapısı ve iki kattan 

oluşması, içeride belirgin bir hava sirkülasyonuna yol açmıştır. Ayı ini Mağarası'nda belirgin bir hayvan 

topluluğu gözlenmemiştir. Ancak seyrek olarak değişik bölümlerde yarasalar yaşamaktadır. Ayı ini, hem doğal 

220

TURİZM 

çevrenin güzelliği, hem de mağarada bulunan ilginç damlataşlar ve sarnıçlar nedeniyle turizm amaçlı 

kullanıma son derece elverişlidir. Özellikle, mağaranın değişik yerlerinde bulunan bu sarnıçlara, başka 

mağaralarda rastlamak mümkün değildir. Ayrıca, bazı bölümlerde yer alan korunma duvarları, mağarayı daha 

da cazip hale getirmektedir. 

Yenişarbademli İlçesi 

Pınargözü Mağarası, Yenişarbademli İlçesi’nin 11 km batısında yer almaktadır. Yenişarbademli’den 

veya Eğirdir-Yenice üzerinden ya da Şarkikaraağaç-Yenişarbademli üzerinden ulaşılabilmektedir. Özellikler 

Pınargözü mağarası, şimdiye kadar ulaşılabilen 16 km’lik kısmı itibariyle Türkiye’nin en uzun, 4 ile 5 

derecelik sıcaklığı ile en soğuk suyuna sahip mağara özelliği taşımaktadır. Daha girişten itibaren 50 metredeki 

sifonun ve içindeki uzun sifonların, tırmanılması gereken şelaleler ve travertenler nedeniyle gezilmesi zor bir 

mağaradır. 

Yenişarbademli ilçesine 8 km uzaklıkta, Çaydere ormanlarının içinde bulunan ve Jura-Kretase yaşlı 

kireç taşlarından oluşan bir fay üzerinde gelişmiş aktif bir mağaradır. İçerisinden debisi 7 lt/sn olan büyük bir 

kaynak çıkmaktadır. Ayrıca mağaranın içerisinde bir çok sifon ve büyük çağlayan vardır. Bu mağaranın 1995 

yılına kadar yapılan uzun süreli araştırmalarla 16 km.lik bölümü ölçülmüş ancak sonuna kadar henüz 

ulaşılamamıştır. Belirlenen son nokta girişten +660 m. yukarıdadır. Bu yükseklik ülkemizde ölçülen en büyük 

yüksekliktir. Mağaranın içinde değişik büyüklükte gölcükler, şelaleler, damlataş havuzları ve her türden 

damlataş birikimleri geniş yer kaplamaktadırlar. Girişte ise saatte hızı 150-160 km. olan şiddetli bir rüzgar 

vardır. Pınargözü mağarasının uzunluğu, girişe göre yüksekliği, su sıcaklığı (3-4 0C) ve rüzgar hızı 

bakımından Türkiye'nin en büyük mağarasıdır. Turizm açısından Avrupa'nın en uzun mağarası olarak da kabul 

edilmektedir. Bu mağaranın etüdü yapıldığı takdirde ülke turizmine katkısı büyük olacaktır. Ayrıca Keldağ 

mevkiinde Güllü Mağarası da tespit edilmiştir. 

Karataş Mağarası, Yenişarbademli batısındaki Pınargözü Mağarası'nın yakınında Dedegöl Dağı'nda 

bulunan Karataş İn'i kireçtaşlarında, bir fay hattı üzerinde dikey olarak gelişmiştir. Düden konumunda olan ve 

bütünüyle fosilleşen mağaranın derinliği -112 m.dir. Daha aşağı seviyede ve doğrultuda bulunan Pınargözü 

Mağarası ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Oldukça fazla hava sirkülasyonu vardır. 

G.1.2.KÜLTÜREL DEĞERLER 

G.1.2.1.Tarihsel Gelişim 

Bu bölümde önce, İsparta İli’ni de içine alan yörenin kronolojisi sunulacak, ardından bu kronoloji kısaca 

açıklanacaktır. 

MÖ 35000 -12000 Üst Paleolitik Dönem 

MÖ 12000 - 9000 Mezolitik Dönem 

MÖ 3000 - 2000 Tunç Çağları 

MÖ 2000 - 1200 Arzava Krallığı Dönemi 

MÖ 1200 - 690 Frigler Dönemi 

MÖ 690 - 652 Birinci Lidya Dönemi 

MÖ 652 - 633 Kimmer – Sapardai Dönemi 

MÖ 633 - 546 İkinci Lidya Dönemi 

MÖ 546 - 334 Persler Dönemi 

MÖ 334 - 301 İskender ve Diadoklar Dönemi 

MÖ 301 - 216 Birinci Bergama Krallığı Dönemi 

MÖ 216 - 188 Selökidler Dönemi 

MÖ 188 - 129 İkinci Bergama Krallığı Dönemi 

MÖ 129- MS 395 Roma Dönemi 

395 – 1204 Bizans Dönemi 

1204 Isparta’nın Anadolu Selçukluları’nca Fethi 

1301 Hamidoğulları Beyliği’nin Kurulması 

1390 Isparta’nın Osmanlı Yönetimine Girmesi 

1391 Hamidoğulları Beyliği’nin Sona Ermesi 

1402 Timur’un Isparta Yöresini Ele Geçirmesi 

1415 Çelebi Mehmed’in Isparta’yı Yeniden Osmanlı Yönetimine Bağlaması 

1645 Kara Haydar’ın Ayaklanması 

221


1899 Isparta Yöresinde Şiddetli Bir Deprem Olması 

1912 Keçiborlu ve Eğridir’in İzmir-Aydın Demiryoluna Bağlanması 

1914 Isparta Yöresinin Yeni Bir Depremle Sarsılması 

Tarihçe 

Isparta’nın yerleşim tarihi, yazılı tarih öncesi bir dönem olan Üst Paleotik Dönem ile başlamaktadır. 

Yörenin yazılı tarihi ise Hititler’le başlamaktadır. Bugün il sınırları içinde kalan toprakların ve yerleşmelerin o 

dönemdeki adları kesin olarak bilinmiyorsa da, yörenin Arzava Bölgesi sınırları içinde kaldığı kabul 

edilmektedir. 

Isparta adının kaynağına ilişkin bilgiler MÖ VIII. yy’a değin uzanmaktadır. Bu yüzyılda, Karadeniz’in 

kuzeyindeki İskitler’ce güneye sürülerek Batı Anadolu’ya dek ilerleyen Sabardai ve Kimmer topluluklarının 

bir bölümü, bugün Isparta İli’nin bulunduğu yörelere yerleşmiş ve bu topraklara kendi adlarını vermiştir. 

Nitekim XIV. yy Arap kaynaklarında, örneğin İbn-i Batuta’ nın yapıtında, bugün Isparta İli’nin bulunduğu 

yöre Saparta olarak anılmakta, Isparta adının da bu sözcükten geldiği sanılmaktadır. Başka bazı kaynaklar ise, 

Antik Çağ’da Pisidya denilen yörede Baris adlı bir kent bulunduğunu, bu adın Lidya dilindeki Barida 

sözcüğünden geldiğini ileri sürmektedir. Bir başka görüş ise, Baris’in Sanskritçe su anlamına gelen Vari 

sözcüğüyle ilişkili olduğu yönündedir. 

A. Yazılı Tarih Öncesi 

Burdur’la birlikte Antik Dönem’de Pisidya bölgesini oluşturan Isparta İli’nin yerleşme tarihi yazılı tarih 

öncesi dönemlere değin uzanmaktadır. Bölgenin yerleşme tarihi Üst Paleolitik Dönem’ le başlamaktadır (MÖ 

35000–12000 / 10000). 1944 yılında bölgede, Şevket Aziz Kansu yönetiminde araştırmalar yapılmış, 

Isparta’nın yaklaşık 15 km kuzeyinde, Bozanönü Ovası’ nın ortasında Üst Paleolitik Dönem’e tarihlenen 

Kapalıin Mağarası’na rastlanmıştır. 

B. Yazılı Tarih 

Arzava - Hitit Çatışmaları 

Pisidya bölgesi, MÖ 2000’lerde, Luvi ve Arzava topluluklarının yerleşim alanıydı. Arzava, halkının 

hiçbir güce boyun eğmeye yatkın olmayan yapısının yanı sıra, yöre coğrafyasının savunmaya elverişli özelliği 

nedeniyle, Hititler, tam 500 yıl boyunca, Arzava ülkesi üzerinde kesin bir egemenlik kuramamışlardı. 

Gerek Eski Hitit Krallığı, gerekse Hitit İmparatorluk Dönemi’nde süregelen çatışmalar sırasında Arzava, 

çok sayıda küçük bölgeden oluşan bir konfederasyon yapısındaydı. MÖ 1200’lerde, Balkanlar üzerinden 

Anadolu’ya geçen ve Ege Göç Kavimleri adı verilen topluluklar, Anadolu’nun siyasal görünümünü bütünüyle 

değiştirmişlerdir. Bu toplulukların önünde tutunamayarak siyasal varlığı sona eren devletler arasında Arzava 

Konfederasyonu da yer almıştır. Nitekim Mısır kaynakları, ”Deniz Kavimleri” adını verdikleri göç 

topluluklarının Arzava ülkesini talan ettiğini anmaktadır. 

Frigler Dönemi 

MÖ 1200’lerdeki göç olayının en güçlü öğesi Frig topluluklarıydı. Frigler, MÖ 1200–1100 arasında 

kuzeyde Bilecik ve Kastamonu’dan güneyde Isparta’ya, batıda Manisa’dan doğuda Kayseri’ye dek uzanan 

topraklara yayıldılar. Yerli halklarla kaynaştıktan sonra, siyasal ve kültürel etkinlik alanlarını Toroslar’a dek 

genişlettiler. 

MÖ VIII. yy’da, eski Hitit İmparatorluğu’nunki kadar geniş toprakları olan Frig Devleti, bu tarihten 

sonra giderek gücünü yitirdi. Bu yüzyıl sonunda doğudaki üstünlüğü Asurlar’a kaptıran Frigler, batıdaki Lidya 

üzerinde kurdukları egemenliği de koruyamaz oldular. Karadeniz’in kuzeyindeki İskitler’in Kafkaslar 

üzerinden güneye sürdüğü Kimmer ve Sapardai topluluklarının Anadolu’ya girmeleri de bu döneme rastlar. Bu 

topluluklar Isparta yöresine dek geldiler ve Frig Kralı II. Midas, Kimmer-Sapardai akınları karşısında 

tutunamayarak ağır bir yenilgiye uğradı. Bu durumdan yararlanan Lidya’daki Mermnad (Şshin) prensleri de, 

Frigler’e karşı ayaklandılar ve Kimmer-Sapardailer’in yardımıyla, Isparta yöresinde egemenliklerini ilan 

ettiler. Böylece Frig Devleti tarih sahnesinden silinmiş ve Lidya Devleti kurulmuş oldu. 

Lidyalılar Dönemi 

MÖ 690’da, Frig egemenliğinin son bulmasıyla birlikte kurulan Lidya Devleti’nin egemenlik alanı, 

Manisa’ nın bir bölüm topraklarıyla Isparta, Burdur, Denizli ve Uşak illerinin bulunduğu alanı kapsıyordu. 

222

TURİZM 

Lidyalılar sık sık Asur saldırılarına uğramış, bu devlete karşı Mısır firavunlarıyla birlikte hareket 

etmişlerdi. Öte yandan, dönemin en önemli ticaret yolu olan ünlü Kral Yolu Lidyalılar’ca yapılmıştı. Ancak, 

Lidya Devleti MÖ 670’te Kimmer-Sapardailer’in saldırısına uğrayınca eski düşmanı Asurlular’dan yardım 

istedi. Asur Kralı Eşarhaddon da Kimmerler’in gücünü kırmak için İskitler’i bu toplulukların üzerine saldırttı. 

Lidya Kralı Giges, İskitler’in yardımıyla Kimmer-Sapardai akınlarını bir süre durdurmayı başardı. Ancak, MÖ 

652’deki Kimmer-Sapardai saldırısına dayanamadı ve ağır bir yenilgiye uğradı. 

Kimmer-Sapardailer 

Lidya topraklarını baştanbaşa yağmalayan Kimmer-Sapardailer, Isparta üzerinden Toroslar’a oradan da 

Kilikya’ya dek indiler. Bunun üzerine, Lidya’lar, Asurlular’dan ikinci kez yardım istediyse de, Asur orduları, 

Kimmerler’in yalnızca Kilikya’ya girmesini önleyebildiler. Lidya toprakları yine de Kimmerler’in işgali 

altında kaldı. Ne var ki, Kimmer-Sapardai toplulukları, göçebe topluluklardı. Bu nedenle, Isparta’daki yerleşik 

düzende güçlerini koruyamadılar ve MÖ 633’te doğudan gelen Med akınlarına dayanamayarak, güneye Suriye 

ve Filistin’e çekilmek zorunda kaldılar. 

Tirha Soyunun Yeniden Egemen Olması 

Kimmerler’in çekilmesinden sonra, Tirha soyu, duruma yeniden egemen oldu. Kimmerler’i yenilgiye 

uğratan Med Kralı, Kimmerler geriye çekilince, Lidyalılar’la karşı karşıya kalmıştı. Bu iki güç arasında, beş 

yıl süreyle savaşlar oldu. Sonunda, MÖ 580’ de barış yapıldı. Böylece, Medler’in desteğini kazanan Lidya 

Devleti, Batı Anadolu’nun en güçlü devleti durumuna geldi. Ticaret ve güzel sanatlardaki gelişme, bu 

dönemde en üstün düzeyine ulaştı. Ticaret ve güzel sanatlar, ülkede öyle çekici bir nitelik kazanmıştı ki, 

devlet, savunmasını bile komşu ülkelerden getirttiği paralı askerlere bırakmıştı. Nitekim Pers ordularına da 

böyle bir paralı asker ordusuyla yenildi. Kültürel zenginliklerle dolu, ancak savunmasız Lidya Devleti de 

böylece sona erdi. 

Persler Dönemi 

Lidya Devleti’nin yıkılmasıyla, yeni bir güç olarak Anadolu tarih sahnesine çıkan Persler, kısa sürede 

hemen bütün Anadolu’yu egemenlikleri altına aldılar. Isparta’nın da içinde yer aldığı Pisidya bölgesi, o 

dönemde Pers İmparatorluğu’nun birinci büyük satraplığı olan İyonya Satraplığı topraklarında, küçük bir 

bölüm de, ikinci büyük satraplık olan Çaparda Satraplığı sınırları içinde yer alıyordu. Isparta yöresi halkı, bu 

tutumlarıyla, Hititler Dönemi’nden beri süregelen geleneğe uyarak dış güçlere boyun eğmedi. 

İskender Sonrası Dönem ve Selökidler 

MÖ 334’te, Çanakkale Boğazı’nı geçerek Ön Asya’ya giren Büyük İskender, Ege kıyısındaki kentleri 

teker teker ele geçirdikten sonra güneye indi; önce Likya’ya (Antalya’nın batısı), ardından da Pisidya’ya 

(Göller Bölgesi) girdi. Pamfilya’ya yöneldi ve Akdeniz kıyısındaki Perge, Side ve Aspendos kentlerini aldı. 

Buradan yine kuzeye yöneldi ancak bugün Burdur İli sınırları içinde kalan Sagalassos’ ta yoğun bir direnişle 

karşılaştı ve kente zorlukla girebildi. Bu güçlü direniş nedeniyle İskender, zaman yitirmemek için, Isparta’nın 

işgalini Komutan Nearkhos’a bırakarak doğuya yürüdü. 

Bergama Krallığı 

İskender’in ölümünden sonra Büyük İskender’ in dört komutanından biri olan Trakya Satrabı 

Lizimakos, Trakya’dan Toroslar’a dek uzanan bütün Anadolu topraklarını ele geçirdi. Lizimakos, 

Anadolu’daki egemenliğini kalıcı kılmak amacıyla Bergama’yı askeri bir üs durumuna getirdi Ancak, kente 

muhafız olarak bırakılan komutan, bir süre sonra bağımsızlığını ilan etti. Böylece, Isparta yöresi, yeni kurulan 

Bergama Krallığı’nın egemenlik alanı içinde kaldı. 

Bergama Krallığı Batı Anadolu’da egemenlik alanını genişletirken, Selevkos da Suriye yöresinde 

Selökid Krallığı ‘nı kurmuştu. Giderek Anadolu içinde yayılmaya başlayan Selökid Krallığı, Ege kıyılarına 

ulaşmaya çalışıyordu. Bu yüzden, Bergama Krallığı ile Selökidler arasında sık sık çatışmalar oldu. 

Bergamalılar geri çekilmek zorunda kaldıysa da, saldırıyı sürdüremedi. Isparta yöresinde üstünlüğünü yitirdi. 

Selökidler Dönemi 

Akhaios’un yenilgisiyle birlikte, Isparta yöresi Selökid Devleti’nin egemenlik alanı içine girdi. 

III. Antiokhos, Bergama Krallığı’yla bir anlaşma yaparak, onu Roma’ya karşı koruma karşılığı olarak, 

Anadolu’nun batı ve güneyindeki bir bölüm toprakları ele geçirdi. Ancak, MÖ 190’da Anadolu’da geniş bir 

223


saldırıya girişen Romalılar, III. Antiokhos’u ağır bir yenilgiye uğrattılar. Antiokhos, Toroslar’a dek uzanan 

bütün Anadolu topraklarını Romalılar’a bırakmak zorunda kaldı. 

Yeni Bergama Egemenliği 

Anadolu’da Roma egemenliği kesinleşirken, Bergama Krallığı Anadolu’nun paylaşılması sırasında, 

Isparta yöresini kendi topraklarına kattı. Ancak, daha sonra, Isparta’nın güneyinde yapılan savaşlarda Roma 

orduları kesin bir üstünlük sağladı ve MÖ 129’da bütün Bergama topraklarını istila etti. 

Roma Dönemi 

Roma’nın egemenliği altına girdiği yıldan MS III. yy sonlarına değin, Isparta yöresinin siyasal 

görünümünde anılmaya değer bir gelişme olmadı. Bu dönemde, Isparta yöresi Galatya, Likaoina, Pamfilya ve 

İsauria ile birlikte, Roma’ya bağlı büyük bir vilayetti. 

Bizans Dönemi 

Roma İmparatorluğu’nun MS 395’ te ikiye ayrılmasından sonra, Isparta yöresi, Doğu Roma (Bizans) 

sınırları içinde kaldı. 

Selçuklular Dönemi 

MS 395’te başlayan Bizans egemenliği, 1204’te Selçuklular’ın Batı Anadolu’da denetimi kesin olarak 

ellerine almasıyla sona ermiştir. 

Beylikler Dönemi 

Selçuklu Devleti’nin son döneminde Isparta yöresinde, Hamidoğulları Beyliği’nin egemenliği (1301– 

1391) başlamıştır. 

Osmanlı Dönemi 

1390’da I. Bayezid döneminde Osmanlı yönetimine giren Isparta’da, Hamidoğulları yönetimi son 

bulmuştur. Osmanlılar Dönemi’nde, Isparta, merkezi Kütahya olan Anadolu Eyaleti’nin bir sancağı olmuş, 

XIX. yy’da ise Konya Vilayeti’ne bağlanarak Hamid Sancağı’nın merkezi durumuna getirilmiştir. Bu nedenle 

de bir dönem Hamidabad diye anılmıştır. 

Sancağın ve şehrin asayişi 16.yüzyılın sonlarında bozulmaya başlamış; 18.yüzyılın başlarında görülen 

‘’Celali İsyanları’’ ve bu ayaklanmaları izleyen ‘’Büyük Kaç günlük Devri’nde’’ Isparta zarar görmüş ve 

Isparta – Akşehir hattı bu ayaklanmalar sonunda ekonomik yönden gerilemeye başlamıştır. Soygun ve isyanlar 

Isparta yöresinde büyük sosyal ve ekonomik çalkantılara sebebiyet vermiştir. 

Şehirde, daha önce meydana gelen ayaklanmalar yanında, sık sık meydana gelen deprem ve su 

baskınları gibi afetler de çeşitli zararlara yol açmıştır. 1780 yılında Gölcük krater gölünün taşması ile meydana 

gelen büyük bir sel, Tekke ve Yaylazade mahallelerini tümüyle tahrip etmiştir. 

Isparta Sevr Antlaşması ile İtilaf Devletleri tarafından bölüşülen Anadolu’da işgale uğramamış 

bölgelerimizden birisidir. Antalya, Burdur ve Konya üçgenini işgal eden İtalyanlar Isparta’ya girememişlerdir. 

Isparta’nın Yunan kuvvetleri tarafından da işgalinin engellenmesinde Ispartalılardan oluşan ‘’Demiralay’’ 

birliğinin özel bir yeri vardır. 

İşgal kuvvetlerine karşı oluşan tepkiden dolayı doğrudan işgale girişemeyen İtalyanlar, birkaç subay ve 

süvarileri ile Isparta’ya gelerek asayiş gayesiyle küçük bir müfreze bulundurmak isteğinde bulunmuşlardır. 

Ancak İtalyanlar’ın bu önerisi Ispartalılar tarafından tepki ile karşılanmıştır. 

1919 yılında ağustos ayı ortalarında sekiz bin kişinin katıldığı bir protesto mitingi yapılmış ve sonunda 

İtalyan subay ve askerleri Isparta’dan ayrılmak zorunda kalarak Antalya’ya geri dönmüşlerdir. Isparta 1923 

yılında vilayet olmuş ve cumhuriyetle birlikte büyük gelişmeler göstermiştir 

Cumhuriyet Dönemi 

Cumhuriyet’le birlikte il durumuna getirilen Hamidabad, Isparta adını almıştır. 

G.1.2.2. Merkez ve İlçelerde Tarihsel Gelişim 

İlçelerin kısa tarihçesi verilmiştir. 

224

TURİZM 

Merkez 

Isparta Merkez İlçe, tarih içinde çeşitli medeniyetlerin etkisinde kalmıştır. İlçe sınırları içinde tespit 

edilebilmiş en eski buluntular, Erken Kalkolitik ( M.Ö. 5500- 4500) ve Tunç Çağ (M.Ö. 3000–1200) dönemine 

aittir. Hitit dönemi (M.Ö. 1800–1200) metinlerinde bugünkü Isparta ili topraklarının da içinde bulunduğu 

bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig (M.Ö. 750 – 690), Lidya (M.Ö.690–547) ve pers (M.Ö. 547- 334) 

dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilmemiştir. 

Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne girmiş ve M.Ö. 323 yılında ölümüne kadar 

Makedonyalı sülaleye bağlı kalmış, daha sonra (M.Ö 281) ile Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188–133 

yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında Romalılar tarafından ele 

geçirilmiştir. 

Bugünkü Isparta’nın yerinde ya da yakınlarında İlkçağda Baris adlı bir kentin olduğu ve Isparta adının 

da buradan geldiği ileri sürülmektedir. XIV. yüzyıl Arap kaynaklarında ilin bugün bulunduğu yöre Saparta 

olarak anılmakta ve Isparta adının da Saborta isminin değişmiş hali olduğu kabul edilmektedir. 

Bölge Roma İmparatorluğunun M.S. 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) 

sınırları içinde kalmıştır. Türkler, Malazgirt savaşından sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele 

geçirmişlerdir. Isparta’da ise kesin Türk hâkimiyeti 1204 yılından sonra III. Kılıç Arslan’ın saltanatı sırasında 

kurulmuştur. Isparta’nın fethedilmesinden sonra; Atabey, Eğirdir ve Sütçüler de Türk hâkimiyetine girmiştir. 

II. Keyhüsrev döneminde (1237–1246) başlayan Moğol akınları giderek Anadolu Selçuklu devletini çökertmiş 

ve Isparta, 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine girmiştir. 1380 yılında 80.000 altın 

karşılığında Isparta ve havalisi Osmanlı egemenliğine devredilmiştir. 

Isparta Osmanlı topraklarına merkezi Kütahya olan Anadolu eyaletinin bir sancağı olarak katılmıştır. 

Zaman zaman Osmanlılar ve Karamanoğulları arasında el değiştiren Hamid Sancağı, II. Murat (1421–1451) 

döneminde kesin olarak Osmanlı devletine katılmıştır. 

Aksu 

Aksu ilçesinin sınır komşusu olan Gelendost ve Ş.Karaağaç ilçeleri içinde 17 höyük üzerinde Geç 

Neollitik (M.Ö. 8000 – 5500) Erken Kalkolitik ( M.Ö. 5500 – 4500 ) ve Tunç Çağ ( M.Ö. 3000 – 1200 ) 

dönemlerine ait malzemeler bulunmuştur. Hitit dönemindeki ( M.Ö 1800–1200) metinlerde bugünkü Aksu 

ilçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig, Lidya ve Pers dönemlerinde 

bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. M.Ö. 334 – 323 

tarihleri arasında Büyük İskender’in kontrolüne giren bölge, M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in ölümünden 

sonra Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188 – 1333 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan 

bölgede, bu dönemlere ait kalıntılar bulunmaktadır. Bölge, M.Ö 130’da Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. 

Roma İmparatorluğu’nun M.S. 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları 

içinde kalmıştır. 

Emeviler’in İstanbul’a kadar ulaşan akınları sırasında, kısa bir süre Müslüman Arapların 

hükümdarlığına giren Eğirdir çevresi ve Anamas yöresi 1204 yılında III. Kılıç Arslan’ın saltanatı sırasında, 

Anadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra 1301 

tarihinde kurulan Hamitoğulları Beyliği içine giren bölge, 1324 – 1327 yılları arasında İlhanlılar tarafından 

işgal edilmiştir. 

Aksu, 1954 yılında Yenice, Bucak, Miranur ve Akcaşar köylerinin birleşmesi ile Anamas beldesi olmuş, 

26.05.1965 yılında Aksu ismini almış, 1987 yılında ilçe statüsüne girmiştir. 


Merkez ilçenin kuzeyinde bulunan, Atabey ilçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşim yeri, 

Erken Kalkolitik (M.Ö. 5500 – 4500 ) malzemenin bulunduğu Pembeli Höyük’de ( Pembeli) ortaya 

çıkarılmıştır. Harmanören köyünde bulunan Göndürle I. ve Göndürle II. Höyüklerinde yapılan kazılarda çıkan 

malzemelerin, İlk Tunç Çağ ( M.Ö- 3000 – 1200) dönemlerine ait olduğu bilinmektedir. Hitit ( M.Ö 1800 – 

1200) dönemlerindeki metinlerde bugünkü Atabey ilçesi topraklarının içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa 

olarak geçer. Frig (M.Ö 750 – 690), Lidya ( M.Ö 690 – 547 ) ve Pers ( M.Ö 547 – 334 ) dönemlerinde bölge 

sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. Bölge M.Ö 334 tarihinde 

Büyük İskender’in kontrolüne geçmiş daha sonra Seleukosların eline geçmiştir. 

225


M.Ö 188 yılında bölge Romalılar tarafından Bergamalılar’a bırakılmıştır. M.Ö 188 – 133 yılları arasında 

Bergama Krallığının elinde bulunan bölge Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu 

Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. 

Türkler, Malazgirt Muharebesinden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirmişlerdir. Ancak bu 

yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. Ele geçirilen yerler Bizanslılar’la Selçuklular 

arasında el değiştirmiştir. Atabey, 1204’te III. Kılıçarslan’ın saltanatı sırasında Bizanslılar’dan alınmış ve bir 

üs haline getirilmiştir. 

Atabey, 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine girmiştir. 1380 yılında Osmanlı 

Padişahı I. Murat ile yapılan anlaşma sonucunda Isparta ve havalisi, dolayısıyla Atabey de Osmanlı 

egemenliğine bırakılmıştır. Atabey, Osmanlı döneminde dokumacılığın geliştiği sanayi ve bir ilim merkezi 

olarak görülür. 

Milli Mücadele döneminde İşgallere karşı Isparta’da teşkilatlanan Kuvva-i Milliye’ye bağlı olarak 

önemli katkı sağlamıştır. 

Kasabanın Ağros olan ismi 1926 yılında Atabey olarak değiştirilmiş, 1953 yılında bucak, 1 Nisan 1960 

tarihinde de ilçe olmuştur. 


Eğirdir ilçesine sınır komşusu olan Isparta merkez İlçe, Atabey, Senirkent, Gelendost ve Ş.Karaağaç 

ilçelerindeki 35 höyükte Geç neolitik (M.Ö 8000- 5500 ) Erken Kalkolitik (M.Ö 5500–4500) ve Tunç Çağ ( 

M.Ö 3000 – 1200 ) dönemlerine ait malzemelerin bulunması, Eğirdir İlçesinin de bu tarihi dönemleri 

geçirdiğini göstermektedir. 

Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547) ve Pers ( M.Ö. 547- 334 ) dönemlerinde bölge sadece 

siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in 

denetimine giren bölge, M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukosların eline geçmiştir. 

M.Ö 188 yılında Roma ordusuna yenilen Seleukoslar’dan sonra bölge, Romalılar tarafından Bergamalılara 

bırakılmıştır. Helenistik dönemde Viarus (Eğirdir Sivrisi) eteklerinde Prostanna, Barla kasabası yakınında 

Parlais, Sarıidris Kasabası yakınında Malos kentleri kurulmuştur. Eğirdir Sivrisi eteğinde kurulan Prostanna 

antik kenti hakkında fazla bir bilgi yoktur. 

M.Ö 188–133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge M.Ö 130’da Romalılar 

tarafından ele geçirilmiştir. Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma 

İmparatorluğu ( Bizans) sınırları içinde kalmıştır. Eğirdir ve çevresi 1204 yılında çevredeki şehirlerle birlikte 

Anadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmiştir. Selçuklu Sultanları göl kenarındaki bu güzel beldeyi zaman 

zaman sayfiye yeri olarak kullanmışlardır. 

Eğirdir XII. yüzyılın son yarısıyla XIII. yüzyılda ilmi ve sosyal hareketler açısından canlı olduğu ve 

bununla ilgili medrese, tekke, Mevlevihane vb kurumların bulunduğu kentler arasında yer almıştır. 

Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasının ardından 1301 yılında Hamitoğulları beyliği kurulunca bu 

beyliğin Uluborlu’dan sonra 1310 yılında ikinci merkezi Eğirdir olmuştur. 

XIV. yüzyılın ikinci yarısında Eğirdir Karamanoğulları’nın saldırılarına uğramıştır. Buna rağmen 

Eğirdir 1390 yılına kadar beyliğin elinde kalmış ve bu tarihte Yıldırım Beyazıd tarafından Osmanlı hakimiyeti 

altına alınmıştır. 

Timur, 1402 yılında kazandığı zaferin ardından 1403’te Eğirdir’i zaptetmiş ve Karamanoğlu II. 

Mehmet’e vermiştir. Karamanlılar daha sonra 1425 yılında Eğirdir’i Osmanlılar’a iade etmek zorunda 

kalmıştır. Eğirdir ve çevresi Osmanlı idaresi altında Selçuklu ve Hamitoğulları dönemindeki ihtişamını 

kaybetmiştir. 

Bununla birlikte önemli bir Pazaryeri olma özelliğini sürdürmüştür. Seyyahların ifadelerine göre, 

Eğirdir’in XVI. yüzyıldan bu yana pek fazla gelişmemiş olduğu anlaşılmaktadır. 

Eğirdir’in Osmanlı döneminde XX. yüzyılın başlarına kadar ulaşım bakımından pek parlak olmayan 

vaziyeti, İzmir-Aydın demiryolu hattının 1912 yılında buraya kadar uzatılmasıyla iyi bir duruma gelmiştir. Bu 

sayede halı sanayi ve halı ticaretinde belirgin ilerleme kaydedilmiştir. Yunanlılar’ın İzmir’i işgali üzerine tüm 

yurtta milli direniş hareketinin başladığı dönemde Isparta ve Eğirdir’de milli direniş hareketi başlatılmış; 

226

TURİZM 

Eğirdir Milli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyet aracılığıyla Eğirdir ve köyleri, Milli 

Mücadeleye önemli ölçülerde insan ve malzeme yardımlarında bulunmuştur. 


Eğirdir Gölü’nün doğusunda bulunan Senirkent ilçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşimler 

Tunç Çağ’a aittir. Hitit, Frig, Lidya dönemlerinde bölge, sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam 

olarak ele geçirilememiştir. Bölge M.Ö. 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323 

yılında ölümünden sonra Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö. 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın 

elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında Romalılar tarafından ele geçirilmiş; Roma İmparatorluğu’nun MS. 395 

yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. M.S 713 – 714 

yıllarında Arapların egemenliğine geçmesine rağmen, bu durum kısa sürmüş ve tekrar Bizanslıların egemenliği 

altına girmiştir. 

Malazgirt Muharebesinden sonra Türkler, Gelendost ve havalisi ile bölgenin birçok kısmını ele 

geçirmişlerdir. Ancak bu yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. 1182 yıllarında Gelendost ve 

havalisi Selçuklu egemenliğine geçmiş ve bölgeye çok sayıda Türkmen aşireti yerleştirilmiştir. Arap Seyyahı 

İbn-i Bibi’nin Muhtasar Selçuknamesinde Gelende’yi Anadolu Selçuklu Sultanının yazlık taht ve eğlence şehri 

olarak belirtilmektedir. 

1301 yılında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren bölge, 1324 yılında İlhanlılar’ın eline geçmesine 

rağmen kısa bir süre sonra tekrar Hamitoğulları’na bağlanmıştır. Gelendost Isparta ve Havalisi ile birlikte 1380 

yılında Osmanlı egemenliğine girmiştir. Gelendost, Avşar bucağına bağlı bir köy durumunda iken 1930 yılında 

bucak olmuştur. Avşar da Gelendost bucağına bağlı bir köy durumuna gelmiştir. Bu dönemde ilçe merkezi ise 

Şarkikarağaç’tır. 1954 yılında Şarkikarağaç’tan ayrılarak ilçe merkezi olmuştur. 


Isparta merkez ilçesinin kuzeyinde, Atabey ilçesinin batısında kalan Gönen ilçesi, zaman içinde çeşitli 

medeniyetlerin etkisinde kalmıştır. İlçe sınırları içindeki en eski yerleşmelerin tarihi Üst Paleolitik ve 

Mezolitik dönemlere iner. Bölge; Neolitik (M.Ö 8000 – 5500 ) ve Kalkolitik Çağda ( M.Ö 5500 – 3000 ) 

Anadolu’nun en önemli kültür bölgeleri arasındadır. İlçe sınırları içindeki Gönen Höyük ve Senirce Höyük 

üzerinde Tunç Çağ ( M.Ö 3000 – 1200 ) yerleşimleri bulunur. 

Hitit ( M.Ö 1800 – 1200 ), Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya ( M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547 – 334 ) 

dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. Bölge 

M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323 yılında ölümünden sonra Seleukos’ların 

eline geçmiştir. M.Ö 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında 

Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. 

Türkler Malazgirt Muharebesinden sonra bölgenin birçok kısmını ele geçirmişlerdir. Ancak bu 

yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. Ele geçirilen yerler, Bizanslılar’la Selçuklular 

arasında el değiştirmiştir. 

1182 yılından önce Gönen, Keçiborlu ve havalisi Selçuklu egemenliğine girmiş, Isparta ve civarının 

1204 yılında Anadolu Selçukluları tarafından fethedilerek, Türk hâkimiyetine katılmasıyla bölgenin Selçuklu 

egemenliğine girişi tamamlanmıştır. 1301 yılında Hamitoğulları beyliği hâkimiyetine giren Gönen civarı, 1380 

yılında Osmanlı egemenliğine bırakmıştır. 


Burdur Gölü’nün kuzeyinde bulunan Keçiborlu İlçesi sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski 

buluntular Tunç Çağ’a (M.Ö. 3000- 1200) aittir. Hitit dönemindeki (M.Ö. 1800- 1200) metinlere bugünkü 

Keçiborlu İlçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçmiştir. Frig, Lidya, Pers 

dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. Bölge 

M.Ö. 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323 yılında ölümünden sonra Seleukos’ların 

eline geçmiştir. M.Ö 188–133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında 

Romalılar tarafından ele geçirilerek bölge Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu 

Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. 

227


Türkler, Malazgirt Muharebesi’nden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirdiler. Ancak bu 

yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. 1182 yıllarında Keçiborlu ve havalisi Selçuklu 

egemenliğine girmiştir. 1301 yılında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren bölge 1380 yılında Osmanlı 

egemenliğine bırakılmıştır. Osmanlı Rus harbi sırasında meydana gelen Plevne kuşatmasından sonra, Rumeli 

göçmenlerinin bir kısmı, Söğüt Dağı’nın bazı yerlerine yerleştirilmişlerdir. 


Hoyran Gölü’nün batısında bulunan Senirkent İlçesi, tarihi dönemler içinde çeşitli medeniyetlerin 

etkisinde kalmıştır. İlçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşimler Tunç Çağ (M.Ö.3000 – 1200) 

dönemine aittir. Hitit, Frig, Lidya, Pers dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman 

tam olarak ele geçirilememiştir. Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323 

yılında ölümünden sonra Seleukosların eline geçmiştir. Bölge Romalılar tarafından Bergamalılar’a 

bırakılmıştır. MÖ 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında 

Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. 

Bölge, Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) 

sınırları içinde kalmıştır. 

Senirkent ve civarı 1074 yılında Selçuklu egemenliğine girmiştir. Ancak ele geçirilen yerler 

Bizanslılar’la Selçuklular arasında el değiştirmiştir. Uluborlu ve Senirkent civarı 1182 yıllarında kesin olarak 

Selçuklu egemenliğine girmiştir. 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren Uluborlu ve 

Senirkent civarı 1361 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1370 yılında kurulan Senirkent, 1880 yılında 

Uluborlu’ya bağlı bir bucak statüsüne geçerek, belediye teşkilatına kavuşmuştur. 

Milli mücadelenin başlamasıyla Müdafaa-i Hukuk Heyeti kurulmuş ve cepheye maddi ve manevi her 

katkıda bulunulmuştur. Senirkent 1952 yılında ilçe olmuştur. 

Senirkent ilçesinde 1995 yılında meydana gelen sel sonucunda 74 kişi hayatını kaybetmiştir. Aynı yerde 

1996 yılında ikinci kez sel afeti meydana gelmiştir. 


Sütçüler ilçesinin tarih öncesi ve tarih çağları tam olarak bilinmemektedir. Hitit (M:Ö 1800 – 1200), 

Frig ( M.Ö. 750 – 690), Lidya ( M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547 – 334 ) dönemlerinde bölge sadece siyasal 

olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. M.Ö 334 – 323 tarihleri arasında Büyük 

İskender’in kontrolüne giren bölge, M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukosların eline 

geçmiştir. 

M.Ö 188 yılında Seleukoslar Toros’lara kadar olan kısımdan çekilmişler ve bölge Romalılar tarafından 

Bergamalılar’a bırakılmıştır. Bergama M.Ö 130’ da Romalılar tarafından ele geçirilmiş, Roma 

İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde 

kalmıştır. 

Sütçüler ve çevresi 1204 yılında çevredeki kentlerle birlikte Anadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmiş 

ve Oğuz boylarına mensup Türk aşiretleri ile Yörükler tarafından yurt edinilmiştir. Anadolu Selçuklu 

Devleti’nin yıkılmasının ardından 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği sınırları içine girmiştir. 

Sütçüler ve çevresi, Sultan I. Murat zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı Devletinin ilk 

dönemlerinde Hamid Sancağı’nın Eğirdir kazasına bağlı bir bucak iken, daha sonra bağımsız bir ilçe yapılarak, 

sancak merkezinin bulunduğu Isparta’ya bağlanmıştır. Ancak XIX. yüzyılın ikinci yarısında (1867’de) tekrar 

bucak statüsüne indirilmiştir.1868 yılında Bucak, Cumhuriyetin ilk yıllarında ise Pavlu olarak adlandırılan 

Bucak Merkezi, bulunduğu yerin dağlık ve engebeli olması nedeniyle dağ anlamına gelen cebel adını almış, 

1938 yılında ilçe yapılmıştır. İlçenin başta bağlı olduğu İl olan Isparta’ya ve diğer önemli merkezlere uzak 

olması gelişmesini engellemiştir. 

Şarkikarağaç İlçesi 

Beyşehir Gölünün kuzeyinde kalan Ş.Karaağaç ilçesi, zaman içinde çeşitli medeniyetlerin etkisinde 

kalmıştır. İlçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski buluntular Geç Neolitik (M.Ö 8000 – 5500 ) , Erken 

Kalkolitik (M.Ö 5500 – 4500 ) ve Tunç Çağ (M.Ö 3000 – 1200 )’a aittir. 

228

TURİZM 

Hitit dönemi (M.Ö 1800 – 1200 ), Frig ( M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547- 

334 ) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. 

Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne girmiş ve M.Ö 323 yılında ölümünden sonra 

Seleukosların eline geçmiştir. Seleukoslar, M.Ö 188 yılında Roma ordusuna yenilerek Toroslar’a kadar 

çekilmişler ve bölge Romalılar tarafından Bergamalılara bırakılmıştır. 

M.Ö 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığının elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında Romalılar 

tarafından ele geçirilmiştir. Bölge Roma İmparatorluğunun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma 

İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. Türkler Malazgirt muharebesinden sonra Batı Anadolu’nun 

birçok kısmını ele geçirmişler, 1182 yılında Karaağaç ve havalisi Selçuklu egemenliğine girmiştir. 1380 

yılında Osmanlı Padişahı I.Murad ile yapılan anlaşma sonucunda Karaağaç bölgesi, Isparta ve havalisi ile 

birlikte Osmanlı egemenliğine bırakılmıştır. 

1402 yılındaki Ankara Savaşı’ndan sonra Hamidoğlu toprakları içinde kalan Karaağaç ve çevresi Timur 

tarafından Karamanoğulları’na verilmiştir. Çelebi Mehmed 1414 yılında bölgeyi tekrar geri almıştır. Osmanlı 

yönetsel yapılanmasına göre Yalvaç ilçesine bağlı bir kasaba olan Karaağaç, 1864 tarihinde bağımsız ilçe 

olmuştur. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalinin ardından ilçe halkı Milli Mücadele boyunca Isparta İli ile 

birlikte hareket ederek düşmana karşı birlik olmuşlardır. 


Halk arasında varlığı bilinen höyükler ve kalıntılar olmasına rağmen, buraların arkeolojik araştırmalarla 

bilimsel anlamada incelenmemiş olması nedeniyle Uluborlu İlçesinin tarih öncesi ve tarih çağları tam olarak 


Hitit (M.Ö 1800 – 1200), Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547 – 334) 

dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. 

Bölge M.Ö 334 – 323 tarihleri arasında Büyük İskender’in kontrolüne girmiş ve M.Ö 323 yılında 

ölümünden sonra Seleukoslar’ın eline geçmiştir. M.Ö 188 yılında bölge Romalılar tarafından Bergamalılar’a 

bırakılmıştır. 

M.Ö 188- 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge Roma İmparatorluğu’nun M.S 

395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu ( Bizans) sınırları içinde kalmıştır. 

Türkler Malazgirt Muharebesi’nden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirdiler. Ancak bu 

yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun vadeli olmamıştır. 

1182 yılında II. Kılıç Arslan döneminde, Uluborlu ve civarı kesin olarak Selçuklu egemenliğine girmiş 

ve önemli bir merkez olmuştur. 

1301 yılında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren Uluborlu, bu beyliğin başkentliğini 

yapmıştır.1361 yılında Osmanlı topraklarına katılmış, Anadolu Eyaleti’nin bir kazası olarak yapılandırılmıştır. 

Tanzimat’tan sonraki idari yapılanma içerisinde de Isparta sancağına bağlı kaza statüsü kazanmıştır. 

Milli mücadelenin başladığı yıllarda Uluborlu Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 

kurulmuştur. Cemiyet Milli mücadeleye fiilen katılmıştır. 

242 İstiklal madalyası ile Uluborlu Türkiye’de en çok İstiklal Madalyasına sahip olan tek kasabadır. 


Hoyran Gölü’nün doğusunda kalan Yalvaç ilçesi, tarih içinde çeşitli medeniyetlerin etkisinde kalmıştır. 

İlçe sınırları içinde Geç Neolitik (M.Ö 8000 – 5500), Erken Kalkolitik (M.Ö 5500 – 4500), Tunç Çağ ( M.Ö 

3000 – 1200 ) dönemlerine ait kalıntılar vardır. Hitit dönemi (M.Ö 1800 – 1200) metinlerinde bugünkü Yalvaç 

ilçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 

690 – 547) ve Pers ( M.Ö 547 – 334) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman 

tam olarak ele geçirilememiştir. 

M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne giren bölge M.Ö 323 yılında ölümünden sonra 

Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188 yılında Roma ordusuna yenilen Seleukoslar Toroslara kadar olan 

kısımdan çekilmişler M.Ö 130 yılında Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. Roma egemenliği M.S 395’e 

kadar sürmüş, bu tarihten sonra bölge Bizans topraklarına katılmıştır. Bizans egemenliği sırasında 714 yılında 

229


Emeviler, 771 yılında Abbasiler tarafından istilaya uğrayan Isparta ve civarı, kısa sürede Bizanslılar tarafından 

geri alınmıştır. Türkler, Malazgirt Muharebesi’nden sonra bölgede yayılmaya başlamışlardır. 

Uzun süreli Türk egemenliği kurulamamış, ele geçirilen yerler Bizanslılar’la Selçuklular arasında el 

değiştirmiştir. 

1300 yıllarında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren Yalvaç, beyliğin ikiye ayrılmasından sonra 

Dündar Bey’in tarafında kalmıştır. İlyas Bey zamanında Yalvaç, Karamanoğulları tarafından ele geçirilmiştir. 

İlyas Bey’in oğlu Kemaleddin Hüseyin Bey de, 1380 yılında Osmanlı Padişahı I. Murad ile yaptığı anlaşma 

sonucunda 80.000 altın karşılığında Yalvaç ve Karaağaç Bölgesini, Isparta ve havalisi ile birlikte Osmanlı 

egemenliğine bırakmıştır. Beylikler, 1402 yılındaki Ankara savaşından sonra Osmanlı devletinin içine düştüğü 

bunalımdan faydalanarak, eski topraklarını ele geçirmişler; fakat Hamidoğlu toprakları içinde kalan Karaağaç 

ve çevresi Timur tarafından Karamanoğullarına verilmiştir. Çelebi Mehmet’in 1414 yılında Karamanoğulları 

üzerine düzenlediği seferde bölge tekrar geri alınmıştır. Yalvaç ve civarı Osmanlı topraklarına merkezi 

Kütahya olan Anadolu Eyaleti’nin bir sancağı olarak katılmıştır. Zaman zaman Osmanlılar ve Karamanoğulları 

arasında el değiştiren Hamideli Sancağı II. Murad ( 1421 – 1451) döneminde kesin olarak Osmanlı Devleti’nin 

eline geçmiştir. 


Beyşehir Gölü’nün batısında yer alan Y.Bademli, farklı uygarlıkların etkisinde kalmıştır. İlçe sınırları 

içinde yapılan arkeolojik araştırmalar son derece yetersiz ve bölgenin tarih öncesi ve tarihi çağlarını açığa 

çıkarmaktan uzaktır. 

Bugünkü Y.Bademli ilçesi topraklarının da içinde olduğu bölgenin adı, Hitit metinlerinde Pitaşşa olarak 

geçer. Hitit (M.Ö 1800 – 1200), Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547 ) ve Pers 

( M.Ö 547 – 334 ) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele 

geçirilememiştir. 

Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne geçmiş ve M.Ö 323 yılında ölümüne kadar 

Makedonyalı sülaleye bağlı kalmış, daha sonra Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188 yılında Roma ordusuna 

yenilen Seleukoslardan alınan bölge Romalılar tarafından tekrar ele geçirilmiştir. 

Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) 

sınırları içinde kalmıştır. 

Türkler, 1071 Malazgirt Muharebesi’nden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirmişler;ancak 

bu yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun sürmemiştir. 

Bölgenin Selçuklu topraklarına tamamen katılması II. Kılıç Arslan zamanında mümkün olmuştur. 1080 

yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın fetihleri Konyanın batısında bulunan bu bölgeye yönelik olmuştur. 

1182 yılından önce Karaağaç, Y.Bademli ve havalisi Selçuklu egemenliğini tanımıştır. Hamitoğulları 

Beyliği’nin kurulmasından sonra bu beyliğin hâkimiyetine giren bölge, 1380 yılında Karaağaç Bölgesi Isparta 

ve havalisi ile birlikte Osmanlı egemenliğine bırakılmıştır. 

1402 yılındaki Ankara Savaşı’ndan sonra Hamidoğlu toprakları içinde kalan Karaağaç ve çevresi Timur 

tarafından Karamanoğullarına verilmiştir. Çelebi Mehmet 1414 yılında bölgeyi tekrar geri almıştır. 1868 tarihli 

Konya Salnamesi’nde Yenişar Nahiyesi adı ile Beyşehir kazasına kayıtlı bulunduğu belirtilmiştir. 

Kasaba 1810 yılında Konya vilayetine bağlanmış, bundan sonra Yenişar adıyla anıla gelmiştir.1991 

yılında Ş.Karaağaç ilçesinden ayrılarak, Isparta iline bağlı bir ilçe olmuştur. 

G.1.2.3. Merkez ve İlçelerde Kültür ve Tabiat Varlıkları 

Farklı kültür ve uygarlıkların doğduğu yer olarak birçok tarihi kalıntı ile dolu olan Anadolu, dünyanın 

tarih ve doğa müzesidir. Isparta Akdeniz, Ege ve İç Anadolu Bölgeleri arasında yer alan önemli bir coğrafi 

noktada yer alır. Tarih boyunca sürekli yerleşim görmüş Göller Bölgesi “Pisidia” olarak adlandırılmıştır. 

Çeşitli zamanlarda sınırları değişen bu bölgede kendi dillerini konuşan “Pisidialılar” yaşamış ve yerel bir dil 

olarak da “Pisidçe” dilini konuşmuşlardır. Bu dilin varlığı Aksu İlçesi’ndeki Timbriada, Sofular Köyü ve 

Senitli Yaylası’nda ele geçen mezar taşlarından anlaşılmaktadır. 

Bölgede ilk yerleşmelerin tarihi Üst Paleolitik (MÖ 35.000–10.000) ve Mezolitik (MÖ 10.000–8.000) 

Dönemlere inmektedir. Yapılan arkeolojik kazı çalışmaları sonucunda Tunç Çağ (MÖ 3000-1200) 

230

TURİZM 

yerleşiminin bol olduğu Isparta İli’nde Neolitik ve Kalkolitik yerleşimlerin de üzerinde olduğu toplam 56 adet 

tescilli höyük vardır. 

Hitit Dönemi’nde (MÖ l800-l200) adının Arzava bölgesi olduğu ileri sürülen Pisidia toprakları hiçbir 

zaman tam olarak Hitit egemenliği altına girmemiştir. Hitit Devletinin yıkılması ile Friglerin Anadolu’da, MÖ 

750 yılında bir devlet olarak ortaya çıktığı zamana kadar geçen süre karanlıktır. Friglerin yayılım alanının 

doğusunda kalan Pisidya bölgesini egemenlikleri altına alıp almadıkları ve bu bölgeyle olan ilişkileri 


MÖ 695 yılında Kimmerler tarafından yıkılan Frig Devleti yerine Lidyalılar, Batı Anadolu bölgesinde 

büyük bir devlet kurmuşlardır. Pisidya bölgesinde yapılan araştırmalarda Lidya hakimiyetine işaret edecek 

arkeolojik bir veri bulunmamaktadır. 

Tarihi kaynaklarda Pisidia adına ilk kez MÖ 5. yüzyıl sonunda rastlanır. Bu dönemden Senirkent 

Yassıhöyük Kasabası’nda çıkan ve MÖ 530-510’a tarihlenen mezar stelleri tespit edilmiştir. 

Pisidia bölgesinde özellikle İmparator Augustus döneminde Roma egemenliğinin simgesi olan Koloni 

kentleri kurulmuştur. Bunlar Antiokheia (Yalvaç), Kremna (Çamlık), Komama (Ürkütlü), Olbasa (Belenli), 

Parlais (Barla)’dır. 

Isparta yazısız ve yazılı tarih dönemlerinin hemen hemen bütün dönemlerinden izler taşımaktadır 

Aşağıda, il sınırları içinde yer alan ören yerleri - höyükler ile tescilli anıtsal ve sivil mimarlık örnekleri 

dönemlere ayrılarak kısaca tanıtılacaktır. Ardından, il bütünündeki tüm tescilli eserler, liste halinde, tescil 

karar ve tarih numaraları ile topluca sunulacaktır. 

Isparta İli’nde bulunan Kültür Varlıklarını Anadolu’nun Türkler tarafından fethi öncesi ve sonrası 

olarak iki ana bölümde incelemek gerekmektedir. 

Fetih öncesinden kalan kültür varlıkları Anadolu’da bilinebilen tarih dönemlerinden Roma ve Bizans 

dönemlerine kadar olan eserlerdir. 

Fetih sonrası eserler de: 

Selçuklu, 

Beylikler, 

Osmanlı dönemlerinde incelenebilirler. 

Yukarıda yapılan ayırım uyarınca Isparta İli’nde var olan eserler kısaca tanıtılacaklardır 

FETİH ÖNCESİ KÜLTÜR VARLIKLARI 

Isparta İli’nde bulunan fetih öncesine ilişkin önemli ören yerleri ve höyükler bulundukları ilçelere göre 

tarihsel ve arkeolojik özellikleri de belirtilerek aşağıda sunulmaktadır. 

Merkez 

Baris-Fari: Baris’in Isparta Merkez İlçe sınırları içerisinde bulunduğu sanılmaktadır. Fakat bugüne 

kadar bilimsel arkeolojik araştırmalar yapılamadığı için herhangi bir kalıntı bulunamamıştır. Cestrus (Aksu) 

ırmağını besleyen kaynakların yakınında olduğu bilinen Baris antik kentinin bugünkü Isparta adının da 

kaynağı olduğu düşünülmektedir. 1948 yılında L. Robert, bu antik kentin Keçiborlu-Kılıç Kasabası yakınında 

Fari'de olduğunu göstermiştir. Hellenistik çağdan itibaren sikke basan kent, Roma dönemi sonuna kadar para 

basmaya devam etmiştir. 

Kapıkaya Harabesi: Isparta ili merkez ilçesine bağlı, Güneyce ve Çukurca köyleri arasında Güneyce 

Köyü’ne 5 km uzaklıktadır. Kentin adı ve kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber kentin adı bilinen 

fakat tespit edilemeyen Sandallion, Minassos, Tityassos gibi kentlerden birisi olduğu düşünülmektedir. Kent, 

Hellenistik dönemde kurulmuştur. Eğimli arazide yer alan kentin güney tarafı surla çevrili, kuzey tarafında ise 

yüksek bir kayalık bulunmaktadır. Kentin doğu ve batı yamacında teraslar oluşturularak yapılar 

yerleştirilmiştir. Güneydeki geniş düzlükte at nalı biçimli toplantı alanı, doğusunda işlevi belli olmayan kentin 

en büyük binası bulunur. 

Tapınak olabilecek bir yapı ve haç planlı bir şapel vardır. Kentte iki adet lahit kapağı ve heykeller 

bulunmuş; heykeller Isparta Müzesine nakledilmiştir. Kentin güneybatısında bulunan mağaranın bir kutsal alan 

olduğu düşünülmektedir. 

231


İncirlikaya Oda Mezarları: Merkez İlçeye bağlı Gölbaşı Köyü yakınında bulunan kaya mezarları 

zemin kodunun altında kayaya oyulmuşlardır. Mezarlara giriş kısmı kapılıdır. Mezarların tavanları tonozlu ya 

da iki yana eğimlidir. Mezar içinde üzerine ölünün yatırılacağı klineler bulunmaktadır. 

Aksu İlçesi 

Timbriada ve Eurymedon Kutsal Alanı: Aksu İlçesi Mirahor Mahallesi’nin kuzeyindeki Asar 

Tepe’nin güney eteklerinde bulunan kentten ilk kez Strabon bahsetmiştir. W. M. Ramsey, gördüğü bir yazıtta 

şehrin adını okumuş ve Timbriada' nın yerini kesinleştirmiştir. Ayrıca Apollonia (Uluborlu) ile Timbriada 

arasındaki sınır çatışmasını anlatan ikinci bir yazıt da bulunmuştur. 

Küçük bir kent olan Timbriada, Eurymedon (Köprüçay) kaynakları yakınındadır. Kentin Zindan 

Mağarası önünde Eurymedon Tanrısına adanmış bir açıkhava tapınağı bulunmaktadır. Kutsal alanın önüne 

Roma dönemi tonozlu bir köprü yapılarak kutsal alan ile güneyindeki mezarlık birbirine bağlanmıştır. 

Köprünün kilit taşı üzerinde Eurymedon'un kabartması yer alır. Antik çağda mağara ağzının sağında ana 

kayaya oyulmuş niş içinde duran Eurymedon Tanrısı’nın insan ölçülerindeki heykeli Isparta Müzesinde 

sergilenmektedir. Bu antik kentte Roma İmparatoru Hadrianus’dan (MS 117–138) İmparator Severus 

Alexander'e (MS 222–235) kadar para basılmıştır. 

Tynada: Aksu İlçesi, Terziler Köyü yakınında Asar Tepe mevkiindedir. Kesin kuruluş tarihi 

bilinmemekle birlikte Hellenistik dönem tapınak ve işlevi belirsiz bina kalıntıları mevcuttur. 

Senitli Yaylası: Aksu İlçesinin 15 km kuzeybatısında yer alan kalıntıların adı ve kuruluş tarihi 

bilinmemektedir. Birbirine yakın büyük ve küçük 2 tepe üzerinde yer alan kalıntılar geniş yer kaplamaz. 

Tepelerin güneybatısında geniş bir nekropol alanı bulunmaktadır. Tepe üzerindeki yapılar fazlaca tahrip 

olmuştur. Tepe çevresinde dağınık halde mimari bloklar, heykel kaideleri, mezar stelleri bulunmaktadır. Söz 

konusu alan, Pisidia mezar taşlarının Timbriada ve Sofulardan sonra çıktığı en önemli yerdir. 

Zindan (Roma) Köprüsü: Aksu ilçesinin 2 km. kuzeydoğusundaki Zindan Mağarası önünde akan 

Eurymedon (Köprüçay) deresi üzerinde yer alır. Tek kemerli yuvarlak köprüde, kilit taşı üzerinde Eurymedon 

Tanrısı’nın sakallı büst heykeli vardır. Blok taşlardan yapılan köprünün yan tarafında dereye inen bir merdiven 

vardır. 


Agrae: Atabey ilçe merkezinde yer alan Agrae kenti modern ilçe merkezi altında kalmıştır. Birkaç 

mimari parça dışında kentten herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır. İlçe merkezinin kuzeybatısında Kapıcak 

Köyü yakınında Parlais (Barla) ve Prostanna (Eğirdir) kentlerinin sınırlarını belirleyen bir sınır yazıtı 

bulunmaktadır. Agrae, Bizans döneminde Seleukeia ile birlikte bir piskoposluk merkezidir. 

Seleukeia Sidera: Seleukeia antik kenti Atabey ilçesinin güneyinde, Bayat Köyü yakınındadır. Kent 

Suriyeli Kral Seleukos I (MÖ 312–280) veya oğlu Antiokhos I (MÖ 280–261) tarafından kurulmuştur. Roma 

İmparatoru Cladius (MS 41–54) tarafından şehrin adı Claudia Seleukeia olarak değiştirilmiştir. MS 7. yüzyılda 

yaşayan Hierokles Pisidia'daki Seleukeia’dan bahsederken diğer Seleukeialarla karışmaması için sonuna 

Sidera (Demir) adını eklemiştir. 

1993 yılında Müze Müdürlüğü başkanlığında antik kentte bir kurtarma kazısı yapılmıştır. Kentin 

akropolü (Yukarı kent) surlarla çevrili olup, akropolün kuzeyinde Yunan tiyatrosu tarzında yamaca oturtulmuş 

tiyatro yer alır. Akrapolün güneybatısında Hellenistik döneme ait tapınağın bir podyumu vardır. Alt 20 m 

uzunluğunda tünelle inilen bir sarnıç yer alır. Akropolün güneydoğu yamacında ovaya bakan kısımda 

ardındaki kayaya hatıl delikleri açılmış bir kutsal alan mevcuttur. Akropolün kuzeybatı yamacında geniş bir 

mezarlık alanı bulunur 

Göndürle 1 Höyük Mezarlığı: İl sınırları içinde Atabey ilçesi, Harmanören (Göndürle) Köyü 

yakınındaki Göndürle I Höyük Mezarlığında l989 yılından beri kurtarma kazıları yapılmaktadır. Bu kazı aynı 

zamanda İlde açığa çıkarılan İlk Tunç Çağ mezarlığıdır. Mezarlık alanında İlk Tunç Çağ II ile Orta Tunç Çağ 

başı arasında (MÖ 2700 / 2600–1900 / 1800) gömü yapılmıştır. Söz konusu bu mezarlık alanı Erken Tunç Çağ 

kültürüne ışık tutmaktadır. 

Kelian: Kapıcak Köyü içinde Kelian isimli bir yerleşme saptanmıştır. Kalıntıların mevcut durumuna 

göre küçük bir yerleşme olan Kelian antik çağda Seleukeia (Bayat) veya Agrae (Atabey)'in bir köyü olmalıdır. 

Seleukeia Sidera (Bayat) Su Yolu: Atabey İlçesi Bayat köyündeki Seleukeia Sidera antik kentinin su 

ihtiyacınının Findos (Büyük Gökçeli) Köyü yakınındaki su kaynağından karşılandığı düşünülmektedir. Bu su 

yolundan ele geçen taş taksimat künkleri Kocakemer denilen mevkide bulunmaktadır. 

232


TURİZM 

Malos: Antik kent, Eğirdir İlçesi, Sarıidris Kasabası, Göynücek Gediği mevkiinde bir tepe üzerinde yer 

alır. Kent akropolü Hellenistik ve Roma dönemi surlarla çevrilidir. Tepenin doğu yamacında kayaya oyulmuş 

basamaklı bir toplantı alanı mevcuttur. 

Kentin resmi yapıları saptanamamıştır. Kentteki tapınaklardan birisi kentin 1 km kuzeybatısında 

Kaşerenler Tepesi yakınındadır. Tapınağın arkasında bir mağara vardır. Bu tapınak da aynı bölgede Aksu 

Zindan Mağarası önündeki Eurymedon Kutsal Alanı gibi bir mağara önüne yapılmıştır. 

Parlais: Eğirdir İlçesi Barla Kasabası’nda bulunan antik kentte MÖ I. yüzyıldan itibaren para 

basılmıştır. Şehrin kesin yeri konusunda uzun süre görüş birliğine varılamamıştır. Sonra, L. Robert’in Bedire 

Köyü yakınında bulduğu sınır yazıtıyla Prostanna (Eğirdir) ve Parlais’in (Barla) yeri net olarak tespit 

edilmiştir. MÖ I. yüzyıldan beri sikke basılan kentin ne zaman şehir hüviyetine kavuştuğu bilinmemektedir. 

MÖ 25 yılında İmparator Augustus tarafından Galatia Eyaletine dahil edilen kent bir Roma kolonisine 

dönüştürülmüştür. Yüzeyde fazla bir kalıntı yoktur. 

Prostanna: Eğirdir İlçesi içinde, Eğirdir Sivrisi’ nin eteğinde kurulan antik kentin yeri L. Robert’in 

Bedre Köyü yakınında bulduğu sınır yazıtıyla kesinleşmiştir. Kentin tarihi hakkında fazla bir bilgi yoktur. 

1957 yılında buradaki kalıntıları inceleyen M.H. Ballance’a göre, Prostanna Hellenistik devirden önce 

kurulmuş ve bir şehirden çok karakoldur. Kent Roma döneminden sonra terkedilmiştir. Şehirle ilgili en eski 

belge, MÖ 113 yılına tarihlenen bir yazıttır. Bu yazıtta “ Pisidia’daki Prostanna halkı” yazmaktadır. 

Kentin akropolisi Eğirdir Sivrisi’nin güneyindeki alçak bir tepe üzerindedir. Hem bu tepe hem de Sivri 

üzerinde sur vardır. Her iki tepenin arasındaki boyunda tapınak kalıntısı olabilecek yapı temelleri yer alır. 

Küçük tepedeki sur içinde kare biçimli yapı temelleri mevcuttur. Kent üzerinden toplanan sunak, mimari parça 

ve kitabeler Isparta Müzesine getirilmiştir. 

Gökçehöyük Kilise Kalıntısı: Gökçehöyük Kasabası, Kocapınar mevkiinde bulunmaktadır. Kilisenin 

yan duvarları l metre kadar korunmuş durumdadır. Kilisenin çevresinde bir takım temel kalıntıları mevcuttur. 

Kaletepe Kilise Kalıntısı: Akbelenli Köyü, Kaletepe mevkiinde yeralan kilise kalıntısının yan duvarları 

görülebilmektedir. Kilise kalıntısının yanında bir sarnıç bulunmaktadır. 


Konana: Gönen İlçesinin doğusunda yeralan antik kentten, ilk olarak Ptolemaios’da söz edilir. Şehrin 

yeri 1879 yılında G. Hirschfeld tarafından tespit edilmiş, L. Robert’in İğdecik Köyü’nde bulduğu mil taşı ile 

kesinleşmiştir. Kentte MÖ I. yüzyıldan itibaren sikke basılmıştır. Arazide fazla bir kalıntı görülmez; fakat bu 

ilçe sınırları içinden çıkan mimari parçalar ve bol miktardaki mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir 


Tymandos: Senirkent İlçesi Yassıören Kasabasında olduğu kabul edilen kentin kalıntıları günümüze 

kadar ulaşmadığı için kent hakkında yeterli bilgi yoktur. 

Yassıören’de bulunan postament, sütun, kapı biçimli ve alınlıklı mezar stelleri ile yine bu köy sınırları 

içinden çıkan ve Senirkent Kütüphanesi bahçesinde duran iki adet palmetli, bir adet sphenksli Geç Arkaik Çağ 

(MÖ 540/530–480) mezar steli Isparta Müzesine nakledilmişlerdir. Son üç eser Pisidia bölgesinin İl sınırları 

içinde çıkan Greko-Pers üslubundaki ilk örnekleri olup, çok büyük öneme sahiptirler. 


Adada: Isparta Sütçüler İlçe karayolu üzerinde yer alan antik kent Sağrak Köyü’ne 2 km, İl merkezine 

90 km uzaklıktadır. Kentin adı ilk olarak Artemidoros ‘da geçmektedir. Strabon, Ptolomaios ve Hierokles’de 

kentten bahseder. Kent 1888 yılında ilk olarak G. Hirschfeld ve aynı zamanda W. M. Ramsay tarafından 

saptanmıştır. 

Kentin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, adı ilk kez MÖ II. yüzyılda yapılan bir anlaşma 

metninde geçmektedir. Kentte MÖ I. yüzyılda sikke basıldığı da göz önüne alınırsa kentin bu tarihten daha 

önce kurulduğunu düşünmek yerinde olacaktır. Roma İmparatorluk dönemi Adada’nın en parlak dönemidir. 

Kent Caralis (Beyşehir) Gölü’nün batı kıyısını izleyerek Antiokheia (Yalvaç), Neapolis (Şarkîkaraağaç), 

Timbriada (Aksu), Adada (Karabavlu) üzerinden Pednalissos (Gebiz) ve Perge (Aksu) antik kentine uzanan 

antik yol üzerinde yer almaktadır. 

233


Kentin bulunduğu noktanın dağlık arazide olması nedeniyle fazla tahrip olmadan günümüze ulaşmıştır. 

Sadece Pisidia bölgesinin değil Anadolu’nun en sağlam kentlerinden birisidir. Kentte tabanı taş döşeli bir antik 

yol, Roma İmparatorluk Çağı Traianus Tapınağı, İmparatorlar Tapınağı, İmparatorlar ve Zeus Megistos- 

Serapis Tapınağı ile Yeniköy yolu altında kalan İmparatorlar ve Aphrodite Tapınağı yer alır. Ayrıca forum, 

bazilika, akropol anıtsal çeşme, yönetici binası, açık hava toplantı yeri, tiyatro ve mezar anıtı bulunmaktadır. 

Kent düzlüğü ile vadi arasındaki bölümde yeralan kayalık alandaki Akropolün çevresi sur duvarları ve 

kuleler ile çevrilidir. Akropolisin batı kısmında kentin açık hava toplantı yeri bulunmaktadır. Toplantı yerinin 

önüne forum ve bazilika yapılmıştır. Forumun ortasında büyük bir sarnıç yer alır. Forumun batısında cadde 

diğer iki yanında stoalar (sütunlu galeri) bulunur. Forumun kuzeyinde bir bazilika güneydoğu kısmında anıtsal 

bir çeşme bulunmaktadır. Adada’ nın en büyük kilisesi vadinin batı kısmındadır. Bizans döneminde inşa 

edilmiştir. Kent düzlüğünün batısında tepe yamacına inşa edilen tiyatronun kapasitesi yaklaşık 3.000 kişidir. 

Şehirde dört adet tapınak yer alır. 

İmparatorlar ve Aphrodite Tapınağı: Basit yuvarlak, Tholos planlı bir tapınaktır. Çevresinde sütun 

sırası yoktur. Antik kentin içinden geçen Yeniköy yolu altında kalmıştır. Tapınak MS 200–210 yıllarında 

yapılmıştır. 

İmparator Traianus Tapınağı: İon tarzında olan tapınakta, yan duvarlardan birisi korniş seviyesine 

kadar sağlam kalabilmiştir. Diğer kısımlar yıkıktır. Kaynaklara göre, İmparator Traianus MS 114 yılında bazı 

Pisidia kentlerini ziyaret etmiştir. Muhtemelen tapınak bu ziyaret öncesinde yapılmış olmalıdır. 

İmparatorlar Tapınağı: İon tarzında olan tapınak prostylos planlı olup, ikisi yanlarda dördü önlerde 

olmak üzere toplam 6 sütuna sahiptir. Yan duvarlar saçaklık seviyesine kadar sağlamdır. Arka alınlığın yarısı 

sağlam durumdadır. Tapınağın önündeki sunak ve merdivenler toprak altındadır. Ön kısımda ise tapınağa ait 

olduğu düşünülen Propylon’a (anıtsal giriş) ait izler yer alır. Bu tapınak da Traianus Tapınağı gibi MS 114 

yılından önce yapılmış olmalıdır. Tam bitirilmemiş olan tapınağın en önemli özelliği doğu duvarında antik 

dönem taş ustalarının nasıl çalıştıklarını ve ince işçiliği hangi aşamalardan geçirerek yaptıklarını gösteren 

izlerin mevcut olmasıdır. 

İmparatorlar ve Zeus Megistos-Serapis Tapınağı: Korint tarzında olan tapınak 4 sütunlu prostylos 

planlıdır. Podiumlu olan tapınak saçaklık seviyesine kadar ayaktadır. Tapınağın önünde anıtsal sunak vardır. 

Tapınak Sereruslar Çağında MS 180–210 yıllarında yapılmış olmalıdır. 

Zorzila: Sütçüler-Kasımlar yolu üzerindedir. Dağ yamacında yeralan kalıntılar Roma dönemi 

kalıntılarıdır. Kent hakkında fazla bilgi yoktur. 

Kocaköy Asarı: Sütçüler İlçesi, Kesme Kasabası’nın 5 km güneyinde Asar Tepesi üzerine kurulmuş 

kentin kuzey ve batısı Köprüçay Vadisiyle sınırlanmıştır. Kent Hellenistik dönemde kurulmuş olmalıdır. 

Kentin çevresi kısmen ayakta duran bir surla çevrilidir. Kent içindeki en önemli yapı tamamen yıkılmış 

durumda olan prostylos planlı tapınaktır. Ören yerinde ana kayaya oyulmuş dikdörtgen biçimli dört adet sarnıç 

ilginç birer mimarı gösterir. 

Ören yerinin güneybatısında sur duvarının dışında düzlükte iki mezar anıtı vardır. Kentin adı 

bilinmemektedir. Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla küçük bir dağ kentidir. 

Sülüklügöl Harabeleri: Yeşilyurt köyü, Sülüklü Tepe mevkiinde iki tarafı surla kapatılmış, küçük bir 

vadi içine oturtulmuş olan sahada birtakım bina kalıntıları ile kayaya oyulmuş triskelesli iki adet mezar 

kitabesi bulunur. Büyük bir kalıntı mevcut değildir. 

Taşkapı Harabeleri: Sütçüler ilçe merkezindedir. Kuruluş tarihi hakkında bir bilgi yoktur. 

Şarki Karaağaç İlçesi 

Anabura: Şarkîkaraağaç İlçesi Salur Köyünün güneyinde, Belceğiz Köyünün batısında yeralan antik 

kentin adı Strabonda geçer. Kent Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan tetrapolisin bir üyesidir. J. R. 

Sterrett, Beyşehir Gölü’nün kuzeybatısında Enevre denilen yerde ortaya çıkan yazıtlarda “Anabura” ismini 

bularak kentin yerini kesinleştirmiştir. Kent, kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde kurulmuştur ve üzerinde pek 

fazla kalıntı yoktur. Tiyatro ve tapınak kalıntısı ile konut temellerinin izleri görülür. 

Neapolis: Şarkîkaraağaç ilçe merkezi civarında olduğu bilinen antik kentten ilk olarak Plinius, bahseder. 

Plinius, antik kentin Galatia’da, Ptolomaios ise, kenti Pisidia’nın Galatia’ya yakın kısmında olarak gösterir. 

Neapolis Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvaç) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma Yolu 

234

TURİZM 

üzerindedir. MS III. yüzyıla ait bir yazıttan bölgede bir tetrapolisin olduğu bilinmektedir. A. H. M. Jones, bu 

dörtlünün “Cillanian Ovası” tetrapolisi olabileceğine işaret etmektedir. Sözkonusu kentten yakın çevrede bir 

kalıntı gözükmemekle birlikte İlçe Halk Kütüphanesi’nin bahçesinden arsitrav blokları, sütunlar ve mezar 

stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir. 


Apollonia: Uluborlu Merkezi’nde, modern ilçe altında kalmış olan antik kent Seleukos I (MÖ 312–280) 

tarafından kurulmuştur. Kentin yeri F. V. J Arundell tarafından 1833 yılında tespit edilmiştir. Apollonia, Roma 

İmparatorluk Çağı sikkeleri üzerinde ve yazıtlarda kendini Likya ve Trakyalılar’ın bir kolonisi olarak gösterir. 

Apollonia Geç Roma ve Bizans Döneminde de önemini korumuştur. Kentin adı geç devirlerde “Sozopolis” 

olarak değiştirilmiştir. 

Antik kentten fazla bir kalıntı yoktur. 


Pisidia Antiocheia: Antiokheia, Isparta iline bağlı Yalvaç İlçesi’nin yaklaşık 1 km kuzeyinde Sultan 

Dağları’nın güney yamacı boyunca uzanan Anthios Vadisi’nde kurulmuş bir Pisidia kentidir. Kent Smyrna’da 

(İzmir) rahiplik yapan F. V. Arundell tarafından 1833 yılında ilk kez keşfedilmiştir. W. M. Ramsay, 1920 

yılında izin alarak Robinson ile birlikte kentte kazı yapmış; Roma kolonisinin büyük bir kısmını ortaya 

çıkarmıştır. Antiokheia Apollonia gibi bir Seleukos kolonisidir. Kentin kesin kuruluş tarihi bilinmemektedir. 

Antiokheia MS III. yüzyılın sonunda kurulan genişletilmiş Pisidia Eyaleti’nin metropolisi olmuştur. 

Kilise kayıtlarından anlaşıldığına göre kent Bizans döneminde de önemini korumuştur. Kentin bilinen en erken 

sikkeleri MÖ I. yüzyılın sonuna tarihlenmektedir. Kentin ekonomik durumu MS III. yüzyılda en üst düzeye 

çıkmıştır. MS 713 yılında Arap istilasına uğrayan kent yakılıp yıkılmıştır. Bugün kent üzerinde sütunlu cadde, 

Augustus Tapınağı, Tiberius Alanı, Propylon (Anıtsal Giriş) Roma Hamamı, Nimfeum (Çeşme), Bouleuterion 

(Toplantı Binası), Tiyatro ve kilise kalıntıları mevcuttur. 

Anthios Vadisi’ne hakim bir tepe üzerine kurulan kent yaklaşık 3 km uzunluğunda oval bir surla 

çevrilidir. Kent arazinin dalgalı durumundan yararlanılarak ızgara planlı olarak inşa edilmiştir 

Kente giriş üç kısımdan yapılmaktadır. Üç kapı da yıkılmış ve temel seviyesindedir. 

Augustus Tapınağı: Tapınak kentin en yüksek yerindeki kutsal alan içinde İmparator Augustus’un 

ölümünden sonra onun adına izafeten yapılmıştır. Tapınak ve sütunlu galeriler yıkılmış ve temel 

seviyesindedir. 

Propylon (Anıtsal Giriş): Augustus Alanı ve Tiberius Alanı’nın kesiştiği yerde inşa edilmiştir. Kazılar 

sırasında bir çok kitabe parçası da ele geçmiştir. Anıtsal giriş MS I. yüzyıl ortalarına tarihlenir. Yapının üst 

yapısı bugün tamamen yıkılmış ve temel seviyesindedir. 

Tiberius Alanı: Sütunlu caddenin doğu bitiminde yer alan Tiberius Alanı, MS I. yüzyıl ortalarında inşa 

edilmiştir. 

Tiyatro: Kent merkezine yakın bir tepenin yamacına inşa edilen tiyatro şehre hakim bir noktadadır. 

Yaklaşık 5.000 kişiyi alabilecek kapasitede olan tiyatronun sahne kısmı tamamıyla tahrip olmuştur. Mevcut 

kalıntıları MS IV. yüzyıl başlarına ait olmalıdır. 

Roma Hamamı ve Palaestra: Kentin kuzey-batı köşesinde yer almaktadır. Üst yapıdan fazla bir kalıntı 

yoktur. Yapı MS I. yüzyıl sonu II. yüzyıl başında inşa edilmiş olmalıdır. Yapının büyük bir kısmı ayaktadır. 

Stadium: Sultan Dağlarının eteklerinde akropolün batısında yer almaktadır. 190 x 30 m ölçülerinde, “at 

nalı” şeklinde plana sahiptir. Yapıda günümüze kadar bir kazı yapılmamıştır. 

Nymphaeum: Anıtsal çeşme kuzey-güney caddesinin kuzey ucunda yer almaktadır. Muhtemelen MS I. 

yüzyıl sonlarında yapılan çeşme binası bugün temel seviyesindedir. 

Su Kemerleri: Kent mimarisinin en önemli yapılarından birisi su kemerleridir. 

Roma döneminde “su çıktı” kaynağından kente uzanan yaklaşık 10 km uzunluğunda su kemeri inşa 

edilmiştir. Ayakta duran kısmın uzunluğu yaklaşık 250 m olup, 5–7 m yüksekliktedir. Suyun aktığı Canalis’in 

yapısı bilinmemektedir. Su kemerleri MS I. yüzyılın sonunda inşa edilmiş olmalıdır. 

235


St Paul Kilisesi: Kentin ilk ve en büyük kilisesi olup, şehir suruna bitişik ve Roma Hamamı’nın 

yaklaşık 200 m güneyindedir. MS IV. yüzyıl başlarına ait şu anda mevcut büyük kilise inşa edilmiştir. 

Hristiyanlık için önem arzeden bu kilisenin altında bulunan Sinagog’ta Hz. İsa’nın havarilerinden St Paulus, 

Barnabasla birlikte MS 46 yılında ilk vaazlarını vermişlerdir. Bu nedenle St Paulus’a adanan kilise büyük 

önem arz etmektedir. 

Men Tapınağı: Antiokheia, Men Kültünün en önemli merkezlerinden biridir. Men Kutsal Alanı, 

Antiokheia’nın kuruluşundan önce kentin yaklaşık 5 km güneydoğusunda Karakuyu Tepesi üzerinde 

kurulmuştur. Ay Tanrısı Men MÖ 3000 yılından beri ibadet edilen eski bir Anadolu Tanrısı’dır. 

Tapınak tam dikdörtgen olmayan ve etrafı temenos duvarı ile çevrili alan içerisinde yer alır. MÖ III. 

yüzyıl başına tarihlenmiştir. Tahminen MS IV. yüzyılda Hristiyanlığın yaygınlaşması ile tahrip edilmiştir. 

Limneia Adası: Yalvaç’a 25 km uzaklıkta Gaziri mevkiinde, Hoyran Gölü içinde bir adadır. Çevresi 

surla çevrili ada içinde temel kalıntıları mevcuttur. 

Kaya Mezarları: Kumdanlı Kasabası ve Aşağı Tırtar Köyü’nün Dutlubük mevkisinde kayalara oyulmuş 

oda mezarlardır. 

Tokmacık Fosil Yatakları: Tokmacık Kasabası’nda 1994 yılında S.D. Üniversitesinden Doç. Dr. 

Fuzuli Yağmurlu başkanlığında yapılan kazıda 9–10 milyon yıl önce yaşamış çeşitli hayvanlara ait fosiller ele 

geçmiştir. Fosiller bugün Yalvaç Müzesinde sergilenmektedir. 

Barla Roma Köprüsü: Barla Deresi üzerinde, yeni yol yakınındaki köprü MS II. yüzyıla tarihlenir. 

Kemerli olan köprünün yan yüzü kesme taştan yapılmış olup, üst kısmı moloz taşlarla kaplıdır. Zindan 

Mağarası önündeki köprüye benzer. 

Pisidia Antiokheia Çeşme Binası ve Su Kemerleri: Yalvaç ilçesinde yer alan Pisidia Antiokheia 

kentinin Anıtsal Çeşmesi kuzey-güney caddesinin kuzey ucunda bulunmaktadır. U planlı yapı 21 x 21 m 

ölçülerindedir. Depoda toplanan su pişmiş toprak ve kurşundan yapılma borularla kente dağıtılmıştır. 

Muhtemelen MS I. yüzyıl sonlarında yapılan çeşme binası bugün temel seviyesindedir. Roma Dönemi’nde 

gelişen şehrin su ihtiyacını karşılamak için “Su Çıktı” kaynağından kente uzanan yaklaşık l0 km uzunluğunda 

kesme taşlardan su kemeri inşa edilmiştir. Ayakta duran kısmın uzunluğu yaklaşık 250 m olup, 5–7 m 

yüksekliktedir. Suyun içinden aktığı Canalis’in yapısı bilinmemektedir. Su kemerleri de çeşme binası gibi MS 

I. yüzyılın sonunda inşa edilmiştir. 

FETİH SONRASI KÜLTÜR VARLIKLARI 

Isparta İli’nde Anadolu’nun Fethinden sonra yapılan anıtsal eserlerin bazıları kısaca tanıtılmaktadır. 

Camiler 

Hızırbey Cami: Keçeci Mahallesinde bulunan bu camii Hamidoğulları Devleti’nin kurucusu 

Feleküddin Dündar Bey’in ölümünden sonra yerine geçen oğlu Hızırbey adına yapılmıştır. Hızır Bey’in taht’a 

geçişi H. 728 (M.1325) yıllarında olduğuna göre bu caminin Isparta’da en eski cami olması gerekir. Cami 

küçük olup, dört duvarı taş, içi ahşap, çatısı toprak dam, minaresi kövkeden yapılmıştır. 1881 tarihinde damı 

yıkılarak çatı biraz daha yükseltilmiş, 1887 yılında minaresi harap olmuş ve cami 1911 yılında tekrar 

onarılmıştır. 1969 yılında yeniden tamir edilen cami bugünkü halini almıştır. 

Kutlu Bey Cami (Ulu Cami): Ulu Cami adını I. Murad döneminde yaşamış, yararlıklar göstermiş 

Osmanlı komutanı olan Kutlubey’den almıştır. 

İl Merkezindeki camilerin en eskileri arasında adı geçen Kutlubey Cami’nin (Ulu Cami) bulunduğu 

yerde, bir vakfiyeye göre 1429 yılında cami bulunmakta iken, 1899 yılında bu caminin çürüyen kısımlarının 

yenilenmesi için damı açıldığında tavanı taşıyan direklerin çoğunun çürümüş olduğunun görülmesi üzerine 

bütünüyle yıktırılarak, Padişah II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yılı hatırasına Ayasofya’ya benzer kargir 

ve çok kubbeli bir cami yapılmasına karar verilerek inşaata başlanmıştır. 1904 yılında tamamlanan yeni 

caminin duvarları kövkeden yapılmıştır. 

1914 yılındaki büyük depremde caminin yıkılması üzerine, 1922 yılında bugünkü cami yapılmıştır. 

Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı caminin kuzeybatı köşesinde bir minaresi vardır. Doğu ve batı 

cephesinde alt ve üstte beşer, güney cephesinde altta ve üstte dörder, kuzey cephesinde ise altta dört, üstte 

beşer kemerli pencere açıklığı vardır. 

236

TURİZM 

Harimde kadınlar mahfilinin bulunduğu bölüm haricinde çatı örtüsü, ortada merkezi bir kubbenin dört 

yanındaki birer elips, köşelerde ise birer küçük kubbeden oluşmaktadır. Kadınlar mahfili üstü ise ortada elips, 

iki yanda birer küçük kubbe ile örtülmüştür. Alttan sütunlara binen sivri kemerlerle taşınan örtülere geçiş 

pandantiflerle geçiş sağlanmıştır. Merkezi kubbede sekiz pencere açıklığı bulunmaktadır. 

Firdevs Paşa Cami (Mimar Sinan Cami): Üzüm pazarı civarında, Isparta’nın en eski camileri arasında 

yeralan cami Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Isparta Valisi Firdevs Paşa tarafından, 1561 yılında Mimar 

Sinan stilinde yaptırılmıştır. Kare planlı ve tek kubbeli olan cami, kuzeyde beş kubbeli bir son cemaat yeri ile 

kuzeybatı köşesinde bir minareye sahiptir. İnşa kitabesi bulunmamakla beraber H. 973 / M. 1565 tarihli bir 

vakfiyesi vardır. Ayrıca Tezkiret-ül Bünyan, Tezkerat-ül Ebniye, Tuhfet-ül Mimarin’de adı bulunması ile 

Mimar Sinan eserleri içinde yer almaktadır. 

Caminin giderlerini karşılamak üzere l561 yılında, Firdevs Paşa tarafından bir de bedesten yaptırılmıştır. 

İplik Pazarı Cami (Hacı Abdi Cami): Caminin bulunduğu yerde İplik Pazarı kurulduğu için İplikçi 

Camii olarak adlandırılmıştır. Çarşı civarında, Ispartalı zenginlerden Abdi Ağa tarafından 1562 tarihinde inşa 

edilmeye başlanmış, 1569 yılında bitirilmiştir. İlk binanın üstü tahta ile örtülmüş; fakat kurşun kaplanmamıştır. 

Yıpranan çatı örtüsü 1725 yılında eski haliyle onarılmıştır. 1782 yılında Sadrazam olan Halil Hamid Paşa 

tarafından caminin doğu ve batı tarafına birer kanat ekletilmiş, doğu yanına kövkeden bir minare ve kitaplık 

yaptırılarak genişletilmiştir. Daha sonra kubbeli cami tamamı yıkılarak yerine bugünkü cami yapılmıştır. 

İlaveler yapan Halil Hamid Paşa’dan dolayı cami Halil Hamid Paşa Camii olarak da anılmıştır. 

Abdi Paşa Camii (Kavaklı Camii-Peygamber Camii): Kaymakkapı meydanı yakınında Çinili Camii 

olarak da bilinen yapının kitabesine göre H. 1196 – 97/M. 1782–83 yıllarında inşa edilmiştir. 

Caminin inşa edildiği sahada bulunan harap durumdaki “Kadı Mescidi” yıktırılarak yerine bu cami 

yapılmıştır. Kare planlı, ahşap tavanlı ve üstten kırma çatıyla örtülü caminin kuzeyinde son cemaat yeri 

kuzeybatı köşesinde bir minaresi vardır. Camii 1832, 1879, 1888, 1914 ve 1950 yıllarında onarım görmüştür. 

Hanlar ve Kervansaraylar 

Hanlar ve kervansaraylar, özellikle Selçuklu devrinin eserleridir. Bu eserler, anıt değeri olan tarihi 

yapılardır. Hanlar ve kervansaraylar askerî ve sivil özelliklidirler. Askerî sevkiyatlarda ve ticaret kervanlarının 

konaklamasında güvenlik görevini de yerine getirmişlerdir. Isparta il sınırları içinde bulunan kervansarayların 

tamamı Konya-Antalya yolu üzerinde yer almaktadır. Bu gün Isparta’da eski hanlardan hiçbiri ayakta 

kalmamıştır. 

Eskilerden bilinenler ise şunlardır: Kerimpaşa Hanı, Antalyalıoğlu Hanı, Hatipoğlu Hanı, Alaybeyoğlu 

Hanı, Pamuk Hanı, Vakıfhan, Kereste Hanı, Nalbant Hanı. 

Eğirdir Hanı: Yeni mahallede bulunan Eğirdir Hanı, klâsik Selçuklu hanları özelliğini taşımaktadır. 

İlçe merkezinin 3 km güneyinde, göl kıyısında yer alan yapı Anadolu Selçuklu kervansaraylarının en 

büyüklerindendir. Konya-Antalya kervan yolu üzerindeki yapı avlu ve kapalı mekân olmak üzere iki 

bölümlüdür. Her iki bölüm de yıkılmıştır. 

Eğirdir Hanı, 1237 yılında II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmıştır. 1237 yılında yaptırılan 

han 64 yıl gibi kısa bir süre sonra bir yangınla işlevini yitirmiştir. Hanın tarihi kesin olarak bilinmemektedir. 

1993 yılında kervansarayda yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılan geometrik süslü taş parçası Dündarbey 

Medresesinin portalindeki sol mihrabiyenin çerçeve bordüründeki kırık yere tam oturmuş ve kompozisyon 

tamamlanmıştır. Dündar Bey Medresenin 1301 yılında inşası sırasında portalin handan sökülerek taşındığı ve 

dolayısıyla hanın inşa tarihinin portalde belirtildiği üzere 1237 yılında yapıldığı kesinlik kazanmıştır. 

Gelendost Hanı (Kudret Hanı): Eğirdir Gölü’nün doğu tarafında, Yeşilköy mevkiinde bulunan 

Gelendost Hanı Selçuklu kervansaray planına uygun olarak inşa edilmiştir. Diğer Selçuklu hanları kadar itinalı 

olmayıp, duvarları kaba bir işçilik göstermektedir.Kitabeye göre han, M. 1233 yılında Mubarezettin Ertokuş 

tarafından yaptırılmıştır. 

Çarşılar 

Bedesten (Firdevs Bey Bedesteni): Mimar Sinan Camii’ne gelir sağlamak için Isparta Valisi Firdevs 

Bey tarafından 1561 yılında yaptırılmıştır. Mimar Sinan üslûbunu taşıyan bu yapı düzgün kesilmiş kövke 

taşlarıyla yapılmıştır. Kuzey güney doğrultusunda uzanır ve her iki yönden birer girişi vardır. Kurşun kaplı 

237


beşik-tonoz çatısı 1967 yılında gördüğü onarımla değiştirilerek ahşap çatı ile kaplanmış ve içindeki 

dükkanlarla birlikte hizmete girmiştir. 

Eski Üzüm Pazarı Dükkânları: Mimar Sinan Camii’ne gelir elde etmek için bedesten ile cami arasında 

16 adet dükkân kövkeden ve ikişer katlı olarak yapılmışlardır. Dükkanların ikinci katına dar birer merdivenle 

çıkılır ve çatı tonozla örtülüdür. 

Hamamlar 

Erkek Hamamı (Yeni Hamam): Isparta’daki hamamların en büyüğü ve en önemlisidir. Kadın ve 

Erkek hamamı olmak üzere iki hamam bitişiktir. Bunun külhan ve kazanları bir olduğu halde, biri daima 

kadınlara mahsustur. İkisinin de kapıları ayrıdır. Bu hamamı Sav Köylü Dalboyunoğlu Hacı Ahmet Ağa 

yaptırmıştır. 

Sav Köyü’ndeki camide bulunan kayıtlardan anlaşıldığına göre, Hacı Ahmet Ağa adına H. 1124 / M. 

1712 tarihli vakfiyede hamamın suyundan Çelebiler Mahallesi’ndeki akar çeşme ile Yusuf Ağanın evi 

civarında yapılan çeşmeye su verilmesi uygun görülmüştür. Hamamın yapımına l689 yılında başlanmış, 1693 

yılında bitirilmiştir. 

Bey Hamamı: Hamam, Hükümet konağı civarında Ulu Cami’nin doğusunda yer alır. Yaptıranın adı ve 

yapım tarihi bilinmemektedir. 

Hamamda kullanılan suyun ilk yapılışında çay suyundan ayrılarak bir dolma çeşmede toplandığı ve bu 

çeşmeden alındığı, daha sonra Amine Hatun adında bir kadının Andık deresinden getirttiği sudan bir kısmının, 

hamamdan önceki su kanallarına hamam sahiplerinin bakması ve onarması şartıyla verildiği ve H. 1140 / M. 

1728 tarihinde şer’i senede bağlandığı bilinmektedir. 

Çeşmeler 

Yılankıran (Çukur) Çeşmesi: Isparta’da Sülübey mahallesindedir. Osmanlı dönemi çeşmesidir. H. 925 

/ M. 1519 yılında Muhammedoğlu İsa Fakih adlı hayırsever yaptırmıştır. Hazne kısmı yıkılmıştır. İldeki tarihi 

bilinen en eski çeşmedir. 

Karbuz Çeşmesi: Isparta’ya su getiren Keçeci Hacı Mustafa Ağa tarafından Halil Hamid Paşa adına 

yaptırılmıştır. Masrafları Halil Hamid paşa tarafından karşılanan Çeşmenin kitabesinde “Sene 1194” 

yazmaktadır. 1768 yılından 1945 yılına kadar Mimar Sinan Cami karşısında olan çeşme yol yapımı nedeniyle 

bugünkü yerine getirilmiş ve en son 1992 yılında yeniden mermer olarak dört yönde, dört musluklu olarak 


Kaleler 

Eğirdir Kalesi: Eğirdir Kalesi, Eğirdir Gölü’ne uzanan yarımada üzerinde bulunur. Kuzey-güney 

doğrultusunda yarımada boyunca uzanan sur duvarları üzerinde konutlar vardır. İç ve dış kaleden oluşan 

Eğirdir Kalesi’nin inşa tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Bugünkü kalıntılar Bizans döneminden kalmadır. 

Çeşitli zamanlarda onarılan kale surları bir sıra tuğla ve taş olarak inşa edilmiştir. Dış kaplama, iç moloz 

dolgudur. Timur’un Eğirdir’i istilası sırasında hasar görmüş, Hamidoğulları ve Osmanlı dönemlerinde tamir 

görmüştür. 

Uluborlu Kalesi: Kapıdağı eteğinde etrafı kayalıklarla çevrili olan kale MÖ IV. yüzyılda şehrin kuruluş 

döneminde inşa edilmiş olmalıdır. Zaman içinde tahrip olan kale Bizans Döneminde Roma Dönemi 

malzemeleri de kullanılarak yeniden inşa edilmiştir. Kale Selçuklu ve Hamitoğulları Beyliği zamanında tamir 

edilmiştir. Kuzey güney doğrultusunda uzanan kale bedenleri üzerinde üç burç bulunur. Kale Kapısı büyük ve 

dışa taşkındır. 

Sığırlık I Kalesi: Sütçüler ilçesi, Asar mahallesinde bulunan Kale tepenin kuzey yamacına kurulmuştur. 

Sur duvarları sağlam ve köşelerde birer kule vardır. Erken Bizans Dönemi’nde yapıldığı düşünülmektedir. 

Sığırlık II Kalesi: Sığırlık ve Çandır köyü arasında yolun kuzeyinde bir tepe üzerindedir. İyi korunmuş 

kalenin doğu duvarlarında üç yuvarlak pencere vardır. Erken Bizans Döneminde yapılmış olmalıdır. 

Zengibar Kalesi: Şarkîkaraağaç İlçesi, Muratbağı (Zengibar) Köyü’nün doğusundaki dağ üzerinde yer 

alır. Dağın zirvesine doğru uzanan sur duvarlarının sadece temelleri kalmıştır. 

238

239 

TURİZM 

Ördekçi Kalesi: Şarkîkaraağaç İlçesi, Ördekçi köyü Sivri Dağın üzerindeki yaylada tahrip olmuş 

durumda bir kale kalıntısı mevcuttur. 

Anabura Kalesi: Şarkîkaraağaç İlçesi Salur Köyü Enevre mevkiinde, Kızılkale Dağı üzerindeki kale, 

Roma döneminde kurulmuş olmalıdır. Kale tamamiyle tahrip olmuştur. 

Medreseler 

Isparta il merkezinde bugün hiç bir medresenin izi kalmamıştır. Sadece isimleri bilinmektedir. Bunlar 

sırasıyla şöyledir: Sa’diye Medresesi, Şakirzade Medresesi, Harabizade Medresesi, Hasan Efendi Medresesi, 

Müftü Efendi Medresesi ve Mehdioğlu Medresesi. 

Atabey Gazi Ertokuş Medresesi: Medrese, I. Alaaddin Keykubat zamanında, Selçuklu uç kumandanı 

Mübarizeddin Ertokuş tarafından H. 621 / M. 1224 yılında yaptırılmıştır. Medresenin taşları Agrai (Atabey) ve 

Seleukeia Sidera (Bayat) harabelerinden getirilmiştir. Medrese “Kapalı Tip Medrese” türüne girer ve dış avlu, 

iç avlu ile türbe ve medrese odalarından oluşur. Medresenin içinde hiçbir dekor bulunmadığından, sadece 

mimarî kuvvete dayalı değişik bir mekân ifadesi elde edilmiştir. Burada büyüklük ve ahenk bakımından 

gerçekten az görülen tesire varılmıştır. Taş mihrabıyla Anadolu Selçuklu eserlerinin nadir örneklerindendir. 

l993 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. 

Eğirdir Dündar Bey Medresesi (Taş Medrese) : Medrese, 1301 yılında Feleküddin Dündar Bey 

tarafından medrese olarak inşa edilmiş, taşları da II. Gıyaseddin Keyhüsrev Kervansarayından sökülmüştür. 

Medrese iki katlı olup, 30 hücresi vardır.Büyük dış kapısının fevkalâde süsü ve mimarî değerinin üstünlüğü ile 

şöhret bulmuştur. Kitabeleri Selçuklu sülüsü ile büyük kapının etrafına kazılmıştır. 

Şarkikarağaç Medreseleri: Şarkîkaraağaç ilçesinde günümüze ulaşan medrese kalmamıştır. Adı 

bilinenler ise şöyle sıralanabilir: Durmuş Efendi Medresesi, Hacı Emin Efendi Medresesi (Minareli), Süleyman 

Efendi Medresesi, Beşkonaklızadeler Medresesi, Koca Rüştü Efendi Medresesi, Müftü Ragıp Efendi 

Medresesi, Hartuşlu İbrahim Efendi Medresesi ve Hacı Sait Efendi Medresesi. 

Köprüler 

Gelendost Afşar Köprüsü: Afşar köyünde, Selçuklular dönemine ait olduğu bilinen köprü günümüzde 

de kullanılmaktadır. 

Sütçüler Çandır Köprüsü: Çandır köyü Köprübaşı mevkiinde, Selçuklular Dönemi’nde yapılmış olan 

65 m uzunluk ve 5 m genişlikteki kemerli köprü günümüzde Karacaören Barajı sularının altında kalmıştır. 

Barla Osmanlı Köprüsü I: Barla Deresi üzerinde bulunan köprü sivri kemerlidir. Kemer düzgün kesme 

bloklarla inşa edilmiştir. Üzeri moloz taşlarla kaplıdır. Taş döşeme yolda da devam eder. 

Barla Osmanlı Köprüsü II: Barla Deresi üzerinde bulunan köprü sivri kemerlidir. Kemer düzgün 

kesme taşlardan inşa edilmiş, yanları moloz taşlarla doldurulmuş, üstü taş kaplıdır. Bu köprü halen 

kullanılmaktadır. 

Cirimbolu Köprüsü ve Su Kemeri: Uluborlu Cirimbolu Su Kemeri ilçenin eski yerleşim yerindedir. 

1869–1872 yılları arasında Kapu Dağından kale içine Kavil Pınarının suyunu getirmek için inşa edilmiştir. 

Aynı zamanda köprü olarak da kullanılan kemer üst üste iki yuvarlak kemer üzerine inşa edilmiştir. Uzunluğu 

4,5 m, genişliği 2,5 m yüksekliği ise 20 m.dir. 

Kiliseler 

Aya Baniya Kilisesi: Isparta’nın eski yerleşme yerlerinden olan Turan Mahallesi’ndedir. 1750 

yıllarında yapıldığı tahmin edilmektedir. Ana aksı kuzey-güney istikametinde olan kilise dikdörtgen planlı, üç 

nefli ve apsislidir. 15 x 26 m ölçülerindeki yapının kuzey, batı ve doğudan birer giriş kapısı vardır. Tavan 

ahşaptan yapılmış olup, dışı harçla sıvanmış çapraz tonozla örtülüdür ve on sütun üzerine oturur.Yapı l993 

yılında Göller Bölgesi Projesi dahilinde restorasyon kapsamına alınmış; fakat; fazla bir çalışma 

yapılamamıştır. 1999 yılında kilisenin çatısı tamamiyle yenilenmiştir. 

Aya Ishotya (Yorgi) Kilisesi: Doğancı Mahallesi’nde yer alan kilisenin yapım tarihi 1857–1860 yılıdır. 

Bununla ilgili giriş kapısı üzerinde bulunan kitabe bugün Isparta Müzesi’nde bulunmaktadır. Yazıt Rum 

alfabesi ile Türkçe yazılmıştır. Doğu-batı yönünde uzanan yapı dikdörtgen planlı üç nefli, apsisli ve 

nartekslidir. Dış duvarlar yerel taş kövke ile yapılmıştır. Batı, kuzey ve güneyden birer girişi vardır. Narteks 

önündeki çan kulesinin çanı bugün Isparta Müzesinde yer alır. Çanın yapım tarihi 1903 yılıdır.


Aya Stefanos (Yeşilada) Kilisesi: Eğirdir ilçesi Yeşilada içinde bulunur. Doğu batı yönünde uzanan 

kilise dikdörtgen planlı olup, üç nefli ve apsislidir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında yapılmıştır. Kilise Göller 

Bölgesi Araştırma Projesi dahilinde restorasyon kapsamına alınmış, daha sonra çatı kaplaması yenilenerek, dış 

duvarları yapılmış, iç ahşap kısımlar yenilenmiştir. 

Sivil Mimari Örnekleri 

Isparta İli’nde yerel mimari özellikler taşıyan birçok tescilli sivil mimarlık örnekleri vardır. 

Isparta Merkez İlçe Çelebiler Mahallesi Damgacı Sokak ve çevresi kentsel sit bölgesi olarak 

belirlenmiştir. 

Kentsel Sit Bölgesi, son dönem Osmanlı İmparatorluğu ve ilk dönem Cumhuriyet Dönemi kültürünün 

mimari özelliğini ve sosyal yaşamından izleri günümüze kadar getirdiği için önem taşımaktadır. Isparta il ve 

ilçelerinde Damgacı Sokak dışında tek yapı olarak tescil edilmiş yapılar da mevcuttur. 

Isparta’da yerel mimari özellikler gösteren evler çoğunlukla sit alanı içinde az olmakla beraber sit alanı 

dışında da görülmektedir. Kepeci, Çelebiler, Gazi Kemal, Sermet, Kurtuluş, Dere, Emre, Doğancı, Keçeci, 

Yayla ve Karaağaç mahallelerinde geleneksel özellikleri taşıyan Isparta evleri bulunmaktadır. 

Isparta ve civarında eskiden yaşayan halkın çiftçilik ve hayvancılık yanında kısmen halıcılıkla meşgul 

olmaları nedeniyle evler genellikle iki katlı olarak inşa edilmiştir. Bu evlerin zemin katları halı atölyesi, kiler, 

ahır ve samanlık olarak kullanılırken, birinci katları ise yaşanan yerler olarak düzenlenmiştir. 

Bu şekilde inşa edilen evlerin avluya bakan odalarının önünde büyükçe iki teras bulunur. Zemin kattaki 

terasa tarım aletleri konulurken, birinci kattaki terasta aile fertleri yazın günlük hayatlarını sürdürürler. 

İki katlı köy tipi evlerde evin arka cephesi devamlı kuzeye gelecek şekilde inşa edilmiştir. Arka ve yan 

cepheleri taş duvar olarak inşa edilen evlerin diğer kısımları ahşap bağdadi olarak inşa edilmiştir. Sıva 

malzemesi olarak en çok samanla kıtıklı sıva harcı haline getirilen çamur kullanılmıştır. Evlerin çatı örtüleri 

genelde kiremit ve damdır. 

Pazarlamanın ve ticari aktivitenin sürekli il merkezinde olması, köylüyü satacağı ürünler ve çalışma 

olanakları yönünden il merkezine doğru itmiştir. Bu nedenle ilin Yayla, Gülcü ve Karaağaç mahalleleri civar 

köylerden gelenlerin akınına uğramıştır. Bu mahallelere gelen köylüler köydeki yaşantılarını devam ettirmek 

düşüncesiyle, ucuz ve basit köy evi karakterinde evler yapmışlardır. Bu sebeple bu mahallelerde yakın zamana 

kadar fazla gelişme olmamıştır. 

Isparta evlerinin ana yapı malzemesi taştır, bodrum ve zemin katların bütünü taştan inşa edilmiştir. Üst 

duvarlar kerpiç dolgu “hımış” (iskiyet) veya bağdadi olarak inşa edilmiştir. Evlerde kullanılan ahşap 

malzemesi, taşıyıcı sistemde, doğramada ve örtüde kullanılmıştır. Bu ana malzemelerden başka yardımcı 

malzeme olarak toprak ve alçı da kullanılmıştır. Evler genellikle iki katlı olarak yapılmış olup az sayıda üç 

katlı evlere rastlamak da mümkündür. 

Sokağa bakan cephelerde oda ve sofalar cumba çıkma yapılmıştır. Evlerin genelde zemin katı taştan 

yapılmış, kışlık odalardan oluşur. Üst katlar ise odalar ve onların açıldığı sofalardan meydana gelir. Odalar 

özenle işlenmiş, tavanları genelde ahşap tekne tavan olarak tasarlanmıştır. 

Isparta evleri genellikle sokağa cepheli, yan ve arka bahçeli, 1 veya 2 katlı ve sofalı yapılardır. Yöresel 

özellikler gösteren evler daha çok sit alanı içinde yoğundur. Sit alanı dışında da eski evlere rastlamak 

mümkündür. Kepeci, Çelebiler, Gazi Kemal, Keçeci, Sermet, Kurtuluş, Doğancı, Dere, Emre, Karaağaç, Yayla 

mahallelerinde geleneksel özellikleri taşıyan Isparta evleri bulunmaktadır. Isparta evleri genel olarak Türk 

Evleri, Acem Evleri ve Rum Evleri şeklinde üç ana başlıkta ele alınabilir. 

Türk Evleri: Isparta ili içerisinde günümüze kadar gelmiş bu tip evler iki guruba ayrılabilir: 

Birinci Tip Türk Evi (Ağa Evleri): Yaşantıya uygun olarak Ağa Evleri Tahtani ve Fevkani şeklinde iki 

kısımdan oluşur. Tahtani olanlar, Ağaya hizmet eden uşak, seyis v.b. kişilerin ikamet ettikleri avluya bakan tek 

sıra odalardan oluşur. Yani tahtani, bahçeye bakan küçük odalardır. Tahtani odalara avludan açılan kapılardan 

girilir. 

Fevkani olan kısma ise evin içinden tahta bir merdivenle çıkılır. Buradan geniş bir sofaya geçilir. 

Merdivenin üzerinde bulunan kısım yükseltilmiş olduğundan buraya yüksek hanay denir. Hanayda güneye 

bakan cephede abdestlik yer alır. 

240

TURİZM 

Hanaya açılan odalara genellikle yan yana bulunan kapılardan girilir. Bu odalar fazlasıyla tezyin 

edilmiştirler. Ağa evlerine Böcüzade Süleyman Efendi evi, Tahir Paşa ve Demiralay Konağı gibi yapılar örnek 

olarak gösterilebilir. 

İkinci Tip Türk Evleri (Hanaylı Evler): Orta sınıf evler olan hanaylı evler alt hanay, üst hanay olmak 

üzere iki kısımdan oluşur. Alt kısımda ahır ve eve açılan kapılar vardır. Üst hanayda ise 1. Tip evlerde olduğu 

gibi iç odalara açılan kapılar vardır. Yine güneye bakan kısımda abdestlik yeri; odalarda gömme dolaplar, 

nişler bulunmaktadır. 

Bu tip evlerde alt hanayın açıldığı geniş avluda aş ocağı mutlaka bulunur. Aş ocağının yanında bir ocak 

vardır. Dolayısıyla 2. Tip evlerde ev sahibi tabiatla daha fazla iç içedir. 

Her iki tip Türk evinde hanaya açılan odalarda atlanmaması gereken bir özellik te Musandıra (yani bir 

nevi meyve kurutma dolabı) bulunur. 

Acem Evleri: 17. yy. sonunda 300 kadar Ermeni vatandaşın Isparta’ya Kafkasya’dan gelmesiyle 

kendilerine öz bir mimariyi de beraberlerinde getirmişlerdir. Fakat bu mimari yalın olarak uygulanmamış, 

yerleşik halkla beraber yaşamalarının sonucu olarak kompozit bir yapı şekli ile karşımıza çıkmıştır. Bu evlere 

Acem Evleri denilmektedir. Bu yapılardaki mimari özellikler, Türk evlerine oranla kapalı bir mimari özellik 

göstermektedir 

Bu tür evlerin özellikleri; Türk evi özelliğini ve yabancı mimariyi birlikte yansıtmasıdır. Bu özelliği ile 

diğerlerinden farklı bir gurup oluştururlar. 

Bu evlerde zemin katlar genel olarak düzgün kesme taşlardan yapılmış ve pencerelerdeki basılı 

kemerlerde ise kilit taşı kullanılmıştır. 

Rum Evleri (Ecnebi Evleri): Rumlar da yapmış oldukları evleri Ermenilerin etkisinde kalarak 

yapmışlar, yine kapalı mimariye uygun olarak yeni bir yapı türü ortaya çıkarmışlardır. Bu tür evler 

diğerlerinden tamamen farklıdır. Türk evi mimarisiyle hiç ilgisi olmayan süslemeler bu tip evlere bakıldığında 

hemen kendisini göstermektedir. Rum evlerinde Türk evlerindeki hanayların önü cam ile kapatılarak, bir nevi 

kapalı hanay durumuna getirilmiştir. 

Türk mimarisinde bulunmayan üçgen alınlık (tympanon) mevcuttur. Ayrıca bu tür evlerin girişlerinde 

sütün veya sütünceler (süs) vardır. Yine bu evlerde Türk mimarisinin ortak özelliği olan cumbalar 

(cihannümalar) bulunabilir. Fakat bunlar Türk mimarisinden farklı olarak aşırı süslemelerle 

bezenmişlerdir.1908’den sonra Isparta’daki mimaride büyük bir değişiklik olmuştur. Bu değişikliğin sebebi de 

şehrin büyük bir deprem geçirmesi ve sonucunda yukarıda bahsedilen kapalı mimariden etkilenerek sakız gibi 

ev denilen kapalı balkonlu yapıların ortaya çıkmasıdır. Bu evlere tam ortadan taş basamaklı merdivenle çıkılır. 

Genellikle tek katlı olup, sağında ve solunda iki oda yer alır 

G.1.2.4. Merkez ve İlçelerdeki Sit Alanları 

Antalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescili yapılmış bulunan Arkeolojik 

Tarihi ve Kentsel Sit alanları topluca Tablo G.1.’de verilmektedir. 

Merkez İlçe 

SN YER TÜRÜ KARAR TARİH VE NUMARASI 

1 Firdevs Bey Bedesteni Kültür varlığı 13.05.1977/A-557 (G.E.E.A.Y.K) 

2 402 Ada,2 Parselde Yeralan Bey Hamamı Kültür varlığı 13.05.1977/A-559 (G.E.E.A.Y.K) 

3 Damgacı Sokak ve Tek Yapı 

Korunacak sk.- K.V. 

60 adet kültür varlığı 

26.07.1984/0344 (T.K.T.V.K.Y.K) 

4 Yakaören Köyü, Yakaören Kümbeti Kültür varlığı 16.08.1989/0867 (İzmir II.N.K.K) 

5 

Çünür Mah.Bademlik Mevkiinde Bulunan 

Roma Hamamı 

Kültür varlığı 06.09.1989/0903 (İzmir II.N.K.K) 

6 

Karaağaç Mahallesi,47 Ada 15 Parselde 

06.09.1989/0903 (İzmir II.N.K.K) 

7 

Bulunan Şehitlik 

Gölbaşı Köyü, İncirli Höyük, Gönen Köyü, 

Senirce Köyü, Senirce Höyük Bozanönü Köyü, 

Yuğ ve Karayuğ Höyük, Kuleönü Köyü, Kızıl 

Höyük, Büyükgökçeli Köyü, Findos Höyük, Ali 

Köyü, Kanlı ve Ali Köy Höyük 

Kültür varlığı 

I.Der. Arkeolojik Sit 

9 adet 

22.05.1990/0760 (Ant.K.K) 

241


8 

Kabakhane, Henden, İrfan Ve Mühürcü 

Sokakları, Doğan Çıkmazı,441 Ada,22 Parselde 

Bulunan Gazi İlkokulu,373 Ada ve Bu Adada 

Yeralan Valilik Binası ve Hamam 

5 Adet Korunacak Sk. 

3 Adet Kültür Varlığı 

Tarihi Sit – K.V 

242 

25.09.1990/0901 (Ant.K.K) 

9 Üzüm Pazarı (16 Adet Tek Yapı) Kentsel Sit 28.07.1992/1495 (Ant.K.K) 

10 Güneyce Köyü, Kapıkaya Antik Kenti I.Der. Arkeolojik Sit 19.03.1996/2900 (Ant.K.K) 

11 

Sav Kasabası Aşağı Mah.Bulunan İncili Çavuş 

Türbesi 

Kültür Varlığı 22.03.1999/4137 (Ant.K.K) 

12 

Sülübey Mah.İğci Sok.1321 Ada 55 Parseldeki 

Yılankıran Çeşmesi 

Kültür Varlığı 14.06.2001/5021 (Ant.K.K) 

13 Sav Beldesi, Dalboyunluoğlu Camii Kültür Varlığı 16.10.2001/5174 (Ant.K.K) 

14 Çünür Mevkiinde Üniversite Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 30.11.2001/5259 (Ant.K.K) 

15 Aliköy Mevkiinde Ortayol Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 30.11.2001/5260 (Ant.K.K) 

16 İskender Mah.8021 Ada 2 Parseldeki Çeşme 

Kültür Varlığı 

06.06.2002/5451 (Ant.K.K) 

17 32 Ada 5 Parseldeki Isparta Gar Binaları Kültür Varlığı 26.07.2002/5530 (Ant.K.K) 

18 Kuleönü,12910 Parseldeki İstasyon Binaları 



19 Aliköy Yakınındaki Nekropol Alanı I.Der. Arkeolojik Sit 11.11.2003/6097 (Ant.K.K) 

20 Emre Mah. Muhittin Mescidi Kültür Varlığı 18.12.2003/6138 (Ant.K.K) 

Isparta, Merkez, Aliköy Köyü, Çaltepe 

21 

Mevkii,40.Piyade Eğitim Alay Komutanlığı I.Der. Arkeolojik Sit 

Poligon Birliği Sınırlarındaki Dromoslu Mezar 


Odasının Bulunduğu Alan 

22 

Çelebiler Mah,441 Ada 1 Parseldeki İplikçi 

Cami 


10.02.2005/240 (Ant.K.B.K) 

23 

Kurtuluş Mah,384 Ada 1 Parseldeki Mimar 

Sinan (Firevsbeyi) Camii 



24 Merkez, Aya Yorgi Kilisesi Kültür Varlığı 22.12.1975/8821 (G.E.E.A.Y.K) 

25 Merkez, Kavaklı Camii Kültür Varlığı 13.05.1977/A-558 (G.E.E.A.Y.K) 

26 Merkez, Ulu Camii Kültür Varlığı 13.05.1977/A-555 (G.E.E.A.Y.K) 

27 Merkez, Ulu Camii Çeşmesi Kültür Varlığı 13.05.1977/A-556 (G.E.E.A.Y.K) 

28 Merkez, Hazneli Çeşme Kültür Varlığı 13.05.1977/A-552 (G.E.E.A.Y.K) 

29 Merkez, Kestane Ağacı Doğal Anıt 13.05.1977/A-549 (G.E.E.A.Y.K) 

30 Merkez, Alaattin Efendi Tekkesi Kültür Varlığı 13.05.1977/A-553 (G.E.E.A.Y.K) 

31 Merkez, Çınar Ağacı Doğal Anıt 13.05.1977/A-548 (G.E.E.A.Y.K) 

32 Merkez, Keçeci Mah. Çeşmesi Kültür Varlığı 13.05.1977/A-551 (G.E.E.A.Y.K) 

33 Merkez, Aya Payana Kilisesi Kültür Varlığı 13.05.1977/A-548 (G.E.E.A.Y.K) 

34 Merkez, Cumhuriyet İlkokulu Kültür Varlığı 26.07.1984/334 (T.K.T.V.K.Y.K) 

35 Merkez, Damgacı Sokak Çeşme Kültür Varlığı 13.05.1977/A-550 (G.E.E.A.Y.K) 

36 Yazısöğüt Kaya Mezarı I.Der. Arkeolojik Sit 15.05.1997/3330 (Ant.K.K) 

37 Yakaören Köyü, Milas Mevkii I.Der. Arkeolojik Sit 06.06.2003/5924 (Ant.K.K) 

38 Merkez, Tabakhane Camii Kültür Varlığı 13.05.1977/A-549 (G.E.E.A.Y.K) 

39 Merkez, Eski Ticaret Yük. Okulu Kültür Varlığı 13.05.1977/A-554 (G.E.E.A.Y.K) 

40 Merkez, Gazi Kemal Mah. Çeşmesi Kültür Varlığı 

06.09.1989/902 

(İzmir II. Nolu K.K.) 

41 Merkez, Garnizon Binası Kültür Varlığı 17.09.2004/71 (Ant.K.K) 

Tablo G.1. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik, 

Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Merkez İlçe) 

Aksu İlçesi 


1 

Zindan Deresi Mevkii, Zindan Mağarası, Eurynedon 

I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/0763 (Ant.K.K) 

Açıkhava Tapınağı ve Roma Köprüsünün Bulunduğu Alan I.Der. Doğal Sit 24.4.2003/5818 (Ant.K.K) 

2 Terziler Köyü Tynada Antik Kenti 


14.02.1997/3289 (Ant.K.K) 

3 

Akçasar Mahallesinin Kuzeyindeki Asaptepe Mevkii, I.Der. Arkeolojik Sit 

Timbriada 

14.02.1997/3291 (Ant.K.K) 

4 

Senitli Yaylasındaki Antik Yerleşim Alanı Antik 


Kenti 

18.02.1999/4097( Ant.K.K) 

5 

İmrahor, Tepe Mahallesi,2955,2963 ve 2960 

3 adet Kültür Varlığı 

Parsellerdeki Yapılar 

(Sivil Mimarlık Örn) 

23.12.2004/169 (Ant.K.B.K) 

Tablo G.2. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik, 

Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Aksu İlçesi)

TURİZM 



1 Bayat Köyü, Seleukia Sidera Antik Kenti I.Der. Arkeolojik Sit 14.3.1986/2079(T.K.T.V.K.Y.K) 

2 

109 Pafta,9798 Parsel, Ertokuş Kümbeti ve 

Medresesi 

2 adet Kültür varlığı 16.8.1989/0867(İzmir II:N.K.K) 

3 

Pembeli Köyü, Pamuklu Höyük, 

3 adet Der. 

Harmanören Köyü, Gündürlü I ve II 

Arkeolojik Sit 

Numaralı Höyük 

22.5.1990/0760 (Ant.K.K) 

Onaç Mah., 10812 ve 9773 Parseldeki İki 

4 Adet Sivil Mimarlık Örneği İle 10808 


3 adet Kültür varlığı 

Parseldeki Çeşme 

Tablo G.3: Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan 

Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Atabey İlçesi) 


Sıra YER TÜRÜ KARAR TARİH VE NUMARASI 

1 

Yenimahalle, 20 Ada,47 Parselde Bulunan 

Yenimahalle Mezarlığı (Şehitlik) 

Kültür Varlığı 10.05.1989/0719 (İzmir II.N.K.K) 

221 Ada, 4 Parselde Bulunan Şeyh Mehmet 

2 Çelebi Türbesi ve Yazla Mah.215 Ada,1 

2 Adet 16.08.1989/0867(İzmir II.N.K.K) 

Parselde Bulunan Baba Sultan Türbesi 

3 

Yenimahalle, 14 Ada, 6 Parselde 

Bulunan Kervansaray 

Kültür Varlığı 22.08.1990/890 (Ant.K.K) 

4 İçkale ve Çevresi İle Dündarbey Medresesi I.III. Der. Arkeolojik Sit 24.04.1995/2507(Ant.K.K) 

6 

Sarı İdris Kasabası, Göynücek Gediği 

14.02.1997/3290 (Ant.K.K) 


Mevkii, Mallos Antik Kenti 

8 

Barla Kasabasında Bulunan Anıtlar ve 10 Adet Kültür Varlığı 4 

Ağaçlar 

Adet Anıt Ağaç 

22.07.1997/3419 (Ant.K.K) 

9 

Gökçe Höyük, Kocapınar,182 Ada, 6 

Parseldeki Kilise Kalıntısı 

Kültür Varlığı 09.09.1997/3471 (Ant.K.K) 

10 

Akbelenli Köyü, Kalatepe Antik Yerleşim 

Alanı 

I.Der. Arkeolojik Sit 01.03.2000/4536 (Ant.K.K) 

11 239 Ada 1 Parseldeki Gar Binaları Kültür Varlığı 29.8.2002/5561 (Ant.K.K) 

12 Akpınar Köyü, Prostanna Antik Kenti I.Der.Arkeolojik Sit 21.05.2004/6319 (Ant.K.K) 

13 

Serpil Köyü, 153,154,155,156,157,158 nolu 

Parsel İle Çevresindeki Antik Yol 

I.Der. Arkeolojik Sit 15.12.2005/730 (Ant.K.K) 

14 Eğirdir, Bağören, Kilise Kalıntıları I.Der. Arkeolojik Sit 17.07.2006/1076 (Ant. K.K.) 

15 Eğirdir Kale I.Der. Arkeolojik Sit 

07.03.1986/1978 (İzmir II Nolu 

K.K.) 

16 Eğirdir, Yeşilada, Mezarlık I-II Kültür Varlığı 15.03.1975/8300 (G.E.E.A.Y.K.) 

17 Eğirdir, Yeşilada Ada Camii Kültür Varlığı 15.03.1975/8300 (G.E.E.A.Y.K.) 

18 Eğirdir, Yeşilada, Aya Stefanos Kilisesi Kültür Varlığı 15.03.1975/8300 (G.E.E.A.Y.K.) 

19 Eğirdir, Yeşilada, Şeyh Muslihittin Türbesi Kültür Varlığı 15.03.1975/8300 (G.E.E.A.Y.K.) 

20 Eğirdir, Yeşilada, 10 adet konut Kültür Varlığı 13.07.1984/304 (T.K.V.K.Y.K.) 

21 Eğirdir, Yeşilada, Hamam Kültür Varlığı 

19.03.1996/2899 

(Ant. K.K.) 

22 Eğirdir, Sarıidris, Tapınak Mallos Kültür Varlığı 

14.02.1997/3290 

(Ant. K.K.) 

Tablo G.4. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan 

Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Eğirdir İlçesi) 

243




1 Yeşilköy, Hanönü Mevkii, Ertokuş (Kudret) Hanı Kültür varlığı 14.05.1976/0013 (G.E.E.A.Y.K) 

2 

Madenli Köyü, Kötürnek Höyük, Yaka Köyü, Yaka 

3 adet 

Höyük, İskele Mevkii, İskele Höyük 


22.05.1990/0760 (Ant.K.K) 

3 Merkez,33 Ada,21 Parselde Abdülgaffar Camisi Kültür varlığı 31.07.1998/3918 (Ant.K.K) 

4 Höyükönü Mevkiindeki Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 29.08.2001/5152 (Ant.K.K) 

5 Avşar Köyünde Bulunan Hamam Kültür varlığı 07.08.2003/5966 (Ant.K.K) 

6 

Afşar Köyü, 5954 Parseldeki Cami İle Afşar Çayı 

Üzerindeki Selçuklu Köprüsü 

Kültür varlığı 10.02.2005/246 (Ant.K.B.K) 

7 

Afşar Köyünde 5955 ve 6037 Parsellerdeki Sivil 

2 adet 

Mimarlık Örnekleri 

Kültür varlığı 



Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Gelendost İlçesi) 



1 Köy Enstitüsü Binaları 8 adet Kültür Varlığı 14.04.2000/4584 (Ant.K.K) 

2 Koçtepe Köyü, İncirli Kaya Mevkiinde Kaya Mezarları I.Der. Arkeolojik Sit 29.8.2001/5146 (Ant.K.K) 

3 Cami Mah, 8147 Parseldeki Eski Hamam Kültür Varlığı 11.11.2003/6094 Ant.K.K) 

4 Gümüşgün Köyü, İstasyon Yapıları Kompleksi Kültür Varlığı 11.11.2003/ 60 98 (Ant.K.K) 

5 Gönen Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/759 (Ant.K.K) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Gönen İlçesi) 



1 

Dörtyol Mevkii, Keçiborlu Höyük, Kılıç Köyü, I.Der. Arkeolojik Sit 

Kılıç Höyük 

22.05.1990/760 (Ant.K.K) 

2 30 Ada 1 Parseldeki İstasyon Yapıları Kompleksi Kültür Varlığı 11.11.2003/6069 (Ant.K.K) 

3 Senir Beldesi, Kurtilyas Mevkiindeki Kalıntılar I.Der. Arkeolojik Sit 21.05.2004/6321 (Ant.K.K) 

4 

Senir Beldesi, Hacı Hüseyin, Hacı Emin, Hasan 3 adet Kültür Varlığı 

Hüseyin Sarnıçları 

23.12.2004/163 (Ant.K.K) 

İncesu Beldesi,3540 Parseldeki Cami,3247 


5 Parseldeki Koca Çeşme 3373 Parseldeki Aslanlı 

25.03.2005/332 (Ant.K.K) 

Çeşme,3641 Parseldeki Çelikli Çeşme 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Keçiborlu İlçesi) 



1 

Uluğbey Kasabası, 49 Ada,2244 Parselde 

Bulunan Veli Baba Külliyesi 

Kültür Varlığı 14.9.1988/0387(İzmir II.N.K.K) 

Gençali Köyü, Gençali Höyük, Büyükabacı 

2 

Köyü, Aralık ve Tohum Kesen Höyük, Garip I.Der. Arkeolojik Sit 

Köyü, Garip Höyük, Ortayazı Köyü, Güreme 

(6 adet) 

22.05.1990/0760(Ant.K.K) 

Höyük, Yassıören Köyü, Yassıören Höyük 

3 

Garipköyü, Kapıderesi Mevkiindeki Sedir 

Ağaçları 

3 adet anıt Ağaç 17.05.2000/4604(Ant.K.K) 

4 

Yassıören Beldesi, Delipınar Mevkii, Toprak 

2 adet 

29..062004/6357(Ant.K.K) 

5 

Tepe I Ve II Nolu Tümülüsler 

Gençali Köyü, Bozdurmuş Mahallesindeki 

Kalıntılar Çeştepe I ve II nolu Tümülüsler 




29.06.2004/6358(Ant.K.K) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Senirkent İlçesi) 

244


TURİZM 


1 Sağrak Köyü, Adada Antik Kenti I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0364 (İzmir II.N.K.K) 

2 Kesme Kasabası, Kocaköy Kalıntıları I.Der. Arkeolojik Sit 01.07.1992/1491 (Ant.K.K) 

3 Yeşilyurt Köyü, Sülüklü Tepe Mevki I.Der. Arkeolojik Sit 10.02.1994/2132 ( Ant.K.K) 

4 

Sığırlık Köyü, Sığırlık Iİ. ve II. Nolu Kaleleri, 

Yedikilise Mevki 

3 adet I.Der. Arkeolojik Sit 14.02.1997/3292 (Ant.K.K) 

5 

Çandır Köyü, Kırcazeytin Mahallesindeki Kilise 

Kalıntısı 

Kültür Varlığı 28.02.2003/5798 (Ant.K.K) 

6 

Gümü Köyü, Çamlıburun Tepe Mevkiindeki 

Antik Kalıntılar 

I.Der. Arkeolojik Sit 11.11.2003/6100 (Ant.K.K) 

7 Kasımlar Beldesi Zorila Antik Kenti I.Der. Arkeolojik Sit 21.05.2004/6319 (Ant.K.K) 

8 

Kesme Beldesi, İdrisler (Demirliktepe Sarnıcı) 

İle Çığdüşmez Asarı 

2 adet I.Der. Arkeolojik Sit 21.05.2004/6319 (Ant.K.K) 

9 

Boğazköy, Yenimahalle, Zengi Deresi Semti, 

Eşektaşı Tepesindeki Yerleşim Alanı 

I.Der. Arkeolojik Sit 23.12.2004/168 (Ant.K.B.K) 

10 

Boğazköy, Aytaşı Mevkiindeki Ablapınarı 

Çeşmesi 

Kültür Varlığı 10.02.2005/243 (Ant.K.B.K) 

11 

Hacıahmetler Köyü, Keşan Mevkii 183 Ada 102 

Parseldeki Kalıntıların Bulunduğu Alan 

I.Der. Arkeolojik Sit 10.02.2005/244 (Ant.K.B.K) 


Çobanisa Köyü, Deliamettaşı Mevkiindeki 

Kilise Kalıntısı 

Kültür Varlığı 06.5.2005/421 (Ant.K.B.K) 

13 Çandır Köyü, Yazılı Kanyon I.Der. Arkeolojik Sit 26.10.2005/656 (Ant.K.B.K) 

14 Sütçüler Sefer Ağa Camisi Kültür Varlığı 26.05.2006/1045 (Ant.K.B.K) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Sütçüler İlçesi) 

Şarkîkaraağaç İlçesi 


1 Salur Köyü, Enevre Mevkiindeki Arkeolojik Kalıntılar I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0366 (İzmir II:N.K.) 

2 Çavundur Köyü, Çavundur Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0368 (İzmir II:N.K.K) 

3 Ördekçi Köyü, Ördekçi Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0370 (İzmir II:N.K.K) 

4 Salur Köyü, Salur Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0371 (İzmir II:N.K.K) 

5 Armutlu Köyü, Armutlu Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0372 (İzmir II:N.K.K) 

6 Karayaka Köyü, Karayaka Höyüğü I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0374 (İzmir II:N.K.K) 

7 Kıyakdede Köyü, Kıyakdede Höyüğü I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0375 (İzmir II:N.K.K) 

8 Araklı Köyü, Araklı Höyüğü I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0376 (İzmir II:N.K.K) 

9 Karaçayır Köyü, Karaçayır II Höyüğü I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/0377 (İzmir II:N.K.K) 

10 

Örenköy, Örenöy Höyüğü, Beyköy Köyü, Bey-köy 

Höyüğü, Göksöğük Köyü, Nudra Höyüğü 

3 adet I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/0760( Ant.K.K) 

11 24 Ada 1 Parseldeki İlköğretim Okulu Kültür Varlığı 01.05.2002/5423( Ant.K.K) 

12 Ulvikale Mahallesi, Kürt Cami Kültür Varlığı 27.12.1989/1060 (İzmir II. Nolu K.K) 

13 

Orta Mahalle, 30 Ada 5 Parseldeki Hükümet 

Konağı 


14.06.2001/5017 ( Ant.K.K) 

14 Köprüköyü, Kuz Mahallesi, Erenlik Tepesi Mevkii I.Der. Arkeolojik Sit 16.10.2001/5176 ( Ant.K.K) 

15 Salur Köyü, Kızılkale Tepe, Anabura Antik Kenti I.Der. Arkeolojik Sit 17.10.2004/61 ( Ant.K.B.K) 

16 

Ördekçi Köyü, Sivri Tepedeki Kalıntılar 


Ördekçi Köyü, Cennet yayla Mevkiindeki Antik 


Kalıntılar 

23.12.2004/167 ( Ant.K.B.K) 

17 Başdeğirmen Köyü, Saray Mezarlığı Mevkii I.Der. Arkeolojik Sit 10.02.2005/245 ( Ant.K.B.K) 

18 

Çarıksaraylılar Beldesi Büyükekiz Tepesi 

Mağarası ve Çevresi 

I.Der. Arkeolojik Sit 25.3.2005/330 ( Ant.K.B.K) 

19 

Cumhuriyet Meydanı, 61 Ada 1 Parseldeki Sultan 

Fatih (Cami Kebir ) Camisi 


24.6.2005/502 ( Ant.K.B.K) 

20 Ş.Karaağaç, Karaçayır-I Höyüğü I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/378 (İzmir II. Nolu K.K.) 

21 Ş.Karaağaç, Yeniköy Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 07.09.1988/371 (İzmir II. Nolu K.K.) 

22 Ş.Karaağaç, Göksöğüt Antik Kalıntıları I.Der. Arkeolojik Sit 30.03.2006/886 ( Ant.K.B.K) 

23 Ş.Karaağaç, Kireli Han Kültür Varlığı 20.12.1975/8799 (G.E.E.A.Y.K.) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Şarkikaraağaç İlçesi) 

245




1 Güneşyeri Mahallesi Belediye Hizmet Binası Kültür varlığı 09.11.1984/0485 (T:K.T.V.K.Y:K) 

2 Merkez, Taş Medrese Kültür varlığı 04.09.1985/1393 (T:K.T.V.K.Y:K) 

3 

Apollonia Antik Kenti İçinde Yer alan Alaaddin 

Bey Bülbül Alemdar Camii, Baltabey ve Karabey 

Hamamı, Aslanlı, Büyük, Gafle ve Muhittin 

11 adet Kültür varlığı 07.09.1988/0365 (İzmir II:N.K.K) 

Çeşmesi, Cirimbolu Köprüsü, Minare, Kale 

4 Bahçe Mahallesi, Bahçe Camii Kültür varlığı 14.09.1988/0384(İzmir II:N.K.K) 

5 Eski Kasaba Mevkii, Apollonia Antik Kenti I.III. Der. Arkeolojik Sit 15.06.1994/2237 (Ant.K.K) 

6 Uluborlu, Küçük Kabaca, Ardıç Ağacı Doğal Anıt 22.11.2002/5700 (Ant.K.K) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Uluborlu İlçesi) 


SN YER TÜRÜ KARAR TARİH VE 

1 Hisarardı Köyü, Pisidia Antiochia Antik Kenti I.III. Der. Arkeolojik 27.12.1989/1061(İzmir II. 

2 Dedeçam Köyü, Kırkuyusu Höyük, Kozluçay I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/0760(Ant.K.K) 

3 Tokmacık Köyü, Tokmacı Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/760(Ant.K.K) 

4 Kumdanlı Köyü, Kumdanlı Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/760 (Ant. K.K) 

5 Bağkonak Köyü, Dörtyol Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/760 (Ant. K.K) 

6 Kurusarı Köyü, Kurusarı Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/0760 (Ant. K.K) 

7 Özgüney Köyü, Kocakuyu Mevkii, Men Kutsal I.Der. Arkeolojik Sit 22.05.1990/0764 (Ant. K.K) 

8 Merkezde Bulunan Çınar Ağaçları 11.05.1992/1401 (Ant.K.K) 

9 Tokmacık Kasabası, Guzmahmutça Mevkii, I.Der. Arkeolojik Sit 08.09.1994/2303(Ant.K.K) 

10 21 Ada,1parselde Bulunan Devlethan (Çarşı) Kültür Varlığı 25.12.1998/4076 (Ant.K.K) 

11 Yukarı Mahalle,112 Ada,1 Parselde Bulunan Kültür Varlığı 29.06.1999/4260 (Ant.K.K) 

12 Yukarı Mahalle,111 Ada 1 Parseldeki Taşınmaz Kültür Varlığı 13.03.2002/5302 (Ant.K.K) 

13 Aşağıtırtar Köyündeki Gaziri Adası (Limnea)İle I.Der. Arkeolojik Sit 06.05.2005/422 (Ant.K.B.K) 

14 Kumdanlı Beldesindeki Tümülüs I.Der. Arkeolojik Sit 04.08.2005/519 (Ant.K.B.K) 

15 Eyüpler Köyündeki Çeşme Kültür Varlığı 26.10.2005/657 (Ant.K.B.K) 

16 Kumdanlı, Gligli Höyük I.Der. Arkeolojik Sit 26.10.2005/658 (Ant.K.B.K) 

Tablo G.12. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan 

Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Yalvaç İlçesi) 



1 

Y.Bademli, Kızıldağ Milli Parkı Kasnaklı 

Mevkiinde Kasnak Meşeleri 

5 Adet Anıt Ağaç 17.08.2004/689 (Ant.K.K) 

Tablo G.13. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından 

Tescili Yapılan Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları 

G.1.2.5.Sosyo – Kültürel Yapı 

Kütüphaneler 

Sosyal ve kültürel hayatın bir parçası olan kütüphaneler Isparta’da çok önemli yer tutmaktadır. İlde 1783 

yılında Halil Hamit Paşa Halk Kütüphanesi ve 1892 yılında Yalvaç Hacı Ali Rıza Efendi Halk Kütüphanesi ile 

başlayan kütüphanecilik büyük gelişme göstermiştir. Kütüphane sayısı bakımından Isparta ili Türkiye 

genelinde ilk 10 arasında yer almaktadır. 

246

TURİZM 

Isparta’nın kütüphanesiz ilçesi yoktur. 34 halk kütüphanesi ile hizmet verilmektedir. Hedef kütüphanesiz 

kasaba bırakmamak ve kütüphanelerin modern bir ortamda hizmet vermesini sağlamaktır. Bu amaçla Merkez 

Gülistan 75. Yıl Halk Kütüphanesi, Atabey Halk Kütüphanesi ve Uluborlu Halk Kütüphanesi İl Özel İdare 

imkanlarıyla yaptırılmıştır. 

Hamit Halil Paşa İl Halk Kütüphanesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye işletmesine bağlı 

1 adet Kitap Satış Mağazası bulunmaktadır. 

Isparta’da 1783 yılında kurulan ilk kütüphaneye adını veren Halil Hamid Paşa, 1736’da Isparta’da 

doğmuş ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde Sadrazam olarak görev yapmıştır. Kütüphanede başlangıçta 500 

cilt yazma eser bulunmaktaydı. Daha sonra yapılan bağışlarla ve Eğirdir İlçesi Yılanlıoğulları’ndan Şeyh Ali 

Ağa’nın kitaplığından nakledilen eserlerle zenginleşmiştir. Kütüphane bir süre müftüler tarafından yönetilmiş, 

binası yetersiz olduğundan Halkevi binasına (1939) ve daha sonra şimdiki binasına taşınmıştır (1969). 

Kütüphanede bulunan 1692 adet el yazması eser 1994 tarihinde Konya Bölgesi Yazma Eserler Kütüphanesine 

nakledilmiştir. H.H. Paşa Halk Kütüphanesi’nde 2002 yılı içerisinde İnternet Erişim Hizmeti oluşturulmuştur. 

Basın Yayın Organları 

Kitle iletişim araçları diğer bir ifadeyle medya, günümüzde dünya toplumlarının olmazsa olmazı 

durumundadır. Kitle iletişim araçları ulusların milli sınırlarını ve coğrafi uzaklıklarını sanal olarak ortadan 

kaldırmış bulunmaktadır. Yerel kitle iletişim araçları yayın/yayım yaptıkları bölgelerde etkin olabilmektedirler. 

Bölgenin yöneticilerini, çalışanlarını ve kamu oyunu bilgilendirme ve yönlendirme güçlerine sahiptirler. 

1923 yılında Sidre Dergisi, 1934-1949 yılları arasında çıkarılan Ün Dergisi ile 1925 yılında Isparta 

Gazetesi ve 1936 yılında çıkarılan Gül Yurdu gazeteleri Isparta’da basın ve yayın faaliyetine öncülük 

etmişlerdir. 

Gazetenin Adı Yayım Dönemi Yayım Yeri Kuruluş Tarihi 

Demokrat Gazetesi Günlük Isparta 1947 

Isparta Gazetesi Günlük Isparta 1960 

Gülkent Gazetesi Günlük Isparta 1976 

Gülses Gazetesi Günlük Isparta 1991 

Akdeniz Gazetesi Günlük Isparta 1994 

Çözüm Gazetesi Günlük Isparta 1995 

Haber Gazetesi Günlük Isparta 1998 

Çağrı Gazetesi Günlük Isparta 2000 

Hakimiyet Gazetesi Günlük Isparta 2002 

Haber Ekspres Gazetesi Günlük Isparta 2003 

Gülistan Gazetesi Haftalık Isparta 1983 

BES Gazetesi Haftalık Isparta 2001 

Reform Gazetesi Haftalık Isparta 2002 

Oluşum Gazetesi Haftalık Isparta 2003 

Eğirdir Demokrat Gazetesi Haftalık Eğirdir 1954 

Eğirdir Akın Gazetesi Haftalık Eğirdir 1971 

Eğirdir Ekspres Gazetesi Haftalık Eğirdir 1999 

Senirkent Gazetesi 15 Günlük Senirkent 1991 

Öz Yalvaç Gazetesi Haftalık Yalvaç 1969 

Yalvaç Yeni Haber Gazetesi Haftalık Yalvaç 1999 

Yeni Sütçüler Gazetesi Aylık Sütçüler 1998 

Tablo G.14: Isparta İli’nde Yayımlanmakta Olan Yerel Gazeteler 

İlde yayım yapan yerel radyo ve televizyonlar da Tablo G.15.de sunulmaktadır. 

İstasyonun Adı Frekansı Yayım Yeri Yayıma Başladığı Yıl 

Kanal 32 TV Bölgesel Isparta 1992 

BRT FM 101.0 Isparta 1992 

Doğuş FM 102.5 Isparta 1993 

FM 32 98.0 Isparta 1994 

Arkadaş FM 90.2 Isparta 1994 

Dilara FM 95.1 Isparta 1994 

Özşen Radyo 93.0 Ş. Karaağaç 1995 

Radyo Net 92.5 Isparta 1995 

Tablo G.15: Isparta İli’nde Yayım Yapan Radyo ve Televizyonlar 

247


İnternet Kullanımı - Isparta Valiliği WEB Sitesi 

Bütün ülkede çok hızlı yayılan bilgisayar kullanımı ve internetten yararlanma olgusunun yansımaları 

tüm kentsel yerleşmelerde, kamu ve özel kesimde belirgin olarak görülmektedir. Bu bağlamda Isparta İli’nde 

internet kullanım bilincini ve kullanımını yaygınlaştırmak, İli tanıtmak ve İl’e ait bilgilerin aracısız halka 

ulaşmasını sağlamak, internet teknolojisinin sağlamış olduğu bütün olanaklardan en üst düzeyde faydalanmayı 

sağlamak, E-Devlet Projesinin alt yapısını oluşturmak amacıyla Isparta Valiliği (Kamu Kurum ve Kuruluşları) 

ve SDÜ Rektörlüğü arasında bir protokol imzalanmıştır. 

Bu proje ile Isparta Valiliği Web Sitesi’nin güncelleştirilmesi, Isparta’nın tarihi, kültürel, doğal, turistik 

Web değerlerinin sanal ortamda tanıtılması ve reklamı, Isparta Tanıtım CD’sinin hazırlanması ve E-Devlet 

projesinin alt yapısı oluşturulmuş olacaktır. Bilgiler “Isparta gov.tr ” isimli Web sayfasında yayınlanacaktır. 

Ayrıca Isparta Valiliği ile SDÜ Rektörlüğü arasında “İnternet Haftasını Kutlama” ve E-Devlet Projesinin 

altyapısını oluşturmak amacıyla “İnternet Haftasını Kutlama ve Kamu Kurumları Web Tasarımı” protokolü 

imzalanmıştır. 

Müzeler / Sanat Galerileri 

Isparta İli’nde iki müze bulunmaktadır. Müzelerden birisi Isparta Kenti’nde, diğeri Yalvaç’ta 


Isparta Müzesi’nin nüvesi 1933 yılında Isparta Halkevi’nin bir odasıdır. Odanın çevreden toplanan 

arkeolojik eserlerin korunması ve sergilenmesi amacı ile düzenlenmiştir. Halk evlerinin kapatılması ile bu 

eserler depolanmış, bir bölümü de kaybolmuştur. Isparta uzun yıllar müzesiz kalmıştır. 1971 yılında Müze 

yapımına başlanmış 1985 yılında Etnoğrafya Müzesi olarak açılabilmiştir. Müzeye 1989 yılında arkeoloji 

bölümü eklenmiştir. 1999 yılında başlatılan ve 2003 yılında bitirilen onarım ve düzenleme çalışmaları sonunda 

yeni salonlar eklenmiş ve müze bugünkü halini almıştır. Müzede 16 bini aşkın eser bulunmaktadır. 

Yalvaç’ta müzecilik faaliyetleri 1947 yılında, çevreden toplanan arkeolojik eserlerin depolanması ile 

başlamıştır. 1963 yılında yapımına başlanan bugünkü müze 1966 yılında ziyarete açılmıştır. Prehistorik eserler 

bölümü ile büyük ve küçük salon olarak adlandırılan salonlarda ve açık teşhir bölümünde çok sayıda eser 

sergilenmektedir. 

Isparta Güzel Sanatlar Galerisi de sergiler ve kurslarla faaliyetlerini sürdürmektedir. 

Folklor/Giyim 

Yöresel giyim konusunda çok ayrıntılı bilgiler bulunmakla birlikte burada sadece bu bilgilere ilişkin ana 

başlıkların verilmesiyle yetinilecektir. 

Örneğin erkek kıyafetleri; 

Memleket eşraf ve ayanının kıyafeti 

Tüccar sınıfının kıyafetleri 

Esnaf ve sanatkârların kıyafeti 

Ulema kıyafetleri 

Şeyh ve derviş kıyafetleri 

Çocuk kıyafetleri, olarak kümelendirilip ayrıntılı olarak özgün nitelikleri ortaya konabilmektedir. 

Kadın kıyafetlerinde de durum aynıdır. Günlük yaşamda, düğün vb törenlerde, sokakta ve evlerde 

giyilen kıyafetlerde ayrıntılı özgün nitelikler vardır. 

Folklor/Yeme - İçme 

Bu konuda da çeşitlilik ve özgünlük egemendir. Ekmekler – pideler, çorbalar, et ve sebze yemekleri, 

aşlar – pilavlar, börekler, çörekler, tatlılar, hoşaflar yöreye özgü nitelik ve çeşitlilikte varlığını sürdürmektedir. 

Folklor/Barınma 

Günlük yaşamın sürdüğü evler ve kullanılan eşyalar da folklorik nitelikleri ile anılmaya değer bir kültür 

birikiminin sonucudur. 

Folklor/Kültürel etkinlikler 

Aşağıda Isparta İli’ndeki kültürel etkinlikler ilçelere göre açıklanmışlardır. 

248

TURİZM 

G.1.2.5.1.İlçelerde Sosyo-Kültürel Yapı 

Merkez İlçe 

Unutulmaya yüz tutmuş gelenekleri yeniden canlandırarak, gelecek nesillere en iyi şekilde 

aktarmayı hedefleyen Isparta Belediyesi, manevi kalkınmayı ve insanı hedefleyen kültür faaliyetlerine 

önem vermektedir. Bu düşüncelerle şu etkinlikler yapılmaktadır: Nevruz- Hıdırellez Şöleni, Gül, Halı 

Kültür ve Turizm Festivali, Kiraz Bayramı, Çamyol-Yörük Şöleni, Kurban İndirme Şöleni, Toplu Sünnet 

Şöleni bunlardan bazılarıdır. 

Belediye bünyesinde faaliyet gösteren Kültür Sarayı Isparta’nın kültürel etkinliklerinin yapıldığı 

önemli salonlardan biridir. Salon resmi ve özel kurum ile kuruluşlara, türlü etkinlikler için tahsis 

edilmektedir. 

Aksu İlçesi 

Belediyece, her yıl ata sporumuz olan güreşler tertip edilmektedir. Güreşlere diğer il ve ilçelerden 

güreşçiler ile çok sayıda güreş sever katılmaktadır. 


Son yıllarda kültür ve eğitim çalışmalarına da hız verilmiştir. Gençlerin spor yapmalarına imkan 

tanımak için standartlara uygun çim futbol sahası, halı saha ve kapalı spor salonundan oluşan kompleks 

ilçenin sportif faaliyetlerine büyük katkılar sağlamaktadır. Belediyece kurulan kültür ve sanat topluluğu, 

tiyatro ve halk oyunları grupları her yıl yeni oyunlarla seyircileriyle buluşmaktadır. 

Eğirdir ilçesi 

Eğirdir’in sosyo-ekonomik ve kültürel yönden gelişmesini sağlamak düşüncesiyle Belediye’nin 

organizatörlüğünde 31 Ağustos - 1 Eylül 2001 tarihleri arasında 1. Eğirdir Sempozyumu ve 1. Eğirdir 

Kültür ve Turizm Festivali düzenlenmiştir. 

Eğirdir Belediye Tiyatrosu kurularak, halkın sanat ile iç içe olmaları sağlanmaktadır. Isparta 

Valiliği, Eğirdir Kaymakamlığı ve Eğirdir Belediyesi işbirliğinde Gençler ve Büyükler Türkiye Bisiklet 

Şampiyonası’nın organizasyonu 6-8 Haziran 2003 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. 


İlçede her yıl 17 Eylül günü Miryakefelon Zaferi kutlanmaktadır. Elma Festivali düzenlenmektedir. 


İlçenin koruluğundaki türbe Yunus Emre ve hocası Taptuk Emre’ye mal edilmiştir. İlçede her yıl 

Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Belediye’nin katkıları ile Yunus Emre’yi Anma ve Aşure Şenlikleri 

yapılmaktadır. Belediyece türbenin bulunduğu mevkide çevre düzenlemesi ve gerekli çalışmalar 


Gönen Öğretmen Okulu 1939 yılında önce Köy Eğitmenleri Kursu Okulu olarak açılmış daha sonra 

ise 1940 yılında köy enstitüsü olarak kurulmuştur. 1940 yılından itibaren eğitim ordusuna katılan Gönen 

Köy Enstitüsü mezunları, her yıl bir araya gelerek, Kuru fasulye günlerini kutlamakta ve birlikte yemek 

yemektedirler. 

Belediyenin öncülüğünde kurulan Gönen spor takımının ve öğrencilerin sosyal ve kültürel 

faaliyetleri Belediye’ce desteklenmektedir. 


İlçe halkının sosyal ve kültürel etkinliklere, şölen ve sergilere olan ilgisi ve katılımı oldukça 

fazladır. Belediye etkinliklerin tamamında görev almaktadır. 1998 yılından itibaren her yıl Ağustos 

ayında Keçiborlu Kültür ve Domates Festivali düzenlenmektedir.Ardıçlı köyünde 1996 yılından beri 

249


düzenlenen Yörük ve Türkmen Şöleni’nde yöresel halk oyunları, at yarışları yapılmakta, halk ozanları ve 

sanatçılar tarafından konserler verilmektedir. Şölende özellikle bölgedeki Yörüklerin geleneksel yaşam 

tarzlarından örnekler sergilenmektedir. 

Doğa ve güzelliğin iç içe olduğu Kozluca Taşoluk Yaylasında ilk şölen 2000 yılında 

düzenlenmiştir. Her yıl geleneksel olarak yapılmakta olan şölende yöresel oyunlar oynanır ve konserler 

verilir. 


Yörede, ilçe merkezinde her yıl Santral Mesireliği’nde Temmuz ayının 3. haftasında Kocadağ 

Gençlik Şenliği düzenlenmektedir.Uluğbey Kasabasında her yılın Ağustos ayında Velibaba Sultan’ı 

Anma ve Pilav Festivali ,Büyükkabaca Kasabasında ise her yıl Eylül ayı içerisinde Elma ve Kültür 

Festivali düzenlenmektedir. 


Dut pekmezi üretimi, bugün eski önemi kaybetmesine karşın, devam etmektedir. İlçede her yıl Dut 

ve Dut Pekmezi Festivali yapılmaktadır. 


İlçeden ayrılmış hemşehrileri bir araya getirmek, kaynaştırmak, ilçeyi tarihi ve kültürel yönden 

tanıtmak amacı ile Helva Şenlikleri yapılmaktadır. 1972 yılından itibaren bu faaliyet 1999 yılından 

itibaren “Helva Bayramı ve Sünnet Şöleni” olarak kutlanılmaya başlanmıştır 


İlçede 27 yıldır Altın Kiraz ve Yağlı Pehlivan Güreş Şenlikleri kiraz toplama mevsimi olan Haziran 

ayının son haftası ile Temmuz ayının ilk haftasında yapılmaktadır. 


İlçe sınırları içerisinde bulunan anıtsal yapılarda gerekli görülen restorasyon çalışmalarına 

başlanması, bu eserlerin gelecek kuşaklara aktarılması, milli folklorumuzun yaşatılması, İlçenin turizmde 

istenilen seviyeye gelmesi, İlçeyi hem yurt içinde hem de uluslararası düzeyde tanıtmak amacıyla; Pisidia 

Antiocheia Kültür, Turizm ve Sanat Festivali, düzenlenmektedir. Yalvaç Belediyesi, Mimarlar Odası 

Antalya Şubesi ve Çekül ortaklığı ile “Yalvaç Kültürel-Doğal Değerlerinin Korunması, Geliştirilmesi ve 

Turizmin Çeşitlendirilmesi” projesi yaşama geçirilmiştir. Projeye destek amacıyla 2001 ve 2002 yaz 

dönemlerinde Yıldız Teknik Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi 

Mimarlık Bölümü öğrencilerine yaz okulu açılmış, sivil mimari örneklerinin rölöve çalışmaları 

yapılmıştır. Bu çalışmalara uygun olarak dış cephe giydirmeleri yapılmaktadır. Ayrıca projeye İçişleri 

Bakanlığı, Kültür Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, Isparta Valiliği, Ankara Üniversitesi, Akdeniz 

Üniversitesi fikir ve çalışmalarıyla destek vermektedir. 

Yalvaç Yerel Gündem 21, Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği (IULA)’nın Doğu Akdeniz ve 

Ortadoğu’da faaliyet gösteren IULA-EMME’nin üyelerindendir. Yerel Gündem 21 kapsamında çalışma 

programları oluşturularak çalışmalar yapılmıştır. Mahalle fırınları Yalvaç açısından önemli yere sahiptir. 

Bu fırınların ve geleneklerin yaşatılması, bu kültürün kaybolmadan diğer nesillere taşınmasını 

sağlayacaktır. Bu binaların yenilenerek, ev ekonomisine katkı sağlaması da ayrı bir amaçtır. 


Belediye meclisinin 06.06.2002 tarih ve 2/6 sayılı kararı ile her yıl Yenişarbademli Kültür Turizm 

ve Yayla Festivali düzenlenmesine karar alınmıştır. 

250

TURİZM 

Yukarıda ilçelere göre kısaca açıklanan kültürel etkinlikler Tablo G.16’da topluca sunulmaktadır. 

YEREL KUTLAMA ADI 

KUTLAMANIN 

YAPILDIĞI YER 

BAŞLADIĞI 

TARİH 

KUTLAMA 

TARİHİ 

SÜRE 

FESTİVAL 

Isparta Gül Halı,Kültür ve Turizm Festivali Isparta 2000 Komitesince 3 gün 

Isparta Davraz Kar Festivali Isparta 2003 Komitesince 3 gün 

Isparta Kiraz Festivali Isparta 2001 Komitesince 2 gün 

Kiraz Festivali ve Yağlı Pehlivan Güreşleri Uluborlu 1975 

Temmuz’un İlk 

Haftası 

2 gün 

Sütçüler Dut Pekmezi ve Turizm Festivali Sütçüler 1987 

Temmuz’un 2 

Haftası 

1 hafta 

Seyit Veli Baba Sultanı Anma Töreni ve Pilav 

Ağustos’un İlk 

Senirkent- Uluğbey 1989 

Festivali 

Cumartesi Günü 

1 gün 

Yalvaç Körküler Kardeşlik ve Sevgi Festivali 

Yalvaç Körküler 

Temmuzun İlk 

1994 

Kasabası 

Haftası 

3 gün 

Antiocheia Kültür ve Sanat Festivali Yalvaç 1982 Mayıs İçerisinde 3 gün 

Ş.Karaağaç Yeniköy Karpuz ve Kültür Festivali 

Ş.Karaağaç – 

Yeniköy 

1998 Ağustosun 3.Pazarı 1 gün 

Yalvaç Bağkonak Sugözü Festivali 

Yalvaç-Bağkonak 

Ağustos İlk Cmt. 

Ve Pazar Günü 

Sütçüler Ayvalıpınar Kül. Dayanış. Sevgi ve 

Kardeşlik Festivali 

Sütçüler-Ayvalıpınar 2001 Eylül İçerisinde 1 gün 

Keçiborlu Domates ve Kültür Festivali Keçiborlu 1997 Ağustos Ayı 1 gün 

Yalvaç- Kuyucak Kültür ve Üzüm Festivali Yalvaç -Kuyucak 2001 Ekimin 3. Haftası 2 gün 

Eğirdir Kültür ve Turizm Festivali Eğirdir Eylül İçerisinde 2 gün 

MAHALLİ KUTLAMA GÜNLERİ 

Atatürk’ün Ispartaya Gelişi Isparta 1978 6 Mart 1 gün 

17 Eylül 1176 Miryokefelon Zaferinin 

Yıldönümü 

Gelendost 1976 17 Eylül 1 gün 

ŞENLİKLER 

Nevruz – Yenigün Kutlamaları İl Çapında 1977 21 Mart 1 gün 

Hıdırellez Kültür Bahar Bayramı İl Çapında 1991 6 Mayıs 1 gün 

Zafer Birlik ve Dayanışma Şöleni 

Isparta Zafer 

Mahallesi 

1997 Ağustos İçinde 1 gün 

Isparta Yakaören Köyü Aslan Baba Aşure Isparta Yakaören 

Şöleni 

Köyü 

Nisan Ayı İçinde 1 gün 

1.Davras Kayak Merkezi Kozaağacı Yaylası Isparta B.Hacılar 

Yörük ve Türkmen Şöleni 

Köyü 

2001 Komitesince 1 gün 

Aksu Anamas Yörük Ve Türkmen Şenliği Aksu 1998 Ağustos İçinde 1 gün 

Aksu Sofular Köyü Geleneksel Kültür Şöleni Aksu- Sofular 2000 Temmuz ı İçinde 1 gün 

Geleneksel Kızıldağ Helva Şenliği Ş.Karaağaç 1972 Haziran İçinde 1 gün 

Gönen Yunus Emre’yi Anma Kültür ve Sanat 

Etkinlikleri İle Aşure Şenliği 

Gönen 1994 Haziran İçinde 1 gün 

Gönen-Gümüşgün Tez Mehmet ve Sinan Dede Gönen- Gümüşgün 

Anma Ve Aşure Yemeği 

Köyü 

600 yıl Nisan Ayı İçinde 1 gün 

Keçiborlu Kozluca Köyü Taşoluk Geleneksel Keçiborlu-Ardıçlı 1997 Ağustos İçinde 1 gün 

Yayla Kültür Şenliği 

Keçiborlu Kozluca 

Köyü 

2000 Temmuz ı İçinde 1 gün 

Eğirdir Havutlu Köyü Geleneksel Yörük Şöleni 

Eğirdir Havutlu 

Köyü 

1997 Komitesince 1 gün 

Kuleönü Kasabası Hıdırellez ve Uçurtma 

Şenliği 

Isparta Kuleönü 2001 6 Mayıs 1 gün 

Gönen Öğretmen Okulu Mezunları Kurufasülye 

Günü 

Gönen 1985 1 Temmuz 1 gün 

Senirkent Kapıdağı Gençlik Şenlikleri Senirkent 2000 Komitesince 1 gün 

Süleyman Demirel Üniversitesi Bahar Şenliği Isparta 1995 Mayıs Ayı İçinde 3 gün 

Tablo G.16: Festival, Şenlik ve Yerel Kutlama Günleri 

2 gün 

251


G.1.2.6. Sosyal Yapı Örgütlenmesi 

Sporda Örgütlenme - Kulüpler 

İlde 82 adet spor kulübü vardır. Bunların önemli bir bölümü sadece futbol kulübüdür. Sayıları 70’li 

yılların ortalarından başlayarak hızla artmıştır. 

Tarımsal Kırsal Hizmet Birlikleri 

Isparta İli’nde yerel yönetimlerin örgütlü davranma istemleri ve becerileri üst düzeydedir. Aşağıda 

sıralanan birliklerin adlarından da anlaşılacağı gibi kırsal kesime hizmet götürme, sulama konularının ağırlıkta 

olduğu çok sayıda birlik bulunmaktadır. 

Isparta İl ve Belediyeler Yurt Yaptırma Birliği 

Aksu Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Aksu Sulama Birliği 

Atabey Sulaması Sulama Birliği 

Eğirdir Meyve Üreticileri Birliği 

Gelendost İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Gelendost Sulama Birliği 

Gönen Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Keçiborlu İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Senirkent İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Senirkent Sulama Birliği 

Sütçüler İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Ş.Karaağaç İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Ş.Karaağaç Sulama Birliği 

Uluborlu Köylere Hizmet Götürme Birliği 

Yalvaç Mahalli İdareler Hizmet Birliği 

Yalvaç Sulama Birliği 

Hoyran Sulama Birliği 

Y.Bademli İlçesi Belediye Ve Köye Hizmet Götürme 

Y.Bademli Sulama Birliği 

Turizmi Geliştirme Ve Çevreyi Koruma Birliği 

G.2. TURİZM ÇEŞİTLERİ 

G.2.1. KIŞ TURİZMİ 

Davraz Kayak Merkezi 

Davraz Dağı Akdeniz Bölgesinin Göller yöresinde, Eğirdir ve Kovada Gölleri arasında yükselen ve 

Isparta Ovasını kuşatan dağ kütlelerinden birisidir. Bu dağ, 2637 m yüksekliktedir. Karasal İklimin hüküm 

sürdüğü merkezde kayak mevsimi aralık-nisan ayları arasıdır. Kar kalınlığı 50-200 m’dir. Çıplak bir yapıya 

sahip olan dağda çeşitli kış sporlarına olanak veren parkurlar bulunmaktadır. 

Uzunluğu 1155 m olan, 1000 kişi / saat kapasiteli telesiyej tesisi mevcuttur. Alt istasyon yükseltisi 

1674m, üst İstasyon yükseltisi 1961 m’dir. 4 km' ye ulaşan uzun parkurlar bulunan Davraz Kayak Merkezi’nde 

Kuzey Disiplini, Alp Disiplini, Tur Kayağı, Snow Board, Tele Mark yapılmaktadır. 

Davraz Kayak Merkezi Akdeniz bölgesinde Isparta il sınırları içerisinde il merkezine 26 km. 

uzaklıktadır. Isparta kent merkezi’nden kayak tesislerine belediye otobüs seferleri düzenlenmektedir. En yakın 

hava alanı olan Süleyman Demirel Havaalanı 58 km. uzaklıktadır. 

Kayak Merkezinde 50 yatak kapasiteli ve 150 kişilik restoran bulunduran Kayak Evi'nin yanı sıra İl 

Merkezi’nde ve Eğirdir ilçesinde bulunan toplam 600 yatak kapasiteli otellerden faydalanılabilir. 

G.2.2. İNANÇ TURİZMİ 

İnsanların sürekli yaşadıkları, çalıştıkları ve her zamanki olağan gereksinmelerini karşıladıkları yerlerin 

dışına, dini inançlarını gerçekleştirmek ve inanç çekim merkezlerini görmek amacıyla yaptıkları turistik amaçlı 

gezilerin turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi, İnanç Turizmi olarak tanımlanmaktadır. 

252

TURİZM 

Ulusal sınırları hesaba katmaksızın dünyada meydana gelen teknolojik değişiklikler insanları bir araya 

getirmektedir. Yazının icadından bu yana, belki de 9,000 veya 10.000 yıl önce, dünya üzerindeki bazı yerler, 

farklı kültür, uygarlık ve dinler arasında oluşan yakın ilişkilere sahne olmuştur. Gerek ilk çağ medeniyetlerinin 

Anadolu'da gelişmesi gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde havarilerin, ortaçağda ise Musevilerin 

bulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu, bu topraklara sığınmış 

olmaları, Türkler’in kendi dini olan İslamiyet'e ait eserlerin yani sıra çok sayıda sinagog ve kilisenin 

Anadolu'da yer almasına neden olmuştur. Günümüze kadar ulaşan bu eserler Türkiye'yi diğer ülkelerden daha 

avantajlı duruma getirmektedir. 

Bu bağlamda Isparta İli’nde var olan ve İnanç Turizmi kapsamında ele alınması ön görülen eserler 

sadece bulundukları yer belirtilerek sıralanmış, kültür değerleri ilgili bölümde ele alınmıştır. 

Aya Payana Kilisesi – Isparta Kenti 

Aya Yorgi Kilisesi - Isparta Kenti 

Aya Stefanos Kilisesi - Eğirdir Kenti 

St. Paul Kilisesi - Yalvaç Kenti 

Antik Pisidia bölgesi tarih öncesi çağlardan günümüze dek çok tanrılı dinlerden tek tanrılı dinlere kadar 

bir çok dine kucak açmış bir bölgedir. 

Bu bölgenin 2000 yıllık tarihine baktığımızda Museviliğin, Hıristiyanlığın ve daha sonrasında 

Müslümanlığın yan yana, bazen de iç içe olduğunu görmekteyiz. 

Hıristiyanlık dininin yayılmasında siyasi kişiliği ile çok önemli bir rol oynamış olan Hz. İsa'nın 12 

havarisinden St. Paul’un Pisidia bölgesinin başkenti Antiocheia'ya gelmesi, burada 2 sene kıl çadır dokuyarak 

hayatını kazanması ve farklı dinlere inanan insanlara hitap ederek, onlara Hıristiyanlığı anlatması, vaazlar 

vermesi, bu bölgenin, Hıristiyanlığın beşiği olmasına neden olmuştur. Daha sonra kilise yapımı serbest 

bırakılınca Antiocheia halkı, St. Paul'un anısına dünyanın ilk ve en büyük kilisesini 325 yılında Aziz'in ilk 

resmi vaazını verdiği Sinagog üzerine yapmışlardır. Dolayısıyla Hıristiyanlığın bu kadar hızla yayıldığı 

bölgede Hıristiyanlığı kabul eden rahibeler de kendilerine fiziki konumu nedeni ile Eğridir’in Nis Adası'nı, 

bugünkü adıyla Yeşil Ada'yı mekan olarak seçmişlerdir. Nis Adası'nın karşısındaki Karabağlar bölgesinin esas 

isminin Karıbağları olduğu ve rahibelerin bu bölgede üzüm yetiştirip, dünyanın en kaliteli şaraplarını 

ürettikleri araştırmalarla belirlenmiştir. Ayrıca çok yakın tarihimize kadar gelenek olarak gelen, Eğirdir’de 6 

yaşından büyük erkek çocukların alınmadığı, sadece kadınların gittiği mesire yerlerinin bulunması dünyanın 

ilk rahibelerinin Eğirdir Nis Adası'nda yaşadığını göstermektedir. 

1402 yılındaki Timur’un saldırısına kadar Nis Adası'nda yalnız kadınlara mahsus 18 adet manastır ve 

kilise bulunmaktaydı. Timur'un saldırısından çekinen Eğirdir halkı Nis Adası'na sığınmış, bunu fark eden 

Timur sallar yaptırarak, Nis Adası'na saldırmış ve adadaki manastırları yıkmıştır. Bu tarihten sonra adadaki 

Hıristiyan rahibelerin bir kısmı başka yere göçmüş, bir kısmı ise Müslüman halkla birlikte uyum içinde 

yaşamışlardır. Prof. Ramsey ve Bizans tarihçilerinin yazdığı Türk hoşgörüsü ve inançlara karşılıklı saygının 

bir örneği olarak belirtildiği gibi, halk Nis Adası'nda yaşayan Müslümanların namaz kılmak için fırtınalı 

havalarda Eğridir’e gitmelerinin zor olduğunu beyan ederek, adadaki kız kiliselerinden birinin Müslümanlara 

tahsisini 2. Osman'dan istemişlerdir. Padişah Hazretleri Atabey Medresesi’nden konuyu tahkik ettirmiş ve 

harap durumda olan kız kilisesinin Müslümanlarca tamir edilerek ve yalnız cuma ve iki bayram namazında 

kullanılmak üzere camiye dönüştürülebileceğine padişah fermanı olarak karar verilmiştir. Bu fermanın aslı Nis 

Adası'ndaki caminin duvarına asılmıştır. Bu padişah fermanı aşağıdaki gibidir: 

“Siddei Saadetime mektuplar gönderip, Eğirdir kasabası ceziresinde (Nis Adası'nda) 18 bab kınısa olup, 

kenaıs mezkureden (Adı geçen kiliselerden) kız kilisesi demekle maaruf kinisa camii olmak münasip olmakla, 

kendi mallarıyla, haraba müşerref olan yerlerin tamir edüp, Camii Şerif olmasın rica ettikleri, bildürüp izni 

hümayunu erzan kılınmıştır. Buyurdum ki, göresin, zikr olunan kınısa müstamel olmayıp, harap ve muattal ise 

kendi mallarıyla tamir ettürüp ikameti, Salat-ı Cuma ve iydeyn (Cuma ve iki bayram namazı kılınması) 

ettiresin. Şöyle bilesin, alameti şerifeme itimat kılasın. Hicri 1027, miladi 1618.” 

İnanç turizmi açısından Yalvaç ilçesi de büyük bir potansiyele sahiptir. Yalvaç ilçe merkezine 1 km. 

mesafede bulunan Pisidia Antiocheia antik kentinde bulunan kilise Hıristiyanlarca önemli sayılmaktadır. İ.S. 

46 yılında St. Paul ve Barnabas bu kilisenin yerinde bulunan Sinagog’da Hıristiyanlığı yaymak için ilk 

vaazlarını vermişlerdir. Sonradan burada St. Paul adına bir kilise yapılmıştır. Bu kilise Hıristiyanların yaptığı 

ilk kilisedir. Bu kilisenin günümüzde yalnız temelleri mevcuttur. Bu bölgede inanç turizmi ağırlıklı bir turizm 

253


türü olarak potansiyel taşımaktadır. Son çalışmalarda, Yalvaç St. Paul Kilisesi Turizm Bakanlığınca hazırlanan 

inanç turizmi kapsamına dahil edilmiştir. Ayrıca Haziran 1997 tarihinde Yalvaç'ta Uluslararası St. Paul 

Sempozyumu yapılmış olması da bölge turizmi açısından çok önemli bir girişimdir. 

Kültür ve Turizm Bakanlığınca Yalvaç'ın Hıristiyan alemi açısından önemli bir hac merkezi olabileceği 

kabul edilmektedir. Yalvaç'ın iyi bir tanıtımla Efes'ten daha iyi bir konuma gelebileceği düşünülmektedir. 

Düzenlenmiş olan bu uluslararası sempozyuma Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden 250 profesörün de katılmak 

istemeleri bölgenin önemini ortaya çıkarmaktadır. Bu potansiyelden Eğirdir ilçesinin de faydalanacağı ve 

Eğirdir konaklama tesislerinden bölgeye gelen turistlerin yaralanacağı düşünülmektedir. Yalvaç ilçesinin sahip 

olduğu inanç turizmi konusundaki bu büyük potansiyel Hıristiyanlık dininin kutsal kitabı olan İncil'de yer 

almaktadır. İncil'in 280'inci sayfasında yer alan “Elçilerin İşleri” başlığı altında Yalvaç ilçesinde yer alan 

Pisidia Antiocheia antik kentinden bahsedilmektedir. İncil'de yazılanlara göre: İsa çarmıha gerildikten sonra 

İsa'nın Havarileri Kıbrıs’a gitmişler ve daha sonra da Yuhanna isimli havari diğer havariler ile birlikte Kudüs'e 

gitmiştir. Paulus isimli havari ise tekrar Anadolu'ya dönerek, önce Pamfilya bölgesine gelmiş daha sonra ise 

Perge ve en son olarak Yalvaç ilçesinde yer alan Pisidia Antiocheia antik kentine yerleşmiştir. Pisidia 

Antiocheia antik kentine Paulus isimli bu havari yerleştikten sonra bugün St Paulus kilisesi altında bulunan 

Sinagog’da Yahudilere vaazlar vermiştir. Hıristiyanlığın yaygınlaşması üzerine MS 325 yılında buraya büyük 

kilise inşa edilmiştir. Görüldüğü gibi Yalvaç ilçesinin Hıristiyanlık alemi açısından öneminin İncil'de de 

vurgulanıyor olması Yalvaç ilçesinin önemini ortaya koymaktadır. Çünkü, günümüzde Hıristiyanlar Efes 

Antik kentine hacı olmak için gelmelerine rağmen İncil'de Efes'ten bahsedilmemektedir. Yalvaç ilçesinin bu 

durumu çok iyi kullanıldığı takdirde Hıristiyanlık aleminin dikkatleri bu yöreye çekilebilecektir. 

G.2.3.EKOTURİZM 

Ekolojik turistlerin tümünün motivasyon skorlarının ortalaması genel nüfusa oranla daha yüksektir. Bu 

da ekolojik turist nüfusunun daha sağlam seyahat motivasyonlarına sahip olduğunu göstermektedir. Bu grubun, 

seyahatlerinde ne isteyip istemedikleri hakkında kesin fikirleri olan, kendilerini seyahat etmeye adamış 

insanlar oldukları söylenebilir. Ekolojik turistlerin en çok ilgisini çekenler, vahşi hayat, su, dağ, park ve kırlık 

yerler gibi atraksiyon motivasyonlarıdır. Toplumsal motivasyonlar içinde de fiziksel aktivite, yeni yaşam 

tarzları, benzer ilgi alanlarına sahip insanlarla tanışma, macera yaşama ve mümkün olduğunca çok şey 

görebilme gibi konularla ilgilenirler. Ekolojik turistleri ilgilendiren canlı özellikler önem sırasına göre 

şunlardır: Tropik ormanlar, kuşlar, ağaçlar, yabani çiçekler ve memeli hayvanlar. 

G.2.3.1. Kuş Gözlemciliği 

Kuş gözlemciliği doğayı kuşların dünyasından tanımayı sağlayan bir gözlem sporudur. Türkiye’de kuş 

gözlemciliği son yıllarda hızla yayılmaktadır. Halen birçok ilde "kuş gözlem gurupları" oluşturulmuştur. 

Isparta İli’nde bulunan sulak alanlar, özellikleri açısından kuş gözlem alanı dırlar ve turizm potansiyeli vardır. 

Bu alanlar aşağıda kısaca tanıtılmaktadır. 

Burdur Gölü Burdur ve Isparta illeri arasında Burdur Merkez, Isparta Merkez, ve Keçiborlu ilçeleri 

sınırları içindedir. Yüzölçümü, 23700 km 2 dir. Kışın çok sayıda bulunan su kuşları açısından önem taşır. Nesli 

dünya çapında tehlike altında olan dikkuyruk için dünyadaki en önemli kışlama alanıdır. 

Eğirdir Gölü Isparta Eğirdir, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ilçeleri arasında bulunmaktadır. 

Yüzölçümü: 468 km 2 , denizden yüksekliği 918 m dir. 

Beyşehir Gölü Konya, Isparta İlleri arasında, Beyşehir, Hüyük, Yenişarbademli, Şarkikaraağaç 

ilçelerinde kıyısı olan bir göldür. 73.000 km 2 dir. Denizden yüksekliği 1123 m.dir. Büyük sayıda kışlayan su 

kuşu ile önemli kuş alanları arasındadır. 

Kovada Gölü Milli Parkı, Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Çandır-Baraj çevresi, Eğirdir Gölü 

Hoyran kısmı, Burdur Gölü’nün Keçiborlu ilçesi sınırları, Beyşehir Gölü’nün Yenişarbademli ve Ş.Karaağaç 

ilçelerini kapsayan alanlar kuş gözlemciliği için elverişli olup, her yıl bu bölgelere genellikle İngiltere ve 

Fransa’dan kuş gözlemcileri gelmektedir. Eğirdir Gölü, bölgede kışlayan küçük karabatak, macar ördeği, 

elmabaş patka, tepeli patka, sakarmeke ile Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüsü kazanmıştır. Özellikle Burdur 

Gölü, soyu dünya çapında tehlike altında olan dikkuyruklar için önemli kışlama alanıdır. Bu türün dışında kara 

boyunlu batağan, angıt, macar ördeği, elmabaş patka, tepeli patka, sakarmeke diğer önemli kuş türleridir. 

Ayrıca Mahmuzlu kızkuşu da Burdur Gölü çevresinde kuluçkaya yatmaktadır. Beyşehir Gölü’de ise macar 

ördeği, elmabaş patka ve sakarmekenin bulunması sebebiyle Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüsü kazanmaktadır 

254

TURİZM 

G.2.3.2. Endemik Bitki Gözlemciliği 

İlde endemik bitki gözlemciliği Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Kovada Gölü Milli Parkı Alanı, 

Dedegül Dağları etekleri, Çandır Yazılı Kanyon Tabiat Koruma Alanı, Sarpdağ etekleri, Çandır Söğüt 

Yaylası'nda yapılmaktadır. 

G.2.3.3. Foto Safari 

Kovada Milli Parkı, Sütçüler Çandır Yazılı Kanyon Tabiat Parkı, Eğirdir Yukarıgökdere Köyü Kasnak 

Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Eğirdir Akpınar Köyü, Yalvaç Men Tapınağı, Yalvaç Pisidia Antiocheia'sı, 

Yalvaç Aşağı Tırtar Köyü Kaya Mezarları, Hoyran Gölü, Şarkikaraağaç Kızıldağ Milli Parkı, Yenişarbademli 

Melikler Yaylası, Sütçüler Tota Yaylası foto safari için tercih edilen alanlardır. 

G.2.3.4. Trekking Parkurları 

*Eğirdir-Akpınar Köyü (8 km.) 

*Eğirdir-Oluklacı Yaylası ( 5 km.) 

*Yukarı Gökdere Köyü-Kasnak Meşesi Tabiatı 

*Koruma Alanı (10 km.) 

*Yukarı Gökdere Yol Çatı-Kovada Gölü Milli Parkı (10 km.) 

*Kovada Gölü Çevresi 

*Aşağı Gökdere,-Arbeterum (Ağaç Müzesi) - Su Çatı- Gökbüvet Kanyon– 

Çandır Yazılı Kanyon (30 km) kamplı 

*Sütçüler Batı İstikameti-Roma Harabeleri 

*Söğüt Yaylası-Yangın Kulesi-Akçal Tepesi 

*Aksu Zindan Mağarası-Aksu İlçe Merkezi (3 km.) 

*Yakaören köyü-Gelincik Tepesi 

*Eğirdir-Bedre plajı-Altınkum plaj tesisleri (8 km.) 

*Kasımlar-Fındık Kesme (kamplı) 

*Kesme-Asarcık-Çukurca (kamplı, 5 km.) 

Doğanın sunduğu eşsiz güzellikler de düşünülerek, Isparta ve Eğirdir Merkezleri konaklama yeri olarak 

seçilmek kaydıyla bölgeye gelebilecek olan seyahat acentelerine önerilebilecek dört günlük bir tur parkuru 

şöyledir 

I. gün: 08:30 Otelden ayrılış- Çandır yazılı kanyona hareket 

Kovada Gölünde fotoğraf molası 

12:00 Kanyona varış ve gezi 

14:00 Alabalık Restoranda yemek 

15:00 Sütçüler’e hareket – Alışveriş molası ( Kekik reçeli ve kekik çayı) 

17:00 Adada Antik kenti gezisi ve dönüş 

II. gün: 08:30 Yalvaç’a hareket 

Karabağlar mevkiinden adalar ve göl manzaralı fotoğraf molası 

11:30 Yalvaç’a varış müze gezisi ve öğle yemeği 

13:00 Kent gezisi 

15:30 Hayran gölü üzerinden dönüş Boyalı mevkiinde fotoğraf molası 

16.30 Otele varış 

III.gün: 08:30 Sagalassos antik kentine hareket 

09:00 Gölcük krater gölü gezisi 

10:00 İnsuyu mağarası gezisi 

12:30 Ağlasun’a varış ve öğle yemeği 

13:30 Kente varış ve gezi 

16:00 Isparta’ya dönüş 

IV.gün: 08:30 Otelden ayrılış – Aksu’ya hareket 

09:30 Zindan mağarasına varış ve gezi 

11:00 Pınargözü mağarasına hareket 

12:30 Pınargözü’nde piknik 

14:30 Beyşehir Gölü Kubadabat Sarayı gezisi 

16:00 Kızıldağ milli parkı gezisi 

255


G.2.3.5. Oryantiring 

Harita, pusula kullanılarak doğada hedef bulma spor dalıdır. Bölgede Gölcük Gölü ve çevresi, Kovada 

Milli Parkı alanı ve çevresi, Kasnak meşesi alanı, Davras Dağ Kış Sporları Merkezi ve çevresi, Çandır Yazılı 

Kanyonu Tabiat Koruma Alanı ve çevresi, Eğirdir Sivri Dağı Akpınar Köyü ve Prostanna Antik şehri ve 

çevresi bölgenin en ideal onyantiring yapılabilir alanlarıdır. 

G.2.3.6.Skuba 

Skuba su altı gözlemciliğidir. Eğirdir Gölünde seyahat acentelerinin programları doğrultusunda su altı 

gözlemciliği yapılmaktadır. 

G.2.3.7.Absailing 

Bölgede kaya tırmanışı dışında Kanyon ve kayalık bölgelerden iple iniş faaliyeti yapılmaktadır. Çandır 

Yazılı Kanyonunda, Eğirdir Sivri Dağında, Kovada Milli Parkında günübirlik turlarla, bir program dahilinde, 

genellikle pansiyon işletmecileri tarafından organize edilerek yapılmaktadır. 

G.2.3.8.Yayla Turizmi 

Yükseklikleri yer yer 3000 metreyi bulan dağlarla çevrili bölge adeta Akdeniz Bölgesi’nin damı 

niteliğindedir ve yayla turizmi için gerekli olan bir potansiyele sahiptir. Eğirdir ve yöresi Toroslar’ın kuzeye 

bakan yamaçlarında birçok özelliği olan dağ, yayla ve vadilerle çevrilidir. Bu yamaçlar yer yer sık ve çeşitli 

ağaçların donattığı ormanlarla kaplıdırlar. Yazın serin havaları ve soğuk pınarları ile kışın ise tatlı meyilleri ve 

yöreye göre uzun sayılabilecek karlı görünümleri ile doğayı sevenler için oldukça ilgi çekici yerlerdir. 

Eğirdir sınırları dahilinde Kurucaoluk, Camili, Belova ve Belova ve Belkuyu Yaylaları önemli 

yaylalardır. Ancak bölgenin önde gelen diğer başlıca yaylaları da şunlardır : Tota, Söğüt ve Zengi ve Sorgun 

yaylalarıdır. 

G.2.3.9.Kamp-Karavan Turizmi 

Bölgenin doğal değerleri araba ve karavan ile seyahat eden turistler için önemli bir tercih sebebidir. 

Ancak, yörede çok basit şekilde düzenlenmiş kamping sahaları olmakla beraber bunların sayıları ve hizmet 

düzeyleri yeterli değildir. Az bir yatırımla geliştirilecek kampingler, yörenin tanınması ve turistlerin bölgeye 

daha sık gelmelerine yardımcı olacaktır. Özellikle Eğirdir ve Beyşehir Gölleri kıyılarında daha organize 

şekilde düzenleme çalışmaları sürdürülmektedir. Kamping sahaları ayrıca, civardaki yaylalarda, ormanlık 

sahalarda kamp ve karavan turizmine cevap verebilecek turistik mahalleler de vardır. Bu alanlarda nitelikli, 

standartlara uygun sağlam bir alt yapıya sahip kamp alanlarının kurulması ile kamp ve karavan turizmi hızla 

gelişecektir. Bu çalışmalarda öncelikle Orman Bölge Müdürlüğü tarafından kurulmuş olan orman içi dinlenme 

ve kamping sahaları ele alınmaktadır. 

Eğirdir Bedre Koyu Özel İdare Tesisleri, Eğirdir Altınkum Plaj Kamping Tesisleri (Mavi bayraklı), 

Eğirdir Can Ada, Eğirdir Kovada Milli Parkı içerisinde kamp yapılabilir. Çandır Yazılı Kanyon girişinde ve 

Gölcük Gölü Turizm Merkezi ve Kızıldağ Milli Park alanları kamp ve karavan turizmine açıktır. 

G.2.3.10. Av Turizmi 

Bölgenin engebeli bir topoğrafya ve zengin bir bitki örtüsüne sahip olması yörede çeşitli yabani av 

hayvanlarının barınmasına imkan vermektedir. Fakat özellikle mahalli avcılarca usulsüz ve zamansız 

avlanmalar nedeniyle yörede doğal denge bozulmaktadır. Yöredeki av hayvanlarının sayısında azalma 

gözlenmektedir. Bu sebepten dolayı kara avcılığında, Eğirdir ve yakın çevresi bugün için geniş imkanlara 

sahip değildir. Ancak hâlâ civardaki orman, yayla ve ovalarda mevsimine göre tilki, keklik, tavşan, yaban 

domuzu, ördek, kaz, kurt, çakal gibi av hayvanları bulunmaktadır. Eğirdir Gölü’nün kuzeyinde kalan bölümü 

Hoyran Gölü adını taşır. Hoyran Gölü besin maddeleri bakımından daha zengin, sığ ve yer yer geniş sazlıklarla 

kaplıdır. Bu özellikler kuş varlığı açısından çok önemlidir. Kış aylarında ortalama otuz bin civarında su 

kuşunun bu bölümde barınıyor olması kara avcılığı açısından ayrı bir potansiyel oluşturmaktadır. 

G.2.3.11. Dağ Turizmi 

Yörenin dağlık bir yapıya sahip olması diğer turizm çeşitleri kadar dağ turizminin de tercih edilmesine 

neden olmaktadır. Yörede dağcılık sporuna gönül verenlerin değişik rota ve parkurlar kullanarak zirve 

yapabilecekleri Davras, Barla, Dedegül, Akdağ, Sarpdağı, Bozburun ve Eğirdir Sivrisi dağları bulunmaktadır. 

Bu yerler hakkında geniş bilgiler Spor Bölümünde ele alınmıştır. 

256

TURİZM 

Isparta bölgesinde dağ ve doğa sporları konusunda faaliyet gösteren ETUDOSD Derneği bölge hakkında 

bilgi alınabilen bir sivil toplum örgütüdür. 

G.2.3.12.Yamaç Paraşütçülüğü 

Isparta’da Single ve Tandem uçuşları şeklinde yamaç paraşütçülüğünün yapıldığı elverişli alanlar 

bulunmaktadır. Bu maksatla çevre illerden Isparta’nın değişik yerlerine gelen hava sporcuları her geçen gün 

artmaktadır. Yamaç paraşütçülüğünün yapıldığı yer ve alanlar hakkında bilgiler Spor Bölümünde verilmiştir. 

G.2.3.13. Mağara Turizmi 

Ülkemizde mağara araştırmaları 1964 yılında kurulan Mağara Araştırma Derneği (MAD) trafından 

başlatılmıştır. 1973 yılında ilk üniversite kulübü olan Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü 

(BÜMAK) kurulmuştur. 1979 yılında MTA Jeoloji Etütleri Dairesi bünyesinde kurulan Karst ve Mağara 

Araştırmaları Birimi, bugün mağara araştırmalarının büyük bir bölümünü gerçekleştirmektedir. Günümüze 

kadar tüm yerli ve yabancı mağaracı gruplarının inceleyerek belgelendirdiği mağara sayısı 800'dür. 

Isparta ili içinde bulunan ve turizm açısından ilgi çeken mağaralar ve bulundukları yerler ve ulaşım 

durumları aşağıda kısaca açıklanmıştır. 

Zindan Mağarası, Aksu İlçesi’nin 2 km. kuzeydoğusunda Aksu Çayı Vadisindedir. Otobüs dahil her 

türlü araçla bu yoldan Zindan Mağarası’na ulaşılabilir. 

İnönü Mağarası Eğirdir İlçesi Sariidris Köyü’nün 1.5 km. güneyinde yükselen İnönü Tepe'nin kuzey 

yamacındadır. Köyden mağaraya traktörle ulaşılabilir. 

Kuz Mağarası , Kesme Kasabası'nın güneybatısında bulunan Asar Tepe’nin yakınında, Köprüçay 

kanyonunun dik yamacında yer alır. . Kasabadan traktör veya arazi taşıtıyla 15-20 dakikada kanyonun kenarına 

kadar varmak mümkündür. 

Ayıini Mağarası, Yalvaç'ın yaklaşık 15 km. kuzeydoğusunda Sultan Dağları'nın güney eteklerinde, 

Nazilli Deresi'nin yukarı bölümünde yer alır. Mağaraya hem Yalvaç, hem de Özgüney Kasabası'ndan stabilize 

iki yolla gidilir. 

Pınargözü Mağarası Yenişarbademli'nin 11 km. batısında yer almaktadır. Türkiye’nin en uzun 

mağarasıdır. 

Orta Toroslar’ın batısında yer alan Isparta Bölgesi, mağara oluşumu bakımından ülkemizin en yoğun 

illeri arasında yer alır. Bu bölge jeolojik zamanlarda geçirmiş olduğu yer hareketleri sonucunda kıvrımlı ve 

kırıklı bir yapı kazanmıştır. Isparta yöresinde, geniş bir alanda yüzeyleyen Mezozoik yaşlı kireç taşları mağara 

gelişimine en uygun birimleri oluşturmaktadır. MTA Genel Müdürlüğü, Isparta il sınırları içinde 28 adet 

mağaranın etüdünü yapmıştır. Bunların içerisinde; Zindan Mağarası'nın mimari projesi çizilerek turizme 

açılmıştır. Ayrıca, 3 adet mağaranın da mimari projesi tamamlanmış olup, turizme açılması planlanmaktadır. 

G.2.3.14.Su Sporları Turizmi 

Eğirdir Gölü su sporları yapmaya elverişlidir. Bunun ilk örneği 27-30 Haziran 1997 tarihlerinde 

Eğirdir Gölü’nde düzenlenmiş olan Akdeniz Kupası Yelken Yarışları’dır. Akdeniz Kupası Yelken 

Yarışları’na Akdeniz grubuna dahil, Mersin, İskenderun, Adana, Antalya, Burdur ve Eğirdir takımları 

katılmış olup, yarışmalar sonucunda ilk iki dereceye giren takımlar, Türkiye elemelerine girme hakkını 

kazanmışlardır. Bu tür organizasyonların devam ettirilmesi ile faaliyetlerin uluslararası düzeye taşınması 

mümkün olacaktır. 

Paraşüt, jetski, su bisikleti, su kayağı, banana v.s. faaliyetler Eğirdir Kaleönü liman mevkii, Yeşilada 

çevresi, Can Ada önü, Kale arkası, Derya Restoran önü, Dolmabahçe park önü, Yazla Plaj mevkii, Altınkum 

Plaj-kamping mevkii ve Bedre Özel İdare Turistik Tesisleri plaj-kamping mevkii alanlarında plaj emniyet 

dubaları dışında yapılabilir 

G.2.3.15.Sağlık Turizm: 

İl sağlık hizmetleri açısından önemli bir düzeydedir. Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi yurt çapında 

ünlü bir tedavi merkezidir. Yaklaşık yılda 40 bin hastaya poliklinik hizmeti, 6 bin civarında hasta da yataklı 

tedavi görmektedir. SSK Hastanesi, Devlet Hastaneleri, SDÜ Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi, 

üniversiteye bağlı Şevket Demirel Kalp Damar Cerrahi Merkezi ile Zehra Ulusoy Kanser Tanı ve Tedavi 

257


Merkezi, Askeri Hastane, Spastik Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi önemli sağlık üniteleridir. 2001 yılında 

yapımına başlanan Diyabet Hastanesi ve 1986 yılında temeli atılan Şarkikaraağaç Göğüs Hastalıkları 

Hastanesinin tamamlanmasıyla Isparta, bölgesel bir tıp merkezi konumuna gelecektir. 

G.2.4.17.İpekyolu Projesi 

Tarihi İpek Yolunun canlandırılması ve ipek yolu üzerinde gezilerin düzenlenmesi uluslararası turizm 

organizatörleri tarafından yeni ele alınan bir projedir. Henüz çalışmalar başlangıç aşamasında olmakla beraber 

gelecekte bu projeden çok önemli gelişmeler beklenmektedir. 1994 yılında Turizm Bakanlığınca Türkiye'den 

geçen İpek Yolu üzerindeki han ve kervansaraylara ilişkin ön çalışmalar yapılmıştır. Bu ön etütlere göre 

turizme elverişli 11 adet kervansaray belirlenmiştir. İpek yolu projesinin temelleri tur güzergahı üzerinde 

bulunan kervansaray ve hanların çağdaş bir turizm işlevine kavuşturulması düşüncesine dayanmaktadır. Tarihi 

İpek Yolu’nun bir bölümü Dinar-Isparta-Eğirdir-Gelendost üzerinden Konya'ya devam etmektedir. Bu nedenle 

Gelendost İlçesinde bulunan Ertokuş Kervansarayı’nın restore edilerek turizmin hizmetine sunulması bölge 

turizminin gelişip, çeşitlenmesi açısından önemli bir yarar sağlayacaktır 

G.3.TURİSTİK ALTYAPI 

İlimizde bulunan konaklama tesislerinin Turizm Bakanlığından belgeleri mevcut olup, belgeli 

işletmelerin dışında yerli ve yabancı turistlerin tercih ettiği birçok işletme de bulunmaktadır.Bu işletmeler 

arasında yer alan Mavigöl Araştırma ve Uygulama Oteli (Eğirdir) ile Konukevi Araştırma ve Uygulama Oteli 

(Isparta) Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı olarak işletilmektedir. 

İlimizde bulunan konaklama tesislerinin türlerine göre; oda ve yatak sayısı Tablo G.17’de verilmektedir. 

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI İŞLETME BELGELİ OTELLER ve RESTORANTLAR 

SIRA 

NO: 

TESİSİN 

İLİ 

TESİSİN 

ADI 

1 Isparta Isparta Oteli 

2 " Koç Oteli 

3 " Bolat Oteli 

4 " Akkoç Oteli 

5 " Artan Oteli 

6 " 

Basmacıoğlu 

Otel 

7 " Eğirdir Otel 

TESİSİN ADRESİ 

Kaymakkapı Meydanı 

ISPARTA. 

Pirimehmet Mah. 

S.Demirel Bulvarı 

ISPARTA 

S.Demirel Bulvarı No:67 

ISPARTA. 

Mimar Sinan Cad. No :34 

ISPARTA. 

Hastane Cad. T.H.K yanı. 

YALVAÇ 

Mimar Sinan Cad. No :34 

ISPARTA. 

Kutlubey Mah. 

Cengiz Topel Cad. 

No:12/B ISPARTA 

8 " Atabey Oteli Yeşil Ada /EĞİRDİR 

9 " 

Yalvaç 

Antioheia 

Otel 

10 " Oba Oteli 

11 " 

Canısı 

Restaurant 

Pazar Aşağı 

Mah./YALVAÇ 

Hastane Cad.T.H.K yanı/ 

YALVAÇ 

İğdecik Köyü Kınıdibi 

Mevki Gönen 

Tablo G.17.Turizm Belgeli Oteller 

TELEFON&FAX 

Tel :246-2330176 

Fax :246-2324422 

Tel :246-3113961 

Fax :246-3113971 

Tel :246-2239001 

Fax :246-2185506 

Tel :246 2672002 

Fax :246 2672040 

Tel :246-4415526 

Fax :246-4412378 

Tel :246-2325812 

Fax :246-2325810 


Fax :246-2327429 

Tel :246-3115006 

Fax :246-3115592 


Fax :246-2328242 

Tel : 246-2181505 

Fax :246-2121313 

Tel: 

TESİSİN 

TÜRÜ 

TESİSİN 

SINIFI 

Otel **** 

" ** 

" *** 

" ** 

" ** 

" Özel 

" ** 

" * 

" ** 

" ** 

Restaurant 

1.sınıf 

lokanta 

61 Oda 

129 Yatak 

29 Oda 

50 Yatak 

60 Oda 

118 Yatak 

46 Oda 

75 Yatak 

36 Oda 

72 Yatak 

40 Oda 

79 Yatak 

63 Oda 

145 Yatak 

19 Oda 

46 Yatak 

48 Oda 

100 Yatak 

20 Oda 

40 Yatak 

150 kişi 

258

TURİZM 

G.4.TURİST SAYISI 

İlimize gelen yerli ve yabancı turist sayıları Tablo G.18 ve 19’da verilmiştir. 

2006 YILI YILLIK KONAKLAMA TESİSLERİ İSTATİSTİĞİ 

GİRİŞYAPAN 

AYLAR 

YERLİ 

YABANCI 

Belediye Trz.Bak. Belediye Trz.Bak. 

Belgeli Belgeli TOPLAM Belgeli Belgeli TOPLAM 

OCAK 2628 5772 8400 246 237 483 

ŞUBAT 3154 4894 8048 235 318 553 

MART 4208 6977 11185 606 230 836 

NİSAN 3176 6205 9381 561 557 1118 

MAYIS 3924 6590 10514 844 787 1631 

HAZİRAN 3926 5580 9506 284 379 663 

TEMMUZ 4061 7894 11955 436 432 868 

AGUSTOS 3724 6602 10326 585 747 1332 

EYLÜL 4986 6165 11151 677 525 1202 

EKİM 3960 6263 10223 191 343 534 

KASIM 3542 7857 11399 182 123 305 

ARALIK 4117 7670 11787 105 134 239 

TOPLAM 45406 78469 123875 4952 4812 9764 

GECELEYEN 

AYLAR 

YERLİ 

YABANCI 

Belediye Trz.Bak. Belediye Trz.Bak. 

Belgeli Belgeli TOPLAM Belgeli Belgeli TOPLAM 

OCAK 2934 4198 7132 250 53 303 

ŞUBAT 4276 2292 6568 235 1245 1480 

MART 5879 5275 11154 612 240 852 

NİSAN 4166 6539 10705 559 541 1100 

MAYIS 4468 7226 11694 864 709 1573 

HAZİRAN 4565 7698 12263 360 375 735 

TEMMUZ 5013 2127 7140 534 429 963 

AGUSTOS 4482 6990 11472 722 710 1432 

EYLÜL 7316 7316 14632 676 496 1172 

EKİM 4439 7475 11914 174 375 549 

KASIM 5209 8172 13381 202 133 335 

ARALIK 4865 8902 13767 130 136 266 

TOPLAM 57612 74210 131822 5318 5442 10760 

Giriş Yapan Yerli Toplamı 123875 Giriş Yapan Yerli ve Yabancı 

Giriş Yapan Yabancı Toplamı 9764 Toplamı 

133639 

Geceleyen Yerli Toplamı 131822 

Geceleyen Yabancı Toplamı 10760 

Geceleyen Yerli ve Yabancı Toplamı 142582 

Tablo G.18: yerli ve yabancı turist sayıları 

G.5.TURİZM EKONOMİSİ 

Turizm potansiyeli yüksek doğal değerleri de bulunan İlde özellikle kış turizmine ilgi gösteren yabancı 

turistler tarafından turizm aracılığıyla ekonomiye döviz girdisi olmaktadır. 

G.6.TURİZM-ÇEVRE İLİŞKİSİ 

Turizmin gelişmesi ve ülke ekonomisine katkısının artmasında, çevrenin büyük bir etkisi vardır.Turizm 

sezonunun yoğun olduğu aylarda çevre kirliliği ve rahatsız edici gürültülerin önlenmesi amacıyla önlemler 

alınmaktadır.İlin denizle bağlantısı olmaması nedeniyle yaz turizmi açısından canlılık 

gözlenmemektedir.Özellikle kış turizmi ve ekoturizm açısından Bölgeye düzenlenen turlar turizm potansiyelini 

arttırmaktadır.Turizmden kaynaklı çevre kirliliği yok denecek kadar az olup, var olduğu taktirde kontrol 

altında tutulmaktadır.Asırlar boyu süregelen medeniyetlere ait çok zengin bir kültür varlığına sahip Isparta 

ilinde çevre ile bağlantılı kültür turizmi yanında doğal güzellikleri nedeniyle ekoturizm faaliyetleri göze 

çarpmaktadır. 

259


İLİMİZDE 2006 VILINDA KONAKLAMA VAPAN 

MiLLiYETLERiNE GORE YABANCI TURİSTLER 

Ocak 

Şubat 

Mart 

Nisan 

Mayıs 

Hazira 

n 

ABD 5 69 30 71 31 14 61 65 20 11 3 380 

AFGANiSTAN 0 

ALMANYA 65 53 45 98 165 135 134 146 175 29 18 16 1079 

ARJANTiN 2 8 10 

AVUSTRALYA 12 74 98 65 11 9 2 61 14 2 348 

AVUSTURYA 24 30 6 3 63 

AZARBEYCAN 1 1 1 1 4 

ARNAVUTLUK 1 1 

BELCIKA 6 14 72 63 87 46 63 135 19 54 3 562 

BELARUS 1 1 

BULGARISTAN 3 3 

ÇEK CUM. 4 5 22 20 6 37 14 6 114 

İRAN H.CUM. 2 2 2 1 2 9 

DANiMARKA 3 1 2 9 4 2 21 

BREZiLYA 6 6 

FiNLANDiYA 2 12 3 1 5 4 27 

FRANSA 32 91 73 178 283 98 170 218 172 56 46 56 1473 

G.AFRIKA CUM. 3 7 2 6 18 

G.KORE 59 72 2 2 26 14 37 7 2 20 241 

GORCİSTAN 0 

HIRVATİSTAN 4 2 1 10 1 18 

HINDlSTAN 1 1 1 0 3 

HOLLANDA 6 4 180 33 207 12 108 126 87 17 22 5 807 

IRAK 0 

iNGIL TERE 3 90 56 72 215 65 42 88 118 76 14 16 855 

IRAN 18 1 8 1 2 30 

IRLANDA 4 3 3 10 

ISPANYA 2 24 25 27 18 26 53 33 7 4 219 

ISRAiL 170 65 105 293 146 96 237 319 117 182 46 41 1817 

ISVEC 1 2 2 1 0 6 

ISVİÇRE 2 2 4 2 4 1 5 20 

ITAL YA 13 15 2 6 76 40 11 93 13 16 21 7 313 

IZLANDA 0 

JAPONY A 37 65 72 74 41 12 5 29 31 20 9 14 409 

K.K.T.C. 1 1 2 

KANADA 2 2 6 2 16 4 1 33 

KAZAKİSTAN 0 

KIRGIZISTAN 1 1 

LOKSEMBURG 10 10 

MACARİSTAN 2 3 5 13 11 34 

MAKEDONYA 0 

MOLDOVA 5 2 7 

NORVEC 2 3 5 10 

POLONYA 10 1 6 2 20 3 42 

PORTEKİZ 2 1 1 21 25 

PAKISTAN 1 1 

ROMANYA 4 29 1 8 1 16 59 

RUSYA FED. 7 5 40 21 9 1 5 40 8 1 31 168 

S.ARABİSTAN 4 2 6 

SLOVAKYA 20 20 

SLOVENYA 30 82 74 12 20 218 

SURIYE 2 3 5 

ŞİLİ 4 4 

TUNUS 5 5 

TÜRKMENİSTAN 0 

UKRAYNA 2 2 2 1 8 15 

Y.ZELANDA 3 38 11 5 41 8 4 13 37 12 2 174 

YUNANİSTAN 1 2 4 3 5 2 17 

I DiGER 0 

TÜRKİYE 8377 8654 11187 9381 10517 9506 11955 10326 11151 10223 11399 11787 124463 

TOPLAM 8845 9212 12015 10499 12135 10164 12818 11658 12353 10758 11704 12025 134186 

Temmuz 

Ağustos 

Eylül 

Ekim 

Kasım 

Aralık 

Tablo G.19.Milliyetlerine göre turist sayısı 

260

TURİZM 

DAVRAZ DAĞI – KAYAK TURİZMİ 

EĞİRDİR – YAMAÇ PARAŞÜTÜ 

261


KEÇBORLU LÇES – HAHA TARLASI 

262

TARIM VE HAYVANCILIK 

H.TARIM VE HAYVANCILIK 

H.1.GENEL TARIMSAL YAPI 

Isparta ili oldukça dağlık ve engebelidir.Dağlar üzerinde önemli yaylalar yer almaktadır.İlin yer 

aldığı Anadolu Platosu; bayırları, dağları, dalgalı arazileri, gölleri ve birkaç dar alüvyal düzlüğü ihtiva 

eden parçalı bir plato görünümündedir.Toprakları killi kalkerlidir.Meyil % 40!a kadar değişmektedir.Üst 

toprak 8-10 cm. arasında derinliğe sahip olup, genellikle killi, tınlı, kalkerli granüler ve dağılabilir 

durumdadır.Alt toprak, üst toprakla aynı yapıda olmasına rağmen daha kaba bünyeli ve killidir.Toprak 

seviyesi bazı yerlerde taban suyu ile sınırlanmıştır 

KULLANIM TÜRÜ MİKTAR (Ha) TOPLAM EKİLEN ALAN 

İÇERİSİNDEKİ PAYI (%) 

Tarla bitkileri 131672 52 

Nadas 23316 9 

Sebzelikler 5117 2 

Meyvelikler (Bağ dahil) 31289 12 

Zeytinlikler 240 0 

Süs Bitkileri (Lavanta,Yağlık gül dahil) 1968 1 

Örtü altı (Sebze) 22 0 

Kullanılmayan Alan 57658 23 

TOPLAM 251282 100.00 

Tablo H.1.Isparta İlinde Tarım Alanlarının Kullanış Amacına Göre Dağılımı 

H.1.1.İLÇELERDE TARIM 

Merkez İlçe 

Merkez ilçede tarım arazisi 184250 dekardır. Bunun 10170 dekarında meyvecilik, 7630 dekarında 

bağcılık, 69390 dekarında tarla ziraati, 6640 dekarında sebzecilik, 1370 dekarında kavakçılık, 3820 

dekarında gül ziraatı yapılmakta, 39000 dekarı ise nadas olarak kullanılmaktadır. 

Aksu İlçesi 

İlçe Tarım Müdürlüğü’nce projesi yapılıp, Aksu kaymakamlığı Sosyal yardımlaşma ve Dayanışma 

Vakfınca finanse edilen ve 2002 yılına kadar uygulanan projeler şunlardır. 

Süt Toplama ve Soğutma Tesisi,Örtü Altı Sebze Yetiştiriciliği Projesi,Koyunculuk Projesi, Yem 

Bitkileri Üretimini Geliştirme Projesi,Tıbbı ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi, Vişne Yetiştiriciliği 

Projesi,Ceviz Yetiştiriciliği Projesi,Süt İnekçiliği Projesi, Hindi Yetiştiriciliği Projesi,Yem Bitkileri 

Yetiştiriciliği Projeleri’dir. Ayrıca Soflar köyüne Özel İdare kaynakları ile finanse edilen 5 dekar bodur 

kiraz bahçesi tesis edilmiştir. İlçeye bağlı Karağı köyünde Sulama Kooperatifi, Karacahisar, Koçular ve 

Yaka köylerinde ise Tarımsal Kalkınma Kooperatifi bulunmaktadır 


Osmanlılar zamanında Eğirdir ekonomik yönden güçlü bir belde idi.16. yüzyıl sonlarındaki 

ayaklanmalarda ekonomik yönden olumsuz etkilendiyse de yörede 17. Yüzyıl sonlarında ekonomik hayat 

yeniden canlanmıştır. 

1892 Konya Vilayet Salnamesi’nde, gelir kaynakları olarak da bez ve çarşaf dokumacılığı gibi 

küçük sanayi yanında tarım ürünlerinin de önemli yer tuttuğu belirtilmektedir. 

Eğirdir’e canlılık kazandıran bir başka etken de ilçenin 1912’de İzmir- Aydın-dinar demiryoluna 

bağlanması olmuştur. 

263


Günümüzde Eğirdir’in ekonomik durumu oldukça güçlü bir yapıya dayanmaktadır. En önemli gelir 

kaynağı, ihracata yönelik elma ve su ürünleridir. Bu iki ürün ilçede sektör oluşturmuştur. Bunlardan başka 

hayvancılık, küçük sanatlar, orman ürünleri gibi ekonomik faaliyet dalları da vardır. Kırsal kesimde halkın 

hemen hemen tamamı tarımla uğraşırken, büyük bir bölümü de tarımdan arta kalan zamanlarında halı 

dokumaktadır. 

İlçede 6 projeli, 6 projesiz tarım kooperatifi, 14 sulama kooperatif, 4 su ürünleri istihsal ve satış 

kooperatifi, 12 zirai ilaç bayii ve 6 gübre bayisi bulunmaktadır. 


İlçe, Isparta İli’nin tarım bakımından önde gelen ilçelerinden biridir. Arazinin % 40.25’lik bölümü 

kullanılabilir tarım arazisidir. Bu oran Isparta ili tarım arazisinin % 7,8’idir. Gelendost ilçesinin sulamaya 

elverişli 6.302 hektar arazisi vardır. Bu arazinin 5.202 hektarı sulanmaktadır.İlçede halkın büyük çoğunluğu 

tarımla uğraşmaktadır. Evlerde kişisel olarak halı dokumacılığı yapılmaktadır. 

İlçe genelinde 12 adet kooperatiften bir kısmı toprak – su sulama kooperatif, tarımsal kalkınma 

kooperatifleri, su ürünleri değerlendirme kooperatifleri mevcuttur. 


İlçenin gelir kaynağı, daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Toplam işlenebilir tarım arazisi 

10.881 hektardır. 33.640 dekar sulanabilir tarım alanının ancak 24.340 dekarı sulanmaktadır. Halen inşaatına 

devam edilen Gönen Uludere, Uzundere, Kızılcık, Merkez Kızıldere ve Kavak göletlerinin faaliyete geçmesi 

halinde, sulanabilir tarım alanına 752 hektarlık alan daha katılmış olacaktır. İlçeyi ekonomik yönden etkileyen 

ürünlerin başında elma yetiştiriciliği gelmektedir. İlçede tarımsal yönden önemli ürünlerden birisi de güldür. 

Üretilen gül çiçeği Gül birlik Kooperatifi ve yörede faaliyet gösteren firmalar tarafından alınarak 

değerlendirilmektedir. 


İlçede sulu tarım alanları oldukça azdır. Organik Tarım yapılmaya uygun alan oldukça geniştir. Organik 

tarım, ilçe için gelecek vaat etmektedir.İlçedeki tarımsal amaçlı Sulama ve Kalkınma Kooperatifleri yeterli 

sayıdadır. İlçenin tüketim pazarları yolu üzerinde bulunması, tarım ve hayvancılıktan elde edilen ürünlerin 

pazarlanması konusunda avantaj olarak görülmektedir. 

İlçede entansif tarım yapılmaktadır. Kişi başına düşen birim arazi miktarı azdır. Zamanla da azalmaya 

devam etmektedir. 

Sebzecilik son yıllarda büyük ilerlemeler kaydetmiştir. İlçede 2 adet Tarım Kredi Kooperatifi ve 

tarımsal amaçlı 12 adet S.S Sulama ve Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi vardır. 


İlçenin ekonomik durumu daha çok tarıma dayanır. İlçe sınırları içerisindeki ekilebilir arazi miktarı 

toplam 156.070 dekardır. Sulanabilir arazi miktarı 91.080 dekar, kurak tarım arazi miktarı; 64.990 dekardır. 

İlçede halen sulanabilen alan da 65.560 dekardır. Yapımı devam etmekte olan sulama kanallarının 

tamamlanması ile birlikte sulanabilen arazi miktarı 79.560 dekara ulaşacaktır. 


Tarım arazilerinin %85’i ormandan kazanılmış arazilerdir. Bu nedenle aşırı erozyona maruz 

kalmaktadırlar. Tarım topraklarının da organik madde azdır.Toplam 8.117 hektar tarım arazisinin 1339 hektarı 

sulanabilir, 6778 hektarı kuru tarım arazisidir. Arazi topografik yapısının aşırı meyilli ve engebeli olması, 

esasen az olan su kaynaklarının arazide kullanışlı hale getirilmesini engellemektedir. Sulu tarım belirli 

bölgelerde köy kenarlarında yapılmaktadır. İlçe ekonomisi, coğrafi yapıya bağlı olarak gelişmemiştir. 

Ekilebilir arazinin azlığı tarımsal gelişmeyi kısıtlamış, yöre halkını hayvancılığa yönlendirmiştir. Sadece 

Akdeniz ikliminin yaşandığı Çandır’da tarım ürünlerinden ekonomik gelir sağlanmaktadır. İlçe gereksiniminin 

büyük bölümünü bu yöre karşılamaktadır. 


Yöre arazilerinin tarıma elverişli olan kısmının tamamı organik tarım yapmaya oldukça 

elverişlidir.İlçede toplam 6 adet Sulama amaçlı Kooperatif; 1 adet Su Ürünleri Kooperatifi bulunmaktadır. 

264


Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı desteğiyle örtü altı sebze yetiştiriciliği (seracılık), ıtri ve tıbbi bitki 

yetiştiriciliği, çayır – mera ve meyveciliği geliştirme projeleri yürütülmektedir. 


Halkın gelir kaynaklarının başında sulu tarım gelmektedir. Uluborlu barajının inşasından sonra meyve 

üreticiliği modern yöntemlerle yapılarak büyük gelişme göstermiştir.İlçede en gözde tarım ürünü kirazdır. 


İlçede toplam tarım alanı miktarı 58.014 hektar olup 44.631 hektarlık alanda kuru tarım, 8.383 hektarlık 

alanda sulu tarım yapılmaktadır. 

Hüyüklü, Bağkonak, Özgüney, Körküler, Kumdanlı kasabalarında Tarım Kredi Kooperatifi, İlçe 

merkezinde Pankobirlik Kooperatifi, 7 tane köyde Tarım Sulama ve 3 tane köyde de Tarımsal Kalkınma 

Kooperatifleri mevcuttur. 4342 sayılı Mera Kanunu gereğince, ilçede mera, yaylak ve kışlaklarının 

belirlenmesi işi tamamlanmış, bu alanların tahdit ve ıslah çalışmaları yapılmaktadır. Zirai Mücadele 

çalışmaları kapsamında etkin sonuçlar alınmıştır. 


İlçede; 1250 hektar sulu tarım arazisi, 215 hektar çayır mera, 18000 hektar orman arazisi bulunmaktadır. 

1030 hektar tarla ve 186 hektar bağ – bahçe arazisi bulunmaktadır. 1967 yılına kadar arazinin ancak %30’u 

sulanabilir iken, 1967 yılından sonra hizmete geçen “Toprak Sulama Projesi” ile bu oran %70’e çıkmıştır. 

H.2.TARIMSAL ÜRETİM 

Isparta İli’nde toplam 43 991 adet tarım işletmesi bulunmaktadır. Bu sayı içinde bitkisel ve hayvansal 

üretimi birlikte yapmakta olan işletmelerin oranı % 72’yi bulmaktadır. İşletmelerden % 26 sı sadece bitkisel 

üretim, % 2 si sadece hayvansal üretim yapmaktadır. 

Isparta İli, arazi özellikleri, potansiyeli, verim, toprak yapısı ve / veya arazi örtüsüne göre dört agro – 

ekolojik alt bölgeye ayrılabilmektedir. Tarımsal açıdan verimliliği artırıcı projelerin uygulandığı / 

uygulanacağı bölgeler anlamına gelen agro – ekonomik Alt bölgeler içindeki ilçeler aşağıda Tablo H.2’de 


I. Alt Bölge II. Alt Bölge III. Alt Bölge IV. Alt Bölge 

Merkez Eğirdir Şarkikaraağaç Aksu 

Atabey Gelendost Yalvaç Sütçüler 

Gönen Senirkent Yenişarbademli 

Keçiborlu 

Uluborlu 

Tablo H.2. İlçelere Göre Agro – Ekonomik Bölgeler Kaynak. Isparta Verimliliği Artırma Projesi 2006, MPM 

Tarla bitkileri ekimi III. alt bölgede, meyve bahçeleri II. alt bölgede ve sebze, yağ gülü, kavaklık I. alt 

bölgede yoğunlaşmaktadır. Toplam ekili alan da, tarla bitkileri alanlarının büyüklüğü ile orantılı olarak III. alt 

bölgede en büyük değere ulaşmaktadır. 

Tarla bitkileri ekim alanlarında tahıllar ilk sırayı almakta ve III. alt bölgede yoğunlaşmaktadır. 

Baklagiller III. alt bölgede ağırlıklı olarak 2. sırada gelmektedir. 

Arazi Kullanım Türü I.Alt Bölge II. Alt Bölge III. Alt Bölge IV. Alt Bölge İl Toplamı 

Tarla Bitkileri 21 230 30 391 77 436 7 682 136 749 

Sebze 3 034 841 1 107 715 5 706 

Meyve 3 551 14 219 3 502 832 22 104 

Bağ 1 499 2 656 2 825 128 7 108 

Yağ Gülü 1 405 141 0 45 1 591 

Zeytinlik 25 0 0 230 255 

Kavaklık 1 134 185 567 187 2 073 

Toplam Ekili Alan 31 897 48 433 85 437 9 819 175 586 

Nadas 14 208 3 941 1 809 5 997 25 955 

Kullanılmayan 15 962 712 2 062 16 005 49 741 

TOPLAM 62 067 68 086 89 308 31 821 251 282 

Tablo H.3.Isparta İli’nde Tarım Alanlarının Agro – Ekonomik Bölgelere Göre Dağılımı 

Kaynak. Isparta Verimliliği Artırma Projesi 2006, MPM 

265


H.2.1.BİTKİSEL ÜRETİM 

Bitkisel üretim konusu ilçeler başlığında ele alınarak ayrıntılı bilgi verilmiştir. 

Merkez İlçe 

Elma:Merkez ilçede dağınık ve toplu halde toplam 7650 dekar sahada elma yetiştirilmektedir. Bunun 

%33’ü Golden, % 66’sı Starking, % 1’de Grannysmith ve diğer çeşitlerdir. Toplam elma üretimi 24377 

tondur. Son yıllarda yarı bodur elma yetiştiriciliğine talep artmaktadır. 

Yetiştirilen elmaların %50’si Merkez ilçede bulunan 8 adet soğuk hava depolarında muhafaza 

edilmekte, kış aylarında iç tüketim için ülkenin değişik illerine sevk edilmektedir. Kalan %50’si hasat 

mevsiminde bahçede tüccara verilmektedir. Hurda elmalar da ayrıca değerlendiril-mektedir. 

Kiraz: 958 dekar alanda kiraz yetiştirilmektedir. Gerek dağınık ve gerekse toplu halde Kiraz üretimi 

721 ton olup, bunun 500 tonu 0900 Ziraat kirazı, geri kalan 221 tonu muhtelif yerli çeşitlerdir. 0900 ziraat 

çeşidinin hemen hemen tamamı yurt dışına, özel şirketler aracılığı ile ihraç edilmektedir. 

Şeftali: Yetiştirilen alan 640 dekardır. Elde edilen üretim miktarı 1100 tondur. Bunun % 27’si nektarin, 

% 63’ü diğer çeşitlerden oluşmaktadır. 

Üzüm:Merkez ilçede 7630 dekar alanda bağcılık yapılmaktadır. Üretilen üzümün tamamı çekirdekli 

sofralık vasfındadır. Üretilen üzümlerin bir kısmı da yurt içindeki diğer illere sevk edilmektedir. Üretim 

miktarı 5250 tondur. 

Kekik: 1998 yılına demonstratif olarak başlamış, sonraki yıllarda Tıbbi ve Itri Bitkiler Üretimi 

Geliştirme projesi çerçevesinde yürütülmüştür.1999-2000 ve 2001 yıllarında oluşturulan kekik alanına ilave 

olarak 2002 yılında 

Gül: 3690 dekar alanda yağ gülü yetiştirilmektedir.2002 yılında üretim miktarı 1498 ton olarak 

gerçekleşmiştir. Dekara verim miktarı 406 kg.’dır. Üretilen ürün Gülbirlik ve özel firmalar tarafından 

işlenmekte ve pazarlanmaktadır. 

Örtü Altı Sebzeciliği:Merkez ilçede toplam 50 adet serada örtü altı sebzeciliği yapılmaktadır.Bu 

alanlarda çeşitli ürünler yetiştirilmektedir.Deregümü köyünde 1998 yılında 3 dekarlık alanda örtü altında 

deneme amaçlı kesme çiçek üretimine başlanılmış, üretilen karanfiller partiler halinde İngiltere’ye ihraç 

edilmiştir. 2002 yılında, üretim alanı net kapalı alan olarak toplam 104 dekara ulaşmıştır. Bu sayede 250 işçiye 

isdihdam imkanı sağlandığı gibi ülke ekonomisine de döviz kazandırmış bulunmaktadır. Yörede kesme 

çiçekçiliği geliştirmek için 2003 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığının destekleriyle Deregümü Köyü’nün 

kuzey batısındaki 4.100 dekarlık alanın Organize Çiçekçilik Sanayi Bölgesi yapılmasına karar verilmiştir. 

Yem Bitkileri: Yem Bitkileri Üretiminin Desteklenmesi Projesi olarak yem bitkisi eken üreticilere 

destekleme primi ödemesi yapılmaktadır. Tek yıllık yem bitkilerinde en az 10 dekar ekim yapan çiftçiler bu 

desteklemeden yararlanabilmektedirler. Tek yıllık yem bitkilerinde destekleme primi oranı üretim maliyetinin 

% 20’si, çok yıllıkta %30 ‘dur. Tek yıllık yem bitkilerinden adi fiğ, macar fiği, tritikale, hayvan pancarı, sudan 

otu ve silajlık mısır, çok yıllık yem bitkilerinden yonca, korunga, ve suni mera tesisi destekleme primi 

kapsamındadır. Proje alanı çok yıllıklarda 50, tek yıllıklarda 100 dekarın üzerinde ide yem bitkisi üretim 

projelerinde alet ve ekipmanlar da projeye dahil edilerek, destekleme kapsamına alınmaktadır. 

Merkez ilçede 6 adet tarımsal, 10 adette sulama kooperatifi bulunmaktadır 

Aksu İlçesi 

İlçe genelinde toplam 32.000 da. Alanda bitkisel üretim yapılmaktadır. 

Toplam 4100 dekar elma bahçesi bulunmaktadır. Toplam 80 dekar Kiraz bahçesinde, üretim yıllık 25 

tondur. Yıllık olarak ortalama 4.5 ton kuru kekik üretimi gerçekleştirilmektedir. 

Toplam 140 dekar gül bahçesinden yıllık ortalama 50 ton ürün alınmaktadır. İlçede kesme çiçekçilikle 

ilgili olarak üretim çalışmalarına hız verilmiştir. 

Örtü altı sebzeciliği projesi kapsamında seralarda kışın ,kışlık sebzeler, yazın yazlık sebzeler 

yetiştirilmektedir. 


Tarım ürünlerinde elma üreticiliği ilk sırayı almaktadır. Elma üreticiliği’nde yıllık üretim miktarı 

105.000 ton civarındadır. Yörede her mevsim elma temin etmek mümkündür. İkinci sırayı tahıl ekimi alır. 

266

267 


Eğirdir ilçesinin önemli bir gelir kaynağı olan elma; tat, koku ve aroma yönünden iç ve dış pazarlarda 

sıkça aranan bir meyvedir. Elma ziraat’ inden ayrı olarak hububat ve bakliyat üretilmekte ise de bu önemli 

ölçüde değildir. Çiftçi ailelerinin kendilerine yetecek kadar üretim yapılmaktadır. 


Eğirdir Gölü’ne yakın batı kesimleri elmacılık bakımından çok önemli potansiyele sahiptir. Nadaslı 

tarım sistemi uygulanan ilçede 1983 yılından itibaren nadas alanlarının daraltılması projesi uygulanmaktadır. 

Nadasa bırakılan alanlara yemlik ve baklagil ürünler ekilerek, yem hammaddesi ve üretim artışı 

sağlanmaktadır. İlçede tarımı geliştirmek amacıyla uygulanan projelerden bazıları şöyledir; 

Tam Bodur Elma yetiştiriciliği Geliştirme Projesi 2001 dikim yılında uygulanmaya başlanmış olup, 

proje süresi 5 yıldır. 

Örtü Altı Tarımını Geliştirme Projesi kapsamında 1999 ile 2000 yıllarında olmak üzere iki proje 

gerçekleştirilmiştir. Projenin uygulanma süreleri 5’er yıldır. 

İlçede Akdeniz ikliminde yetişen tüm sebzeleri yetiştirmek mümkündür. Son yıllarda çiçekçilik, 

turfanda sebzecilik ve örtü altı tarımının uygulamasında olumlu sonuçlar elde edilmiştir. 


İlçede alan olarak en fazla ekilen ürün arpadır. Kuru tarım yapılan alanların büyük bir kısmında arpa 

tarımı yapılmaktadır. Arpa ve buğday alanlarında sulama yapılmamaktadır. Genellikle sulu görünen fakat 

sulanmayan kıraç alanlarda buğday ekimi yapılmaktadır. 

İlçede özellikle domates dikimi yaygınlaştırılmaktadır. 


Özel sektör, gül ve kekik yetiştiriciliğinde organik tarım çalışmaları başlatmıştır. İlçede her türlü zirai 

yetiştiricilik yapılabilmektedir. Plastik örtülü seracılık da gelişme göstermektedir. İlçe Tarım Müdürlüğü’nce 

hazırlanan tarımsal projeler, ilçe Sosyal Yardımlaşma Vakfı tarafından finanse edilmektedir. İlçede arazi 

toplulaştırma çalışmaları başlatılmıştır. 


İlçede elma üreticiliği birinci derce de öneme sahiptir. İlçede kiraz yetiştiriciliği elmadan sonra ikinci 

sırada gelmektedir. İlçenin iklim ve toprak yapısı kiraz yetiştiriciliği için son derece uygundur. İlçede bağcılık 

çok eski yıllara dayanmaktadır. Kuru üzüm şeklinde yapılmaktadır. Bağcılık özellikle Uluğbey ve Yassıören 

kasabalarında önemli bir gelir kaynağıdır. 

Ayrıca ilçede şeker pancarı, vişne badem ve kayısı da yetiştirilmektedir. 


Verimli topraklara sahip Çandır Ovası’nda yerfıstığı, susam ve bol sebze meyve yetiştirilir. Son yıllarda 

seracılıkta önemli gelişmeler olmuştur. Elma ve gül üretimi, sebzecilik ve seracılık, kiraz üretimi 

yapılmaktadır. 

Kekik ; Akçal dağının çevresinde, Sanlı yaylasında, Kesme, Kasımlar, Beydilli köylerinde, yaylalarda 

ve ormanlık arazilerde doğal olarak yetişir. İlçede yürütülen projelerden kekik projesi kapsamında Köylere 

Hizmet Götürme Birliği kaynaklı olan 7866 m2 alanda kekik fidesi yetiştirilmiştir.Tarım İl müdürlüğü 

seralarında üretilen kekik fideleri Sütçüler ve Yalvaç ilçesine bağlı köylerde diktirilerek kekik üretim alanı 

yaklaşık 1000 dekara yükseltilmiştir. 


İlçe merkezi dahil olmak üzere köylerde Çiçekpınar kasabasında ekonomik boyutta olmasa da elma 

üretimi yapılmaktadır. 

Genel olarak vişne, kiraz yetiştiriciliği yapılmaktadır. Özellikle Yukarıdinek köyünde yamaç arazilerde 

susuz olarak kiraz yetiştirmektedir. 

İlçede kekik yetiştiriciliği projesi uygulamasına geçilmiştir. 1998 ve 2001 yıllarında SYDV kaynaklı 

olarak seralar yapılmıştır. Isınma enerjisi kullanılmayan bu seralarda çeşitli ürünler yetiştirilmektedir. 

Meyvecilik konusunda örnek olacak tam bodur elma bahçesi tesisi projesi uygulanmıştır. Bu proje 

yörenin tam bodur elma bahçesi tesislerinin kaynağını oluşturacaktır.



Genellikle elma, kiraz, ayva, armut gibi meyveler yetiştirilmektedir. Uluborlu ilçesinde kiraz üretimi 

meyvecilik alanında önemli yer tutmaktadır. 30 – 35 yıl önce üretime başlanan Uluborlu kirazının önemli bir 

kısmı İngiltere, Almanya, Hollanda ve Belçika gibi Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Bu nedenle ilçe, 

yörede üretilen kirazların ihracatı için alım merkezi haline gelmiştir. 


Elma bahçelerinin kapladığı alan 1.590 hektar; kiraz bahçelerinin kapladığı alan 107 hektardır. İlçede 

örtü altı sebzeciliği de yapılmaktadır. Son yıllarda organik tarımla ilgili faaliyet gösteren ticari firmalar vardır. 

Bu konuda Tarım İl Müdürlüğü’nce yeni projeler üretilerek uygulamaya konulmuştur. Böylece organik tarımın 

ürün yelpazesi genişletilerek, yaygınlaştırılması sağlanmaktadır. 

H.2.2.BİTKİSEL ÜRETİM (TARLA BİTKİLERİ) 

Isparta İli’nde toplam tarım arazisinin % 69.9’u ekilmektedir. Ekilen arazinin çok büyük bir kısmında 

tarla bitkilerine yer verilmektedir. 

Tarla bitkileri ekim alanlarında tahıllar ilk sırayı almakta ve III. bölgede yoğunlaşmaktadır. Baklagiller 

de III. bölgede ağırlıklıdır ve II. sırayı almaktadır. Tablo H.4’te Tarla bitkilerinin, tarımsal açıdan ekolojik 

bütünlüğü olan bölgeler anlamına gelen agro – ekolojik bölgelere göre alansal dağılımı verilmektedir. 

Alan Kullanımı I. Alt Bölge II. Alt Bölge III. Alt Bölge IV.Alt Bölge TOPLAM 

Tahıl 18 404 20 541 44 341 6 294 89 580 

Endüstri Bitkileri 2 031 1 362 5 734 55 9 182 

Baklagiller 886 6 811 24 250 622 32 569 

Yumrulu Bitkiler 330 192 321 150 993 

Yem Bitkileri 994 1 626 2 790 606 6 016 

Toplam 22 645 30 532 77 436 7 727 138 340 

Tablo H.4. Isparta İli’nde Tarla Bitkilerinin Agro – Ekolojik Bölgelere Göre Alansal Dağılım 

Kaynak. Isparta Verimliliği Artırma Projesi 2006, MPM 

Tabloda III. bölgede tarla tarımının egemen olduğu, IV. Bölgenin de tarla tarımının en az yapıldığı 

bölge olduğu görülmektedir. 

Gül : Gül çiçeği üretimi yurdumuzda Isparta, Burdur ve Afyon illerinde yapılmakla beraber, gül alanları 

ve üretim miktarı açısından % 95’lik bir paya sahip olan Isparta, Türkiye’de gülcülük yapılan tek merkez 

niteliğindedir. Isparta adı ile özdeşleşmiş olan gül, önemli bir üründür. İl’ de sembol ürün olan gül, I. alt 

bölgede yaygın olarak üretimi yapılan, çiftçiler için önemli bir geçim kaynağıdır 

Yağlık gül dikim alanlarında ve üretim miktarlarında 1995 yılına kadar büyük artışlar görülmekte, bu 

yıldan sonra dikim alanları yaklaşık 1000 – 1800 ha. arasında değişmekte, üretim de 5 – 6000 ton arasında 

değişmektedir. 

H.2.2.1.Buğdaygiller 

İlimizde buğday, arpa, çavdar ve yulaf tarımı yapılmaktadır. Tohumlar serpme ekim veya makine 

(Mibzer) ile ekiliyor, elle veya makine ile hasat ediliyor. Ürünler iç tüketime tüccar veya ofise satılarak 

değerlendiriliyor. 

ÜRÜN ADI Ekilen Alan(da) Verim(Kg/da) Üretim(Ton) 

BUĞDAY(Durum) 282945 323 91516 

BUĞDAY(Diğer) 191510 324 62107 

BUĞDAY(Toplam) 474455 324 153623 

ARPA(Biralık) 102100 396 40471 

ARPA(diğer) 312570 298 93150 

ARPA(Toplam) 414670 322 133621 

ÇAVDAR 1019 172 175 

YULAF(dane) 1951 242 472 

YULAF(yeşil ot) 

180 300 54 

YULAF(kuru ot) 

MISIR(dane 1.ekiliş) 1656 306 506 

MISIR(dane 2.ekiliş) 1000 280 280 

MISIR(hasıl 1.ekiliş) 2097 2597 5445 

MISIR(hasıl 2.ekiliş) 100 3000 300 

MISIR(Silaj 1.ekiliş) 3930 4357 17122 

MISIR(Silaj 2.ekiliş) 362 3392 1228 

Tablo H.5. İlimizde 2006 yılı buğdaygil üretimi 

268

269 


H.2.2.2.Baklagiller 

İlimizde bakla, nohut, fasulye(kuru), yeşil mercimek ve börülce tarımı yapılmaktadır. Tohumlar serpme 

ekimi veya ocak-vari ekim metoduyla ekiliyor elle hasadı yapılarak harman makinesi ile harman ediliyor. İç 

tüketimde veya tüccara satılarak değerlendiriliyor. 

BAKLA(hayvan yemi) 40 200 8 

ACI BAKLA 1400 80 

NOHUT 225664 108 24396 

FASULYE(kuru) 21820 187 4079 

YEŞİL MERCİMEK 3900 97 378 

KIRMIZI MERCİMEK 1500 90 135 

BÖRÜLCE(kuru) 1620 80 130 

Tablo H.6. ilimizde 2006 yılı baklagil üretimi 

H.2.2.3.Yem Bitkileri 

İlimizde mısır (dane, silaj ve hasıl), fiğ, burçak, hayvan pancarı korunga ve yonca tarımı 

yapılmaktadır. Tohumlar serpme ekim veya makine (Mibzer) ile ekiliyor, elle veya makine ile hasat 

ediliyor. Elde edilen ürünler genelde kendi hayvanlarını beslemede kullanılıyor. Fazla ürün ise satılarak 

değerlendiriliyor. 

SORGUM(yeşil ot) 5 5600 28 

Tritikale(dane) 500 350 175 

Tritikale(yeşil ot) 1821 

5791 314 

Tritikale(kuru ot) 


FİĞ(dane) 12350 125 1541 

FİĞ(yeşil ot) 379 19200 

50595 

FİĞ(kuru ot) 


BURÇAK(yeşil ot) 0 

60 

BURÇAK(kuru ot) 

9 

HAYVAN PANCARI 465 5086 2365 

YONCA(yeşil ot) 1150 34274 

YONCA(kuru ot) 29795 

23173 

YONCA(tohum) 

82 

KORUNGA(yeşil ot) 490 3304 

KORUNGA(kuru ot) 6745 

1199 

KORUNGA(tohum) 

0 

Tablo H.7. ilimizde 2006 yılı yem bitkileri üretimi 

H.2.2.4.Endüstriyel Bitkiler 

Şeker pancarı, haşhaş, acı bakla, susam, ay çekirdeği, aspir, yer fıstığı, patates ve tatlı patates tarımı 

yapılmaktadır. Ekimde elle serpme ekim, ocak-vari ekim, makineli ekim metotları kullanılmakta elle veya 

makine ile hasat edilmektedir. Şeker pancarı şeker fabrikasında, acı bakla, haşhaş, susam, patates ve tatlı 

patates iç tüketimde değerlendirilmektedir. Haşhaş kapsülleri Toprak Mahsulleri Ofisine teslim edilmektedir. 

Aspir yağı çıkarılarak aile içinde tüketilir. Ay çekirdeği ve yer fıstığı iç tüketimde ve kuruyemiş üreten 

firmalara satılır. 

ŞEKER PANCARI 27526 4966 136700 

HAŞHAŞ(kapsül) 16122 

48 767 

HAŞHAŞ(tohum) 


SUSAM(2.e) 200 65 13 

YER FISTIĞI(2.e) 500 400 200 

AYÇİÇEĞİ(Çerezlik) 1310 111 145 

Tablo H.8. ilimizde 2006 yılı endüstriyel bitkiler üretimi 

KİMYON 800 60 48 

KEKİK 84 179 15 

PATATES(DİĞER) 5860 2471 14480 

SOĞAN (Kuru) 2680 1405 3765 

SARIMSAK(Kuru) 130 4354 566 

Tablo H.9.Diğer Ürünler


H.2.3.BİTKİSEL ÜRETİM (BAHÇE BİTKİLERİ) 

H.2.3.1.Meyve Üretimi 

Elma yetiştiriciliğinde bodurlaştırıcı klonal anaçlar kullanılmaktadır. Ayrıca yeni çeşitlerde üretime son 

yıllarda dahil edilmektedir. Kiraz yetiştiriciliğinde bodurlaştırıcı klonal anaçların kullanılmasında üretici daha 

temkinli yaklaşmaktadır. Bağcılıkta aşılı asma fidanlarının kullanılması yaygınlaşmaktadır. Yeni Japon Grubu 

erikler ile erik üretimi artmaktadır. İlimiz genelinde üretilen elma son yıllarda artmakta olan seçim ve ambalaj 

ünitelerinin kullanılması ile pazarlama imkanları kolaylaşmakta ve standardizasyon oluşmaktadır. Üretilen 

kirazla ilimiz soğuk hava ünitelerinde işlendikten sonra direk olarak ihraç edilmektedir. 

Yoğun olarak elma, kiraz, şeftali, erik, kayısı, nektarin, üzüm ve ceviz profesyonel olarak üretimi 


2006 YILI MEYVE ÜRÜNLERİ 

TOPLU MEYVELİKLER 

Ağaç 

Sayısı 

Meyve 

veren 

Kapladığı 

Alan 

(Dekar) 

Meyve 

vermeyen 

270 

İL TOPLAMI 

DAĞINIK AĞAÇ 

SAYISI Toplam Ağaç başına 

Meyve Meyve 

Üretim 

veren Vermeyen 

(Ton) 

Meyve 

Veren 

Ağaç 

sayısı 

Ortalama 

Verim 

(kg) 

ARMUT 2262,0 43730,0 9850,0 46130,0 5670,0 89860 47,2 4245,0 

AYVA 1573,0 39060,0 . 3275,0 30390,0 4130,0 69450 33,0 2291,0 

ELMA(Golden) 64090,0 1021719,0 118880,0 32980,0 6080,0 1054699 175 184582,0 

ELMA(Starking) ,.. 99650,0 1716306,0 235082,0 33670,0 5260,0 1749976 173,2 303017,0 

ELMA(Grannysmith) 10173,0 36380,0 6744,0 1840,0 535,0 38220 106,3 4062,0 

ELMA(Diğer) 3185,0 197170,0 93510,0 8450,0 2130,0 205620 26,3 5415,0 

ELMA(Toplam) 177098,0 2971575,0 454216,0 76940,0 14005,0 3048515,0 163,1 497076,0 

MUŞMULA 0,0 0,0 0,0 828Ö,Ö 920,0 8280 15,5 128,0 

YENIDÜNYA 0,0 0,0 0,0 90,0 0,0 90 22,2 2,0 

ERIK 1315,0 37130,0 9770,0 54740,0 4830,0 91870 47,2 4336,0 

İĞDE 0,0 0,0 0,0 3580,0 150,0 3580 16,2 58,0 

KAYISI 11606,0 176170,0 72895,0 39275,0 6750,0 215445 69,9 15051,0 

KIZILCIK 0,0 0,0 0,0 11120,0 1430,0 11120 14,3 159,0 

KIRAZ 28240,0 380875,0 152940,0 76130,0 20550,0 457005 32,8 14983,0. 

ŞEFTALI(nektarin) 485,0 10750,0 3160,0 3860,0 1210,0 14610 53,5 782,0 

ŞEFTALI(Diğer) 3226,0 80110,0 27330,0 33680,0 14830,0 113790 46,4 5276,0 

ŞEFTALI(Toplam) 3711,0 90860,0 30490,0 37540,0 16040,0 128400,0 47,2 6058,0 ". 

VIŞNE 9684,0 155800,0 73030,0 67320,0 20720,0 223120 39,3 8772,0 

ZERDALİ 50,0 850,0 50,0 11735,0 715,0 12585 48,5 611,0 

ANTEP FISTIGI 30,0 600,0 0,0 1900,0 0,0 2500 50,0 125,0 

BADEM 3209,0 86930,0 3560,0 136572,0 20460,0 223502 10,4 2319,0 . 

CEVİZ 5072,0 19590,0 9270,0 67630,0 4355,0 87220 42,9 3741,0 

FINDIK 70,0 4450,0 150,0 5660,0 280,0 10110 6,4 65,0 

KESTANE 0,0 0,0 0,0 550,0 950,0 550 58,2 32,0 

ÇiLEK 151,0 0,0 0,0 0,0 0,0 O 62,0 

DUT 5,0 100,0 15,0 14390,0 2345,0 14490 21,3 308,0 

İNCİR 180,0 1030,0 0,0 3250,0 0,0 4280 170,1 728,0 - 

NAR 16,0 265,0 145,0 6680,0 490,0 6945 58,7 408,0 

TRABZON HURMASI 0,0 0,0 0,0 140,0 0,0 140 7,1 1,0 

Y.ÜZÜM(Sof-çekirdekli -DA) 43116,0 41591,0 1525,0 0,0 0,0 O 632,9 26323,0' 

Y.ÜZÜM(Sof-çekirdeksiz-DA) 10,0 0,0 10,0 0,0 0,0 O 0,0 

Y. ÜZÜM(Kur-çekirdekli-DA) 23453,0 21178,0 2275,0 0,0 0,0 O 691,3 14641,0 

Y. ÜZÜM(K-çekirdeksiz-DA) 3,0 3,0 0,0 0,0 0,0 O 333, 1,0 

YAŞ ÜZÜM(Şaraplık-DA) 2037,0 1877,0 160,0 0,0 0,0 O 578,13 1086,0 

YAŞ ÜZÜM(Toplam-DA) 68619,0 64649,0 3970,0 0,0 0,0 0,0 650,5 42051,0 

ZEYTIN(Sofralık) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 O 0,0 

ZEYTIN(Yağlık) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 O 0,0 

ZEYTIN(Toplam) 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 

Tablo H.10.Isparta’da Yetiştirilen Önemli Meyve Ürünleri


H.2.3.2.Sebze Üretimi 

İlimizde üretimi yapılan sebze türleri: Turp, karnabahar, kültür mantarı, karpuz, kavun, taze fasulye, taze 

börülce, taze bezelye, taze bakla, taze barbunya, taze sarımsak, soğan, havuç, kabak, hıyar, acur, patlıcan, 

bamya, domates, biber, marul, ıspanak, pırasa, maydanoz, tere, nane, lahana sebzeleri açıkta tarla şartlarında 

küçük parçalı üretimi yapılıp, köy ve kentlerde semt pazarlarında tüketimi yapılmaktadır. İlimizde salçalık 

domates üretimi yapan çiftçiler ise ürettikleri ürünleri ilimizdeki salça fabrikasına satmaktadırlar. Örtü altı 

yetiştiriciliğinde üretimi yapılan domates iç ve dış piyasada pazarlaması yapılmaktadır. Aynı zamanda örtü 

altında taze fasulye, marul, patlıcan, biber ve ıspanak üretimi yapılmaktadır. 

Ekilen Alan(da) Verim(Kg/da) Üretim(Ton) 

LAHANA(beyaz) 604,00 2198,7 1328,00 

MARUL(kıvırcık) 43,50 1724,1 75,00 

MARUL(göbekli) 725,00 1532,4 1111,00 

ISPANAK 962,00 1084,7 1043,50 

PIRASA 630,00 1146,8 722,50 

MAYDANOZ 171,00 438,6 75,00 

TERE 97,00 654,6 63,50 

NANE 79,00 360,8 28,50 

SAKIZ KABAĞI 233,50 1567,5 366,00 

BALKABAĞI 631,00 3131,5 1976,00 

HIY AR(sofralık) 1632,00 2052,7 3350,00 

HIY AR(turşuluk) 400,00 1385,0 554,00 

ACUR 66,00 1545,5 102,00 

PATLICAN 1348,00 1478,5 1993,00 

BAMYA(taze) 537,00 470,2 252,50 

DOMATES(sofralık) 10355,00 3412,4 35335,00 

DOMATES(salçalık) 8188,00 4402,9 36051,00 

BİBER(sivri ,çarliston) 2050,00 1700,0 3485,00 

BİBER(dolmalık) 955,00 1242,9 1187,00 

BİBER(salçalık) 1295,00 2112,7 2736,00 

KARPUZ 7127,00 2960,7 21101,00 

KAVUN 3941,00 2186,0 8615,00 

FASULYE(taze) 6459,00 854,5 5519,00 

BAKLA(taze) 125,00 704,0 88,00 

BEZELYE(taze) 12,00 583,3 7,00 

BARBUNYA(taze) 700,00 565,7 396,00 

BÖRÜLCE(taze) 75,50 649,0 49,00 

SARMISAK(taze) 103,00 660,2 68,00 

SOĞAN(taze) 864,00 1167,8 1009,00 

HAVUÇ 295,00 2525,4 745,00 

TURP(bayır) 248,00 1782,3 442,00 

TURP(kırmızı) 132,00 1643,9 217,00 

KARNABAHAR 80,00 1800,0 144,00 

BROKOLİ 5,00 800,0 4,00 

Tablo H.11.Isparta’da 2006 yılı sebze ürünleri 

Örtü altı Sebzecilik 

İl’de örtü altı sebze yetiştiriciliğine 1998 yılında başlanılmıştır. Çiftçilerin birim alandan daha kaliteli 

ürün ve daha fazla gelir elde etmelerini sağlamak amacıyla hibrit tohum ve fide dağıtılmaktadır. Sera 

üreticilerini bilgilendirmek amacıyla her yıl çeşitli eğitim toplantıları düzenlenmekte, bu toplantılarda ekim – 

dikim, toprak hazırlığı, üretim tekniği ile ilgili yeni bilgiler aktarılmaktadır. Bu bağlamda Sütçüler ve Yalvaç 

ilçelerinde projeler geliştirilmiştir. 

Isparta İli’nde tarım ürünleri başta Almanya, Hollanda, İngiltere, İtalya, Mısır ve KKTC ile Türk 

Cumhuriyetleri’ne ihraç edilmektedir. İlde, Antalya İli’ndeki kesme çiçek üreticiliğinin mevsimsel boşluğunu 

doldurmak üzere yeni bir sektör olarak gelişen kesme çiçekçilik, özellikle karanfil ; İngiltere, Hollanda ve 

Bulgaristan’a ihraç edilmektedir 

271


H.2.4. BİTKİSEL ÜRETİM (SÜS BİTKİLERİ) 

H.2.4.1.Fidan Üretimi 

Doğal koşullar ve toprak yapısı bakımından Isparta’nın meyve fidanı ile bazı süs bitkilerinin soğan, fide 

ve fidanlarının üretimi için son derece uygun olduğu bilinmektedir. Özellikle Yenişarbademli İlçesi Beyşehir 

Gölü civarında doğal olarak yetişen göl soğanı ihracat için çok önemli bir fırsat olarak görülmekte ve bu doğal 

servetin değerlendirilmesi için çalışmalar devam etmektedir 

H.2.4.2.Kesme Çiçekçilik 

Çok hızlı gelişen kesme çiçekçiliğin Antalya İli’ndeki kesme çiçekçiliğin mevsimsel boşluğunu 

doldurması açısından önemli bir tarımsal faaliyet alanı olacağı görülmektedir. 

Kesme çiçek üretimi 4-5 yıl önce başlamasına karşın kısa sürede patlama biçiminde gelişme göstermiş 

bir üretim alanıdır. Isparta İli’nde kesme çiçekçiliğin hızla gelişmesinin temel nedenleri : 

Antalya’ya yakınlık, 

Tarım İl Müdürlüğünün Çalışmaları, 

Hava Limanına Yakınlık, 

İstihdam olanağı, ucuz işçilik, 

Su , 

Toprak Yapısının uygunluğu, 

İklim koşulları, olarak sıralanmaktadır. Önümüzdeki yıllarda bu üretimin kademeli olarak artırılacağı ön 

görülmektedir. Bu üretimin Antalya’nın üretimine rakibi değil, tamamlayıcısı olduğu da Isparta’daki üretimin 

geliştirilmesinin önemini ortaya koymaktadır. 

Seralarda karanfil üretimi yapılmaktadır. 

SÜS BİTKİLERİ 

EKİLİŞ ALANI(Dekar) 

TOPLAM 19587 

KESME ÇİÇEK 

TARLA SERA TOPLAM 

19202 385 19587 

SALON BİTKİLERİ İç+Dış Mekan 1,5 

ÇİÇEK SOĞANI 4 

Tablo H.12.Isparta’da 2006 yılı Süs Bitkileri ekim alanları (Tarla alanı içerisinde gül(Yağlık), lavanta ekilişleri 

dahil ) 

SÜS BİTKİLERİ 

EKİLİŞ ALANI (Dekar) 

TOPLAM 19683,5 

KESME ÇİÇEK 

TARLA SERA TOPLAM 

19291 392,5 19683,5 

SALON BİTKİLERİ 

2 

(İç+Dış Mekan) 

(İç mekan bitkileri toplama dahil edilmemiştir.) 

ÇİÇEK SOĞANI 

Tablo H.13.Isparta’da 2006 yılı Süs Bitkileri ekim alanları Tarla alanı içerisinde gül (Yağlık), 

lavanta, takates, gypsohilla(açık alan) ekilişleri dahil edilmiştir.Sera alanı içerisinde ise karanfil, 

gerbera, gypsohilla (sera), kasımpatı, lilyum ekilişleri dahil edilmiştir. 

Alternatif Ürünler 

Tıbbi - Aromatik Bitkiler : . Isparta, tıbbi ve aromatik bitkilerin tanındığı, kullanıldığı ve toplandığı 

illerin başında gelmektedir. Bunda, gül yağı çıkaran fabrikaların Mayıs – Haziran ayları dışında atıl durumda 

olmaları ve diğer aromatik bitkileri işleyecek kapasiteye sahip olmalarının büyük etkisi bulunmaktadır. Isparta’ 

da toplanarak doğal halde ya da işlenerek satışa sunulan tıbbi ve aromatik bitkiler arasında ; kekik, adaçayı, 

oğul otu, lavanta, biberiye, ve nane sayılmaktadır. Bu bitkilerin bir kısmı kültüre alınmış olup, önümüzdeki 

yıllarda önemlerini daha da artırması beklenmektedir. Tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde önemli bir yeri 

olan lavanta, doğal florada yabani olarak bulunmakla birlikte, Keçiborlu ilçesinde toplam 350 dekar alanda 

üretim yapılmaktadır. Dünya kekik ticaretinin % 50’sini karşılayan Türkiye’de, bu ihracatın yaklaşık % 20’lik 

bölümü Isparta yöresinden özellikle Sütçüler ilçesinden toplanan kekiklerle karşılanmaktadır. 1999 yılından 

beri Tıbbi ve Itri Bitkiler Üretimini Geliştirme Projesine hız verilmiştir. 

272

H.2.5.ORGANİK TARIM 


Ülkemizin dünyada; dört mevsimin tüm karakteristik özelliklerinin bir arada ve mükemmel bir döngü 

halinde görüldüğü ender Ülkelerden biri olduğunu iddialı bir şekilde söyleyebilmenin memnuniyeti sonrasında 

maalesef bu özelliklerin tüm etkinliğiyle yaşanabildiğini söyleyebilmenin de kahrını ve üzüntüsünü ifade 

etmek gerekir. Bu harikulade bahşedilen nimetlerden şüphesiz; bitkisel üretimin bazı çeşitleri 

haricinde(örneğin) turunçgiller) ilimizin ekolojik şansı doğal olarak oldukça iyi durumdadır. 

Özünde insanla olan tüm etkileyici faktörlerden olan çevreye, doğaya, hayvanlara özellikle de insanın 

kendisine saygı, sevgi ve hoşgörüyü esas alan, onların yaratıcısından gelen özelliklerine müdahale etmeyi belli 

başlı şartlar dahilinde kabul eden Organik Tarım yada Ekolojik Tarım Faaliyetlerinin daha etkin, kontrollü 

yürütülmesi, yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi amacıyla Isparta İlimiz ulusal strateji dahilinde şanslı 9 ilden 

biridir. Mutlaka bu seçim tercihinin boşuna olmadığı son yıllarda onca probleme rağmen müteşebbis ve 

işletme sayısındaki artarak devam eden faaliyetlerin olduğunu müşahede etmek bizleri umutlandırmaktadır. 

Gülünden elmasına, arısından ve balından dağındaki yabani armuttan ve papatyaya kadar ilimizin her bir 

köşesi engin hazineleri barındırmaktadır. 

İlimizin değişik bölgelerinde ekolojinin elverdiği ölçüde yöreye özgü bazı meyve ve sebzelerin Organik 

Tarım Esasları ve Uygulama metotları doğrultusunda üretimleri yapılmaktadır. Bu üretimler ya ferdi üretim 

yada şirket çatısı altında sözleşmeli üretim şeklinde yapılmaktadır. 2006 yılında bölgeler bazında üretim deseni 

şu şekilde oluşmaktadır. 

H.2.5.1.Organik Gül Üretimi 

Isparta/merkez, 

Keçiborlu/Senir kasabası, 

Eğirdir/Sorkuncak 

Gökçehüyük kasabası 

Sütçüler/ Ayvalıpınar Kasabası 

Sözleşmeli Üretici sayısı : 330 adet 

GüI Çiçeği üretim Alanı : 1637,79 da. 

H.2.5.2.Organik Domates ve Biber üretimi, 

Atabey/İslamköy, 

Eğirdir/Sevinçbey, Beydere, Yukarı Gökdere ve Bademli köyleri, 

Aksu/Sofular 

Gelendost/Yeşilköy 

Üretici sayısı : 1 işletme 

Salçalık domates : 505 da. 

Kırmızı biber : 104 da. 

Meyve Üretimi (Elma fidanı,elma, kayısı,kiraz,üzüm,ceviz,badem) 

Toplam Üretici sayısı : 78 çiftçi, 2 işletme, 1 Tar.KaI.Koop. 

Toplam Üretim Alanı : 2,742 da. 

Ferdi olarak (Müteşebbis) Meyve Üretimi 

Yalvaç/Taşevi, Aşağıkaşıkara, Tırtar köylerinde yapılan 

Toplam üretici sayısı : 10 adet 

Toplam Üretim Alanı : 252.9 da (Elma,Kayısı,Erik,v.s.) 

NOT: Eğirdir ilçemize bağlı Bademli köyünde Bakanlığımız Kırsal Kalkınma Projesi kapsamında 

"Meyve Tasniflime ve Ambalajlama Tesis Projesi ile Elma Sirkesi üretim Tesisi Projesi" uygulaması 

düşünülmektedir. Planlama ve Projelendirme zamanında tamamlanarak Projeler programa alınarak 

uygulamaya konulduğu takdirde Eğirdir Bademli köyünün tamamında Organik meyve üretimine geçilecektir. 

H.3.HAYVANSAL ÜRETİM 

Kırk Başlık Açıkta Sığır Besisi Projesi 

Yörede hayvancılığa örnek teşkil etmek, modern hayvancılık ve besi tekniklerini göstermek üzere 

“40 Başlık Açıkta Sığır Besisi Projesi” Valilik (İl Özel İdare Müdürlüğü ve Tarım İl Müdürlüğü) ile SDÜ 

Rektörlüğü (Atabey Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü) arasında imzalanmıştır. 

273


Projenin başarıya ulaşması için Tarım İl Müdürlüğü ile Atabey Meslek Yüksek Okulu işbirliği içerisinde 

hareket etmektedirler. 

H.3.1.BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK 

Isparta ilinde mevcut tarımsal işletmeler içerisinde % 74 oranında bitkisel üretimle birlikte hayvansal 

üretim de yapılmakta olup; TÜRKVET sistemine göre yaklaşık olarak 25.483 adet kayıtlı sığırcılık işletmesi 


Isparta’da 2006 yılı Sığır sayısı 66,848 baş olup, Türkiye sığır varlığının % 0,6’sı kadardır. 

İlimiz sığır varlığının çoğunluğu % 40’ı Yalvaç ve Şarkikaraağaç ilçelerinde oluşturduğu bölgede 


Sığır 

İlçeler Adet (baş) İl Toplamına oranı % Tek Tırnaklı 

Merkez 8.050 12 881 

Atabey 2,300 3,4 299 

Gönen 2.630 3,9 311 

Keçiborlu 4.904 7,3 381 

Eğirdir 6.885 10,3 267 

Gelendost 3.055 4,6 119 

Senirkent 3.081 4,6 388 

Uluborlu 401 0,6 99 

Yalvaç 13.000 19,4 1.305 

Ş.karaağaç 13.512 20,2 341 

Aksu 3.330 5,0 86 

Sütçüler 4.650 7,0 309 

Y.bademli 1.050 1,7 20 

TOPLAM 66.848 100 4.806 

Tablo H.14. Isparta Büyükbaş hayvan varlığının ilçelere göre dağılımı 

İlimiz hayvanlarının genetik kalitesi de yükselmekte olup Kültür ırkı oranı Türkiye ortalamasının (% 

50’nin) üzerindedir. Kültür melezi ırk oranı (% 30) ve yerli ırk sığır oranı (% 20) Türkiye ortalamasının 

altındadır. 

Yine güncel Türkvet sistemi kayıtlarına göre sığır populasyonumuzun % 49’u inek-düve, % 20 

erkek-dişi buzağı, % 17’si erkek-dişi dana, ve % 14’ü tosun-boğa olarak kayıt altındadır. 

Kültür ırkı ve kütür melezi sığırlarımızın % 80’i Siyah alaca(Holştayn) ırkı sığırlardan, % 15’i 

Montofon(İsviçre esmeri) ırkı sığırlardan diğerleri ise simental ve diğer ırklardan oluşmaktadır. Sütçüler, Aksu 

ve Eğirdir gibi dağlık ve orman köylerimizin çoğunlukta olması ile ıslah ve Sun’i tohumlama hizmetlerinin 

güçlükle götürülebildiği bölgelerimizdir. İlimizdeki kültür melezi sığır varlığımızın yaklaşık yarısı Yalvaç ve 

Şarkikaraağaç ilçelerimizde bulunmaktadır. 

Isparta’da 1980’li yıllarda 1800 baş Manda bulunurken 2006’da manda otlatmak için yeterli sürü 

çoğunluğu ve meralar bulunamadığından, entansif manda beslemek de ekonomik olmadığından hızla 

tükenerek hemen hemen kalmamıştır. 

H.3.2.KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK 

2007 yılı rakamlarıyla Isparta’da toplam küçükbaş hayvan sayısı 300.506 olarak tespit edilmiştir. Bu 

rakamın 157.594 adedi Koyun, 142.612 adedi Kıl keçisidir. Bu rakam Türkiye Küçükbaş hayvan varlığının 

yaklaşık % 1’i kadardır. 

İLÇELER 

Koyun Sayısı 

(baş) 

İl Koyun 

varlığına oranı 

(%) 

Keçi 

Sayısı 

(baş) 

İl Keçi varlığına 

oranı (%) 

Merkez 17.884 II 19.048 13,2 

Atabey 5.631 3,6 11.412 7,8 

Gönen 6.850 5,7 3.150 2,2 

Keçiborlu 7.380 4,7 15.310 10,6 

274


Eğirdir 5.953 3,8 26.571 18,6 

Gelendost 8.322 5,2 8.874 6,2 

Senirkent 17.280 II 8.446 6,0 

Uluborlu 5.230 3,3 3.955 2,8 

Yalvaç 59.400 37,7 7.900 5,5 

Ş.karaağaç 14.000 8,9 3.850 2,7 

Aksu 1.549 0.9 3.086 2,6 

SütçüIer 6.115 3,9 31.130 21,7 

Y.bademIi 2.000 1,2 180 0,1 

Toplam 157.594 100,0 142.912 100,0 

Tablo H.15. Isparta Küçükbaş hayvan varlığının ilçelere dağılımı 

Isparta ili koyun varlığının yaklaşık %47'si Yalvaç ve Şarkikaraağaç ilçelerindedir. Bu ilçelerimizde 

Sultan dağları ve etekleri koyunculuk için uygun yaylaklar barındırmakta olup, bazı köylerimizin en önemli 

geçim kaynağıdır. Koyunculukta ağırlıklı olarak yetiştirilen ırk dağlıç iken, artık saf ırk yetiştiriciliği 

kalmamıştır. Son yıllarda kıvırcık ve merinos melezlerinin oranı gittikçe artmaktadır. Ancak ülkemizde olduğu 

gibi ilimizde de küçük baş hayvan sayısı giderek azalmaktadır. 1980'li yıllarda 400.000'lerde olan koyun 

varlığımız, % 61 azalarak 2006'da 157.549 olmuştur. 

Isparta ilinde keçi varlığımız da giderek azalma eğilimi göstermektedir. Populasyonumuzun tamamı kıl 

keçi olup, Keçi varlığımızın % 42'si Sütçüler, Eğirdir ve Aksu ilçelerinde bulunmakta olup, bu ilçelerimizin 

çoğu orman köylerinde alternatif geçim kaynağı olma durumunu sürdürmeye çalışmaktadır. 1980'li yıllarda 

300.000'lerde olan keçi varlığımız da yaklaşık %5 azalarak 2006'da 142.912 olmuştur. 

H.3.3.KÜMES HAYVANCILIĞI 

Isparta’da2006 yılı toplam kanatlı sayısı 495.858 olup bunun 14.042’si Hindi, 4.345’i Ördek ve 

3.662’si Kaz, geri kalanı ise tavuktur. Daha çok köy tavukçuluğu şeklinde yapılan tavukçuluk, gelir 

getirici büyük işletmelere dönüşemediğinden yıllar içerisinde azalmaktadır. İlimizde bir adet 10.000 baş 

kapasiteli yumurta tavukçuluğu işletmesi bulunmaktadır. 

İlimiz, göller bölgesinin merkezinde yoğun sulak alanların bulunması ve göçmen kuşların uğrak 

yeri durumunda olması nedeniyle son yıllarda Tavuk Vebası(kuş gribi) hastalığının görülmüş olması, köy 

tavukçuluğumuz açısından potansiyel tehlike arz etmektedir. 

İLÇE ADI 

EĞİRDİR 

MERKEZ 

EĞİRDİR 

H.3.4.SU ÜRÜNLERİ 

Isparta ilinde kurulu olan balıkçılık tesisleri Tablo H.16’da verilmiştir. 

TESİSİN YERİ 

EĞİRDİR 

SARIİDRİS 

Şahlanlar Gıda San. Tic. 

A.Ş. 

Puslar Su Ürünleri San. 

Tic. Ltd. Şti. 

ER-KU Gıda san.Dış 

Tic.Lt.Şt. 

Has Su Ürünleri Tic. 

EĞ-SU Su Ürünleri Lt.Ş. 

ANCOKER Su 

Ürün.San.Tic. 

Kemal balıkçılık San.Tic. 

KEÇİBORLU 

Ltd. Şti. 

YALVAÇ 

Hoyran balıkçılık 

TESİSİN 

TÜRÜ 

Barınak 

Barınak 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Su Ürünleri 

İşleme Tes. 

Tablo H.16.Isparta İlinde kurulu balıkçılık tesisleri 

KAPASİTE 

TON/YIL 

275 

MENDİREK 

UZUNLUĞU 

(m) 

ASGARİ 

AZAMİ 

DERİNLİK 

(m) 

TEKNE 

KABUL 

KAPASİTESİ 

(ADET) 



HİZMETE 

GİRDİĞİ 

YIL 

1984 

1986 


150 

4-6 

4-6 

1200 1994 

300 (Faal 

değil) 


1000 1994 

500 1984 

200 1997 

1000 2001 

6500 2001 

125 2001


Cinsi 2001 2002 2003 2004 2005 2006 

Sudak 610.800 878.550 131.850 124.762 121.540 24.568 

Kadife Balığı 227.700 517.500 221.900 230.000 178.800 95.178 

Sazan Balığı 101.000 111.300 125.800 104.570 47.486 6.340 

Havuz Balığı 334.250 48.950 113.200 200.285 200.059 200.000 

Kerevit 797.950 274.740 581.550 409.600 114.989 24.757 

Tablo H.17.Yıllar İtibarıyla Su Ürünleri İstihsali 

Yukarıdaki Tablolardan da anlaşılacağı üzere İlimiz Su Ürünleri Setöründe hızlı bir küçülme ve 

ekonomik kayıp söz konusudur. 

göre; 

Su ürünleri stokları üzerindeki av baskısı ile yıllar itibariyle artmaktadır. 2006 yılı sonu verilerine 

ISPARTA İLİ AV POTANSİYELİ 

İLÇE AVLAK SAHASI RUHSATLI 

BALIKÇI SAYISI 

RUHSATLI 

TEKNE SAYISI 

KÖPRÜ 61 

EĞİRDİR SOĞULA 514 95 

GELENDOST SARIKAMIŞ-KARAOT 244 114 

SENİRKENT GENÇALİ 242 148 

YALVAÇ GAZİRİ 130 68 

SÜTÇÜLER KARACAÖREN I 46 19 

ŞARKİKARAAĞAÇ ŞARKİKARAAĞAÇ 246 207 

Y.BADEMLİ ŞARKİKARAAĞAÇ 29 28 


Tablo H.18.Isparta İli Av Potansiyeli 

iLÇE TESİS SAHİBİ ADRES / TELEFON 

KAPASİTE 

(TON/YIL) 

1- Osman YÜKSEL Akbelenli 02463168558 10 

2- Mustafa AYDEMİR Aşağı Gökdere 02463182447 10 

3- Mehmet ZÜMRE Aşağı Gökdere 02463168635 8 

EĞİRDİR 4- Hüseyin AKBAL Aşağı Gökdere 02463168672 8 

90 TON 5- Osman ARIDAŞ(kiracı) Aşağı Gökdere 02462236060 8 

6- Mahmut Süleyman SAGDUR Aşağı Gökdere 02463168585 02462237752 16 

7- Lider ERGÜL Akbelenli 02463412785 05353332593 14 

8-Mahmut ASLAN Akbelenli 02463627615 05376908888 16 

1- Mustafa KUMBUL Zindan Mevkii 30 

2- Tamer EROL Zindan Mevkii 02463412308 0532662876 20 

3-Ahmet DEMİRASLAN(kiracı) Aksu 05362400483 12 

4-Yaşar ERGÜL Zindan Mevkii 05358864629 44 

5-Veli ERGÜL Zindan Mevkii 02463412313 05372167112 5 

6-Mehmet EROL Zindan Mevkii 02463412580 05326607789 25 

AKSU 

7-A.Sabri ERGÜL Zindan Mevkii 02463412399 05367371480 5 

222 TON 

8-Ramazan DEMİRALAY Karacahisar 2 

9-0sman SARIDOGAN Karacahisar 2 

10-Yücel DOGAN Karacahisar 02463445120 05369635645 2 

11-Recai AKBAY Zindan Mevkii 25 

12-Tamer EROL Sorgun Baraj Gölü 25 

MERKEZ 

43 TON 

13-Ahmet DEMİRASLAN Sorgun Baraj Gölü 25 

I-Atilla HAYMANALI(kiracı) Darıderesi 02462565165 3,5 

2- Osman BAYSAL Büyükgökçeli 05327890395 7 

3- Necdet YAVUZ Çukur 10 

4- Ali Yaman (kiracı) Yakaören 02462479282 10 

5- Kadir AKPINAR Yakaören 02462479381 3 

6- Musa AKPINAR Yakaören 02462479349 2,5 

7-İlyas AKPINAR Yakaören 02462479320 2 

276


SÜTÇÜLER 

876,6 TON 

8-Hasan TUNÇBİLEK Çukur 05373346620 5 

I-Ahmet DÖNMEZ Aşağıyaylabel 10 

2- Yaşar ARIKAN Aşağıyaylabel 02463726056 05375211015 2,1 

3-AIi SOYFİDAN Yeşilyurt 02463667150 05364556362 10 

4-Veli GÜNGÖR Yeşilyurt 02463168664 7 

5-Şevki AZGINBÖCÜ Yeşilyurt 02463168449 10 

6-Alim CAN Çandır 0246358616902462421026 49 

7-0sman BAYSAL Çandır 0246358611602463586996 44 

8-Ömer Baysal Çandır 02463586116 21 

9-Meryem BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586116 49 

lO-Ali BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586116 49 

ll-Ömer BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586116 49 

12-0sman BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586095 49 

13-İsmail BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586116 245 

14-Arif BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586096 49 

15-Erol BAYSAL Karacaören Brj Gölü 02463586116 49 

16-Alim CAN Karacaören Brj Gölü 02463586169 49 

17-Mehmet ÖZDEMİR Karacaören Brj Gölü 49 

18-Hüseyin DEMİR Aşağıyaylabel 3 

19-Enver CEYLAN Aşağıyaylabel 3 

20-Fatih Çetin Karacaören Brj Gölü 02463586116 25 

2l-Hüseyin Can Karacaören Brj Gölü 02463586169 25 

22-Ömer Baysal Çandır 02463586116 28 

23-Ömer Baysal Çandır 02463586116 

24-Mehmet Özdemir Çandır 1,5 

25-Kadir SOYFİDAN Yeşilyurt 4 

ULUBORLU I-Edip ALTINDAL Süleyman Demirel Baraj Gölü 25 

ATABEY I-Mustafa ÇEVİKBAŞ Kısık Mevkii 05358566915 7,5 

YALVAC 1-Üzeyir MARTLI Hisarardı 25 

57 adet GENEL TOPLAMI 1292,1 

Tablo H.19.Isparta İli Alabalık Üretim Tesisleri 

İlimiz iç sularındaki su ürünleri potansiyelinin sürdürebilirliğinin sağlanması için etkin bir Koruma- 

Kontrol çalışmasının yanı sıra stoklardaki av baskısının da kabul edilebilir seviyede tutulması 

gerekmektedir. 

H.3.5.ARICILIK VE İPEKBÖCEKÇİLİĞİ 

Isparta İlinde, Merkez, Sütçüler, Aksu, Yenişarbademli ilçelerinde yoğun arıcılık yapılmaktadır. Bu 

bölgeleri özellikle Muğla ilinden yaz ayları başında gezginci arıcılar gelmektedir. 

iLÇE ADI 

KOVAN SAYISI (Adet) 

ESKi Tip 

YENi Tip 

BAL ÜRETİMi (Kg) 

MERKEZ 20 4230 42300 

AKSU 0 1170 11700 

ATABEY 0 205 1230 

EĞİRDİR 0 3445 28860 

GELENDOST 20 1650 19800 

GÖNEN 15 830 11570 

KEÇİBORLU 0 1400 28000 

SENİRKENT 0 300 1200 

SÜTÇÜLER 40 2643 26830 

Ş.KARAAĞAÇ 0 4100 65600 

ULUBORLU 0 480 2800 

YALVAÇ 10 3150 50400 

Y.BADEMLİ 0 500 5000 

TOPLAM 105 24103 295290 

Tablo H.20.Isparta İli Arıcılık ve Bal Üretim Miktarı 

277


H.3.6.İLÇELERDE HAYVANCILIK 

Merkez İlçe 

Veteriner hizmetleri bağlamında Merkez ilçe ve köylerinde projeli, paralı, programlı koruyucular, 

aşılamalar yapılmaktadır. Üreticiler eğitim çalışmaları çevresinde salgın hayvan hastalıkları, adi hastalıklar, iç 

ve dış parazitler ile hayvan bakım ve beslenmesi konusunda eğitilmektedir. 

Merkez ilçede 6 adet özel sektöre, 1 adet İl Özel İdare Müdürlüğü’ne ve 1 adet de Köy muhtarlığına ait 

olmak üzere toplam 8 adet tesiste alabalık üretimi yapılmaktadır. Bunların toplam proje kapasiteleri 38.4 ton / 

yıldır. 

Hayvancılığı geliştirme projesi çerçevesinde 2002 yılı içerisinde hindi palazı ve civciv dağıtılmıştır. 

1996 yılında Isparta İli Holstein Irkı damızlık Süt Sığırı yetiştiricileri birliği kurulmuş, Merkezde 9,5 ton 

kapasiteli süt toplama tankı tesis edilmiş, bu sayede tüketicilere perakende sağlıklı süt satışları sürdürülmesi 

sağlanmıştır. 

Suni tohumlama hizmetleri özelleştirilmiş ve hizmet bir şirkete ve. Isparta ili Süt Sığırı yetiştiricileri 

birliğine devredilmiştir. 

2002 yılında Merkez ilçede Genel Bütçeye dayalı olarak 21 adet proje uygulanmıştır. 

Ayrıca SYD Fonu kaynaklarından yararlanılarak, Kuleönü, Kadılar, Darı deresi, Direkli, Çoban nisa, B. 

Kışla, K. Kışla ve Çukur köylerine 2002 yılı itibariyle koyun ve koç dağıtılmıştır. 


İlçede hayvancılık ekonomik yönden ikinci planda kalmaktadır. 5 adet balıkçılık kooperatifi faaliyet 

göstermekte ise de, bunların çalışmalarının verimli ve yeterli olduğu söylenemez. 

Gölde kerevitin tükenmesi ve sudak balığının doğal dengeyi bozması neticesi balık stoklarında azalma 

görülmüştür. Gölde kafes balıkçılığının başlatılması halinde gelir kaynaklarının artacağı düşünülmektedir. 

Ancak ekolojik dengelere ve gölün içme suyu kaynağı olduğuna da dikkat etmek gereklidir. 

İlçedeki su ürünleri kooperatifleri, Merkezi Isparta’da bulunan su ürünleri kooperatifleri birliğine 

bağlıdır. Eğirdir Gölü; kooperatiflere kendi bölgelerinde avlanmaları koşuluyla kiraya verilmektedir. Eğirdir 

ilçesi sınırlarında 2 avlak sahası ile Yalvaç ve Gelendost ilçelerinde kiraya verilen avlak sahaları vardır. 

Avlanan ürünler, anlaşma yapılan şirketlere teslim edilmektedir. Gölde kerevit de avlanmaktadır. 


İlçede hayvancılık meyvecilikten sonra en önemli gelir kaynağıdır. Hayvancılık süt sığırcılığı ve 

küçükbaş besiciliği olarak yoğunluk kazanmıştır. 

İlçedeki hayvan besiciliğinde teknolojinin son yöntemleri uygulanmaktadır. (Entantif Besicilik) 

İlçede hayvancılığın geliştirilmesi için yapılan çalışmalardan bazıları şunlardır: 

- Süt İnekçiliği Projesi 

- Koyunculuğu Geliştirme Projesi 


İlçede hayvancılık önemli ölçüde yapılmaktadır. 


İlçede ticari şekilde hayvancılık yapılmaktadır. Gelişme Potansiyeli vardır. Besi danacılığı ve süt 

inekçiliği oldukça gelişmiştir. Hayvansal ürünlerin en iyi şekilde değerlendirilmesi için hayvancılık ürünleri 

işletme sanayinin kurulmasının ilçe için yararlı olacağı düşünülmektedir. 

250.000 adeti aşan tavuk miktarı ile bölgenin ve Türkiye’nin en önemli yumurta merkezi iken; 

ekonomik krizlerle bugün ticari şekilde tavukçuluk işletmesi kalmamıştır. 


İlçede tarım kadar olmasa da hayvancılık önemli bir uğraş alanıdır. Özellikle küçükbaş hayvancılık 

yaygındır. 

278



Hayvancılık, yörede genellikle kıl keçisi yetiştiriciliğine yöneliktir. Ancak yörenin orman bölgesi olması 

sebebiyle, kıl keçisinin ormana verdiği zarar dikkate alınarak bu faaliyette kısıtlamaya gidilmiştir. Bu durum, 

hayvancılıkla uğraşan kesimi koyun ve sığır besiciliğine yönelmiştir.”Hayvancılığı Geliştirme Projesi” 

kapsamında, “Doğrudan Gelir Projesi” kapsamında ve gübre desteklemeleri ve ilaç destekleme çalışmaları 

sürekli olarak yapılmaktadır. Şeyhler köyünde yem bitkileri ekilişleri desteklenmesi yapılmıştır. 

Arıcılığın geliştirilmesi yönünde Köylere Hizmet Götürme Birliği kaynaklı olan bir proje 

yürütülmektedir. İlçe hayvancılığının geleceğine ve gelişmesine yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. 

Balıkçılık da son yıllarda yöre halkının geçim kaynakları arasına girmiştir. Karacaören Barajının 

kurulmasıyla önemli bir seviyeye gelmiştir. İlçede toplam 9 adet alabalık üretme tesisi vardır. 


Yöre hayvancılığını geliştirmek, bitkisel üretim kaynaklarını çeşitlendirmek ve geliştirmek amacıyla 

projeler uygulanmaktadır. 

Beyşehir gölüne sınırları bulunan köylerde yaklaşık 450 kişi balıkçılıkla uğraşmaktadır. 


İlçede meyve yetiştiriciliğinin çok yaygın olması nedeniyle hayvancılık gelişmemiştir. Hayvancılık 

üreticilerin kendi gereksinimlerini karşılamak ı için yapılmaktadır. 


İlçedeki büyükbaş varlığı toplam 10.080’dir. 75.515 adet küçükbaş hayvan mevcudu vardır. 

Hayvan ıslahı ve koruyucu hekimlik çalışmaları girdi maliyetlerini düşürerek, gelirlerini artırmak için 

çalışmalar yürütülmektedir. İlçenin 3 köyünde 56 adet ruhsatlı balıkçı olup, bunlar Eğirdir Gölü Hoyran 

bölgesinde su ürünleri avcılığı ile iştigal etmektedir. 


İlçe halkının geçim kaynaklarından birisi de hayvancılıktır. Halen yöre halkından 25 aile küçükbaş 

hayvancılıkla uğraşmaktadır. 

Kış aylarında yerleşim merkezinde evlerinde kalan bu aileler, bahar aylarında yaylalara göçerler ve kış 

aylarına kadar yaylalarda kalırlar. Günümüzde arıcılığa verilen önem gittikçe artmaktadır. Yaylalar, çiçek 

yönünden zengin olması nedeniyle arıcılığa elverişlidir. Kültür ırkı süt inekçiliği de yaygınlaşmaya başlamıştır 

H.4.TARIMSAL İŞLETMELER 

H.4.1.KAMU İŞLETMELERİ 

Isparta Valiliğince Ortaklaşa Yürütülen Projeler 

İlde toplumsal kalkınmanın sağlanması, üreticilerin gelişen ve değişen modern teknik ve usullerle üretim 

yapmalarının sağlanması, üretilen ürünlerin bir değer olarak ekonomiye kazandırılması, kurulan işletme 

dallarının da istihdamı artırarak aile işletmeciliğinin geliştirilmesi, halkın ekonomik gelir düzeyinin 

yükseltilmesi, ilin ve yörenin ekonomi ve ticaret hayatının canlandırılması, atıl kapasiteleri daha verimli bir 

şekilde ekonomiye kazandırılması, alternatif üretim modellerinin geliştirilmesi, üreticilere yönelik örnek 

tesisler kurmak gibi amaçlarla Valilik ile başta SDÜ olmak üzere çeşitli kurumlarla protokoller imzalamak 

suretiyle projeler geliştirilmiş olup ortaklaşa yürütülmektedir. 

Bodur Elma ve Kiraz Yetiştiriciliği Projesi 

Dünya ticaretinde kabul gören, ihracat imkanı bulunan yeni çeşitlerin bodur anaçlar üzerine aşılanarak, 

İlde üretilmesi, tanıtılması ve yaygınlaştırılmasını sağlamak için İlde 10 adet örnek modern bodur anaç üzerine 

aşılı yeni çeşit elma bahçeleri ile 9 adet örnek modern bodur anaç üzerine aşılı yeni çeşit kiraz bahçesi tesis 

edilmiştir. Modern elma ve kiraz bahçelerinin kurulduğu yerleşim birimleri, Tablo H.19 ve Tablo H.20’de 

gösterilmiştir. 

279


Bahçenin 

kurulduğu Birim 

Pazarköy Kasabası 

(Eğirdir) 

Bademli Köyü 

Gönen Belediyesi 

Keçiborlu Belediyesi 

Salur Köyü 

(Ş.Karaağaç) 

Çavundur Köyü 


Kumdanlı (Yalvaç) 

Aşağıkaşıkıra 

(Yalvaç) 

Y.Bademli 


Körküler (Yalvaç) 

Proje Ortakları 

Isparta Valiliği (İl Özel İdare Md.) 

Eğirdir Kaymakamlığı 

Tarım İl Müdürlüğü 


Bademli Köy Tüzel Kişiliği 


Isparta Tarım İl Müd. 


Gönen Belediye Başk. 

Gönen Kaymakamlığı 

(Köylere Hizmet Götürme Birliği) 



Keçiborlu Belediye Başkanlığı 

Keçiborlu Kaymakamlığı 



Salur Köyü Muhtarlığı 

Ş.Karaağaç Kaymakamlığı 




Çavundur Köyü Muhtarlığı 

Ş.Karaağaç Kaymakamlığı 




Kumdanlı Belediye Başkanlığı 

Yalvaç Kaymakamlığı 




Aşağıkaşıkara Köy Tüzel Kişiliği 

Yalvaç Kaymakamlığı 

(Köylere Hizmet Götürme Birliği) Isparta Tarım İl Müd. 


Y.Bademli Belediye Başkanlığı 

Y.Bademli Kaymakamlığı 



Körküler Belediye Başkanlığı Yalvaç Kaymakamlığı 


Bahçe Alanı 

5.000 m 2 



6591 m 2 

17.925 m 2 


16.192 m 2 

38.253 m 2 

6.204 m 2 

8.337 m 2 

Tablo H.21. Bodur Elma Projesi – Bahçenin Yeri, Proje Ortakları ve Bahçe Alan Büyüklüğü (m 2 ) 

Bahçenin 

kurulduğu Birim 

Aksu – Sofular 

(Eğirdir) 

Güneykent (Gönen) 

Proje Ortakları 


Aksu Sofular Köyü Tüzel Kişiliği 

Aksu Kaymakamlığı 




Gönen Belediye Başk. 

Gönen Kaymakamlığı 



Bahçe Alanı 

5000 m 2 

3320 m 2 

280


Keçiborlu Belediyesi 

Senir (Keçiborlu) 

İleydağı (Uluborlu) 

Deregümü köyü 

(ısparta) 

Darıderesi köyü 

(ısparta) 

Kaplanlı (Keçiborlu) 

Pazarköy (eğirdir) 


Keçiborlu Belediye Başkanlığı 

Keçiborlu Kaymakamlığı 



Isparta Valiliği (İl Özel İdare Md 

Senir Belediye Başkanlığı 

Keçiborlu kaymakamlığı 




Uluborlu / İlaydağı Köy Tüzel Kişiliği 

Uluborlu Kaymakamlığı 




Merkez Deregümü Köy Tüzel Kişiliği 



Merkez Darıderesi Köy Tüzel Kişiliği 



Keçiborlu / Kaplanlı Köy Tüzel Kişiliği 




Pazarköy Belediye Başkanlığı 




Tablo H.22. Bodur Kiraz Projesi - Bahçenin Yeri, Proje Ortakları ve Bahçe Alan Büyüklüğü (m 2 ) 

5591 m 2 

5222 m 2 



4260 m 2 



Bodur ve Yarı Bodur Anaç Üzerine Aşılı-Aşısız Elma Fidanı Üretim Projesi 

Bodur elmacılık projesi amaçları doğrultusunda, Valilik (İl Özel İdare Müdürlüğü ve Tarım İl 

Müdürlüğü) ile SDÜ Rektörlüğü (Ziraat Fakültesi Dekanlığı) arasında imzalanan bir projedir. Proje 10 yıl 

sürelidir. 

Proje SDÜ’ ye ait Çünür semtinde bulunan arazide uygulanmaktadır. Üretimde kullanılacak 

fidanlar ithal edilen aşılı fidanlar ve anaçlar olmak üzere toplam 20.000 adettir. 

Projenin başarıya ulaşması için Tarım İl Müdürlüğü SDÜ ile işbirliği yaparak, üreticilerin eğitimi 

konusunda çalışmalarını sürdürmektedir. 

H.4.2.ÖZEL İŞLETMELER 

Organize Çiçekçilik Projesi 

Dünya ticaretinde büyük bir öneme sahip olan çiçek ticaretinden ülkemizin de yeterli payı 

alabilmesi için başlatılan bir projedir. Proje ile, Organize Sanayi Bölgeleri’nde olduğu gibi, aynı kanuna 

tabi olarak Organize Çiçekçilik Bölgesi kurulacaktır. İlk etapta 3.000 dekar arazi üzerinde kurulması 

planlanan Organize Çiçekçilik Bölgesi’nde ihraç kabiliyeti yüksek olan her tür ve çeşitteki çiçek üretimi 

yapılacaktır. Üretimde modern teknik ve usuller uygulamalı, topraksız tarım, e-üretim modelleri 

uygulanacaktır. 

Organize Çiçekçilik Projesi’nde müteşebbis teşekkülde İl Özel İdaresi, Isparta Ticaret ve Sanayi 

Odası, Belediye, Ticaret Borsası, SDÜ, Akdeniz Kesme Çiçek İhracatçıları Birliği, Isparta Kesme Çiçek 

Üretici ve İhracatçıları Derneği ile Ziraat Odası yer alacaktır. Proje ile ülkemize 1 milyar $ döviz girdisi 

hedeflenmektedir. 

281


H.5.TARIMSAL FAALİYETLER 

H.5.1.PESTİSİT KULLANIMI 

Tarımla ilgili faaliyetlerde kullanılan pestisitlerin miktarları ekte verilmiş olup İlimizde bulunan 

erken uyarıl istasyonlarından alınan verilere göre ilaçlama ilanları yapılmakta ve yapılan çiftçi eğitim 

toplantılarında atılacak olan pestisitlerin o ürüne ruhsatlı olması ve zamanında atılması yönünde çalışmalar 


Özellikle elmada karaleke ve iç kurdu mücadelesinde başarılı olmanın en önemli şartı 

ZAMANLAMADIR. Zamanında yapılmayan ilaçlamalar; hem hastalık ve zararlı üzerinde yeterince etkili 

olmamakta, hem de çevre kirlenmesine yol açmaktadır. Ayrıca maliyeti yükseltmekte dolayısıyla 

pazarlamada çiftçilerimiz büyük problemlerle karşılaşmaktadır. Fazla pestisit kullanmanın çevreye ve 

insanlara olan zararı anlatılmakta bununla ilgili çalışmalar yapılmakta,bir kere daha az karaleke veya iç 

kurdu ilacı atmanın ekonomiye ve çevreye faydaları anlatılmaktadır. Yapılan eğitim çalışmaları sonucu ; 

Bilgisayarlı erken uyarı sıcaklık, nem, yağış, etkili sıcaklık gibi veriler Tahmin ve Erken değerlendirilerek 

ilaçlama ilanları verilmekte ve bunun sonucunda ilaçlama yapılarak ekonomiye, çevreye katkı 


Aşırı ilaç kullanımında meyve üzerinde kalıntı bırakmaktadır. Erken uyarı cihazları sayesinde aşırı 

ilaç kullanımı azaltılmakta ve aşırı ilaç kullanmanın zararları anlatılmaktadır. 

ISPARTA İLİ İLAÇ SATIŞLARI ( TON ) 

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 

İNSEKTİSİT 105 96 92 35 75 93 89 86 88 61 

FUNGUSİT 92 89 63 27 56 62 63 61 62 51 

AKARİSİT 31 63 39 17 20 36 37 40 42 23 

HERBİSİT 39 48 36 18 37 29 32 34 34 25 

KIŞLIK YAĞ 41 10 

RODENDİSİT( Kg.) 685 kq. 1485 kq. 

GÖZ TAŞI 225 238 140 120 248 216 241 259 270 194 

KÜKÜRT 186 200 111 124 129 231 198 137 142 119 

Tablo H.23.Isparta ili Tarımsal İlaç Satışları 

Çiftçi Eğitimleri 

Tarımın yoğun olarak yapıldığı ilçe ve köylerimizde yıl boyunca çiftçilerimizin ihtiyacı olan tüm 

zirai mücadele konularında, özellikle pestisit kullanımı ve entegre mücadele konusunda gerekli eğitim 

çalışmaları yapılmıştır. 

YII boyunca ilgili teknik elemanlarımıza ,tarım danışmanlarına ve çiftçilerimize gerek toplu gerekse 

bire bir yeni mücadele teknikleri konularında eğitim hizmetleri verilmiştir. 

Zirai ilaç firmalarının deneme ve demonstrasyon çalışmalarında müşterek hareket edilerek 

çiftçilerimiz özellikle pestisit kullanımı konularında bilinçlendirilmeye çalışılmıştır. 

İlimiz zirai mücadele ilaç ve alet bayilerinin tamamı bar kod uygulamasına geçmiştir. Bunun 

sonucunda ilaç tüketimi kontrol altına alınmaya başlanmıştır. 

Pestisitlerin Topraktaki Etkileri 

Pestisit Birikimi 

Elma, kiraz, ve bağda uygulanan entegre mücadele projeleri kapsamında kullanılacak pestisitler 

kontrol altına alınmıştır. 

Bilindiği gibi toprak canlı bir ortamdır. İçerisinde çok zengin bir fauna ve flora yaşamı vardır. Bu 

canlı yaşam toprak içindeki ve havadaki bir çok mineral maddeyi dönüşüme uğratarak toprak 

verimliliğinin devamını sağlarlar. Kullanılan tarım ilaçları bu canlı yaşamı etkileyerek toprak verimliliğini 

düşürürler. Bitkilere püskürtülen preparatların büyük bir kısmı toprağa akmakta bu da toprak canlılığını 

oluşturan Mikroorganizmaları toprak canlıları ve toprak altı su hareketleri ile drenaj kanallarındaki 

282


derelerdeki ve bunların aktıkları su topluluklarındaki canlıları olumsuz yönde etkilemektedir. Toprağın 

tarım ilacı ile bulaşma derecesi toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerine, strüktürüne, nem ve sıcaklığına, 

sularla toprağın yıkanmasına, toprağın rüzgar erozyonu ile taşınmasına ve üzerinde yetiştirilen bitkiye 

translake oluşuna bağlı olarak önem kazanır. Gübreli topraklarda Kalıcılık diğer topraklara göre daha 

fazladır. 

Kirlenmiş toprakta yetişen ürünler tarım ilacı kalıntılarını kökleriyle topraktan alacakları için 

insan ve hayvanlara yem ve gıda olarak az da olsa kalıntı içerir. 

Toprak mikroorganizmalarının kısmen yada tamamen yok olmasına neden olur. 

Toprak verimliliğini artırmada önemli rol oynayan solucanlarda topraktan tarım ilacı kalıntılarını 

doğrudan alacaklarından önemli zarar görürler . 

Tarım ilaçları topraktan yeraltı sularına veya buharlaşma ile atmosfere karışabilirler. 

Topraktaki hareketleri 

Buharlaşma: Atılan tarım ilacının bir kısmı toprağa ulaşır, bir kısmı rüzgarla taşınır ve çeşitli 

yollardan sonra suya karışan tarım ilacı besin zincirine girer. Sıcaklığın fazla olduğu ortamlarda 

buharlaşma ile tarım ilacı kaybı daha fazladır. 

Sorbsiyon: Atılan tarım ilacının adsorbe veya absorbe edilme durumları kesin ayrılmadığı için 

bunların sorbentlere tutunması sorbsiyon olarak açıklanır. 

Yıkanma: Toprak hafif bünyeli ise, organik madde yoksa veya taban suyu yüksekse tarım ilacı 

taban suyuna ulaşarak yıkanır. 

Mikroorganizmalar tarafından parçalanma : Mikroorganizmalar tarafından parçalanabilir. 

Kalıcılık durumu 

Tarım ilacı grubu Süre Kalıcılık durumu 

Organik fosforlular ve karbamatlar 1-12 hafta Kalıcı değil 

2-4 D Atrozin vs. 1-18 ay Orta derecede kalıcı Klorlandırılmış 

Hidrokarbonlar 2-5 yıl Kalıcı 

Cıva arsenik kurşun bileşikleri sürekli Devamlı kalıcı 

Bir araştırmaya göre Klorlandırılmış Hidrokarbonlar yumurta kabuğunu inceltmekte ve yumurtaların 

çok çabuk kırılmaları sonucu populasyonu düşürmektedir. Bakırlı fungusitler vücutta bakır dengesini bozar 

pek çok organ ve enzim aktivitesini engeller. Karaciğer beyin ve böbreklerin normal çalışmasını 

engellerler. Karaciğerde siroz ortaya çıkar. Eklemlerde sistemik bozukluklar romatizma ateşi böbrek 

iltihabı ve lösemi oluşur. Kükürt sülfide dönüşerek bağırsak morarması oluşur. Cıvalı fungusitler diş eti 

iltihabı karın ağrısı kanlı ishal kusma böbrek hastalıkları astım ve sonunda ölüme neden olurlar 

Herbisitlerden fenol bileşiklerinin çözünürlükleri çok azdır. Toprağa sürekli sulu atılırlar . Toprakta çok 

kuvvetli tutulurlar. Çabucak çözeltiden ayrılıp absorbe olurlar. Çok az mobildirler ve çok dayanıklıdırlar. 

İnsektisitlerden klorlandırılmış hidrokarbonlar toprakta 30 yıla kadar dayanabilirler. Besin zincirinde 

birikirler. Fungusitlerden hexachlor benzen gurubu suda çözünmez çok dayanıklıdır. Kuvvetli derecede sor 

be olurlar. Kullanımları sakıncalıdır. Klorlu organik maddeler yapısında olan Tarım ilaçlarına karşı 

rezistans meydana gelmesi halinde inorganik yapıda olan ve içeriğinde kurşun bakır çinko arsenik ve cıva 

gibi metaller bulunan bilezikler gittikçe daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. İnsanlığın geleceğini 

tehlikeye düşürecek nitelikte doğal dengenin bozulmasında tarım ilaçlarının büyük rolü vardır. Bu 

maddeler toprakta birikerek gıda zincirine ulaşır ve insanlara geçerler. Parathion ve Diazinon ; haşereler , 

hayvanlar ve insanlara şiddetle toksiktir. Herbisitlerde bir kısım faydalı tarım ürünlerini bozmakta 

ağaçların yapraklarını dökmekte, bazıları da fotosentezi bozmaktadır. 

Tarım ilaçlarının fazla kullanılmasıyla ortaya çıkan sorunlar 

- Doğal dengede bozulmalar başlamıştır. 

- Zararlı ve hastalıklarda dayanıklılık artmış yararlı olan türlerde azalmıştır. 

283


- Kronik zehirlenme artmıştır. 

- Yeni zararlı türleri ortaya çıkmıştır. 

- Hastalık ve zararlının çeşidi azalırken populasyonları kat kat artmıştır. 

Tarım ilaçları sorunlarının artış nedenleri 

- Aşırı tarım ilacı kullanma alışkanlığı 

- İlaç karışımlarına ilgi duyma. 

- Gereksiz ilaçlama 

- Kullanımda sınırlama yetersizliği 

- İlaç bayilik sisteminde yetersizlik. 

- Alınan yasal önlemlerde ve uygulamada yetersizlik. 

- Yetersiz eğitim ... 

Yasalarımızda tarım ilacı kullanımı ile çıkarılmış yasal önlemler yetersizdir. Elimizdeki yasaya 

göre, 

- Her türlü tarım ilacı bakanlığın iznine bağlıdır. 

- Toptan satışlar Bakanlığın, Perakende satışlar Valiliğin iznine bağlıdır. 

- 21 Ağustos 1996 tarihli yönetmeliğin 18. maddesinin d fıkrasına göre; ilaçlar, Bakanlık teknik 

talimatlarında, reçetesinde ve etiketinde belirtilen esaslar ve konular dışında tavsiye edilemez. Madde 21. 

Yönetmeliğin ilgili maddesinin ihlali durumunda 1 ay süre ile faaliyet durdurulur. Elimizde varolan bu 

yasanın pratikte yeterliliği yoktur. Çünkü üretici istediği tarım ilacını, istediği kadar alabilmekte ve istediği 

yerde, istediği bitkiye, dilediği kadar kullanabilmektedir. 

Toprak Kirliliği, Nedenleri ve Etkileri 

Özellikle tarımsal zararlıları yok etmek amacıyla havadan püskürtülen böcek öldürücü maddeler 

(pestisitler) ve toprakta yaşayan zararlılar için kullanılan maddeler doğrudan veya dolaylı olarak toprağa 

geçerler. Topraktaki bu kalıntılar besinler ve diğer yollarla insan ve hayvanların vücutlarına geçebilirler. 

Ayrıca, bu maddelerle kirlenmiş topraklarda yetişen sebze, meyve ve tahıl ürünleri yapısına da 

geçebilmektedirler. Pestisitler, doğrudan zehirleyici etkilerinin yanında, pestisit kalıntıları içeren besinlerin 

tüketilmesi sonucunda da insan organizmasında önemli zararlar görülebilmektedir. Bu zararlı kimyasal 

maddeler bilinçsizce ve kontrolsüz kullanıldığı zaman sadece bitki yapısında yer almakla kalmayıp, meyve 

ve sebzelerin verimini ve kalitesini de düşürmektedirler. (Hava ve su kirliliği gibi, toprak kirliliğinin de 

sağlığımızı tehdit eden unsurların başında geldiği bilinen bir gerçektir. Unutmamalıyız ki, kirliliğe sebep 

olan etkenleri yok etmek ve kirliliği yaratmamak insanoğlunun elindedir. Bu nedenden dolayı her türlü 

kirliliğin oluşumunu engelleyebilmek için birey ve toplum olarak üstümüze düşen görevleri yerine 

getirmeliyiz. Geleceğe ve gelecek nesillerimize bırakacağımız en önemli mirasın “temiz bir çevre" yani 

“sağlıklı bir yaşam" olduğunu unutmamalıyız !... 

Toprak kirliliğini önleyebilmek için uygulanması ve alınması gereken önlemler bulunmaktadır. 

Bunlar arasında, verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanlarının kurulmaması, yeşil alanların 

daha da artırılması, ev ve sanayi atıklarının toprağa ve çevreye zarar vermeyecek şekilde toplanıp 

depolanması ve daha da önemlisi, sağlığımızı yakından ilgilendiren ve genellikle tarımsal alanlarda çeşitli 

amaçlarla kullanılan yapay gübre, tarım ilaçları ve hormon kullanımının denetim altına alınması ve bilinçli 

kullanımının sağlanması yer almaktadır. 

H.5.2.GÜBRE KULLANIMI 

Bitkilerin veya toprağın isteğine uygun gübreleme yapmak ve toprak analizine göre gübre kullanımı 

konusunda eğitim ve yayım çalışmaları devam etmektedir. Bu amaçla Eğirdir Bahçe Kültürleri ve 

Araştırma Enstitüsünde Toprak ve Yaprak Analiz laboratuarı kurulmuştur. 

284

285 


Isparta ilinde kullanılan kimyevi gübre ve çiftlik gübresinin 2006 yılı içerisinde miktar ve cinsleri 

aşağıda olduğu gibidir. 

Gübrenin Cinsi Miktarı (ton) 

A.Sülfür 2 479 

A.Nitrat %26 3277 

A.Nitrat %33 6124 

TSP 466 

NSP 29 

15.15.15 Gold 26 

20.20.0 984 

20.20.0%1 Zn 1412 

KULLANILAN KİMYEVİ GÜBRE 

15.15.15 1139 

SAF OLARAK İSE : 

P.Nitrat 123 SAF N : 6707 ton 

Ca Nitrat 3 SAF P2 05 : 4532 ton 

Üre % 46 2227 SAF K2 0 : 672 ton 

D.A.P. 5706 

10.20.20 Zn 48 GÜBRELENEN ARAZİNİN TARIM 

15.15.15 % 1 Zn 1596 MİKTARI (kuru) : 108100 ton 

12.30.12 1 

P. Sülfat%50k20 147 GÜBRELENEN ARAZİNİN TARIM 

Demir Sülfat 2 ARAZİSİNE ORANI (%) : 67 

Çinko Sülfat 10 

Toplam 25799 

Tablo H.24. Isparta İli’nde Cinslerine Göre Kullanım Miktarları 

Gübre kullanımı ile ilgili olarak; İl Tarım Müdürlüğü eğitim elamanlarınca köy ve kasabalarda eğitim 

toplantısı düzenlenerek bitki besleme konularında üreticiler bilgilendirilmiştir ve bu eğitimler devam 

etmektedir. Ayrıca tüm köy ve kasabalarımıza gübre alırken dikkat edilmesi gereken konularla ilgili matbu 

evrak hazırlanarak herkesin görebileceği yerlere astırılmıştır.Organik veya kimyasal gübrelerin her toprak için 

ne kadar kullanılacağı ancak toprak ve yaprak analizi sonuçlarına göre belirlenebilir. Kimyasal gübrelerin 

toprakta birikim yapıp yapmadığı Araştırma Enstitüleri ve laboratuarlarda belirlenebilir. Analiz sonuçlarına 

göre gübreleme yapıldığı takdirde toprak, bitki ve çevreye herhangi bir zararlı etki söz konusu olmayacaktır. 

Bu konunun üzerinde durulması gerekmektedir. Bilinçsiz gübre kullanımı tarımsal girdi maliyetini artıracağı 

gibi toprakta birikim yaparak toprağın yapısını bozduğu gibi yer altı sularına karışmak suretiyle önemli çevre 

kirliliklerine de yol açacaktır. Yapılan toprak analiz sonuçlarında topraklarda organik madde miktarı düşük 

çıkmaktadır. Bu sonuç çiftlik gübresi kullanımının yeteri miktarda olmadığını göstermektedir. Çiftlik gübresi 

kullanımı artırılmalı bununla ilgili çalışmalar çoğaltılmalıdır. Sözü edilen gübreler piyasada 15.15.15, 

A.Sülfat, A.Nitrat, Dap, Üre, P.Sülfaf, P.Nitrat v.b. Şekilde ve genelde 25-50 kg Iık torbalar içerisinde granül 

veya toz şeklinde piyasaya arz edilmektedir. I. Derecede kullanılan ve esas bitki besleme maddeleri olan azot, 

fosfor ve Potasyum formları Şeklinde yani bitki tarafımdan alınan ve katkı maddesi dışındaki saf besin 

maddeleridir. Kullanılacak gübre miktarı toprak tahlilleri neticesine göre yapılmalıdır. Geçmiş yıllarda aşırı bir 

gübrelemeden söz etmek mümkün olmadığından topraklarımızda birikim vardır demekte doğru değildir. 

İlimizde tarımda kullanılan arazi miktarı 251.282 Ha'dır. Bu arazinin İl Müdürlüğü kayıtlarına göre 163.300 

ha'lık kısmı gübrelenmektedir. Buna göre toplam tarım arazisinin %65'i gübrelenmektedir. Kimyevi gübrenin 

toprakta birikimi, toprak yapısı ve çevre açısından zararlı olmakla birlikte şimdilik tehdit edici bir seviyeye 

ulaştığı söylenemez. şöyle ki; son üç yılın kullanılan saf azot miktarı ve gübrelenen alanın dikkate alınması 

sonucu dekar başına 4-5 kg. sat azot kullanıldığı görülmektedir. Oysa ki yapılan araştırmalar sonucunda 

sulanmayan, toprakta 5-7 kg, sulanan toprakta ise 11-13 kg sat azot isteği olduğu anlaşılmaktadır. Buradan da 

görüldüğü üzere Isparta ilinin tarım arazilerinde aşırı gübreleme söz konusu değildir. Yine de bununla ilgili 

daha detay araştırmalar ilgili kuruluşlarca yapılmalı ve ona göre çalışmalara yön verilmelidir. 

H.5.3.TOPRAK KULLANIMI 

Topraklarımızın erozyonla kaybını önlemek amacıyla modern sulama tekniklerinin kullanılması 

konusunda gerekli eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Isparta genelinde, üreticilerde yeni sulama 

sistemlerinin kullanımı yaygınlaşmaktadır.


ISPARTA MERKEZ - AYAZMA MESREL 

ISPARTA MERKEZ - GÖKÇAY MESİRELİĞİ 

ISPARTA MERKEZ – GÖKÇAY MESREL 

286

MADENCİLİK 

I.MADENCİLİK 

Şekil 1: Isparta ili Maden Yatakları Haritası 

Isparta ili, belirli yörelerde halen işletilen veya işletilebilir potansiyele sahip ekonomik değerde ve 

günümüz teknolojileriyle üretim imkanı bulunmayan (ekonomik olmayan) değerde metalik maden, 

endüstriyel hammadde ve enerji hammadde kaynakları bakımından çeşitli kaynaklara sahiptir (Şekil 1). 

Bu kaynaklar, günümüz bilim ve teknolojilerine dayalı olarak yapılacak araştırmalar doğrultusunda 

artırılabilecektir. 

I.1.MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE TAŞ OCAKLARI 

NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER 

I.1.1.SANAYİ MADENLERİ 

Pomza: Gölcük kraterinin volkan bacasından çıkan küllerin sulu bir yüzeye düşerek ani soğumaya 

uğramasıyla içinde gaz boşlukları olan taşlar oluşmuştur. Bu taşlara pomza taşı adı verilmektedir. 

Pliyosen yaşlı, piroklastik düzeyler içerisinde yer alan Gölcük pomza yatakları, kilometrelerce karelik geniş bir 

287


yayılım göstermişlerdir. Pomza yataklarının kalınlığı 2-16 m. arasında değişirken, rezervi 157 milyon ton 

olarak hesaplanmıştır. Gölcük krater gölü çevresine yayılan pomza yatakları, Binbirevler Mahallesi civarında 

kurulan Isparta Belediyesine ait ISBAŞ adlı fabrikada, briket olarak mamul hale getirilmektedir. 

Kükürt: Türkiye’nin ilk ve en zengin kükürt yatakları Keçiborlu ilçesinde yer almaktadır. Volkanik 

kökenli olan kükürt yatakları ofiyolitik karışık, Akdağ kireçtaşları, altere andezitler ile andezitik tüfler 

içerisinde düzensiz kütleler ve ağsal damarlar biçiminde yerleşmiştir. 1900’lü yıllardan beri bu zamana kadar 

3.461.894 ton tuvenan kükürt üretimi yapılmıştır. Günümüzde 2.231.190 ton rezervi bulunan ve Etibank 

tarafından işletilen Keçiborlu kükürt yatakları düşük tenörlü rezervleri ve ekonomik nedenlerden dolayı 1994 

yılında zarar ettiği için kapatılmıştır. 

I.1.2.METALİK MADENLER 

Krom: Eğirdir ilçesi Bağıllı-Ayvalıpınar dolayında 49 km2 alan kaplayan harzburijt, dunit, piroksenit 

ve diyobaz dayklarından oluşmuş krom cevherleşmesi, % 35-47 arasında Cr2O3 tenörüne sahiptir. Yörede 30 

ayrı noktada 100 bin ton muhtemel rezerv tahmin edilmiştir. Ayrıca Aşağıkaşıkara’nın kuzeybatısında eosen 

yaşlı kromit cevherleşmesi de bulunmaktadır; ayrıca Isparta ilinde, Gölbaşı (Gönen) Göktaş (Eğirdir) 

köylerinde arsenik, Eğirdir’in Havutlu ve Bağıllı köyleri dolaylarında manganez, Ş.Karaağaç ilçesinde 

Yassıbel-Muratbağı ve Yalvaç (Sücüllü)’de demir-alüminyum yatakları bulunmaktadır. 

Arsenik: Isparta–Göltaş Çimento Fabrikası civarında bulunan bu cevherleşme, Fliş düzeylerinde 

damarlar şeklinde bulunur. % 35’ler dolayında As₂S₂ içeren yatağın hesaplanmış rezervi 34.000 tondur. 

Mangenez: Eğirdir-Havutlu, Koçular-Bağıllı dolaylarında pelajik sedimanlar içinde radyolaritlerle 

birlikte bulunan mangenezler sedimanter kökenli gözlenmektedir. Rezervi, tenoru konusunda veri yoktur. 

Ekonomik görülmektedir. 

I.1.3.ENERJİ MADENLERİ 

Kömür: Isparta ilinde Eğirdir ve Yalvaç ilçelerinde özel şirketler tarafından işetilen kömür yatakları 

bulunmaktadır. Eğirdir ilçesinde, linyit yatakları Kovada Gölü’nün 1 km. güneyinde Akbelenli köyü 

civarındadır. Yalvaç ilçesinde ise Yukarıkaşıkara kasabası ve Yarıkkaya köyleri dolaylarında linyit yatakları 

bulunmakta ve zaman zaman işletilmektedirler. 

Petrol: Eğirdir-Kızıldağ-Üçyıldız dolaylarında petrol sızıntıları mevcuttur. Ayrıca yörede asfaltit 

kalıntıları saptanmıştır. 

I.1.4.TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER 

Tras: İşletilmekte olan tras yatakları Isparta-Antalya karayolunun 11. km.’sinde Sav kasabası 

yakınlarında, halk arasında köfke denilen materyal temelde tüflerden meydana gelmiştir. 30 milyon ton rezervi 

tahmin edilen tras yatakları, GÖLTAŞ Çimento tarafından çimento hammaddesi olarak kullanılmaktadır. 

Barit: Ş.Karaağaç ilçesinde bulunan barit yatakları, Türkiye’nin en önemli barit yataklarındandır. 

Hidrotermal kökenli olduğu savunulan bu yataklar 1973 yılından bu yana Etibank ve özel sektör tarafından 

işletilmektedir. Toplam 170 milyon ton rezerve sahip olan barit yatakları tenörü % 30’lardan % 90’lara 

ulaşmaktadır. Çıkarılan baritler, Etibank başta olmak üzere Başer Madencilik, Yılmaz Kalkır gibi işletmeler 

tarafından mamul hale getirilmektedir. 

Kum ve Çakıl Yatakları: Isparta’da Atabey, Senir, Yakaören, Sav, Kılıç, Yassıören gibi birçok yerde 

kum ve çakıl ocakları yer almaktadır. Özellikle Atabey (Akçadere), Kılıç kasabası yatakları en kaliteli 

yataklardır. Belediyeler ve bazı özel teşebbüsler tarafından işletilen yataklardan yöre ihtiyaçları 

karşılanabilmektedir. 

Kireçtaşı ve Kil Yatakları: Isparta-Keçiborlu karayolunun 13. km.sinde Yassıdağ, Isparta-Sav yoluna 

yakın Minasın, Yalvaç (Kaşıkara) kil ve kireçtaşı yatakları, gerek Göltaş çimento fabrikasının, gerekse 

Isparta’da yer alan tuğla fabrikalarının ihtiyaçlarını karşılamaktadır. 

Yapıtaşları: Isparta Merkez Direkli Andezitleri, temel taşı, bahçe duvarı ve inşaatlarda yaygın olarak 

kullanılmaktadır. Rezerv çalışması yapılmamasına rağmen milyarlarca m3 yapı taşı bulunduğu tahmin 

edilmektedir. Ş.Karaağaç Göksöğüt, Yalvaç Koruyaka köylerinde bahçe duvarı ve bina yapımında kullanılan 

taşlar çıkarılmaktadır. Gölcük krater gölü çevresinde de zengin taş ocakları vardır. 

288

MADENCİLİK 

Mermer: Isparta ilinde Gökçebağ çevresinde bej renkli, Belence yakınlarında siyah renkli mermer 

yatakları bulunmaktadır. Bu mermerler Isparta Merkez ilçede yer alan Modülmer, Gölmer gibi bazı 

işletmelerce kullanılmaktadır. Ayrıca il sınırları içinde Bayat, Büyükgökçeli, Bademli, Balkırı ve Keçiborlu 

dolaylarında da bej renkli bazı mermer sahaları bulunmaktadır. 

I.2.MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN YAPILDIĞI YERLERİN 

ÖZELLİKLERİ 

İlimizde, ocak faaliyetlerinde plansız üretim yapılmaktadır.Birçok ocakta yüksek şev açılı aynalar 

vardır.Bunlar görüntü kirliliği yapmakla birlikte işçi ve ekipman güvenliği yönünden tehlike sebebi 

olmaktadır. 

Madencilik faaliyetinin yapıldığı yerde rezerv alanından alınan madenin işlenmesi sırasında oluşan 

tozluluk için alınan tedbirler az olmakla birlikte proseste kullanılan su prosesine uygun olarak ya geri 

kullanılmakta ya da alıcı ortama deşarj edilmektedir. Durum böyle olunca maden sahasında işletmeden 

kaynaklı çevresel problemler görülmektedir. 

Orman sahası içindeyse madencilik faaliyeti için orman idaresinden tahsis yapılmakta hazineye ait ise 

Milli Emlak kiralama yapmaktadır.Maden Kanunu’na tabi faaliyetlerde Maden Dairesinden ruhsat alınmakta 

kum çakıl ocakları için İl Özel İdare Sekreterliğinin izni alınmaktadır.Diğer ilgili Kurumların kendi 

mevzuatları açısından planlanan faaliyetle ilgili sakıncası olup olmadığına ilişkin görüşler de toplanmaktadır. 

İlimizde sürdürülen madencilik faaliyetlerinin tamamı ruhsatlı ve izinlidir. 

I.3.CEVHER ZENGİNLEŞTİRME 

Isparta iline bağlı madencilik işlemlerine ilaveten cevher zenginleştirme tesislerinden 

Şarkikaraağaç BAŞER Maden San. A.Ş. ve GÖLTAŞ Çimento A.Ş. bulunmaktadır. 

Başer Maden İşletmesinin Zenginleştirme tesisinin çevreye herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. Cevher 

Zenginleştirme atıkları içerisinde belirli bir oranda barit taneleri bulunduğundan atık havuzlarında 

bekletilmektedir. 

Atıkların içerisindeki barit tanelerinin değerlendirilmesi amacı ile tekrar zenginleştirilmesi için 

çalışmalar yapılmaktadır. 

Isparta Göltaş çimento fabrikasında, çimento üretiminde öncelikle klinker oluşturulur. Klinker oluşumu 

bir sinterleme işlemi olduğundan, baca gazlarındaki partiküllerin ve yakıt olarak kullanılan Kömür- 

Petrokok’un, yanması sonucu SO 2 gazı çıkarmasıyla çevreye zarar vermesi söz konusudur. Fabrikada çevreye 

zarar vermemesi için elektrofiltreler mevcuttur. Bu filtrelerin zaman zaman kontrollerinin yapılması 

zorunluluğu vardır. 

Çevreye olan olumsuz etkilerin, tam olarak tespitinin yapılabilmesi için detaylı çalışmaların yapılması 

gereği de vardır. 

I.4.MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ 

Üretim yöntemlerinden kaynaklanan toz, atık su, gürültü ve sarsıntı gibi çevresel etkiler söz konusu 

olabilir. İlimiz sınırları içerisindeki maden işletmelerinde bunların varlığının ve derecesinin belirlenebilmesi 

çok titiz ve zaman alıcı bir çalışma sonucunda ortaya konulmalıdır. Ancak bu çalışma sonucunda madencilik 

ve çevre etkileşimi üzerine sağlıklı bilgiler verilebilir. 

I.5.MADENCİLİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA ARAZİ KULLANIM 

AMACIYLA YAPILAN REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI 

Yine ilimiz sınırları içinde faaliyet gösteren maden ve taşocağı işletmelerinin rezervi biten bölgelerinde 

ve kapanan veya kapanmak üzere olan işletmelerde gerekli rehabilitasyon ve rekültivasyon çalışmalarının 

yönetmelik ve kanunlara uygun olarak yapılıp yapılmadığı detay çalışmalar neticesinde ortaya konabilir. 

289


SENİRKENT İLÇESİ 

ÜZÜM 

SENRKENT LÇES – ÜZÜM BAI 

290

ENERJİ 

J.ENERJİ 

J.1.BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI 

J.1.1.TAŞKÖMÜRÜ 

İlimizde taş kömürü yatakları ile ilgili detaylı bir çalışma mevcut değildir. 

J.1.2.LİNYİT 

Bölgede enerji madenleri yönünden oldukça fakir linyit rezervi bulunmaktadır. Bu rezervler 

ekonomik değildir. Tablo J.1’ de Isparta’ya ait linyit rezervleri verilmiştir. 

İlçe 

Saha 

Mümkün 

rezerv 

Muhtemel 

rezerv 

Toplam 

Rezerv (ton) 

Kalori 

(kcal/kg) 

Yalvaç 

Eğirdir 

Gelendost 

Yarıkkaya 

Akbelenli 

Kötürnek 



277840 


277840 



3570 

Eski işlt. 

Kapalı işlt. 

Tablo J.1. Isparta’nın linyit potansiyeli 

J.1.3.ASFALTİT 

Isparta Sütçüler mevkiinde asfaltit çıkışı gözlenmiştir, ancak detaylı bir çalışma mevcut değildir. 

J.1.4.BİTÜMLÜ ŞİST 

İlimiz Sütçüler ilçesinde bitümlü şist yatakları varlığı hakkında incelemeler mevcut olup detaylı bir 

çalışma yapılmamıştır. 

J.1.5.HAM PETROL 

İlimizde ham petrol çıkarma rafinesi bulunmamaktadır. Fakat Eğirdir ÜÇ Yıldız mevkiinde ham 

petrol yatakları gözle görülmektedir. Mutlaka bu petrol yatağı ile ilgili rezerv ve ekonomik değer 

çalışması yapılmalıdır. Bu detaylı çalışmaların yapılması için proje desteği verilmesi şarttır. 

J.1.6.DOĞALGAZ 

İlimizde henüz keşfedilmiş bir doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. Ancak ilimize doğalgaz boru 

hatları ile doğalgaz ulaştırılmıştır. İl içi dağıtım 2007 itibariyle başlayacaktır. 

J.1.7.NÜKLEER KAYNAKLAR(URANYUM VE TORYUM) 

İlimiz sınırları içinde bilinen bir uranyum ve toryum rezervi yoktur. 

J.1.8.ORMAN 

Isparta Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarındaki orman varlığımız 1.726.277 hektardır ve bu alan 

bölge alanının % 41,69’una tekabül etmektedir. Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanlarından yapılan odun 

üretimi yaparak, endüstriyel ve yakacak odun olarak üretilip kullanıma sunulmaktadır. Odun ürünü bu 

bağlamda, tomruk, tel direk, maden direk, sanayi odunu ve kağıtlık odun, lif yonga odunu, sırık ve 

yakacak odun olarak sınıflandırılıp piyasaya arz edilmektedir. 2001-2006 yılları itibariyle yapılan 

değerlendirmeye göre Isparta Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanından yıllık ortalama 182307,50 m³ 

yakacak odun, 237646,16 m³ endüstriyel odun ve 86386,33 ster (64789,7 m³) yakacak odun olmak üzere 

ortalama toplam 484743,41 m³/yıl odun üretimi yapılmaktadır. Yakacak odun ve endüstriyel odun üretimi 

yıllar itibariyle birbirine yakın değerlerde olmakla birlikte son yıllara doğru giderek artmıştır. Yakacak 

odun üretimi de 2005 ve 2006 yıllarında diğer yıllara kıyasla daha fazladır. 

291


J.1.9.HİDROLİK 

İlimiz göller bölgesinde yer aldığı için irili ufaklı göller yöre sınırı içinde bulunmaktadır. Bu 

göllerden en büyüğü olan Eğirdir bile dalga enerjisi yönünden verimli değildir. 

J.1.10.JEOTERMAL 


J.1.11.GÜNEŞ 

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının potansiyeli Isparta’ da oldukça fazladır. Tablo 2’de Isparta ili 

aylık ortalama günlük ışınım değerleri ve Tablo 3’de Isparta ili aylık ortalama günlük güneş alma süreleri 

verilmiştir. 

Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Toplam Yıl Ort 

Ay Ort 9.3 12.9 17.4 22.8 25.5 29.3 29 26.8 22.1 15.6 10.8 9.4 231 19.2 

Tablo J. 2. Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Işınım Değeri (MJ/m²) 

Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Toplam Yıl Ort 

Ay Ort 4.2 5.5 6.5 7.4 8.4 11.1 11.4 11.5 10 7.4 5.4 4.1 93 7.8 

Tablo J.3. Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Güneş Alma Süresi (Saat/gün) 

Tablolardan görüldüğü gibi Isparta’nın yıllık ortalama günlük güneş ışınım değeri 19.2MJ/m² ve 

yıllık ortalama günlük güneşleme süresi 7.8 saat/gün dür. Bu değerlerden görüldüğü gibi Isparta güneş 

enerjisinin değerlendirilmesi konusunda ekonomik değere sahiptir. Üniversitemizde güneşten direk olarak 

elektrik elde etme sistemleri mevcut olup bunu il geneline yayma çabaları devam etmektedir. Ancak bu 

çalışmaların önündeki en büyük engel ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olması gelmektedir. Bu hususta 

mutlaka devlet desteği gerekmektedir. 

İlimizde düzlemsel güneş kolektörü ile sıcak su hazırlama sistemleri oldukça yaygın şekilde 

kullanılmaktadır. Bu kolektörlerin çoğu ilimizde mevcut olup güneş enerjisi sistemleri üzerine çalışan 

firmalar tarafından yapılmaktadır. Geliştirilebilecek projelerle güneş enerjili soğutma sistemleri ile yaz 

ayında ihtiyat duyulan soğutma yükü karşılanabilir düzeydedir. Özellikle yoğun soğutma gereken soğuk 

hava depolarının soğutması güneş enerjisi sistemleri ile karşılanarak yeni çalışma alanları bilgi birikimi 

teknoloji geliştirme ve de en önemlisi soğutma yükünün karşılanmasında fosil kökenli yakıt 

kullanılmadığında sera gazı salınımı engellenmiş olmaktadır. 

J.1.12.RÜZGAR 

Isparta ilinde rüzgar enerjisi potansiyelinin tam bir taraması ve ölçümü henüz yapılmamış ve 

rüzgar haritası oluşturulmamıştır. Isparta merkez için rüzgar hızı değerleri Tablo J.4’de verilmiştir. 

Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıl Ort 

Ay Ort 1.1 0.7 0.8 0.7 0.5 0.4 0.4 0.3 0.6 0.7 0.5 0.6 0.6 

Tablo J. 4. Isparta Rüzgar Hızı Değerleri (m/s) 

Yalnızca sınırlı noktalarda resmi kurumlar tarafından yapılmıştır. Resmi olarak Isparta Gelendost 

için belirlenmiş olan rüzgar ölçüm değerleri burada rüzgar açısında değerlendirilebilir bir potansiyel 

olduğunu göstermektedir. 

Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıl Ort 

Ay Ort 1.1 0.7 0.8 0.7 0.5 0.4 0.4 0.3 0.6 0.7 0.5 0.6 0.6 

Tablo J. 5. Isparta-Gelendost Rüzgar Hızı Değerleri (m/s) 

Tablo J.5’de belirtildiği gibi yıllık ortalama rüzgar hızı 5m/s dır. Yapılabilecek olan projelerle 

Gelendost’taki bu rüzgar potansiyeli değerlendirilerek oldukça verimli bir şekilde elektriğe 

dönüştürülebilir. Bölgede ağaç tarımcılığı yapıldığı için yüksek ölçekli rüzgar türbinleri belirli bir hat 

üzerine kurulabilir. 

292

ENERJİ 

Eğirdir’ in Barla Kasabasında arkasında bulunan dağlık bölgede en az bir yıllık ölçüm yapıldığı 

taktirde verimli bir rüzgar potansiyelinin olduğu tahmin edilmektedir. Çünkü bu bölgedeki ağaçlar dik 

olmayıp yatay pozisyondadır. 

J.1.13.BİYOKÜTLE 

Organik bazlı atık/artıkların oksijensiz ortamda (anaeorobik) fermantasyonu sonucu ortaya çıkan 

renksiz - kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir alevle yanan ve bileşiminde organik maddelerin 

bileşimine bağlı olarak yaklaşık; % 40-70 metan, % 30-60 karbondioksit, % 0-3 hidrojen sülfür ile çok az 

miktarda azot ve hidrojen bulunan bir gaz karışımdır. 

Anaerobik biyoteknoloji ile biyogaz üretimi yenilenebilir enerji kaynakları arasında önemli bir yeri 

olan biyokütle enerjisinin elde edilme yöntemlerinden birisidir. Biyokütle olarak kullanılabilecek bazı 

atık cinsleri Tablo J.6’ da verilmiştir. 

Bitkisel Atıklar 

Hayvansal Atıklar 

İnsan kaynaklı atıklar 

Orman atıkları 

Su bitkileri 

Hububat sap ve samanı, mısır, şeker pancarı yaprakları, fındık 

kapsülü, yabani otlar, bitkisel ürünlerin işlenmesi esnasında 

meydana gelen atıklar. 

Sığır, at, koyun, tavuk gibi hayvanların gübresi ve idrarı, 

mezbaha artıkları, hayvansal ürünlerin işlenmesi esnasında 

meydana gelen atıklar. 

İnsan dışkısı ve idrarı, evlerde oluşan katı atıklar (çöpler). 

Orman altı döküntüleri (yaprak, sap vs.) 

Her türlü yosun ve alg 

Tablo J.6. Biyogaz üretiminde kullanılan bazı organik atıklar 

Isparta ilinde bulunan küçükbaş hayvan sayısı 312.973 olup küçükbaş hayvan dışkısından 

üretilebilecek biyogaz miktarı 41.334 m³ biyogaz/gün, büyükbaş hayvan sayısı 66.010 olup büyükbaş 

hayvan dışkısından üretilebilecek biyogaz miktarı 34.984 m³ biyogaz/gün, kümes hayvanı sayısı 199.595 

olup kümes hayvanı dışkısından üretilebilecek biyogaz miktarı 1324 m³ biyogaz/gün, merkez ilçenin 

günlük mutfak atığı 2600 kg/gün olup buradan üretilebilecek biyogaz miktarı 152 m³ biyogaz/gün’ dür. 

Bu biyokütle kaynaklarından üretilebilecek toplam biyogaz miktarı 77794 m³ biyogaz/gün’ dür. Elde 

edilebilecek bu biyogazın enerji eşdeğeri 365.632 kWh/gün elektrik veya 33.451 kg/gün tüp gazına buda 

2788 adet 12 kg’lık ev tüpüne eşittir. 

293


Ucuz çevre dostu bir enerji ve gübre kaynağıdır. 

Atık geri kazanımı sağlar. 

Biyogaz üretimi sonucu hayvan gübresinde bulunabilecek yabancı ot tohumları çimlenme 

özelliğini kaybeder. 

Biyogaz üretimi sonucunda hayvan gübresinin kokusu hissedilmeyecek ölçüde yok olmaktadır. 

Hayvan gübrelerinden kaynaklanan insan sağlığını ve yeraltı sularını tehdit eden hastalık 

etmenlerinin büyük oranda etkinliğinin kaybolmasını sağlamaktadır. 

Biyogaz üretiminden sonra atıklar yok olmamakta üstelik çok daha değerli bir organik gübre 

haline dönüşmektedir. 

J.2.İKİNCİL ENERJİ KAYNAKLARI 

J.2.1.TERMİK ENERJİ 

Isparta’ da bir adet çok yakıtlı termik otoprodüktör kontrol bulunmaktadır. Isparta’ nın kurulu gücü 

897 MW iken Isparta mensucat termik enerji kurulu gücü 11 MW dır. Bu tesisle ilgili bilgiler Tablo J.7’ 

de verilmiştir. 

Santralin Adı 

Santralin 

Statüsü 

Faaliyete Geçiş 

Tarihi 

Santral Tipi 

Kurulu Güç 

(MW) 

Üretim Kapasitesi 

(GWh/yıl) 

Ortalama 

Güvenilir 

Isparta 

Mensucat 

Otoprodüktör 2000 Fuel oil + 

Motorin 

11 82.5 

Tablo J. 7. Faaliyetteki Termik Elektrik Santralleri 

Yakıt olarak fuel-oil, motorin kullanıldığı için çevre sera gazı salınımı bulunmaktadır. Küçük çaplı 

bir santral olduğu için çevreye verdiği zarar ihmal edilebilecek seviyededir. 

Isparta’ ya gelen ana doğalgaz borusu mensucatın çok yakınından geçmektedir. Yapılabilecek az bir 

masrafla bu santral doğalgazla çalışabilir hale getirilebilir. 

J.2.2.HİDROLİK ENERJİ 

İlimizde çalışır durumdaki hidrolik santralleri ve devam eden hidroelektrik çalışmalar Tablo J.8 ve 

Tablo J.9’da gösterilmiştir. 

Hidroelektrik santralinin adı Kurulu gücü ( MW ) Açılış tarihi 

Sütçüler 2 1998 

Çayköy-Aksu 13,8 1989 

Kovada-Ι 8,25 1960 

Kovada-ΙΙ 51,2 1971 

Tablo J.8. Isparta’da Çalışır durumdaki hidroelektrik santralleri 

294

ENERJİ 

J.2.2.1. Kovada I HES 

Barajın Yeri 

Akarsuyu 

Kuvvet tüneli Boyu 

Proje Düşüşü 

Kurulu Güç 

Toplam Enerji 

Isparta - Eğirdir 

Kovada Çayı 

760 m 

67,4 m 

8,2 MW 

35 GWh /yıl 

J.2.2.2. Kovada II HES 

Barajın Yeri 

Akarsuyu 

Kuvvet tüneli Boyu 


Kurulu Güç 

Toplam enerji 

Kovada I HES'in 4 km 

mansabındadır. 

Kovada Çayı 

3 950 m 

384 m 

51,2 MW 

225 GWh /yıl 

J.2.2.3.Çayköy HES 

Barajın Yeri 

Akarsuyu 

Kuvvet tüneli boyu 


Kurulu Güç 

Toplam Enerji 


Aksu Çayı Zindan 

Pınarı suları 

- 

204,13 m 

13,8 MW 

36 GWh /yıl 

J.2.2.4.Sütçüler HES 

Barajın Yeri 

Akarsuyu 

Kuvvet tüneli boyu 


Kurulu Güç 

Toplam Enerji 


Aksu Çayı Zindan 

Pınarı suları 

- 

204,13 m 

13,8 MW 

36 GWh /yıl 

295


Hidroelektrik santralinin adı Kurulu gücü ( MW ) 

Kovada-ΙΙΙ 2,75 

Anamas 2,50 

Çukurçayı 2,20 

Gökbel Ι-ΙΙ 18 

Göksu 6,5 

Kasımlar 87 

Başak 46,5 

Kablanbuku 2,11 

Yaylabel 5 

Tablo J. 9. Isparta’da proje halindeki hidroelektrik santralleri 

296 

Tablo J.9’da görüldüğü gibi 

Isparta hidrolik enerji yönünden oldukça 

zengindir. Kurulu gücün % 75’i Sütçüler 

Havzasında bulunmaktadır devam eden 

projeler Sütçüler ve Eğirdir yörelerinde 

devam etmektedir. Bunlar da faaliyete 

geçtiği taktirde Isparta’ nın hidroelektrik 

gücü 249 MW olacaktır 

TEİAŞ 7.İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜ 

ISPARTA İŞLETME VE BAKIM MÜDÜRLÜĞÜ'NE BAĞLI T.M.'LERDEN 

SATILAN ENERJİ (kWh) 

2006 YILI 

AYLAR ISPARTA KULEÖNÜ BARLA EĞİRDİR GÖLTAŞ KEÇİBORL 

U 

Ş.KARAAĞAÇ TOPLAM 

OCAK 13.542.150 18.631.000 1.622.600 3.058.000 15.379.810 2.713.520 6.417.000 61.364.080 

ŞUBAT 13.948.710 17.128.000 1.388.260 1.571.000 10.554.000 2.511.000 5.707.000 52.807.970 

MART 15.962.650 18.496.000 1.715.660 15.000 12.380.510 2.270.000 6.119.000 56.958.820 

NİSAN 15.037.450 17.626.000 1.062.830 0 9.784.080 2.766.000 5.825.000 52.101.340 

MAYIS 16.512.590 18.059.000 1.760.920 193.000 7.818.420 2.761.000 5.987.000 53.091.930 

HAZİRAN 16.889.810 18.094.000 5.760.760 3.485.000 0 3.450.000 8.720.000 56.399.570 

TEMMUZ 15.090.000 18.704.000 6.560.880 4.940.000 0 3.581.000 10.851.000 59.732.880 

AĞUSTOS 15.682.560 20.001.000 7.686.750 5.888.000 0 4.185.000 11.708.860 65.132.170 

EYLÜL 15.248.850 18.658.000 5.119.880 6.857.830 0 3.510.000 8.800.320 58.194.880 

EKİM 15.288.930 17.186.000 1.319.150 3.749.170 0 4.131.000 8.480.820 50.155.870 

KASIM 17.505.000 16.317.000 1.014.000 361.000 0 3.624.000 7.253.000 46.074.000 

ARALIK 17.728.000 18.452.000 1.201.000 2.564.000 0 3.507.000 2.417.000 45.869.000 

TOPLAM 188.436.680 217.352.000 36.218.690 32.682.000 55.916.820 39.009.520 88.286.000 657.901.710 

ISPARTA TM' den 154 

kV'a geçen(*) 

EĞİRDİR TM'den 

154 kV'a geçen(*) 

İÇTAŞ 

MOBİL SANTRALI.(*) 

OCAK 775.820 124.000 4.734.400 

ŞUBAT 0 345.000 0 

MART 60 4.040.000 0 

NİSAN 10 6.732.000 0 

MAYIS 0 2.961.000 0 

HAZİRAN 0 79.000 0 

TEMMUZ 0 0 0 

AĞUSTOS 0 0 0 

EYLÜL 0 660 0 

EKİM 0 481.600 0 

KASIM 0 930.130 0 

ARALIK 40 110.850 0 

TOPLAM 775.930 15.804.240 4.734.400 

( * ) Üretilip Sisteme Verilen Enerji. 

NOT: İÇTAŞ MOBİL SANTRALI'nın üretimi ISPARTA TM'nin değerine eklenmiştir. 

Tablo J.10: Isparta ilinde satılan enerji miktarları 

J.2.3.NÜKLEER ENERJİ 

İlimizde nükleer santral kurulmasına yönelik bir çalışma bulunmamaktadır.

ENERJİ 

J.2.4.YENİLENEBİLİR ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ 

Süleyman Demirel üniversitesi Teknokent bünyesinde bulunan YENAR şirketi bilginin ihtiyaçları 

doğrultusunda güneş enerjisinden ısı elektrik üretimi ve aynı zamanda biyokütle ile biyogaz üretimi 

projeleri çalışmaları ve uygulamaları yapmaktadır. Fakat bunların sanayi ve konutlarda kullanımı için 

devlet desteği gerekmektedir. 

J.3.ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI 

Sektörler 

Isıl değer 

(K.cal/kg) Birim 

Sanayi Ulaştırma 

Diğer 

sektörler 

Konut ve 

Hizmetler 

Tarım 

Taşkömürü (B.ton) - - 286 1580 - 

Linyit(B.ton) 1166 - 141 1126 - 

Asfaltit(B.ton) - - - - - 

Bitümlü şist (B.ton) - - - - - 

Odun (B.ton) - - 856 86,290 - 

Biyokütle (B.ton) 900 - - - - 

Petrol (B.ton) - 138,280 - 1210 106 

Doğalgaz (M. m³) 184 - - - - 

Hidrolik (GWh) - - 5,291 20,286 1286 

Jeo.Elk. (GWh) 14256 - - - - 

Rüzgar (GWH) - - - - - 

Jeo.Isı (B.Tep.) - - - - - 

Güneş (B.Tep) - - - - - 

Enerji 

Dışı 

Elektrik enerji 

Tüketimi 

Kurulu Güç 

Kapasitesi (MW) 

Tablo J.11.Sektörel Enerji Tüketim miktarları 

J.4.ENERJİ TASARRUFU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR 

Evlerimizde kullandığımız elektrikli ev aletleri istenilen hizmet ve konfor seviyesini etkilemeksizin 

daha az enerji ile kullanılabilir. Verimli aydınlatma sistemlerini ve ev aletlerini kullanarak elektrik 

faturalarında azalma sağlanabilir. Verimli aletlerin fiyatları benzer modellerinden pahalı olabilir. Bununla 

birlikte verimli aletlerin satın alınması esnasında ödenen fiyat farkı daha sonra elektrik faturalarındaki 

düşüş ile kullanıcıya geri ödenir. 

1999 verilerine göre, ülkemizde elektriğin % 47 gibi önemli oranı bina ve hizmetler sektöründe 

tüketilmiştir. 

Enerji türleri içerisinde elektrik enerjisinin maliyeti oldukça yüksektir. Bu nedenle elektriğin 

tüketimi konusuna önem vermek gerekir. Enerji maliyetlerinin ve enerjiye olan talebin artması, enerji 

tasarrufunu zorunlu hale getirmiştir. 

Enerji ihtiyacının % 62'sini ithal etmek zorunda olan ve fosil yakıt kullanarak elektrik enerjisine 

dönüşüm sağlayan santralların toplam veriminin % 30 olduğu ülkemizde enerjinin verimli kullanımının 

önemi açıkça görülmektedir. 

Çoğumuz çevresel olaylara duyarlı olmakla birlikte, artan enerji kullanımı ile orantılı olarak artış 

gösteren çevresel zararları azaltma konusunda ne yapabileceğimizden emin değilizdir. Eğer elektriği daha 

verimli kullanmayı seçersek Türkiye'de çevresel sorunların çözümüne önemli bir katkı sağlarız. 

297


SÜTÇÜLER LÇES – YAZILI KANYON TABAT PARKI 

298

SANAYİ VE TEKNOLOJİ 

K.SANAYİ VE TEKNOLOJİ 

K.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ, YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU 

ETKİLEYEN ETKENLER 

Akdeniz Bölgesi'nin önemli yerleşim alanlarından biri olan Isparta, kendi ilçeleri ve köyleri 

yanında Burdur, Afyon ve Konya illerine ait bazı komşu il ve ilçelerin de ticaret merkezi konumundadır. 

Isparta İli’nde kişi başına gelir (Gayri Safi Yurtiçi Hasılat) (TÜİK- 2001) 1.510.- $’dır. Ülke genelindeki 

payı ise ‰ 5’dir. 

İhracatçı sektörler tekstil, aş-toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri, gül yağı ve kesme çiçektir. 

İhracat miktarı yıllara göre artış göstermekle birlikte ilin ihracatçı konumunun ön planda olduğu 

söylenemez. Kaldı ki yapılan ihracat katma değer açısından oldukça düşük düzeylerde kalmaktadır. Tüm 

bunlar göz önünde bulundurulduğunda ve sektör ayırımı gözetmeksizin, il genel olarak sanayi üretimi 

açısından iç pazara dönüktür denilebilir. 

Dış ticaret açısından özellikle Gülbirlik tarafından Fransa, ABD, Japonya, Almanya, İsviçre, 

Belçika, İngiltere ve Suudi Arabistan olmak üzere gülyağı ve gül konkreti talepleri düzenli ve istikrarlı bir 

şekilde karşılanmaktadır. Isparta yağ gülü üretimi ve birim miktar gül çiçeğinden elde edilen gülyağı ve 

konkreti bakımından dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. 

174 gerçek ve tüzel kişinin kayıtlı bulunduğu Ticaret Borsasında 43.547.266 YTL işlem 

gerçekleşmiştir. Sanayi kuruluşlarının yıllık işletme cetveli ve verilerine göre; su ürünleri (balık – 

kerevit), meyve suyu konsantresi, salça, pamuk – yün ipliği, trikotaj ipliği,, el örgü ipliği, konfeksiyon, 

halı, yonga levha, tüfek dipçiği, çimento, klinker, barit, mermer fayansı, gülyağı, gül konkreti 

ihracatından 77.000.000 dolar gelir temin edilmiştir. 

Kesme çiçek dış ticareti de gelişme eğilimi gösteren bir dış ticaret konusudur. Kesme çiçek ihracatı 

2003 yılında 1 milyon + iken, bu değer 2004 yılında 6–7 milyon’a yükselmiştir. Önümüzdeki yıllarda bu 

artışın sürmesi beklenmektedir. 

Sektörel Yapı ve Gelişmişlik Durumu 

Isparta İli’nde en baskın sektör tarım sektörüdür. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre il 

ölçeğinde işgücü sektörel kompozisyonunda en büyük pay “tarım sektörü”ndedir; istihdam edilen nüfusta 

en büyük payı % 56.90’lık bir değerle tarım sektörü almıştır. Tarım sektöründen sonra ikinci büyük sektör 

% 21,07 değeri ile “toplum hizmetleri” sektörüdür. Bu sektörü % 7,95 değeri ile “imalat sanayi” sektörü 

izlemektedir. Bu üç sektörde çalışanların toplam çalışanlar adedinden aldığı pay % 85,92’dir. Bu değerler 

Isparta İli’nin ekonomik faaliyetlerinde tarım, hizmet ve imalat sanayi ağırlıklı bir yapıya sahip olduğunu 


Sektörler İşgücü Büyüklüğü Oran (%) Sıralama 

Tarım 126518 56.90 1. 

Toplum Hizmetleri (*) 46840 21.07 2. 

İmalat 17678 7.95 3. 

Ticaret 12733 5.73 4. 

İnşaat 9752 4.38 5. 

UHD 4577 2.06 6. 

Bankacılık 3385 1.52 7. 

EGS 618 0.28 8. 

Maden 236 0.11 9. 

TOPLAM 222337 100.00 

(*)Tanımlanmayan İşgücü Toplum Hizmetlerine dahil edilmiştir. 

TABLO K.1. Isparta İli’nde 2000 Yılında İşgücünün Sektörel Dağılımı 

299


Isparta İli’nin ekonomik yapısında tarım sektörü mutlak değer olarak artış göstermekle birlikte, 

oransal olarak payı azalmaktadır. Bunun sebebi kentsel sektörler olarak da tanımlanabilecek sanayi 

sektörü ve hizmet sektörlerinin işgücü olarak büyümesi ve önemli sıçramalar kaydetmesidir. 

Isparta İli’nde kamu yatırımları oldukça düşüktür. 2005 yılı kamu yatırımı harcamalarından toplam 

28 226 000, YTL yatırım almıştır. 

Isparta ili “Kalkınmada Öncelikli Yöre” kapsamındaki 50 il arasında yer almamaktadır. 

Organize Sanayi Bölgeleri 

Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi 

Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü Isparta – Burdur 

karayolu kavşağında, kurulmuştur. Bölünmüş yol ile Isparta’ya bağlanmıştır. 262 hektar alana sahiptir. 

160 ha. İlave rezerv alanı bulunmaktadır. Demiryolu yükleme boşaltma istasyonuna 600 metre mesafede, 

Süleyman Demirel Devlet Hava Limanı’na 4 km. mesafededir. Bölge yol, su elektrik, kanalizasyon, 

arıtma tesisleri, haberleşme alt yapıları ve genel hizmet yapıları ile Isparta’nın sanayileşmesinde önemli 

yer tutmaktadır. En küçüğü 5000m 2 , en büyüğü 100.000 m 2 olan 114 sanayi parseli vardır. Alan % 80 

oranında doludur. İlde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi’nin faaliyete geçmesiyle sermayenin 

yatırıma yönelmesi hızlandırılmıştır. 

Sektör Üretim Yapan Tesisler İnşa Halindeki Tesisler Proje Halindeki Tesisler Kapalı Olan Tesisler 

Tekstil 8 7 8 5 

Ahşap 10 3 2 1 

İnşaat 2 - 1 2 

Metal 3 1 3 - 

Gıda 2 1 1 - 

Ambalaj 2 - 

Plastik - 1 1 - 

Kağıt - - 1 - 

Lastik - - - - 

Toplam 25 13 19 8 

Tablo K.2. Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu, 2006 

Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi 

Deri sektöründe görülen gelişmeler üzerine, il merkezinde, Minasın Mevkii’nde 60 ha.lık ve 64 

parsellik Deri Organize Sanayi Bölgesi arazi kamulaştırması, mevzii imar planı, parselasyon planları 

tamamlanmıştır. Altyapı projeleri hazırlanmaktadır. 

Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi 

2000 yılında yer seçimi yapılan bölgenin kuruluş protokolü hazırlanarak Sanayi ve Ticaret 

Bakanlığı onayı ile yönetim kurulu oluşturulmuştur. Harita ve proje hazırlıkları devam eden bölge içinde 

kalan ve özel mülkiyete konu yaklaşık 113 ha alanın kamulaştırılması izni alınmış, ödenekler elverdiği 

oranda kamulaştırılmasına başlanmıştır. 

Küçük Sanayi Siteleri 

Isparta İli’ndeki küçük sanayi sitelerinin mekansal ve işgücü dağılımına ilişkin değerler Tablo 

K.3.de verilmiştir. 

ADI YERİ ALANI (m²) 

İŞYERİ 

SAYISI (Dolu) 

İŞYERİ 

SAYISI (Boş) 

ÇALIŞAN 

SAYISI 

Isparta Küçük S.S. İl Merkezi 149 100 650 100 3 726 

Isparta Gül KSS İl Merkezi 420 000 245 241 824 

Eğirdir KSS Eğirdir 54 720 68 5 210 



S.S. Fatih Sanayi Toplu 

Ş.Karaağaç 

İşyeri Yapı Koop. 

12 750 145 10 330 

S.S.Çınar Toplu İşyeri 

Yalvaç 

Yapı Koop. 

42 867 150 3 390 

S.S. Yuva Yapı Koop. Yalvaç 16 650 100 9 220 

Fatih II KSS Ş.Karaağaç 25 000 29 7 60 

T O P L A M 720 087 1387 375 5 760 

Kaynak : Isparta Valiliği, İl Brifingi, 2006 

Tablo K.3. Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri, 2006 

Her biri 100 işyerine sahip Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi inşaatı %70 düzeyindedir ve Bakanlık 

kredisi ile devam etmektedir. 

Yalvaç Deri Küçük Sanayi Sitesi arsa temini ve proje aşamasındadır. Bu site de Bakanlık kredi 

desteği ile inşa edilecektir. 

Depolama 

Isparta’da, özellikle elma üretiminin muhafazasına yönelik olarak faaliyet gösteren toplam 232.265 

ton/yıl kapasiteli soğuk hava depoları bulunmaktadır. 

K.2.GENEL ANLAMDA SANAYİNİN GRUPLANDIRILMASI 

K.2.1.İMALAT SANAYİ 

Eski yıllarda bez dokumacılığı ve deri işletmeciliği gibi küçük sanat dallarına bağlı olan Isparta İli’nde 

toprağın kokulu ve tıbbi bitkileri yetiştirmeye elverişli olduğunun anlaşılması üzerine gülcülük gelişmiş, 

gülyağı ihraç eden bölge konumuna gelmiştir. Dokumacılık ise gelişerek yerini halıcılık sanayine bırakmış, 

bölgenin en büyük halı pazarına sahip olan ilde ticaret hayatı da gelişmiştir. 

İlde sanayi, başlangıçta halı ipi imali, halı yıkamacılığı ve deri işletmeciliğinde ihtiyaç olan suyun kolay 

temin edildiği kentin güney ve güneybatı kesimlerinde Gökçay Deresi boyunca yoğunlaşmış, sanayi dallarının 

çeşitlenmesi, teknolojinin gelişimi ve geniş arazilere ihtiyaç duyulması üzerine sanayi kuruluşları Eğirdir ve 

Afyon karayolu üzerinde yoğunlaşmıştır. 

Tarıma dayalı olarak gelişen sanayi, geleneksel üretim anlayışını henüz değiştirememiş bulunmaktadır. 

Bu nedenle, bir anlamda kapalı ekonomi sergilenmekte, bilgi ve teknolojiden yeterince yararlanılamamakta, 

bunun da ötesinde esnek organizasyon yapısı, yönetim anlayışı, ve profesyonelleşme henüz görülmemektedir. 

Uluslar arası rekabet gücü kazanmada büyük önem taşıyan bu alanlarda yetersizliklerin bulunması, İl sanayinin 

zayıflıkları olarak ortaya çıkmaktadır. Sermaye birikiminin yetersiz olması, teknolojiden yararlanmayı 

güçleştirmekte, bu da rekabet gücünü zayıflatan öğeler arasında bulunmaktadır. 

Sektörel dağılım konusunda sektörel çeşitliliğin oldukça fazla olduğu ancak bu çeşitliliğin yeterince 

geliştirilemediği, gelişme potansiyeli olan bazı sektörlerdeki öncülüğün de başka illere kaptırıldığı ifade 

edilmektedir. İl’de ,1995 yılından başlayarak önemli bir kapasite kullanım sorunu yaşanmıştır. Bu gün bu 

sorun aşılmıştır. Bu nedenle üretim açısında bir sorun yaşanmamakta; asıl sorunun pazarlama ve karlı satış 

yapamama olduğu ifade edilmektedir. 

Isparta İli’nde farklı fiziksel ve ekonomik büyüklüklere sahip 500 dolayında sanayi tesisi bulunmaktadır. 

Bu tesislerin yarısından fazlası, il merkezinde, diğerleri de ilçelerde faaliyetlerini sürdürmektedir 

K.2.1.1.İmalat Türleri 

Gıda Maddeleri Sanayi 

Gıda sektöründe un ve unlu mamuller, meşrubat, meyve suyu ve konsantresi, su ürünleri ve süt 

mamulleri üretimine yönelik sanayi kuruluşları dikkati çekmektedir. 

Mevcut un fabrikalarda çevre illerden sağlanan buğday işlenerek ilin un gereksinimi karşılandığı 

gibi çevre illerin gereksinimi de karşılanmaktadır.Eğirdir Gölü’nden avlanan sudak, kerevit ve balıklar, il 

merkezi ve Eğirdir’ de kurulu bulunan tesislerde işlenerek tamamı ihraç edilmektedir. 

301


İl’de yetiştirilen yaklaşık 520 000 ton elmanın muhafazası ve ihracata yönlendirilebilmesi için Eğirdir ve 

Gelendost başta olmak üzere il genelinde toplam 232 265 ton depolama kapasiteli 69 adet soğuk hava deposu 

faaliyet göstermektedir. Elma üretimine dayalı olarak meyve suyu ve konsantresi üretiminde de gelişme 

kaydedilmiştir. 

Eğirdir’de elma borsası kurularak dünya markası bir elma üretimi hedeflenmektedir. 

Tekstil, Giyim ve Deri Sanayi 

İlin en önemli sektörlerinin başında dokumacılık gelmektedir. Bu sektörün lokomatifi, el halıcılığı idi. 

Bugün el halıcılığı, bu konumunu yitirmiş; makine halıcılığının gelişmesine paralel olarak, büyük ölçüde 

gerilemiştir. Hedef Pazar olarak, iyi kalitede mal arayan Pazar yerine, düşük kalite ucuz fiyat anlayışına dayalı 

bir pazara yönelinmesi, ürün kalitesinin düşmesine neden olmuştur. 

Isparta tekstil sanayi el halısı ve makine halısı dokumacılığı ile bu alanda tüketilen yün ve pamuk ipliği 

imalatı olarak ağırlık kazanmışken günümüzde kumaş ve trikotaj ipliği, battaniye, konfeksiyon üretiminde 

gelişme göstermektedir. 

İl merkezi ve Yalvaç ilçesindeki tabakhanelerde yakın zamana kadar ilkel yöntemlerle deri ve kösele 

işlemeciliği yapılmaktaydı. Dericilik sektörünün il ekonomisi içindeki önemi, son zamanlarda bir kısım esnafın 

modern teknolojiye yönlenmesi ile, artmıştır. Deri işleme alanında il merkezinde faaliyet gösteren 60 iş 

yerinde yılda 2 100 000 keçi derisi, ile 500 ton sığır derisi işlenerek, ayakkabı astarı (meşin) ve yüzlük deri 

(videla) imal edilmektedir. Yalvaç ilçesindeki 62 iş yerinde 4 100 ton sığır derisi işlenerek, kösele imalatı 

yapılmaktadır. Bu sektörde ilçede 500–600 kişilik bir istihdam sağlanmaktadır. Ancak ayakkabı sektörü, 40 – 

50 yıl öncesinde ilin öncü sektörlerinden birini oluştururken bu sektöre yönelik yatırımların artık yapılmadığı 

ve günümüzde bu konudaki üstünlüğün Konya iline kaptırıldığı bilinmektedir. Ancak ildeki sodalı suyun 

varlığı iyi değerlendirilirse taban astarı konusunda uzmanlaşmış olan Isparta’da dericiliğin yeniden 

canlanabileceği düşünülmektedir. 

Deri sanayicilerinin uygun koşullarda faaliyetlerini sürdürmeleri için gerçekleştirme çabaları sürdürülen 

deri OSB ile Yalvaç Deri Küçük Sanayi Sitesine ilişkin bilgiler ilgili bölümde verilecektir. 

Orman ve Orman Ürünleri Sanayi 

Isparta İli’nin orman alanları açısından zengin olması, orman ürünleri işleme sanayini ağırlıklı duruma 

getirmiştir. 

Kereste sektöründe faaliyet gösteren yaklaşık 180 işletme, toplam 170 000 m 3 kereste işleme 

kapasitesine sahiptir. Yanı sıra yonga levha, mobilya dekorasyon, ve doğrama imalatı, sektörün ağırlıklı alt 

gruplarıdır. 

Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi 

Sektörde ağırlıklı olarak üretim faaliyetleri; çimento, mermer işleme, barit, ve pomza maden 

işletmeciliği, alt ve üst yapı elemanları imalatı olarak kümelendirilebilir. 

Metal İşleme, Makine ve Teçhizat Sanayi 

Sektördeki küçük ve orta ölçekli işletmelerde çelik hasır, tarım römorku, rotavatör, kalorifer kazanı, 

termosifon, akaryakıt pompası, asansör imalat ve montajı ile çelik konstrüksiyon imalatı dikkati çekmektedir. 

Kalorifer kazanı yapan toplam 20 firma ile Isparta, iç pazarda marka olmayı başarmıştır. Ancak, mevcut 

firmalar kömür kazanı üretmektedir. Oysa konjonktür doğal gaza geçişi işaret etmekte, ürün çeşitlendirme 

çabaları yetersiz kalmaktadır. 

Kozmetik Sanayi 

İlde gülyağı üretimine yönelik gül yetiştiriciliğinin yaygın olması nedeniyle, bu sektörde ince gül yağı 

ve katı gülyağı (konket) üretimi önem kazanmıştır. İl’in ülkedeki tekel konumuna karşılık en önemli dış rakip 

Çin’dir ve dış Pazar konusunda ili zorlamaktadır. 

Diğer Sanayi Kolları 

Yukarıda kısaca tanıtılan imalat sanayi kolları dışında ilde PVC doğrama, ısı-cam, LPG tüpgaz 

dolumu, optik gözlük camı, plastik ve naylon malzeme üretimi ve konik bobin imalat işleri de 


302


K.3. SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI 

K.3.1.İLÇELERDE İŞGÜCÜ DAĞILIMI 

Isparta İli’nin ekonomik yapısı ilçelere göre incelendiğinde merkez ilçede büyük bir yığılma olduğu 

görülmektedir. Isparta İli’nde 1990 yılında toplam istihdam edilen nüfusun % 18,84’ü merkezinde 

bulunurken; 2000 yılında istihdam edilen nüfusun % 21,18’i il merkezindedir. 

YILLAR Isparta Kenti İstihdamı Isparta İli İstihdamı Isparta Kentinin Payı (%) 

1990 208980 40556 18.84 

2000 222337 47106 21.18 

Tablo K.4. Isparta Kentinin Toplam İstihdam İçindeki Payı 



Isparta kenti, 2000 yılı verilerine göre “toplum hizmetleri” sektörünün baskın olduğu bir ekonomik 

yapıya sahiptir. Toplum hizmetlerinin ilçe olarak en yüksek değere ulaştığı ilçe Eğirdir’dir. Aksu, Atabey, 

Senirkent, Sütcüler, Şarkikaraağaç, Uluborlu, Yalvaç ve Yenişar-bademli ilçe merkezlerinde de toplum 

hizmetleri sektörü birinci sektör konumundadır. Gelendost ve Gönen ilçe merkezlerinde ise tarım birinci sektör 

konumundadır. 

TARIM MADEN İMALAT E.G.S. İNŞAAT TİCARET U.H.D. BANKA TOPLUM HZ 

Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % 

İL MERKEZİ 468 0,99 34 0,07 7966 16,9 307 0,65 3027 6,43 6043 12,8 2029 4,31 1612 3,42 25602 54,4 

AKSU 102 18,72 1 0,18 36 6,61 5 0,92 63 11,56 55 10,1 24 4,40 32 5,87 227 41,7 

ATABEY 249 10,65 11 0,47 643 27,5 6 0,26 437 18,69 136 5,82 67 2,87 58 2,48 731 31,3 

EĞİRDİR 372 5,56 - - 327 4,88 30 0,45 250 3,73 598 8,93 218 3,26 132 1,97 4768 71,2 

GELENDOST 1619 63,69 - - 93 3,66 7 0,28 76 2,99 192 7,55 103 4,05 51 2,01 401 15,8 

GÖNEN 897 20,43 - - 2373 54,1 4 0,09 237 5,40 115 2,62 64 1,46 55 1,25 645 14,7 

KEÇİBORLU 218 10,15 22 1,02 302 14,1 18 0,84 346 16,12 288 13,4 192 8,94 83 3,87 678 31,6 

SENİRKENT 372 14,06 - - 267 10,1 8 0,30 278 10,51 365 13,8 169 6,39 126 4,76 1060 40,1 

SÜTCÜLER 29 4,34 - - 71 10,6 5 0,75 45 6,74 103 15,4 62 9,28 48 7,19 305 45,7 

Ş.KARAAĞAÇ 543 14,40 77 2,04 287 7,61 10 0,27 324 8,59 712 18,9 120 3,18 197 5,22 1502 39,8 

ULUBORLU 424 19,17 4 0,18 194 8,77 15 0,68 161 7,28 248 11,2 145 6,56 151 6,83 870 39,3 

YALVAÇ 529 6,52 4 0,05 1439 17,7 38 0,47 1616 19,91 1353 16,7 275 3,39 315 3,88 2547 31,4 

Y.BADEMLİ 187 24,10 - - 26 3,35 4 0,52 142 18,30 64 8,25 19 2,45 37 4,77 297 38,3 

Tablo K.5.Isparta İli Yerleşim Yerine Göre İşgücü Büyüklükleri, 2000 (Kaynak: TÜİK; 2000 Nüfus Sayımı) 

Bu dönem içerisinde il merkezinin ekonomik yapısında ve sektörlerin işgücü büyüklüğü sıralamasında 

büyük değişiklikler gerçekleşmemiştir. Bu on yıllık süreçte il genelinde gerileme kaydeden U.H.D. sektörü 

çalışan kişi sayısında küçülme yaşayarak işgücü büyüklük sıralamasında gerilemiştir. Maden sektöründe 

çalışanlar ise 200 yılına gelindiğinde çok azalmış, bazı ilçe merkezlerinde bu sektörde çalışan 

kaydedilmemiştir. 

İl merkezinin sektörel sıralamasında geçen 10 yıllık sürede hiçbir değişiklik olmamıştır. Aksu ilçe 

merkezinde 1990 yılında tarım sektörü birinci, toplum hizmetleri ikinci sırada iken; 2000 yılına gelindiğinde 

toplum hizmetlerinde çalışan sayısı azalmasına rağmen birinci sektör, tarım ikinci sektör olmuştur. İnşaat ve 

imalat sektörlerinde çalışanların sayısında da azalma görülmüştür. 

Atabey ilçe merkezinde sektör sıralamasında çok fazla değişiklik olma iken, inşaat sektöründe çalışan 

sayısının arttığı görülmüştür. 

Eğirdir ilçesinde toplum hizmetleri birinci sektör olma konumunu korumuş, 1990 yılından 2000 yılına 

gelindiğinde tarım sektöründe çalışanların azaldığı, ticaret sektöründe çalışan sayısının arttığı görülmüştür. 

Gelendost ilçesinde 10 yıllık süreçte tarım 1. sektör, toplum hizmetleri 2. sektör olmuştur. 

Gönen İlçesinde 1990 yılında 3. sektör konumunda olan imalat sanayinde çalışanların sayısında hızlı bir 

artış gerçekleşmiş, 2000 yılında 1. sektör konumuna gelmiştir. 

Keçiborlu ilçesinde maden sektöründe hızlı bir düşüş yaşanmış, 2.sektör konumundan 8. sektör 

konumuna gelmiştir. 

Senirkent’te önemli bir değişiklik kaydedilmemiştir. Sütçüler’de tarım 2. sektör konumundan, 7.sektör 

konumuna gerilemiş, tüm sektörlerde çalışan sayısında azalma görülmüştür. 

Şarkikaraağaç’ta inşaat 1.sektör iken, çalışan sayısında azalma olmuş, 2000 yılında 4. sıraya gerilemiş, 

toplum hizmetleri 1. sektör olmuştur. 

Uluborlu’da tüm sektörlerde çalışan sayısı azalmış, tarım sektörü 1. sırada iken; 2000 yılında 

toplum hizmetleri sektörünün gerisinde 2. sırada yer almıştır. 

Yalvaç’ta toplum hizmetleri her iki dönemde de 1.sektör konumunda iken, 2000 yılına gelindiğinde 

en önemli sektörel gelişim 5. sıradan 2. sıraya yükselen inşaat sektöründe görülmüştür. 

Yenişarbademli’ de tarım 1. sektör iken, 2000 yılında toplum hizmetleri sektörünün arkasından 2. 

sektör konumuna gelmiştir. 

304

K.3.2.İLÇELERDE SANAYİ VE TİCARET 

Merkez İlçe 


İl merkezinde kurulu bulunan 18 adet Esnaf ve Sanatkarlar Odası’nda toplam 9234 esnaf ve küçük 

sanatkar ile Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı 2374 sanayici ve tüccar olmak üzere toplam 11608 gerçek ve 

tüzel kişi ticari ve sınai faaliyet göstermektedir.İl merkezinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın kredi desteğiyle 

toplam 1236 işyeri bulunan 2 adet Küçük sanayi sitesi gerçekleştirilmiştir. Bunlardan 1977 tarihinde faaliyete 

geçen Yeni Sanayi sitesinde 750 işyeri, Gül Küçük Sanayi Sitesinde ise 486 işyeri bulunmaktadır. 

İlde tarım aletleri, taşıt imalat ve onarım sanayinde: pulluk, radyatör, çapa makinesi, set makinesi,tarım 

aletleri,zirai ilaçlama makinesi , tarım aletleri yedek parçası, damper imalatı ile çocuk bisikleti imalatı 


Makine imalat ve metal işleme sanayinde; kampana ve disk torna tezgahları, komple mandıra tesisatı, 

gül yatağı üretim tesisleri, kalorifer kazanı, hidrolik pres, palet zımpara ve freze tezgahları, forklift makineleri, 

güneş enerji sistemleri, metal el halısı tezgahları, el halısı makas ve kirkitleri, alüminyum ve bronz döküm 

işleri, madeni büro malzemeleri, tel çivi, çelik çatı, yüksek gerilim panosu, takım çantası, kaset somya, fenni 

tavuk kafesi, patent dirsek, soba, termosifon, demir ve alüminyum doğrama, panjur ve kepenk gibi mamuller 

üretilmektedir. Bunların yanında akümülatör, pülverizatör, römork, plastik torba ve bidon, polietilen ambalaj 

çuvalı, optik gözlük camı imalatı, boya ve incelticisi imal edilmektedir. 

Bunların yanı sıra il merkezinde, el dokusu yün halı, makine halısı, gülyağı ve kozmetik mamulleri, 

çeşitli kereste, ağaç kaplama, yonga levha, modüler mutfak ve mobilya imalatı, çeşitli ahşap mamuller, su 

ürünleri, çimento, büz, briket, mermer fayansı, yün ipi, pamuk ipi, akrilik iplik ve boyaması, konfeksiyon ve 

yan mamulleri, deri, gön, kösele, ayakkabı, karma yem, kolalı içecekler, un ve unlu mamuller üretimi ve 

ticareti önemli yer tutmaktadır. 

Aksu İlçesi 

İlçede 213 adet Esnaf, Sanatkâr ve Şoförün kayıtlı olduğu “Esnaf ve Sanatkârlar Şoförler Odası’’ 

faaliyet göstermektedir. Karacahisar köyünde, 1998 yılında kurulan kaynak suyu şişeleme ve dolum tesisi 

ilçenin tek tesisidir. 


İlçede, sanayileşme, özellikle 1970 yılından sonra hız kazanmıştır.Ispartaya yakınlığı ve arazinin 

uygunluğu sonucunda İlçe, fabrika sahası ahaline gelmiştir..Atabey’de bulunan sanayi kuruluşlarından 

Gülbirlik İslamköy Gül Yağı Fabrikası, Sema Makine Halı Fabrikası, Ayaz Çelik Hasır fabrikası, Elça Salça 

Fabrikası, İslamköy Soğuk Hava Tesisleridir. 


İlçede 1983 yılında faaliyete geçen 73 işyerlik küçük sanayi sitesinde ağırlıklı olarak oto tamiri ve 

kereste üretimi yapılmaktadır. Pazarköy’deki kereste fabrikasında, ıskarta kereste ve atık madde üretilmekte, 

üretilen ürünler iç pazarda satılmaktadır.İlçe merkezinde bulunan un fabrikasında yıllık 12.000 ton dolayında 

un üretilmektedir. Bunun dışında ilçede Meyve Suyu ve konsantresi, Doğal Kaynak Suyu, şişe suyu üretimi 

yapılmaktadır. Elektrik Üretimi Alanında ise Kovada I ve Kovada II Hidroelektrik Santrallerinde yılda toplam 

50.000.000 Kwh elektrik enerjisi üretilmektedir.Soğuk hava depoları ve su ürünleri işleme tesisleri, elmacılık 

ve su ürünlerinin yan sanayi kuruluşları durumundadır. İlçede 3 adet su ürünleri işleme ve değerlendirme tesisi 

vardır. Bu tesislerde Eğirdir ve çevre göllerinde avlanan su ürünleri işlenmekte, depolanmakta ve yurt dışına 

ihraç edilmektedir. İlçenin en önemli geçim kaynağı ihracata yönelik elma üretimidir. Eğirdir Belediyesi ve 

Isparta Ticaret borsası iş birliğinde Eğirdir Elma borsası oluşturulması çalışmaları yürütülmektedir. Eğirdir’in 

diğer gelir kaynağı halıcılıktır. 

Halıcılık genelde ev halıcılığı biçiminde; Sarıidris kasabasında kalkınma, üretim ve pazarlama 

kooperatiflerince toplu halde yapılmaktadır. Üretimi yapılan halılar genellikle ilde bulunan halı pazarında 

satılmaktadır. 

İlçede toplam 800 dekarlık gül sahası mevcuttur. Bu güller Gülbirlik tarafından alınmakta ve gül suyu, 

gül yağı, gül lokumu vs... olarak işlenip, yurtiçi ve yurt dışına satılmaktadır. Kovada Haymana bölgesinde özel 

teşebbüse ait bir adet Kömür İşletme Ocağı bulunmaktadır. Bu ocakta üretim yapılmamaktadır. 

305



İlçe genelinde 15 kooperatif vardır. İlçede, “Esnaf ve Sanatkârlar Şoförler Odası” na kayıtlı 954 esnaf ve 

sanatkâr faaliyet göstermektedir. Önemli bir sanayi kuruluşu bulunmamaktadır. 

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Yatırım Programına alınan Gelendost Küçük Sanayi Sitesi’nin yer seçimi 

1995 yılında yapılmıştır.100 işyerlik ve % 55 Bakanlık kredisi ile inşa edilecek sitenin su basman inşaatlarına 

başlanılmıştır. 

Tarım ürünlerinin üretiminde ilk sırayı alan elma, ticaret hayatında önemli bir yere sahiptir. İlçedeki 

soğuk hava depolarının toplam kapasiteleri 44.000 ton’dur. Nakliyecilik elma üretimine paralel olarak 

artmaktadır. 

Hububat pazarında nohudun gelir amacına yönelik ticareti vardır. Eskisi kadar canlı olmasa da halıcılık, 

fakir ailelerin gelir kaynağıdır. Kooperatifleşme olmadığından dokuma halılar İl merkezinde pazarlanır. 

Su ürünleri ticareti de yitirdiği önemi yeniden kazanmaktadır. 

Ayrıca Eğirdir Gölü’nde sudak ( levrek) ve sazan balığı avcılığı ile ticareti yapılmaktadır. 


İlçede 9 adet kooperatif, 440 adet traktör, 6 adet selektör ile zirai mücadele hizmeti için kurulmuş 1 adet 

Tahmin ve Uyarı İstasyonu mevcuttur. 

Gönen ilçesi idari sınırları içerisinde, Gümüşgün Köyü civarında kurulmuş olan Süleyman Demirel 

Organize Sanayi Bölgesi 1998 yılında tamamlanmıştır. İlçede 3 adet kooperatif faaliyet göstermektedir. Ayrıca 

500 işçi kapasiteli Konfeksiyon Fabrikası ve İzolasyon Fabrikası faaliyete geçmiştir. Bir de 3500 ton kapasiteli 

Soğuk hava deposu bulunmaktadır. 


İlçede dünyanın en zengin kükürt yatakları bulunmaktadır. Bu madenlerin işletilmesi için 1935 yılında 

Kamu İktisadi Teşekkülü olan Etibank Kükürt İşletmesi Müessesesi kurulmuş ve üretime başlamıştır. Kükürt 

İşletmesi uzun yıllar bölge ve ülke ekonomisine anımsanmayacak katkılar sağlamış; ancak, son dönemlerde 

üretim maliyetlerinin dünya standartlarının üzerine çıkması sebebiyle 1994 yılı itibariyle üretim durdurularak, 

fabrika bina ve ekipmanları tasfiye edilmiştir. Müessesede çalışan 1100 civarındaki işçi ve memur Etibank’a 

ait Seydişehir, Kırka, Emet ve Bigadiç müesseselerine transfer edilmiş ve ilçe ekonomisi sekteye uğramış, 

sadece tarım meyveciliğe bağımlı kalınmıştır. 2000 yılında Kükürt işletmesinin atölye, ambar,lojman ve idari 

binaları Keçiborlu Belediyesi tarafından devralınmıştır. Ambar binalarının da sanayicilere tahsisiyle kurulan 2 

adet tekstil fabrikası ve 1 adet un değirmeninde toplam 120 kişiye iş imkanı sağlanmıştır. İdari bina ve sosyal 

tesisler Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı Keçiborlu Meslek Yüksek Okulu’na tahsis edilmiştir. 

Bu tür girişimlerle Kükürt işletmesinin kapanmasıyla çöküntüye uğrayan ilçe ekonomisi canlandırılmaya 

çalışılmaktadır. Ayrıca 100 işyerlik Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi vardır. İlçede 798 esnaf ve sanatkarın 

kayıtlı olduğu Esnaf ve Sanatkarlar Şoförler Odası faaliyet göstermektedir. İlçede büyükbaş hayvan et ve süt 

yemi üretimi yapılmaktadır. 

Senir Kasabasında Fransız özel sektörüne ait olan işyeri, kozmetik sanayi için gül yağı, gül suyu ve 

lavanta mamulleri işlemektedir. Kılıç kasabasında ise Gülbirlik Genel Müdürlüğü’ne ait bir fabrika mevcuttur. 

Bu fabrikada gül, gül yağı, gül suyu ürünleri Mayıs – Haziran aylarında mevsimlik olarak çalışan işçiler 

ile üretilmektedir. Bunların yanı sıra Senir kasabası ile Ardıçlı, Kuyucak, Çukurören köylerinde gül ve gül 

mamulleri üreten özel sektöre ait küçük işletmeler bulunmaktadır. Kuyucak köyünde kozmetik sanayi için son 

yıllarda üretimi yaygınlaştırılan lavanta işlenmekte, başta İstanbul olmak üzere yurt dışında da Fransa’ya satışı 


Kozluca köyünde Balıkçılık Göl ve Su ürünleri Konserve Fabrikası faaliyette bulunmaktadır. Bu 

fabrikada, ıstakoz, balık, kurbağa vb. ürünler konserve haline getirilerek, ihraç edilmektedir. 

İlçenin hububat üretimi gelişmemekle birlikte üretilen hububat ürünü Toprak Mahsulleri Ofisi Ajans 

Müdürlüğü tarafından satın alınmaktadır. Süt inekçiliği Kaymakamlığın proje ve Sosyal Yardımlaşma 

Vakfının finansmanları ile yaygınlaştırılmıştır. Yılda 15 bin tona çıkan üretim, Kaymakamlık Köylere Hizmet 

Götürme Birliği ve Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ile köy muhtarlarının işbirliğinde ihalesi yapılmakta, süt 

şirketlerine satılmaktadır. 

306


Tarım ürünleri ticaretinde başta elmacılık olmak üzere kiraz, vişne, kayısı, ayva gibi meyve ürünleri 

yetiştirilmektedir. Yetiştirilmekte olan bu ürünler, soğuk hava depolarında saklanmakta, bir miktarı da 

yörede tüketilmektedir. İlçe merkezinde, Kılıç ve Güneykent Kasabalarının ortaklığı ile yapılan 7 bin 

tonluk soğuk hava deposu 2001 yılında hizmete girmiştir. Ayrıca ilçe merkezi cezaevi yanında 280 tonluk 

bir adet, Kılıç ve Senir Kasabası Belediye Başkanlıklarının ortak olduğu aynı büyüklükteki soğuk hava 

deposu da çiftçilerin ürünlerini saklamak için kullanılmaktadır. Senir kasabası ile Ardıçlı köyünde 

bağcılık yapılmaktadır. Yetiştirilen sofralık üzümler, tarımsal kalkınma kooperatifleri aracılığı ile 

pazarlanmaktadır. İlçenin sulak alanlarında yetiştirilen pancar üretimi Burdur Şeker Fabrikasına 

satılmaktadır. Son yıllarda sulak alanların artması neticesinde domates üretiminde artış olup, yetiştirilen 

domatesler Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri tarafından pazarlanmaktadır. Diğer yetiştirilen sebzeler de 

mahalli pazarlarda satılarak tüketilmektedir. 

El sanatlarından, özellikle Isparta halısı halen küçük atölyelerde aile bütçesine katkı sağlayan 

ürünlerin başında gelmektedir. Dokunan halıların satışları Isparta Halı Sarayında yapılmakta, bazı 

kişilerde işçilik karşılığında tüccara halı dokumaktadır. 


Senirkent’te büyük sanayi kuruluşu yoktur. Ancak ilçe merkezinde 3 tane küçük ölçekte tekstil 

atölyesi bulunmaktadır. Daha çok Denizli İli’ndeki fabrikalara fason üretim yapan bu atölyelerde toplam 

108 kişi istihdam edilmektedir. 


İlçede büyük çaplı sanayi kuruluşu yoktur. İlçedeki en önemli sanayi kuruluşu Sütçüler 

Hidroelektrik santralidir.1998’de üretime geçmiştir. Debisi 2-5 m 3 /sn olan Yeşildere Çayı üzerinde yer 

alan bu santral de üretilen elektrik Eğirdir Kovada Hidroelektrik Santraline aktarılmakta, buradan da 

TEDAŞ tarafından dağıtımı yapılmaktadır.İlçede büyük çaplı ticaret erbabı bulunmadığı için ticaret 

hayatı pek gelişmemiştir. Yöre halkı kekik ticaretinden kısa sürede iyi kazanç sağlamaktadır. Doğal 

yetişme alanları dışında tarlalarda yetiştirilen kekik, Eylül ayı içinde toplanmaktadır. Sütçüler ve köyleri 

halkının %75’inin esas geçim kaynağı ise yakın zamanlara kadar sütçülük ve yoğurtçuluk olmuştur. 

Akdut ve dut pekmezi, bilhassa Sütçüler ilçe merkezinin sakinlerinin uzun süre önemli geçim 

kaynaklarından birini oluşturmuştur. Günümüzde sadece birkaç aile tarafından yapılan pekmezin hatırası, 

“Dut Pekmezi Festivali” ile yaşatılmaya çalışılmaktadır. Sütçüler yöresinin diğer bir geçim kaynağı da 

ormancılık veya keresteciliktir. 

1950’li yıllardan sonra yöredeki ormanlar değerlendirilmeye başlanmıştır. 

1970 – 1997 yılları arasında 17 köyde Orman Köylerini Kalkındırma Kooperatifi kurulmuştur. 

İlçede küçük çaplıda olsa ağaç sanayi ile uğraşan merkezde dört, çevrede ise yaklaşık 40 kadar hızarda 

orman ürünleri işlemeciliği yapılmaktadır. 

Sütçüler ilçe merkezinde ve köylerinde, özellikle Osmanlı döneminde dokumacılığın da önemli bir 

yeri olduğu bilinmektedir. Dokumacılığın zayıflamasıyla birlikte yörede gelişmeye başlayan halıcılık, 

yöre halkının bir süre, özellikle 1950 – 1980’li yıllar arasında, önemli bir geçim kaynağını oluşturmuştur. 

1951 yılında ilçe merkezinde Halıcılar Küçük Sanatlar Kooperatifi kurulmuş, halıcılık teşvik edilmiştir. 

Bu dönemde halkın yaklaşık %75’i halı dokumakta ve her evde bir halı tezgahı bulunmakta idi. 

Günümüzde ise sadece Sütçülere bağlı Kesme Kasabasında halıcılık faaliyetleri sürdürülmektedir. 


İlçede kooperatif ortaklarının kendi olanakları ile toplam 191 işyeri bulunan 2 adet Küçük sanayi 

Sitesi inşa edilerek faaliyete geçmiştir. 

İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır. Sanayi kuruluşu olarak önemli görülen tek fabrika vardır. Bu 

fabrikada bölgede çıkartılan Barit madeni öğütülerek yurt dışına ihraç edilmektedir. 

İlçede gelişmiş bir gıda sanayi kolu yoktur. Ş.Karaağaç tarihi kadar eski ve ilçe ile özdeşleşmiş 

bulunan aile helva imalatı yapılmaktadır. 

307


Artan süt üretiminin gereği olarak mandıra tipi gelişmiş tesislerde kaşar peyniri, lor, salamura 

peynir imalatı yapılmaktadır. 

İlçede orman ürünleri sanayi bulunmamaktadır. 


Geçmişte ilçede demircilik, bıçakçılık yoğun bir faaliyet konusu olduğu halde günümüzde bu 

mesleklerle uğraşanların sayısı yok denecek kadar azalmıştır. İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır. 

Tamamen ihracata yönelik kiraz üretimi önemli bir faaliyet alanıdır. . İlçede önemli bir sanayi kuruluşu 

yoktur. Uluborlu Belediyesine ait su şişeleme tesisi ile özel sektöre ait bir kereste fabrikası mevcuttur. 


İlçenin ekonomisi sanayi ağırlıklı olarak gelişmektedir. 60 işyerlik, Yalvaç Deri Küçük Sanayi 

Sitesi için yer seçimi yapılmıştır. Bölgenin kamulaştırılmasını belediye yapmış, kooperatife 24 parselin 

satışları yapılmış, yolları açılmış, bina yapılacak hale gelmiştir. 2000 yılında yer seçimi yapılan Yalvaç 

Organize Sanayi Bölgesinin kuruluş protokolü hazırlanmış, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın onayı ile 

Yönetim kurulu oluşturulmuştur. Ancak proje 2003 yılı yatırım programına alınmamıştır. İlçede küçük 

sanayi sitesi olarak toplam 297 işyeri vardır. Bu iş yerlerinde oto tamircileri, soğuk demircilik, ahşap 

doğrama mobilya imalatı ve çeşitli meslek dallarında ağırlıklı olarak faaliyet gösterilmektedir. 


İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olup, anılmaya değer bir ticari kuruluş veya sanayi 

kuruluşu bulunmamaktadır. 

K.3.3. ÖRGÜTLENME 

İl merkezinde ve Yalvaç ilçesinde olmak üzere faaliyet gösteren 2 adet ticaret ve Sanayi Odası 

vardır.. Her iki odaya kayıtlı 1 470 şahıs işletmesi, 1 678 şirket olmak üzere 3 148 ticari firma faaliyet 


Isparta İli’nde Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği’ne bağlı 40 oda bulunmaktadır. Bu odalara il 

genelinde 11 294 esnaf kayıtlı olarak çalışmaktadır. 

K.3.3.1. Ticaret Sanayi 

Isparta Kenti’nde ve Yalvaç’ta Ticaret ve Sanayi Odası bulunmaktadır. Isparta Ticaret ve Sanayi 

Odasında Gerçek kişi olarak 769, tüzel kişi olarak 2066 üye kayıtlıdır. Bu değerler Yalvaç için gerçek kişi 

olarak 340, tüzel kişi olarak 258 dir. Toplam 3 433 kayıtlı üye vardır. 

K.3.3.2. Esnaf ve Sanat Odaları 

İlgili yasalar uyarınca örgütlenmesi gerekli olan esnaf ve sanatkarlar odalar halinde 

örgütlenmişlerdir. Çok Farklı iş kollarında gerçekleşen bu örgütlülük yaklaşık 11 294 esnaf ve sanatkarı 

bir çatı altında toplamıştır. Tablo K.5’de bu örgütlenme, hem meslek grupları ve bu gruplara bağlı esnaf 

ve sanatkarın sayıları açısından topluca sunulmaktadır. 

İl / İlçe Kuruluş Adı Üye Sayısı 

Isparta Maden-İş Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 997 

Isparta İnşaatçılar-Marangozlar-Mobilyacılar Odası 521 

Isparta Halıcılar-Tuh.-Man.-Dok.-Kilimciler Odası 591 

Isparta Berberler Ve Kuaförler Odası 251 

Isparta Lokantacılar Kebapçılar Pastacılar Odası 310 

Isparta Kasaplar Esnaf Ve Sanayi Odası 124 

Isparta Kahveciler-Meşrubat.-Otel.-Hancılar Odası 297 

Isparta Bakkallar Ve Bayiler Odası 733 

Isparta Terziler Ve Yorgancılar Odası 184 

308


Isparta Şoförler Otomobilciler Ve Nakliyeciler Odası 780 

Isparta Kunduracılar Odası 168 

Isparta Elektrikçiler Ve Bobinajcılar Odası 216 

Isparta Sebzeciler Ve Manavlar Odası 422 

Isparta Sıhhi Tesisatçılar Ve Fotoğrafçılar Odası 160 

Isparta Esnaf Odaları Birliği Aksu Şubesi 96 

Isparta Esnaf Odaları Birliği Atabey Şubesi 91 

Isparta Esnaf Odaları Birliği Gönen Şubesi 22 

Yalvaç Kalaycılar Ve Madeni İşler Odası 165 

Yalvaç Kunduracılar Odası 381 

Yalvaç İnşaatçılar-Marangozlar-Mobilyacılar Odası 139 

Yalvaç Şoförler Otomobilciler Odası 126 

Yalvaç Terziler Yorgancılar Odası 452 

Gelendost Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 618 

Ş.Karaağaç Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 720 

Ş.Karaağaç Şoförler Otomobilciler Odası 201 

Sütçüler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 309 

Eğirdir Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 687 

Eğirdir Şoförler Otomobilciler Odası 270 

Keçiborlu Esnaf Ve Sanatkarlar Şoförler Odası 545 

Uluborlu Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 143 

Senirkent Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 315 

Senirkent Şoförler Otomobilciler Odası 126 

Toplam 11.294 

Tablo K.6. Isparta Esnaf Ve Sanatkarlar Odaları Birliğine Bağlı Merkez Ve İlçe Oda Başkanlıkları Kayıtlı 

Üye Sayıları 

K.3.3.3. Dernekler 

Isparta İli’nde merkez ve şube olarak faaliyet gösteren 50 dernek vardır. Bunların büyük bir 

çoğunluğu THK, Atatürkçü Düşünce Derneği, Kızılay Derneği, Anneler Derneği gibi ulusal düzeyde 

örgütlenmiş derneklerin şubeleridir. 

K.4.SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞYERİ SAYILARI VE İSTİHDAM 

DURUMU 

İstihdamda azalma kaydedilmiştir. Gönen İlçesi’nde 1990 yılından 2000 yılına kadar istihdam 

sayısında % 154 büyüme sağlanmıştır. Atabey’de % 47,88, İl merkezinde % 27,13, Keçiborlu’da %6,76 

oranında artış olmuştur. İstihdam sayısı en çok azalan ilçe %60,37 ile Yenişarbademli’dir. Bu ilçeyi 

%54,66 azalma ile Aksu, % 43,82 azalma ile Sütcüler ilçesi izlemektedir. 

Isparta İli ekonomisinde tarım sektörü 1970-2000 yılları arasındaki 30 yıllık dönemde baskın sektör 

olma özelliğini korumuş ve istikrarlı bir gelişim kaydetmiştir. Aynı dönemde sektörlerde işgücü artışları 

sıralamasında da 1. büyük sektör konumundadır ve bu sektörde çalışan kişi sayısında 45218 kişilik bir 

artış gerçekleşmiştir. Fakat işgücü olarak son 30 yıllık dönemde sürekli artış göstermesine karşın, il 

genelinde istihdamdan aldığı yüzdelik pay azalmıştır. Nitekim 1970 yılında tarım sektöründe çalışanların 

payı % 59,24 iken bu pay yıllar içerisinde azalmış, 2000 yılında % 56,90’a gerilemiştir. Bunun sebebi 

diğer iktisadi faaliyet kollarında gerçekleşen gelişmenin ve işgücündeki artışın sonucudur. Bu durumda 

Uşak ekonomisinin gelişim yönünün tarımdan farklı alanlara da eğilim gösterdiği görülmektedir. Diğer 

taraftan, 2000 yılı verilerine göre tarım sektöründe çalışan kişi sayısı 126518’dir. Önümüzdeki 

dönemlerde de tarım sektörünün il ekonomisindeki baskın sektör olacağı düşünülmektedir. 

309


İL MERKEZİ 

Sayı Sıra Sayı Sıra Sayı Sıra 

T.HİZM.* 19307 1 İNŞAAT 2696 4 TARIM 893 7 

İ.SANAYİ 7055 2 U.H.D. 1605 5 E.G.S. 351 8 

TİCARET 4289 3 M.K.+İ ŞH. 1234 6 MADEN 40 9 


AKSU ATABEY EĞİRDİR 


TARIM 589 1 T.HİZM.* 487 1 T.HİZM.* 3632 1 

T.HİZM.* 268 2 İMALAT 482 2 TARIM 2187 2 

İMALAT 116 3 TARIM 274 3 TİCARET 554 3 

İNŞAAT 95 4 İNŞAAT 137 4 İMALAT 370 4 

TİCARET 54 5 TİCARET 87 5 İNŞAAT 304 5 

U.H.D. 48 6 U.H.D. 68 6 U.H.D. 275 6 

M.K.+İŞ H. 25 7 M.K + İŞ.H 34 7 M.K + İŞ.H 151 7 

U.H.D. 7 8 E.G.S. 11 8 E.G.S. 30 8 

MADEN - 9 MADEN 1 9 MADEN 7 9 

TOPLAM 1202 TOPLAM 1581 TOPLAM 7510 

GELENDOST GÖNEN KEÇİBORLU 


TARIM 1505 1 T.HİZM.* 636 1 T.HİZM.* 667 1 

T.HİZM.* 521 2 TARIM 588 2 MADEN 532 2 

İMALAT 262 3 İMALAT 230 3 İMALAT 156 3 

TİCARET 197 4 İNŞAAT 116 4 M.K.+İ ŞH. 149 4 

İNŞAAT 153 5 TİCARET 74 5 TİCARET 147 5 

U.H.D. 118 6 U.H.D. 55 6 U.H.D. 120 6 

M.K + İŞ.H 57 7 M.K + İŞ.H 23 7 İNŞAAT 128 7 

E.G.S. 5 8 E.G.S. 3 8 TARIM 98 8 

MADEN 1 9 MADEN - 9 EGS 14 9 

TOPLAM 2819 TOPLAM 1725 TOPLAM 2011 

SENİRKENT SÜTCÜLER ŞARKÎKARAAĞAÇ 


T.HİZM.* 1147 1 T.HİZM.* 327 1 İNŞAAT 1449 1 

TARIM 562 2 TARIM 248 2 T.HİZM.* 1059 2 

İMALAT 230 3 İMALAT 207 3 TARIM 641 3 

TİCARET 228 4 TİCARET 205 4 İMALAT 565 4 

U.H.D. 222 5 U.H.D. 107 5 TİCARET 505 5 

İNŞAAT 190 6 M.K.+İŞ H. 81 6 U.H.D. 164 6 

M.K.+İŞ H. 172 7 İNŞAAT 52 7 M.K + İŞ.H 153 7 

E.G.S. 22 8 E.G.S. 6 8 E.G.S. 18 8 

MADEN 2 9 MADEN 6 9 MADEN 15 9 

TOPLAM 2775 TOPLAM 1239 TOPLAM 4569 

ULUBORLU YALVAÇ YENİŞARBADEMLİ 


T.HİZM.* 1131 1 T.HİZM.* 2457 1 TARIM 855 1 

TARIM 783 2 İMALAT 1913 2 İNŞAAT 391 2 

İMALAT 281 3 TARIM 1539 3 T.HİZM.* 376 3 

TİCARET 290 4 TİCARET 1337 4 İMALAT 154 4 

İNŞAAT 166 5 İNŞAAT 1271 5 TİCARET 72 5 

U.H.D. 158 6 U.H.D. 383 6 M.K + İŞ.H 56 6 

M.K + İŞ.H 145 7 M.K + İŞ.H 335 7 U.H.D. 47 7 

E.G.S. 16 8 E.G.S. 39 8 E.G.S. 6 8 

MADEN 7 9 MADEN 4 9 MADEN 1 9 

TOPLAM 2977 TOPLAM 9278 TOPLAM 1958 

Tablo K.7. Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 1990 ( *)İyi tanımlanmamış faaliyetler Toplum 

Hizmetleri sektörüne dahil edilmiştir. 

(Kaynak: TÜİK; 1990 Nüfus Sayımı, Isparta) 

310


İL MERKEZİ 


T.HİZM.* 25602 1 İNŞAAT 3027 4 TARIM 468 7 

İ.SANAYİ 7966 2 U.H.D. 2029 5 E.G.S. 307 8 

TİCARET 6043 3 M.K+İŞH. 1612 6 MADEN 34 9 


AKSU ATABEY EĞİRDİR 


T.HİZM.* 227 1 T.HİZM.* 731 1 T.HİZM.* 4768 1 

TARIM 102 2 İMALAT 643 2 TİCARET 598 2 

İNŞAAT 63 3 İNŞAAT 437 3 TARIM 372 3 

TİCARET 55 4 TARIM 249 4 İMALAT 327 4 

İMALAT 36 5 TİCARET 136 5 İNŞAAT 250 5 

M.K+İŞH. 32 6 U.H.D. 67 6 U.H.D. 218 6 

U.H.D. 24 7 M.K+İŞ.H 58 7 M.K +iŞ.H 132 7 

E.G.S. 5 8 MADEN 11 8 E.G.S. 30 8 

MADEN 1 9 E.G.S. 6 9 MADEN - 9 


GELENDOST GÖNEN KEÇİBORLU 


TARIM 1619 1 İMALAT 2373 1 T.HİZM.* 678 1 

T.HİZM.* 401 2 TARIM 897 2 İNŞAAT 346 2 

TİCARET 192 3 T.HİZM.* 645 3 İMALAT 302 3 

U.H.D. 103 4 İNŞAAT 237 4 TİCARET 288 4 

İMALAT 93 5 TİCARET 115 5 TARIM 218 5 

İNŞAAT 76 6 U.H.D. 64 6 U.H.D. 192 6 

M.K+İŞ.H 51 7 M.K+İŞ.H 55 7 M.K+İŞ.H 83 7 

E.G.S. 7 8 E.G.S. 4 8 MADEN 22 8 

MADEN - 9 MADEN - 9 EGS 18 9 


SENİRKENT SÜTCÜLER ŞARKÎKARAAĞAÇ 



TARIM 372 2 TİCARET 103 2 TİCARET 712 2 

TİCARET 365 3 İMALAT 71 3 TARIM 543 3 

İNŞAAT 278 4 U.H.D. 62 4 İNŞAAT 324 4 

İMALAT 267 5 M.K+İŞH. 48 5 İMALAT 287 5 

U.H.D 169 6 İNŞAAT 45 6 M.K+İŞ.H 197 6 

M.K.+İŞ . 126 7 TARIM 29 7 U.H.D 120 7 

E.G.S. 8 8 E.G.S. 5 8 MADEN 77 8 

MADEN - 9 MADEN - 9 E.G.S. 10 9 


ULUBORLU YALVAÇ YENİŞARBADEMLİ 



TARIM 424 2 İNŞAAT 1616 2 TARIM 187 2 

TİCARET 248 3 İMALAT 1439 3 İNŞAAT 142 3 

İMALAT 194 4 TİCARET 1353 4 TİCARET 64 4 

İNŞAAT 161 5 TARIM 529 5 M.K+İŞ.H 37 5 

M.K+İŞ.H 151 6 M.K+İŞ.H 315 6 İMALAT 26 6 

U.H.D. 145 7 U.H.D. 275 7 U.H.D. 19 7 

E.G.S. 15 8 E.G.S. 38 8 E.G.S. 4 8 

MADEN 4 9 MADEN 4 9 MADEN - 9 

TOPLAM 2212 TOPLAM 8116 TOPLAM 776 

Tablo K.8.Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 2000 (*)İyi tanımlanmamış faaliyetler Toplum Hizmetleri 

sektörüne dahil edilmiştir 

(Kaynak: TÜİK; 2000 Nüfus Sayımı, Isparta) 

311


SEKTÖRLER 1980 2000 İŞGÜCÜ ARTIŞLARI SIRALAMA 

TARIM 89180 126518 37338 1 

TOPLUM HİZMETLERİ (*) 30939 46840 15901 2 

TİCARET 7737 12733 4996 3 

BANKACILIK 1701 4577 2876 4 

İNŞAAT 6885 9752 2867 5 

EGS 244 618 374 6 

UHD 3666 3385 -281 7 

MADEN 908 236 -672 8 

İMALAT 20131 17678 -2453 9 


Tablo K.9. Isparta İli’nde1980-2000 Yılları Sektörel İşgücü Artışları Sıralaması (*) Tanımlanmayan İşgücü 

Toplum Hizmetlerine Dahil Edilmiştir. 

Toplum hizmetleri sektörü Isparta İli’nin 2. büyük sektörü konumundadır ve 2000 yılına kadar geçen 20 

yıllık süreçte hızlı bir büyüme kaydettiği görülmektedir. İşgücü artışları sıralaması incelendiğinde toplum 

hizmetleri sektörünün 2. sırada yer aldığı görülmektedir; 1980 yılında 30939 olan çalışan sayısı % 50 artarak 

2000 yılında 46840 değerine ulaşmıştır. İmalat sektörü 2000 yılında istihdamı karşılayan 3. sektör olmasına 

karşın işgücü sayısında 1980 yılı ile 2000 yılı arasında büyük oranda düşüş gözlenmektedir. 

1980 yılından başlayarak 2000 yılına kadar olan dönemler incelendiğinde; tarımın her zaman için birinci 

sektör konumunda olduğu görülmektedir. Tarım sektörü oransal olarak en yüksek değerine 1985 yılında 

ulaşmış, sonraki yıllarda diğer sektörlerin gelişimine bağlı olarak oranı azalsa da Isparta İli’nde en fazla 

istihdamı sağlayan birinci sektör olma konumunu korumuştur. Maden sektörü en fazla istihdamı 1985 yılında 

sağlamış ancak bu yıldan sonra hızla düşmüştür. 2000 yılında maden sektörü Isparta İli’nde en son sırada yer 

alan sektör konumundadır. 

Isparta İli’nde sektörler arasında en büyük büyüme toplum hizmetleri sektöründe görülmektedir. 1980 

yılında % 19,17’lik bir orana sahip iken (iyi tanımlanmamış faaliyetler de dahil edilmiştir) sürekli büyüyen bir 

sektör olmuş, 2000 yılında % 21,04’lük istihdam sağlayan 2. sektör konumuna gelmiştir. Toplum 

hizmetlerindeki bu büyümenin kentleşmenin en önemli göstergelerinden biri olduğu düşünülmektedir. 

1980 yılından 2000 yılına kadar en önemli değişiklikler imalat sektöründe yaşanmıştır. 1980 yılında 

%12,47 oranında istihdam sağlayan imalat sektörü, yıllar içerisinde sürekli azalma göstererek 2000 yılında % 

7,95’lik istihdam sağlayan; sektörler arasında 3. sektör olmuştur. İmalat sektöründeki gerilemenin temel 

nedeni bu dönemde ülke içinde yaşanan ekonomik kriz ve sıkıntıların özellikle küçük sermayeli teşebbüslerin 

küçülmesine ve iflas etmesine sebep olmasıdır. 

Isparta İli’nin 4. Büyük sektörü olan ticaret sektörü düzenli bir büyüme göstermiştir. İşgücü artışları 

sıralamasında da 3. büyük sektör konumunda olan ticaret sektörü istikrarlı bir gelişim göstermiştir ve il toplam 

istihdamından % 5,73’lük bir pay almıştır. 

İl ekonomisinin 5. Büyük sektörü olan inşaat sektörü 1985 yılında gerilemiş,1990 yılında sıçrama 

şeklinde büyüme göstermiştir. Arada kalan yıllarda bu sektörde gerileme görülmüştür. 

İşgücü artış sırlamasında 4. sırada yer alan inşaat sektöründe 2000 yılı verilerine göre inşaat sektörü il 

toplam istihdamında % 4,39’luk bir paya sahiptir. Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama sektörü (UHD) 2000 

yılına kadar geçen 20 yıllık dönemde gelişme kaydeden sektörlerden biri olmuş ve il ekonomisinde 6. büyük 

sektör konumuna gelmiştir. 2000 yılı verilerine göre ilin toplam istihdamından % 2.06’lık bir pay almaktadır. 

Banka ve Mali Kurumlar sektörü ilin 7. büyük sektörüdür. Mekansal olarak merkez ilçede yoğunlaşan bir 

sektördür. 1980 yılında ilin toplam istihdamından aldığı pay % 1,05’lik bir değerken 2000 yılında % 1,52’lik 

değere yükselmiştir. 

2000 yılında 8.sektör Elektrik, Gaz ve Su (EGS)sektörü, 9. sektör maden sektörü olmuştur. EGS yıllar 

içinde daha fazla sayıda istihdam sağlamıştır. Maden sektöründe ise 1985 yılında en yüksek sayıda istihdam 

sağlanırken, 1990 yılından sonra bu sektörde hızlı bir küçülme görülmüştür. 



K.5.SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ VE ENERJİ 

KULLANIMI 

İL ADI :ISPARTA TABLO: B-1 

UNIPEDE 

SEKTÖR 

KODLARI 

ABONE SAYILARI VE ELEKTRİK TÜKETİMLERİ 

(2006- YILLIK DEĞER) 

(UNIPEDE SEKTÖR BAZINDA) 

DAĞITIM ŞİRKETİ 

ABONE 

313 

TEDAŞ 

ARGEP’İN 

BELİRLEDİĞİ 

ANA SEKTÖR 

KARŞILIKLARI 

TÜKETİM 

(kWh) 

0700 KAUÇUK, LASTİK ve PLASTİK SANAYİİ 9 76.676 

0710 Kauçuk ve Lastik Sanayii SANAYİİ 1 35.364 

0720 Plastik Sanayii SANAYİİ 8 41.312 

0800-a KİMYA SANAYİİ 10 5.741.188 

0810 Petrol Rafinerileri SANAYİİ 

0811 Akaryakıt ve Sıvıgaz Dolum Tesisleri SANAYİİ 1 1.152.478 

0820 Petro-Kimya Sanayi SANAYİİ 

0830 İlaç Sanayii SANAYİİ 

0840 Gübre Sanayii SANAYİİ 

0850 Boya Sanayii SANAYİİ 1 601.254 

0860 Diğer Kimya Sanayii SANAYİİ 8 3.987.456 

0800-b BORU HATLARI İLE TAŞIMACILIK 0 0 

0870 Boru Hatları İle Petrol Taşıma DİĞER 

0871 Boru Hatları İle Doğal Gaz Taşıma DİĞER 

0900 CAM, AMYANT, GRAFİT, SERAMİK, KİREÇ, ALÇI, ÇİMENTO, ZIMPARA 31 66.775.697 

vb. SANAYİİ 

0911 Cam ve Camdan Mamul Eşya Sanayii SANAYİİ 2 886.987 

0912 Diğer Toprağa Dayalı Sanayii SANAYİİ 14 3.142.854 

0913 Taş Ocakçılığı ve Mıcır Tesisleri (Kalıcı) SANAYİİ 1 514.895 

0914 Taş Ocakçılığı ve Mıcır Tesisleri (Geçici) SANAYİİ 13 2.015.483 

0920 Çimento Sanayii SANAYİİ 1 60.215.478 

1000 DEMİRLİ METAL ERİTME, DÖKME,ÇEKME, HADDELEME, DÖVME BAZ 165 3.514.287 

SANAYİİ 

1010 Demir Çelik Üretimi SANAYİİ 

1011 Elektrometaluji – Ark Ocakları SANAYİİ 

1012 Ark Ocakları Yardımcı Servis SANAYİİ 

1020 Demir İşleme SANAYİİ 165 3.514.287 

1100 DEMİR DIŞI METAL HADDELEME ve ŞEKİL VERME SANAYİİ 0 0 

1110 Demir Dış Metal Üretimi (Alüminyum Hariç) SANAYİİ 

1111 Alüminyum Tesisleri SANAYİİ 

1120 Demir Dışı Metal İşleme SANAYİİ 

1200 MAKİNA, TEÇHİZAT YAPIMI ve ONARIMI 0 0 

1211 Metal Eşya Sanayi SANAYİİ 

1212 Elektriksiz Makine İmalatı SANAYİİ 

1213 Tarımsız Makine ve Teçhizatları SANAYİİ 

1220 Elektrikli-Elektronik Cihazlar Yapımı SANAYİİ 

1230 Deniz Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ 

1241 Demiryolu Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ 

1242 Motorlu Kara Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ 

1243 Hava Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ 

1244 Diğer Taşıma Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ 

1300 ORGANİZE ve DİĞER FABRİKASYON SANAYİİ 101 35.121.270 

1310 Organize ve Küçük Sanayi Siteleri Satışları(Sektörü bilinenler SANAYİİ 15 32.809.812 

ilgili tüketim koduna yazılacaktır) 

1320 Diğer İmalat Sanayii SANAYİİ 86 2.311.458 

1400 İNŞAAT ve BAYINDIRLIK 1.617 2.102.028 

1410 Bina İnşaatı SANAYİİ 1.603 1.114.572 

1420 Bina Dışı İnşaat, Yol Yapımı ve Bakım Tesisleri SANAYİİ 14 987.456 

1500 KAMU ve İDARİ HİZMET SEKTÖRÜ 4.042 84.536.773



TEDAŞ 

UNIPEDE ABONE SAYILARI VE ELEKTRİK TÜKETİMLERİ 


ARGEP’İN 

SEKTÖR 



TÜKETİM 

KODLARI 


ANA SEKTÖR ABONE 

(kWh) 

KARŞILIKLARI 

1510 Resmi Daireler (Üretim faaliyetinde bulunan Askeri vb. 

R.DAİRE 1.263 10.352.461 

kuruluşlar uygun tüketim kodunda gösterilecektir) 

1511 Devlet Hastaneleri R.DAİRE 11 8.360.124 

1512 T.C. Sağlık Bakanlığı Hastaneleri R.DAİRE 6 1.125.477 

1513 Özel ve Vakıf Hastaneleri TİCARET 

1516 Belediye Hastanesi R.DAİRE 

1520 Banka, Sigorta ve Kooperatif Hizmet Binaları – (Kamu) R.DAİRE 5 131.458 

1521 Banka, Sigorta ve Kooperatif Hizmet Binaları – (Özel) TİCARET 24 3.824.124 

1530 Devir Alınamayan Köylere Satışlar DİĞER 

1540-a Arıtma Tesisleri DİĞER 4 16.025.461 

1540-b İl, İlçe, Kasaba (İçme –Kullanma)Suyu ve Pompaj Tesisleri DİĞER 1.901 29.065.767 

1541 Köy İçme ve Kullanma Suyu DİĞER 46 2.164.154 

1550 Köy Kalkınma Kooperatifleri (Hizmet binası Şehirde) TİCARET 

1551 Köy Kalkınma Kooperatifleri (Hizmet binası Köyde) TİCARET 

1560 Vakıflar, Kurslar, Yurtlar, Kreşler vb. – (Kamu) R.DAİRE 

1561 Vakıflar, Kurslar, Yurtlar, Kreşler vb. – (Özel) TİCARET 

1562 Vakıflar (Kamu Yararına) DİĞER 28 321.456 

1571 Resmi Okullar R.DAİRE 45 7.104.026 

1572 Özel Okullar TİCARET 

1590 TETAŞ-TEİAŞ-EÜAŞ-TEDAŞ Hizmet Binaları R.DAİRE 43 253.354 

1591 KİT Hizmet Binaları R.DAİRE 188 1.987.452 

1592 BELEDİYE Hizmet Binaları R.DAİRE 478 3.821.459 

Diğerleri 

DİĞER 

1600 TİCARET, EL SANATLARI, KÜÇÜK EL TEZGAHLARI ve DİĞER HİZMETLER 19.290 69.680.666 

1610 Yazıhane ve Ticarethaneler TİCARET 19.242 49.708.844 

1620 El Sanatları (Satış) TİCARET 4 6.212 

1621 El Sanatları (Atelye) TİCARET 2 9.874 

1630 Tiyatro, Sinema, Lunapark (Devamlı Abone) – (Kamu) DİĞER 

1631 Tiyatro, Sinema, Lunapark (Devamlı Abone) – (Özel) TİCARET 

1632 Lunapark (Geçici Abone) TİCARET 

1640 Spor Tesisleri – (Kamu) DİĞER 2 181.210 

1641 Spor Tesisleri – (Özel) TİCARET 3 24.512 

1650 Sosyal Tesisler – (Kamu) TİCARET 

1651 Sosyal Tesisler – (Özel) TİCARET 

1660-a İbadethanelerin Aydınlatması Seslendirmesi (Fatura Edilen) AYDINLATMA 

1660-b BEDELSİZ 

İbadethanelerin Aydınlatması Seslendirmesi (Ölçülemeyen-Bedelsiz) 

AYD. 

1661 İbadethanelerin Aydınlatması Seslendirmesi dışındaki diğer Abone. DİĞER 

1662 Diğer Dernekler (Kamu yararına çalışma kararı olmayan) TİCARET 

1665 Kamu Yararına Dernekler DİĞER 

1670 Soğuk Hava Depoları TİCARET 31 19.542.879 

1671 Soğuk Hava Depoları (Buz İmalathane vb.) SANAYİ 1 192.548 

1680 Turizm Belgeli Otel TİCARET 

1681 Turizm Belgeli Otel Şantiyesi DİĞER 

1684 Normal Otel, Kamp, Kaplıca vb. TİCARET 

Diğerleri DİĞER 5 14.587 

1700 ULAŞIM, TAŞIMA ve HABERLEŞME 88 6.368.843 

1710 Kara Ulaştırma(Troleybüs,Tramvay,Metro,Teleferik 

TİCARET 

vb.Elektrikli Ulaşım)-(Kamu) 

314



TEDAŞ 

UNIPEDE ABONE SAYILARI VE ELEKTRİK TÜKETİMLERİ 

ARGEP’İN 


SEKTÖR 



KODLARI 


ANA SEKTÖR 

TÜKETİM 

ABONE 

KARŞILIKLARI 

(kWh) 

1711 Kara Ulaştırma (Troleybüs, Tramvay, Metro, Teleferik vb. TİCARET 

Elektrikli ulaşım) – (Özel) 

1712 Kara Ulaştırma (Akaryakıt İstasyonları vb.) TİCARET 37 2.152.413 

1713 Demiryolu Ulaştırma (TCDD) TİCARET 1 25.145 

1720 Hava Ulaştırma (Hava Meydanları, Yer Tesisleri vb.) – 

TİCARET 1 568.124 

(Kamu) 

1721 Hava Ulaştırma (Hava Meydanları, Yer Tesisleri vb.) – (Özel) TİCARET 

1730 Deniz Ulaştırma (Liman Tesisleri vb.) - (Kamu) TİCARET 

1731 Deniz Ulaştırma (Liman Tesisleri vb.) - (Özel) TİCARET 

1740 Haberleşme (Telefon Santralı, Link Hatları, Verici 

TİCARET 42 468.549 

İstasyonları, Haberleşme Üniteleri vb.) – (Kamu) 

1741 Haberleşme (Telefon Santralı, Link Hatları, Verici 

TİCARET 7 3.154.612 

İstasyonları, Haberleşme Üniteleri vb.) – (Özel) 

Diğerleri 

DİĞER 

1800 GENEL AYDINLATMA 791 14.889.390 

1810 Sokak Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD. 

1811 Karayolları Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD. 

1812-a Sınır Aydınlatması (Fatura Edilen) AYDINLATMA 

1812-b Sınır Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD. 

1813 Karayolları Aydınlatması (Fatura Edilen-Kamu) AYDINLATMA 

1814 Karayolları Aydınlatması (Fatura Edilen-Özel) AYDINLATMA 

1820 Belediye Park-Bahçe Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD. 

1821 Belediye Park-Bahçe-Sokak Aydınlatması (Fatura Edilen) AYDINLATMA 791 14.889.390 

1830 Sinyalizasyon (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD. 

1831 Sinyalizasyon (Fatura Edilen - Karayollarında) AYDINLATMA 

1832 Sinyalizasyon (Fatura Edilen - Özel) AYDINLATMA 

Diğerleri 

DİĞER 

1900 MESKEN İÇİ HİZMETLER 173.500 162.274.631 

1910 ŞEHİT AİLELERİ MESKEN 161 1.687.549 

1920 Meskenler MESKEN 167.706 138.521.462 

1930 Toplu Satış Yapılan Tatil Siteleri Kooperatif-Ortaklık vb. MESKEN 21 721.587 

1940 Bina Ortak Kullanımı (Mesken) MESKEN 5.612 21.344.033 

1941 Bina Ortak Kullanımı (Mesken Dışı) TİCARET 

Diğerleri 

DİĞER 

TOPLAM 204.153 592.548.796 

Tablo K.10. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 

NOT : Elektrik İstatistikleri’nin gruplandırılması Unipede kodlarına Göre TEDAŞ AR-GEP Daire 

Başkanlığı tarafından belirlenmiş olup, Tarife Kategorilerindeki Elektrik Satış Fiyatlarına bağlı Abone 

Grupları ile karıştırılmamalıdır. 

K.6. SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINAN 

ÖNLEMLER 

K.6.1.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN HAVA KİRLİLİĞİ 

Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliğinin Kontrolü Yönetmeliği, hükümleri çerçevesinde, ilimizdeki 

mevcut işletmelerin bacalarından çıkan emisyonların da kontrol altına alınabilmesi için, izne tabi tesislere 

Emisyon İzni verilmesi ve bu tesislerin envanter çalışmaları devam etmektedir 

315


Sıra 

No 

Şirketin Adı 

Emisyon 

Sınıfı 

Emisyon İzni 

(Var / Yok) 

Emisyon İzni 

(Var / Yok) 

Emisyon İzin Tarihi 

1 

Isparta Belediye 

27.01.1997 tarihli M.Ç.K. kararı İle Emisyon 

B Var - 

Mezbahanesi 

İzni Almıştır. 

2 Hediye Un Fabrikası B Var - 

27.06.2000 tarih ve 61 No’lu M.Ç.K. kararı ile 

Emisyon İzni almıştır. 

3 

Yünteks Tekstil San. Ve 

17.08.1999 tarih ve 51 No’lu M.Ç.K. kararı ile 

B Var - 

Tic. A.Ş.. 


4 Kurpaş A.Ş. B Var - 

17.08.1999 tarih ve 51 No’lu M.Ç.K. kararı ile 


5 

Zengiler Yün ve İplik 

31.03.2000 tarih ve 58 No’lu M.Ç.K. kararı ile 

B Var - 

Fab. 


6 

Çelikörs Yün ve İplik 

31.03.2000 tarih ve 58 No’lu M.Ç.K. kararı ile 

B Var - 

San. 


7 

Kalekim Organize 


B Var - 

Sanayi 


8 

Eğirdir Belediye 


B Var - 

Mezbahanesi 


9 Sümer Halı Fab. B Var - 06.10.1988 tarihinde Emisyon İzni almıştır. 

10 

Yalvaç Belediyesi 

09.01.2001 tarih ve 19 sayı numarası ile 

B Var - 

Mezbahanesi 

emisyon izni almıştır. 

11 

Uluçam Boya ve Kimya 

23.10.2000 tarih ve 18 sayı numarası ile 

B Var - 

Sanayi Ltd. Şti. 

emisyon izni almıştır. 

12 İpliksan A.Ş. B Var - 

02.12.1998 tarih ve 5 sayı numarası ile emisyon 

izni almıştır. 

13 

Diriteks Tekstil Sanayi 

05.05.1999 tarih ve 7 sayı numarası ile emisyon 

B Var - 

A.Ş. 


14 Kotex Tesktil A.Ş. B Var - 

02.12.1998 tarih ve 6 sayı numarası ile emisyon 


15 Asya Meyve Suyu A.Ş. B Var - 

24.07.1998 tarih ve 4 sayı numarası ile emisyon 


Tablo K.11:Isparta’da B sınıfı emisyon izni olanlar 

Sıra No Şirketin Adı Emisyon 

Sınıfı 

Emisyon İzni 

(Var / Yok) 

Emisyon İzni 

(Var / Yok) 

1 İçtaş Enerji Üretim Tic. A.Ş. A Yok 

2 Orma Orman Mahsulleri İntegre San. Tic. A.Ş. A Var 

3 Çam Halı İmalat San. Yok 

4 Beşler Kuruyemiş Yok 

5 Gülköy Et Entegre Tesisi A Var 

6 Isparta Belediyesi Asfalt Şantiyesi A Yok 

7 Kaçıkoçlar El Halıları Tekstil San. Tic. A.Ş. Yok 

8 GÖLTAŞ AŞ A Var 

9 Mogaz A.Ş. A Var 

Tablo K.12:Isparta’da A sınıfı emisyon izni olanlar 

K.6.2.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN SU KİRLİLİĞİ 

Emisyon İzin 

Tarihi 

GÖLTAŞ Göller Bölgesi Çimento Sanayi AŞ. Atıksu Arıtma Tesisi : Çimento Fabrikası kuru 

sistem çalışmakta olup evsel nitelikli atıksular için paket arıtma tesisi mevcuttur. 2004 yılında projesi 

onaylanarak faaliyete geçen tesise 28/01/2005 yılında deşarj izin belgesi verilmiştir. 

Sirene Davraz Hotel Atıksu Arıtma Tesisi : Kültür ve Turizm Bakanlığınca İlimiz Merkez İlçe 

Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir. Söz konusu bölgeye ait ortak arıtma tesisi 

projesi yapılmış olup henüz sadece altyapı çalışmaları devam etmektedir. Arıtma tesisi ihalesi henüz 

yapılmamıştır. Ortak arıtma tesisi yapılıncaya kadar yapımını tamamlayarak işletmeye açılan Davraz Sirene 

Hotele münferit arıtma tesisi yaptırılmış olup deşarj izin belgesi ile ilgili işlemler devam etmektedir. 

Süleyman Demirel Hava Limanı Atıksu Arıtma Tesisi : Hava Limanına ait evsel nitelikli atıksular 

için paket arıtma tesisi mevcuttur. 

Isparta Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi : Tesis 18/07/2000 tarihinde işletmeye açılmış olup 2005 

yılında Deşarj İzin Belgesi verilmiştir. Tesisin 2. kademe kapasite artırımı gerekmekte olup ilgili 

Belediyesince çalışmalar sürdürülmektedir. 

316


Belediye kanalizasyonuna atıksularını veren 22 işletme mevcuttur. Bunlardan 3 tanesinde ön arıtma 

tesisi bulunmaktadır. 

Eğirdir Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi : Tesis 1992 yılında İller Bankası tarafından yapılmış ve 

eksikliklerin giderilmesi sonucunda 1998 yılında işletmeye alınmıştır. Başta Asya Meyve Suyu Fabrikası 

olmak üzere 25 işletmenin atıksuları tesise verilmektedir. 

Tesisin çıkış suyu kalitesi standartları sağlamaktadır. Ancak eski bir sistem olan Eğirdir Belediyesi 

kanalizasyon sistemi , bazı bölgelerde göl taban suyu seviyesi altında kaldığından kanalizasyona göl suyu 

karışmaktadır. Bu da kanalizasyona giren atıksu debisini artırmakta aynı zamanda suyun seyrelmesine neden 

olarak tesise giriş yüklerini önemli ölçüde düşürmektedir. Bu nedenle kanalizasyon sisteminin yenilenmesi ve 

özellikle Asya Meyve Suyu Fabrikası atıksularının da etkisiyle tesiste kapasite artırımı ve ilave üniteler 

ihtiyacı bulunmaktadır. 

Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi : Kimyasal, biyolojik ve ileri 

arıtmadan oluşan tesis 10/06/2004 tarihinde işletmeye açılmış olup 30/03/2006 tarihinde kesin kabulü 

yapılmıştır. Sanayi Bölgesinde yer alan 59 işletme ve civarda bulunan Gümüşgün Köyüne ait evsel atık sular 

tesise bağlı bulunmaktadır. 

K.6.3.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN TOPRAK KİRLİLİĞİ 

Su kirliliği başlığı altında sayılan işletmelerle Isparta ili ve Yalvaç ilçesinde faal olan deri 

işletmelerinden kaynaklanan atıkların ve İlde yapılan tarım ve hayvancılığın toprak üzerinde kirliliği 

mevcuttur. 

Toprak kirliliğinin başlıca nedeni olan pestisitler konusunda bir takım önlemler alınmıştır. 

Elma, kiraz, ve bağda uygulanan entegre mücadele projeleri kapsamında kullanılacak pestisitler kontrol 

altına alınmıştır. 

Tarım ilaçlarının toptan satışları Bakanlığın, Perakende satışları Valiliğin iznine bağlıdır. 

- 21 Ağustos 1996 tarihli yönetmeliğin 18. maddesinin d fıkrasına göre; ilaçlar, Bakanlık teknik 

talimatlarında, reçetesinde ve etiketinde belirtilen esaslar ve konular dışında tavsiye edilemez. Madde 21. 

Yönetmeliğin ilgili maddesinin ihlali durumunda 1 ay süre ile faaliyet durdurulur. Ancak, varolan bu yasanın 

pratikte yeterliliği yoktur. Çünkü üretici istediği tarım ilacını, istediği kadar alabilmekte ve istediği yerde, 

istediği bitkiye, dilediği kadar kullanabilmektedir.Bu durum da toprak muhteviyatını etkilemektedir. 

K.6.4.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ 

İlçelerde, belediyelerden gürültü haritalarının çıkartılması istenmiş ve teknik yardım 

Müdürlüğümüzce sağlanmıştır. İlimiz Organize Sanayi Bölgesinde ve dışında bulunan fabrika, atölye ve 

şantiye gibi iş yerlerinde işçilerin maruz kaldığı gürültüleri tespit etmek için ünite bazında ayrı ayrı 

ölçümler yapılarak rapor hazırlanmış ve gerekli önlemleri almaları için iş yeri yetkililerine bildirilmiştir. 

Endüstriyel isletmelerde var olan araçların meydana getirdiği gürültü o işyerinde çalışanlar için 

ciddi bir sorun oluşturmaktadır. Gürültülü işyerindeki gürültünün azaltılması, kontrol edilebilmesi ve 

çalışanlar için zararlı olmaktan çıkartılması için kullanılan çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler 

arasında en etkili olanları, gürültünün kaynakta ve yayılma ortamında kontrolünü sağlamaktır. 

Isparta İl merkez’inde üretimde bulunan endüstri tesislerinden 2 iplik fabrikasında yapılan gürültü 

ölçümünde 72-80 dBA’lık leg (ortalama ses seviyesi) elde edilmiştir. 

Başka bir tekstil fabrikasında üç ayrı noktada yapılan gürültü ölçümünde 82-100 dBA’lık ortalama 

ses seviyesi (leg) elde edilmiştir. Bu endüstri yapılarında soğutma işlemleri, hidroforlar, jeneratör ve 

kalorifer kazanlarından çıkan gürültüler, gürültü düzeylerini etkilemektedir. Bu sebeple fabrika çalışma 

bölümleri böyle noktalardan yalıtılmalıdır. Çalışan işçiler kulaklık vb. başlık kullanmaktadırlar. 

K.6.5.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR 

İl de herhangi bir nükleer veya radyoaktif atık üreten tesis bulunmamaktadır.Ancak, prosesi sonucu 

oluşan katı atıklar düzenli çöp depo alanında bertaraf edilmek üzere çöp alanına götürülmektedir.Geri 

kazanımı mümkün olan katı atıklar ise geri kazanım işletmelerine yine işletmelerce gönderilmektedir. 

317


ARKKARAAAÇ LÇES – KIZILDA MLL PARKI 

318

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME 

L.ALTYAPI, ULAŞIM ve HABERLEŞME 

L.1.ALTYAPI 

L.1.1.TEMİZ SU SİSTEMİ 

L.1.1.1.Merkez İlçede İçme Suyu : 

İlin içme suyu gereksinimi, içme suyu kaynaklarından cazibe, Eğirdir gölünden önce terfi, sonra cazibe 

ile sağlanmaktadır. Gölcük Krater Gölü’nden de 20 lt/sn.lik bir debi ile şehir suyu şebekesi takviye 

edilmektedir. Ayrıca Aliköy ve Bozanönü ovalarında açılan 7 adet sondaj kuyusu, Eğirdir Gölü’nden su 

sağlayan sistemin herhangi bir arızası ihtimaline karşı yedek olarak bekletilmektedir. 

İçme suyu projesi 1968 yılında onaylanmış imar planına göre 3 kat projelendirilmiş olup şebeke 

uzunluğu toplam 230 km.dir. Yeni proje 5 kat kademeye ayrılarak çizilmiştir. Şebeke % 90 oranında 

yenilenmiştir. 

Şehrin su ihtiyacı Tablo L.1’de verilmiştir. 

L.1.1.2. Kentsel ve Kırsal Yerleşmelerde İçme ve Kullanma Suyu 

İçme suyu hizmeti götürülen 174 köy ve 132 bağlı bulunmaktadır. Köylerin tamamında içme suyu 

mevcut olup susuz köy bulunmamaktadır. Ancak 7 köyde (%5) içme suyu yetersizdir. Bağlıların (%97) 125 

adet sulu, (%3) 4 adet susuzdur (Tablo L.2). 

Sonuç olarak toplam 306 ünitesinde sağlıklı içme suyu mevcut olup 4 bağlının içme suyu 

bulunmamaktadır. Bu bağlılarda yer altı veya yerüstü suyu mevcut değildir. 

Isparta Kenti’nin su gereksinimine ilişkin projeksiyonlar DSİ tarafından hazırlanmıştır. Bu suyun 

tamamının Eğirdir Gölü’nden sağlanacağı ön görülmektedir. 

319


İÇMESUYU DURUMU 

FAYDALANAN 

AÇIKLAMA 

ŞEBEKELİ 

ÇEŞMELİ 

KÖY BAĞLI TOPLAM 

KÖY BAĞLI KÖY BAĞLI 

SULU 167 126 293 165 48 2 78 

YETERSİZ 7 2 9 5 0 2 2 

SUSUZ - 4 4 0 0 0 0 

TOPLAM 174 132 306 170 48 4 80 

HİZMET DIŞI 38 22 60 

GENEL TOPLAM 212 154 366 

İÇMESUYU YETERSİZ KÖYLER 

EĞİRDİR 

KIRINTI 

KEÇİBORLU 

KUYUCAK 

" YENİTEPE 

" YEŞİLYURT 

SÜTÇÜLER 

BOĞAZKÖY 

" HACIAHMETLER 

" SAĞRAK 

İÇMESUYU YETERSİZ BAĞLILAR 

SÜTÇÜLER - KARADİKEN 

YARIMCA Mh. 

SENİRKENT - GENÇALİ 

ONKUYULAR Mh. 

İÇMESUYU OLMAYAN BAĞLILAR 

EĞİRDİR - YUVALI 

ALİSARINCALI Mh. 


BAHÇIVANLAR Mh. 


ZAMKADIN Mh 

SÜTÇÜLER - KARADİKEN 

KIZILBÖLÜK Mh. 

Tablo L.2.Isparta İli ve İlçelerinin İçme Suyu Durumları 

Aksu İlçesi: 

İlçede içme suyu kaynağı olarak Hisarözü ve Başpınar yer altı içme suyu kaynağı bulunmaktadır. Baraj 

olarak Sorgun Barajı mevcut olup, barajda toplanan sular yaz aylarında ilçemizde ve çevre köylerdeki tarım 

arazilerinin sulanmasında kullanılmakta, kış mevsiminde Eğirdir Çay köyü mevkiindeki Aksu Enerji 

Santralinde elektrik üretiminde kullanılmaktadır.İlçede 29 ayrı mevkide su kaynağı mevcuttur.Ayrıca ilçede 

yer altı su kaynağı olarak Hizar Gözü, Başpınar ve Pınargözü yer altı su kaynakları bulunmaktadır.Pınargözü 

yer altı su kaynağı alabalık üretim tesislerinde kullanılmaktadır. 


İlçenin yerleşim birimlerinde içme suyu şebekesi mevcuttur. 


İlçe genelinde 31 adet su deposu ve bu depoları besleyen 34 adet su kaynağı mevcuttur.Her yerleşim 

yerinde içme ve kullanma suyu şebekesi vardır. 


İçme suyunun tamamı şebeke hattı olarak faaldir. 




İlçenin 1995-1996 yıllarında oluşan sel felaketleriyle alt yapısı tamamen tahrip olmuştur. Dünya 

Bankası’ndan temin edilen 23 milyon $ ile alt yapı yenilenmiş olup, yaklaşık 15 km yağmur suyu şebekesi ile 

50 km içme suyu şebekesi yapılmıştır. Şebekelerin evlere bağlantıları yapılmıştır. 

Ayrıca Kapı Dağından gelen selin dere yatağına 73 adet bent ve 3 km boşaltım kanalı yapılmıştır. Kapı 

Dağının yayla kesimine bitki örtüsü oluşturulmuştur. 

320


321 


İlçenin % 95’inde içme ve kullanma su bağlantısı vardır. İlçe merkezinde bulunan ara sokakların % 80’i 

parke taşı ile döşenmiştir. 


İlçenin imar planı 900 hektar alana sahiptir. imar planına göre içme suyu şebekesi %100 oranında 

bitirilmiştir. Bazı bölgelere yapılan mazgallar ile yağmur sularının tahliyesi sağlanmaktadır. İller Bankası 

Genel Müdürlüğü’nce üç adet içme suyu kuyularının yanına 116 m derinliğinde sondaj yapılmıştır. Toplam üç 

kuyudan saniyede 100 litre civarında içme suyu alınabilecek olan bu kuyuların bir tanesinin şebekeye 

bağlantısı yapılmıştır. 


İlçede Kapı Dağında bulunan pınarlar içme suyu isale hattına katılmış ve bu pınarlardan yaklaşık 40 

lt/sn ve üyüllü pınarından ise yaklaşık 60 lt/sn’lik su temin edilmektedir.Kış aylarında ise bu miktar (kasımaralık-ocak 

) yaklaşık % 50 oranında azalmaktadır.İçme su depolarına sular asbest ve plastik borularla 

gelmektedir.Şehir şebekesi ise PVC, pik ve galvanizli borulardan oluşmakta, bunun uzunluğu da yaklaşık 

olarak 70 km.dir. 




İçme suyunun tamamı şebeke hattı olarak faaldir. 

L.1.2.ATIKSU SİSTEMİ, KANALİZASYON VE ARITMA SİSTEMİ 

İlimizde Merkez, Eğirdir ve Yalvaç olmak üzere 3 ilçemizin atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır. 

Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi ve Sirene Hotelle birlikte 5 adet betonarme arıtma tesisi ve 2 tane 

de paket arıtma tesisi olmak üzere toplam 7 adet atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır. 

L.1.2.1.İl Merkezinde Altyapı Durumu 

Merkez İlçe Yağmur Suyu Projesi: 

Isparta’nın bir çok güzergahında sorun olan yağmur suyu, Isparta Belediyesi’nin yoğun çalışması 

neticesinde çözümlenmiştir. 81 il arasında yağmur suyu problemini çözen tek il Isparta’dır. Türkiye’de yağmur 

suyu projesinde ilk ödül alan Başkan, Isparta Belediye Başkanlığı’dır. Yağmur suyu projesi kapsamında şehir 

merkezine ve mahallelerin bir çoğuna da yağmur suyu şebekesi döşenmiş; sel ve su baskınlarına karşı gerekli 

önlemler alınmıştır. Şimdiye kadar döşenen yağmur suyu hattı 31 km.dir. İller Bankası’nın yatırım programı 

uyarınca projeleri hazırlanan mahallelerin tamamına, yağmur suyu şebekesi döşenecektir. 

Merkez İlçe Atık Su Tesisleri 

1.Isparta Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi 

Tesis 18/07/2000 tarihinde işletmeye açılmış olup 2005 yılında Deşarj İzin Belgesi verilmiştir. Tesisin 2. 

kademe kapasite artırımı gerekmekte olup ilgili Belediyesince çalışmalar sürdürülmektedir.Belediye 

kanalizasyonuna atıksularını veren 18 işletme mevcuttur. Bunlardan 3 tanesinde ön arıtma tesisi 


Ayrıca Merkez İlçeye bağlı Gelincik ve Yakaören Köylerinin de Isparta Belediyesi kanalizasyonuna 

bağlanma talepleri bulunmaktadır. Yakaören köyünde bulunan iki adet Gül Yağı Fabrikalarının da arıtma 

tesisiyle nihayetlenen Isparta Kanalizasyonuna bağlanmaları isabetli olacaktır. Ancak maksimum kapasite ile 

çalışan tesise adı geçen köy ve fabrikaların atıksuları için bağlantı izni verilemeyeceğinden kapasite artırımı 

ile birlikte gündeme gelebilecektir.Tesis, Isparta’nın tüm evsel atık suyunu arıtmak ve sulama suyu haline 

getirmek üzere inşa edilmiştir. Bugüne kadar yaklaşık 700 km kanalizasyon hattı yapılmıştır.Tesiste oluşan 

çamurun çürütülmesiyle oluşan gazın kojenerasyon tesisi ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülerek, tesisin ısı 

ve elektrik ihtiyacı karşılanmaktadır. 

Kojenerasyon tesisinin kapasitesi 1000 kw/h olup 600 kw/h’lık kısmı tesisin ısı ihtiyacı için, 400 kw/ h 

‘lık kısmı ise elektrik üretiminde kullanılmaktadır.


2.Sirene Davraz Hotel Atıksu Arıtma Tesisi 

Kültür ve Turizm Bakanlığınca İlimiz Merkez İlçe Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi olarak ilan 

edilmiştir. Söz konusu bölgeye ait ortak arıtma tesisi projesi yapılmış olup henüz sadece altyapı çalışmaları 

devam etmektedir. Arıtma tesisi ihalesi henüz yapılmamıştır. Ortak arıtma tesisi yapılıncaya kadar yapımını 

tamamlayarak işletmeye açılan Davraz Sirene Hotele münferit arıtma tesisi yaptırılmış olup deşarj izin belgesi 

ile ilgili işlemler devam etmektedir. 

L.1.2.2.İlçelerde Altyapı Durumu 

Aksu İlçesi 

İlçe merkezinde atık su kanalizasyon hattında toplanmakta dere yatağına inmekte burada toplanıp ilçe 

dışına akmaktadır. Aksu Belediyesince kanalizasyon ve atıksu toplama sistemi için çalışmalar yapmaktadır. 

Eldere, Terziler, Elecik, Karacahisar köylerinde kanalizasyon şebekesi yoktur. 


Atıksu Arıtma Tesisi: Tesis 1992 yılında İller Bankası tarafından yapılmış ve eksikliklerin giderilmesi 

sonucunda 1998 yılında işletmeye alınmıştır. Başta Asya Meyve Suyu Fabrikası olmak üzere 25 işletmenin 

atıksuları tesise verilmektedir. 

Tesis çıkış suyu analiz sonuçları standartları sağlamaktadır. Ancak eski bir sistem olan Eğirdir 

Belediyesi kanalizasyon sistemi, bazı bölgelerde göl taban suyu seviyesi altında kaldığından kanalizasyona göl 

suyu karışmaktadır. Bu da kanalizasyona giren atıksu debisini artırmakta aynı zamanda suyun seyrelmesine 

neden olarak tesise giriş yüklerini önemli ölçüde düşürmektedir. Bu nedenle kanalizasyon sisteminin 

yenilenmesi ve özellikle Asya Meyve Suyu Fabrikası atıksularının da etkisiyle tesiste kapasite artırımı ve 

ilave üniteler ihtiyacı bulunmaktadır. 


Yeni Mahalle’de kanalizasyon çalışmalarının %10’luk kısmı yapılmış, %90’lık kısmı zeminde çıkan 

problem sebebiyle yapılamamıştır. 


Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi: Kimyasal, biyolojik ve ileri 

arıtmadan oluşan tesis 10.06.2004 tarihinde işletmeye açılmış olup 30/03/2006 tarihinde kesin kabulü 

yapılmıştır. Sanayi Bölgesinde yer alan 59 işletme ve civarda bulunan Gümüşgün Köyüne ait evsel atık sular 

tesise bağlı bulunmaktadır. 

Süleyman Demirel Hava Limanı Atıksu Arıtma Tesisi: Hava Limanına ait evsel nitelikli atıksular 

için paket arıtma tesisi mevcuttur. Deşarj izin belgesi ile ilgili işlemler devam etmektedir. 

GÖLTAŞ Göller Bölgesi Çimento Sanayi AŞ. Atıksu Arıtma Tesisi: Çimento Fabrikası kuru sistem 

çalışmakta olup evsel nitelikli atıksular için paket arıtma tesisi mevcuttur. 2004 yılında faaliyete geçen tesise 

28.01.2005 yılında deşarj izin belgesi verilmiştir. Aralık ayında alınan kontrol numunesi standartları 



1948 – 60’lı yıllarda yapılan ilçe kanalizasyon şebekesi oldukça eski ve ihtiyaca cevap vermektedir. 

60’lı yılları izleyen yıllarda kent yerleşim alanlarının genişletilmesine bağlı olarak ilave şebekeler döşenmiştir. 

Şebeke eski ve yetersiz olması sebebiyle yağışlı havalarda meskenlerde atık su taşmaları ve tıkanmalarına 

sebep olmaktadır. Şehir atık suları ilçenin hemen yakınındaki açık kanal içinde akmakta iken, 1987 – 1988 

yılında yapılan çalışma ile 1,5 km.lik 60’lık beton büz içinde deşarjı yapılmıştır.3-4 km.lik bölüm ise halen 

açıktan akmakta zararlı haşere ve domuz gibi hayvanlar için barınma mekanı oluşturmaktadır. Ayrıca 100 

üyeli Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi’nin atıklarının da bu kanalla deşarj olacağı düşünülürse tehlikenin biraz 

daha büyüyeceği görülmektedir. 

Sorunun çözümüne Belediye’nin maddi gücü yeterli olmayıp, yardım ödeneği talep edilmiştir. 

Şehir içinde yer alan dereler aşırı yağışlarda tehlike arz etmektedir. Bu dere kenarlarında yoğun 

yapılaşma vardır. Zaman zaman su baskınları görülmektedir. D.S.İ ve Belediye işbirliği ile kısmen dere 

temizlikleri yapılmıştır. Ancak Hasanbey ve Cumhuriyet Mahallesi derelerinin ıslahının maliyeti yüksek 

olduğu için ıslah çalışmalarına başlanılamamıştır. 

322


İlçe merkezinin kanalizasyon şebekesi mevcuttur. 



İlçe dağlık bir konuma sahip olması nedeniyle alt yapı yapım maliyetleri yüksek olmaktadır. İlçe, 4 

Kasım 1995 günü sel afetine maruz kalmıştır. Bu tarihe kadar yapılmış bulunan alt yapının büyük bölümü 

hasar görmüştür. İlçe afet kapsamına alınmış, Dünya Bankası’nın katkılarıyla içme ve kullanma suyu, 

kanalizasyon ve yağmur suyu önleme gibi alt yapı hizmetlerine başlanmış ve 1. aşaması tamamlanmıştır. 2. 

aşamasına ise henüz başlanmamıştır. Belediye, kendi imkânları dâhilinde 3,3 km. kanalizasyon hattı yapmıştır. 

İlçenin % 70’inde kanalizasyon hattı bulunmamaktadır. 


Belediye imkânları ile kanalizasyon şebekesi olmayan caddelere sokaklara kanalizasyon şebekesi 

döşenmiş olup % 95 oranında tamamlanmıştır. 


İlçenin tamamının kanalizasyonu 1999 yılı içinde İller Bankası tarafından tamamlanmıştır. Ortalama 

kanalizasyonun uzunluğu 90 km. civarındadır. İlçe halkının yaklaşık % 70’i kanalizasyon bağlantısını 

yapmıştır. Arıtma için arıtma tesisinin yapılacağı alanın istimlâk işlemleri devam etmektedir. 


Atıksu Arıtma Tesisi: Arıtma tesisi 2006 yılı Eylül ayında işletmeye alınmış olup, henüz kesin kabulü 

yapılmamıştır. İlçede kanalizasyona bağlı işletme bulunmamaktadır. 

İlçede kanalizasyona ve su şebekesine bağlanmamış hiçbir konut kalmamıştır. İlçenin altyapı sorunu 

kalmamıştır. Sulama ve yağmur kanalları bitirilmiştir. Evsel atıksu arıtma tesisi işletmeye alınmıştır. 


İlçenin kanalizasyon şebekesinin % 80’i tamamlanmış, geri kalan % 20’si fosseptiklere bağlıdır. 

L.1.3.DOĞAL ARITMA TESİSLERİ 

Son yıllarda ülkemizde ve ilimizde ilk yatırım ve işletme maliyetleri dikkate alındığında özellikle kırsal 

kesimler için diğer arıtma tesislerine göre daha ekonomik ve uygulanabilir sistemler olarak görülmesi 

nedeniyle doğal arıtma tesisi uygulamaları yapılmaktadır. Isparta Valiliği tarafından TÜBİTAK Marmara 

Araştırma Merkezine yaptırılan “Eğirdir Gölü Havzasının Evsel Atıksularının Arıtımına Yönelik Master Plan” 

da Eğirdir Gölü Havzasındaki yerleşim birimleri için en uygun arıtma sistemleri belirlenmesi çalışması 

yapılarak havzada bulunan 81 adet yerleşim birimi için arıtma sistemleri önerilmiştir. Önerilen doğal arıtma 

sistemlerinden 5 yerleşim birimi seçilerek uygulamaya konulmuştur. Bunun dışında İl Özel İdare Genel 

Sekreterliği (mülga Köy Hizmetleri Müdürlüğü ) tarafından da 13 adet Doğal Arıtma Tesisi yapılmıştır. 

İLİMİZDE BULUNAN DOĞAL ARITMA TESİSLERİ: 

1. Garip Doğal Arıtma Tesisi (Senirkent İlçesinde) 

2. İleydağı Doğal Arıtma Tesisi (Uluborlu İlçesinde) 

3. Köke Doğal Arıtma Tesisi (Gelendost İlçesinde) 

4. Ayvalı Doğal Arıtma Tesisi (Yalvaç İlçesinde) 

5. Aşağıkaşıkara Doğal Arıtma Tesisi (Yalvaç İlçesinde) 

6. Avşar Doğal Arıtma Tesisi (Gelendost İlçesinde) 

7. Aliköy Doğal Arıtma Tesisi (Merkez İlçe) 

8. Gelincik Doğal Arıtma Tesisi (Merkez İlçe ) 

9. Ağılköy Doğal Arıtma Tesisi (Eğirdir İlçesi ) 

10. Sorkuncak Doğal Arıtma Tesisi (Eğirdir İlçesi) 

11. Beydere Doğal Arıtma Tesisi (Eğirdir İlçesinde) 

12. Beyköy Doğal Arıtma Tesisi (Şarkîkaraağaç İlçesinde) 

13. Yakaemir Doğal Arıtma Tesisi (Şarkîkaraağaç İlçesinde) 

14. Kıyakdede Doğal Arıtma Tesisi (Şarkîkaraağaç İlçesinde) 

15. Çobanisa Doğal Arıtma Tesisi (Sütçüler İlçesinde) 

16. Pınarköy Doğal Arıtma Tesisi (Sütçüler İlçesinde) 

17. Saracık Doğal Arıtma Tesisi (Keçiborlu İlçesinde) 

18. Yeşilyurt Doğal Arıtma Tesisi (Keçiborlu İlçesinde) 

323


Doğal arıtmaların yeni uygulanan tesisler olması nedeniyle ekonomik ömürleri ve verimliliğinin 

kontrolü amacıyla İl Özel İdare Genel Sekreterliği ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğü işbirliği ile izlenme 

çalışmaları yapılmaktadır. İşletme aşamasında görülen aksaklıklar tespit edilerek aynı zamanda çıkış suyu 

numuneleri alınarak tesislerin zamana bağlı verimliliği kontrol edilmektedir. 

BELEDİYELERE AİT ATIKSU ARITMA TESİSİ İŞ TERMİN PLANLARI 

İlimizde 51 adet belediye bulunmaktadır. 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 5491 sayılı Kanunla 

değişik 11. maddesi ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile Bakanlığımızın 2006/15 sayılı genelgesi 

gereği İlimizde bulunan bütün Belediye Başkanlıklarından Atıksu Arıtma Tesislerini kurmalarına ilişkin 

İş Temrin Planlarını hazırlayarak Valiliğimize sunmaları istenmiştir. Söz konusu Genelge ile 

Belediyelerin nüfuslarına göre Arıtma Tesislerini kurup işletmeye alma süreleri belirlenmiştir. 

Ayrıca Eğirdir Gölünün kirletici kaynaklarından en önemlileri olan Pupa Çayı ve Gelendost Çayına 

atıksularını veren yerleşim birimlerine ait ortak arıtma tesisi kurulabilmesi büyük önem arz etmektedir. 

Söz konusu bölgeye ortak tesisi yapılabilmesi amacıyla Bakanlığımız, TÜBİTAK ve AB kredileri 

nezdinde proje yapılması amaçlı araştırmalar yapılmaktadır. 

L.1.4.KÖY İÇİ ALT YAPILARI 

Uygulamanın Yapıldığı 

Sıra 

No İlçe Köy 

Yapılan 

Tesisin Adı 

İnşaatın 

Yapılış 

Şekli 

Uygulamanın 

Bittiği 

Yıl 

Başladığı 

Yıl 

Açıklamalar 

1 MERKEZ Aliköy Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

2 MERKEZ Kç.Hacılar Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

3 MERKEZ By.Hacılar Kanalizasyon Püremanet 1996 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

4 MERKEZ Deregümü Kanalizasyon Püremanet 1992 1992 Fosseptik yapılmadı. 

5 MERKEZ Gelincik Kanalizasyon Püremanet 1993 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

6 MERKEZ Kayı Kanalizasyon Püremanet 1994 1994 Şehir şebekesine bağlandı. 

7 MERKEZ Yakaören Kanalizasyon Püremanet 1995 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

8 MERKEZ Yazısöğüt Kanalizasyon Püremanet 2001 1994 Şehir şebekesine bağlandı. 

9 AKSU Karağı Kanalizasyon İhaleli 1982 1981 Fosseptik yapılmadı. 

10 AKSU Katip Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

11 AKSU Koçular Kanalizasyon Püremanet 2000 1997 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

12 AKSU Kösre Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

13 ATABEY Harmanören Kanalizasyon İhaleli 1987 1986 Fosseptik yapılmadı. 

14 ATABEY Pembeli Kanalizasyon Püremanet 1994 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

15 EĞİRDİR Bağıllı Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

16 EĞİRDİR Beydere Kanalizasyon Köylü 2006 2006 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

17 EĞİRDİR Sorkuncak Kanalizasyon Püremanet 1994 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

18 EĞİRDİR Tepeli Kanalizasyon İhaleli 1984 1984 Fosseptik yapılmadı. 

19 EĞİRDİR Yk.Gökdere Kanalizasyon Püremanet 1993 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

20 GELENDOST Avşar Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

21 GELENDOST Çaltı Kanalizasyon Püremanet 1994 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

22 GELENDOST Hacılar Kanalizasyon İhaleli 1982 1981 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

23 GELENDOST Köke Kanalizasyon Püremanet 1998 1997 1500 kişilik foss. yenilendi. 

24 GELENDOST Madenli Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 Fosseptik yapılmadı. 

25 GÖNEN Gölbaşı Kanalizasyon Püremanet 1998 1995 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

26 GÖNEN Gümüşgün Kanalizasyon Püremanet 2000 1994 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

27 GÖNEN Koçtepe Kanalizasyon Püremanet 1992 1992 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

324


28 KEÇİBORLU Ardıçlı Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

29 KEÇİBORLU Çukurören Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

30 KEÇİBORLU Kozluca Kanalizasyon Püremanet 1993 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

31 SENİRKENT Garip Kanalizasyon Püremanet 1997 1994 500+500 foss. yapıldı.(2.'si 2005) 

32 SENİRKENT Ortayazı Kanalizasyon Püremanet 1999 1999 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

33 SÜTÇÜLER Çobanisa Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

34 SÜTÇÜLER Pınarköy Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

35 Ş.KARAAĞAÇ Aşağı Dinek Kanalizasyon Püremanet 1996 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

36 Ş.KARAAĞAÇ Başdeğirmen Kanalizasyon Püremanet 2000 1997 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

37 Ş.KARAAĞAÇ Beyköy Kanalizasyon Püremanet 1992 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

38 Ş.KARAAĞAÇ Fakılar Kanalizasyon Püremanet 1998 1997 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

39 Ş.KARAAĞAÇ Kıyakdede Kanalizasyon Püremanet 1997 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

40 Ş.KARAAĞAÇ Ördekçi Kanalizasyon Püremanet 1997 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

41 ULUBORLU Kç.Kabaca Kanalizasyon Püremanet 1995 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

42 YALVAÇ Altıkapı Kanalizasyon Püremanet 1993 1991 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

43 YALVAÇ Ayvalı Kanalizasyon Püremanet 1997 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

44 YALVAÇ Bahtiyar Kanalizasyon Püremanet 1992 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

45 YALVAÇ Çamharman Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 Fosseptik yapılmadı. 

46 YALVAÇ Eğirler Kanalizasyon Püremanet 1997 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

47 YALVAÇ İleği Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 Fosseptik yapılmadı. 

48 YALVAÇ Eyuplar Kanalizasyon Püremanet 1999 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

49 YALVAÇ Hisarardı Kanalizasyon Püremanet 1997 1995 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

50 YALVAÇ Kırkbaş Kanalizasyon Püremanet 1999 1995 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

51 YALVAÇ Kurusarı Kanalizasyon Püremanet 1992 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

52 YALVAÇ Terziler Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 Fosseptik yapılmadı. 

53 YALVAÇ Yarıkkaya Kanalizasyon Püremanet 1998 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

54 Y.BADEMLİ Gölkonak Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

Tablo L.3.Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumları 


Sıra 

No İlçe Köy 

Yapılan 

Tesisin Adı 

İnşaatın 

Yapılış 

Şekli 

Uygulamanın 

Bittiği Başladığı 

Yıl Yıl 

Açıklamalar 

1 MERKEZ Aliköy Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1996'da kanalizasyonu yapıldı. 

2 MERKEZ Gelincik Arıtma Tesisi Püremanet 2006 2006 1993'de kanalizasyonu yapıldı. 

3 EĞİRDİR Ağılköy Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2003 1986'da kanalizasyonu yapıldı. 

4 EĞİRDİR Beydere Arıtma Tesisi Püremanet 2006 2006 2006'da kanalizasyonu yapıldı. 

5 EĞİRDİR Sorkuncak Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1994'de kanalizasyonu yapıldı. 

6 EĞİRDİR Yk.Gökdere Arıtma Tesisi Püremanet 2000 2000 1993'de kanalizasyonu yapıldı. 

7 GELENDOST Afşar Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2004 1996'da kanalizasyonu yapıldı. 

8 SÜTÇÜLER Çobanisa Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2005 2001'de kanalizasyonu yapıldı. 

9 SÜTÇÜLER Pınarköy Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2005 2000'de kanalizasyonu yapıldı. 

10 Ş.KARAAĞAÇ Beyköy Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1992'de kanalizasyonu yapıldı. 

11 Ş.KARAAĞAÇ Kıyakdede Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1997'de kanalizasyonu yapıldı. 

12 Ş.KARAAĞAÇ Yakaemir Arıtma Tesisi Püremanet 2006 2006 1997'de kanalizasyonu yapıldı. 

325



Yapılan İnşaatın Yapım Açıklamalar 

İlçe 

Köy Tesisin Adı Yapılış Şekli Yılı (Fosseptik Durumu) 

1 AKSU Sofular Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

2 AKSU Yaka Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

3 AKSU Yılanlı Kanalizasyon Püremanet 1999 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

4 ATABEY Kapıcak Kanalizasyon Püremanet 1996 Şehir şebekesine bağlandı. 

5 EĞİRDİR Ağılköy Kanalizasyon Püremanet 1986 500+500 kişilik fosseptik yapıldı. 

6 EĞİRDİR Akdoğan Kanalizasyon Püremanet 1987 Fosseptik yapılmadı. 

7 EĞİRDİR Balkırı Kanalizasyon Püremanet 1996 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

8 EĞİRDİR Çayköy Kanalizasyon Püremanet 2001 Fosseptik yapılmadı. 

9 EĞİRDİR Eyüpler Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

10 EĞİRDİR Sipahiler Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

11 EĞİRDİR Yuvalı Kanalizasyon Püremanet 2001 1500+500 kişilik fosseptik yapıldı. 

12 GELENDOST Balcı Kanalizasyon Püremanet 1998 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

13 GELENDOST Yeşilköy Kanalizasyon Püremanet 1999 1500+500 kişilik fosseptik yapıldı. 

14 GÖNEN İğdecik Kanalizasyon Püremanet 1986 Fosseptik yapılmadı. 

15 GÖNEN Senirce Kanalizasyon Püremanet 1983 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

KEÇİBORLU Gülköy Kanalizasyon şebekesi yok. 2005 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

16 KEÇİBORLU Kaplanlı Kanalizasyon Püremanet 1998 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

KEÇİBORLU Kavak Kanalizasyon şebekesi yok. 2005 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

17 KEÇİBORLU Kuyucak Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

18 KEÇİBORLU Saraycık Kanalizasyon İhaleli (KÖYDES) 2006 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

19 KEÇİBORLU Özbahçe Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

20 KEÇİBORLU Yenitepe Kanalizasyon Püremanet 2005 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

21 KEÇİBORLU Yeşilyurt Kanalizasyon İhaleli (KÖYDES) 2006 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

22 SÜTÇÜLER Çimenova Kanalizasyon Püremanet 2001 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

23 SÜTÇÜLER Çukurca Kanalizasyon Püremanet 1994 Fosseptik yapılmadı. 

24 ŞARKİKARAAĞAÇ Arak Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

25 ŞARKİKARAAĞAÇ Çaltı Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

26 ŞARKİKARAAĞAÇ Gedikli Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

27 ŞARKİKARAAĞAÇ Muratbağı Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

28 ŞARKİKARAAĞAÇ Örenköy Kanalizasyon Püremanet 2000 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

29 ŞARKİKARAAĞAÇ Yakaemir Kanalizasyon Püremanet 1997 500+300 kişilik fosseptik yapıldı. 

30 ŞARKİKARAAĞAÇ Yukarı Dinek Kanalizasyon Püremanet 2000 1500 kişilik fosseptik yapıldı. 

31 ULUBORLU Dereköy Kanalizasyon Püremanet 1984 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

32 ULUBORLU İleydağı Kanalizasyon Püremanet 1987 500 kişilik fosseptik yenilendi. 

33 YALVAÇ Akçaşar Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

34 YALVAÇ Aş.Kaşıkara Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

35 YALVAÇ Celeptaş Kanalizasyon Püremanet 2001 Fosseptik yapılmadı. 

1500+500 kişilik fosseptik yapıldı. 

36 YALVAÇ Koruyaka Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik 1000 kişilik 

olarak yenilendi. 

37 YALVAÇ Mısırlı Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik yapıldı. 

38 YALVAÇ Sağır Kanalizasyon Püremanet 2000 Fosseptik yapılmadı. 

39 YALVAÇ Yağcılar Kanalizasyon Püremanet 1997 1500+500 kişilik fosseptik yapıldı. 

S.No 

Tablo L.5.Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumları 

1 GELENDOST Köke Arıtma Tesisi Püremanet 2005 1998'de kanalizasyonu yapıldı. 

2 KEÇİBORLU Saraycık Arıtma Tesisi 

İhaleli 

(KÖYDES) 2006 2006'da kanalizasyonu yapıldı. 

3 KEÇİBORLU Yeşilyurt Arıtma Tesisi 

İhaleli 

(KÖYDES) 2007 2006'da kanalizasyonu yapıldı. 

4 SENİRKENT Garip Arıtma Tesisi Püremanet 2004 1997'de kanalizasyonu yapıldı. 

5 ULUBORLU İleydağı Arıtma Tesisi Püremanet 2004 1987'de kanalizasyonu yapıldı. 

6 YALVAÇ Aş.Kaşıkara Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2001'de kanalizasyonu yapıldı. 

7 YALVAÇ Ayvalı Arıtma Tesisi Püremanet 2005 1997'de kanalizasyonu yapıldı. 

Tablo L.6.Köylerin altyapı (arıtma tesisi) durumları 

326



İlçe 

Köy 

Yapılan Tesisin 

Adı 

İnşaatın 

Yapılış Şekli 

Yapım 

Yılı 

Açıklamalar 

(Fosseptik Durumu) 

MERKEZ Çobanisa Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 35 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

MERKEZ Küçük Gökçeli Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 22 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

EĞİRDİR Akpınar Ferdi Fosseptik Püremanet 2002 18 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

EĞİRDİR Bademli Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 82 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

EĞİRDİR Havutlu Ferdi Fosseptik Püremanet 2002 35 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

GELENDOST Yenice Ferdi Fosseptik Püremanet 2001 63 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

GÖNEN Kızılcık Ferdi Fosseptik Püremanet 2002 38 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

GÖNEN Senirce Ferdi Fosseptik Püremanet 2001 10 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

SENİRKENT Gençali Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 229 adet ferdi fosseptik yapıldı. 

Tablo L.7.Köylerin altyapı (fosseptik) durumları 

L.1.5.YEŞİL ALANLAR 

Mevcut durumda Isparta İli’nde kişi başına 2,7 m 2 yeşil alan düşmekte olup, toplam 350.000 m 2 

yeşil alan bulunmaktadır 

L.1.6.ELEKTRİK İLETİM HATLARI 

Isparta ve Çevresi’nin elektrik gereksinimini karşılamak amacıyla 8.4 Mw gücünde bir 

hidroelektrik santralı (HES) 1960 yılında kurulmuştur. İkinci santral Kovada II HES’ tir. Kurulu gücü 

51.2 Mw, yıllık üretim kapasitesi 250 000 000 kwh tır. Her iki santralın besleme kaynağı Eğirdir 

Gölü’dür. Kovada I HES’ te yıllık 4 – 5 milyon kwh, Kovada II HES ‘te 20 – 25 milyon kwh elektrik 

üretilebilmektedir. 

Isparta İli’nde üçüncü HES, Çayköy HES olarak kurulmuş ve 1989 yılında işletmeye açılmıştır. 

Kurulu gücü 16 Mw, yıllık üretim kapasitesi 36 kwh tır. Beslenme kaynağı Anamas Çayı’nın Eğirdir 

Gölü’nün takviyesi amacıyla güzergahının değiştirilmesi sonucu oluşan bir kaynaktır. 

Üretim santralları açısından Haziran 1998 tarihinde Sütçüler Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ’ ne bağlı 

2.3 Mw kurulu gücünde Sütçüler HES ve son olarak da İÇTAŞ AŞ tarafından kurulan 27,84 Mw lık 

mobil Santralı işletmeye açılmıştır. 

Isparta ilinin enerji ihtiyacı enterkonnekte sisteme bağlı 154 kV Trafo Merkezleri ve Enerji İletim 

Hatları ile sağlanmaktadır. Bölgede 154 kV Trafo merkezleri ile 154 ve 380 kV Enerji İletim Hatları 

listesi aşağıda sunulmuştur. Ayrıca Gelendost İlçesine 154 kV’luk Trafo Merkezi yapılması, yapılacak 

olan Trafo Merkezine Şarkikaraağaç ve Eğirdir Trafo Merkezlerinden 154 kV’luk Enerji İletim Hattı 

yapılması işi TEİAŞ’ın 2007 yılı yatırım programına alınmıştır. 

TEİAŞ Isparta İl sınırlarında bulunan 154 kV ve üzeri Trafo Merkezleri ile Enerji İletim Hatlarının 

işletilmesi ve yeni tesislerin yapılmasından sorumlu olup , bölge içinde bulunan TEDAŞ ve özel 

müşterilerine devamlı ve düzenli bir enerji temin etmektedir. Santrallerde üretilen elektrik enerjisi 154 ve 

380 kV olarak Enerji İletim Hatları vasıtasıyla Trafo Merkezlerine getirilir. Burada 31.5 kV gerilime 

düşürülerek TEDAŞ’a devredilir. 

TRAFO MERKEZLERİ VE KURULU GÜÇLERİ LİSTESİ 

Sıra 

Kurulu Gücü (MVA) 

Trafo Merkezinin Adı 

Trafo Sayısı 

No 

Soğutmalı 

Soğutmasız 

1 Isparta TM 2 125 100 

2 Kuleönü TM 3 132,5 96 

3 Barla TM 2 62,5 50 

4 Eğirdir TM 1 31,25 25 

5 Şarkikaraağaç TM 1 31,25 25 

6 Keçiborlu TM 1 31,25 25 

Tablo L.8.Isparta merkez ve İlçeleri enerji güçleri 

327


İLETİM HATLARI LİSTESİ 

Sıra 

Gerilimi 

İletim Hattı Adı 

No 

(kV) 

İletken Cinsi Devre Adedi 

1 Isparta-Göltaş E.İ.H. 154 477 MCM Tek 

2 Isparta-Burdur E.İ.H. 154 477 MCM Tek 

3 Isparta-Kuleönü E.İ.H. 154 477 MCM Tek 

4 Kuleönü-Barla E.İ.H. 154 477 MCM Tek 

5 (Kovada2-Barla)Brş.Eğirdir E.İ.H. 154 477/ 2x477 MCM Tek+Çift 

6 Barla-Afyon E.İ.H. 154 477 MCM Tek 

7 Kovada II-Bucak E.İ.H. 154 477 MCM Tek 

8 Keçiborlu-Burdur E.İ.H. 154 795 MCM Tek 

9 Keçiborlu-Bozkurt E.İ.H. 154 1272 MCM Tek 

10 Akşehir-Şarkikaraağaç E.İ.H. 154 795 MCM Tek 

11 Seyitömer-Seydişehir E.İ.H. 380 954 MCM Tek 

Tablo L.9.Enerji Santrallari İletim Hatları 

TEİAŞ 7.iletim tesis ve işletme grup müdürlüğü’nce 2006 yılında Isparta işletme ve bakım 

müdürlüğü'ne bağlı trafo merkezlerinden satılan enerji (kwh) miktar ve mahallerine göre J.2.2. başlığı altında 

verilmiştir. 

L.1.7.DOĞALGAZ BORU HATLARI 

İl’e doğalgaz getirecek olan Güney – Batı ( Konya – İzmir) Doğal Gaz İletim Hattı’nın ihalesi 

yapılmıştır. Bu hattın işletmeye alınması ile eş zamanlı olarak güzergah üzerinde potansiyel sanayi bölgelerine 

doğal gazın öncelikle ulaştırılıp kullanışa sunulabilmesi için gerekli altyapının da hızla kurulması 

gerekmektedir. Bu çerçevede, sanayi potansiyelinin yoğun olduğu bölgelerde inşa edilecek dağıtım hatlarının 

projelendirilmesi ve ihalelerinin yapılabilmesi için Organize Sanayi Bölgelerinin ve münferit sanayi 

tesislerinin potansiyel tespit çalışmaları yapılmıştır.Doğalgaz basınç düşürme merkezi (Dağıtımın başlangıç 

noktası) inşaat çalışmaları da 2006 yılında tamamlanmıştır. 

L.2.ULAŞIM 

L.2.1.KARAYOLLARI 

L.2.1.1 Karayolları Genel 

İl, Türkiye’nin kuzeyini güneyine bağlayan bir geçiş noktasında olması nedeniyle yoğun bir trafik 

akışına sahne olmaktadır. Isparta-Ankara-İstanbul-İzmir yolu ile kuzeye ve batıya; Isparta-Konya yolu ile 

Doğu ve Orta Anadolu Bölgesi’ne; Isparta-Antalya yolu ile de güneye rahat bir ulaşım olanağı bulunmaktadır. 

İl merkezinin tüm ilçe ve köylerle bağlantısı asfalt yollarladır. Isparta ili karayolları, Karayolları 13. 

Bölge Müdürlüğü sorumluluğundadır. Isparta-Ankara yönünde, Süleyman Demirel Hava Alanı güzergahına 

kadar olan yol çift yoldur.1930’lu yıllardan itibaren Isparta’yı Antalya’ya ulaştıracak bir kara yolu yapım fikri 

yöre halkının tutkusu olmuştur. 1950’li yıllarda kurulan Isparta-Antalya Karayolu Yaptırma Derneğinin 

girişimleri ile Kapıkaya mevkiinde 10 km.lik orman yolu ve iki tünelin çok az bir kısmında galeri açılmıştır. 

1964 yılında yolun karayolları ağına alınması kararlaştırılmış ve proje çalışmaları başlatılmıştır. 1986 yılında 

yatırım programına giren yolun bir kısmının ihalesi gerçekleştirilmiştir. 1992 yılında güzergahın il yolları 

ağından Devlet Yolları ağına alınması ile çalışmalara hız verilmiş ve 27 km.lik bölümünün temeli dönemin 

Başbakanı Süleyman Demirel tarafından atılmıştır. 3 yıl gibi kısa bir sürede bitirilen 138 km olan yolun 

tamamı 23 Eylül 1995’de asfalt sathi kaplama olarak açılmıştır. 

Yolun Cinsi Asfalt BSK Stabilize Toprak Geçit 

Vermeyen 

TOPLAM ASF 

% 

Bölünmüş 

Yol 

Devlet Yolu 360 0 0 0 0 360 100 96 

İl Yolu 309 0 0 14 0 323 96 19 

TOPLAM 669 0 0 14 0 683 98 115 

Tablo L.10. Isparta İlinde Yolların Satıh Durumu 

328


Merkez ilçenin en yakın ilçesine (Atabey) uzaklığı 21 km, en uzak ilçesine (Yenişarbademli) uzaklığı 

169 km.dir. 

Köy Yolları 

İlin toplam yol ağı 2020 km’dir. Bunun 1403 km’si 1. derece, 617 km’si 2. derecedir. Hizmet götürülen 

34 belde, 174 köy ve 132 bağlı olmak üzere toplam 340 yerleşim biriminden 29 belde, 153 köy ve 50 bağlı 

olmak üzere toplam 232 yerleşim biriminin yolu asfalttır. 5 belde, 20 köy, 12 bağlı TCK’ dan 

yararlanmaktadır. 

1403 km’lik 1. derece yollarımızın 1073 km’si (%76) asfalt, 182 km’si (%13) stabilize, 121 km’si (%9) 

tesviye, 27 km’si (%1) ham yoldur. 

617 km’lik 2. derece yollarımızın 249 km’si (%41) Asfalt, 221 km’si (%35) stabilize, 147 km’si (%24) 

tesviye olup ham yol bulunmamaktadır. 

İLÇE 

BUCAK 

ADI İLİNE UZAKLIK (KM) ADI İLÇEYE UZAKLIK (KM) İLİNE UZAKLIK (KM) 

MERKEZ 

AKSU 60 

ATABEY 21 

EĞİRDİR 34 Barla 35 41 

GELENDOST 79 

GÖNEN 23 

KEÇİBORLU 39 

SENİRKENT 75 

SÜTÇÜLER 100 Kasımlar 45 107 

ŞARKİKARAAĞAÇ 118 

ULUBORLU 64 

YALVAÇ 105 Bağkonak 18 109 

Kumdanlı 23 100 

YENİŞARBADEMLİ 169 

Tablo L.11. Isparta İli’nde İlçe Merkezlerinin Beldelerin Birbirlerine Ve İl Merkezine Uzaklıkları 

L.2.1.2.Toplu Taşıma Sistemleri 

Isparta kent merkezinde sadece Belediye otobüsleri, ilçelere taşımacılık minibüs, midibüs ve 

otobüslerle yapılmaktadır. 

ARACIN CİNSİ 

SAYI 

Motosiklet 19547 

Otomobil 28322 

Minibüs 943 

Otobüs 630 

Kamyonet 7306 

Kamyon 2182 

Traktör 5584 

Çekici 195 

Özel Amaçlı Taşıt 85 

Tanker 148 

Arazi Taşıtı 193 


L.2.1.3.Kent İçi Yollar 

Isparta Kenti’nde günlük olarak hareket eden insan sayısı 

hakkında şimdiye kadar bir çalışma yapılmamıştır. Her kentte olduğu 

gibi trafik yoğunluğu (insan hareketleri) sabah iş başlangıcı ve akşam 

iş dönüşü saatlerinde daha fazla olmaktadır. Bu hareketler sırasında 

araç olarak otobüs, özel araçlar ve motosikletler kullanılmaktadır. 

İlçelere ve komşu illere ulaşım otobüslerle sağlanmaktadır. 

Kent içi taşımacılığında halk otobüsleri kullanılmaktadır. Halk 

otobüslerinin taşımacılıktaki ağırlık oranı % 100 ‘dür. 

L.2.1.4.Araç Sayıları 

Tablo L.12. İl Bütününde Araçların Türlere Göre Sayısal Dağılımı 

L.2.2.DEMİRYOLLARI 

İl’deki araç sayısını gösteren Tablo yanda sunulmaktadır. 

Demiryollarının toplu taşımacılıktaki önemi gün geçtikçe artmaktadır. 1912 yılında açılan İzmir- 

Eğirdir yolunun Bozanönü-Isparta arasındaki 13 km’lik bölümü 1936 yılında tamamlanarak hizmete 

açılmıştır.Bugün Isparta il sınırları kapsamında 72 km’lik ana hat demiryolu mevcuttur. Yolcu 

329


taşımacılığında yıllık ortalama 50 bin yolcu, yük taşımacılığında gelen ve giden olmak üzere yıllık 

ortalama olarak 180-200 bin ton civarında yük taşınmaktadır. Yük taşımacılığının büyük bir kısmı 

Gümüşgün İstasyonundan yapılmakta olup Gümüşgün-Isparta arasındaki demiryolunun yenilenmesinden 

sonra Isparta Gar’dan da yük taşımacılığının artması hedeflenmektedir. Demiryollarının toplu 

taşımacılıktaki önemi gün geçtikçe artmaktadır. Uzun yıllar İzmir-Aydın demiryolunun Isparta’nın 

içinden geçirilmesi konusunda çalışmalar yapılmış, fakat sonuç alınamamıştır.1912 yılında açılan İzmir- 

Eğirdir yolunun Bozanönü-Isparta arasındaki bölümü 1936 yılında tamamlanarak hizmete açılmıştır. 

Bugün ilde 890 km uzunluğunda demiryolu ağı bulunmaktadır. Halen İstanbul ve İzmir’e ekspres seferler 

ile Burdur’a günde karşılıklı 3 sefer olmak üzere mototren (yolcu treni) seferleri yapılmaktadır. 

L.2.2.1.Kullanılan Raylı Sistemler 

İlde raylı sistem olarak sadece demiryolu taşımacılığı yapılmaktadır. İlimizde, ülkemiz genelinde 

kullanılan 1435 mm normal hat işletmeciliği yapılmaktadır. Kullanılan yakıt türü motorin olup, ilimizde 

kullanılan 18000 lik lokomotifler saatte 100 Km/35 litre motorin tüketmektedir. 

GELEN – GİDEN YOLCU TRENLERİ : 

GELEN TRENLER : 

TREN CİNSİ : MINTIKASI : Çıkış Saati : Varış Saati : İşlediği Gün : 

Göller Ekspresi İzmir-Aydın-Nazilli 21 : 30 06 : 24 Her gün 

ISPARTA 

Pamukkale Ekspresi İstanbul-İzmit 17 : 30 07 : 00 Her gün 

Eskişehir-Afyon 

Dinar-Isparta 

GİDEN TRENLER : 

TREN CİNSİ : MINTIKASI : Çıkış Saati : Varış Saati : İşlediği Gün : 

Otobüs Isparta-Dinar 19 : 00 08 : 34 Her gün 

Pamukkale Ekspresi 

Dinar-Afyon 

Eskişehir-İzmit 

İstanbul 

Göller Ekspresi Isparta-Nazilli 22 : 00 07 : 52 Her gün 

Aydın-İzmir 

ISPARTA’ dan İzmir’ e Aktarmasız 

ISPARTA‘ dan Pamukkale Ekspresine Dinar’ dan Isparta arasında yolcular servis otobüsü ile Aktarmalı 

olarak seyahatleri temin edilmektedir. 

L.2.2.2.Taşımacılıkta Demiryolları 

2006 yılı içinde toplam 31106 adet yolcu taşıması yapılmıştır. 

2006 yılı içinde 253 vagon 6646 ton yük nakliyatı yapılmıştır. 

Gürültü düzeyinin yüksek olduğu demiryolu kenarlarında, gürültü etkisini azaltmak üzere 

plantasyon ve benzeri tedbirler yoktur. 

İmar planlamada tampon sahaları konulmamıştır. 

Yolcu Tenleri Güzergâhları ve Sefer Sayıları 

Adı Güzergah Sefer Sayısı 

Göller Ekspresi 

İzmir-Aydın-Nazilli-Isparta 

Hergün Bir Sefer 

Pamukkale Ekspresi 

Isparta-Nazilli-Aydın-İzmir 

İstanbul-İzmit-Eskişehir-Afyon-Isparta 

Isparta-Afyon-Eskişehir-İzmit-İstanbul 




330


Yıllara Göre Taşınan Yolcu Sayısı 

YILLAR 

TAŞINAN YOLCU SAYISI 

2006 31.106 



2003 69.991 

Yıllara Göre Taşınan Yük Miktarları (ton) 

YILLAR 

TAŞINAN YÜK MİKTARI 




2003 219.122 

Tablo L.13: Yolcu Tenleri Güzergâhları ve Sefer Sayıları/ Yıllara Göre Taşınan Yolcu Sayısı Yıllara Göre 

Taşınan Yük Miktarları (ton) 

L.2.3.HAVAYOLLARI 

Isparta Süleyman DEMİREL Havalimanı yapımına 1992 yılında başlanılmıştır. Havaalanı 

Keçiborlu ilçesi sınırları içerisinde Isparta’ya 28 km, Burdur’a 30 km, Antalya’ya da 140 km uzaklıktadır. 

Havaalanının temeli 1994 yılında atılmış ve 21.07.1997 tarihinde hizmete açılmıştır. 2 Ha.20 alanda 

3.000 x 45 m ölçülerinde pist, 350 x 100 m ölçülerinde apron, 240 x 24 m ölçülerinde taksirut, 5 uçak 

kapasiteli apron ile 3.500 m uzunluğunda trapez kesitli beton kaplamalı kuşaklama kanalı ve pist özel 

aydınlatma sistemi bulunmaktadır. Yılda 1,5 milyon yolcuya hizmet verebilecek kapasitesi 

bulunmaktadır. İç ve dış hat uçak trafiğine hizmet vermektedir. 

L.3.HABERLEŞME 

Türkiye’de düzenli ilk posta idaresi 1841 yılında kurulmuştur. Isparta’da, ilçe merkezinde ilk posta 

merkezi 1845, Yalvaç kazasına 1872, Eğirdir ve Karaağaç kazalarına 1875, Uluborlu’ya 1890, Keçiborlu 

nahiyesine 1894 ve Senirkent’te 1914 yılında açılmıştır. 

Başmüdürlüğe bağlı 13 Merkez, 41 Şube, 109 Acente tarafından Isparta ilinin toplam 211 adet yerleşim 

birimlerine, posta ve telgraf hizmetleri ve Türk-Telekom A.Ş. ile yapılan protokol çerçevesinde telefon 

hizmetleri verilmekte, ayrıca bazı ilçe ve kasabalarda da elektrik faturalarının tahsilatı yapılmaktadır. 31 adet 

Merkez ve Şube Posta sürücülüğü ve 4 kiralık vasıta (Motorize Köy Dağıtımı) marifeti ile ilde en ücra 

yerleşim yerlerine kadar aksaksız olarak her türlü gönderinin ulaşımı ve dağıtımı sağlanmaktadır. 

Isparta İl Telekom Müdürlüğü’nde verilebilen telekominikasyon hizmetleri aşağıda sıralanmışlardır. 

1. Telefon 

2. Özel Servis Numaraları (PSTN) 

a) Üç rakamlı özel servis numaraları (110, 112, 155) 

b) Yedi rakamlı özel servis numaraları (444 xxxx) 

3. 0522 NMT Mobil Telefon 

4. Çağrı Aboneliği 

5. Ücretsiz Aranır Telefon 

6. Özel Tarifeli Telefon Mesaj Servisleri (900 9XX XXXX, 900 8XX XXXX, 900 5XX XXXX, 

900 4XX XXXX, 900 3XX XXXX) 

7. CENTREX (Türk Telekom abone santralı üzerinden verilen özel telefon santral hizmeti) 

8. ISDN-PA (Temel servisleri sayısal ortamda birleştiren tümleşik şebeke) 

9. Teleks 

10. Paket Anahtarlamalı Data (TURPAK) 

11. TT NET (İnternet Erişimi) 

a) PSTN’ den erişim 

b) FRAME RELAY üzerinden doğrudan erişim 

12. FRAME RELAY (Çerçeve anahtarlama teknolojisine dayalı erişim servisi) 

331


13. Özel Devreler (Telgraf Devresi, Telefon Devresi, Data Devreleri) 

14. Telekom Bayiliği 

15. Peşin Kontör Satışı 

16. 65 Yaş Üstü Müşterilere Evinde Hizmet 

17. 444 14 44 Müşteri Hizmetleri Servisi 

Türk Telekom, telefon şebekesinin genişletilmesi ve iyileştirilmesine yönelik yatırım ve bakım 

çalışmalarını sürdürmektedir. Bu çerçevede direkli havai şebeke, başta il ve ilçe merkezleri olmak üzere tüm 

Isparta genelinde aşağıda belirtilen yüksek oranda yer altından sağlanarak görüntü kirliliği en aza indirilmiştir. 

Diğer taraftan santraller arası bağlantıyı kuran fiber optik kablolarda arazi ve yol koşullarının elverdiği 

durumlarda yine yer altından çekilmektedir. 

ŞEBEKE Yeraltı Oranı (% ) Havai Hat Oranı / ( % ) 

İl Merkezi Mevcut Telefon Şebekesi 89 12 

İlçe Merkezleri ve Bağlı Merkezler Mevcut Telefon 

Şebekesi 

77 23 

İL GENEL TOPLAMI 82.5 17.5 

Tablo L.14: Isparta İli’nde Toplam Telefon Şebeke Kapasitesi 

İldeki NMT Mobil Telefon Baz İstasyonlarından meskun alanlar içinde bulunanlar 10 Watt, 

meskun alan dışındakiler 25 Watt çıkış gücü ile yayın yapmaktadırlar. Meskun alanlarda kurulu bulunan 

baz istasyonları için Telekomünikasyon Kurumu’ndan güvenlik sertifikası alınmaktadır. 

L.4.İLİN PLANLAMA DURUMU 

Isparta İli’nde ilk imar planı 1967 yılında hazırlanmış olup, kanun ve yönetmelikler doğrultusunda 

iki kez revize edilmiştir. İlde hazırlanan imar planları doğrultusunda planlı bir gelişme olmaktadır. İlde 

bulunan toplu konut alanları nüfusun konut ihtiyacına karşılık verebilecek yeterliktedir. Ayrıca il 

merkezinde belli aralıklarla toplu konut alanları veya gecekondu önleme bölgeleri oluşturularak yaptırılan 

konutlar ihtiyaç sahiplerine sunulmakta ve bu şekilde göç ile gelen halkın konut ihtiyacı karşılanarak 

gecekondulaşmanın önüne geçilmektedir. 

06.01.2006 

187-1469 

18.12.2006 

10625-62544 

ÇOB’tan 

İl Müdürlüğümüze 

ÇOB’tan 

İl Müdürlüğümüze 

Tablo L.15.Isparta İli Çevre Düzeni Planı Çalışma Programı 

Konya-Isparta Planlama Bölgesi 1/100 000 ÇDP, Jeo- 

Tek&UTTA İş Ortaklığına İhale edilmiş, 27.12.2005 

tarihinde sözleşme imzalanarak işe başlama verilmiştir. 

30.01.2007 tarihinde Konya Ticaret Odasında, Konya-Isparta 

Planlama Bölgesi 1/100 000 ÇDP için bölgesel katılımlı bir 

toplantı yapılacağı belirtilmiştir. 

L.5.İLDEKİ BAZ İSTASYONLARI 

İlimizde kurulması planlanan sabit Telekomünikasyon Cihazlarına kurulma izni öncesi, 

Telekomünikasyon Kurumunca 12.07.2001 tarih ve 24460 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “10 kHz - 

60 GHz Frekans Bandında Çalışan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kaynaklanan Elektromanyetik 

Alan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri ve Denetlenmesi Hakkında” 

Yönetmeliğin 5. maddesine göre İl Mahalli Çevre Kurullarının yer seçimi hususunda görüşünü 

almaktadır. 

İl Mahalli Çevre Kurulu da konu hakkındaki görüşlerini, Kurumun talebi üzerine gerekçeleri ile 

birlikte bildirir. Aşağıda 2006 yılında İlimiz Mahalli Çevre Kurulu’nda yer seçimi ile ilgili olarak 

görüşülüp karara bağlanmış sabit Telekomünikasyon Cihazlarına ait bilgiler Tabloda yer almaktadır. 

332


ISPARTA İLİ SABİT TELEKOMÜNİKASYON CİHAZLARI DURUM ÇİZELGESİ (2006 YILI) 

No İlçe A d r e s İşletmeci 

1 Merkez 

2 Eğirdir 

3 Yalvaç 

4 Merkez 

5 Merkez 

6 Merkez 

7 Gönen 

8 Merkez 

9 Merkez 

10 Merkez 

11 Merkez 

12 Merkez 

13 Merkez 

Aktaş Mevkii 14 Pafta 2502 Parsel Kuleönü Köyü 

(GSM baz istasyonu) 

Yellibelen Tepesi 327 Ada 1 Parsel Belediye Arazisi 

(GSM baz istas.) 

Oba Öğrenci Yurdu Kaşcami Mh.Harman Sk. No:13 

(GSM baz istas.) 

Beşel Un Fabrikası Eğirdir Yolu Üzeri 4. Km.(GSM 

baz istasyonu) 

Yakaören Köyü Şehir Yolu Mevkii 61 Pafta 3090 

Parsel (GSM baz istas.) 

Çünür Mh. Şehir Yolu Mevkii 3111 d Pafta 3052 Ada 

10 Parsel(GSM baz ista.) 

Gölbaşı Köyü 7 Pafta 6 Ada 36 Parsel(GSM baz 

istasyonu) 

Lagus Köyü (Yakaören Köyü) Mera Mevkii 34 Pafta 

1915 Parsel (GSM baz is) 

Kadılar Köyü Deperalan Mevkii 5 Pafta 282 

Parsel(GSM baz istasyonu) 

Yenipınar Yolu Mevkii 69 Pafta 281 Ada 5 

Parsel(GSM baz istasyonu) 

Süleyman Demirel Üniversitesi Kampus İçi Kadın Sorun. 

Araşt.Ünitesi Arkası Su Deposu (GSM baz istasyonu) 

Kadılar Köyü Kolcubeli Mh. Cephe Alan Mevkii 5 

Pafta 282 Parsel (GSM baz istasyonu) 

Çelebiler Mh. 112. Cadde Konak Sitesi No:30 Kat.3 

(Radyo verici istasyonu) 

14 Yalvaç Kızılca Dağı Mevkii (Radyo verici istasyonu) 

15 Senirkent Ulubey Mevkii (Radyo verici istasyonu) 

16 Merkez Kirazlıdere Mevkii (Radyo verici istasyonu) 

17 Eğirdir 

18 Merkez 

Yukarıgökdere Köyü Girişi Hazine Arazisi Yangalak 

Kapısı Mevkii(GSM baz istasyonu) 

Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Kız Öğ. 

Yurdu Yanı(GSM baz ist.) 

19 Sütçüler Taş Kapı Mevkii (Radyo verici istasyonu) 

20 Sütçüler 

21 Yalvaç 

22 Gönen 

Tota Orman Gözetleme Kulesi Yanı 

(GSM baz istasyonu) 

Yukarı Tırtar Köyü Girişi Orman Arazisi (GSM baz 

istasyonu) 

Keçiborlu Güneykent Karayolu Üzeri 4939 Parsel Belediye 

Arazisi Güneykent (GSM baz istasyonu) 

23 Merkez Kirazlıdere Mevkii (Radyo verici istasyonu) 

24 Merkez 

25 Yalvaç 

26 Merkez 

İstanbul Yolu 4. Km. Bölge Trafik Denetleme Şube 

Müd. Arkası (GSM baz istasyonu) 

Kaletepe TRT Vericileri Telçit İçi (GSM baz 

istasyonu) 

Boğazyanı Mevkii 62 Pafta 3138 Nolu Parsel Arazi 

Yakaören Köyü Yaylası Lağus Köyü (GSM baz istas.) 

Kullanılan 

Frekans 

(MHz) 

Kullanılan 

Mak. Çıkış 

Gücü(Watt) 

Telsim 900 15 

Türkcell 900 7,94 



Telsim 900 

Telsim 900 

15 

15 






Avea 900 7,24 

Fm 32 Radyo 98.0 220 

YayınTek. 

Rekl. A.Ş. 

YayınTek. 

Rekl. A.Ş. 

Alem Rad. 

Tv. A.Ş. 

97 

40 

105 50 

92 1000 



YayınTek. 

Rekl. A.Ş. 

105 

10 


Avea 1800 9,12 


YayınTek. 

Rekl. A.Ş. 

105 500 


Vadofone 900 10 


27 Eğirdir Sarıidris TRT Vericileri Tepesi Orman Arazisi Avea 1800 10,31 

28 Ş.karaağaç 

Eminderesi Mevkii 1269 Parsel Arazi Çarıksaraylar 

Kasabası 


29 Gönen 

Gümüşgün İstasyon Şefliği TCDD 7. Bölge Müd. Ait 

Sabit Telsiz İstasyonu 

TCDD 150 20 

Tablo L.16. Isparta ili sabit telekomünikasyon cihazları durum çizelgesi(2006 yılı) 

333


ULUBORLU İLÇESİ - KİRAZ 

ULUBORLU LÇES – KRAZ 

334

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 

M.YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS 

M.1.KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA 

İmar planlarına esas jeolojik etüt raporları ve ilin imar durumu belediye hudutları içerisinde belediye 

tarafından takip ve kontrol edilmektedir. Belediye hudutları dışında ise mevzi imar planlarına esas jeolojik ve 

raporlarının kontrolü Valiliğimiz (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) tarafından yapılmaktadır. 

M.1.1.KENTSEL ALANLAR 

Isparta Kenti’nin imar planı 1960’dan bu yana dört kez ele alınmış, ayrıca bir çok kez ilave planlar 

yapılmış ve kent, hızlı kentleşmeyi planlı olarak karşılamaya çalışmıştır. Yaklaşık her 8 yılda bir imar planının 

ele alınması dahi, kentte yer yer plansız gelişmeyi engelleyememiştir. 

1980’li yıllarda, plansız gelişmeler yoğun olarak Deregüme köyü ile onanlı plan arasındaki bölgede ve 

Karakavak bölgesinde yer almıştır. Bu alanlardan Karakavak Bölgesinin planları yapılmış ve 1986’da 

onanmıştır. 

1987 Yılı Isparta Çevre Düzeni Planı”na kadar yapılmış olan planlama çalışmalarına bakıldığında 

aşağıda özetle sunulan çalışmalar görülecektir. 

İmar ve İskan Bakanlığı, Planlama Genel Müdürlüğü’nce, 1960 yılında onanan imar planı, 50.000 nüfus 

hedeflenerek yapılmıştır. Planlanan alan 290 ha dır. Nüfus yoğunluğu 170 kişi/ha önerilmiştir. 1960 onaylı 

imar planı için belirlenen nüfus hedefine 1965 yılında yaklaşılmış ve kent plan dışına yayılmıştır. Sanayi ve 

büyük alan gerektiren kamu kuruluşlarının istemleri de planın yenilenmesi gereğini güçlendiren nedenler 

olmuştur. Yeni plan 1968 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu planın başlıca kararları : kuzeydeki küçük sanayi 

sitesi; merkez ticaret alanının kuzey ve batı yönünde geliştirilmesi; kuzey, batı ve doğu yönünde yeni konut 

alanlarıdır. 

Kentin hızlı gelişmesi nedeniyle,1968 tarihinde onaylı planın, revizyonu gerekliliği yeniden ortaya 

çıkmıştır. Hazırlanan plan 1976 yılında yürürlük kazanmıştır. Bu planın hedef yılı 1990 ve nüfusu 119 500 kişi 

olarak belirlenmiştir. 1334 ha. alanı kapsamaktadır. 

Isparta’nın çevresinde bulunan Çünür ve Deregüme kırsal yerleşmeleri ile doğudaki Sav kasabası kentin 

fiziki gelişmesinden etkilenen ve kentle günübirlik ilişki içerisinde olan yerleşmelerdir. 

1987 yılı planlama çalışmaları döneminde, Isparta Kenti’nin merkez ve çevresinde yoğunlaşmış oldukça 

kompakt formda olduğu söylenebilir. Bu dönemde, büyük ölçüde yaya ulaşımına dayanan ancak bu yapının 

kırılma noktasına ulaştığı kent formunun, gelişme alanlarında özellikle ana yollar boyunca dağılma eğilimine 

girdiği görülmekteydi. 

Isparta Merkez İlçe Belediyesi gelişim yönünü etkileyen en önemli etken doğal eşiklerdir. Gelişme 

alanları, Çünür Mahallesi, Antalya Yolu üzeri ve meskun yerleşimin doğusu ve batısıdır. Çünür Mahallesi’nin 

bulunduğu bölgede gelişme konut alanları, ticaret alanı, organize sanayi alanı ve Süleyman Demirel 

Üniversitesi Kampus Alanı vardır. 

Antalya yolu üzerinde konut alanlarının dışında konut dışı kentsel çalışma alanları, Deri OSB ve ticaret 

alanları bulunmaktadır. Meskun Konut alanları ve bu bölgenin güneyinde orman arazisi ve ağaçlandırılacak 

alanlar bulunmaktadır. 

Kentin doğusundaki gelişme konut alanları tarımsal niteliği korunacak alanlarla sınırlandırılmıştır. Batı 

bölgesinde ise askeri alan bulunmaktadır. Bu bölgede ağırlıklı olarak sanayi alanları önerilmiştir. 

1987 yılında konut alanlarının brüt nüfus yoğunluğu ortalama 166 kişi/ha idi. Merkez ve çevresindeki 

yoğunluk 200 kişi/ha üstünde olup çevreye gidildikçe yoğunluk düşmekteydi. 

Bu dönemde, konut gelişmesinde gecekondu önleme bölgelerinin ve toplu konut alanlarının payı 

oldukça fazladır. Gülistan, Davraz, Kıraçlar mahalleleri bu yolla gelişen konut bölgeleridir. Halıkent toplu 

konut alanı da 1985 yılında tasarlanmış ve yapımı başlamıştır. Gölcük yolu güneyindeki 780 konutluk Ucuz 

Mesken Yapı Kooperatifi ile kuzeydeki Kayı Köyü bitişiğindeki 885 konutluk Bağ-Kur Yapı Kooperatifi kent 

yerleşik alanından kopuk olarak gelişen konut alanları olarak 1987 yılında öne çıkan yapılaşmalardır. 

335


Aynı dönemde, Antalya yolu güneyindeki Eblahlar Bölgesi’nde 700, kuzeyde Deregüme Bölgesi’nde 

1500 olmak üzere 2200 konut, plan dışında hisseli parselasyon yolu ile yapılmıştır. 

Merkez kompakt bir yapıda olmasına karşın büyümesini ana yollar boyunca gerçekleştirmiştir. Küçük 

sanayi, sanayi sitesinde faaliyetlerini sürdürmekte ve önceleri Belönü çayı çevresinde kümelenen sanayi 

sonraki dönemlerde Eğirdir ve Afyon yolları çevresinde yoğunlaşmıştır. 

Kentte sanayi alanları (Göltaş Çim. Fab. Hariç) 68,15 ha, küçük sanayi alanları 46 ha alan 

kapsamaktaydı. Küçük sanayi %75 oranında Eğirdir yolu kuzeyindeki küçük sanayi sitesinde, %25’i ise 

merkezde ve çevresinde, ana yollar boyunca yer almaktaydı. 

Sanayi tesisleri kentin değişik bölgelerinde yoğunlaşmıştı. Belönü çayı deresi (Turan, Kurtuluş, Sülübey 

ve Emre mahalleleri) kentte sanayi tesislerinin yer seçtiği alan iken, zamanla karayolu geçişi, merkezin 

gelişmesi ve kent makroformunun değişmesi ile, ana yollar boyunca yer seçmişti. Belönü çayı çevresinde, iplik 

imalathaneleri ve halı yıkamacıları çoğunluktaydı. 

Sanayi tesislerinin yoğun olarak yer aldığı Eğirdir yolu çevresinde Sümerbank Halı Sanayi, yem 

fabrikası, mermer fabrikası, iplik fabrikaları ve orman ürünleri sanayisi yoğunlaşmıştı. Sanayi tesislerinin 

daha az bulunduğu Afyon yolu çevresinde, kereste fabrikası, iplik ve konfeksiyon sanayisi yer seçmişti. 

Isparta’nın merkezi iş alanları Belediye, Orduevi, Kültür Sitesi ve Pazaryeri (Isbak) arasındaki bölgede 

yoğunlaşmıştı. O dönemde geleneksel merkez dokusu Sinan Cami ile Paşa hamamı arasındaki bölgede yer 

almakta olup, bu bölge halen merkezin en aktif bölgelerinden birisidir. Merkez alanı genellikle kuzeye ve 

batıya gelişmiştir. Bununla birlikte Aksu Caddesi –Afyon Yolu ve Hastane Caddesi üzerinde merkezi 

kullanışlar ana yol boyunca devam etmiştir. Merkez alanında kullanış bakımından uzmanlaşma ve 

farklılaşmalar görülmekteydi. Merkezin doğusu, Aksu Caddesi ve Eğirdir Yolu çevresinde kamu kuruluşları, 

batı kesiminde (Cumhuriyet Caddesi ve Hastane Caddesi) ticari kullanışlar ve Pazar alanları yoğunlaşmıştı. 

M.1.1.1.Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 

Kentin ilçelerinde bulunan doğal, kültürel ve arkeolojik değerler kent merkezine göçü nispeten 

engellemiştir.Doğal değerler içerisinde atadan kalma alışkanlıklarla halk yaşamlarını sürdürebilmektedir. 

M.1.1.2.Kentsel Büyüme Deseni 

Yukarıda da belirtildiği gibi kentin topografyası nedeniyle ve insan yaşamı için birinci derecede gerekli 

olan su nedeniyle kentin ilk yerleşim yeri su kaynaklarına yakın olmuştur. Daha sonra gelişen teknoloji ve alt 

yapı getirilmesi kolaylıkları ve arsa edinebilme olanakları uyarınca Isparta kenti yağ lekesi olarak gelişmiş 

daha sonra 1967 tarihinden itibaren yapılan imar planları doğrultusunda gelişmeye başlamıştır. 

M.1.1.3.Planlı Kentsel Gelişme Alanları 

Isparta kent merkezi için ilk imar planı 1967 yılında yapılmış daha sonra 1977 ve 1988 yıllarında revize 

edilmiştir. Bu planlar ise kentin kara yolları ve alt yapı yapım kolaylıkları ve halkın arsa sahiplikleri gereğince 

işyerlerine kolay ulaşabilmeleri doğrultusunda kent ovasına doğru geliştirmiştir. Sanayi Eğirdir yolu ve Afyon 

yolu üzerinde, rekreasyon alanları ise halkın eskidende kullandığı mesire alanları olan Ayazma-öküz battı, 

kirazlı dere, gölcük ve Milas mesire alanlarında planlanmıştır. 

İlçelerde Planlama 

Merkez İlçe 

KULLANIM ALANININ 

TÜRÜ 

ALAN 

(ha) 

ORAN 

(%) KULLANIM ALANININ TÜRÜ 

ALAN 

(ha) 

ORAN 

(%) 

Mevcut Konut Alanı 967,4 6,66 Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 174,5 1,20 

Gelişme Konut Alanı 1313,9 9,04 Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 4554,5 31,35 

Eğitim Tesisleri 71,6 0,49 Orman Alanı 3941,5 27,13 

Kamu Kurum Alanları 243,6 1,68 Askeri Alanlar 347,1 2,39 

Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 179,3 1,23 Alt Merkez 23,6 0,16 

Ticaret 250,2 1,72 Fuar, Panayır ve Festival Alanı 102,2 0,70 

Terminal 5,8 0,04 Sağlık Tesisleri 5,4 0,04 

Ağaçlandırılacak Alanlar 644,5 4,44 Gölet 74,7 0,51 

Mezarlık 46,5 0,32 Üniversite Kampüs Alanı 881,9 6,07 

Spor Alanları 22,9 0,16 Fundalık 50,2 0,35 

Küçük Sanayi Sitesi 161,0 1,11 Teknik Alt Yapı 26,3 0,18 

Sanayi Alanı 359,9 2,48 Organize Sanayi Alanları 81,3 0,56 

TOPLAM 14530,0 100,00 

Tablo M.1.Isparta Merkez İlçe Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı 

336



KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%) 

Mevcut Konut Alanı 87,2 14,6 

Gelişme Konut Alanı 198,6 33,2 

Eğitim Tesisleri 22,2 3,7 

Kamu Kurum Alanları 17,6 2,9 

Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 51,1 8,5 

Ticaret 14,4 2,4 

Terminal 6,2 1,0 

Ağaçlandırılacak Alanlar 61,0 10,2 

Mezarlık 16,2 2,7 

Spor Alanları 4,9 0,8 

Küçük Sanayi Sitesi 8,1 1,4 

Sanayi Alanı 10,9 1,8 

Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 39,8 6,6 

Alt Merkez 4,2 0,7 

Akaryakıt İstasyonu 0,8 0,1 

Sağlık Tesisleri 1,4 0,2 

Depolama Alanı 1,5 0,3 

Üniversite Kampüs Alanı 33,8 5,6 

Kültür Tesisi Alanı 19,1 3,2 

TOPLAM 599,0 100,0 

Tablo M.2. Atabey Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 

Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı 

Atabey İlçesi 1910 yılında belediye 

statüsüne kavuşmuştur. İlçe genelinde tarım 

birinci sektör konumundadır. İlçenin son 

imar planı İller Bankası tarafından 1995 

yılında revize edilmiştir. Yandaki Tabloda 

Atabey Belediyesi’nin imar planının alan 

kullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur. 

Atabey Belediyesi toplam planlama 

alanı 599 hektardır. Gelişme konut 

alanları planın %33.2‘sini oluşturmaktadır. 

Yerleşimin güneydoğusunda 

33.8 ha alanda üniversite kampus alanı 

yer almaktadır. Kentin kuzey-güney 

yönünde gelişeceği öngörülmüştür. 

Aksu İlçesi 












Dere Yatağı 5,0 2,1 

Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 1,4 0,6 


Askeri Alanlar 0,7 0,3 




Turizm Tesis Alanı 0,6 0,3 


1953 yılında belediye olan Aksu İlçesi 

1987 yılında idari açıdan ilçe statüsüne 

ulaşmıştır. Yerleşim Eğirdir’e 25 km, İl 

merkezi’ ne 57 km mesafededir. İlçenin 

ekonomisini oluşturan temel sektör tarım ve 

hayvancılıktır. En yaygın tarımsal üretim, 

elma üretimidir. Bunun yanında armut, 

kiraz, pancar ve gül üreticiliği yapılmaktadır. 

Alabalık üretimi ve hayvancılığın 

giderek yaygınlaşmaya başladığı yerleşmede 

yayla nüfusu sürekli artış 

göstermektedir. Aksu İlçesi, Eğirdir ve 

Atabey İlçeleri ile birlikte Isparta ili gül 

üretiminin en yoğun yapıldığı ilçeleri 

arasındadır. Ticaret ise yerel tüketime cevap 

verebilecek düzeydedir. Yerleşim için 1968 

yılında imar planı yapılmıştır. 1991 yılında 

yapılan uygulama imar planında projeksiyon 

yılı 2005 olarak kabul edilmiştir. 

Tablo M.3. Aksu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 


Öngörülen nüfus ise 5.000 kişi olarak kabul edilmiştir. Bu nüfusa göre düzenleme yapılan planın 

planlama alanı 193.03 hektardır. Yukardaki Tabloda Aksu Belediyesi’nin imar planının alan kullanımları ve 

büyüklükleri sunulmuştur. 

Aksu Belediyesi nazım imar planında kentin gelişimini etkileyen temel unsur tarım arazileridir. Bunun 

yanı sıra sulama kanları ve sulama alanları da kentin fiziksel gelişiminde sınırlayıcıdır. Yukarıda görüldüğü 

gibi planın %37.9’unu gelişme konut alanları oluşturmaktadır. Kent Eğirdir-Yenişarbademli karayolu boyunca 

gelişme göstermiştir. Kamu kurum alanları, küçük sanayi sitesi ve konut dışı kentsel kullanım alanları kentin 

doğusunda yer seçmiştir. 

337



Eğirdir İlçesi Akdeniz Bölgesi’nin Göller yöresinde Eğirdir Gölü’nün güney kıyısında yer almaktadır. 

Yerleşimin Isparta’ya olan uzaklığı 34 km’dir. Eğridir turizm yönünden büyük potansiyeli olan bir 

yerleşmedir. Ayrıca çevre kırsal yerleşmelere götürdüğü hizmetler açısından, bölge içinde 2. derecede bir 

kentsel merkez olma eğilimindedir. 27 Eylül 1979 yılında onaylanan imar planında öngörülen nüfus yaklaşık 

20.000 kişidir. Planlama yapılan toplam alan ise 241,47 hektardır. Sonraki dönemlerde ilave ve revizyon imar 

planları yapılmıştır. Aşağıdaki Tabloda Eğirdir Belediyesi’nin imar planının alan kullanımları ve büyüklükleri 

sunulmuştur. 














DDY Koruma Kuşağı 13,5 1,4 



Sağlık Tesisleri 12,6 1,3 

Kumsal 33,5 3,4 




Tablo M.4. Eğirdir Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 


338 

Gelişme alanları için, toprak sınıfları, 

topoğrafya, mülkiyet durumları göz önünde 

bulundurularak kentin kuzeybatısında yer 

seçilmiştir. Planın %3.8’ini oluşturan sanayi 

alanları da meskun konut alanın kuzeyinde 

yer almaktadır. Doğa ve turizm merkezi 

olan Eğirdir Belediyesinin turizm tesis 

alanları ise gelişme yönünde kuzeybatıda 

yer almaktadır. 

Yakın geçmişte 120 civarında 

yatırımcı firmanın göl turizmi için ilgili 

kurumlarla görüşmeler yapılmıştır. Ancak, 

Eğirdir Gölü, yakın çevredeki yerleşmelerin 

içme suyu rezerv alanı olması ve “su 

kirliliği kontrol yönetmeliği” nedeniyle bu 

görüşmeler sonuçlanamamış, yatırımlar 

yapılamamıştır. 

Güneyinde bulunan dağlık alan ile 

kuzeyinde bulunan Eğirdir Gölü arasında 

sıkışmış durumda bulunan kent merkezi, göl 

kıyısı boyunca lineer bir yayılma 

göstermiştir. 

Bu yayılma belediyecilik hizmetlerinin yeterince verilememesine neden olmaktadır. 1978 yılında 

başlayan çalışmalar henüz sonuçlanmadığından Eğirdir Gölü master planı çalışması yapılamamıştır. Zemin 

durumu nedeniyle, 300-350 metreye kadar yapılan kazılarda bataklık ve nitrit çıkmaktadır. 


KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) 

ORAN 

(%) 

















Tablo M.5. Gelendost Belediyesi’nin Onanlı İmar 

Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı 

Gelendost İlçesi Konya-Isparta Karayolu 

üzerinde, Isparta il merkezine 82 km uzaklıkta 

bulunmaktadır. 1954 yılında ilçe olmuştur. 

Gelendost İlçe merkezine bağlı kırsal yerleşimlerin 

ekonomik yapıları tamamen tarım ve hayvancılığa 

dayalıdır. İlçe merkezi olarak Gelendost ise kırsal 

yerleşmelerin ticari merkezi durumundadır. 

Yerleşmede hizmetler sektörü, özellikle de ticaret 

oldukça gelişmiş durumdadır. Ticaret dışında tarım 

yaparak geçimlerini sağlayan önemli bir kesim de 

bulunmaktadır. Yerleşmede küçük sanayi sektörü de 

oldukça gelişmiştir. Ekonomik yaşamın temelini 

oluşturan temel sektör tarım sektörüdür. 2000 

yılında yapılan imar planında 2015 yılı için hedef 

nüfus 22.000 kişi kabul edilmiştir. Aşağıdaki 

Tabloda Gelendost Belediyesi’nin imar planının alan 

kullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur.


İlçe merkezi 6 mahalleden oluşmaktadır.Yerleşme toplam 6873 kişinin yaşadığı yaklaşık 184 hektarlık 

bir yerleşim alanına sahiptir.Kent merkezi genelde yağ lekesi görünümünde olup akslar boyunca gelişmeye 

yeni başlamış-tır.Kent karakter haritası sınırları içinde ortalama brüt yoğunluk 37 kişi/Ha.iken, net yoğunluk 

81 kişi/Ha.dır. 

Gelendost Belediyesi imar planında gelişme konut alanları kent çevresinde yer seçmiştir. Planın 

%51.1’ini oluşturmak-tadırlar. Sağlık tesisi, üniversite, kamu kurumları ve eğitim tesisleri kent çeperinde 

kuzeybatıda yer seçmiştir. 




















Tablo M.6. Gönen Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 



339 

1948 yılında belediye teşkilatına 

kavuşmuş, 1991 tarihinde ilçe olmuştur. 

Tarım sektörünün birinci sırada geldiği ilçe 

merkezine, İstanbul’da bulunan Tuzla 

Askeri Okulu’nun gelmesi olasılığı vardır. 

Yandaki Tabloda, Gönen Belediyesi’nin 

imar planının alan kullanımları ve büyüklükleri 

sunulmuştur. 

Gönen Belediyesi imar planında 

gelişme alanları kent etrafında ve sıçrama 

yaparak gelişeceği öngörülmüştür. Gelişme 

konut alanları planın %45’ini oluşturmaktadır. 

Eğitim tesisleri planın %11.7’sini 

oluşturmakta ve meskun yerleşimin kuzeyinde 

yer almaktadır. Kentin güneybatısında 

29.3 ha alanda sanayi alanı önerilmiştir. 

Sütçüler İlçesi Isparta il merkezine 102 km, Eğirdir İlçesi’ne 64 km, Aksu İlçesi’ne 44 km mesafededir. 

İlçe halkı geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Dünya Bankası tarafından 1997 yılında Başkoz 

Mahallesi’nde imar planı yapılması istenmiştir. İller Bankası tarafından 1997 yılında ilave imar planı yapılmış 

olup toplam 42.27 ha’lık alanı kapsamaktadır. Dünya Bankası tarafından yapılan nüfus projeksiyonlarına göre 

2031 yılı için 16.500 kişi ilçe merkezi nüfusu olarak tespit edilmiştir. Aşağıdaki Tabloda Sütçüler 

Belediyesi’nin imar planının alan kullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur. 














Orman Alanı 5,0 3,3 




Mesire Alanı 1,1 0,8 

Fundalık 1,9 1,2 


Tablo M.7. Sütçüler Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı 

Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı 

Sütçüler Belediyesi imar planında 

kent iki türlü gelişme göstermiştir. 

Bunlardan ilki kentin kuzeybatısına doğru 

olan tarım topraklarının ve topografyanın 

fiziksel sınırlarını belirlediği alandır. Diğer 

gelişme ise kentin güneydoğusundaki uydu 

kent tipi gelişmedir. 

İlçe Merkezi 1963 yılında büyük bir 

afet ve yangın geçirmiştir. Merkez kesimi 

dolduğundan belediye yönetimi, 3 km 

uzaklıktaki Belen mahallesine doğru 

yaklaşık 15.000 dönümlük düz bir alanda 

(yayla evleri projesi adı altında) yerleşime 

geçmeyi planlamaktadır. 

İlçenin girişinde yapılmış olan 

Karacaören Barajı nedeniyle kent 

merkezinde rutubet oluştuğundan, yerleşimin 

ikliminde de önemli değişiklikler 

olmuştur.


İlçenin suyu 26 km uzaktaki Toto dağından sağlanmakta; bu sudan 8 köy daha yararlanmakta ve su 

gittikçe azalmaktadır. Bu nedenle ilçe merkezi için susuzluk sorunu ortaya baş göstermektedir. 

Turizm sektöründe doğa turizmi Antalya’daki turizme alternatif olarak gösterilmektedir. İlçe genelinde 

rafting ve jeep safarileri yapılmaktadır. Dini turizmde, Yalvaç’tan başlayıp Antalya ya kadar giden 

hıristiyanların, havarilerin yürüyüş yolu olması nedeniyle önem arz etmektedir. Potansiyel 

değerlendirilebilirse 20.000 civarında İsrail’li turist çekme imkanı bulunmaktadır. Safari turizmi olarak Orman 

gözetleme kulelerinden fotoğraf çekimleri yapılabilir. Yurt dışından gelen turistler için sağlık turizmine 

yönelik çalışmalar da vardır. 50 adetlik Yörük çadırı ile turizme katkı projeleri bulunmaktadır. 

Çandır tarafında hidroelektrik santralleri bulunmaktadır. Kasımlar beldesinde Türkiye’nin 2 büyük 

hidroelektrik santralinin kurulması planlanmıştır. Yaşlılara yönelik huzur beldeleri projeleri bulunmaktadır. 

İlçede, kapılara asılan çelenklerden yılda 50.000 adet civarında imal edilerek Rusya’ya ihraç 

edilmektedir Bu ilçe merkezinde yaşayan halk için önemli bir kaynaktır. 

Çandır tarafında Melikler köprüsü yapılabilirse Antalya ile olan mesafe 40 km. kısalacaktır. Ayrıca bu 

bölgede 300-400 arası sera bulunduğundan, seracılık ilçede önem arz etmektedir. 















Taşkın Alan 1,1 0,4 

DDY Koruma Kuşağı 2,6 0,9 




Teknik Alt Yapı 0,6 0,2 


Tablo M.8. Keçiborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 





















Tablo M.9. Senirkent Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 


Keçiborlu 1907 yılında belediye 

statüsüne kavuşmuştur. İlçede bulunan 

Kükürt Madeni 1995 yılında kapatılmıştır. 

Tarım sektörünün birinci konumda olduğu 

yerleşmede başlıca ürünler arpa, buğday, 

kiraz ve elmadır. Büyükbaş hayvancılık 

ikinci sektör olarak ilçe halkının geçiminde 

rol oynamaktadır. İlçe Merkezine 1976 

yılında İller Bankası tarafından yapılan imar 

planı halen kullanılmaktadır. Aşağıdaki 

Tabloda Keçiborlu Belediyesi’nin imar 

planının alan kullanımları ve büyüklükleri 

sunulmuştur. 

1888 yılında belediye olan Senirkent 

ilçe merkezinde elma kiraz üretimi başta 

gelmektedir.1993 yılında yapılmış olan imar 

planının projeksiyon nüfusu 50.000 kişi 

olarak hesaplanmıştır. Yandaki Tabloda 

Senirkent Belediye-si’nin imar planının alan 

kullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur. 

Senirkent Belediyesi’nin planlama 

alanı 274.7 hektardır. Kentin gelişimi 

ağırlıklı olarak meskun yerleşimin 

doğusunda önerilmiştir. Gelişme konut 

alanları planın %27.5’ini oluşturmaktadır. 

Toplam 32 ha alana sahip olan sanayi alanı 

meskun yerleşimin yaklaşık 2.5 km. 

güneydoğusunda önerilmiştir. 

340





Gelişme Konut Alanı 122,0 46,9 


Kamu Kurum Alanları 12,7 4,9 








Dini Tesis Alanları 0,8 0,3 


1827 yılında belediye olan Uluborlu 

İlçesi’nin ilk imar planı 1967 yılında İller 

Bankası tarafından yapılmıştır. 1972, 

1981,1987 ve 1997 yıllarında revizyon 

görmüştür. Yürürlükte bulunan imar 

planının projeksiyon nüfusu 10.000 kişi 

olarak hesaplanmıştır. İlçede Kiraz ve elma 

üretimiyle tarım birinci sektör konumundadır. 

Ayrıca ilçe merkezinde tarıma dayalı 

sanayi (depolama ve paketleme) tesisleri yer 

almaktadır. Yandaki Tabloda Uluborlu 

Belediyesi’nin imar planının alan kullanımları 

ve büyüklükleri sunulmuştur. 

Tablo M.10. Uluborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım 


Uluborlu Belediyesi imar planında gelişme alanı meskun yerleşimin etrafında gelişeceği öngörülmüştür. 

Ayrıca kentin doğusunda sıçrama yapılarak yeni gelişme alanı önerilmiştir. Toplam gelişme konut alanı planın 

%46.9’unu oluşturmaktadır. 


KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN (ha) ORAN(%) 












Konut Dışı Kentsel Çalışma 

Alanları 1,6 0,2 





Fuar, Panayır ve Festival Alanı 3,3 0,5 


Mesire Alanı 4,8 0,7 


Teknik Alt Yapı 0,0 0,0 

Bağ-Bahçe Nizamlı Konut Alanı 22,6 3,3 


Tablo M.11. Yalvaç Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı 


1846 yılında Belediye olan Yalvaç İlçesinin 

son imar planı çalışması 1987 yılında İller Bankası 

tarafından yapılmıştır. Planın projeksiyon nüfusu 

55.000 kişi olarak hesaplanmıştır. İlçede buğday 

ve nohut üretimiyle tarım birinci sektör konumundadır. 

Yandaki Tabloda Yalvaç Belediyesi’nin 

imar planının alan kullanımları ve büyüklükleri 

sunulmuştur. 

Yalvaç Belediyesi’nin planlama alanı 684.9 

hektardır. Planda gelişme meskun yerleşimin 

etrafında yağ lekesi şeklinde olacağı 

öngörülmüştür. Gelişme konut alanları planın 

%31.9’unu oluşturmaktadır. Kentin güney ve 

güney doğusunda küçük sanayi sitesi alanları 

önerilmiştir. Donatı alanları ise ağırlıklı olarak 

kuzeyde yer seçmiştir 

Yalvaç Belediyesi’nin planlama alanı 684.9 

hektardır. Planda gelişme meskun yerleşimin 

etrafında yağ lekesi şeklinde olacağı 


%31.9’unu oluşturmaktadır. Kentin güney ve 

güney doğusunda küçük sanayi sitesi alanları 

önerilmiştir. Donatı alanları ise ağırlıklı olarak 

kuzeyde yer seçmiştir. 

341



KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN(%) 
















Fuar, Panayır ve Festival Alanı 2,7 0,3 




Tablo M.12. Şarkikaraağaç Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı 



KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN(%) 












Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 12,1 5,9 




Doğal Karakteri Korunacak Alan 11,2 5,5 


TOPLAM 203,9 100,0 

Tablo M.13. Yenişarbademli Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı 


1800’lü yıllarda belediye olan 

Şarkikaraağaç ilçe merkezinin ilk imar planı 

1972 yılında yapılmış, 1991 yılında revize 

edilmiştir. Tarım, arpa, buğday, pancar 

üretimi ile birinci sektör konumundadır. 

Hayvancılıkta büyükbaş hayvancılık önde 

gelmektedir. Sanayi bölgesinin olmadığı ilçe 

merkezinde küçük sanayi bölgesi mevcuttur. 

Yandaki Tabloda Şarkikaraağaç 



Şarkikaraağaç Belediyesi’nin toplam 

planlama alanı 891.9 hektardır. Planın 

%77.8’ini gelişme konut alanları 

oluşturmaktadır. Planda kentin doğusunda 

22.1 ha alanda küçük sanayi sitesi alanı 

bulunmaktadır. Donatı alanları ticaret alanının 

etrafında yer seçmiştir. 

Yandaki Tabloda Yenişarbademli 



Yenişarbademli Belediyesi imar 

planında lineer formda gelişmesi 


%46.1’ini oluşturmaktadır. Kentin doğu 

çeperinde konut dışı kentsel çalışma alanları 

ve küçük sanayi sitesi önerilmiştir. 

M.1.1.4.Kentsel Alanlarda Yoğunluk 

Mahallelerin yoğunlukları liste olarak yazı ekine konulmuş olup ortalama daire konut büyüklüğü 

100-125 m2 dir. Ortalama aile büyüklüğü çekirdek aile olup 4 kişidir. 

M.1.1.5.Kentsel Yenileme Alanları 

Tarihi kent dokusu korunacak alan olarak koruma kurulunca belirlenen sokaklar paftası ekinde olup, 

koruma imar planımız yoktur. Yenileme durumunda koruma kurulunca gerekli karar alınmaktadır. 

M.1.1.6.Endüstri Alanları Yer Seçimi 

Ulaşım ve topografya çevre kirliliği göz önüne alınarak gelişme alanları belirlenmektedir. 

342

Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi 


Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü Isparta – Burdur karayolu 

kavşağında, kurulmuştur. Bölünmüş yol ile Isparta’ya bağlanmıştır. 262 hektar alana sahiptir. 160 ha. İlave 

rezerv alanı bulunmaktadır. Demiryolu yükleme boşaltma istasyonuna 600 metre mesafede, Süleyman Demirel 

Devlet Hava Limanı’na 4 km. mesafededir. Bölge yol, su elektrik, kanalizasyon, arıtma tesisleri, haberleşme 

alt yapıları ve genel hizmet yapıları ile Isparta’nın sanayileşmesinde önemli yer tutmaktadır. En küçüğü 

5000m 2 , en büyüğü 100.000 m 2 olan 114 sanayi parseli vardır. Alan % 80 oranında doludur. İlde Süleyman 

Demirel Organize Sanayi Bölgesi’nin faaliyete geçmesiyle sermayenin yatırıma yönelmesi hızlandırılmıştır. 

Sektör Üretim Yapan İnşa Halindeki Proje Halindeki Kapalı Olan Tesisler 

Tesisler 

Tesisler 

Tesisler 

Tekstil 8 7 8 5 

Ahşap 10 3 2 1 

İnşaat 2 - 1 2 

Metal 3 1 3 - 

Gıda 2 1 1 - 

Ambalaj 2 - 

Plastik - 1 1 - 

Kağıt - - 1 - 

Lastik - - - - 

Toplam 25 13 19 8 

Tablo M.14. Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu, 2006 

Kaynak : Isparta Sanayi ve Ticaret Odası, 2004 

Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi 

Deri sektöründe görülen gelişmeler üzerine, il merkezinde, Minasın Mevkii’nde 60 ha.lık ve 64 parsellik 

Deri Organize Sanayi Bölgesi arazi kamulaştırması, mevzii imar planı, parselasyon planları tamamlanmıştır. 

Altyapı projeleri hazırlanmaktadır. 

Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi 

2000 yılında yer seçimi yapılan bölgenin kuruluş protokolü hazırlanarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı onayı 

ile yönetim kurulu oluşturulmuştur. Harita ve proje hazırlıkları devam eden bölge içinde kalan ve özel 

mülkiyete konu yaklaşık 113 ha alanın kamulaştırılması izni alınmış, ödenekler elverdiği oranda 

kamulaştırılmasına başlanmıştır. 

Küçük Sanayi Siteleri 

Isparta İli’ndeki küçük sanayi sitelerinin mekansal ve işgücü dağılımına ilişkin değerler Tablo M.15’de 

verilmiştir. 

ADI YERİ ALANI (m²) 

İŞYERİ 

SAYISI (Dolu) 

İŞYERİ 

SAYISI (Boş) 

ÇALIŞAN 

SAYISI 

Isparta Küçük S.S. İl Merkezi 149 100 650 100 3 726 

Isparta Gül KSS İl Merkezi 420 000 245 241 824 

Eğirdir KSS Eğirdir 54 720 68 5 210 

S.S. Fatih Sanayii Toplu 

İşyeri Yapı Koop. 

Ş.Karaağaç 12 750 145 10 330 

S.S.Çınar Toplu İşyeri 

Yapı Koop. 

Yalvaç 42 867 150 3 390 

S.S. Yuva Yapı Koop. Yalvaç 16 650 100 9 220 

Fatih II KSS Ş.Karaağaç 25 000 29 7 60 

T O P L A M 720 087 1387 375 5 760 

Tablo M.15. Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri, 2006 Kaynak : Isparta Valiliği, İl Brifingi, 2006 

Her biri 100 işyerine sahip Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi inşaatı %70 düzeyindedir ve Bakanlık kredisi 

ile devam etmektedir. 

343


Yalvaç Deri Küçük Sanayi Sitesi arsa temini ve proje aşamasındadır. Bu site de Bakanlık kredi desteği 

ile inşa edilecektir. 

Gelendost Küçük sanayi sitesi 2003 yatırım programına alınmamıştır. 

Depolama 

Isparta’da, özellikle elma üretiminin muhafazasına yönelik olarak faaliyet gösteren toplam 232.265 

ton/yıl kapasiteli soğuk hava depoları bulunmaktadır. 

M.1.1.7.Tarihi ve Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 

Kentimizde yeni tescilli binalarda restorasyon çalışmaları yapılmaya başlanmış ve sosyo kültürel olarak 

kullanıma açılmaya başlamıştır. Camiler, hanlar, kervansaraylar, çarşılar, hamamlar, çeşmeler, kaleler, 

medreseler, kaleler, medreseler, köprüler, kisiler ve sivil mimari örneklerle ilgili geniş bilgiler 6.1.2.3. başlığı 

altında anlatılmıştır. 

M.1.2. KIRSAL ALANLAR 

M.1.2.1.Kırsal Yerleşme Deseni 

Kırsal alanlarda tarım arazilerinin korunması için mevcut imar planında tarım arazileri ile imar planlı 

alanlar arasına tampon olarak imar planı yapılmış ve % 5 yoğunlukta ve minimum parsel büyüklüğü 1000- 

2000 m2 lik parseller oluşacak şekilde imar planı yapılarak tarım alanlarının korunması amaçlanmıştır. 

Isparta İli’ndeki kırsal yerleşmelerin belirgin özelliği, parçalı bir görünüme sahip olan tarım alanları 

içinde ve çevresinde yoğunlaşmış olmalarıdır. Bu yoğunluk ve yerleşmelerin büyüme eğilimleri, tarımsal 

alanları tehdit edici boyutta değildir. Nüfus açısından da önemli büyüklüklere sahip değildirler. Tarımsal ürün 

deseninin geliştirilmesine ilişkin projelerin başarıları oranında kırsal yerleşmelerden göçün azalacağı, 

dolayısıyla bu yerleşmelerde yaşam koşullarının iyileşmesine paralel olarak mekansal ve alt yapı iyileşmeleri 

de olacaktır. Bu öngörünün planlama aşamasında dikkate alınması gerekmektedir. 

M.1.2.2.Arazi Mülkiyeti 

Kırsal alanda Isparta da genelde arazi sahipliği şahıs elinde olup kamu hazine belediye arazisi yok 

denecek kadar azdır. Şahıs arazileri ise ortalama 2-5 bin m2 lik büyüklüklerdedir. 

Arazi mülkiyeti bilgileri, 1/100.000 ölçeğin elverdiği ayrıntıda ve kullanılabilir düzeyde 

bulunmamaktadır. Ancak, orman, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki alanlar gibi çok geniş alanlar, yasal 

statüleri gereğince kullanım kararı getirilebilen alanlardır. Bu alanlar dışında kalan alanlar da özel mülkiyete 

konudur. 

Plan kararı getirilebilecek kentsel alan ve yakın çevreleri ile tarımsal kullanım yoğunluğu olan alanlar 

genellikle özel mülkiyete konudur ve çok parçalanmışlardır. 1/100.000 ölçekte ifade edilebilmeleri mümkün 

değildir. 

Yerleşme alanlarında ve yakın çevresindeki, devletin hüküm ve tasarrufundaki alanlar, tapulama dışı 

alanlar, hazine mülkleri, vakıf arazileri, askeri alanlar, belediye mülkleri, 1/100.000 ölçekte ifade 

edilememektedir. Bu yüzden mülkiyet bilgisi, sayısal ya da alansal olarak değerlendirmeye tabi tutulmamıştır. 

Yerleşme alanları ve yakın çevresi dışında devletin hüküm ve tasarrufundaki alanlar, orman alanları ve 

tescil dışı alanlara ilişkin sayısal bilgiler bulunmamaktadır. Kaldı ki, bu alanlar planlama kararları sürecinde 

yasal statüleri uyarınca değerlendirileceklerdir. Bu alanlara ilişkin kadastral ve sayısal bilgilerin tamamlanması 

ile alt ölçekli planlarda ele alınması gerekecektir. 

M.2.ALTYAPI 

Bu konuyla ilgili bilgiler “Altyapı, Ulaşım ve Haberleşme” başlığı altında incelenmiştir. 

M.3.BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİ 

M.3.1.KAMU BİNALARI 

Kamu binaları genelde şehrin merkezin de ve çıkışlarında yerleşmiş olup kent formunun yollar 

üzerinde gelişmesine sebep olmuşlardır. 

344


Belediye sınırları içinde ve dışında yapılan kamu binalarının yer seçimi ile ilgili işlemler ilgili 

kurum tarafından yapılmaktadır. Bu yerlerin zemin ve temel etütlerinin yapımı ile rapor kontrolleri 

Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. Ayrıca bünyesinde teknik birimi bulunmayan 

veya teknik elemanı yetersiz olan kurumların, binalarının ihaleleri ile yapım işi kontrollukları da 

Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. 

M.3.2.OKULLAR 

ARAŞTIRMA 

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM 

PLANLAMA OKUL ŞUBE ÖĞRENCİ SAYISI 

ÖĞRETMEN SAYISI 

İSTATİSTİK SAYISI SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAM 

MERKEZ 55 89 883 780 1663 1 87 88 

AKSU 3 3 19 12 31 -- 1 1 

ATABEY 3 3 21 21 42 -- 2 2 

EĞİRDİR 17 19 149 135 284 2 10 12 

GELENDOST 11 11 85 75 160 1 1 2 

GÖNEN 6 6 38 56 94 1 1 

KEÇİBORLU 6 7 59 46 105 1 7 8 

SENİRKENT 6 7 61 48 109 -- 4 4 

SÜTÇÜLER 3 3 20 17 37 -- 1 1 

Ş.KARAAĞAÇ 11 11 97 79 176 1 7 8 

ULUBORLU 2 2 23 19 42 1 1 2 

YALVAÇ 24 26 215 213 428 1 12 13 

Y.BADEMLİ 1 1 12 4 16 -- 1 1 

TOPLAM 148 188 1682 1505 3187 8 135 143 

Tablo M.16. Okul Öncesi Eğitim 

Tabloda görüldüğü gibi Isparta İli ‘nde okul öncesi eğitimde 1.682 erkek; 1.505 kız; toplam 3.187 

öğrenciye; 148 okulda;188 şubede 8 erkek; 135 bayan ;toplam 143 öğretmen eğitim vermektedir. Öğrenci 

başına 22.28 öğrenci düşmektedir. Türkiye’de ise öğretmen başına ortalama 18.75 öğrenci düşmektedir. 

İlköğretim 

OKUL DERSLİK ŞUBE 

İLKÖĞRETİM 

ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI 

SAYISI SAYISI SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM SINIF BRANŞ TOPLAM 

MERKEZ 62 1.020 877 12.259 11.533 23.792 593 637 1230 

AKSU 15 52 54 279 264 543 24 16 40 

ATABEY 4 63 44 491 462 953 25 42 67 

EĞİRDİR 39 229 208 2114 2006 4116 141 91 232 

GELENDOST 14 131 112 955 879 1834 62 45 107 

GÖNEN 6 71 51 410 395 805 38 36 74 

KEÇİBORLU 11 115 84 749 682 1431 56 42 98 

SENİRKENT 9 106 68 743 682 1425 45 28 73 

SÜTÇÜLER 18 115 121 855 834 1685 38 51 89 

Ş.KARAAĞAÇ 28 213 188 1598 1519 3117 92 65 157 

ULUBORLU 3 43 32 411 271 682 19 27 46 

YALVAÇ 43 406 339 3312 3279 6595 187 122 309 

Y.BADEMLİ 3 10 9 103 123 226 6 9 15 

TOPLAM 255 2.574 2.187 24.281 22.935 47.216 1.326 1.211 2.537 

Tablo M.18. Isparta İl’inde İlköğretim 

Tablodan da anlaşılacağı gibi Isparta İli’nde ilköğretim okullarında; 24.279 erkek; 22.944 kız; toplam 

47.223 öğrenciye 255 okulda 2.574 derslikte 2.187 şubede 1.326 sınıf; 1.211 branş; toplam 2.537 öğretmen 

eğitim vermektedir. Öğretmen başına 18.61 öğrenci düşmektedir. Bu değer Türkiye için 27.28 öğrencidir. 

345


Ortaöğretim 

ARAŞTIRMA 

ORTAÖĞRETİM 

PLANLAMA OKUL DERSLİK ŞUBE ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISI 

İSTATİSTİK SAYISI SAYISI SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAM 

MERKEZ 29 460 429 5.440 5.062 10.502 516 259 775 

AKSU 2 11 11 134 34 168 18 2 20 

ATABEY 3 33 17 171 155 326 21 15 36 

EĞİRDİR 9 68 66 631 579 1.210 77 64 141 

GELENDOST 2 23 14 129 72 201 15 10 25 

GÖNEN 2 33 22 288 100 388 31 13 44 

KEÇİBORLU 4 45 40 344 224 568 85 33 118 

SENİRKENT 7 60 53 498 333 831 62 24 86 

SÜTÇÜLER 3 16 17 109 105 214 13 7 20 

Ş.KARAAĞAÇ 6 60 66 665 502 1.167 75 36 111 

ULUBORLU 4 30 31 357 103 460 46 12 58 

YALVAÇ 11 132 108 1.137 862 1.999 111 60 171 

Y.BADEMLİ 1 3 3 24 21 45 4 -- 4 

TOPLAM 83 974 877 9.927 8.152 18.079 1.074 535 1.609 

Tablo M.18. Isparta İl’inde Ortaöğretim 

Isparta İli’nde Ortaöğretim kurumlarında ; 9.927 Erkek; 8.152 Kız Toplam 18.079 Öğrenciye 83 Okulda 

974 Derslikte 877 Şubede 1.074 Erkek; 535 Bayan Toplam 1.609 Öğretmen Eğitim vermekte, 11.23 

öğrenciye bir öğretmen düşmektedir. Bu değer Türkiye’de genel liselerde öğretmen başına 22.82, mesleki ve 

teknik liselerde 14.19 öğrencidir. 

Süleyman Demirel Üniversitesi 

Süleyman Demirel Üniversitesi’ nin , Isparta il merkezi, ilçeleri ve Burdur İli’nde meslek yüksek 

okulları ve fakülteleri bulunmaktadır. Aşağıda üniversiteye bağlı eğitim kurumlarının adları, fakülteler ve 

bölümleri; yüksek okulla ve bölümleri topluca sunulmaktadır. 

Fakülteler 

Diş Hekimliği Fakültesi 

Fen Edebiyat Fakültesi 

Biyoloji, Fizik, Kimya, Matematik, Sosyoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı. 

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 

İktisat, İşletme, Kamu Yönetimi, Maliye, 

İlahiyat Fakültesi 

Tıp Fakültesi 

Ziraat Fakültesi 

Bitkisel Üretim, Gıda Mühendisliği, Hayvansal Üretim, Tarım Teknolojisi 

Teknik Eğitim Fakültesi 

Bilgisayar Sistemleri Öğretmenliği, Tesisat Öğretmenliği, Yapı Öğretmenliği, Eğirdir Su Ürünleri 

Öğretmenliği 

Mühendislik Mimarlık Fakültesi 

Çevre Mühendisliği, Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği, Jeofizik Mühendisliği, Jeoloji 

Mühendisliği, Maden Mühendisliği, Makine Mühendisliği, Mimarlık, Tekstil Mühendisliği, 

Orman Fakültesi 

Orman Mühendisliği 

346


Yüksek Okullar 

Isparta Sağlık Yüksekokulu 

Ebelik, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Hemşirelik 

Ağlasun Meslek Yüksekokulu 

Muhasebe, Büro Yönetimi Sekreterliği 

Atabey Meslek Yüksekokulu 

Besicilik, Bilgisayar Programcılığı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Elektrik, Elektronik, 

Halıcılık, Harita – Kadastro, İnşaat, İşletmecilik, İthalat – İhracat, Metal İşleri, Radyo – Televizyon 

Yayımcılığı, Satış Yönetimi, Seramik, Tekstil 

Eğirdir Meslek Yüksekokulu 

Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Peyzaj, Su Ürünleri, Turizm ve Otelcilik 

Gelendost Meslek Yüksekokulu 

Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Meyve – Sebze İşleme 

Keçiborlu Meslek Yüksekokulu 

Bilgisayar Programcılığı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Elektronik, İşletmecilik, 

İklimlendirme – Soğutma, Makine, Otomotiv 

Senirkent Meslek Yüksekokulu 

Bilgisayar Destekli Tasarım, Bilgisayar Donanımı, Bilgisayar Operatörlüğü ve Teknikerliği, Elektrik, 

İklimlendirme – Soğutma, İnşaat, Makine – Resim - Konstrüksiyon 

Sütçüler Meslek Yüksekokulu 

Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Gıda Teknolojisi, İnşaat 

Şarkikaraağaç Meslek Yüksek Okulu 

Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Gıda Teknolojisi ve İşletme 

Uluborlu Meslek Yüksek Okulu 

Bilgisayar Donanımı, Bilgisayar Programcılığı, Elektronik, Harita - Kadastro 

Yalvaç Meslek Yüksekokulu 

Bilgisayar Donanımı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, 

Dericilik, Hazır Giyim, İnşaat, Satış Yönetimi, Turizm ve Otelcilik, Turizm Rehberliği 

Dazkırı Meslek Yüksekokulu 

Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Elektrik, İnşaat 

Gölhisar Meslek Yüksek Okulu 

Bilgisayar Programcılığı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, 

Elektrik. 

M.3.3.HASTANELER VE SAĞLIK TESİSLERİ 

Isparta İl merkezinde ve ilçelerde Bakanlığımıza bağlı 9 adet Devlet Hastanesi, 2 adet Doğum ve 

Çocuk Bakımevi Hastanesi, 1 adet Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ve 86 

adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır. 

Devlet hastanelerinden Isparta Devlet Hastanesi 600 yatak kapasiteli, Gülkent Devlet Hastanesi 

300 yatak kapasiteli; diğer 7 adedi; 25 yataklı Gelendost , 150 yataklı Yalvaç,100 yataklı 

Ş.Karaağaç,150 yataklı Senirkent, 50 yataklı Uluborlu, 30 yataklı Keçiborlu, 50 yataklı Sütçüler İlçe 

Devlet Hastanesidir. 

347


2 adet Doğum ve Çocuk Bakımevi hastanelerinden: Isparta Doğum ve Çocuk Bakımevi 

Hastanesi 175 yatak kapasitesi ile, Yalvaç Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi ise, 50 yatak kapasitesi ile 

hizmet vermektedir. 

Eğridir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi 1000 yatak kapasite ile 


86 adet Sağlık Ocağı’nın 18 adedi il merkezinde, 15 adedi ilçe merkezlerinde, 37 adedi kasabalarda 

ve 16 adedi de köylerde bulunmaktadır. Bunlardan 71 adet Sağlık Ocağı Sağlık Bakanlığı'na ait kendi 

binalarında, (11 adedi geçici, 2 adedi belediye, 1 adet camii yaşatma 1 adet Devlet Hastanesi) olmak üzere 

15 adet Sağlık Ocağı geçici binalarda hizmet vermektedir. Sağlık Ocağı binaları İl Tipi ve Köy Tipi olmak 

üzere iki tiptir. 

Isparta İli'nde hastanelerde var olan toplam yatak sayısına göre yatak başına 141 kişi 

düşmektedir. Bu değer Türkiye için 430 dur. 

Doktor başına kişi olarak Türkiye'de 764, Isparta İli'nde 421 kişi düşmektedir. 

M.3.3.1.İlçelerdeki Sağlık Kurumları 

Merkez İlçe 

S.D.Ü. Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 

S.D.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi 

Isparta Devlet Hastanesi 

Isparta Doğum ve Çocuk Bakım Hastanesi 

Verem Savaş Dispanseri 

Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama Merkezi 

Gülkent Devlet Hastanesi 

Isparta Asker Hastanesi 

112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu 1 


Halk Sağlığı Laboratuarı 

Bağlar Sağlık Ocağı 

Bahçelievler Sağlık Ocağı 

Binbirevler Sağlık Ocağı 

Çelebiler Sağlık Ocağı 

Çünür Sağlık Ocağı 

Davraz Sağlık Ocağı 

Gülcü Sağlık Ocağı 

Gülistan Sağlık Ocağı 

Halıkent Sağlık Ocağı 

Karaağaç Sağlık Ocağı 

Kurtuluş Sağlık Ocağı 

Mehmet Tönge Sağlık Ocağı 

Sanayi Sağlık Ocağı 

Sermet Sağlık Ocağı 

Vatan Sağlık Ocağı 

Yedişehitler Sağlık Ocağı 

Yenice Sağlık Ocağı 

Zafer Sağlık Ocağı 

Aliköy- Küçük Hacılar Sağlık Ocağı 

Büyük Gökçeli Sağlık Ocağı 

Kuleönü Sağlık Ocağı 

Sav Sağlık Ocağı 

Aksu İlçesi 

112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu 

Aksu Sağlık Ocağı 

348


Yakaavşar Sağlık Ocağı 



Atabey Sağlık Ocağı 

İslamköy Sağlık Ocağı 


Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi 

Eğirdir Verem Savaş Dispanseri 


Eğirdir Sağlık Ocağı 

Bağıllı Sağlık Ocağı 

Balkırı Sağlık Ocağı 

Barla Sağlık Ocağı 

Gökçehöyük Sağlık Ocağı 

Pazarköy Sağlık Ocağı 

Sarıidris Sağlık Ocağı 

Tepeli Sağlık Ocağı 

Yuvalı Sağlık Ocağı 

Yukarı Gökdere Sağlık Ocağı 


Gelendost Devlet Hastanesi 


Gelendost Sağlık Ocağı 

Afşar Sağlık Ocağı 


Köke Sağlık Ocağı 

Yaka Sağlık Ocağı 


Yeşilköy Sağlık Ocağı 


Gönen Sağlık Ocağı 

Güneykent Sağlık Ocağı 



Keçiborlu Devlet Hastanesi 


Keçiborlu Sağlık Ocağı 

Aydoğmuş Sağlık Ocağı 

Kılıç Sağlık Ocağı 

Senir Sağlık Ocağı 


Senirkent Devlet Hastanesi 


Senirkent Sağlık Ocağı 

B.Kabaca Sağlık Ocağı 

Uluğbey Sağlık Ocağı 

Yassıören Sağlık Ocağı 


Sütçüler Devlet Hastanesi 

349



Ayvalıpınar Sağlık Ocağı 

Kasımlar Sağlık Ocağı 

Kesme Sağlık Ocağı 

Çandır Sağlık Ocağı 


Şarkikaraağaç Devlet Hastanesi 


Şarkikaraağaç 1 Nolu Sağlık Ocağı 

Şarkikaraağaç 2 Nolu Sağlık Ocağı 

Çarıksaraylar Sağlık Ocağı 

Çiçekpınar Sağlık Ocağı 

Göksöğüt Sağlık Ocağı 

Salur Sağlık Ocağı 

Belceğiz Sağlık Ocağı 

Gedikli Sağlık Ocağı 

Köprü Sağlık Ocağı 

Y.Dinek Sağlık Ocağı 


Uluborlu Devlet Hastanesi 

Uluborlu Sağlık Ocağı 



Yalvaç Devlet Hastanesi 

Yalvaç Doğum Ve Çocuk Bakımevi Hastanesi 

Yalvaç Verem Savaş Dispanseri 

112 Acil Yardım Ve Kurtarma İstasyonu 

Yalvaç 1 Nolu Sağlık Ocağı 



Bağkonak Sağlık Ocağı 

Çetince Sağlık Ocağı 

Dedeçam Sağlık Ocağı 

Hüyüklü Sağlık Ocağı 

Kozluçay Sağlık Ocağı 

Körküler Sağlık Ocağı 

Kumdanlı Sağlık Ocağı 

Kuyucak Sağlık Ocağı 

Özbayat Sağlık Ocağı 

Özgüney Sağlık Ocağı 

Sücüllü Sağlık Ocağı 

Tokmacık Sağlık Ocağı 

Yukarı Kaşıkara Sağlık Ocağı 


Yenişarbademli Sağlık Ocağı 


350


Sağlık Kurumları 

Devlet Hast. 

Doğum Evi 

Kemik Hast. 

Sağlık Ocakları 

Acs Ve Ap Merk. 

Halk Sağlığı. 

112 Acil Yardım 

Verem Savaş Dis. 

Kızılay Kan 

Merkezi 

Merkez 2 1 - 22 1 1 2 1 1 1 1 1 1 

Aksu - - - 2 - - 1 - - - - - - 

Atabey - - - 2 - - 1 - - - - - - 

Eğirdir - - 1 10 - - 1 1 - - - - - 

Gelendost 1 - - 7 - - 1 - - - - - - 

Gönen - - - 2 - - 1 - - - - - - 

Keçiborlu 1 - - 4 - - 1 - - - - - - 

Senirkent 1 - - 4 - - 1 - - - - - - 

Sütçüler 1 - - 5 - - 1 - - - - - - 

Şarkikaraağaç 1 - - 10 - - 1 - - - - - - 

Uluborlu 1 - - 1 - - 1 - - - - - - 

Yalvaç 1 1 - 16 - - 1 1 - - - - - 

Yenişarbademli - - - 1 - - 1 - - - - - - 

TOPLAM 9 2 1 86 1 1 14 3 1 1 1 1 1 

Tablo M.19. Isparta İl’i ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık Kurumları 

M.3.4.SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİSLER 

M.3.4.1.Bilimsel ve Sosyal Üniteler 

Süleyman Demirel Üniversitesinde toplam ve yaklaşık 35 000 öğrenci bulunmaktadır. Bu 

öğrenciler eğitim ve öğrenim çabalarının yanı sıra Üniversitede var olan bilimsel ve sosyal ünitelerde 

sağlanmış olan diğer olanaklardan da yararlanabilmektedir. Bu olanaklar aşağıda kısaca tanıtılmışlardır. 

Kütüphane : Üniversite kampüsünde modern ve çağdaş bir merkez olan Prof. Dr. Hasan Gürbüz 

Kütüphanesi ile çeşitli fakülte ve yüksekokullarda çok sayıda kitaplık bulunmaktadır. 

Türkçe ve yabancı dillerde 50 bini aşkın kitap kapasitesine sahip olan merkez kütüphanede gittikçe 

zenginleşen süreli yayın koleksiyonu bulunmaktadır 

Bilgi İşlem Merkezi : Bilgi İşlem Merkezi’nde yer alan sunucular ve iş istasyonlarının yanı sıra 

her fakültede multi medya destekli kişisel bilgisayarların yer aldığı öğrenci laboratuarları kurulmuştur. 

Bilgi İşlem Merkezi’nde tüm akademik ve idari birimler için eğitim, web, mail, ftp, hizmetlerinin yanı 

sıra çeşitli kurslar da verilmektedir. 

Üniversite ;ULAKNET (Ulusal Akademik Ağ) omurgası üzerinden sürekli internet bağlantısına 

sahiptir. 

Merkezi Araştırma Laboratuarı: Fen, Mühendislik ve Tıp bilim alanlarında ihtiyaç duyulan 

çeşitli bilimsel araştırmaların yapılabildiği ve sadece bölgenin değil, Türkiye’nin en gelişmiş donanımlara 

sahip laboratuarlarından birisidir. 

Kültür Merkezi : Merkez kampüste yer alan Kültür Merkezi’nde hem üniversite mensuplarının 

hem de Isparta halkının ilgisini çeken pek çok bilimsel sanatsal ve kültürel faaliyet düzenlemektedir. 

Ulusal ve uluslararası pek çok sanatçı ve topluluğun yanı sıra öğrenci etkinliklerine de ev sahipliği yapan 

; sempozyum, panel, konferans, konser, tiyatro gösterisi, sinema gibi geniş bir yelpaze ihtiyaca cevap 

veren Kültür Merkezi’nde resim sergisi, el sanatları sergisinin açılabileceği bir fuaye de bulunmaktadır. 

S.D.Ü. Radyosu: 1994 yılında üniversitenin enformasyon ve halkla ilişkiler faaliyetine katkıda 

bulunmak, araştırma ve derleme çalışmaları yapmak, radyo ve televizyon yayıncılığı ile bölge halkının ve 

özellikle üniversite gençliğinin iletişim ihtiyacını karşılamak, fakülte ve yüksekokullarımızın iletişim 

alanında eğitim-öğretim veren bölüm veya programlarına uygulama alanı yaratmak amaçlarıyla kurulan 

Radyo-TV Merkezi’nin bünyesinde Üniversite FM adıyla radyo uygulamaları yapılmaktadır. 

Tıp Fak. Hast 

Diş Hek. Hast 

Özel Tıp Merkezi 

Özel Hastane 

351


Üniversite FM Radyosu yayınları, internetten sesli ve görüntülü olarak, 24 saat dinlenebilmektedir. 

Radyo-TV Merkezi, ayrıca bir derleme çalışması başlatmış ve yörede yapılan araştırma ve kayıtların 

işlendiği Isparta Folkloru-1 isimli ilk Müzik CD’sini Türk kültür dünyasına kazandırmıştır. 

M.3.4.2.Sosyal Hizmetler 

Kreş , 1996 yılından bu yana hizmet vermektedir. 

Isparta’daki öğrenciler, çoğunlukla Merkez Kampüste bulunan YURT-KUR Genel 

Müdürlüğü’nün yurtlarında barınmaktadırlar. Kredi Yurtlar Kurumu’na bağlı olarak üniversite 

birimlerinin bulunduğu yerleşim birimlerindeki yurtlarda 3294 kız, 3078 erkek olmak üzere toplam 6372 

öğrenci barınabilmektedir. 

Kısmi Zamanlı (Part-Time) Çalışma Üniversite’de istekli ve yetenekli öğrencilere çeşitli 

birimlerde kısmi zamanlı olarak çalışma ve gelir elde etme imkanı sunulmaktadır 

Üniversitede öğrenim gören başarılı ve gelir düzeyi düşük öğrencilere Öğrenci Sosyal Hizmetler 

Bütçesinden burs, üstün başarı bursu, öğrenci asistanlığı, beslenme, kırtasiye adı altında yapılan 

yardımlardır. 

1998 yılı içinde ilk öğrenci kulüpleri kurulmuştur. 2001 yılında da kulüplerin kurulmasına hız verilerek 

sayıları artırılmıştır. Havacılık, Halk Oyunları, Tiyatro, Çevre, Müzik, Radyo, Briç ve Satranç, Kitap, 

Ekonomi, Su Sporları, Gıda, Atatürkçü Gençlik, Edebiyat, Teknoloji, Türk Sanat Müziği Topluluğu, Türk 

Halk Müziği Topluluğu, Çoksesli Müzik Topluluğu Kulüpleri faaliyetlerini sürdürmektedir. 

M.3.4.3.İlçelerdeki Spor Tesisleri 

Merkez İlçe 

Atatürk Şehir Stadyumu 

1950 yılında toprak yüzeyli olarak yapılan Atatürk Şehir stadyumu ve dış saha çimlendirilmiştir. 

Stadyumun 9.500 seyirci kapasitesi vardır. 6 kulvarlı atletizm pisti, elektronik skor bordu bulunmaktadır. 

Kapalı tribünün altında Halter antrenman Salonu, Sosyal Tesis gibi bölümler, ilave kapalı tribünün alt 

kısmı sporcu lokali,Kondisyon salonu, dış kısmı da çay bahçesi olarak hizmete açılmıştır. 

6 Mart Salonu 

1965 yılında hizmete giren spor salonunda okul ve kulüp müsabakaları ile grup müsabakaları 

oynanmaktadır. Ayrıca halk oyunları vb… çeşitli etkinlikler de yapılmaktadır. Salonda Sporcu Sağlık Merkezi 

ve Sicil Lisans Servisi bulunmaktadır. 

Milli Egemenlik Spor Kompleksi 

Spor kompleksi’nin yer aldığı 23.278 m 2’ lik alan Isparta Belediyesi’nce Gençlik ve Spor İl 

Müdürlüğü’ne 49 yıllığına tahsis edilmiştir. Spor kompleksi içerisinde Futbol sahası, açık oyun alanları ve çok 

amaçlı spor tesisleri yer almaktadır. 

Tahsin Bilginer Kapalı Yüzme havuzu 

1976 yılında yapımına başlanılan kapalı yüzme havuzu inşaatı 1993 yılında tamamlanarak hizmete 

açılmıştır. Yarı Olimpik, 25 metre uzunluğunda 6 kulvarlı olan havuzda bir de çırpınma havuzu mevcuttur. 

Süleyman Demirel Üniversitesi Spor Tesisleri 

1990 yılında yapımına başlanılan Okul ve Antreman Spor Salonu inşaatı, 1994 yılında inşaat 

tamamlanmıştır. Kampüs içerisinde yer alan 8 kulvarlı nizami çim zeminli futbol sahası yapılmış Sporcu 

Hizmet Binası inşa edilmiştir. 

Büyük Gökçeli Kasabası 

Mülkiyeti Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne ait olan alana, toprak zeminli 60x90 ebadında saha 


Atış Poligonu 

Merkez İlçe’de Çünür mahallesi’nde 20.000 m 2’ lik alan atış poligonu olarak düzenlenmiştir. 

352

Isparta Gençlik Merkezi 


Gençlerin öğrenim ve çalışma alanlarının dışında kalan serbest zamanlarını ilgi, istek ve yetenekleri 

doğrultusunda sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerle değerlendirmek amacıyla yıl içerisinde çeşitli etkinlikler 

yapılmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir. 

Gençlerin boş zamanlarını değerlendirmesi ve yeteneklerinin geliştirilmesi için Bağlama, Gitar, 

İngilizce, Badminton, Satranç, Resim, Halk oyunları, Türk Halk Müziği, İzcilik Faaliyetleri gibi çeşitli ücretsiz 

kurslar düzenlemektedir. 

Her yıl 15-21 Mayıs tarihlerini içine alan haftanın Gençlik Haftası olarak kutlamalarında Ankara’da 

yapılacak olan kutlamalara katılmak üzere İl Temsilcisi gencin seçilerek gönderilmesi hafta ile ilgili spor 

müsabakaları, gençlik yürüyüşü ve ödüllü yarışmalar düzenlenmektedir. 

Gençlik ve Spor Müdürlüğünce tertiplenen Merkez Gençlik ve Doğa Kampları ile ilgili gerekli 

duyurular Milli Eğitim Müdürlüğü ve yerel basım yoluyla duyurular yapılarak kampa katılacak gençlerin 

kayıtları yapılmaktadır. 

Gençlik ve Spor Müdürlüğünün talimatları doğrultusunda her yıl geleneksel olarak Bilecik ve 

Çanakkale’ye geziler düzenlenmektedir. 

Isparta İli’nin ilçelerindeki spor tesisleri topluca Tablo M.20’de verilmiş, ilçelerdeki spor tesisleri 

kısaca tanıtılmışlardır. 

Aksu İlçesi 

İlçelerdeki Spor Tesisleri 

İlçe Adları 

Futbol sahası Halı Sahası Kapalı Spor Salonu 

Aksu 1 

Atabey 1 1 1 

Eğirdir 3 1 1 

Gelendost 3 

Gönen 2 1 

Keçiborlu 4 1 1 

Senirkent 3 1 1 

Sütçüler 1 

Ş.Karaağaç 2 1 

Uluborlu 1 1 1 

Yalvaç 1 1 1 

Y.Bademli 1 1 

Tablo M.20. Isparta İlinin İlçelerindeki Spor Tesisleri 

3074 sayılı kanuna göre akaryakıt Tüketim Fonundan temin edilen ödenekle toprak zeminli tel örgülü 

saha yapılmış olup, üst tabaka ıslahı tamamlanmıştır. 


1990 yılında toprak zeminli, iç tel örgülü futbol sahası yapılmıştır. Bu saha, 1998 yılı içinde 

çimlendirilmiştir. Ayrıca ilçede halı saha yapımı gerçekleştirilmiştir.1994 yılı yatırım programına dâhil edilen 

spor salonu inşaat çalışmaları 2003 yılında tamamlanmıştır. 


Eğirdir ilçesinde, Eğirdir Belediyesi tarafından göl doldurulmak suretiyle elde edilen alan üzerine çim 

zeminli futbol sahası, sporcu hizmet binası, Portatif tribün, çevre duvarları yapılmıştır. Spor salonu 2003 

yılında tamamlanmıştır. 

Yukarı Gökdere – Balkırı: Yukarı Gökdere ve Balkırı köylerine 60x90 metre abadında bir futbol 

sahası yapılmıştır. 


Bir futbol sahası, sporcu soyunma odası, 3 ünite portatif tribün bulunmaktadır. 

353


Yaka Kasabası : 90x60 metre ebadında tabii çim zeminli futbol bir futbol vardır. 

Yenice Köyü: 70x105 metre ebadında toprak zeminli futbol sahası vardır. 

Avşar Köyü: Toprak zeminli futbol sahası ve oyun alanları mevcuttur. 


Gönen ilçe Stadyumu ve halı saha çalışmaları tamamlanmıştır. Anadolu Öğretmen Lisesi Kapalı 

Spor Salonu özellikle öğrenci ve geçlerin sportif faaliyetlerinde kullanılmaktadır. 

Güneykent Kasabası: Futbol sahası mevcuttur. 

Keçiborlu İçesi 

Portatif tribünlü, iç tel örgülü, çim zeminli futbol sahası, sporcu hizmet binası, ayrıca betonarme 

tribünü vardır. Mevcut spor salonunun yanında halı saha ile spor tesisleri mevcuttur. Kılıç, Senir ve 

Aydoğmuş Kasabalarında futbol sahaları bulunmaktadır. 


Portatif tribünlü, iç tel örgülü atletizm pisti, doğal çimli futbol sahası, antrenman futbol sahası, halı 

saha ve spor salonu tesisleri vardır 

Büyükkabaca Kasabası: 3 ünite portatif tribünü olan, içi tel örülü toprak zeminli futbol sahası 

vardır. 


Kulüplerin antrenmanlarını yapabilmeleri için Çobanisa Köyü’ne bir adet saha yapılmıştır. Merkezi 

futbol sahası yapımı devam etmektedir. 


Çim yüzeyli Mehmet Akif Ersoy Futbol Sahası sporcu soyunma odası ve 5 ünite portatif tribünü 

olan bir saha mevcuttur. Çim sahanın yan tarafına toprak yüzeyli antreman futbol sahası ve 6 ünitelik 

portatif tribünü vardır. Spor salonu 500 kişiliktir. 


Uluborlu ilçesinde bir spor salonu ve toprak zeminli futbol sahası mevcuttur. Futbol sahasının ihata 

duvarı, iç tel örgüsü ve drenaj işleri yılında tamamlanmıştır. 


105x70m ölçülerinde olan saha çim ile kaplıdır. Ayrıca Sporcu Hizmet Binası vardır. Tamamı 

kapalı, 3000 kapasiteli tribün bulunmaktadır. Spor Kompleksi içindeki basketbol, voleybol ve tenis 

sahaları ışıklandırılmıştır. Mesut Yılmaz Kapalı Spor Salonu1998 yılında tamamlanarak hizmete 

açılmıştır. 

Kumadanlı, Tokmacık, Hüyüklü, Kozluçay, Körküler, Bağkonak, Sücüllü Kasabaları ile 

A.Kaşıkara, Korukaya ve Eğriler Köyleri Spor Alanlarıdır. 

Bu yerleşim birimlerinde toprak yüzeyli futbol sahaları vardır. Kale direkleri dikilmiştir. 

Tokmacılık, Kumdanlı, Çetince ve Kozluçay kasabalarının futbol sahalarının iç tel örgüsü mevcuttur. 


Futbol sahası ve halı saha mevcuttur. 

M.3.4.4.Doğa Sporları 

Yukarıda anılan spor tesislerinin yanı sıra tesisi olan ya da olmaya ancak spor yapmaya elverişli kimi 

olanaklara da değinmek gerekmektedir. 

354

* Dağcılık 

Davras Dağı 


Dağcılık sporu için mükemmel parkurlara sahip olan 2637m. Rakımlı Davras Dağı hem yaz hem de kış 

tırmanışları için idealdir. 

İki rotadan tırmanılabilen zirvenin gerek amatör ve gerekse profesyonel dağcılara yönelik tırmanışla 

zirve yapılabilen Davras Dağı’nın zirvesinden, Isparta ile Eğridir Gölü’ nün doyumsuz manzarası izlenebilir. 

Kışın tamamen karla kaplı olan Davras Dağı’nda tur kayağı yapmak isteyenler için mükemmel parkurlar 

vardır. 

Barla Dağı 

Eğridir’in batısında 2798 m rakıma sahip Barla Dağı, Eğridir gölüne hâkim görüntüsü ile zirve 

yapanlara harika manzaralar sunmaktadır. Ayrıca Barla dağı, kış tırmanışlarında kuzey yamacından tırmanmak 

isteyen dağcılara zevkli tırmanma imkânları vermektedir. 

Dedegöl Dağı 

Isparta yöresinin en yüksek dağı olan Dedegöl dağı 2998m. rakımlı zirvesi ile dağcılık sporuna gönül 

verenlerin yoğun ilgisini çekmektedir. Genelde yaz tırmanışları için tercih edilen Dedegöl dağının zor olduğu 

kadar zevkli tırmanma parkurları, yerli yabancı dağcılar tarafından tercih edilmektedir. Kış aylarında dağın 

eteklerine kadar inen kar yağışı sebebiyle kış tırmanışlarını sevenler için oldukça güzel parkurlar 


Akdağ 

Yaz ve kış tırmanışlarına elverişli parkurlara sahip olan Akdağ, Isparta İl merkezinin güneyinde, 2420 

m. yüksekliktedir. 

Sarp Dağı 

Sütçüler bölgesinde 2548m. yüksekliktedir ve iki zirveye sahiptir. Çeşitli tırmanma rotalarının 

bulunduğu dağın, sarp kayalıkları ve dağcılık sporunu sevenlere değişik imkânlar sunmaktadır. 

Bozburun Dağı 

Davras Dağı’nın bir kolu olarak da bilinen dağ, Eğirdir ilçesinin güneyinde 2109 m. yüksekliktedir. 

Doğa yürüyüşlerine uygun parkurları ve manzarasıyla ilgi çekmektedir. 

Eğirdir Sivrisi 

Eğirdir ilçe merkezini ikiye bölen, 1749m. rakımlı, yüksek tepelerinde çeşitli uygarlıklara yer vermiş, 

üzerinde Prostanna antik kentini barındırmış ve panoramik görüntüsüyle tırmananları büyüleyen, sivri 

kayalıklardan oluşan bir tepedir. 

* Yamaç Paraşütü 

Isparta, hava sporlarının yapıldığı elverişli alanlara sahiptir. Yamaç paraşütçülüğü Eğirdir ilçesi’nde 

Karatepe mevkiinde 550 – 650m. Kuzey ve 350m. Güney, Akpınar köyü 250m. Kuzeydoğu, Eğirdir sivrisi 

1700m. Kuzeydoğu ve Davras dağı Kış Sporları Turizm Merkezi 1800m. Doğu pistlerinden yapılmaktadır. 

Uçuş pist alanlarına araçla ulaşım imkânları mevcut olup, single ve Tandem uçuşları yapılmaktadır. Isparta’da 

havacılık sporunun gelişmesi için Süleyman Demirel Üniversitesi bünyesinde bir Havacılık Kulübü 

kurulmuştur. Kulüp çalışmaları içerisinde eğitim amaçlı kurslar verilmektedir. S.D.Ü Havacılık Kulübünce 

uçuş yapılan bölgeler : Senirce, Bayat, Eğirdir, Sakal Tepesi , Kızıldağ, Davras tır. 

* Kış Sporları 

Davras Kış Sporları Merkezi 

Isparta il merkezine 26 km, Antalya İl merkezine ise 154 km uzaklıkta ve Süleyman Demirel 

Havalimanına 58 km. mesafede bulunan Davras Kayak Merkezi günübirlik turlar ve uzun süreli tatiller için 

yararlanılacak bir kış sporları merkezidir. 

Kayak merkezinden Eğridir gölünün manzarası seyredilebilir. Doğal dokunun yumuşaklığı ve 

mükemmel kar kalitesi ile amatör kayakçılara tehlikesiz rotalar, profosyonel kayakçılara ise 4 km.’ye ulaşan 

parkurlara sahiptir. 

355


Saatte 1000 kişi taşıyabilen 1211m. Uzunluğundaki telesiyej ile dağ evine ulaşılır. Burada Kuzey 

Disiplini, Alp Disiplini, Tur Kayağı, Snow Board, Tele Mark, Dağcılık, Botanik Gözlemcilik ya da Trekking 

aktivitelerinden biri gerçekleştirilebilir. 

Davras Kayak Evi 50 yatak kapasitesine ve 150 kişilik lokantaya sahiptir. Ayrıca S.D. Üniversitesi’nce 

120 yatak kapasiteli bir otel inşaatı çalışmalarına başlanılmıştır. Bu tesislerin yanı sıra İl merkezinde ve Eğirdir 

ilçesinde bulunan toplam 600 yatak kapasiteli otellerden faydalanmak da mümkündür. 

* Su Sporları 

Eğridir Gölü’nde Yüzme, yelken, sörf ve kürek gibi spor branşlarının yani sıra balık avcılığı da 

yapılabilmektedir. 

Eğridir ilçesinin 29 km güneyinde bulunan Kovada Milli Parkı’nda amatör balık avcılığı, su sporları, 

kuş gözlemciliği, dağcılık, trekking ve kamp yapma imkânları bulunmaktadır. 

M.3.5.ENDÜSTRİYEL YAPILAR 

ÜN-SÜT İşletmesi: Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümüne bağlı olarak faaliyet gösteren bir 

işletmedir. 

Danabank İşletmesi: Üniversitenin önemli projelerinden biri olan ve kısaca “Danabank” ismiyle 

adlandırılan İşletmede; açık alanda hayvan besiciliği yapılan, Ziraat Fakültesi öğrencilerinin uygulamalı 

olarak eğitim-öğretim almalarını sağlayan, aynı zamanda üretim yapan bir işletme konumundadır. 

Konukevleri ve Uygulama Otelleri: Isparta İl merkezinde bulunan konukevi ile Isparta’ya bağlı 

Eğirdir ilçesinde bulunan Mavigöl Uygulama Oteli, Kuşadası’nda bulunan Uygulama Oteli, Üniversitece 

işletilen ve aynı zamanda öğrencilerin uygulamalı olarak eğitim gördüğü birimlerdir. 

Sağlık Hizmetleri : Üniversiteye bağlı öğrenci ve personelin, muayene ve tedavileri merkez kampüste 

Sağlık, Kültür ve Spor Dairesi’ne bağlı Mediko Sosyal Merkezi’nde, diğer birimlerde ise o bölgenin Sağlık 

Bakanlığı’na bağlı sağlık merkezlerinde yapılmaktadır. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi de Sağlık, 

Kültür ve Spor Dairesi bünyesinde 1999 tarihinde kurulmuştur. 

M.3.6.GÖÇER VE HAREKETLİ BARINAKLAR 

Kentte göçer ve hareketli barınaklar, şantiye binaları hariç yok denecek kadar azdır. 

M.3.7.OTEL-MOTEL VE TURİZM AMAÇLI DİĞER YAPILAR 

Turistik amaçlı bina olarak kentte oteller ve mesirelik alanlar dışında yerler bulunmaktadır. Isparta, 

Antalya ve Kemer’den Konya ve Nevşehir turizm bölgelerine giden ikinci sınıf tur güzergahı 

üzerindedir.Gölcük ve Isparta’da yapılacak olan tesisler hizmete sunulduğunda Isparta Kongre Turizmi 

açısından da elverişli bir potansiyele sahip olacaktır. İlimiz dahilinde bulunan Turizm Bakanlığı’ndan turizm 

işletmeli belgeli binalar yapı tarzı ve mimari özellikleri bakımından çevre ile uyumlu olup, herhangi bir 

olumsuzluk bulunmamaktadır. Ayrıca turizm işletme belgeli tesislerin yerel yönetim ile de çevre konusunda 

bir olumsuzluğu yoktur. 

M.3.8.BÜROLAR VE DÜKKANLAR 

Kent merkezi 70-80 ha. Alanı kapsamakta olup bürolar 2. ve 3. katlarda ticari faaliyetler ise zemin 

katlardadır. İş merkezi olarak yapılan binalarda’ da 2. katlar ticari olarak çalışmamış daha sonra büro olarak 

gelişmektedir. Kent merkezi kuzey yönünde şehir formu doğrultusunda gelişmektedir. 

M.3.9.KIRSAL ALANDA YAPILAŞMA 

Kırsal alanlardaki yapılaşma 3194 sayılı İmar Kanununa göre düzenlenmiş Plansız Alanlar İmar 

Yönetmeliği esaslarına göre Valiliğimiz (Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü) denetim ve kontrolünde 

yapılmaktadır.Kırsal alandaki konutlar kargir (taş+tuğla) veya betonarme karkas yapı tarzında iki kata 

müsadeli olarak yapılmaktadır. Kırsal kesimdeki vatandaşlarımızın büyük bölümü ziraat ve hayvancılıkla 

uğraştıklarından konuların alt katı (zemin kat) depo veya hayvan barınağı olarak kullanılmaktadır. 

M.3.10.YEREL MİMARİ ÖZELLİKLER 

Yeni yapılan binalarda yerel mimari özellik kaybolmuş yinede örf ve ananeler doğrultusunda 

kapalılık devam ettiği için binalar bahçe duvarları ile çevrilmektedir. 

356

M.3.11.BİNA YAPIMINDA KULLANILAN YEREL MATERYALLER 

Binalarda yerel olarak pomza madeninden yapılan biriket kullanılmaktadır. 


M.4.SOSYO-EKONOMİK YAPI 

M.4.1.İŞ ALANLARI VE İŞSİZLİK 

M.4.1.1.Isparta İli’nin Ekonomik Yapısına Genel Bakış 

Isparta İli, Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) açısından 1997 değerlerine göre 42. sıradadır. Yine aynı 

yılın değerlerine göre kişi başına düşen GSMH ‘ ya göre yapılan sıralamada il, 41 sırada yer almaktadır. Kişi 

başına düşen genel bütçe gelirleri açısından illere göre yapılan sıralamada ise Isparta İli 31. sıradadır. Kişi 

başına banka mevduatı sıralamasında da yine il, 22.sırada bulunmaktadır. Isparta ili tarımsal üretim 

değerlerine göre ülke sıralamasında 43. ilkonumundadır. İldeki üretim Türkiye tarımsal ürün değerinin % 0.9‘ 

u kadardır. 

Isparta İli’nin ekonomik yapısında en baskın sektör tarım sektörüdür. Buna karşın ilde sulanabilir 

arazinin az miktarda olması sebebiyle il tarla tarımında büyük bir gelişme kaydedilmemiştir. Bu nedenle tıbbi 

ve aromatik bitki, kiraz, elma üretimi öne çıkmakta kesme çiçekçilik sektörüne yönelim gözlenmektedir. 

Isparta İli’nin gelecekteki ekonomik yapısı ile ilgili modellerin oluşturulabilmesi için il ekonomisinin 

sektörleri analiz edilmeli ve bu sektörlerin ülke ve bölge ekonomisi içinde durdukları yer belirlenmelidir. Bu 

amaçla Batı Akdeniz Bölgesi illeri içinde sektörel uzmanlaşma değerleri hesaplanmış ve aşağıdaki Tabloda 

belirtilmiştir. Bu değerlerin hesaplanmasında karşılaştırma değeri olarak yine Türkiye değerleri kullanılmıştır. 

Yığılma Katsayıları 

Sektörler Isparta Antalya Burdur 

Tarım 1,1762 1,0265 1,2430 

Maden 0,2873 0,2121 0,3698 

İmalat 0,6309 0,4123 0,6254 

E.G.S. 0,7362 0,5868 0,7860 

İnşaat 0,9532 1,1473 0,7345 

Ticaret 0,5925 1,8675 0,6324 

U.H.D. 0,6272 1,1140 0,8986 

Ml + İş 0,4898 1,0427 0,5920 

Top.Hz 1,1959 0,8299 0,9804 

Tablo M.21. Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde İşgücü Yığılma Katsayıları 

Sektör Türkiye Isparta İli 

Ziraat, avcılık, ormancılık ve balıkçılık 36,00 56,90 

Madencilik ve taş ocakçılığı 0,38 0,11 

İmalat sanayi 16,86 7,95 

Elektrik, gaz ve suyu 0,42 0,28 

İnşaat 6,32 4,39 

Toptan ve perakende ticaret, lokanta ve oteller 17,69 5,73 

Ulaştırma, haberleşme ve depolama 4,94 2,06 

Mali kurumlar, sigorta, taşınmaz mallara ait işler 

ve kurumları yardımcı iş hizmetleri 

3,29 1,52 

Toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetler 14,11 21,04 

İyi tanımlanmamış faaliyetler - 0,03 

Toplam 100 100 

Tablo M.22. Türkiye Ve Antalya – Burdur - Isparta İller İşgücü Sektörel Oransal Dağılımı, 2000 Yılı 

Kaynak: TÜİK Yayınları 

357


Tablo M.21 incelendiğinde Isparta İli’nde Tarım sektörünün, Türkiye’nin değerlerinin üstünde bir 

oransal değere sahip olduğu görülmektedir. Ticaret sektörü ise Türkiye ve bölge illerinin altında bir değere 

sahiptir. Toplum Hizmetleri ise Türkiye ve bölge illerinin oransal değerinin üstünde bir değere sahiptir. 

Özellikle toplum hizmetlerinin yüksekliği, İl nüfusunun küçüklüğü içinde üniversitenin varlığından 

kaynaklanan bir gelişme ile açıklanabilir. Ancak ticaret sektöründeki iller ve Türkiye’ye göreli düşüklüğü İlin 

çok geniş bir hinterlanda sahip olmadığının göstergesidir. 

Bu özellikleri ile il giderek intansif ve / veya organik tarımda gelişen, ihracat olanaklarını artıran bir il 

olarak yaşamını sürdürecektir. 

Antalya 

İller 

Uzmanlaşma 

Gösteren Sektörler 

Yığılma Katsayıları 

Isparta Top.Hz. 1,1959 

Tarım 1,1762 

Antalya Ticaret 1,8675 

İnşaat 1,1473 

U.H.D. 1,114 

Ml + İş 1,0427 

Tarım 1,0265 

Burdur Tarım 1,243 

Tablo M.23. Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde Türkiye Ortalamasının Üzerinde 

İşgücü Yığılması ve Uzmanlaşma Gösteren Sektörler 

Çalışabilir 

Nüfus 

Oranı 

Ekonomik 

Faaliyete 

Katılan 

Nüfus 

Ekonomik 

Faaliyete 

Katılma 

Oranı 

Toplam Çalışabilir 

İşsizlik 

Nüfus Nüfus 

İşsiz Oranı 

1719751 1372668 79.8 825359 60.1 64845 7,9 

Burdur 

256803 209483 81.6 115972 55.4 4594 3,5 

Isparta 

513681 414772 80.7 237543 57.3 15206 6,4 

Batı 

Akdeniz 2490235 1996923 80.7 1178874 57.6 84645 5,9 

Tablo M.24. Batı Akdeniz Bölgesinde İşgücü Durumu, 2000 (Kaynak: DIE, 2000) 

Tabloda görüldüğü gibi, Isparta İli’nde nüfus artışı ile birlikte çalışabilir nüfus oranı artarken; ekonomik 

faaliyete katılma oranı azalmıştır. Bunun yanı sıra Isparta İli, Batı Akdeniz Bölgesi içinde değerlendirildiği 

zaman Bölge oranları ile hemen hemen aynı oranlara sahip olduğu görülmektedir. İşsizlik oranı bölge işsizlik 

oranına göre biraz daha yüksektir 

Ekonomik 

Faaliyete 

Katılan Nüfus 

Ekonomik 

Faaliyete 

Katılma Oranı 

Toplam Nüfus 


Nüfus 


Nüfus Oranı 

1980 350116 254306 72.6 165695 65.2 

1985 382844 283196 74.0 178918 63.2 

1990 434771 332723 76.5 208980 62.8 

2000 513681 414772 80.7 237543 57.3 

Tablo M .25: Isparta İli’nde Ekonomik Faaliyete Katılma Durumu, 1980-2000 Kaynak : TÜİK 2000 

Isparta İli’nde son 20 yıllık dönemde ekonomik faaliyete katılma oranı düşmektedir. Kadın nüfusun 

işgücüne katılma oranı, erkek nüfusun işgücüne katılma oranından daha hızlı düşüş göstermektedir. Bu 

durumun sebebi kadın nüfusun kent içinde, kırsal kesimde görüldüğü kadar yoğun olarak istihdam 

edilmemesidir. 

Isparta İli’nde 1980-2000 yılları arasındaki 20 yıllık süreçte istihdam edilen kadın ve erkek nüfusunun 

ve toplam nüfusun endeks değerlerle değişimi incelenmiştir. Kadın nüfusun istihdamı 1985 ve 1990 yıllarında 

erkek nüfusun istihdamından oransal olarak fazla iken; 2000 yılına gelindiğinde kadın nüfusun istihdamında 

gerileme görülmüştür 

358


160 

140 



80 

60 

40 

20 

0 

1980 1985 1990 2000 

İstihdam Toplam İstihdam Erkek İstihdam Kadın 

GRAFİK M.1. Isparta İli’nde İstihdam Edilen Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı (Kaynak: TÜİK, 2000) 

Isparta İli’nde 1980-2000 yılları arasındaki 20 yıllık süreçte işsiz nüfusun gelişimi incelendiğinde işsiz 

nüfusun oldukça yüksek bir hızda arttığı görülmektedir. Kadın nüfusta işsizlik artışı erkek nüfusta olduğundan 

fazladır. 








0 

1980 1985 1990 2000 

İşsiz Toplam İşsiz Erkek İşsiz Kadın 

GRAFİK .2. Isparta İli’nde İşsiz Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı (Kaynak: TÜİK, 2000) 

İSTİHDAM 

iŞSİZ 

Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 

YIL Nüfus Endeks Nüfus Endeks Nüfus Endeks Nüfus Endeks Nüfus Endeks Nüfus Endeks 

1980 350116 100 182383 100 167733 100 4304 100 3574 100 730 100 

1985 382844 109 198171 109 184673 110 6717 156 5605 157 1112 152 

1990 434771 124 224403 123 210368 125 10105 235 7390 207 2715 372 

2000 513681 147 270782 148 242899 145 15206 353 10638 298 4568 626 

Tablo M.26. Isparta İli’nde İstihdam Edilen ve İşsiz Nüfus Endeksleri, 1980-2000 

12 ve daha yukarı yaştaki nüfus, İşgücü olarak tanımlandığına göre ; bu nüfusun istihdamı, işsizlik 

oranı ve işgücüne dahil olmayan nüfus, sosyal yapıya ilişkin önemli ip uçları vermektedir. 

12 ve Daha Yukarı Yaş İşgücüne Katılma İşsizlik Oranı İşgücüne Dahil 

Sayım Yılları 

Oranı 

Oranı 

Olmayan Nüfus 

T E K T E K T E K T E K 

1980 72.6 73.2 72.0 65.2 79.3 49.5 2.6 3.4 1.2 24.7 14.2 36.1 

1985 74.0 74.3 73.7 63.2 78.2 46.9 3.8 4.9 1.7 26.9 15.7 38.9 

1990 76.5 76.6 76.5 62.8 77.8 46.8 4.8 5.5 3.6 28.0 16.9 39.9 

2000 80.7 81.1 80.3 57.3 69.1 43.9 6.4 7.0 5.3 34.5 25.0 45.0 

Batı Akdeniz 80.7 80.8 80.6 57.6 70.6 43.8 6.3 6.8 5.5 34.2 23.7 45.2 

Türkiye 76.3 75.8 76.8 49.9 73.7 26.6 6.5 6.6 6.3 35.0 18.2 51.64 

Tablo M.27. Cinsiyete Göre İşgücü Durumu 

Kaynak: 2000 Genel Nüfus Sayımı, Isparta- TÜİK 

359


12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun işgücüne katılma oranı özellikle 1980-2000 yılları arasında düşüş 

göstermiş, işsizlik oranında ise artış olmuştur. Bu durum hem erkek hem kadın nüfus için aynı şekilde 

gözlenmektedir. 

İşgücüne dahil olmayan önemli bir nüfus bulunmaktadır. İşgücüne katılmayan nüfusun büyük oranı 

kadınlarda görülmektedir. Isparta İli’nde cinsiyete göre işgücü durumu incelendiğinde; bölge değerleri ile 

büyük farklılıklar yoktur. Ancak ülke değerleri ile karşılaştırıldığında; işsizlik oranının geride olmasına karşın 

erkek nüfus’taki işsizlik oranının yüksek olduğu, işgücüne katılma oranının erkekler için düşük olmasına karşı 

Isparta kadın nüfusunun işgücüne katılma oranının ülke oranına göre yüksek olduğu görülmektedir. 

Sayım Yılları Emekli Ev Kadını Öğrenci Diğer Bilinmeyen 

T E K T E K T E K T E K T E K 

1980 4.2 12.6 0.5 60.0 - 85.7 25.1 54.8 12.4 9.2 27.3 1.4 1.6 5.3 0.0 

1985 6.3 19.2 0.7 58.7 - 84.3 25.9 54.3 13.6 9.0 26.5 1.4 - - - 

1990 8.5 24.3 1.3 53.7 - 77.9 30.7 58.2 18.2 7.2 17.6 2.5 - - - 

2000 13.4 28.8 3.8 40.9 - 66.2 37.5 55.6 26.2 8.3 15.6 3.7 - - - 

B.Akdeniz 13.8 29.8 4.9 45.1 - 70.1 30.1 46.2 21.0 11.0 23.9 4.0 - - - 

Türkiye 9.8 30.5 2.6 53.3 - 72.1 12.5 29.1 6.7 24.4 40.4 18.6 - - - 

Tablo M.28. Çalışamama Nedenine Göre İş Gücünde Olmayan Nüfus ( % ) 

360 

Kaynak: 2000 Genel Nüfus Sayımı, Isparta- TÜİK 

Tabloda emekli toplamının giderek arttığı, toplam içinde erkek nüfusun önemli bir ağırlığı olduğu 

görülmektedir. Çalışmayan iş gücü içinde ev kadınlarının oranı giderek azalmaktadır. Isparta İli’nde 

çalışamama nedenine göre inceleme yapıldığında yine bölgesel anlamda büyük farklılıklar olmadığı 

görülmektedir. Ancak ülke değerlerine bakıldığında; ev kadını oranının düşük olduğu, öğrenci oranının hem 

toplamda hem erkek ve kadın nüfus açısından çok yüksek değerde olduğu görülmektedir. 

M.4.2.GÖÇLER 

İlimizin genel olarak nüfusunun % 58,71’i şehir ve kasabalarda, % 41,29’u köylerde oturmaktadır. Şehir 

nüfusunun artış nedenlerinden biri de kasabaların ilçe, büyük köylerin de kasaba olmasından 

kaynaklanmaktadır. Köy nüfuslarında önemli düşüşlerin 1990-2000 yılları arasında olduğu ve şehir nüfusunun 

bu nedenle büyük ölçüde arttığı görülmektedir. Köylerden şehre olan göçün sebebi ise iş imkanının ve ticaretin 

şehirde daha fazla olması, ortaöğretim ve yüksek okulların da şehirde bulunmasıdır. Bilindiği gibi nüfus 

artışları bir ilin sosyal ve ekonomik pozisyonuna bağlıdır, ilimizde nüfus artışı doğum ve göçler nedeniyle 

oluşmaktadır. 

M.4.3.GÖÇEBE İŞÇİLER (MEVSİMLİK) 

İlimizde göçebe ve mevsimlik işçiler yok denecek kadar azdır. Bunun nedeni yeterli tarım ve 

endüstri alanlarının bulunmayışıdır. 

M.4.4.KENT TOPRAĞININ MÜLKİYET DAĞILIMI 

Isparta da genelde arazi sahipliği şahıs elinde olup kamu hazine belediye arazisi yok denecek kadar 

azdır. Şahıs arazileri ise ortalama 2-5 bin m2 lik büyüklüklerdedir. 

Arazi mülkiyeti bilgileri, 1/100.000 ölçeğin elverdiği ayrıntıda ve kullanılabilir düzeyde 

bulunmamaktadır. Ancak, orman, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki alanlar gibi çok geniş alanlar, yasal 

statüleri gereğince kullanım kararı getirilebilen alanlardır. Bu alanlar dışında kalan alanlar da özel mülkiyete 

konudur. 

M.4.5.KONUT YAPIM SÜREÇLERİ 

İlimizde toplu konut alanları ihtiyaca cevap verecek şekilde yeterlidir. Son beş yıl içinde Mavi Kent 

Toplu Konut Alanı, Doğru Kent Toplu Konut Alanı ve Gölcük yolu güneyi Toplu Konut Alanları imara 

açılmıştır. Bu alanda inşaatlar başlamıştır. Ayrıca şehir merkezinde yap-satçı müteahhitlerin inşaatları da 

mevcuttur. Dolayısıyla il merkezi sınırları içinde gecekondulaşma olmamaktadır. 

M.4.6.GECEKONDU İSLAH VE ÖNLEME BÖLGELERİ 

Kentte gecekondulaşma yoktur. Belediyece her 10-15 yılda bir toplu konut alanları veya gece kondu 

önleme bölgeleri oluşturularak bu alanlar kooperatiflere veya belediye şirketince konut üretilerek ihtiyaç 

sahiplerine verilmiştir. Isparta’ da kooperatifçilik çok gelişmiş ve yürütülmektedir. Konut ihtiyacının % 60 lık 

kısmı kooperatiflerle % 15’i yapsat eliyle kalan kısım ise vatandaşların kendisince yapılmaktadır.


M.5.YERLEŞİM YERLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ 

M.5.1.GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ 

M.5.2.BİNALARDA SES İZOLASYONU 

Binalarda izolasyonlu malzemeler kullanılmaktadır. (Çift cam gibi) ayrıca yol kenarları ağaçlandırılarak 

gürültü önlenmesi amaçlanmaktadır. 

M.5.3.HAVAALANLARI VE ÇEVRESİNDE OLUŞTURULAN GÜRÜLTÜ ZONLARI 

İlimizde bulunan havaalanı Temmuz 1997de açılmıştır. Havaalanının çevresinde yerleşim alanı 

bulunmadığı için gürültüden etkilenme söz konusu değildir. 

M.5.4.TİCARİ VE ENDÜSTRİYEL GÜRÜLTÜ 

Endüstriyel yapılar imar planında şehir dışında planlanmış olup, bunların çevresinde tampon bölge 

olarak yeşil alanlar bırakılmıştır. Bu yapılar Eğirdir yolu üzeri ve Çünür mevkiindedir. 

M.5.5.KENTSEL ATIKLAR 

Belediyece evlerden ve diğer sanayi hastane ve resmi kurumlardan toplanan atıklar yine Çevre kanunu 

ve yönetmeliklerince belirtilen standartlar çerçevesinde düzenli katı atık deponi alanına götürülerek çevre 

sorunu oluşturmaması sağlanmıştır. 

M.5.6.BİNALARDA ISI YALITIMI 

Binalarda ısı yönetmeliği uyarınca gerekli şartlar projelendirme ve yapım aşamasında kontrol 

edilmektedir. Binalar mümkün olduğunca blok olarak ve güneyleri açık olacak şekilde yerleştirilmektedir. 

M.6.NÜFUS 

M.6.1.NÜFUSUN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİ 

Isparta İli’nin nüfusu, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı kesin sonuçlarına göre 513 681 kişidir. Nüfusun 

301561 kişisi kentlerde / ilçe merkezlerinde yaşarken, 212 120 kişisi belde ve köylerde yaşamaktadır. Kentsel 

nüfus oranı % 58,7, kırsal nüfus oranı % 61,3 ' tür. Yine ayni nüfus sayımı sonucuna göre, il merkezi nüfusu 

148 496, ilin nüfus yoğunluğu ise km 2 başına 58 kişidir. 

İlin Toplam Nüfusu 513 681 

İl Merkez Nüfusu 148496 

İlçe Merkezleri Toplam Nüfusu 301561 

Köy ve beldelerin Toplam Nüfusları 212120 

Tablo M.29. Isparta İli 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları 

M.6.2. NÜFUSUN YAŞ, CİNSİYET VE EĞİTİM GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 

M.6.2.1.Okuryazarlık Durumu 

Okuryazarlık durumu bir ilin gelişmişlik derecesini belirlemede önemli bir göstergedir. Isparta İli’nde 6 

yaşından büyük nüfusta okuryazarlık durumuna bakıldığında; 1975’de toplam nüfusun % 43,56’lık payı 

okuma yazma bilmiyorken, 2000 yılında bu payın %11,70’e gerilediği görülmektedir. 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

1975 1980 1985 1990 2000 

Okuma yazma bilen 

Okuma yazma bilmeyen 

GRAFİK M.3. Isparta İli Okuma Yazma Oranları, 1975-2000 

(Kaynak: TÜİK, 2000) 

361


Yukarıda toplam nüfusa göre verilen değerleri cinsiyete ve 6 ve daha yukarı yaştaki nüfusa göre 

değerlendirmek için hazırlanan Tablo M.30 aşağıda sunulmaktadır. 

Sayım Yılı 

Okuma- 

Yazma 

Bilmeyen 

oranı(%) 

Okuma 

Yazma Bilen 

Oranı % 

Okuma-Yazma 

Bilmeyen 

oranı(%) 

362 

Okuma Yazma 

Bilen Oranı % 

Okuma- 

Yazma 

Bilmeyen 

oranı (%) 

Okuma Yazma 

Bilen Oranı % 

Toplam Kadın Erkek 

1980 27.85 72.15 40.99 59.01 15.85 84.15 

1985 15.72 84.28 22.80 77.20 9.14 90.86 

1990 13.96 86.02 20.90 79.10 7.46 92.52 

2000 7.99 92.01 12.94 87.06 3.57 96.43 

Batı Akdeniz B. 8.74 91.26 13.87 86.13 3.89 96.11 

Türkiye 8.56 91.44 7.01 92.99 27.38 72.62 

Tablo M.30. Isparta İli’nde 1980 – 2000 Yılları Nüfus Sayımlarında 6 ve daha Yukarı Yaştaki Nüfusta Okuma 

Yazma Bilen Nüfusun Cinsiyete Göre Oransal Dağılımı 

Kaynak : 2000 Genel Nüfus Sayımı, Isparta- TÜİK 

Tablo M.30’da; son dört sayım yılında toplam okur - yazar oranında okuma – yazma bilenlerden yana 

hızlı bir oransal artış olduğunu göstermektedir. Aynı artış kadın ve erkek nüfusta da kendini göstermekte, her 

iki cinste de okuma yazma bilmeyenlerin oranı düşüş göstermektedir. Özellikle kadın nüfusta okuma yazma 

bilmeyenlerin oranı çok hızlı bir düşüş göstererek yirmi yıllık süreçte % 40.99 dan % 12.94’e gerilemiştir. Batı 

Akdeniz Bölgesi ile Isparta İli değerleri çok farklılık göstermemektedir. 

Ancak Türkiye oranlarına bakıldığında okuma yazma bilmeyen kadın nüfus oranının daha az olduğu, 

okuma yazma bilmeyen erkek nüfus oranının ise yüksek olduğu görülmektedir. Bu veriler ışığında Isparta İli 

ile Batı Akdeniz Bölgesi’nde erkek nüfusun sosyal statüsünün kadın nüfusun sosyal statüsünden yüksek 

olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ancak İl örneğinde değerlendirme yapılırsa; okuma yazma bilmeyen 

kadın nüfus oranının hızla azalması nedeniyle kadın nüfusun sosyal statüsünün güçlendiği söylenebilir. 

İl ölçeğinde 25 ve daha yukarı yaş grubu incelendiğinde ise okuma yazma bilmeyenlerin oranı hem 

toplamda hem de cinsiyete göre, giderek ve hızla azalmaktadır. 

Bu durum okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfusun azalmasının yanı sıra eğitim ve öğrenim olanaklarının 

artması ile açıklanmaktadır. 2000 yılı sayımına göre il toplamında 25 ve daha yukarı yaştaki okuma yazma 

bilmeyenlerin toplamı yaklaşık % 11.70’dir. Tablo M.30’da görünen bir başka sonuç, aynı yaş grubunda kadın 

nüfusta okuma yazma bilmeyen oranının büyük sıçramalarla azalmasıdır. Yine de aynı grupta okuma yazma 

bilmeyen nüfusta kadın nüfus, erkeklere oranla yaklaşık beş kat fazladır. Bir başka anlatımla 2000 yılı sayım 

sonuçlarına göre 25 ve daha yukarı yaşlardaki okuma yazma bilmeyen nüfusta, erkekler % 4.25 oranında iken, 

kadın nüfusta bu oran % 19.44 dür. 

YILLAR TOPLAM ERKEK KADIN 

1980 39.76 20.29 59.51 

1985 22.8 11.20 34.39 

1990 20.00 8.96 31.10 

2000 11.70 4.25 19.44 

Tablo M.31. 25 ve Daha Yukarı Yaşlarda Okuma Yazma Bilmeyen Oranının Gelişimi 

Benzer bir değerlendirme 6 ve daha yukarı yaştakiler için de yapıldığında benzer sonuçlar çıktığı 

yukarıdaki Tablo M.31’de görülmektedir. 

M.6.2.2.Bebek Ölüm Hızı 

Bebek ölüm hızı sağlık, eğitim gibi önemli verilerle birebir bağlantılı olmasından ötürü ülkelerin ve 

kentlerin gelişmişlik düzeylerinin saptanmasında önemli bir göstergedir. Isparta İli’nde 1970 yılında bebek 

ölüm hızı her bin bebek için 144 gibi çok yüksek bir değerden 2000 yılında bin bebekte 32’ye gerilemiştir. 

Bebek ölüm hızının Türkiye genelinde gelişmiş ülkelerden çok daha yüksek olduğu bilinmektedir. Gelişmiş 

ülkelerde her bin bebek için 10-12 değerleri arasında değişen bebek ölüm hızı, 2000 yılı Türkiye geneli için 

41.9 olarak hesaplanmıştır. Isparta İli de bebek ölüm hızı Türkiye geneline göre oldukça geride kalmaktadır. 

Bu durumda ilin eğitim ve sağlık hizmetlerinde gelişmiş düzeye erişmekte olduğunu söylemek yanlış 

olmayacaktır.












1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 

Isparta Doğumlular 

İl Dışından Gelenler 

GRAFİK M.4. Isparta İli’nde Doğum Yerlerine Göre Nüfus, 1950-2000 

M.6.2.3. Cinsiyet 

Isparta İli’nde 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre; toplam 513681 kişilik nüfus da 270782 kişi 

erkek, 242899 kişi kadın nüfusudur. Nüfusun % 52,7’lik bölümü erkek % 47.3’lük bölümü kadındır. 

Aşağıda 1950 yılından 2000 yılına kadar kentsel ve kırsal bölgelerde erkek ve kadın nüfusları 

gösterilmektedir. 

Sayım 

Kentsel Nüfus (%) Kırsal Nüfus (%) 

Yılları Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 

1950 24.76 24.99 24.55 75.24 75.01 75.45 

1955 31.53 32.33 30.74 68.47 67.67 69.26 

1960 34.84 37.32 32.27 65.16 62.68 67.73 

1965 36.26 38.91 33.49 63.74 61.09 66.51 

1970 38.09 40.76 35.39 61.91 59.24 64.61 

1975 40.98 43.71 38.06 59.02 56.29 61.94 

1980 45.20 49.05 41.01 54.80 50.95 58.99 

1985 47.88 50.66 44.89 52.12 49.34 55.11 

1990 52.80 55.78 49.63 47.20 44.22 50.37 

2000 58.71 60.64 56.55 41.29 39.36 42.45 

Tablo M.32. Cinsiyete Göre Kent ve Kır NüfusununToplam Nüfus İçindeki Oransal Dağılımı 

Kaynak : TÜİK 2000 

Genel olarak 1950 yılından 2000 yılına kadar kırsal nüfus azalırken kentsel nüfus artmaktadır. Kentsel 

nüfus içinde ise, her dönem erkek nüfus kadın nüfusundan fazla olmuştur. 1975 – 1980 yılları arasında aradaki 

oran farkı artarken 1980 yılından sonra kadın nüfusun kentsel nüfus içinde oranı artmaya başlamış, ancak yine 

erkek nüfusun gerisinde kalmıştır. Kırsal nüfus da ise kadın nüfusu her dönem erkek nüfusundan fazla olmuş 

ve bu farklılık sürekliliğini korumuştur. 

M.6.2.4. Yaş Grupları 

Isparta İli’nde, Türkiye genelinde olduğu gibi, genç nüfusun payı yüksektir. En fazla yığılma 10-14, 15- 

19, 20-24 yaş gruplarında görülmektedir. 2000 yılı nüfus piramidinde görüldüğü gibi, 20 yaşından küçük 

kuşaklarda doğum sayısını giderek azalması nedeniyle nüfus azalmaktadır. 55 yaşın üstündeki yaş gruplarında 

ise hızlı bir azalma görülmemektedir, bunun sebebi de ölüm oranın azalması ile açıklanır. Erkek nüfusta en 

fazla yığılma 20 – 24 yaş grubunda, kadın nüfusta ise 15-19 yaş grubunda görülmektedir. 

363


80-84 

70-74 

60-64 

50-54 

40-44 

KADIN 

ERKEK 

30-34 

20-24 

10_14 

00-04 

-15,0 -10,0 -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 

GRAFİK M.5. Isparta İli’nin Nüfus Piramidi, 2000 (Kaynak: TÜİK, 2000) 

M.6.2.5.Isparta İli’nde Doğanlar 

Isparta İli'nde doğanların yıllara göre gelişimi bağlamında yapılacak bir değerlendirme ise sosyal 

yapıda yabancılaşmanın gelişimini ortaya çıkartacaktır. 

Sayım Yılı Isparta 

Doğumlular 

İl Dışı / Yurt Dışı 

Doğumlular 

1980 88.09 11.91 

1985 86.35 13.65 

1990 85.05 14.95 

2000 80.74 19.26 

Batı Akdeniz B. (*) 74.72 25.28 

Tablo M.33. Isparta İli’nde 1980 – 2000 Yılları 

ArasındaDoğum Yerlerine Göre Nüfusun Oransal 

Değişimi 

Kaynak : 2000 Genel Nüfus Sayımı, Isparta- 

TÜİK 

(*) Bölge için hesaplama yapılırken bölge illeri ve 

bölge illeri dışı doğumlular değerlendirilmiştir. 

1980 yılı nüfus sayımında İl ya da Ülke dışında doğanların oranı % 11.91 iken 2000 yılı Nüfus sayımı 

sonuçlarına göre bu oran % 19.26‘ya yükselmiştir. 1980 yılından 1990 yılına kadar il dışı ve yurt dışı 

doğumluların oranında yaklaşık % 2 lik artış olurken 2000 yılında % 5 lik bir artış olduğu 

gözlenmektedir. Isparta doğumluların sayısında ki azalma nüfus artışı ile beraber Isparta’ya yapılan 

yatırımların çekim merkezi oluşturması sonucu göç almasıyla açıklanabileceği gibi Isparta doğumlu 

nüfusun başka kentlere göç vermesi ile de açıklanabilir. 

Batı Akdeniz bölgesi için yapılan değerlendirmede; bölge illerinde doğan nüfus ile bölge illeri 

dışında doğanların sayısı hesaplanmıştır. Buna göre Batı Akdeniz Bölgesinde bölge illeri dışında 

doğanların oranı Isparta İli’nden farklıdır. Bu sonuçta Antalya İli’nde doğanların oranı etkili olmuştur. 

Çünkü Antalya doğumlular % 58.64’lük bir orana sahiptir. Yani Antalya İli bölge dışından çok fazla göç 

almaktadır. Bu nedenle bölge değeri ile Isparta İli değeri arasında fark oluşmuştur. 

M.6.2.6.Çocuk Kadın Oranı 

“15-49 yaş grubundaki her bin kadın için 0-4 yaş grubundaki çocuk sayısı” olarak tanımlanan 

çocuk – kadın oranına bakıldığında 1980 yılında 2000 yılına gelince çocuk kadın oranının düştüğü 

görülmektedir. Diğer bir anlatımla çocuk sayısında azalma söz konusudur. Isparta İli ile Batı Akdeniz 

Bölgesinin çocuk kadın oranı aynıdır. Ancak Türkiye’de oran bölgeye göre hayli yüksektir. Bu durumu 

gösteren Tablo M.34’dür. 

364


Sayım Yılları Çocuk - Kadın Oranı (%) 

1980 495 

1985 433 

1990 348 


Batı Akdeniz B. 295 

Türkiye 362 

Tablo M.34. Çocuk – Kadın Oranı 


M.6.3.İL VE İLÇELERİN NÜFUS YOĞUNLUKLARI 

İLÇELERİN ADI TOPLAM NÜFUS KENTSEL NÜFUS KIRSAL NÜFUS 

Merkez İlçe 170713 148496 22217 

Aksu 9554 3532 6022 

Atabey 12402 9703 2699 

Eğirdir 40996 16905 24091 

Gelendost 22370 7321 15049 

Gönen 16894 10826 6068 

Keçiborlu 23120 10390 12730 

Senirkent 25828 13698 12130 

Sütçüler 18839 3636 15203 

Şarkikaraağaç 52164 24502 27662 

Uluborlu 13248 11717 1531 

Yalvaç 101628 35316 66312 

Yenişarbademli 5925 5519 406 

T O P L A M 513 681 301561 212120 

Tablo M.35. 2000 Yılı Nüfusunun İlçelere Dağılımı Kaynak: TÜİK 2000 

Isparta İli’nin ilçelerinden Merkez, Atabey, Gönen, Senirkent, Uluborlu, Yenişarbademli ilçelerinin 

2000 yılı itibarıyla kentsel nüfusları kırsal nüfuslarından fazladır. Aksu, Eğirdir, Gelendost, Keçiborlu, 

Sütçüler, Şarkikaarağaç ve Yalvaç İlçeleri’nde ise 2000 yılı itibarıyla kırsal nüfus kentsel nüfustan fazladır. 

Senirkent, Gelendost, Gönen, Keçiborlu ve Yalvaç ilçelerinde hem kentsel hem kırsal nüfuslarında düzenli bir 

artış görülürken diğer ilçelerde dönem dönem dalgalanmalar yaşanmıştır. Merkez İlçe, Atabey, Eğirdir, 

Senirkent, Sütçüler ve Uluborlu ilçelerinde yıllar içinde kırsal nüfus azalırken kentsel nüfus artmıştır. 

YILLAR 

YILLAR 

İLÇELER 1985 1990 2000 İLÇELER 1985 1990 2000 

Kentsel 101215 112117 148496 Kentsel 10329 10738 13698 

MERKEZ Kırsal 26683 20944 22217 SENİRKENT Kırsal 10405 13650 12130 

Toplam 127898 133061 170713 Toplam 20734 24388 25828 

Kentsel - 2921 3532 Kentsel 2617 4062 3636 

AKSU Kırsal - 6670 6022 SÜTÇÜLER Kırsal 18187 17895 15203 

Toplam - 9591 9554 Toplam 20804 21957 18839 

Kentsel 3894 5010 9703 Kentsel 8390 12253 24502 

ATABEY Kırsal 2752 2551 2699 ŞARKİKARAAĞAÇ Kırsal 27577 27455 27662 

Toplam 6646 7561 12402 Toplam 35967 39708 52164 

Kentsel 14265 16050 16905 Kentsel 7178 10072 11717 

EĞİRDİR Kırsal 33414 25216 24091 ULUBORLU Kırsal 1503 1898 1531 

Toplam 47679 41266 40996 Toplam 8681 11970 13248 

Kentsel 5832 7338 7321 Kentsel 19968 28028 35316 

GELENDOST Kırsal 15470 15401 15049 YALVAÇ Kırsal 49664 57025 66312 

Toplam 21302 22739 22370 Toplam 69632 85053 101628 

Kentsel - 6053 10826 Kentsel - 6199 5519 

GÖNEN Kırsal - 5050 6068 YENİŞARBADEMLİ Kırsal - 409 406 

Toplam - 11103 16894 Toplam - 6608 5925 

Kentsel 9610 8955 10390 

KEÇİBORLU Kırsal 13891 10811 12730 

Toplam 23501 19766 23120 

Tablo M.36. İlçelerin Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus Değişimleri (1985 – 2000) 

365


Isparta İli’nin ilçelerinden Merkez, Atabey, Gönen, Senirkent, Uluborlu, Yenişarbademli ilçelerinin 

2000 yılı itibarıyla kentsel nüfusları kırsal nüfuslarından fazladır. Aksu, Eğirdir, Gelendost, Keçiborlu, 

Sütçüler, Şarkikarağaç ve Yalvaç İlçelerinde ise 2000 yılı itibarıyla kırsal nüfus kentsel nüfustan fazladır. 

Senirkent, Gelendost, Gönen, Keçiborlu ve Yalvaç ilçelerinde hem kentsel hem kırsal nüfuslarında düzenli bir 

artış görülürken diğer ilçelerde dönem dönem dalgalanmalar yaşanmıştır. Merkez İlçe, Atabey, Eğirdir, 

Senirkent, Sütçüler ve Uluborlu ilçelerinde yıllar içinde kırsal nüfus azalırken kentsel nüfus artmıştır. 

Kırsal / kentsel nüfus dengesindeki değişim oranlarına, nüfusun cinsiyeti açısından bakmak için elde 

edilebilen 1980 ve sonrası nüfus sayımı sonuçları Tablo M.36’da Tablolaştırılmıştır. 

60 

50 

40 

30 

İl Toplamı 

20 

10 

0 

-10 

-20 

Merkez 

Aksu 

Atabey 

Eğirdir 

Gelendost 

Gönen 

Kaçiborlu 

Senirkent 

Sütlücüler 

Şarkikaraağaç 

Uluborlu 

Yalvaç 

Yenişarbademli 

GRAFİK M.6. İlçelere Göre Kentsel Nüfus Artış Hızı, 1990-200 (Kaynak: TÜİK, 2000) 

Isparta İli’nde 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre en fazla nüfusu Merkez İlçede (170713 kişi) 

yaşamaktadır. Daha sonra sırasıyla Yalvaç (101628 kişi), Şarkikaraağaç (52164 kişi), Eğirdir (40996 kişi), 

Senirkent (25828 kişi), Gelendost (22370 kişi), Sütçüler (18839 kişi) ilçeleri gelmektedir. En az nüfus ise 

5925 kişinin yaşadığı Yenişarbademli İlçesidir. 

MERKEZ 

AKSU 

ATABEY 

EĞİRDİR 

İLÇELER 

GELENDOST 

GÖNEN 

KEÇİBORLU 

SENİRKENT 

SÜTCÜLER 

ŞARKİKARAAĞAÇ 

ULUBORLU 

YALVAÇ 

YENİŞARBADEMLİ 

YILLAR 

15 Yıllık 

1985 1990 2000 Ort. 

Top.Nüfus 127898 133061 170713 

Artış (‰) 7,94 24,91 16,43 

Top.Nüfus 9591 9554 

Artış (‰) -0,39 -0,39 (*) 

Top.Nüfus 6646 7561 12402 

Artış (‰) 26,13 49,47 37,8 

Top.Nüfus 47679 41266 40966 

Artış (‰) -28,4 -0,66 -14,53 

Top.Nüfus 21302 22739 22730 

Artış (‰) 13,14 -1,64 5,75 

Top.Nüfus 11103 16894 

Artış (‰) 41,96 41,96(*) 

Top.Nüfus 23501 19766 23120 

Artış (‰) -34,02 15,67 -9,2 

Top.Nüfus 20734 24388 25828 

Artış (‰) 32,99 5,74 19,37 

Top.Nüfus 20804 21957 18839 

Artış (‰) 10,84 -15,31 -2,13 

Top.Nüfus 35967 39708 52164 

Artış (‰) 19,98 27,28 18,44 

Top.Nüfus 8681 11970 13248 

Artış (‰) 66,36 10,14 38,25 

Top.Nüfus 69632 85053 101628 

Artış (‰) 40,82 17,8 29,31 

Top.Nüfus 6608 5925 

Artış (‰) -10,91 -10,91(*) 

Tablo M.37. İlçelerde Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı (Kaynak: TÜİK, 1985-2000) 

(*) Aksu Eğirdir İlçesine, Gönen Merkez ilçeye, Yenişarbademli Şarkikaraağaç İlçesi’ne bağlı iken 1985 

yılından sonra ayrılarak ilçe statüsü kazanmıştır. 

366


Son 25 yıl içinde Merkez ilçe dışında Atabey, Gönen, Keçiborlu, Senirkent, Şarkikaraağaç, 

Uluborlu ve Yalvaç ilçelerinde nüfus artışı gözlenmektedir. Tabloya göre Atabey İlçesi’nin nüfus artış 

hızı diğer ilçelere göre fazla görülmektedir. Ancak 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre; 1990 – 2000 

yılları arasında en fazla nüfus artışı Merkez İlçede, daha sonra Yalvaç, Şarkikaraağaç ve Gönen 

İlçelerinde yaşanmıştır. 

M.6.4.NÜFUS DEĞİŞİM ORANI 

Isparta İli’nin, Türkiye’ye ilişkin bazı göstergelerle karşılaştırılması amacıyla aşağıdaki Tablo 

düzenlenmiştir. 

GÖSTERGE BİRİM TÜRKİYE ISPARTA İLİ 

İller Sıralamasına Göre Nüfus Büyüklüğü Toplam nüf - 41. inci 

Nüfus Yoğunluğu Kişi / km 2 88 58 

Nüfus Artış Hızı %0 18.28 16.67 

Kentli Nüfus % 64.90 58.70 

Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü Kişi 4.50 4.40 

Okur – Yazarlık Oranı % 87.32 92.01 

İşsizlik Oranı % 8.90 6.40 

Tarımda İstihdam Edilen Nüfusun Topl. İst. Oranı % 48.40 56.90 

Kişi Başına Belediye Geliri YTL 112.70 86.86 

Kişi Başına Kamu Yatırımları YTL 99.50 47.8 

100 Kişiye Düşen Konut Sayısı 24 24 

Tablo M.38: Nüfus Açısından Seçilmiş Göstergelerle Türkiye –Isparta İli Karşılaştırması (2000 Yılı) 

Kaynak : İl Göstergeleri 1980 – 2003 TÜİK 

Yukarıdaki Tablo’ ya göre Isparta İli ortalama hane halkı büyüklüğü, okur-yazarlık oranı, işsizlik 

oranı, nüfus artış hızı açılarından Türkiye değerlerinin altında ve daha olumlu değerlere sahiptir. Ancak, 

tarımda İstihdam edilen nüfus, belediye gelirleri ve kamu yatırımları açılarından da Türkiye değerlerinin 

altında ve olumsuz değerlere sahiptir. Bu durum, Isparta Kenti’ndeki belirgin gelişmişliğin İl ortalaması 

içinde yeterince etkin olmadığını göstermektedir. Örneğin tarımda İstihdam edilen nüfusun, istihdam 

edilen toplam nüfus içindeki oranının %56.90 gibi yüksek bir değerde bulunması, Isparta Kenti’nin tarıma 

dayalı bir ilin merkezi özelliğini, bir üniversiteye sahip bir kent olarak hizmet sektörünün gelişmişliğini 

yansıtmamaktadır. 

M.6.4.1.Nüfus Büyüklüğü 

1927 yılında yapılan sayım sonuçlarına göre Isparta İli’nin % 74,73’ü kırsal kesimde yaşarken, 

2000 yılında % 41,29’u kırsal kesimde yaşamaktadır. 1927 yılından 1950 yılına kadar kırsal nüfus oranı 

önemli bir oranda azalmazken, 1950 yılından sonra her sayım döneminde büyük oranlarla kırsal nüfus 

oranı azalmaya başlamıştır. 1990 ve 2000 yıllarında kırsal nüfus oranının hızla azaldığı gözlenmektedir. 

Toplam nüfus da 1927 yılından 1950 yılına gelene kadar belli oranlarda artmış, 1950 yılından sonra daha 

hızlı bir atış göstermiştir. Isparta ili 1927 yılında Türkiye nüfusunun 1,06’sını oluşturmaktadır. 

Isparta İli 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre 513.681kişilik bir nüfusa sahiptir. Son 45 yıllık 

dönemde Türkiye’nin nüfusu yaklaşık 3 kat artış göstermiştir, aynı dönemde Isparta İli’nin toplam nüfusu 

2,4 kat artmıştır. 1950 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre Türkiye’nin toplam nüfusu içinde Isparta İli % 

0,89’luk bir paya sahipken, bu pay 2000 yılında % 0,76’ya gerilemiştir. Bu veriler ışığında Isparta İli’nin 

nüfus artış hızının Türkiye genelinden daha az olduğu görülmektedir. İl nüfusunun 301.561 kişilik 

bölümü il ve ilçe merkezlerinde (kentlerde), 212.120 kişilik bölümü ise kırsal kesimde (köylerde) 

yaşamaktadır. 

367


KentselNüfus Oran (%) Kırsal Nüfus Oran (%) Toplam 

1927 36587 25,27 108217 74,73 144804 

1935 41133 24,71 125308 75,29 166441 

1940 42511 24,75 129240 75,25 171751 

1945 41342 23,96 131201 76,04 172543 

1950 46129 24,76 140187 75,24 186316 

1955 66864 31,53 145216 68,47 212080 

1960 84437 34,84 157915 65,16 242352 

1965 96551 36,26 169689 63,74 266240 

1970 114296 38,09 185733 61,91 300029 

1975 132240 40,98 190445 59,02 322685 

1980 158251 45,20 191865 54,80 350116 

1985 183298 47,88 199546 52,12 382844 

1990 229574 52,80 205197 47,20 434771 

2000 301561 58,71 212120 41,29 513681 

Tablo M.39. Isparta İli Toplam / Kentsel / Kırsal Nüfus Gelişimi ,1927-2000 

(Kaynak: TÜİK, 2000) 

1927 yılından 1950 yılına kadar kentsel ve kırsal nüfus oranları çok fazla değişim göstermemiştir. 1950 

yılından sonra kırsal nüfus oranında da yükselme görülmesine rağmen, kentsel nüfus oranı daha yüksek bir 

artış göstermiştir. 

1970 yılından sonra kırsal nüfus oranı doğal bir seyir gösterirken, artan kentsel nüfus oranı özellikle 

1985 yılından sonra toplam nüfus içinde kırsal nüfustan daha fazla orana sahip olmuştur. 







0 

1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 

Isparta Toplam Isparta Kentsel Isparta Kırsal 

GRAFİK M.7. Isparta İli Toplam / Kentsel / Kırsal Nüfus Gelişimi, 1927 – 2000 (Kaynak: TÜİK, 2000) 

M.6.4.2.Kır / Kent Nüfus Değişimi 

1927 yılında Isparta toplam nüfusun % 25,27’si kırsal kesimde, %74,73’ü kentsel kesimde 

yaşamaktadır. 2000 yılında Isparta İli toplam nüfusunun % 58.71’lik bölümü kentlerde, %41.29’lik 

bölümü kırsal kesimde yaşamaktadır. 

Isparta İli’nde sanayileşmenin ivme kazandığı 1950 yılından sonra kırsal ve kentsel nüfus 

oranlarında hızlı değişimlerin yaşandığı görülmektedir. 1955, 1975, 1990 ve 200 yıllarında kentsel 

nüfusun artışında sıçramalar gözlenmektedir. Kentsel nüfus oranı, yıllar içerisinde gerek oransal gerekse 

mutlak değer olarak artış göstermiştir. Kırsal nüfus 1955 yılında % 68.48’lik bir değere sahip iken 

yıllar içerisinde kırsal nüfus oranı azalmıştır. 

Akdeniz Bölgesi illerinde yıllık artış hızı en yüksek olan il %41.79 yıllık artış hızı ile Isparta İli’dir. 

Daha sonra % 31.24 yıllık artış hızı ile Antalya İli gelmektedir. Kır – kent dengesi açısından da 

bakıldığında kentsel yıllık artış hızı en yüksek olan il % 44.13 oran ile Isparta İli’dir. Antalya İli’nde ise 

kentsel yıllık artış hızı % 36.01’dir. 

368



80 

60 

40 

20 

0 

1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 

Kentsel Nüfus Oranı 

Kırsal Nüfus Oranı 

GRAFİK M.8. Isparta İli’nin Kentsel ve Kırsal Nüfus Oranı Değişimi (Kaynak: TÜİK, 2000) 

Buna karşın, 2000 yılı sayım sonuçlarına göre kentsel nüfus oranının Batı Akdeniz Bölgesi için % 

59.77 ve Türkiye geneli için %64,90 olduğu göz önünde bulundurulursa, Isparta İli’nin kentleşme hızının 

Akdeniz Bölgesinden gerekse Türkiye genelinden düşük olduğu görülmektedir. Isparta İli idari bölünme 

açısından değişiklikler geçirmiştir. Aksu, Gönen ve Yenişarbademli 1985 yılından sonra kurulan ilçeler olduğu 

için 1990 yılı öncesi doğru verilere ulaşılamamıştır. Bu nedenle aşağıdaki Tablo 1985 yılından başlayarak 

düzenlenmiştir. 

Sayım Yılı 

Kentsel Nüfus % Kırsal Nüfus % 

Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 

1980 45.20 49.05 41.01 54.80 50.95 58.99 

1985 47.88 50.66 44.89 52.12 49.34 55.11 

1990 52.80 55.78 49.63 47.20 44.22 50.37 

2000 58.71 60.64 56.55 41.29 39.36 43.45 

Tablo M.40. 1980–2000 Yılları Arasından Kentsel ve Kırsal Nüfusun Oransal Dağılımı 


Isparta İli’nde 1980 yılında kırsal nüfus kentsel nüfustan yaklaşık % 10 oranında fazladır. 1980 yılında 

erkek kentsel nüfusu fazla iken kırsal nüfusta ise kadın nüfusu fazladır. 1985 yılında kentsel nüfusun artışında 

yaklaşık % 2 lik bir artış söz konusu iken; 1990 ve 2000 yıllarında % 5 lik artış kaydedilmiştir. 2000 yılına 

gelindiğinde kentsel erkek nüfus kentsel kadın nüfusundan yine fazladır. Ancak başlangıç yılı olarak seçilen 

1980 yılı ile karşılaştırıldığında erkek ve kadın nüfusu arasındaki fark azalmaya başlamış, yani kentsel kadın 

nüfusu daha hızlı atmıştır. 

M.6.4.3.Nüfusun Artış Hızları 

Yukarıdaki bölümlerde de belirtildiği gibi Isparta İli’nin nüfus artış hızı Türkiye ve Batı Akdeniz 

Bölgesi genelinden düşüktür. Son 73 yılda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynı 

dönemde Isparta İli’nin nüfusu 3.5 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 513 681’e yükselmiştir. 1927 – 2000 

döneminde Isparta İli’nin nüfusu sürekli artış göstermiştir. İlde en düşük yıllık nüfus artış hızı ‰ 0.9 ile 1940 

– 1945 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ‰ 26.7 ile 1955- 1960 döneminde gerçekleşmiştir. 1990 – 

2000 döneminde Isparta İli’nin yıllık nüfus artış hızı ‰ 16.7’dir. Diğer taraftan, aynı 45 yıllık dönemde ülke 

ortalaması kentsel nüfus artış hızı binde 41, kırsal nüfus artış hızı binde 7’dir. 1950 yılından itibaren 

sanayileşmeye dayalı kentleşme ile beraber nüfus verilerindeki değişimler daha çarpıcı olduğu için aşağıdaki 

grafik 1950 yılından itibaren hazırlanmıştır. 

30 

25 

20 

15 

10 

5 

0 

-5 

-10 

1950-1955 

1955-1960 

1960-1965 

1965-1970 

1970-1975 

1975-1980 

1980-1985 

1985-1990 


GRAFİK M.9. Isparta İli’nin Nüfus Artış Hızı, 1950-2000 (Kaynak: TÜİK, 2000) 

Isparta İli’nin il merkezi ve ilçelerinin nüfus eğilimlerini belirlemek, planlama sürecinde önemli bir girdidir. 

369


YALVAÇ LÇES – PSDA ANTOKHEA ANTK KENT KALINTILARI 

YALVAÇ LÇES – HARMAN HASADI 

370

ATIKLAR 

N.ATIKLAR 

N.1.EVSEL KATI ATIKLAR 

İlde evsel nitelikli katı atıklardan kaynaklı toprak kirliliğin önlenmesi amacıyla, 13 ilçe ve toplam 

51 adet Belediye arasında Belediyeler Birliği kurulması ve il genelinde oluşan evsel nitelikli katı atıkların 

bertarafı konusunda düzenli katı atık depolama sahaları kurulması konusunda çalışmalar yapılmıştır. 

Yapılan çalışmalar ve toplantılar sonucunda, katı atıkların düzenli depolanması amacıyla il geneli 4 ayrı 

bölgeye ayrılmıştır. 

1. Bölge: Isparta merkez, Keçiborlu, Gönen ve Atabey ilçe ve belde belediyelerini, 

2. Bölge: Uluborlu ve Senirkent ilçe ve belde belediyelerini, 

3. Bölge: Gelendost, Yalvaç ve Şarkikaraağaç ilçe ve belde belediyelerini, 

4. Bölge: Aksu, Eğirdir ve Sütçüler ilçe ve belde belediyelerini kapsamaktadır. 

N.2.TEHLİKELİ ATIKLAR 

Sanayi tesislerinden kaynaklı tehlikeli atıkların evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak toplanması 

ve 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı R.G.’de yayımlanan “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” 

hükümlerine uygun bir şekilde bertarafı sağlanması gerekmektedir. 

Ayrıca, 11 Temmuz 1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 

“Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” doğrultusunda Tehlikeli Kimyasal Madde ve Ürünleri kullanan ve 

üreten işletmelerin tespitinin yapılarak Bakanlığımıza bildirilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu işletmelere 

her yıl Tehlikeli Kimyasal Madde ve Ürünleri formlarının doldurulması sağlanarak Bakanlığımıza 

bildirilmesi gerekmektedir. 

Bu Yönetmelik gereği Valiliğimizce; 14 işletme tespit edilmiş olup, bu işletmelere Tehlikeli 

Kimyasal Madde ve Ürünleri formları gönderilmiş, formların doldurulması sağlanmış ve doldurulan 

formlar değerlendirilerek Bakanlığımıza gönderilmiştir. Ayrıca konu ile ilgili olarak işletmelerin 

denetimleri devam etmekte olup, yeni işletmelerden aynı statüye sahip olanlar tespit edilerek Bakanlığa 

bilgi verilmektedir 

Tehlikeli atıkların ilgili yönetmelikler doğrultusunda bertarafının sağlanması, bu tür zararlı atıkların 

kontrolsüz bir şekilde açık alanlara bırakılmasının önlenmesi ve tehlikeli atık üreticilerin ilgili merciler 

tarafından denetimlerinin düzenli olarak yapılması ile, sanayiden kaynaklı tehlikeli atıklardan kaynaklı 

toprak kirliliğinin önüne geçilebilecektir. Isparta İli’nde tehlikeli atık üreten ve Tehlikeli Atıkların 

Kontrolü Yönetmeliği’ne tabi olan işletmeler daha çok tekstil sektörü ağırlıklıdır. 

Koçtepe mevkiinde planlanan düzenli katı atık depolama sahasına sanayi tesislerinden kaynaklı evsel 

nitelikli katı atıklar ve evsel nitelikli endüstriyel atıklar kabul edilecek olup, tehlikeli atık kapsamında bulunan 

atıklar kabul edilmeyecektir. Bu tür atıkların lisanslı toplama ve taşıma tesisleri tarafından toplanması ve 

taşınması gerekmektedir. Ayrıca, 31/05/2005 tarih ve 25831 sayılı R.G.’de yayımlanan “Toprak Kirliliğinin 

Kontrolü Yönetmeliği”, ve 30/07/2004 tarih ve 25538 sayılı R.G.’de yayımlanan “Ambalaj ve Ambalaj 

Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulmalıdır 

371


İŞLETME ADI ADRESİ SEKTÖR 

1. ISPARTA MENSUCAT SAN. VE TİC. A.Ş. İstanbul yolu üzeri 8. Km ISPARTA TEKSTİL 

2. İPLİKSAN ISPARTA İPLİK SAN. A.Ş. İstanbul yolu üzeri 5. Km ISPARTA TEKSTİL 

3. SÜMERHALI A.Ş. Eğirdir yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL 

4. TEKSAN DÜLGEROĞLU TEKSTİL SAN AŞ (İPTAL) İstanbul yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL 

5. KOTEKS KONF. VE TEKSTİL SAN. A.Ş İstanbul Cad. No:212 ISPARTA TEKSTİL 

6. ÇELİKÖRS YÜN İPLİK FABRİKASI (İPTAL) Sanayi sitesi 35. Blok No:35 ISPARTA TEKSTİL 

7. ZENGİLER YÜN İPLİK FABRİKASI İstanbul yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL 

8. YÜNTEKS TEKSTİL SAN. VE TİC. LTD ŞTİ Organize sanayi bölgesi ISPARTA TEKSTİL 

9. SELÇUK TEKSTİL BOYA İPLİK ENT. TES. (İPTAL) Organize sanayi bölgesi ISPARTA TEKSTİL 

10 ÇAM HALI A.Ş. (İPTAL) İstanbul yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL 

11 LİPETGAZ ISPARTA DOLUM TESİSİ Gümüşgün köyü Keçiborlu / ISPARTA KİMYA 

12 TEPE MENSUCAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Emre Mah. Çay boyu No:50 ISPARTA TEKSTİL 

13 

BAYRAMOĞLU 

Yeni Sanayi Sitesi. 7. Blok No: 20 

METAL KONS. VE SICAK DALD. SAN. TİC. A.Ş ISPARTA 

METAL 

14 GÖLTAŞ GÖLLER BÖLGESİ ÇİMENTO SAN. VE TİC. AŞ. Isparta–Afyon Karayolu üzeri 15. Km ISPARTA MADEN 

Tablo N.1. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine Tabi İşletmeler 

N.3.ÖZEL ATIKLAR 

N.3.1.TIBBİ ATIKLAR 

Hastane ve Sağlık Kuruluşlarından kaynaklanan halk sağlığı ve çevre kirliliği açısından özel olarak 

işlem görmesi gereken tıbbi atıkların, diğer evsel nitelikli atıklardan, ayrı olarak toplanması ve bertaraflarının 

sağlanması esasları 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi 

Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde yürütülmektedir. (Yeni Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 

birlikte aynı konuda 20.05.1993 tarih ve 21586 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Tıbbi Atıkların 

Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.) 

Yönetmelik gereği sağlık kuruluşları tıbbi atıkları kaynağında ayrı toplamak ve geçici depolamakla 

Belediyeler ile yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlarda yönetmeliğin kendilerine verdiği yükümlülükler 

çerçevesinde, uygulamasına yönelik bir talimatı hazırlayarak yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden 6 ay 

içerisinde ilgililere duyurmakla yükümlüdürler.Konu ile ilgili olarak 22 Mart 2001 tarihinde alınan karar 

gereği Isparta Belediyesi, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Sağlık Kurumları arasında Tıbbi atıkların 

Taşınımı ve Bertarafı ile ilgili olarak bir protokol imzalanmıştır. 

Bu protokole göre Isparta Belediyesi tıbbi atıkları tahsis etmiş olduğu turuncu renkli konteynırlarda ayrı 

depolanmasını ve ayrı bir tıbbi atık toplama aracı ile toplanmasını sağlayarak Isparta çöplüğünde ayrı bir yerde 

bertaraf etmeyi taahhüt etmiş ve hemen uygulamaya geçmiştir. Bu hizmet karşılığı belediye sağlık 

kuruluşlarından kg. başına ücret almaktadır. Tıbbi atık ücreti her yıl başında İl Mahalli Çevre Kurulu’nca 

belirlenmektedir. 

N.3.2.ATIK YAĞLAR 

21 Ocak 2004 tarih ve 25353 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü 

Yönetmeliği” hükümleri oluşan I., II. Ve III. Kategori atık yağların geçici depolanmasını, toplanmasını, 

taşınmasını, geri kazanılmasını, bertarafını, ticareti, ithalat ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama ve 

yükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezai sorumlulukları 

içermektedir. 

Atık yağ, yönetmelikte “kullanılmış taşıt yağları (benzinli motor, dizel motor, şanzıman ve 

diferansiyel, transmisyon, iki zamanlı motor, hidrolik fren, antifiriz, gres ve diğer özel taşıt yağları) 

endüstriyel yağları (hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık kapalı dişli, sirkülasyon, metal 

kesme ve işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, pas ve korozyon, 

izolasyon, trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, genel amaçlı, 

kağıt makinesi, yatak ve diğer özel endüstriyel yağları ve endüstriyel gresleri) ve özel müstahzarları 

(kalınlaştırıcı, koruyucu, temizleyici ve benzeri) ve kontamine olmuş yağ ürünleri” olarak 

tanımlanmaktadır. 

Atık yağların taşınması, bertarafı, geri kazanımı ilgili yönetmelikte belirtildiği üzere lisans almış 

firmalar tarafından yapılmalıdır.İlimizde atık yağlarla ilgili atık beyan formu doldurması gereken 

işletmeler Tabloda verilmiştir. 

372

ATIKLAR 

Sıra Firma Adı Adresi 

1 Kimo Tekstil Gönen Yol Kavşağı Gönen 

2 İzogül A.Ş. Gönen Yol Kavşağı Gönen 

3 Koteks-San A.Ş. Süleyman Demirel Bulv.No:241 Çünür Mh. Isparta 

4 Kotex A.Ş. İstanbul Yolu Çünür Mah. NO: 2/2 Çünür Mh. Isparta 

5 Çam Halı İstanbul Yolu Çünür Mah. NO: 197 Çünür Mh. Isparta 

6 Elinda Tekstil-Halıcılık Sanayi A.Ş. İstanbul Yolu Bölge Trafik Müdürlüğü Arkası Isparta 

7 İpliksan A.Ş. İstanbul Yolu NO: 173 Isparta 

8 Isparta Kamgarn Tekstil A.Ş. İstanbul Yolu Üzeri 4. Km. Isparta 

9 Mopan Ltd. Şti İstanbul Yolu 4. Km. Isparta 

10 Trakya Cam A.Ş. Isparta Sera Camı İşl. İstanbul Yolu 2. Km. Isparta 

11 Bayramoğlu Metal ve Galvaniz San. Tic. A. Ş. İstanbul Yolu 2. km Isparta 

12 Alaaddin Özdemir Orman Ür. San ve Tic.A. Ş. İstanbul Yolu 102 Cad. NO:127 Isparta 

13 Lanoteks Tekstil San. ve Tic. Ltd Şti Bozanönü Köyü Yolu Üzeri DSİ Arkası Bila: NO Isparta 

14 Özkoç Tekstil San.Tic.A.Ş. Bozanönü Köyü Yolu Üzeri NO:5 Isparta 

15 Üçkardeşler Kamgarn Tekstil A.Ş. Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 2. Km. Isparta 

16 Genç Anadolu Macun Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 2. Km.(Üçkardeşler Yanı ) Isparta 

17 Yayla Mandrası Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 3. Km. Isparta 

18 Alibaba Süt Ürünleri Gıda San.Tic.Ltd Şti Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 1. Km. Isparta 

19 Uluçam Boya Limited Şirketi Atatürk Bulvarı 1. Km. Isparta 

20 Elmataş A.Ş. Isparta – Atabey Karayolu 22. Km. Atabey 

21 Elma – Su A.Ş. Isparta – Atabey Karayolu 22. Km. Atabey 

22 Ayes A.Ş. Yağbağlar Mevki Atabey 

23 Kalemaden Endüstriyel Ham 

Mad.San.Tic.A.Ş. 

Kapıcak Köyü Yolu Üzeri 

Atabey 

24 Hayrat Neşriyat A.Ş. Kuleönü Kasabası Isparta 

25 Gülüm Mobilya İmalat ve Satış Eğirdir Yolu 8.Km. Isparta 

26 Modülmer A.Ş. Eğirdir Karayolu 3. Km. Isparta 

27 Akdeniz Kerestecilik Eğirdir Karayolu 4. Km. Isparta 

28 Emtaş Panel Radyatör ve Isı San. Tic. A.Ş. Eğirdir Karayolu 4. Km. Isparta 

29 Zengiler Yün İplik Fabrikası İstanbul Yolu 2. Km. Isparta 

30 Kolçelik İstanbul Yolu Üzeri Çevreyolu Kavşağı Bila:NO Isparta 

31 Yüceçam Orman Ürünleri Eğirdir Yolu 5. Km. Isparta 

32 Ünlüsoy San ve Tic.Ltd. Şti (Ünmak) Eğirdir Yolu 1. Km. Isparta 

33 Şahlanlar Gıda Sanayi Tic. Lim. Şti. Atatürk Bulvarı, Askeri Hastane Karşısı Isparta 

34 İşmer Mermer San. Ve Ticaret Lim. Şti Eğirdir Yolu Üzeri Askeri Hastane Karşısı Bila No Isparta 

35 Beşel Un İmalat San. Ve Tic. A.Ş. Eğirdir Yolu 4. Km. Askeri Hastane Karşısı Isparta 

36 Adım Yapı Ürünleri San. Ve Tic. A.Ş. İstiklal Mah. Atatürk Bulvarı Deveci Yolu Üzeri Orma Yn. Isparta 

37 Adım Tekstil Ürünleri Tic. Ve San. A.Ş. İstiklal Mah. Atatürk Bulvarı Deveci Yolu Üzeri Orma Yn. Isparta 

38 Metamar A.Ş. Antalya Karayolu Üzeri 6. Km. Sav Kasabası Sav 

39 Iscam A.Ş. Antalya Karayolu Üzeri 7. Km. Sav Kasabası Sav 

40 Hüdaverdi Madencilik Ltd. Şti. Antalya Karayolu Üzeri 7. Km Sav Kasabası Sav 

41 Erciyes Mermer İnş. San.Tic.Ltd.Şti Sav Kasabası Arıcalı Mevki Orman Deposu Karşısı Sav 

42 Akdeniz Mermer San.Tic.A.Ş. Antalya Karayolu üzeri Sav Kasabası Sav 

43 Gölmer Mermer San.Tic. Kollektif Şti. Antalya Yolu Üzeri 2. Km. Isparta 

44 Mogaz Petrol Gazları A.Ş. Gümüşgün Köyü Gönen Isparta Gönen 

45 Yünteks Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

46 Çıraklar Tekstil San.ve Tic. Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

47 Caner Medikal Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

48 Ünlü Orman Ürünleri San ve Tic.Ltd Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

49 Çağlar İnşaat Tic. Ve San. A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

50 İteks A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

51 Yumak Tekstil Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

52 Gülköy Gıda San ve Tic. A.Ş. ( IYAŞ’a ait ) Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

53 Çanakoğlu Metal İşl.San ve Tic. Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

54 Beşler Kuru Yemiş Gıd. 

Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

Mad.Pazarl.İmal.Tic.A.Ş. 

55 Hassel Kaplin ve Dişli Sanayi Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

56 Erkoteks-Erkoçlar Tekstil A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

57 Asya Mobilya Sanayi Tic.Ltd.Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

58 Yüceer Kereste San ve Tic Ltd.Şti Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

59 Kımıllı İnşaat Taahhüt Tic. Ltd.Şti Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

373


Sıra Firma Adı Adresi 

60 Oğuzhan Tekstil San.Tic.Lim. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

62 Diriliş Tekstil A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

63 Diriliş İplik San.Tic.A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

64 Gözde Kerestecilik Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

65 Asis Asma Tavan Ltd Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

66 Esendir Makine İnşaat Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

67 Kalekim Kimyevi Mad. San. Tic. A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

68 Karabulut Grup ( Kartaş ) Hazır Beton Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

69 Sakarya Kerestecilik San. Tic.A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

70 Net Pamuk Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

71 Çiftçi Kardeşler Ltd. Şti ( Kerestecilik ) Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen 

72 Hediye Un Fabrikası Dere Mahallesi, Bezirgan Pınarı Yanı NO:5 Isparta 

73 Başer Maden San. Ve Tic. A.Ş. Isparta Cad. 3. Km. Ş.Karaağaç 

74 Kaçıkoçlar İplik Fabrikası Eğirdir Yolu 1. Km. Isparta 

75 Sümer Halı, Isparta Halı Fabrikası Eğirdir Yolu 1. Km. Isparta 

76 Isparta Optik San.Tic.- Hüseyin Yiğit Yeni Sanayi Sitesi 18. Blok NO:39 Isparta 

77 Yorgancıoğlu Halıcılık Yeni Sanayi Sitesi Çevre Yolu Altı NO:30 Isparta 

78 Şenol Kimya Primehmet Mahallesi, 113. Cad. 1762 Sk. NO:17 Isparta 

79 Kurpaş A.Ş. ( IYAŞ ) Antalya Yolu 6. Km. Sav Kasabası / Isparta Sav 

80 Davraz Kuruyemiş Antalya Karayolu Üzeri, Fatih Mahallesi Sav 

81 Unsa Un Sanayi ve Tic. A.Ş. Konya Yolu 5. Km. Köprübaşı Mevkii, 32500 Eğirdir Eğirdir 

82 Aksu Enerji Tic. Ve A.Ş. Çayköy Santrali Eğirdir Eğirdir 

83 AYSU Aydıner Su San. Tic. A.Ş. Karacahisar Köyü Aksu / Isparta AKSU 

84 Asya Meyva Suları Gıda San. A.Ş: Tepeli Köyü Mevkii Eğirdir / Isparta Eğirdir 

85 Pınar Su San. Tic. A.Ş. Aşağı Gökdere Köyü Eğirdir / Isparta Eğirdir 

Tablo N.2.Atık Yağ Beyan Formu Dolduran İşletmeler 

21 Ocak 2004 tarih ve 25353 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların 

Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde; 

Tüm kamu kurumları ile sanayi kuruluşlarından Atık Yağ Beyan Formu alınmaktadır. Bu formlar her 

yılsonunda ve bir sonraki yılın Şubat ayı sonunda Valiliğimizde olacak şekilde gönderilmektedir. Bu formda, 

miktarı ve özellikleri belirtilen atık yağların depolanması, taşınması ve bertarafında yönetmelik hükümlerinin 

uygulanması sağlanmaktadır. 

Atık yağlar, valiliklerden lisans alınmış araçlar ile Çevre ve Orman Bakanlığından lisans almış tesislere 

taşınarak bertaraf edilmektedir. 

Bu güne kadar Valiliğimizden lisans almış taşıma aracı bulunmamaktadır. Yine İlimizde atık yağ 

bertaraf ve geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. İlimizde oluşan atık yağlar, diğer illerden lisans almış araçlar 

ile yine diğer illerde bulunan bertaraf ve geri kazanım tesislerine gönderilmektedir. 

Birinci derecede hava kirliliği yaşanan ilimizde, atık yağların ısınma amaçlı olarak kullanılmasının 

önlenmesi için, sanayi tesislerinde denetimlerimiz sürdürülmektedir. 

İlimizde, 2005 yılında 102 ton atık yağ beyan edilmiştir. 2006 yılına ait atık yağlar 2007 yılı Şubat ayı 

sonuna kadar beyan edilecektir. 

N.3.3.PİL VE AKÜLER 

Isparta ilinde atık pil ve akülerin düzenli toplanarak bertarafı konusunda herhangi bir çalışma 2006 

yılında yapılmamıştır. 

N.4. DİĞER ATIKLAR 

N.4.1.AMBALAJ ATIKLARI 

Ambalaj atıkları konusunda Yetmelik hükümleri çerçevesinde herhangi bir çalışma 2006 yılında 

yapılmamıştır. 

374

N.4.2.MEZBAHA ATIKLARI 

ATIKLAR 

Isparta Belediyesine ait 2.sınıf kırmızı et mezbahanesi bulunmaktadır. Mezbahaneden işkembe içeriği, 

gübre, hayvan gövde et parçası gibi katı atıklar çıkarılmaktadır. Katı atıklar Belediyenin iş makineleri ile 

günlük olarak yerleşim alanı dışında belirlenen bir yere kireçlenerek gömülmek suretiyle bertaraf edilmektedir. 

İmha edilecek hayvan gövde etleri ve aksamı olduğu zaman ayrı bir yerde tutulur ve Belediye tarafından bu tür 

hizmetlere yönelik yerleşim alanı dışında belirlediği yere Belediyenin iş makineleri tarafından 2,5 m. 

Derinlikte çukur açılarak kireçlenip gömülmektedir. 

N.5.ATIK YÖNETİMİ 

Hızlı nüfus artışı ve kentleşmeye paralel olarak evsel katı atıklar karşılaştığımız en önemli sorunlardan 

bir tanesidir. Evsel katı atıklar insan ve çevre sağlığı açısından potansiyel tehlike oluştururlar. Katı Atıklar 

tekniğe uygun olarak bertaraf edilmezler ise; toprağın, yüzey ve yeraltısularının kirlenmesine yol açmaktadır. 

Depolama sahalarında oluşan gaz ise içindeki yüksek metan oranı sebebiyle hava kirliliğine yol açmaktadır. 

Bu atıkların toplanması, taşınması ile çevre ve insan sağlığına olumsuz etki yapmadan nihai bertarafına 

ilişkin yükümlülükler 5393 sayılı Belediye Kanunu ile Belediyeler ve Büyükşehir Belediyelerine verilmiştir. 

Ancak ilimizde bu seneye kadar katı atıklar vahşi depolama şeklinde bertaraf edilmekteydi. Isparta İli 

Belediyeler Birliği Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi için 20.Nisan.2000 tarihinde ÇED Yönetmeliğinin 17. 

maddesi gereğince Nihai ÇED Olumlu Raporunu Bakanlıktan almış, 2002-2003 yıllarında yapılan çalışmalar 

sonucunda depolama sahasında hafriyat düzenlemesi yapmış ve depo tesisi tabii zemini oluşturulmuştur. 

14 Nisan 2005 tarihinde Depolama Tesisi 1. etap ihalesi yapılarak 01Haziran 2005 tarihinde 1. etap 

inşaatı tamamlanan Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi kullanıma hazır hale getirilmiştir. 

Isparta İli Koçtepe Mevkii Düzenli Katı Atık Depolama Tesisine evsel, evsel atıklarla birlikte toplanan 

ticari ve endüstriyel, tehlikeli olmayan endüstriyel ve evsel nitelikli hastane atıkları ayrıca 2000 yılında 

işletmeye alınan atık su arıtma tesisinden gelmesi beklenen arıtma çamuru depolanacaktır. 

N.6.KATI ATIKLARIN MİKTAR VE KOMPOZİYONU 

Düzenli Katı Atık Depolama sahasında, evsel atıklarla birlikte toplanan ticari ve endüstriyel, tehlikeli 

olmayan endüstriyel ve evsel nitelikli hastane katı atıkları ve atıksu arıtma tesisinden gelen arıtma çamuru 

depolanacaktır. Tesiste tıbbi ve tehlikeli atıklar depolanmayacaktır. 

YILLIK MİKTARLAR (TON) 

GRUPLAR 

ELEK ANALİZİ 

SONUÇLARI 

DEPO SAHASINDA 

AYRILAN 

GERİ DÖNÜŞÜM 

(%) 

Kağıt 1055.0 25 2.4 

Karton 1073.0 210 19.6 

Mukavva Ambalaj Kutusu 55.0 0 0 

Plastik 2120.0 75 3.5 

Plastik Şişeler 103.0 70 67.8 

Demirli Metal 13.0 50 0 

Demirli Olmayan Metal 378.0 240 63.5 

Cam 778.0 240 30.9 

Tekstil 595.0 55 9.2 

Tahta Deri Lastik 599.0 0 0 

Kemik 419.0 100 23.8 

Tablo N.3:Katı atıkların miktar ve kompozisyonu 

Isparta ilinde çöp ayıklama işlemi; Bertaraf alanına varmadan çöp konteynırlarından yapılmaktadır. 

Ancak bu çok yetersiz bir yöntem olup, en kısa zamanda Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre 

Lisanslı bir ayrıştırma tesisinin hayata geçirilmesi zorunludur. 

375


N.7.KATI ATIKLARIN BİRİKTİRİLMESİ, TOPLANMASI, TAŞINMASI 

VE AKTARMA MERKEZLERİ 

Katı atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı 14/3/1991 tarih ve 20814 sayılı R.G.’de 

yayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmektedir. 

Depolama sahasına katı atık ilk defa 24 Şubat 2006’da dökülmüştür. Nisan ayı içerisinde de 

Minasın derdeki vahşi depolama sahasının rehabilitesine başlanmıştır. İlimiz Isparta havzası içerisinde 13 

Belediye 38 Belde bulunmaktadır. Belediyelerimiz Göller Bölgesi Belediyeler Birliğine üyedirler. 

Belediyelerin gerek maddi kaynak yetersizliği, gerek ekipman ve personel yetersizliği nedeniyle düzenli 

katı atık depolama tesisi kurma konusunda gerekli hassasiyeti gösterdiklerini söylemek mümkün 

değildir. Bu anlamda katı atık sorunlarına havza bazında çözüm önerilmiştir. 

2003/8 Genelgesiyle hız kazanan katı atıkların bertarafı konusu Isparta İli için ilk başta 4 yerde katı 

atık düzenli depolama tesisinin kurulmasını gerektirmiş ancak böyle bir tesisinin yapım ve işletim 

masraflarının yüksek olması belediyelerin tek başına üstlenemeyeceği anlaşılmıştır. Dolayısıyla tesisi 

sayısı ikiye düşürülmüştür. 

Koçtepe Düzenli Depolama Tesisi 1. havzanın katı atık bertarafı için planlanmıştır. Bu havzadaki 

17 belediye için aktarma istasyonları kurularak Koçtepe Düzenli Depolama Tesisinde katı atıkların 

bertaraf edilmesi teşvik edilmiştir. Bugüne kadar Keçiborlu Belediyesi, Senirkent Belediyesi, Eğirdir 

Belediyesi aktarma istasyonu kurulması için Müdürlüğümüze müracaat etmişlerdir. 

Keçiborlu Belediyesinin belirlemiş olduğu Kumludere Mevkiindeki terk edilmiş kükürt tesisi 

alanında, Eğirdir Belediyesi Taşyatak Mevkiinde, Senirkent Belediyesi de Su Uçan Mevkiinde aktarma 

istasyonu yerlerini belirlemişlerdir. 

Gelendost-Yalvaç-Şarkikaraağaç ve tüm beldelerini kapsayacak şekilde 2. havzanın katı atık 

sorununu çözmek için GEYAŞA-BİR adı altında belediyeler birliği kurulması için adım atılmıştır. Göller 

Bölgesi Belediyeler Birliğine üye olan ve 50-60 km yarıçap içerisinde kalan Belediyelerin katı atıklarını 

bertarafı için önceden kullanmış oldukları vahşi katı atık depolama sahalarının rehabilitasyon projelerinin 

“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve “Katı Atık Deponi Alanları İle İlgili Yönerge” doğrultusunda 

Bakanlık onayı alınarak belirlenen yarıçap içerisinde kalan Belediyelerin katı atıklarını yine ilgili 

Yönetmelik esas alınarak, gerekli fizibilite çalışmaları tamamlandıktan sonra ; 

Önceden kullanmış oldukları vahşi depolama sahalarının rehabilitasyon projelerinin ve işlemlerinin 

tamamlanması, belediyelerin şu an kullanmış oldukları geçici ara depolamaların kaldırılarak Yönetmelik 

madde 21’e göre ara aktarma istasyonlarının kurulması, gerektiği ilgili Belediyelerimize aktarılmıştır. 

Eğirdir-Aksu-Sütçüler Havzasında, Senirkent-Uluborlu Havzasında, Keçiborlu Havzasında, Atabey 

Havzasında yapılan toplantılarla ara aktarma istasyonlarının yerlerinin belirlenmesi ve vahşi depolama 

alanlarının rehabilitasyonlarının tamamlanması için bilgiler aktarılmış ve eğitimler tamamlanmıştır. 

Göller Bölgesi Belediyeler Birliği Meclisinde Koçtepe Mevkii Düzenli Depolama Tesisinin 

işletilmesi, katı atık ara aktarma istasyonlarının kurulması ve rehabilitasyon konularında aşağıdaki 

hususlar tespit edilmiştir. 

1. Koçtepe Düzenli Depolama Tesisinde depo tabanı tabii zemini oluşturulan 1. etap 2 ha’lık alanın 

yaklaşık % 60-70’inin dolduğu, 

2. İşletme bu şekilde devam ederse saha ömrünü çok daha kısa sürede tamamlanacağı, 

3. Acilen 2. Etap Projeye başlanması gerektiğine, 

4. Katı Atıkların taşınması lojistiğinin verimli olabilmesi ve geri kazanımın sağlanabilmesi için belli 

bölgelerde ara transfer istasyonlarının kurulmasına, 

5. Saha ömrünün uzayabilmesi için mutlaka lisanslı bir geri kazanım tesisinin oluşturulması 

gerektiğine karar verilmiştir. 

376

N.8.ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERİ 

KOTA DEPOZİTO 

ATIKLAR 

14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrol 

Yönetmeliği’ne göre, bazı tüketim maddelerinin ambalajları için geri dönüşüm (Kota) ve Depozito 

getirilmiştir. Bu uygulama ile doğada ayrışması uzun süreler alan plastik, termoplastik, cam ve metal esaslı 

ambalaj kâğıtlarının kullanılmaları neticesinde ortaya çıkan atık oranının kontrol altına alınarak çevre 

kirliliğinin önlenmesi amaçlanmaktadır. 

Yönetmeliğin 9. ve 10. maddesi gereğince kota ve depozito uygulamasına tabii olan işletmeler 

Bakanlığımızdan izin almak ve beyanda bulunmak zorunda oldukları için söz konusu madde ve ürünlerin 

miktarı ile bunların konulduğu kapların geri toplanmaları ve yeniden değerlendirilmesine ilişkin plan ve 

projelerini her yıl Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler. 

Bu nedenle Valiliğimizce; konu ile ilgili 14 işletmenin tespiti yapılmış olup, bu işletmelere “Kota 

Depozito Uygulaması” ile ilgili olarak form gönderilmiş olup, formların doldurulmasını müteakip konu ile 

ilgili olarak Bakanlığa bilgi verilmiştir. Kota Depozito Uygulamasına ilişkin işletmelerin denetimi rutin olarak 

devam etmektedir. 

N.8.1.KATI ATIKLARIN DEPOLANMASI 

Yeni katı atık düzenli depolama sahası için; 

İl merkezine 20 km uzaklıktadır. Alan Isparta İli Gönen İlçesi Belediye mücavir alan sınırları dışındadır. 

Sahaya en yakın yerleşim 1300 m ötedeki Koçtepe köyüdür. Isparta’nın kuzey batısında, Yatakdağ Tepe, 

Karabacak Tepe, Kazanlık Tepe ve Kabak Tepe arasında yer almaktadır. Katı Atık Depolama ve diğer tesisler 

için 35 ha. Alan kullanılacaktır. Sahanın ortalama topografik yüksekliği 1050 m.dir. Depolama alanına 2028 

yılına kadar 3.500.000m 3 atığın depolanması planlanmaktadır. 

N.8.2.ATIKLARIN YAKILMASI 

Isparta İlinde atıkların yakılarak bertaraf edilmemektedir. 

N.8.3.KOMPOST 

Isparta İlinde kompost tesisi bulunmamaktadır. 

N.9.ATIKLARIN GERİ KAZANIMI VE DEĞERLENDİRMESİ 

İlde geri kazanılabilir katı atıkların ayrılması çalışmaları merkez ilçe belediyesinde iki aşamalı olarak 

yapılmakta olup, ilk aşamada çöp konteynırlarında, ikinci aşamada ise Isparta Belediyesi’nin ihale ile verdiği 

müteahhit firmalar tarafından katı atık depolama sahasında yapılmaktadır. 

Katı atıklardan kaynaklı çevre sorunlarının önlenmesinde en önemli rolü geri kazanım yöntemi oynar. 

Geri kazılabilir katı atıkların toplanmasında ise en etkili yol kaynağında ayrıştırma yapılmasıdır. Bu nedenle bu 

tür atıkların düzenli katı atık depolama sahasına ulaşmadan önce kaynağında mümkün olduğunca ayrı 

toplanması ve bu çalışmaların 30.07.2004 tarih ve 25538 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren 

“Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda toplama, taşıma ve geri 

kazanım lisansı almış olan firmalar tarafından yapılması sağlanmalıdır. 

N.10.ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 

Isparta il Merkezi’nde oluşan evsel ve endüstriyel atıklar, ayrıştırılmadan Koçtepe Mevkii Düzenli 

Katı Atık Depolama Tesisinde depolamaktadır. Söz konusu atıklar içerisinde evsel atıkların yanında, 

küçük oto sanayi, tekstil, deri, ağaç kaplama, mermer vb... sanayi atıkları, askeri atıklar ve hastane atıkları 

bulunmamaktadır. Bunların her biri farklı türlerde tehlikeli ve zararlı maddeler içermektedir. 

Söz konusu tesis, Katı atık Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak inşa edilmiş olup, depo tabanı 

zemin geçirimsizliği sağlanmıştır. Atıklardaki kimyasal ve biyolojik reaksiyonlar sonucu açığa çıkan 

gazlar için delikli polietilen gaz çıkış bacaları inşa edilmiştir. 

377


YENARBADEML LÇES – PINAR GÖZÜ VE ANIT AAÇLAR 

378

GÜRÜLTÜ ve TİTREŞİM 

O.GÜRÜLTÜ ve TİTREŞİM 

O.1.GÜRÜLTÜ 

O.1.1.GÜRÜLTÜ KAYNAKLARI 

Büyük şehirlerde özellikle sabah ve akşam mesai başlangıç ve bitiş saatlerinde trafik 

yoğunluğundan kaynaklanan bir gürültü oluşmakta olup, Isparta İli’nde de özellikle sabah ve akşam 

saatlerinde, kent içi ulaşımdan kaynaklanan trafik gürültüsü meydana gelmektedir. 

O.1.1.1.Trafik Gürültüsü 

Isparta il merkezindeki gürültü genelde trafikte seyir halinde olan araçlardan kaynaklanmaktadır. 

Bölgenin Adı Ölçüm Yapılan Yerler Ortalama dBA 

Özkanlar Galeri Önü Kavşağı 68 

Belediye Sarayı Önü 68 

TRAFİĞİN 

YOĞUN 

OLDUĞU 

BÖLGELER 

Otel Isparta Önü 67 

Vilayet Önü Atatürk Parkı Kavşağı 69 

İstasyon Cad. Stadyum Kavşağı 66 

Maliye Kavşağı 67 

Çarşı Polis Karakolu Önü 69 

Hastaneler Kavşağı 65 

Hal üstü Burç Pastanesi Kavşağı 65 

Hacılar Çeşmesi 66 

Tablo O.1. : Trafiğin yoğun olduğu bölgelerde oluşan gürültü 

O.1.1.2.Endüstri Gürültüsü 

Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da 

azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 

verilerine göre; meslek hastalıklarının %10'u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespit 

edilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının tedavisi 

yapılamamaktadır. 

Endüstriyel isletmelerde var olan araçların meydana getirdiği gürültü o işyerinde çalışanlar için 

ciddi bir sorun oluşturmaktadır. Gürültülü işyerindeki gürültünün azaltılması, kontrol edilebilmesi ve 

çalışanlar için zararlı olmaktan çıkartılması için kullanılan çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemler 

arasında en etkili olanları, gürültünün kaynakta ve yayılma ortamında kontrolünü sağlamaktır. 

Isparta İl merkez’inde üretimde bulunan endüstri tesislerinden 2 iplik fabrikasında yapılan gürültü 

ölçümünde 72-80 dBA’lık leg (ortalama ses seviyesi) elde edilmiştir. 

Başka bir tekstil fabrikasında üç ayrı noktada yapılan gürültü ölçümünde 82-100 dBA’lık ortalama 

ses seviyesi (leg) elde edilmiştir. Bu endüstri yapılarında soğutma işlemleri, hidroforlar, jeneratör ve 

kalorifer kazanlarından çıkan gürültüler, gürültü düzeylerini etkilemektedir. Bu sebeple fabrika çalışma 

bölümleri böyle noktalardan yalıtılmalıdır. Çalışan işçiler kulaklık vb. başlık kullanmaktadırlar. 


SANAYİNİN Sigorta Hastanesi Önü 65 

YOĞUN 

Anadolu Mah. Yanı 64 

OLDUĞU Eski Sanayi Bahçeli evler 66 

BÖLGELER Yeni Sanayi 67 

Tablo O.2 : Sanayinin yoğun olduğu bölgelerde oluşan gürültü 

379



İŞYERLERİNİN 

YOĞUN 

OLDUĞU 

BÖLGELER 

Mimar Sinan Cad. 69 

Tuhafiyeciler Sitesi 68 

Cumhuriyet Cad. 69 

Hastane cad. 65 

Kunduracılar Sitesi 67 

Halk Pazarı 65 

Tablo O.3. : İşyerlerinin yoğun olduğu bölgelerde oluşan gürültü 

O.1.1.3.İnşaat Gürültüsü 

İlimiz merkezinde çalışan briket döküm makineleri ve diğer inşaat makinelerinin çıkardığı ses 

seviyeleri ölçülmüş ortalama ses seviyesi (leg) 85-90 dBA arasında tespit edilmiştir. 

O.1.1.4.Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 

Ticarethanelerin yoğun olduğu bir bölgede bulunan Mimar Sinan Caddesi üzerinde 3 değişik 

noktada yapılan gürültü ölçümlerinde 82 - 84 dBA arası bir ses değeri elde edilmiştir. 

Bölge Tanımı 

Temel Kriter 

Bölge 

Leg: 35 dBA – 40dBA 

I. Bölge Şehir Dışı Konut Alanı (Trafikten Uzak) 0 

Şehir Kenarı Konutları + 5 

II. Bölge Şehir Konut Alanı (Trafik Akımına 100 m. uzaklıkta) + 10 

Şehir Konut Alanı, Anayolları, İşyerleri 

+ 15 

(Trafik Akımına 60 m. uzaklıkta) 

III. Bölge Şehir Merkezi Konut Alanı, Anayolları, İşyerleri 

+ 20 

(Trafik Akımına 20 m. uzaklıkta) 

IV. Bölge Endüstri Bölgesi veya Ağır Vasıta ve Otobüslerin Geçtiği 

Anayollar 

+ 25 

Tablo O.4. : Yerleşim alanlarında oluşan gürültü 


Gülistan ve Hızırbey Mah. 50 

GÜRÜLTÜNÜN Halıkent 53 

YOĞUN Fatih-Zafer Mah. 52 

OLMADIĞI Gülcü-Karakavak Mah. 50 

BÖLGELER Doğancı-Dere Mah. 52 

Çünür Mah. 52 

Tablo O.5 : Gürültünün yoğun olmadığı bölgeler 

O.1.1.5.Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 

İlimizde havayolu taşımacılığı 1997 yılında faaliyete geçmiştir. İlimiz Süleyman Demirel 

Havalimanı şehir merkezine 30 km. uzaklıkta olup gürültüye sebebiyet vermemektedir. 

O.1.2.GÜRÜLTÜ İLE MÜCADELE 

Gürültü günümüzde en çok karşılaşılan çevre kirliliklerinden biridir. İnsanların büyük bir 

çoğunluğu herhangi bir şekilde gürültüye maruz kalmaktadırlar. Gürültü diğer çevre kirliliği faktörlerine 

380


benzemez. Havada yayılmasına rağmen diğer bir çok hava kirletici gibi görünmez, kokmaz. Gürültünün 

herhangi bir kalıntısı da yoktur. Toprağı veya suyu da kirletmez. Kötü kokan bir çöp yığını gibi birikmez. 

Gürültü kirliliğini diğer çevre kirliliği faktörleri ile karşılaştırmak doğru olmaz. Onun etkileri küçük 

adımlarla ve sinsice oluşur. Ancak kalıcıdır ve kurtulması zordur. Gürültünün insanlar üzerine olan 

iletişim bozuklukları, konsantrasyon ve öğrenme zorlukları, ve sinirlilik ve stresse yol açan uyuma 

zorluğu gibi ruhsal-duygusal kategoriye giren etkilerinin yanı sıra doğrudan sağlığa olan etkileri de 

bilinmektedir. 

Gürültünün önlenmesi için alınabilecek tedbirler. 

a) Gürültünün kaynağında azaltılması veya önlenmesi, örneğin 

- Gürültü kaynağının ses iletimin azaltan bir muhafaza içine alınması 

- Titreşimi önleyecek şekilde yerleştirme 

- Gürültüye yol açan parçalarda (bilye ve zincirler gibi) yapısal değişiklikler, 

- Gürültüye yal açan eski makinelerin, daha az gürültü çıkaran yeni makinelerle değiştirilmesi 

b) Ses yalıtımını sağlayan materyallerin kullanılması, örneğin 

- Sesten koruma için duvarlar 

- Titreşim azaltıcılar 

- Tavan ve duvar kaplamaları 

- Ses geçirmeyen hücreler yapılması 

c) Pasif gürültü koruması 

- Gürültüye maruz kalanların bulundukları yerlere ses geçirmeyen pencereler takılması 

- Gürültü önleyici duvarlar yapılması 

- Gürültüye maruz kalan insanlara kulaklık verilmesi 

d) İşletmede altyapı ve organizasyonun değiştirilmesi 

- Mutlak surette gerekli olan ve önleyemeyen gürültü çıkaran çalışmaların dinlenme sürelerinin 

(öğle arası, sabah ve akşam saatleri) dışına çıkarılması 

- Gürültü çıkaran iş safhaları arasında daha sık dinlenme sürelerinin konulması 

O.1.3.GÜRÜLTÜNÜN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ 

O.1.3.1.Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 

Gürültünün şehir plancılığı açısından dikkat edilmesi gereken olumsuz etkileri vardır. Gürültülü 

semtler konutlar için tercih edilmezler. İlimiz eski bir yerleşim merkezidir. Bu nedenle ana caddeler 

üzerindeki konutlar gürültüden etkilenmektedir. 

O.1.3.2.Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 

Günümüzde diğer çevre kirlilikleri gibi çevrenin doğal özelliklerini bozarak geniş anlamda çevre 

kirliliğine katkıda bulunan ve özellikle nüfusun yoğun olduğu bölgelerde halk sağlığına olumsuz 

etkileriyle önem kazanan gürültü kirliliği; trafik, sanayi, ev ve toplum kökenli gürültüler olarak 

sınıflandırılabilir. Gürültünün iş verimini azaltması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen 

etkileridir. Sürekli gürültü, uzun vadede sosyal çevre sağlığına olumsuz etki yapmaktadır. Sağlığa zararlı 

olan sadece kulakları sağır olmaya götüren çok yüksek sesler değil. Aralıksız trafik gürültüsü de kalp 

hastalığı riskini artırabilir. Gürültü hasta olmamıza neden olmakla da kalmaz, dikkatimizi dağıtıp, 

yaptığımız hataları artırabiliyor. İnsanların neredeyse yarısı kentlerde yaşadığı ve geçtiğimiz yıllarda 

kentlerdeki gürültü giderek arttığından, sağlığımız için sessizlik alanları yaratmamız gerekiyor. 

381


O.1.4.GÜRÜLTÜNÜN İNSANLAR ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ 

Gürültü, genellikle yapay olarak ortaya çıkan, niteliği ve niceliği bozulmuş, arzu edilmeyen 

seslerdir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi, arzu edilmeme kavramı gürültünün subjektifliğini, yani kişiden 

kişiye değişkenlik gösterebileceğini, dolayısıyla psikolojik ve nörovegetatif sistem üzerine etkilerinin de 

insanlar tarafından farklı tepkiler şeklinde algılanabileceğini göstermektedir. Gürültünün anlamlı bir 

biçimde kişiden kişiye farklılık göstermeyen en önemli etkisi, işitme üzerine etkisidir. 

Havalı çekiçler, perçin işleri, bazı testere ve makineleri, kırma değirmenleri, titreşimli elekler, taş 

kesme, gaz türbinleri, kompresörler, aspiratörler, şahmerdan, buldozer, ekskavatör, motor test atölyeleri, 

dizel motor makine daireleri, müzikle uğraşanlar, trafik görevlileri, görüldüğü gibi gürültü sanayide 

çalışanlarda olduğu kadar, toplum sağlığı bakımından da önemli bir sağlık zararı haline gelmiştir. 

Trafiği yoğun bir kavşakta, birçok tezgâhın çalıştığı bir atölyedeki kadar gürültü tespit 

edilmektedir. Gürültünün insan üzerindeki ilk etkisi rahatsızlık, dikkat dağılması gibi biçimde ortaya 

çıkmaktadır. Bu etki gürültünün şiddetiyle orantılı olarak arttığı gibi çok hafif sesler de, örneğin bir 

musluktan damlayan su, kişiyi yeterince tedirgin etmektedir. 

Gürültünün işçi sağlığı açısından en önemli etkisi işitme kaybına neden olmasıdır. Belli bir düzeyin 

üstündeki gürültüde iç kulak etkilenmeye başlar ve işitme yeteneği tiz seslerden başlayarak geriler. İşitme 

kayıpları gürültünün şiddetine ve etki altında kalma süresine bağlı olarak oluşmaktadır. 

Sesin niteliğinin bozulması, frekansları farklı bir çok ses dalgasının üst üste gelmesidir. Gürültünün 

daha teknik bir tanımında “Gürültü anarşik ses dalgalarının süperpozisyonudur” denmektedir. Diğer bir 

deyişle gürültünün frekans spektrumuna bakıldığında bir çok frekansta seslerin yer aldığı bilinmektedir. 

Sesin niceliğinin bozulması ise, ses ne kadar nitelikli ve hoşa gider şekilde olursa olsun şiddetinin 

insan vücuduna zararlı bir değere ulaşmasıdır. Örneğin hoşumuza giden çok güzel bir müziğin ses 

şiddetinin 90 dB (A) düzeyini geçmesi işitme kayıplarına neden olacaktır. Tabii ki gürültünün bu etkisi 

sonuçları en kolay biçimde görülen etkisidir. Psikolojik ve nörovegetatif sistem etkileri daha düşük 

şiddetteki seslerde dahi başlayabilir. Fakat yine önemle belirtilmelidir ki bu tür etkiler, kişiden kişiye 

farklılıklar gösteren etkilerdir. Örneğin klasik Türk müziği hayranı olan ve klasik batı müziğini sevmeyen 

veya tam tersi bir özelliğe sahip bir kişi için, rahatsızlık sınırları, farklı müzik için farklı olacaktır. 

O.1.4.1.Fiziksel Etkileri 

Geçici veya sürekli işitme bozuklukları görülebilmektedir. 

O.1.4.2.Fizyolojik Etkileri 

Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani 

refleks,işitme kaybına veya işitme duyusu ağrılarına, bulantılara ve adale kontrolünün zayıflamasına 

neden olur.( Şiddetli durumda ) 

İşitme organına zararlı etkiler: 85 dB’in üzerindeki gürültülere maruz kalan kişilerde sağırlık 

meydana gelir. Gürültü nedeniyle iç kulaktaki sinir hücrelerinin zarar görmesinden dolayı kişilerde ağır 

işitmeden, sağırlığa kadar varan arızalar meydana gelir. Gürültü dolayısıyla meydana gelen sağırlık, 

işitme kaybının başlangıcında belli frekans aralığında fonksiyon azalması biçiminde görülebildiğinden, 

etkin olarak önlenebilir.Kişilerin ilk aklına gelen gürültü düzeyi, kulak zarını patlatabilecek yeğinlikte ani 

ve çok özel ses düzeyidir. Oysa işitme kayıpları, doğal sayılan seslerin uzun süreli etkisi ile ve yavaş 

yavaş oluşur. Gürültünün zararlı etkisi kulak zarında bir zedelenme şeklinde olmaz. Devamlı gürültü olan 

bir ortamda zedelenen kısımlar, iç kulaktaki, ses dalgalarını sinirsel uyarılara çeviren çok hassas yapılı 

algı organlarıdır. Böyle bir işitme kaybı, genellikle gürültüye maruz kalan kişi tarafından kolay fark 

edilmez. Bunun nedeni, kayıpların çok uzun sürede oluşmasıdır. Bu nedenle sağırlık kişinin yaşlılık 

döneminde daha fazla görülür. 

Vejetatif etkiler: Gürültüye karşı insanın vejetatif sinir sistemi tepki verir. Bu tepkileri şu şekilde 

özetleyebiliriz; Kan damarlarının daralması, kan bileşiminde değişiklikler, kalp atış hacminde azalma, 

göz bebeklerinin büyümesi, metabolizmanın yüklenmesi. 

382


Psişik etkiler: Enformesyon algılama ve onları işleme sırasında gürültüye maruz kalan kişinin 

performansı da olumsuz yönde etkilenir. Aynı şekilde büyük dikkat gerektiren işler de yapılırken, 

gürültüye maruz kalındığı taktirde, performans da büyük düşüşler olacaktır 

Sinirlilik 

Düzensiz adet kanamaları 

İktidarsızlık 

Dikkatsizlik, isteksizlik 

Endişe ve gerginlik 

Verimsiz çalışma 

O.1.4.3.Psikolojik Etkileri 

Gürültü, ürkütücü, rahatsız edici, konsantrasyonu da uykuyu ve dinlenmeyi bozucu etki yapar. 

O.1.4.4.Performans Üzerine Etkileri 

İş veriminde azalma, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi. Meydana getirdiği 

olumsuz etkilere bağlı olarak gürültü seviyeleri bazı araştırmacılar tarafından tablodaki gibi 

derecelendirilmektedir. 

1.Derece 

2. Derece 

3. Derece 

4. Derece 

5. Derece 

Tablo O.2. 

30 dB(A)-65 dB (B) 

65-90 dB (B) 

90-120 dB (B) 

120 dB (b) 

140 dB (B) 

Konforsuz, rahatsız, öfke, kızgınlık, Uyku düzensizliği ve 

konsantrasyon bozukluğu. 

Fizyolojik reaksiyonlar, kan basıncı artışı, kalp atışlarında ve 

solunumda hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması, ani 

refleksler. 

Fizyolojik reaksiyonların artması,baş ağrıları. 

İç kulakta devamlı hasar dengenin bozulması. 

Ciddi beyin tahribatı. 

Araştırmalar, geçici işitme kayıplarında gürültünün kesilmesinden iki dakika kadar sonra 25 dB ya 

da daha az işitme kaybının ortaya çıktığını göstermektedir. Ayrıca günde 8 saat, haftada 5 gün bir 

bağırma sesinden daha yüksek şiddette olmayan durağan gürültüye yıllarca maruz kalan kişilerde ise 

kalıcı işitme kayıpları olabileceği şaşırtıcı gelebilir. Ancak araştırmalar bu tür kayıplarla, ani patlamalar 

tarzındaki gürültüye maruz kalma sonucu ortaya çıkan işitme kayıplarının benzer özellikler taşıdığını 


Burada ek olarak, gürültü kişilerde bitkinliğin kronikleşmesini ve vücudun direncini azaltarak 

hastalıklara yakalanma ihtimalini artırmaktadır. Son araştırma sonuçlarına göre fetus ve prematüre 

doğumlar üzerinde gürültünün olumsuz etkileri olduğu anlaşılmaktadır. 

O.2. TİTREŞİM 

Titreşim kaynakları, gayri sıhhi müessese kapsamında yer alan tüm işletmelerde tesis izni ve 

deneme izni aşamalarında denetlenmektedir. Bu aşamada taşıması gereken asgari şartları ihtiva etmeyen 

işletmelere çalışma izni ve gayri sıhhi müessese ruhsatı verilmeyerek, gerekli ıslah çalışmalarını yerine 

getirmeleri sağlanmaktadır. 

383


BALAMA KALESNDEN KARACAÖREN BARAJI VE DAVRAZ DAI 

384

AFETLER 

P.AFETLER 

Isparta İli Batı Akdeniz Bölgesinde Toros Dağları üzerinde 30 derece 20 dakika ve 31 derece 33 dakika 

doğu boylamları ile 37 derece, 18 dakika ve 38 derece, 30 dakika kuzey enlemleri arasında yer alır. İlin 

yüzölçümü 8913 km² olup, bunun % 68’ini dağlar, % 18’ini ovalar ve % 14’ünü de platolar meydana getirir. İl 

yüzölçümünün % 5’inden fazlası göl alanları ile kaplıdır. 

Isparta İlinde hakim iklim, karasal iklim olup, yer yer Akdeniz iklimi de görülür. Yazları sıcak ve kurak, 

kışlar soğuk ve yağışlıdır. 

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayınlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre ilin 

alan olarak yaklaşık % 80’i 1. Derecede Deprem Bölgesi, % 20’i 2. Derecede Deprem Bölgesi içerisinde yer 

almaktadır. Diğer bir deyimle Sütçüler İlçesi, Kasımlar Kasabası ve Yenişarbademli İlçesi 2. derecede, diğer 

tüm yerleşim alanlarımız 1. Derecede Deprem Bölgesindedir. Nüfus olarak % 90’dan fazlası 1. Derecede 

Deprem Bölgesindedir, % 5-7 civarındaki bir oranı da 2. Derece Deprem Bölgesinde yaşamaktadır. 

Deprem, afetinin yanı sıra ilde heyelan, kaya düşmesi, sel baskını, çığ ve yangın gibi afetlere maruz 

kalmış ve kalabilecek birçok yerleşim birimi bulunmaktadır. 

Isparta’da ve İlçelerde Afet Risk Durum Değerlendirmesi, meydana gelmiş tabii afetler gözönüne 

alınarak yapılmıştır. 

AFETLER VE TÜRLERİ 

Genel bir tanımla Afet; “İnsanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal yaşamı ve 

insan faaliyetlerini bozarak veya kesintiye uğratarak, toplulukları etkileyen, doğal, teknolojik veya insan yapısı 

kökenli olaylara Afet” denilir. 

Afetleri kökenlerine göre şu şekilde sınıflandırmak mümkündür, 

1- Jeolojik veya Jeoteknik kökenli, depremler, volkanlar, heyelanlar, kaya düşmesi gibi, 

2- Meteorolojik kökenli sel baskını, çığ, kasırga gibi, 

3- Teknolojik ve insan yapısı kökenli, kimyasal ve nükleer kazalar, orman yangınları, salgın hastalıklar, 

çevre kirlenmeleri gibi, 

AFET RİSK DURUMUNUN TANIMI 

Risk; Mühendislikte ve Sigortacılıkta “Belirli bir olayın, belirli bir büyüklükte meydana gelmesi halinde 

doğurabileceği kayıp olasılığı” olarak, tanımlanmaktadır. 

Kayıplara; insan ölümleri, yaralanmalar, yapı ve altyapı hasarları tüm sektörlerde meydana gelebilecek 

ekonomik ve sosyal kayıplar, üretim ve işletme kayıpları gibi doğrudan veya dolaylı tüm kayıpların dahil 

edilmesi ana hedeftir. 

Afetin vereceği hasar ve zararın tespitinde; İnsanların ve insan aktivitelerinin tehlike karşısındaki, hasar 

veya zarar görme eğilimi olarak tanımlanan “Etkilenme veya etkilenme oranı”nın bilinmesi gerekir. Etkilenme 

oranının daha çok parasal maddi olarak ifade edilmesi istenir. Fakat başta insan canı ve insanların uğrayacağı 

diğer insani değer kayıplarının ekonomik maliyetinin hesabının mümkün olmayacağı açıktır. Bu nedenle 

yalnızca fiziksel kayıpların ve iyileştirme maliyetlerinin parasal karşılıkları hesaplanarak verilmektedir. Riskin 

matematiksel tanımı; 

Risk= Değer x Tehlike x Etkilenme oranı, olarak verilmektedir. 

Bu matematiksel tanım daha açık ifade edilirse; 

Bir bölgede değer büyük, yani daha çok nüfus, daha fazla yapı ve tesis, daha çok sosyal aktivite varsa; 

tehlike ve etkilenme oranı, diğer bir bölgeye göre kayıp ve risk olasılığı daha fazla olacaktır. Bundan, başka bir 

bölgede “değer” yoksa dolayısıyla insan aktiviteleri bulunmuyorsa orada “tehlike” olsa dahi kayıp ve “risk” 

olmayacaktır. 

385


Buradan bir afetin, büyüklüğünün yalnız başına bir tek parametreye bağlı olmayıp; İnsan ve insan 

aktiviteleri, Tehlike ve Etkilenme oranı gibi üç ana parametreye bağlı olduğu, görülebilmektedir. 

İnsan ve insan aktivitelerinden kasıt; İnsan canı afet nedeniyle göçlerin veya işsizliğin, yol açtığı sosyal 

ve ekonomik kayıplar dır. Bu kayıplar eğitim, sağlık, ulaşım, haberleşme gibi sektörlerde meydana gelecek 

kesintilere yol açar. Ayrıca afetten etkilenen topluluklarda moral, gelenek, bağlılık üretim gücü, kültürel 

bozukluklar görülmektedir. 

Bu tür kayıpların ekonomik maliyetlerinin hesabı mümkün değildir. 

Afetin, büyüklüğü genel olarak, olayın meydana getirdiği can kayıpları, yaralanmalar, yapısal hasarlar 

ve yol açtığı ekonomik ve sosyal kayıplarla ölçülmektedir. 

Bu parametreler içinde en kutsalı ve önemlisi insan canı olduğu için kamuoyunda afetin büyüklüğü, yol 

açtığı can kaybı ve yaralanmaların büyüklüğü ile değerlendirme eğilimi vardır. 

Afetin büyüklüğüne etki eden faktörleri aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür; 

1- Olayın yoğun yerleşim alanlarına uzaklığı, 

2- Fakirlik, 

3- Hızlı nüfus artışı, 

4- Tehlikeli bölgelerdeki hızlı şehirleşme ve sanayileşme, 

5- Ormanların ve çevrenin tahribi, 

6- Bilgisizlik ve eğitim eksikliği, 

7- Toplumun afet olayına karşı önceden alabildiği koruyucu ve önleyici tedbirlerle ulaşabildiği düzeydir. 

Bunlardan ilk ikisi, büyüklük ve yoğun yerleşim alanlarına uzaklık dışında kalan faktörler tabii kökenli 

olmayıp insan faaliyetleri kökenlidir. 

ISPARTA İLİ RİSK DURUMU DEĞERLENDİRMESİ 

Bu özetleme ve teknik tanımlamalardan sonra İlimiz ve bağlı ilçelerinin maruz kalabileceği tehlike ve 

afetleri inceleyecek olursak; İlimiz genelinde deprem, kaya düşmesi, sel baskını, heyelan ve çığ düşmesi 

tehlikeleri vardır. 

İl merkezi ve İlçe merkezleri referans noktası alınarak şu şekilde değerlendirme yapılabilir. 

Merkez İlçe 

İl Merkezimizde doğal afet kaynağı olarak tehlike arz eden depremin yanı sıra su baskını tehlikesi 

bulunmakta ancak su baskını afetine karşı ilgili kurumlarca gerekli tedbirler alınmaya devam etmektedir. 

Merkez köylerimizden bazılarında kaya düşmesi tehlikesi bulunmakta olup Valiliğimizce ve ilgili 

Muhtarlıklarca olay hassasiyetle takip edilerek gerekli önlemlerin alınması hususunda çalışmalar sürmektedir. 

İlimizde kış turizmine açık olan Davras Kayak Merkezi’nde çığ riski bulunmaktadır. 

Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır. 


Deprem tehlikesinin yanı sıra, su baskını, kaya düşmesi tehlikeleri bulunmakta olup su baskınına ve 

kaya düşmesine karşı gerekli tedbirler alınmıştır. Kapıcak Köyü kaya düşmesi nedeniyle 1997 yılında 68 afet 

konutu tamamlanarak hak sahiplerine dağıtılmıştır. Kasaba ve İlçe Belediyesince su baskını tehlikesine karşı 

gerekli yer üstü drenaj sistemleri ve yağmur suyu tahliye tesisleri yapılmıştır. Ancak bütün bu önlemlere 

rağmen yine de su baskını afetleri zaman zaman yaşanması muhtemeldir. 

Aksu İlçesi 

Su baskını, deprem ve kaya düşmesi tehlikeleri bulunmaktadır. Aksu karağı Köyünde 1972 yılında 17 

hane yeni yerleşim yerine kaya düşmesi tehlikesi nedeniyle nakledilmiştir. Elecik Köyünde yamaç sellemesi, 

Yukarıyaylabel Köyünde ise çığ tehlikesi mevcuttur. Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır. 


Deprem, zemin sıvılaşması, özellikle kaya düşmesi ve Eğirdir Gölü su seviyesinin yükselme riski 

tehlikeleri bulunan İlçede yangın afeti nedeniyle önceki yıllarda afet konutları yapılmıştır. Muhtemel kaya 

düşmesi nedeniyle de Eğirdir Merkez-Akdoğan Köyünde 29, Bağacık Köyünde 43 ve Mahmatlar Köyünde 38 

afet konutu daha önceki yıllarda yaptırılarak hak sahibi ailelere teslim edilmiştir. Ayrıca Eğirdir İlçe 

Merkezinde yapılmış olan binalar kaya düşmesi nedeniyle önemli risk altındadır. Orman içi dağ köylerinde 

yangın riski vardır. 

386


AFETLER 

Deprem su baskını, kaya düşmesi tehlikelerinin olduğu ilçe ve Köylerinde su baskını nedeniyle 1953 

yılında 10 konut yapılmış olup Madenli Köyünde muhtemel kaya düşmesi tehlikesine karşı çalışmalar devam 

etmektedir. Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır. 


Deprem, sel baskını tehlikesi bulunan İlçenin Kızılcık Köyünde 1996 yılında su baskını olmuştur. İlgili 

kurumca (Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce) gölet yapılarak sel baskını tehlikesi azaltılmıştır. 


1975 yılında yangın nedeniyle 7 konut yapılan İlçede, deprem, Burdur Göl’ü su seviyesinin yükselmesi, 

kaya düşmesi tehlikeleri mevcuttur. 

Dinar depreminden İlçe Merkezi ve köyler etkilenmiştir. Senir Kasabasında Burdur Göl’ü su seviyesinin 

yükselmesi nedeniyle 44 konut nakledilmiş, halihazırda diğer muhtemel tehlikelere karşı çalışmalar 



Deprem, çamur akması, su baskını, kaya düşmesi tehlikelerinin söz konusu olduğu İlçede 1995 ve 1996 

yıllarında çamur akması (feyazan) nedeniyle can ve mal kaybı meydana gelmiştir. 1995 yılında 180 afet 

konutu 1998 yılında da 8 afet konutu yaptırılarak hak sahiplerine dağılmıştır. 1997 yılında Büyük Kabaca 

Kasabasında da su baskını meydana, gelmiş, ekili alanlar hasar görmüştür. 


Heyelan, kaya düşmesi, su baskını nedeniyle bazı mahallerine yapı ve ikamet yasağı konmuştur. Deprem 

tehlikelerinin de bulunduğu İlçede heyelan nedeniyle yapı yasağı getirilmiştir. Kaya düşmesi nedeniyle 

Sarımehmetler ve İbişler Köylerinde tehlike mevcuttur. Kesme Kasabasında heyelan nedeniyle afete maruz 

bölge kararı alınan yerler bulunmaktadır. 



Kaya düşmesi, deprem, zemin sıvılaşması, su baskını tehlikesi bulunan İlçe ve Köylerinde, 

Aslandoğmuş Köyünde 1994 yılında meydana gelen yangın afeti sonucu 4 afet konutu yaptırılarak hak 

sahiplerine teslim edilmiştir. 



İlçe Merkezi ve köylerinde deprem, heyelan, su baskını tehlikesi bulunmaktadır. İlçeye bağlı Dereköyü 

muhtemel kaya düşmesi afeti nedeniyle (Köyün tamamı) nakledilerek yaptırılan 177 afet konutu 1984 yılında 

hak sahiplerine teslim edilmiştir. 2000 yılında heyelan nedeniyle İlçe Merkezinde önlemler alınmıştır. Halen bir 

mahallede heyelan tehlikesi devam etmektedir. 


Deprem, zemin sıvılaşması, heyelan, su baskını tehlikesi bulunmaktadır. Orman içi dağ köylerinde yangın 

riski vardır. 


Deprem ve Beyşehir Gölü su seviyesinin yükselme tehlikesi bulunmaktadır. 

P.1.DOĞAL AFETLER 

P.1.1.DEPREMLER 

İlimizde etkili deprem kaynağı olan Burdur Fayı, Senirkent-Kumdanlı fayı ve Acıgöl Fay Sistemi 

nedeniyle; Isparta İli merkez İlçe, Aksu, Atabey, Eğirdir, Senirkent, Uluborlu, Keçiborlu, Gönen, Yalvaç, 

Şarkîkaraağaç ve Gelendost İlçelerimiz 1. derece Deprem Kuşağı’nda, Şütçüler ve Yenişarbademli İlçelerimiz 

2. Derece Deprem Kuşağı’nda yer alması sebebiyle en büyük hasarın depremden kaynaklanabileceği 

düşünülmektedir. 

387


İlimiz genelinde etkili deprem kaynağı olan fay sistemleri, 25 km. batıda bulunan Burdur Fayı, 

Senirkent - Kumdanlı Fayı ve Dinar depremlerinden kaynağı olan Acıgöl fay sistemleridir. İl merkezi ve İlçe 

merkezlerinde daha fazla nüfus bulunması, insan aktivitesinin daha yoğun olması nedeniyle risk oranı diğer 

kırsal kesimlere göre daha fazla olmaktadır. 

Deprem haricindeki diğer afet kaynağı tabii olaylardan bir kısmının gelişmesi, meteorolojik şartlara 

bağlı olarak ortaya çıkmakta diğer bir kısmı ise önceden, tespit edilerek gerekli tedbirler alınabilmektedir. Bu 

nedenle insanoğlu için en tehlikeli olan depremin değerlendirmede esas alınmasının daha uygun olacağı 

düşünülebilir. 

Bakanlığımız Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan araştırmalara göre, İlimizde 1881 

– 1986 yılları arasında, büyüklüğü 4 ve 4 den yukarı olan toplam 380 deprem meydana gelmiştir. Bunlardan 

107 adedi 4.6 büyüklüğünde olup en fazla tekrarlayan deprem büyüklüğü olarak tespit edilmiştir. Magnitüdü 

M=6 büyüklüğünde toplam 6 adet deprem meydana gelmiştir. Bu süre içerisinde ölçülen en büyük değer bu 

olmuştur. 

İlimiz ve çevresinde meydana gelen ve önem arzeden depremler ile hasar durumları aşağıdaki tabloda 

belirtilmiştir. 

TARİH 

OLUŞ 

MAGNITUD CAN HASARLI 

YER 

ŞİDDETİ 

ZAMANI 

(5,5 den büyük) KAYBI BİNA 

04.10.1914 00:07 Burdur 9 6.9 300 6000 

07.08.1925 08:46 Dinar (Afyon) 8 5.9 3 2043 

31.01.1964 19:45 Tefenni (Burdur) 8 5.7 - 39 

12.05.1971 08:25 Burdur 8 5.9 57 3227 

01.10.1995 17:57 Dinar (Afyon) 8 6.1 90 1456 

03.02.2002 09:11 Sultandağı (Afyon) 7 6.4 44 622 

Tablo P.1.Isparta ilinde deprem durumu Kaynak: Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü 

İlimizde 8 şiddetinde bir deprem meydana geldiğinde can kaybı, yaralanmalar ve çeşitli yapı türlerindeki 

hasar oranlarını gösteren etkilenme oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 

YAPI CİNSİ 

ETKİLENME ORANI % 

YARALANMA 

Ağır (Yıkık) Orta Az ÖLÜM ORANI % 

ORANI % 

Yığma Taş 30 50 15 5 15 

Kerpiç 30 50 15 5 15 

Tuğla Yığma 15 35 35 2 6 

Ahşap Karkas 5 25 40 1 1 

Betonarme 10 20 30 1 3 

Tablo P.2.Depremden etkilenme durumu 

Bu tablodan anlaşılacağı gibi ilimizde 8 magnitüdünde bir deprem meydana geldiğinde ilimizde 

özellikle Merkez İlçenin oturduğu alanının alüvyon, tüf ve tüfit’den oluşması, bu zeminlerin depremin hasar 

şiddetini 1-3 derece artırdığından daha fazla can ve mal kaybı meydana gelmesine neden olacaktır. Bu şiddet 

alanı içerisindeki taş yığma yapıların % 30’u ağır hasar görmekte veya yıkılmakta, % 15’i hafif hasar 

görmektedir. Bu yapılarda yaşayan nüfusun % 5’i ölmekte, bunun üç katı yani % 15’i hastane tedavisi 

gerektirecek şekilde yararlanmaktadır. Depremin şiddeti arttıkça bu oranlar artmakta, azaldıkça bu oranlar 

azalmaktadır. 

Yapılan istatistik değerlendirme ve hesaplamalar sonucunda, Isparta İlinde Magnitüdü 5.5 olan bir 

depremin gelişmesinin yıllara göre riski; 1 yılda %4; 25 yılda %67 ve 49 yılda %89; Magnitüdü 6.0 olan bir 

depremin gelişmesinin yıllara göre riski ise; 1 yılda %2; 25 yılda %18 ve 49 yılda %32 olarak 

hesaplanabilmektedir. Ayrıca 5.5 büyüklüğündeki bir depremin dönüşüm periyodu 22 yıl, 6.0 

büyüklüğündekinin 53 yıl ve 6.5 büyüklüğündeki bir depremin ise 297 yılda bir olması muhtemeldir. 

Görüldüğü gibi hasar yapıcı nitelikte olan, büyüklüğü 5 ve 5 den fazla olan depremlerin olma ihtimali 

oldukça yüksektir. Bunun yanında, ölçüm ve değerlendirmesi yapılan süre içerisinde büyüklüğü 6 dan fazla 

olan deprem kaydedilmemiş olması daha büyük depremlerin bundan sonra olmayacağı anlamına 

gelmemektedir. Yapılan istatistiki değerlendirmede 7.0 büyüklüğündeki bir depremin 1 yılda olma riski %0.3; 

25 yılda olma riski %8 ve 49 yılda olma riski %15 olarak ortaya çıkmakta ve dönüşüm periyodu da 297 yıl 

olarak hesaplanmaktadır. Bundan başka büyüklüğü 7.5 olan bir deprem içinde aynı hesaplamalar 

yapılabilmektedir. 

388

AFETLER 

Buradan ulaşılan sonuç; İlimizde de büyüklüğü ve şiddeti can kaybına ve ağır hasara sebebiyet verecek 

depremlerin olması her zaman mümkün olup, büyüklüğünün ve zamanının tespiti günümüz imkanları ile 

mümkün olmamaktadır. Ancak engellenmesi mümkün olmayan depremlere önceden hazırlıklı olmak suretiyle 

kayıpların azaltılması hatta hiç kayıp olmaması yolundaki çalışmalar Türkiye genelinde devam etmektedir. 

Yeni yerleşim yerlerinin jeoteknik etütlerinin yapılması zemin etütlerinin yapılması ve bu etütlere göre 

depreme dayanıklı yapı yapılmasının sağlanması için proje ve denetim hizmetlerinin en iyi şekilde yapılması 


Depremin etkileri sadece binaların yıkılması veya hasar görmesi şeklinde olmayıp, deprem mühendislik 

yapılarına özellikle su tutma yapılarına (barajlar ve göletler) etki ettiğinde, bu yapıların zarar görmesi veya 

tamamen yıkılması halinde sel felaketi olması muhtemeldir. 

Muhtemel depremin etkileri; 6 Magnitüt büyüklüğündeki (8–9 şiddetine tekabül eden) depremlerden 

baraj ve göletlerimizde hasar oluşması ihtimali düşük sayılabilir. Ancak bunun üzerinde oluşacak depremlerde 

risk oranı her zaman yüksektir. 

Meydana gelebilecek bir depremin mühendislik yapılarına yapacağı etki, sadece deprem büyüklüğü olan 

depremin şiddeti (m=5-6-7) gibi tek bir parametre ile ifade edilmesi mümkün değildir. Olası bir depremin 

zemin türü ve yapı tipine bağlı olarak meydana getireceği zamana bağlı ivme değerleri değişik olacaktır. Bazen 

M=5-6 gibi küçük büyüklükteki depremlerde dahi büyük ivmeler oluşabilmektedir. Mesela baraj aks yeri ana 

temel kayacında 0,1 g (yerçekimi ivmesi) olan depremin ivmesi 30-40 m lik barajın kretinde 0,65 g ye kadar 

çıkabilmektedir. 

P.1.2.HEYELAN VE ÇIĞLAR 

İlimizde ikinci derece tehlike arzeden afet heyelan olaylarıdır. İlimizde Merkez İlçe, Sütçüler ve 

Uluborlu İlçeleri yer kayması açısından riskli olup konuyla ilgili Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzün daha 

önceki yıllarda yaptığı çalışmalar devam etmektedir. 

Kaya düşmesi açısından Aksu, Atabey, Eğirdir, Senirkent, Sütçüler, Uluborlu ve Keçiborlu İlçelerimiz 

riskli olup bu konuyla ilgili Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzce çalışmalar yapılmış ve devam etmektedir. 

İlimiz Merkez İlçede Davras Kayak Merkezi ve Aksu İlçesi Yaylabel Köyü çığ riski taşımaktadır. Aksu 

İlçesi Yaylabel Köyü Bakanlar Kurulu Kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir. 

Yamaç ve şevlerdeki kaya ve zeminlerin yamaç aşağı doğru yer değiştirmesi sonucu toprak kaymaları 

ve kaya düşmeleri meydana gelmektedir. Kayma ve kaya düşmelerine yamaç üzerindeki yüklerin artışı, boşluk 

ve çatlak suyu basıncı artışı, topuktan malzeme kaybı, göl düzeyindeki ani seviye düşüşü, yamaç kayasındaki 

aşınma, çatlak ve kırıklarda oluşan su basıncı kırık ve çatlaklara kil dolması, ortamda ani şişme ve büzülme 

olayları, kayacı tutan çimentolayıcı matriksin yıkılması sebep olmaktadır. İlimizde Eğirdir, Keçiborlu, Aksu, 

Senirkent, Sütçüler, Uluborlu ve Atabey İlçelerimizde muhtemel kaya düşmesi ve yerkayması riskleri mevcut 

olup Müdürlüğümüzce gerekli önlem alma çalışmaları önceki yıllarda yapılmıştır. Merkez İlçe Darıören 

Köyünde 1986 yılında yer kayması sonucu 8 konut etkilenmiş, bu afetle ilgili çalışmalar Müdürlüğümüzce 

tamamlanmıştır. 

Eğimin yüksek olduğu yamaçlarda ve kar yağışının fazla olduğu dönemlerde karların yamaç aşağı ani 

hareketi sonucu çığ felaketi olmaktadır. İlimiz tüm İlçe kaymakamlıklarına 02.01.2004 tarihinde çığ riski 

altındaki yerleşim alanlarının bildirilmesi için Müdürlüğümüzce gönderilen yazıya istinaden 

Kaymakamlıklarca gönderilen cevabi yazılarda Aksu İlçemiz haricindeki diğer yerleşim birimlerinde çığ riski 

olmadığı bildirilmiştir. Aksu İlçesi Yukarı Yaylabel Köyü Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Afet İşleri 

Müdürlüğü) teknik elemanlarınca düzenlenen 10.04.2001 tarihli çığ etüt raporuna istinaden 7269–1051 Sayılı 

Kanunun 2. Maddesi gereği Bakanlar Kurulu Kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir. Ayrıca İlimizde 

kış turizmine açık olan Davras Kayak Merkezi ile ilgili Yapılan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Afet İşleri 

Genel Müdürlüğü)’nın hazırlamış olduğu Çığ Etüt Raporu’nda çığ riski altında alanlar belirlenmiş ve riskli 

alanlar için önlemler önerilmiştir. 

İlimize bağlı İlçelerde önceki yıllarda meydana gelen ve Müdürlüğümüze intikal eden yangınlarla ilgili 

yerinde incelemeler yapılmıştır. Bunun yanında orman içi köylerimiz her zaman yangın riski altında olup, 

orman yangınlarına karşı önlem alma çalışmaları Orman Bölge Müdürlüğünce yürütülmektedir. 

P.1.3.SELLER 

İlimiz Merkez İlçe, Keçiborlu, Senirkent, Sütçüler, Yalvaç ve Gelendost İlçelerimiz su baskını riski 

taşımaktadır. Ayrıca İlimizde Devlet Su İşleri 18. Bölge ve Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünün sorumluluğu 

389


altında bulunan baraj ve göletlerin deprem, aşırı yağış, sabotaj vs. nedenlerle tahribata uğraması sonucu 

oluşacak sel felaketi riski göz ardı edilmemelidir. 

İlimiz Aksu, Senirkent, Sütçüler, Gelendost ve Yalvaç İlçelerinde önceki yıllarda sel felaketi 

görülmüştür. İlimizde yıllık yağış miktarı uzun yıllar ortalaması 581 kg/m² olup, 1946 yılı 879 kg/m² ile en 

yağışlı yıl olmuştur. Yıllara göre %14 lük bir yağış artışı söz konusudur. Eğimin yüksek olduğu yerlerin 

eteklerinde aşırı yağış altında sel felaketi muhtemeldir. Sel felaketini önlemek için suyun akış hızını azaltmak 

ve akış yönünü değiştirmek için Devlet Su İşleri ve Köy Hizmetleri Müdürlükleri gerekli çalışmaları 

yapmaktadır. 

P.1.4.ORMAN,OTLAK VE SAZLIK YANGINLARI 

Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi, Ülkemizde de doğal kaynaklarımız içinde önemli bir yeri olan 

ormanlarımızın devamlılığını tehlikeye sokan etkenlerin başında orman yangınları gelmektedir. İlimizde bu 

güne dek önemli orman yangınları yer almamakla birlikte küçük bölgelerde orman yangınları olmaktadır. 

Orman bölgelerine yakın yerleşimde bulunan yerli halkın eğitim ve uyarılmaları yanı sıra, orman ve piknik 

alanlarının girişlerine ve yol kenarlarına Orman Bölge Müdürlüğünce ikaz ve uyarı tabelaları dikilmektedir. 

P.1.5.ORMANLAR ÜZERİNDE BİYOTİK VE ABİYOTİK FAKTÖRLERİN ETKİSİ 

Yaşayan bir organizma olarak tanımlanan ormanlar da diğer canlı varlıklar gibi bakteri, mantar, böcek 

gibi biyolojik zararlılardan (biyotik) ve çığ, kar, sel gibi doğal olaylardan (abiyotik) zarar görebilmekte ve bu 

zararlar zaman zaman olağanüstü boyutlara ulaşarak binlerce hektar genişliğindeki bir ormanı bile yok 

edebilmektedir. 

P.1.6.FIRTINALAR 

İlimizde afet vasfında fırtına olayına rastlanmamıştır. Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü’nden alınan 

verilere göre 40 yıllık rasat süresi içerisinde, yıllık kuvvetli rüzgarlı gün sayısı 19, ortalama fırtınalı günler 

sayısı ise 0’dır. 

P.2.DİĞER AFETLER 

İlimiz sınırları içinde 2006 yılında afet sayılabilecek nitelikte çevresel zararları olan herhangi bir 

olay yaşanmamıştır. 

P.3.AFETLERİN ETKİLERİ VE YARDIM TEDBİRLERİ 

Bu planlar gelişen şartlara göre her yıl revize edilir. Bu planlar İlçelerde Kaymakamlıkça İlimizde 

ise Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzdeki Afet bürosu hazırlar ve her zaman için hizmete hazır halde 

bulundurur. 

a. Görevliler periyodik olarak eğitime tabi tutulmalıdır. 

b. Vatandaşlar öncelikle afetten korunma ve yardımlaşma için eğitilmelidir. 

c. Afette yapıları hasara uğraması veya en az hasarla afeti atlatabilmesi böylece yaralanma ve can 

kaybına neden olmaması için gerekli dikkat gösterilmelidir. Bu amaçla “Afet Bölgelerinde Yapılacak 

Yapılar Hakkında Yönetmelik” çıkarılmıştır. Son yönetmelik 01.01.1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 

Afet bölgelerine ve türlerine göre bu yönetmelikte belirlenen esaslara uymakla can ve mal kaybı en aza 

indirilebilecektir. 

P.3.1.AFETLERİN ETKİLERİ 

1. Çeşitli güç ve genişlikte olur. 

2. Alt yapıyı bozar. 

3. Şok tesiri meydana getirir. 

4. Ölüm sakat ve öksüz kalma gibi sonuçlar doğurur. 

5. Bulaşıcı ve salgın hastalıkların artmasına neden olur. 

6. Eğitim ve öğretimi aksatır. 

7. Emniyet ve asayiş hizmetlerini aksatır. 

8. Arama, kurtarma ve enkaz kaldırma işlemleri yavaş işleyebilir. 

9. İkinci afet olarak yangınlar çıkabilir. 

10. Barındırma, yedirme ve giydirme sorunları doğurur. 

11. İşsizliği artırır. 

390

12. Psikolojik bozukluklar doğurabilir. 

13. Ulaşım ve haberleşmede aksaklıklar olabilir. 

14. Yörenin ekonomik yapısını bozar. 

15.Devletin ve özel kurumların planladığı yatırımları geciktirir. 

AFETLER 

Ülkemiz jeolojik ve topoğrafik yapısı nedeniyle ve iklim özellikleri itibari ile sık sık büyük can ve mal 

kayıplarına neden olan doğal afetlerle karşılaşan ülkelerin ön sıralarında yer almaktadır. 

Ülkemizde son 60 yılda meydana gelen doğal afetlerin yol açtığı yapısal hasarların oranları yaklaşık 

olarak şöyledir. 

% 62 depremler 

% 15 heyelanlar 

% 12 su baskınları 

% 5 kaya düşmeleri 

% 4 yangınlar 

% 2 çığ, fırtına vs. 

Buna göre bizim için en önemli afetin deprem olduğu görülmektedir. Ülkemiz bilinen en aktif deprem 

kuşaklarından birisi olan AKDENİZ-ALP-HİMALAYA deprem kuşağı üzerindedir. Topraklarımızın % 90’sı 

deprem bölgeleri içerisinde olup nüfusumuzun % 98’i bu bölgelerde yaşamaktadır. 

7269–1051 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak 

Yardımlara dair kanun; kısaca Afetler kanunu diye adlandırılmaktadır. 

Afetler Kanunu incelediğimizde genel olarak : 

1- Afet Öncesi 

2- Afet Anı 

3- Afet Sonrası dönemlere ait olmak üzere düzenlenmiştir. 

P.3.2.AFET ÖNCESİ ÇALIŞMALAR 

Bu çalışmaların amacı meydana gelebilecek afetlerin en az can kaybı ve zararla geliştirilebilmesi için 

gerekli tedbirler önceden alınmalıdır. 

Bu amaçla yapılan ve yapılması gereken çalışmalar şöylece özetlenebilir. 

a. Afete maruz kalabilecek bölgelerin önceden tespit edilmesi 

b. İl Acil Yardım Kurtarma Planları yapılması 

İlimizde Sivil Savunma Müdürlüğü ve Belediye Başkanlığı’nın girişimleri ve diğer kurumların desteği 

ile Afetten önce Afet sonrasına hazırlık olarak yaklaşık 1000 çadır kapasiteli Çadırkent Projesi yapılma 

çalışması sürdürülmektedir. 

a. Afete maruz kalabilecek bölgelerin önceden tespit edilmesi 

Deprem Bölgeleri Tespiti 

- Bilindiği gibi Ülkemiz deprem bölgeleri tespiti yapılarak Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası İşlenmiş 

Bakanlar Kurulu’nun 18.04.1996 ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe girmiştir. 

- Su baskınına uğrayabilecek bölgeler D.S.İ. idaresince belirlenir ve haritaya işlenir. 

- Yer kayması, kaya düşmesi, çığ gibi afetlere uğrayabilecek bölgeler Afet İşleri Müdürlüğünce ve 

Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzce belirlenir. Deprem dışındaki belirlemeler imar planlarına, olmayan 

yerlerde harita ve krokilere işlenir. 

- Yangına hassas olan bölgeler Belediye ve Kaymakamlıklarca tespit edilerek ilan edilir ve buralarda 

tedbir alınır. 

Bayındırlık ve İskan Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nca “Afete Maruz Bölge” kararı 

alınır. Bu karar bakanlığımızca Valilikler kanalı ile mahallinde ilan olunur. 

Afete maruz bölgelerde yeni yapılaşmaya izin verilmez. Buradaki yapılar bütçe imkanları ölçüsünde 

Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca nakledilir. En geç nakilden itibaren afete maruz konutların yaptırılması 

gerekir. 

b. İlk Acil Yardım ve Kurtarma Planları Yapılması 

Her ilde ve İlçede bu planların yapılması mecburidir. Bu planlarda çeşitli var sayımlar dikkate alınarak 

gerekli hazırlıklar yapılır. 

391


01.04.1998 tarihinde Bakanlar Kurulu olarak çıkarılan “Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilat ve 

planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” gereğince planlar yapılır, hizmet grupları kurulur. Bu gruplarda 

çalışacak görevliler belirlenir ve eğitilir. Gruba gerekli olacak araç ve gerecin nereden nasıl sağlanacağı 

planlanır. 

P.3.3.AFET ANI ÇALIŞMALARI 

Bu dönem afetin meydana gelişinden, daimi iskan çalışmalarına kadar olan safhayı ifade eder. Bu safha 

genellikle acil yardım ve geçici iskan hizmeti safhasıdır. Afet meydana geldiğinde Valiliğin Başkanlığındaki İl 

Kurtarma ve Yardım Komitesi toplanarak afetin büyüklüğü ve ihtiyaçlar dikkate alınarak gerekli kararlar 

alınır. Önceden belirlenen ve planlanan hizmet grupları görevlerini yaparlar. 

Özellikle büyük depremler dikkate alınarak belirlenen bu gruplar şunlardır. 

1- Haberleşme Hizmetleri Grubu 

2- Ulaşım Hizmetleri Grubu 

3- Kurtarma ve Yıkıntıları Kaldırma Hizmetleri Grubu 

4- İlk Yardım ve Sağlık Hizmetleri Grubu 

5- Ön Hasar Tespiti ve Geçici İskan Hizmetleri Grubu 

6- Güvenlik Hizmetleri Grubu 

7- Satın alma, Kiralama, El koyma ve Dağıtım Hizmetleri Grubu 

8- Tarım Hizmetleri Grubu 

9- Elektrik, Su, Kanalizasyon Hizmetleri Grubu 

Afetin özelliğine ve ihtiyaçlara göre bu grupların tümü veya bir kısmı hizmet verir. Özellikle bu 

dönemde sakin ve mantıklı olarak verilen hizmet karışıklığı önler, morali yükseltir. Bundan sonraki 

hizmetlerin daha sağlıklı yapılmasını sağlar. 

Acil yardım hizmetleri yardım hizmetleri genel olarak kurtarma, tedavi, defin, yedirme, giydirme, 

barındırma, aydınlatma, ısıtma gibi asgari acil ihtiyaçların karşılanmasıdır. Bu ihtiyaçların Karşılanmasında 

abartılı hizmet istenmemeli ve verilmemelidir. Bu hizmetten tüm afetzedeler faydalandırılırlar. Bu hizmet belli 

sürede yapılır ve karşılıksızdır, süre ihtiyaca göre uzatılabilir. 

Afeti takiben birkaç ay çadırlı iskandan sonra ihtiyaç olduğunda daha iyi şartlarla uzun süreli geçici 

iskan sağlanır. Bunda kira yardımı prefabrike resmi binalardan ve tesislerden yararlanma gibi uygulamalar 

yapılır. 

Afeti takiben yapılacak en önemli çalışmalardan birisi sağlıklı bir hasar tespiti işlemidir. Bu işlem 

kendilerine onarım ve inşaat yardımı yapılacak afetzedeleri belirler. Yardım için bu belirleme gereklidir ama 

yeterli değildir. Yeterli olması için ayrıca hak sahipliği ve borçlanma işlemi gerekir. 

Hasar tespitini takiben yeni bir üzücü olay ve can kaybına neden olmamak için yıktırılması gereken 

tehlikeli binaların listesi mülki amire verilerek yıktırılmaları sağlanır. Hasarsız sayılabilecek binalarla ve en az 

hasarlı binaların onarımları bu dönemde yapılır. 

P.3.4. AFET SONRASI ÇALIŞMALAR 

Bu çalışmalar genelde uzun süreli geçici iskan ve daimi iskan çalışmaları olarak belirtilebilir. 

P.3.5.OLASI AFETLERE KARŞI SİVİL SAVUNMA İL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN ALACAĞI 

TEDBİRLER 

Isparta İlimiz ve İlçelerinin 1.derece Deprem Kuşağında bulunması nedeniyle “AFET BİLİNCİNİN” 

oluşturulması ve “DEPREM ÖNCESİ HAZIRLIKLARIN YAPILMASI” büyük bir önem taşımaktadır. 

Zira “DEPREM ÖNCESİ ALINACAK HER ÖNLEM CAN VE MAL KAYIPLARINI EN AZA 

İNDİRECEKTİR.” Bu İnanç ve sorumluluk duygusu ile “EĞİTİME” büyük bir önem verilmiştir. 

P.3.5.1.Deprem Öncesi Alınacak Önlemler : 

1. Toplumda “AFET BİLİNCİNİ” oluşturmak için yerel basın ve TV gibi iletişim araçları ile 

insanlarımız Deprem konusunda bilgilendirilmektedir. 

2. SSG-TAG AHEP ( Sivil Savunma Gönüllüleri, Toplum Afet Gönüllüleri ve Afete Hazırlık Eğitimi 

Projesi ) kapsamında; Kamu kurum ve kuruluşları, Okullar ve Özel Sektör kuruluşlarına “DEPREMDEN 

KORUNMANIN YOLLARI” görsel, işitsel ve uygulamalı olarak anlatılmaktadır. 

3. Özellikle okullarımızda zaman zaman tahliye uygulamaları yapılmakta ve öğrencilerimize olası bir 

Deprem anında hareket tarzının nasıl olacağı uygulamalı olarak öğretilmektedir. 

392

393 

AFETLER 

4. İl Savunma Müdürlüğümüzce hazırlanan “MAHALLİNDE UYGULAMALI DEPREM EĞİTİMİ 

PROJESİ” hayata geçirilerek evler ziyaret edilmekte, aile bireylerine Eşyalarını Sabitlemeleri tavsiye 

edilmekte, olası bir Deprem anında sabitlenmiş eşyaların yanında nasıl bir pozisyonda durmaları uygulamalı 

olarak gösterilmektedir. 

5. Acil Kurtarma Ekiplerimiz göreve her an hazır tutulmaktadır. Acil Kurtarma Ekiplerimizin eğitimleri 

uygulamalı ve küçük tatbikatlar şeklinde verilmektedir. 

6. Arama Kurtarma Malzemeleri ve Kurtarma Aracımız olası afetlere karşı her an hazır tutulmakta ve 

periyodik bakımları yapılmaktadır. 

P.3.5.2.Deprem Sırasında Hareket Tarzı : 

1. Depremin Meydana gelişi ile birlikte İl Kriz Merkezinde bulunmak. 

2. 24 Saat Çalışma Planını uygulamak. 

3. Gerek İl Sivil Savunma Müdürlüğümüz Arama-Kurtarma Ekip ve Aracını gerekse Resmi ve Özel 

Kurumlardaki Acil Kurtarma Ekiplerini hazır tutmak. 

4. Valinin veya İl Kriz Merkezinin emirleriyle Afet bölgesine derhal hareket etmek. 

5. İl dışına gitmesi halinde Valinin yazılı onayını alarak adı geçen İle veya Afet bölgesine hareket 

etmek. 

6. O İlin İl Kriz Merkezine müracaat eder, yazılı Valilik onayını sunar, gösterilen enkazda kurtarma 

faaliyetlerine başlamak. 

P.4.1.SİVİL SAVUNMA BİRİMLERİ 

1. İl Sivil Savunma Müdürlüğümüz bünyesinde 5 (beş) Arama-Kurtarma Teknisyeni ve tam 

donanımlı 1 adet Kurtarma Aracı mevcuttur. 

2. Olası Afetlerde Haberleşmeyi sağlamak üzere 15 adet El Telsizi, 2 adet Mobil (Araç)Telsizi, 2 adet 

merkezi Telsiz ( 1 adet Valilik İl Kriz Merkezinde, 1 adet İl Sivil Savunma Müdürlüğümüzde) kurulmuş 


3. Arama Kurtarma faaliyetlerinde kullanılmak üzere Kesme Ayırma ve Hidrolik Set, Kırıcı, Hava 

yastıkları, jeneratör, İlkyardım Malzemeleri vs. mevcuttur. 

4. D.S.İ., İl Özel İdaresi(Köy Hizmetleri), Bayındırlık, Karayolları ve Belediye Bünyesinde kurulmuş 

“Acil Kurtarma Ekipleri” ( 50 Asil, 25 yedek personel ile ) afete müdahale edebilecek imkan ve kabiliyete 

sahip ekipler bulunmaktadır. 

P.4.2.YANGIN KONTROL VE ÖNLEME TEDBİRLERİ 

Kurum ve kuruluşlarda olması muhtemel bir yangına karşı önlem alınması amacıyla Valilik ve 

Kaymakamlıklarca oluşturulan komisyonlarca zaman zaman denetimler yapılmaktadır. 

2002/4390 karar sayılı Binaların Yangınlardan Korunması Hakkındaki Yönetmelik gereğince bütün 

kamu, kurum ve kuruluşları kendi binaları için yangından korunma talimatı hazırlar ve gerekli tedbirleri alırlar. 

İlk kez işe başlayan işletmeler için açılış izni olmadan önce itfaiye ekiplerince kontrol edilerek yangına 

karşı gerekli önlemleri alıp almadığı tespit edilmektedir ve gerekli önlemler aldırılmaktadır. 

P.4.3.İLKYARDIM SERVİSLERİ 

Teşkilatımızda sivil savunma servisleri bulunmaktadır. İlk yardım ve ambulans servisi dahildir. Ayrıca 

İl de Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı 112 Hızır Acil Servisi hizmet vermektedir. 

P.4.4.AFETZEDELER VE YENİDEN İSKANI 

a- Geçici İskan (uzun süreli) 

Genelde kendilerine konut yardımı yapılması gereken afetzedelere uzun süreli geçici iskan yardımı 

yapılabilir. Bu yardım; 

- Kiraları karşılamak için nakdi yardım 

- Vasıflı kış şartlarına uygun çadır 

- Çeşitli resmi binalarda barındırma 

- Resmi tesislerde barındırma gibi alternatifleri kapsar, genelde depremlerde uygulanır. Diğer 

münferit afetlerde bazı hallerde uygulanır. 

b- Daimi İskan Yardımı 

Daimi iskan yardımı hak sahiplerine yeni konut ve işyeri yapımı ile orta hasarlı binaların onarımı 

ve takviyesini kapsar.


Daimi iskan yardımı için hasar tespit veya jeolojik etüt sonucu yıkılan veya ağır hasara uğrayan 

veya muhtemel afete uğrayabilecek bina sahipleri ile 4123 sayılı kanunla getirilen deprem bölgelerinde 

orta hasarlı bina sahiplerinden isteyenler belli sürede müracaat ederek hak sahibi kabul edilmesi ve 

borçlanması gerekir. Bu hak sahipleri sayısı dikkate alınarak yapılacak binalar için yer seçimi bu yerin 

tahsisi veya kamulaştırılması harita ve planın yapılması gerekir. Belirlenen hak sahiplerine E.Y.Y. veya 

ihale yöntemi ile konut ve işyerleri yapılır. Ayrıca bu yerlerin ihtiyacı olan altyapılarda yapılır. Yapılan 

konutlar genelde kura usulü ile dağıtılır. E.Y.Y. de kendi yerlerine veya kura ile verilen parsellere 

afetzedeler inşaatını yapar. Burada teknik denetim yardımı yapılır, tapular verilir. 

Mültecilerin yeniden iskanı ile ilgili işlemler Bakanlıkça yürütülmektedir. 

P.4.5.TEHLİKELİ MADDELERİN SINIRLARARASI TAŞINIMI İÇİN ALINAN TEDBİRLER 

Zehirli maddelerin nakli ülke sınırları içinde İlde en büyük Mülki amirin, ülkelerarasında 

Bakanlıkların iznine tabidir. İlimizde bu konuda yürürlükteki Yönetmelik hükümlerine uyulmaktadır. 

GELİNCİK DAĞI TABİAT PARKI - BARLA 

394

SAĞLIK VE ÇEVRE 

R.SAĞLIK VE ÇEVRE 

R.1.TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ 

Isparta İl merkezinde ve ilçelerde Bakanlığımıza bağlı 9 adet Devlet Hastanesi, 2 adet 

Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi, 1 adet Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon 

Hastanesi ve 86 adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır. 

Devlet hastanelerinden Isparta Devlet Hastanesi 600 yatak kapasiteli, Gülkent Devlet 

Hastanesi 300 yatak kapasiteli; diğer 7 adedi; 25 yataklı Gelendost, 150 yataklı Yalvaç,100 yataklı 

Ş.Karaağaç,150 yataklı Senirkent, 50 yataklı Uluborlu, 30 yataklı Keçiborlu, 50 yataklı Sütçüler İlçe 

Devlet Hastanesidir. 

2 adet Doğum ve Çocuk Bakımevi hastanelerinden: Isparta Doğum ve Çocuk Bakımevi 

Hastanesi 175 yatak kapasitesi ile, Yalvaç Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi ise, 

50 yatak kapasitesi ile hizmet vermektedir. 

Eğridir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi 1000 yatak kapasite ile 


86 adet Sağlık Ocağı’nın 18 adedi il merkezinde, 15 adedi ilçe merkezlerinde, 37 adedi 

kasabalarda ve 16 adedi de köylerde bulunmaktadır. Bunlardan 71 adet Sağlık Ocağı Sağlık 

Bakanlığı'na ait kendi binalarında, (11 adedi geçici, 2 adedi belediye, 1 adet camii yaşatma 1 adet 

Devlet Hastanesi) olmak üzere 15 adet Sağlık Ocağı geçici binalarda hizmet vermektedir. Sağlık 

Ocağı binaları İl Tipi ve Köy Tipi olmak üzere iki tiptir. 

Isparta İli'nde hastanelerde var olan toplam yatak sayısına göre yatak başına 141 kişi düşmektedir. 

Bu değer Türkiye için 430 dur. 

Doktor başına kişi olarak Türkiye'de 764, Isparta İli'nde 421 kişi düşmektedir. 

R.1.1.SAĞLIK KURUMLARININ DAĞILIMI 

R.1.1.1.İlçelerdeki Sağlık Kurumları 

Merkez İlçe 

S.D.Ü. Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi 

S.D.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi 

Isparta Devlet Hastanesi 

Isparta Doğum ve Çocuk Bakım Hastanesi 

Verem Savaş Dispanseri 

Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama Merkezi 

Gülkent Devlet Hastanesi 

Isparta Asker Hastanesi 



Halk Sağlığı Laboratuarı 

Bağlar Sağlık Ocağı 

Bahçelievler Sağlık Ocağı 

Binbirevler Sağlık Ocağı 

Çelebiler Sağlık Ocağı 

Çünür Sağlık Ocağı 

Davraz Sağlık Ocağı 

Gülcü Sağlık Ocağı 

Gülistan Sağlık Ocağı 

395


Halıkent Sağlık Ocağı 

Karaağaç Sağlık Ocağı 

Kurtuluş Sağlık Ocağı 

Mehmet Tönge Sağlık Ocağı 

Sanayi Sağlık Ocağı 

Sermet Sağlık Ocağı 

Vatan Sağlık Ocağı 

Yedişehitler Sağlık Ocağı 


Zafer Sağlık Ocağı 

Aliköy- Küçük Hacılar Sağlık Ocağı 

Büyük Gökçeli Sağlık Ocağı 

Kuleönü Sağlık Ocağı 

Sav Sağlık Ocağı 

Aksu İlçesi 


Aksu Sağlık Ocağı 

Yakaavşar Sağlık Ocağı 



Atabey Sağlık Ocağı 

İslamköy Sağlık Ocağı 


Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi 

Eğirdir Verem Savaş Dispanseri 


Eğirdir Sağlık Ocağı 


Balkırı Sağlık Ocağı 

Barla Sağlık Ocağı 

Gökçehöyük Sağlık Ocağı 

Pazarköy Sağlık Ocağı 

Sarıidris Sağlık Ocağı 

Tepeli Sağlık Ocağı 

Yuvalı Sağlık Ocağı 

Yukarı Gökdere Sağlık Ocağı 


Gelendost Devlet Hastanesi 


Gelendost Sağlık Ocağı 

Afşar Sağlık Ocağı 


Köke Sağlık Ocağı 

Yaka Sağlık Ocağı 


Yeşilköy Sağlık Ocağı 


Gönen Sağlık Ocağı 

Güneykent Sağlık Ocağı 


396



Keçiborlu Devlet Hastanesi 


Keçiborlu Sağlık Ocağı 

Aydoğmuş Sağlık Ocağı 

Kılıç Sağlık Ocağı 

Senir Sağlık Ocağı 


Senirkent Devlet Hastanesi 


Senirkent Sağlık Ocağı 

B.Kabaca Sağlık Ocağı 

Uluğbey Sağlık Ocağı 

Yassıören Sağlık Ocağı 


Sütçüler Devlet Hastanesi 


Ayvalıpınar Sağlık Ocağı 

Kasımlar Sağlık Ocağı 

Kesme Sağlık Ocağı 

Çandır Sağlık Ocağı 


Şarkîkaraağaç Devlet Hastanesi 


Şarkîkaraağaç 1 Nolu Sağlık Ocağı 

Şarkîkaraağaç 2 Nolu Sağlık Ocağı 

Çarıksaraylar Sağlık Ocağı 

Çiçekpınar Sağlık Ocağı 

Göksöğüt Sağlık Ocağı 

Salur Sağlık Ocağı 

Belceğiz Sağlık Ocağı 

Gedikli Sağlık Ocağı 

Köprü Sağlık Ocağı 

Y.Dinek Sağlık Ocağı 


Uluborlu Devlet Hastanesi 

Uluborlu Sağlık Ocağı 



Yalvaç Devlet Hastanesi 

Yalvaç Doğum Ve Çocuk Bakımevi Hastanesi 

Yalvaç Verem Savaş Dispanseri 





Bağkonak Sağlık Ocağı 

Çetince Sağlık Ocağı 

Dedeçam Sağlık Ocağı 

Hüyüklü Sağlık Ocağı 

397


Kozluçay Sağlık Ocağı 

Körküler Sağlık Ocağı 

Kumdanlı Sağlık Ocağı 

Kuyucak Sağlık Ocağı 

Özbayat Sağlık Ocağı 

Özgüney Sağlık Ocağı 

Sücüllü Sağlık Ocağı 

Tokmacık Sağlık Ocağı 

Yukarı Kaşıkara Sağlık Ocağı 


Yenişarbademli Sağlık Ocağı 


Sağlık 

Kurumları 

Devlet Hast. 

Doğum Evi 

Kemik Hast. 

Sağlık Ocakları 

Acs Ve Ap Merk. 

Halk Sağlığı. 

112 Acil Yardım 

Verem Savaş Dis. 

Kızılay Kan 

Merkezi 

Merkez 2 1 - 22 1 1 2 1 1 1 1 1 1 

Aksu - - - 2 - - 1 - - - - - - 

Atabey - - - 2 - - 1 - - - - - - 

Eğirdir - - 1 10 - - 1 1 - - - - - 

Gelendost 1 - - 7 - - 1 - - - - - - 

Gönen - - - 2 - - 1 - - - - - - 

Keçiborlu 1 - - 4 - - 1 - - - - - - 

Senirkent 1 - - 4 - - 1 - - - - - - 

Sütçüler 1 - - 5 - - 1 - - - - - - 

Şarkikaraağaç 1 - - 10 - - 1 - - - - - - 

Uluborlu 1 - - 1 - - 1 - - - - - - 

Yalvaç 1 1 - 16 - - 1 1 - - - - - 

Yenişarbademli - - - 1 - - 1 - - - - - - 

TOPLAM 9 2 1 86 1 1 14 3 1 1 1 1 1 

Tablo R.1: Isparta İl’i ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık Kurumları 

R.1.2.BULAŞICI HASTALIKLAR 

2001-2006 YILLARI ARASI BULAŞICI HASTALIKLARIN İLÇELERE VE YILLARA 

GÖRE DAĞILIMI 

AIDS AKUT KANLI İSHAL BOĞMACA 

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 

MERKEZ İLÇE 25 58 

AKSU 

ATABEY 1 

EĞİRDİR 1 15 

GELENDOST 1 

GÖNEN 1 4 

KEÇİBORLU 

SENİRKENT 

SÜTÇÜLER 1 

Ş.KARAAĞAÇ 8 1 

ULUBORLU 1 

YALVAÇ 5 3 

Y. BADEMLİ 1 

İL TOPLAMI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 42 84 0 0 0 0 0 0 

Tıp Fak. Hast 

Diş Hek. Hast 

Özel Tıp Merkezi 

Özel Hastane 

398


BRUCELLA DİFTERİ GONORE 


MERKEZ İLÇE 3 2 1 3 8 18 

AKSU 1 8 

ATABEY 5 

EĞİRDİR 2 1 2 1 1 

GELENDOST 2 1 7 2 

GÖNEN 1 1 1 3 2 

KEÇİBORLU 3 2 3 1 5 7 

SENİRKENT 15 4 2 5 2 

SÜTÇÜLER 2 3 

Ş.KARAAĞAÇ 17 4 2 1 7 6 

ULUBORLU 3 2 1 1 2 1 

YALVAÇ 25 24 20 63 51 23 

Y. BADEMLİ 2 


HIV ENFEKSİYONU KABAKULAK KIZAMIK 


MERKEZ İLÇE 1 1 248 23 37 175 9 

AKSU 5 1 

ATABEY 4 2 3 

EĞİRDİR 52 7 5 54 3 

GELENDOST 1 1 3 8 2 

GÖNEN 23 2 1 3 2 1 

KEÇİBORLU 1 4 1 


SÜTÇÜLER 1 1 5 3 

Ş.KARAAĞAÇ 7 1 1 2 4 

ULUBORLU 1 1 

YALVAÇ 47 6 2 21 2 

Y. BADEMLİ 3 20 


KIZAMIKÇIK KOLERA KUDUZ RİSKLİ TEMAS 


MERKEZ İLÇE 7 1 20 12 4 90 252 335 

AKSU 10 22 11 13 11 14 

ATABEY 15 12 27 30 17 18 

EĞİRDİR 58 84 76 92 63 58 

GELENDOST 1 1 2 14 

GÖNEN 3 8 1 5 33 31 

KEÇİBORLU 36 53 35 62 44 38 

SENİRKENT 1 

SÜTÇÜLER 13 9 10 3 8 4 

Ş.KARAAĞAÇ 1 45 34 18 32 73 45 

ULUBORLU 1 6 14 10 

YALVAÇ 1 3 3 5 3 86 69 

Y. BADEMLİ 6 7 5 5 6 4 


MERKEZ İLÇE 

AKSU 

ATABEY 

EĞİRDİR 1 

GELENDOST 

GÖNEN 

KEÇİBORLU 

SENİRKENT 

SÜTÇÜLER 

MENİNGOKOKKAL HASTALIK NEONATAL TETANOZ POLİOMYELİT 


Ş.KARAAĞAÇ 1 

ULUBORLU 

YALVAÇ 1 

Y. BADEMLİ 


399


SITMA SİFİLİZ ŞARBON 


MERKEZ İLÇE 2 1 1 1 5 

AKSU 

ATABEY 

EĞİRDİR 

GELENDOST 1 

GÖNEN 

KEÇİBORLU 

SENİRKENT 1 

SÜTÇÜLER 

Ş.KARAAĞAÇ 1 

ULUBORLU 

YALVAÇ 

Y. BADEMLİ 


MERKEZ İLÇE 

AKSU 

ATABEY 

EĞİRDİR 

GELENDOST 

GÖNEN 

ŞARK ÇIBANI TETANOZ TİFO 


KEÇİBORLU 1 

SENİRKENT 

SÜTÇÜLER 

Ş.KARAAĞAÇ 

ULUBORLU 

YALVAÇ 

Y. BADEMLİ 


TÜBERKÜLOZ AKUT HEPATİT A AKUT HEPATİT B 


MERKEZ İLÇE 5 27 24 30 52 36 75 37 42 22 27 27 2 11 15 26 7 2 

AKSU 1 

ATABEY 1 1 

EĞİRDİR 2 7 4 3 1 19 1 4 3 

GELENDOST 1 1 3 1 1 1 1 

GÖNEN 2 1 1 1 7 1 1 

KEÇİBORLU 1 1 6 1 1 3 4 1 1 


SÜTÇÜLER 3 2 2 3 3 1 14 1 1 1 

Ş.KARAAĞAÇ 1 3 2 2 5 2 1 2 5 1 1 3 3 

ULUBORLU 1 1 1 

YALVAÇ 3 2 9 2 3 19 5 2 42 18 5 3 5 12 3 4 

Y. BADEMLİ 


MERKEZ İLÇE 

AKSU 

ATABEY 

EĞİRDİR 

GELENDOST 

GÖNEN 

AKUT HEPATİT C 

AKUT HEPATİT E 


KEÇİBORLU 1 

SENİRKENT 1 

SÜTÇÜLER 

Ş.KARAAĞAÇ 1 2 1 

ULUBORLU 1 1 

YALVAÇ 

Y. BADEMLİ 

İL TOPLAMI 0 0 0 0 3 4 0 0 0 0 1 0 

Tablo R.2:2001-2006 Yılları Arası Bulaşıcı Hastalıkların İlçelere ve Yıllara Göre Dağılımı 


R.1.2.1.İçme, Kullanma ve Sulama Suları 


İlimizin göller bölgesinde olması ve nüfus hareketlerinin fazla olması nedeni ile sıtma açısından riskli 

yerleşim alanları mevcuttur. 

Eğirdir gölü çevresi ile eğirdir ve gelendost ilçeleri, hoyran gölü çevresindeki senirkent ve yalvaç 

ilçeleri, beyşehir gölü çevresindeki şarkikarağaç ve yenişarbademli ilçeleri sıtma açısından riskli yerleşim 

alanlarımızdır 

2006 yılında, ilimiz 40. Piyade ve dağ komando alayına askerlik görevlerini yerine getirmek için sıtma 

intikalinin mevcut olduğu bölgelerden gelenlere ve sıtma intikalinin mevcut olduğu yerlere askerlik görevini 

yerine getirmek için gidenlere askerlik dönüşü sıtma tetkiki için düzenli bir şekilde kan alınmıştır. 

İl merkezinde bulunan belediye çöplüğü ve eğirdir gölü kenarındaki balıkçı barınaklarında aktif 

sürveyans hizmeti verilmektedir. 

Aktif sürveyans hizmetleri sırasında özellikle sıtma intikalinin bulunduğu bölgelerden gelen inşaat 

sektörü ile tarımda çalışan işçilerden bölgeye gelir gelmez kan örnekleri alınmıştır. 

20006 yılında ziyaret edilen hane sayısı 6660, kişi sayısı da 12.667’dir. 7014’ü aktif 9’u pasif olmak 

üzere toplam alınan kan sayısı 7023’tür. 

2006 yılı içerisinde Senirkent İlçesi Gençali, Akkeçeli, Garip, Ortayazı, Şarkikaraağaç, Gedikli, 

Belceğiz, Sarıkaya, Karakaya, Yalvaç İlçesi A.Kaşıkara, Taşevi, Y.Tırtar, Sütçüler İlçesi Çandır, Melikler, 

Şeyhler, A.Gökdere, Gelendost İlçesi Göktaş, Yeşilköy ve Hacılar yerleşim bölgelerinde Haziran-Eylül 

tarihleri arasında ayda bir kez sürveyans çalışmaları yapılmıştır. 

Suyun Evlerde Arıtımı 

Zorunlu durumlarda suların bir dereceye kadar evlerde işlenmesi gerekebilir. Herhangi bir sızıntı 

nedeniyle sular musluktan bulanık akabilir. Yöntem olarak en eski yöntem kaynatmaktır. Kaynatılan su 

lezzetsiz sudur. Bu nedenle kaptan kaba boşaltılarak içerisine eriyik halinde CO2 ve O2 gazlarının girmesi 

sağlanır. Böylece suyun lezzeti sağlanmış olur. Diğer bir yöntem tentürdiyot yöntemidir. İçme suyunun 

litresine iki damla katılarak yarım saat beklenirse bu su içilebilir 

Eğer su bulanık görülüyorsa birkaç kat tülbentten süzüldükten sonra bir litre suya 2 damla iyot katılarak 

içilmesi mümkündür. 

Potasyum Permanganat; Güçlü bir oksidan maddedir. Sularda organik madde oranı yüksekse etkisi 

çabuk kaybolur. Bir litre suya yarım gram katılır. Yarım saat beklendiğinde bu su içilebilir. 

Halozone yada Kloramin; %33 oranında klor içerirler. Tablet halinde 1 litre suya 1 tablet, çok kuşkulu 

su ise 2 tablet eklenerek yarım saat beklenir ve su içilir. 

İçme ve kullanma sularının dezenfeksiyonunda kitlesel olarak en elverişli ve en uygun dezenfeksiyon 

maddesi klordur. Klorun ucuz olması ,kolay kullanılması ,klorun zehirli olmaması,gereğinde sudaki klorun 

beklemekle uçması,suda toksik etkisinin bulunmaması, etkin bir dezenfektan oluşu klor kullanımını 

artırmaktadır. 

Kuyuların Klor Eriyiği ile Dezenfeksiyonu; 

Kuyuların klorlanmasında 1.5 litrelik silindirik boyunlu testilerden yararlanılır.Kuyu suyunun az,orta 

yada çok olmasına göre %3-6-9 oranında kireç kaymağı yada sodyum hipoklorit çözeltisi konur.Testi suya 

boyun hizası kadar batırılacak ve 48 saat sonra suya klor geçmeye başlar. 

Seçilecek kimyasal dezenfektan maddenin fiziksel ve kimyasal kirletici etkisi olmamalıdır.Zehirli etkisi 

olmamalı,hastalık yapıcı etkenleri bütünüyle öldürüp yok etmelidir.Suların rengini,tadını kokusunu 

bozmamalıdır.Çabuk etkilemeli, çabuk sonuç vermelidir.Saklanması, temini kolay olmalıdır. 

BAKİYE KLOR ÖLÇÜMÜ : 

Klorlama Sayısı Kontrol Sayısı Yeterli Yetersiz 

3961 26575 17094 9481 

Tablo R.3.Klor Kontrolü 

401


SU NUMUNE SAYILARI : 

Numune Sayısı Uygun Uygun Değil 

Bakteriyolojik 3043 2623 420 

Kimyasal 710 599 111 

Toplam 3753 3222 531 

Tablo R.4.Su Numuneleri 

R.1.2.2.Zoonoz Hastalıklar 

İlimizde 2006 yılı içerisinde 51 Tüberküloz vakası tespit edilmiştir, ancak zoonoz kaynaklı olup 

olmadığı bilinmemektedir. 

HASTALIĞIN ADI TUTULAN KİŞİ SAYISI ÖLEN KİŞİ SAYISI 

KUDUZ 

BRUCELLOSİS 68 

LEPTOSPİROSİS 

ANTRAKS 

SALMONELLOSİS 

TÜBERKÜLOSİS 51 

UYUZ (SCABİES) 99 

CHLAMYDİOSİS 

LİSTERİYOSİS 

Q HUMMASI 

SITMA (MALARYA) 

TOXOPLAZMA 

EKİNOKONKOSİS (KİST HİDATİK) 

SİSTİSERİKOZ 

DİSTAMARESİS 

KALAAZAR 

LEİSHMANİOZİS (ŞARK ÇIBANI) 

TRİCHOMONİASİS 

TENİASİS (ŞERİT) 2 

ASCARİDİOZİS (BARSAK SOLUCANI) 101 

TRİŞİNOZİS 

SHİGELLOZİS (BASİLLİ DİZANTERİ) 

TULERAMİNE 

Tablo R.5.Zoonoz Hastalıklar 

R.1.3.AŞILAMA ÇALIŞMALARI 

Isparta ili sınırlarında 2006 yılı boyunca yapılan aşılama çalışmaları yaş gruplarına göre tabloda 

verildiği gibidir. 

AŞI 

DİFTERİ 

BOĞMACA 

TETANOZ 

YAŞ GRUPLARINA GÖRE YAPILAN AŞI DOZLARI 

UYGU 

LAMA 

0 YAŞ 

(0-11 AY) 

1-4 YAŞ 

(12-59 Ay) 

5-9 YAŞ 10-14 YAŞ 

15 YAŞ VE 

ÜZERİ 


I 5127 1 5128 

II 5004 1 5005 

III 5069 4 5073 

AŞISI R 4937 4937 

TOPLAM DBT 15200 4943 20143 

POLİO 

AŞISI 

I 5127 1 5128 

II 5004 1 5005 

III 5069 4 5073 

R 4937 5695 1351 11983 

TOPLAM POLİO 15200 4943 5695 1351 27189 

402


KIZAMIK 

I 64 1310 1374 

AŞISI R 1 135 136 

TOPLAM KIZAMIK 64 1311 135 1510 

KIZAMIK- 

I 2696 2696 

KIZAMIKÇIK- 

KABAKULAK AŞISI 

R 5689 5689 

TOPLAM KKK 2696 5689 8385 

BCG 

I 5445 27 14 3 2 5491 

AŞISI R 4 126 2 132 

TOPLAM BCG 5445 31 140 5 2 5623 

PPD AŞISI 17 75 220 77 447 759 

I 5676 13 12 5783 1166 12650 

HEPATİT-B 

II 5314 13 15 10171 858 16371 

AŞISI III 5045 7 16 4842 908 10818 

16035 33 43 20796 2932 39839 

TOPLAM HEPATİT-B 

Td AŞISI (Okul) 5709 5765 939 12413 

KIZAMIKÇIK (Okul) 4608 4608 

DİĞER TETANOZ + 

DİĞER Td 1 35 126 319 9273 9754 

GEBE 

GEBE DEĞİL 


15-49 YAŞ KADIN 

TETANOZ AŞISI 

T1 3083 3294 6377 

T2 2930 3452 6382 

T3 1027 1800 2827 

T4 479 2255 2734 

T5 221 277 498 

TOPLAM Td 7740 11078 18818 

Tablo R.6.Isparta’da Yaş Gruplarına Göre Yapılan Aşı Dozları 

R.1.4.BEBEK ÖLÜMLERİ 

NO AY / YIL ADI SOYADI YAŞI ÖLÜM NEDENİ BİLDİREN KURUM ADRESİ 

1 Ocak 06 

Bebek 

ŞAFAKGÜL 7 günlük M.A.S.+Sepsis Doğumevi Hast. Y.kaşıkara Kas./YALVAÇ 

2 " Bebek ŞEN 4 günlük Prematüre Kurtuluş SO Emre Mah./ISPARTA 

Bebek 

3 " KARABACAK 48 günlük Hidrosefali Sütçüler SO SÜTÇÜLER 

4 Şubat 06 Hatice TAŞAN 280 günlük Aspirasyon+Pnömoni Halıkent SO Halıkent Mah. 

bebek 

5 " TAŞDEMİR 1 günlük İmmatüre Doğumevi Hast. B.Kabaca Kas./SENİRKENT 

6 " Bebek SİVRİ 1 günlük İmmatüre+Prem. Doğumevi Hast. ŞARKİKARAAĞAÇ 

Tuğba 

7 Mart 06 SARIKAYA 75 günlük B.pnömoni+Aspirasyon Yalvaç Doğumevi Sücüllü Kas./YALVAÇ 

Ümran 

8 " AYYILDIZ 195 günlük Aspirasyon Sarıidris SO Sarıidris Kas./EĞİRDİR 

9 " Süleyman YILDIZ 14 günlük Ani bebek ölümü SDÜ Tıp Fak. Davraz Mah./ ISPARTA 

10 " Bebek ÖZKUL 9 günlük Konj. Kalp hast. SDÜ Tıp Fak. Sanayi Mah./ISPARTA 



11 " Bebek SÜNTÜR 8 günlük Serebro Vasküler Has. SDÜ Tıp Fak. EĞİRDİR 

12 " Bebek EREL 4 günlük Perinatal Asfiksi+Mek.Aspi. Doğumevi Hast. Bağlar Mah./ISPARTA 

13 " Ahmet ÇİFTÇİ 3 günlük Konjenital Anomali Gülkent Devlet Has. Yedişehitler Mah. 

14 Nisan 06 Bebek GÜREL(1) 9 günlük Pre.+İnrakranial kanama SDÜ Tıp Fak. Bağlar Mah./ISPARTA 

15 " Bebek GÜREL(2) 2 günlük Pre.+İnrakranial kanama SDÜ Tıp Fak. Bağlar Mah./ISPARTA 

16 " Bebek KÜÇÜK 3 günlük Prematüre+RDS Doğumevi Hast. GÖNEN 

17 " Metehan CAN 11 günlük Solunum Yetmezliği Gelendost SO GELENDOST 

Duygu 

Meningokoksemiye bağlı 

18 " YEŞİLDERE 165 günlük kardiak arrest Tokmacık SO Tokmacık Kas./YALVAÇ 

19 " Bebek ÖZBEY 17 günlük ? Gülcü SO K.Kışla köyü/GÜLCÜ mah 

20 " Bebek ÖZTÜRK 1 günlük RDS + Pnömoni Doğumevi Hast. Gülistan mah./ISPARTA 

21 " Bebek BAŞ 18 günlük Konj. Kalp hast. Yassıören SO Yassıören / SENİRKENT 

22 " Bebek YILDIZ 9 günlük Prematüre+Pulmoner HT SDÜ Tıp Fak. SENİRKENT 

23 Mayıs 06 Hasibe GÜZEL 282 günlük ASYE+Asfiksi Güneykent SO Güneykent Kas./GÖNEN 

24 " Bebek EKİZ 3 günlük Akciğer enf+Kan Aspiras. Gelendost SO GELENDOST 

25 " Mihrac ÜRKÜN 270 günlük Soba Zehirlenmesi Bahçelievler SO Bahçelievler Mah. 

26 " 

Mehmet 

ÜSTÜNDAĞ 36 günlük Prematüre+Sepsis SDÜ Tıp Fak. Kumdanlı Kas./YALVAÇ 

Havvanur 

27 Haz.06 UÇKUN 50 günlük Konjenital Anomali 1001 Evler SO Batıkent Mah./ISPARTA 

28 " Bebek KENİŞ 16 günlük Metabolik Hastalık SDÜ Tıp Fak. Gülcü Mah./ISPARTA 

Bebek 

29 " KARABULUT 1 günlük RDS+Prematüre Doğumevi Hast. Hüyüklü Kas/YALVAÇ 

30 " Bebek İĞCİ 1 günlük Prematüre ERPA Özel Hast. Sermet Mah./ISPARTA 

31 " Fatih ASLAN 120 günlük Multipl Organ Yetmezliği Gülistan SO Gülistan mah./ISPARTA 

32 Tem.06 Bebek İZGİ 10 günlük Pre.+Pnömotoraks SDÜ Tıp Fak. Gülcü Mah./ISPARTA 

Bebek 

33 " DEMİRCAN 2 günlük Pre+Kardiopulmoner Ars. SDÜ Tıp Fak. EĞİRDİR 

34 " 

Umut 

KARAMAN 56 günlük Sepsis SDÜ Tıp Fak. AKSU 

35 " 

Bebek 

KAHRAMAN 1 günlük Konjenital Anomali Kuleönü SO Kuleönü Kasabası 

36 " Bebek SAĞLAM 3 günlük Prematüre Doğumevi Hast. Sermet Mah./ISPARTA 

37 " Bebek DÖNMEZ 74 günlük Konjenital Anomali SDÜ Tıp Fak. GÖNEN 

38 " Bebek BUBA 23 günlük Konj. Kalp hast. Kozluçay SO Kozluçay Kas./ YALVAÇ 

39 Ağu.06 Bebek KARTAL 1 günlük Perinatal Asfiksi Gülistan SO Gülistan mah./ISPARTA 

İlayda 

40 " ERTUĞRUL 135 günlük Konjenital Anomali Bahçelievler SO Bahçelievler Mah. 

41 " Bebek ÖZDEMİR 4 günlük Prematüre SDÜ Tıp Fak. Bağıllı Kas./GELENDOST 

42 " Bebek AYVALI 13 günlük Konjenital Anomali SDÜ Tıp Fak. Körküler Kas./ YALVAÇ 

43 " Bebek DİLMEN 4 günlük Prematüre+RDS Doğumevi Hast. Eyüpler Köyü/ YALVAÇ 

44 " Bebek TURGUT 115 günlük Genetik Kas Hastalığı Ş.Karaağaç SO ŞARKİKARAAĞAÇ 

45 " Bebek KARACA 1 günlük Akciğer İmmatürasyonu Doğumevi Hast. Davraz Mah./ ISPARTA 

46 " Bebek KARACA 1 günlük Akciğer İmmatürasyonu Doğumevi Hast. Davraz Mah./ ISPARTA 

47 " Bebek AYAZ 1 günlük Respiratuar Distres Doğumevi Hast. Davraz Mah./ ISPARTA 

Bebek 

48 Eyl.06 DİNÇBİLEK 2 günlük Preterm + RDS SDÜ Tıp Fak. Gökçehöyük Kas EĞİRDİR 

49 " Bebek AYAN 2 günlük Hidrosefali Bahçelievler SO Bahçelievler Mah. 

50 " Bebek UYSAL 1 günlük Mekanyum Aspirasyonu SDÜ Tıp Fak. Ayvalıpınar Kas.SÜTÇÜLER 

Bebek 

51 " DİNÇBİLEK 1 günlük Preterm + RDS ERPA Özel Hast. Gökçehöyük Kas EĞİRDİR 

404


52 Eki.06 Bebek AMBARCI 2 günlük Prematüre+RDS Doğumevi Hast. EĞİRDİR 

53 " Bebek ÖZEK(1) 1 günlük İmmatür Doğumevi Hast. GÖNEN 

54 " Bebek ÖZEK(2) 1 günlük İmmatür Doğumevi Hast. GÖNEN 

Bebek 

55 " AYDOĞDU 4 günlük Hipotermi Doğumevi Hast. Hüyüklü Kas/YALVAÇ 

56 Kas.06 Bebek GÜNGÖR 1 günlük RDS+İnrakranial kanama SDÜ Tıp Fak. SÜTÇÜLER 

Solunum ve Sindirim 

57 " Bebek BEKTAŞ 8 günlük Yetmezliği ERPA Özel Hast. Karaağaç mah./ISPARTA 

58 " Bebek UYSAL 22 günlük Organ Yetmezliği M.Tönge SO M.Tönge Mah./ ISPARTA 

59 " Bebek TUNÇ 2 günlük Multipl Organ Yetmezliği SDÜ Tıp Fak. ULUBORLU 

60 " Bebek DERİN 1 günlük Perinatal Asfiksi Doğumevi Hast. Gülistan mah./ISPARTA 

61 " Bebek UYSAL 5 günlük Mekanyum Aspirasyonu Doğumevi Hast. Yedişehitler Mah. 

62 Ara.06 Bebek YANIK 1 günlük Prematüre+RDS Doğumevi Hast. Direkli Köyü/ISPARTA 

63 " Bebek DOĞAN 1günlük Pnomoteox+Pulmoner HT SDÜ Tıp Fak. Sav Kasabası/ISPARTA 

64 " Bebek KÖFKECİ 2 günlük Konjenital Anomali SDÜ Tıp Fak. Sav Kasabası/ISPARTA 

65 " Bebek KAYA 2 günlük Prematüre Kumdanlı Kasabası Kumdanlı Kas./YALVAÇ 

66 " Bebek KAYA 2 günlük Prematüre Kumdanlı Kasabası Kumdanlı Kas./YALVAÇ 

Tablo R.7.Bebek Ölümleri 

R.1.5. ÖLÜMLERİN HASTALIK, YAŞ VE CİNS GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMI 

ERKEK KADIN TOPLAM 

SIRA NO 

HASTALIK KODU 

H A S T A L I K L A R 

Hastalık Vak’ a 

Sayısı 

Ölenlerin Ölenlerin Ölenlerin 

Sayısı 

% si 


Sayısı 

Sayısı 

% si 


Sayısı 

Sayısı 

% si 

01 83 

02 85 

İskemik Kalp Hastalığı + 

Kalbin Diğer Hastalıkları 

Beyin Damarlarının 

Serebrovasküler-Kanama. 

Tıkanma v.b. 

405 

130 17,15 105 16,25 235 16,74 

105 13,85 109 16,87 214 15,24 

03 84 Kalbin Diğer Hastalıkları 91 12,00 103 15,94 194 13,82 

04 93 

05 51 

Bronşit, Amfizem ve 

Astma 

Nefes Borusu, Trachea 

Bronş.ve AC.Hab.Ur. 

107 14,11 57 8,82 164 11,68 

96 12,66 18 2,79 114 8,12 

06 82 Hipertansiyon 42 5,54 63 9,75 105 7,48 

07 137 

08 86 

09 58 

10 136 

Semptomlar ve İyice 

Tanımlanamayan Durumlar 

Arter ve Arteriyol 

kapillerinin Hastalıkları 

Yeri Belirtilmeyen Habis 

Urlar 

Psikozdan söz edilmeksizin 

İhtiyarlık 

Toplam Ölüm Sayısı Görülme Oranları % 

Erkek 758 53,98 

Kadın 646 46,02 

Toplam 1404 100,00 

58 7,69 46 7,12 104 7,41 

48 6,33 52 8,05 100 7,12 

50 6,59 47 7,28 97 6,91 

31 4,08 46 7,12 77 5,48 

Tablo R.8. 2006 yılı yataklı tedavi kurumları 53/a formu ve sağlık ocaklarınca bildirilen ölüm tespit fişlerinde 

en çok ölüme neden olan ilk 10 hastalık


BÜTÜN ÖLENLERİN YAŞ VE CİNS GURUPLARINA DAĞILIMI 

Yaş 7 gün 8-28 29- 1-4 yaş 5-9 yaş 10-14 15-24 25-44 45-49 50-64 65+ yaş TOPLAM 

gün 364gün 

yaş 

Cinsiyet E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K 

Sayı 23 15 11 4 5 7 7 4 3 1 2 3 8 6 24 21 17 12 119 68 634 598 853 739 

Tablo R.9. Bütün ölenlerin yaş ve cins guruplarına dağılımı 

R.1.6.AİLE PLANLAMASI ÇALIŞMALARI 

İlimiz Aile Planlamasında hap , kondom , RİA,enjeksiyon gibi yöntemler kullanılmakta olup 

hastanelerde cerrahi müdahale gerektiren tüplügasyon ve vazektomi gibi etkili yöntemler 

uygulanmaktadır.2006 yılında aile planlaması , doğum öncesi ve doğum sonrası bakım konularında 1120 

kişiye eğitim yapılmıştır. 

YILLAR BEBEK ÖLÜM HIZI 

2002 14,7 

2003 16,5 




Tablo R.10. Isparta’da bebek ölüm hızları 

R.2. ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK 

RİSKLERİ 

R.2.1.KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 

Hava kirlenmesinin stres etkisi önemli bir faktördür. 

Solunan CO kandaki oksijenin yerine alır ve kanla taşınan O 2 miktarının büyük oranda azalmasına neden 

olur. Tepkilerin ağırlaşmasına, süregelen bir yorgunluk ve uyku haline neden olmaktadır. 

Kükürtdioksitleri, soluk borusunu ve akciğerleri olumsuz etkilemektedir ve geçici ve kalıcı 

zedelenmelere yol açmaktadır. 

Genellikle yaşlı ve kronik akciğer kalp hastalığı olan hastalar hava kirliliğinden olumsuz 

etkilenmektedir. 

Hava kaynaklı kurşuna bağlı olarak; kurşun seviyeleri ile incelenen toplumun zeka düzeyleri arasındaki 

ters ilişki bir çok bilimsel çalışmalarda gösterilmiştir. 

Hava kirliliği felaketlerinde ölüm genellikle infantlarda pnömoni ölümleri biçiminde,kronik akciğer ve 

anfizemi olan yaşlılarda ise kardiyopulmoner sorunlardan olmaktadır. 

R.2.2.SU KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 

R.2.2.1.Su Kirliliği ve Su İle Bulaşan Hastalıklar 

Su yağış olarak yeryüzüne dönerken havada eriyik halinde bulunan bir takım gazlar, inorganik 

maddeler ve radyoaktif elementleri içerisine alır. Ayrıca toprak altına süzüldüğü sırada bir takım 

inorganik maddelerle karışır. Endüstriyel atıklar yer üstü süzüntüler, tarım ilaçları ve böcek ilaçları suya 

karışabilir. Toprak çatlaklarından lağım suları karışabilir. Suyun bu kadar kirlenme olasılığına karşı bazı 

temizlenme mekanizmaları da vardır. 

Endüstriyel kirlenme; Endüstri kuruluşlarının atıkları arıtılmadan akarsulara verilecek olursa bu 

akarsularda canlıların üremesini olanaksız hale getirir.Atıkların toprağa gömülmeleri, yağmur suları 

sızıntılarla yeraltı su kirlenmesine yol açar. 

Su taşıyabildiği çözünmüş veya çözünmemiş inorganik tuzlar,bakteriler,parazitler, virüsler ve 

bitkisel maddelerle bir çok hastalığın meydana gelmesine yol açar. 

R.2.2.2.Suda Eriyebilir, İnorganik Tuzların Neden Olduğu Hastalıklar 

Sulardaki sülfat, nitrat, endüstri atıklarından yada çeşitli sebeplerle sulara karışan arsenik, kurşun, 

siyanür, bakır, krom gibi maddelerle pestisitler, deterjanlar ve radyoaktif maddeler gibi birçok maddeler 

zehirlenme ve hastalıkların sebebi olabilmektedir. 

406


R.2.2.3.Suda Erimeyen, İnorganik Maddelerin Neden Olduğu Hastalıklar 

İçme suyu içerisinde süspansiyon halindeki ince kum diğer tanecikler barsak mukozasının tahrişi 

suretiyle ishallere sebep olabilirler. Asbest elyafları da bu grupta incelenir. 

R.2.2.4.Sudaki Bitkisel Maddelerin Neden Olduğu Hastalıklar 

Küçük yosunların içme suyunda varlığına bağlı olarak ishallerin meydana geldiği bilinmektedir. 

Şişeleme yapılan su teknolojisinde dolumdan bir süre sonra sporlardan çıkarak çimlenebilen alglerden 

başka küf mantarları, maya mantarları patojen olmasalar bile büyük problem teşkil ederler 

R.2.2.5.Suda Bulunan Özel Bakterilerin Neden Olduğu Hastalıklar 

-Basilli dizanterinin etkeni olan Shigella dysen teriae’lerde su ile geçebilmektedir. 

-Salmonellose’ ları oluşturan Salmonella’lar S. Paratyphy B su ile geçebilmektedir. 

-Kolera etkeni olan Vibrio cholerae pis sularda uzun süre canlılığını muhafaza edebilir. 

-Hayvan hastalıklarından antrax, salmonellose, brucellose, tularemi, pasteurellose, toxoplasmosis, 

leptospirosis, domuz kızılı, psittacosis, mantar hastalıkları gibi birçok hastalık etkenleri su ile geçen 

hastalıkları meydana getirir. 

R.2.2.6.Suda İle Geçebilecek Parazitlerin Neden Olduğu Hastalıklar 

-Su ile geçebilen Trematode’ların sebep olduğu hastalıklar; 

-Su ile geçebilen Cestode’ların sebep olduğu hastalıklar; 

-Su ile geçebilen Nematode’ların sebep olduğu hastalıklar; 

-Su ile geçebilen Protozoon’ların sebep olduğu hastalıklar; 

(Amipli dizanteri,balantidium dizanterisi,ishal) 

-Su ile geçebilen Leptospira’ların sebep olduğu hastalıklar. 

-Su ile geçebilen diğer parazitler; En önemlileri sülüklerdir.Kan emerek canlı organizmayı zayıf 

düşürür. 

R.2.2.7.Su İle Geçebilen Virüslerin Neden Olduğu Hastalıklar 

Çocuk felci, Enfeksiyoz hepatit ( Hepatit A virüsü), Enterisit, Şap hastalığı, Sığır vebası, Domuz vebası. 

Suların bu etkenlerden arındırılması için filtrasyon, koagülasyon çöktürme gibi işlemlerden geçirilmesi 

gerekir. Günümüzdeki uygulamalarda bu etkenlerinin birçoğunun hatta virüslerin bile yok edilebilmesi 

mümkün olabilmektedir. Bunun dışında klor ile dezenfekte edilerek kalan etkilerin de yok edilmesine çalışılır. 

Özellikle büyük yerleşim merkezlerinde kontrolsüz su kaynaklarının suyunu içmekten kaçınılmalıdır. 

Su kaynaklarından yoksun bazı kıyı kentlerinde sızdırma kuyulardan kente su verilebilmektedir. Zaman 

zaman suların bu kuyularda bıraktığı tortuların temizlenmesindeki yetersizlik, daha sonraki işlenme 

aşamalarında aksaklıklar kentlere bulanık ve tortulu suyun verilmesine yol açabilir. 

Özellikle su kesintilerinden sonra kent sularının çok bulanık akması durumunda negatif emici basınca 

bağlı olarak suya lağım ayaklarının karışması olasılığı akla gelmelidir. 

R.2.3.ATIKLARIN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 

1-Gübreler ve gelişmeyi düzenleyici maddelerin tarımda kullanımına 

2-Kömür ve madenlerin çıkartılması yada eritme fırınlarından oluşan atıkların toprağa yığılması, 

bunların içerisinde bulunan toksik maddelerin eriyerek toprağa süzülmesi 

3-Ev çöpü, lağım suları, endüstri atıklarının toprağa boşaltılmasına bağlı olarak ortaya çıkar. 

Gelişmiş ülkelerde en önemli kirlenme nedenlerini giderek kimyasal maddeler, ağır metaller ve petrol 

ürünleri oluşturmaktadır. Toprak kirliliği özellikle su kaynaklarının kirliliği ile de yakından ilişkilidir. 

Toprakta kimyasal, nükleer ve katı atıklara bağlı kirlenmeler söz konusu olabilir. Toprak üstünde biriken katı 

atıklar, metaller, kâğıtlar vb. maddeler hem görüntü ve hem de çevre kirliliği nedeni olabilir. Bu habitatların 

birçok kemirici, zararlı hayvan ve sağlığı tehlikeye düşürebilecek mikroorganizmaların seçici habitatı 

olabilmesi mümkündür. 

Sanayide fabrika atıkları, bir takım katı atıkların iyi seçilmemiş bölgelerde biriktirilmesi yada 

gömülmesi toprak kirliliğine neden olabilmektedir. 

Toprakta normalde bulunması gereken bazı iz elementlerin eksikliği bitkisel besin kaynaklarının 

fakirleşmesine yol açarken, bazı iz elementlerin artması ise olumsuz sonuçlar doğurabilir. 

Civa, kurşun, kadmiyum, selenyum, arsenik gibi maddeler toprak aracılığı ile bitkiler ve bunların 

yenilmesiyle de hayvanlara geçebilmektedir. 

407


Ülkemizde civalı bileşik içeren tarım ilaçlarının kullanımı yasaktır. 

Diğer taraftan daha çok ürün almak için geliştirilen yeni tarım teknikleri bazı hallerde; erozyon, tuzluluk 

ve yaşlık toprak kirlenmelerine yol açabilmektedir. 

R.2.4.GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 

Kent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız 

klakson çalmaları ve belediye hudutları içerisinde bulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir. 

Meskenlerde ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım ve onarımlar 

ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde 

etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesinde bozmakta, iş verimini azaltmaktadır. 

Gürültünün insan sağlığı üzerine etkilerini 4’e ayırabiliriz: 

1-Fiziksel Etkileri: 

Geçici veya sürekli işitme bozuklukları. 

2-Fizyolojik Etkileri: 

Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani 

refleks. 

3-Psikolojik Etkileri: 

Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres. 

4-Performans Etkileri: 

İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması. 

Gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün şiddeti, insana vereceği zararı etkiler. Endüstri alanında 

yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim 

yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının %10’u,gürültü sonucu 

meydana gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, 

işitme kaybının tedavisi yapılamamaktadır. 

-Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması, 

-Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi, 

-Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin 

çevreyi rahatsız edecek sevide olmasının önlenmesi, 

-İşyerlerinde çalışanların maruz kalacağı gürültü seviyesinin en aza (Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde 

belirtilen sınırlara) indirilmesi, 

-Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda 

ses yalıtımı sağlanması, 

-Radyo,televizyon ve müzik aletlerinin evlerde rahatsızlık verecek sevide seslerinin yükseltilmemesi 


R.2.5.PESTİSİTLERİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ 

Pestisitlerin topraktaki kalıntıları aşağıdaki sorunlara neden olur: 

-Kalıntılar toprak verimliliğinin artırılmasında önemli rol oynayan solucan gibi toprak faunasının zarar 

görmesine neden olur. 

Pestisit kalıntıları ile bulaşmış toprakta yetiştirilen ürünler, bunları topraktan bünyelerine 

alabileceklerinden, az da olsa kalıntı içecekler ve bu ürünlerin hayvan ve insanlar tarafından tüketilmeleri ile 

kalıntılar beslenme zinciri içinde hareket ederek zararlı sonuçlar doğururlar. 

Diğer taraftan topraktaki pestisit kalıntıları canlı bir varlık olan toprağın verimliliğini etkilemekte ve 

tarımsal açıdan da problem oluşturmaktadır. Örneğin; herbisit kalıntıları takip eden yıllarda büyüyerek ekinlere 

zararlı olurlar. Klorlu hidrokarbon insektisitleriyle kirlenmiş balıklarla beslenen kuş türlerinde üreme 

bozukluğu bazı araştırmalarda görülmüştür. 

Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de tarımsal verimin artırılabilmesi için toprakta tüketilen besleyici 

maddelerin yapay gübrelerle giderilebilmesi, istenmeyen bitkiler ve böceklerle, bitki hastalıklarıyla savaşım 

zorluğu vardır. Bu nedenlerle de pestisit, fungusit, rodentisit ve diğer kimyasal maddelerin ülkemizde 

kullanılması yoluna gidilmiştir. Diğer taraftan, toprağa katılan yapay gübrelerle de gittikçe daha çok üretmek 

ve kullanmak ihtiyacındayız. Fakat bu madenlerin geliştirilmesi ve yoğun şekilde kullanılmaya başlamaları 

408

409 


bize ciddi sorunlarda getirmektedir. Örneğin; fosforlu yapay gübrelerin yapımında kullandığımız fosfor her yıl 

dünyada 7 milyon tona ulaşacak miktarlarda harcanmakta ve bir daha kullanamayacağımız şekilde elden 

çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak dünyada mevcut ve yararlanabilecek fosforu gelecek 90 yıl içinde tüketmiş 

olacağız. Fosfat gübrelerinin kullanılamaması halinde ise yeryüzünde ancak çok az insanı doyurmak mümkün 

olacaktır. 

R.2.6.İYONİZE RADYASYONDAN KORUNMA 

1. İç Radyasyona karşı korunma: 

İç radyasyonla kirlenme (internal kontaminasyon), radyoaktif maddelerin solunum, sindirim, mukozalar 

ya da cilt bütünlüğünün bozulması yoluyla vücuda girmesi ile oluşmaktadır. Vücuda giren bir radyoaktif 

madde, vücutta bulunduğu süre boyunca ışınlama yapar. Bu nedenle, iç radyasyon tehlikesinden korunmak 

için, ortamın, giysilerin ve cildin radyoaktif madde ile bulaşmasını, radyoaktif maddenin yiyecek ve solunum 

yoluyla vücuda girmesini önleyici önlemler alınması gereklidir. Bu önlemler arasında özel solunum 

cihazlarının kullanılması, tam yüz maske ve filtrelerinin kullanılması koruyucu elbiseler giyilmesi, imkan 

olmaması durumunda mendil, havlu vb. ile solunum yollarının kapatılması, kirlenen bölgedeki gıda ve suların 

tüketilmemesi sayılabilir. 

2. Dış Radyasyona Karşı Korunma: 

Dış radyasyonlara karsı korunmak için başlıca üç yöntem bulunmaktadır: 

a) Uzaklık: Noktasal kaynaklardan yayınlanan radyasyon şiddetleri kaynaktan olan uzaklığın karesiyle 

azaldığından, uzaklık iyi bir korunma aracı olmaktadır. Örneğin; doz hızı 1 m de 100 mR/s ise, 10 m deki doz 

hizi 1 mR/s dir. 

b) Zaman: Radyasyon dozu miktarı radyasyon kaynağının yanında geçirilecek süre ile orantılı olarak 

arttığından kaynak yakınında mümkün olabildiğince kısa süre kalınmalıdır. Örneğin, doz hizi 100 mR/s ise bu 

alanda 1 s kalınırsa 100 mR, 10 s kalınırsa 1000 mR doz alınır. 

c) Zırhlama: Dis radyasyon tehlikelerinden korunmanın en etkin yöntemi zırhlama olup radyasyonun 

şiddetini azaltmak için radyasyon kaynağı ile kişi arasına uygun özelliklerde koruyucu engel konulmalıdır. 

Zırhlama toprak, beton, çelik, kursun gibi koruyuculuğu yüksek materyal kullanılarak yapılabilir. 

R.2.7.BAZ İSTASYONLARINDAN YAYILAN RADYASYONUN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE 

ETKİLERİ 

Bugüne kadar yapılan bilimsel araştırmalar elektromanyetik alan ve dalgaların biyolojik etkileri 

olduğunu göstermiştir. Araştırmalar devam etmektedir. Bu etkiler arasında çeşitli faktörlere bağlı olarak insan 

sağlığına zararlı etkilerde bulunmaktadır. Bu alanlarla sebep oldukları belirtilen çok sayıdaki kronik hastalık 

veya sağlık sorunu için bütün araştırmacıların üzerinde anlaştığı çok açık neden-sonuç ilişkileri 

gösterilmemekte birlikte, ortaya konan sağlık etkileri ve buna bağlı olarak getirilen mazuriyet sınırlamaları 

dikkate alındığında, bu etkilerin bütün araştırmacılar tarafından kabul edilmesi ve kesinleşmesine kadar, 

kanıtlanmış sağlık risklerinin varlığı, mazuriyet alanlarının çoğalması ve uzun vadedeki olası etkileri göz 

önünde bulundurulduğunda, toplum bireylerinin ve özellikle risk gruplarının önlenebilir tüm etkilerden 

korunması için iyonlaştırıcı olmayan radyasyon-elektromanyetik kirlilik ile ilgili tedbirlerin bir an önce 

alınması gerekliliği bulunmaktadır. 

Bu kaynaklar arasında radyo, televizyon, telefon, telsiz, radar ve uydu istasyonları, vericileri, 

aktarıcıları, tesisleri, antenleri, baz istasyonları, terminalleri, link istasyonları, anten çiftlikleri ve benzerleri ile 

yüksek ve orta gerilim hatları, trafo istasyonları, çeşitli alet, cihaz, ekipman ve sistemler, evlerde kullanılan 

alet ve cihazlar, tıbbi tanı ve tedavide kullanılan alet,cihaz,ekipman ve sistemler yer almaktadır. 

Bunlardan yayılan radyo dalgaları, mikrodalgalar, elektromanyetik dalgalar, akustik dalgalar, optik 

radyasyon (infrared, ultraviyole, lazer) ve benzerleri ile oluşturdukları elektromanyetik alanların, bulundukları 

yer, topoğrafik ve meteorolojik koşullar, işletme koşulları, alınan tedbirler, frekansları, boy ve şiddetleri, 

maruziyet miktar ve sürelerine bağlı olarak, önemli olumsuz etkilere neden olmaktadırlar. 

İnsan ve çevre sağlığı üzerindeki etkiler ve riskler açısından, bunların uygun yer seçimlerinin yapılması, 

kurulmaları, işletilmeleri ve kullanımlarında gerekli tedbirlerin alınması ve tedbirlerin kontrolü önem arz 

etmektedir. 

Cep telefonu Radyo baz İstasyonlarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri, hastanelerin 

bünyesinde bulunan hayati öneme haiz tıbbi cihazlarda meydana getirebileceği arızalarda göz önüne alınarak 

Sağlık Bakanlığının genelgesinin 5. maddesi gereğince söz konusu cep telefonu baz istasyonlarının kamu 

binaları,okul,hastane,kreş,kışla ve park gibi yapı ve alanlarda kurulmaması öngörülmektedir.


KOVADA MLL PARKI 

410

ÇEVRE EĞİTİMİ 

S.ÇEVRE EĞİTİMİ 

S.1.KAMU KURULUŞLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ 

FAALİYETLERİ 

S.1.1.MİLLİ EĞİTİM İLE İŞBİRLİĞİ 

S.1.1.1.Okullarda Çevre Eğitimi 

İlimizin coğrafi konumu ve topoğrafik yapısı nedeniyle önemli bir bölgede yer aldığı 

bilinmektedir. Bu nedenle çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevre bilincinin genç kuşaklara aktarılması için 

Türkiye genelinde yayınlanan yayımlar takip edilmektedir. 

Müdürlüğümüz bünyesinde kurmuş olduğumuz ve gelecek nesillere hitap etmesi düşünülen Çevre 

Kütüphanesine, Türkiye genelinde yayınlanan çevre ile ilgili yayınların kazandırılması çalışmalarımız 

devam etmektedir 

Müdürlüğümüz tarafından çevre konusunda duyarlı, çevrenin korunması, çevre kaynaklarının 

yerinde ve tasarruflu kullanımı konularında kamuoyu oluşturabilmek amacıyla özellikle ilk ve orta 

okulların bazılarından çevre konularında seminerler verilmiştir. Bu seminerlerde Bakanlığımızca 

gönderilen afiş ve broşürlerde ilgili okullara verilerek çocuklarda çevre bilincinin geliştirilmesine önem 

verilmektedir. Bunun yanında okullarda öğrencilere verilen çevre konulu ödev ve tez çalışmalarında 

azami yardım yapılmaktadır. 

Ayrıca yerel kamuoyunun tamamı üzerinde çevre duyarlılığı oluşturabilmek amacıyla zaman zaman 

mahalli radyo, televizyon vb. yayın organlarından çevre konularında bilgiler verilmiştir. Bunun yanında 

Bakanlığımız ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında 14.10.1999 tarihinde imzalanan işbirliği protokolü 

çerçevesinde başlatılan Uygulamalı Çevre Eğitimi Projesi, İlimizde Milli Eğitim Müdürlüğü ile 

koordineli olarak İlköğretim okullarımızda başlatılmıştır. Uygulamalı Çevre Eğitimine 2006 yılında da 

düzenli olarak devam edilmiştir. 

Bu kapsamda öğretmen ve öğrencilere çevrenin önemi, orman, bitki ve hayvan varlıklarının 

korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve olumlu tüketim alışkanlıklarının kazandırılması konularında 

görsel ve basılı materyaller desteğiyle okul öncesi ve ilköğretim okullarında eğitim seminerleri 

verilmektedir. Bunun yanında okullarda öğrencilere verilen çevre ve orman konulu ödev ve tez 

çalışmalarında azami yardım yapılmaktadır. 

S.1.1.2.Trafik ve Çevre Bilgisi 

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Genel Müdürlüğü’nün Motorlu Taşıt Sürücüleri 

kurslarında trafik ve çevre bilgisi eğitimi 1993 yılından beri Müdürlüğümüzce yapılmaktadır. 

S.1.2. AVCI EĞİTİMİ 

Müdürlüğümüz Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü ile Halk Eğitim İl ve İlçe 

Müdürlükleri ortaklığında 2006 yılında Isparta merkezde 3, Keçiborlu İlçesinde 2, Eğirdir’de 1, 

Atabey’de 1, Sütçüler de 1 olmak üzere toplam 8 dönem avcı eğitimi kursu düzenlenmiştir.Kursa toplam 

249 kişi katılmış olup, 243 kişi başarılı olarak sertifika almıştır. 

S.1.3.KALORİFERCİ EĞİTİMİ 

Sağlık Müdürlüğü, Belediye ve Müdürlüğümüz Çevre Yönetimi Şube Müdürlüğü teknik ekibiyle İl 

Mahalli Çevre Kurulu toplantısında alınan kömür yakma saatleri ve yakma tekniklerine uyulup 

uyulmadığına ilişkin denetim ve bilgilendirme yapılmaktadır. 

411


S.2.ÇEVRE İLE İLGİLİ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİ 

S.2.1.ÇEVRE DERNEKLERİ 

Isparta Gülistan Ahlak Kültür ve Çevre Derneği, Süleyman Demirel Üniversitesi, Milli Eğitim 

Müdürlüğü ve Çevre ve Orman İl Müdürlüğü işbirliğiyle yürütülen projenin amacı 

-Çevre konusunda halkın bilinçlenmesine katkıda bulunmak, 

-Katı atıkların yerinde ayrıştırılmasıyla çevrenin kirlenmesinin azaltılmasına katkı sağlamak, 

-Resmi kurumlarla sivil toplum kuruluşlarının birlikte hareket edebilmelerine imkan tanınmasıdır. 

Bu gerekçe ile Halıkent ilköğretim okulu öğrencileri, Halıkent Lisesi öğrencileri Apartman Site 

yöneticileri , Mahalle gönüllüleri Apartman kapıcıları ve Mahalle halkından olmak üzere 2550 kişidir. 

Ayrıca afiş, broşür ve radyo televizyon yayınları ile mahallede yer alan 2500 konutta yaşayan yaklaşık 10 

000 kişi de proje kapsamında yer alacak ve eğitim programı yürütülecektir. 

S.2.2.ÇEVRE KULÜBÜ 

Süleyman Demirel Üniversitesi bünyesinde Çevre ve Orman Dostları Derneği, Ekotop Derneği 


SİVİL MİMARİ ÖRNEĞİ – ISPARTA MERKEZ 

DAVRAZ DAĞI 

EĞİRDİR GÖLÜ 


ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASI 

T.ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA 

T.1.ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN VE ÇEVRESEL TAHRİBATIN ÖNLENMESİ 

Isparta İli’nde görülen çok önemli olumsuzluk, çevresel kirliliktir. Bu nedenle var olan potansiyele 

dayalı bir sosyo – ekonomik gelişme, çevreye verilecek zararı göz ardı eden bir gelişme olmamalıdır. Bu konu 

bütün önemi ile ele alınmak durumundadır. 

Hava sirkülâsyonunun olmayışı sebebi ile sanayi gaz atıklarının zararlarını ortadan kaldırmak üzere 

varolan sanayi bölgelerinde çevresel anlamda önlem alınması gerekmektedir. 

Bölgede yer altı suyu akış yönünün genel olarak Eğirdir Gölü’nden Burdur Gölü’ne doğru olduğu 

kabul edilirse sanayi atıkları özellikle (Isparta Deri Sanayi vb.) ve artan konut yapılaşmaları nedeniyle 

Isparta’dan Burdur Gölü’ne kadar uzanan alüvyon ovasında yer altı suyu kirlenmesinin önlenemeyeceği, ne 

içme suyu ne de tarımsal kullanıma izin verecek standartları koruyamayacağı belirtilmiştir. İl Çevre ve Orman 

Müdürlüğü tarafından sanayileşme için Atabey, Senirkent, Keçiborlu alanı hava sirkülâsyonu tarafından daha 

uygun görülmektedir. Ancak, sanayileşmedeki ve yerleşim merkezlerindeki alansal artış nedeniyle çevre 

önlemlerinin alınması zorunludur. 

T.1.1.HAVA 

Isparta İli’nde özellikle kış aylarında hava kirliliği sorunu yaşanmaktadır. İlde hava kirliliğine neden olan 

kaynaklar, konutlarda ısınma amacıyla kullanılan yakıtlar ve sanayide kullanılan yakıtlardan atmosfere salınan 

emisyonlar ve trafikten kaynaklanan emisyonlardır. İl’de hava kirliliğinin hissedilir olmasında en önemli etken 

İl’in topografik konumudur. İlin etrafının dağlarla çevrili olması hava sirkülasyonunu önlemekte hava kirliliğini 

arttırıcı bir etken olmaktadır. Ayrıca yıl boyunca uzun bir süre inversiyon şartlarının hüküm sürmesi, hava 

kirliliği için uygun ortam yaratmaktadır. 

T.1.2.SU 

Isparta İli’nde doğal ve turistik açıdan değeri olan çok sayıda yüzeysel su kaynağı bulunmaktadır. Bu 

kaynaklar, etrafında bulunan yerleşim birimlerinden kaynaklı evsel nitelikli atık suların ve sanayi tesislerinden 

kaynaklı evsel ve endüstriyel kaynaklı atık suların herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan derelere 

verilmesi sonucu hem atık suların verildiği derelerin hem de bu derelerin beslediği Eğirdir Gölü, Kovada Gölü, 

Burdur Gölü ve Beyşehir Gölü gibi sulak alanların su kalitelerinin bozulmasına neden olmaktadır. 

T.1.3.TOPRAK 

Isparta İli’nde ciddi boyutlarda toprak kirliliği sorunu yaşanmamaktadır. Ancak il genelinde düzenli katı 

atık depolama sahalarının olmayışı, atıkların gelişi güzel boş arazilerde vahşi depolama yöntemiyle depolanması 

ve tarımda kalite ve verimi arttırmak için gübre ve zirai mücadele ilaçlarının kullanımı toprak kirliliğine neden 

olmaktadır. 

T.1.4.GÜRÜLTÜ 

Isparta İli’nde, özellikle Isparta Kenti’nde, sabah ve akşam saatlerinde, kent içi ulaşımdan kaynaklanan 

trafik gürültüsü meydana gelmektedir. Şehrin çeşitli bölgelerinde yapılan ölçüm sonuçları Isparta Kenti’nde 

sanayinin yoğun olduğu, trafiğin yoğun olduğu, ticarethanelerin yoğun olduğu ve gürültünün yoğun olmadığı 

bölgelerde gürültü ölçümleri yapılmaktadır.Bu ölçümlere göre kent merkezinde sınır değerlerin aşıldığı 

görülmüştür. 

T.1.5.GÖRÜNTÜ 

Görüntü kirliliğinde plansız ve çarpık kentleşme, vahşi katı atık depolama sahaları, hava kirliliği gibi 

etmenler önemli olmaktadır.İlde katı atıkların düzenli bir depolama tesisinde olmaması ve katı atıkların vahşi 

depolama yöntemleriyle, yol kenarlarında ve dere yataklarında toplanması hoş olmayan görüntülere sebep 

olmaktadır. Hava kirliliği de dolaylı olarak görüntü kirliliği üzerinde etkili bir unsur olmaktadır. İletişim hatları, 

413


görüntü kirliliğine neden olmaktadır. Deri işletmelerinin konutlarla bir arada bulunması, diğer çevresel 

sorunların yanı sıra görüntü kirliliğine de sebep olmaktadır. 

T.1.6.EROZYON 

Isparta Sayısal Toprak Haritaları verilerine göre Isparta İli’nin % 54,4’ünde orta ve şiddetli erozyon 

problemleri vardır. 

T.1.7.YAPILAŞMA 

Genelde yapılaşmanın görsel açıdan bir çevre sorunu olarak algılanması ve bu konuda önlemler 

alınması, ülke genelinde ve Isparta İli özelinde henüz çözülememiş bir sorundur. Yönetmeliklerle sadece sağlık 

konularını çözümlemeye yönelik, mekan büyüklükleri ile tuvalet, banyo vb. konfor koşulları geliştirilmiştir. 

Yapılaşmaya İlişkin hükümler içinde görsel kirlenme için önemli sınırlayıcılar yoktur. 

T.1.8.İLDEKİ PROJELER 

TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından yapılan çalışmalar sonucu Eğirdir Gölü havzasında 

Gölün su kalitesini etkileyebilecek 81 adet yerleşim birimi tespit edilmiş ve yerleşim birimlerine İlişkin atık su 

arıtma projeleri hazırlanmıştır. Yerleşim birimleri için önerilen arıtma sistemlerinden, örnek çalışmaların 

yapılması amacıyla, yatırım ve işletme maliyetlerinin düşük olan 5 yerleşim birimi seçilmiş ve uygulamaya 

konulmuştur. Bu yerleşim birimleri aşağıda verilmiş olup, önerilen arıtma sistemleri doğal arıtma tesisleridir. 

- Senirkent İlçesi, Garip Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Uluborlu İlçesi, İleydağı Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Yalvaç İlçesi, Aşağıkaşıkara Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Yalvaç İlçesi, Ayvalı Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

- Gelendost İlçesi, Köke Köyü Doğal Arıtma Tesisi 

T.2.DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJİK DENGELER ESAS ALINARAK 

VERİMLİ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ 

Isparta İli, yüzölçümü ve nüfus büyüklüğü açısından orta büyüklükte bir il’ dir. 

Batı Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Isparta İli Türkiye’nin kuzeyini güneyine bağlayan bir geçiş 

noktasındadır. Isparta – Ankara – İstanbul - İzmir yolu ile kuzeye ve batıya; Isparta -Konya yolu ile doğu ve 

Orta Anadolu Bölgesi’ne; Isparta - Antalya yolu ile de güneye ulaşım olanağı bulunmaktadır. 

Başlıca ulaşım bağlantısı karayoludur. 

İl merkezinin tüm ilçe ve köylerle bağlantısı asfalt yollarladır. 

İstanbul, İzmir ve Ankara ile demiryolu bağlantısı vardır. 

İl merkezine 28 km. uzaklıkta bir havaalanı bulunmaktadır. 

T.2.1. DOĞAL YAPI 

Isparta İli, Batı Toroslar Sıra Dağları’nın eteklerinde yer almaktadır. İl’de Gölcük (Krater), Eğirdir- 

Hoyran, Kovada ve Beyşehir Gölü’nün bir kısmı bulunmaktadır. Ayrıca Isparta Ovası, Gelendost Ovası, Eğirdir 

Boğazova ve Şarkîkaraağaç Ovası İlin en önemli ovalarını oluşturmaktadır. 

Göller yöresinin merkezi konumundaki Isparta İli, 8933 km 2 . yüz ölçümüne sahiptir. 

Deniz yüzeyinden ortalama ve yaklaşık 1050 m yüksekliktedir. 

Isparta İli toplam alanının yaklaşık %24.2‘si de çıplak kaya ve molozluklar ve su yüzeyleri ile kaplıdır. 

Isparta İli’nin arazi yapısı, oldukça dağlık ve engebeli olmasına karşılık önemli tatlı su kaynaklarının ve 

küçüklü büyüklü birçok verimli ovanın bir araya toplandığı bir özelliğe sahiptir. 

İl Toplam alanının % 28.1’ i tarım alanı, % 9.3’ü çayır –mera, % 39.6’sı Orman ve funda arazisi, % 

15.1’i ’diğer araziler, % 7.9 ’i su yüzeyidir. 

Orman alanları içinde verimli orman ağaçlarının yanı sıra fundalık ve çalılık alanlara da 

karşılaşılmaktadır. 

Tarım arazilerinin % 69.9’u ekili alan; % 10.3’ü nadas, % 19.8’i de kullanılmayan arazidir. 

Ekili arazilerden % 77.90’u tarla bitkileri, % 3.25’i sebze bahçeleri, %12.58’i meyve bahçeleri, % 4.0‘ü 

bağ, %1.’i yağ gülü, % 1.2’si kavaklık, %.0.7’si zeytinliktir. 

414


Türkiye’nin deprem riski dağılım haritasında genel olarak birinci derecedeki deprem kuşağı üzerinde yer 

almaktadır. İl, Isparta-Dinar-Çivril- Uşak deprem hattı üzerindedir. Sadece Sütçüler ve Y.Bademli ilçelerinde 

ikinci derece ve Sütçüler’in doğu sınırındaki dar bir alanda üçüncü derece deprem riski taşıyan alanlar 


T.2.2.HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK YAPI 

Anadolu plakasının, doğuda batıya ve kuzeyde güneybatıya hareketi ile otokton birimler, bugünkü şeklini 

almıştır. Bölgedeki alüvyon, konglomera ve kireçtaşları, hidrojeolojik olarak akifer özelliği taşımaktadır 

Eğirdir ve Burdur Gölleri arasında yer alan Atabey Ovası’nın, her iki göl ile olan sınırında şerit halinde 

uzanan geçirimsiz ultrabazik kayaçlar, arada geçirimsiz jeolojik bariyer özelliği göstermektedir. Bu nedenle, 

Atabey Ovası’nın Eğirdir ve Burdur Gölleri ile hidrojeolojik bir bağlantısı bulunmadığı belirtilmektedir. Her iki 

göl birbirlerinden hidrojeokimyasal ve izotop jeokimyasal özellikleri karşılaştırıldığında oldukça farklılık 

göstermektedir 

Eğirdir Gölü havzasında önemli akiferler, batıda Uluborlu-Senirkent ovası, kuzeydoğuda Hoyran, 

Gelendost ve Yalvaç ovaları alüvyon akiferleri şeklinde bulunmaktadır. 

Bölgedeki karstik kireçtaşları da çatlak ve erime boşluklarında yeraltısuyu bulundurması bakımından 

büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Buradaki akiferlerde yeraltısuyu akım yönünün Eğirdir Gölü’ne doğru 

olduğu düşünülmektedir 

T.2.3.TOPRAK KABİLİYETİ 

Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün Sayısal Toprak Haritaları veri tabanına göre, Isparta İli 

topraklarının, fiziksel arazi değerlendirme sonuçları, arazilerin tarımsal faaliyetlere uygun alanların son derece 

sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum özellikle ilde toprak oluşum faaliyetlerinin yavaş olması, toprakların 

oluştuğu jeolojik ana materyallerin çoğunun ayrışmaya karşı dirençli olması, topografik özellikler, toprak 

sığlığı, etkili toprak derinliği, erozyon, taşlılık, kayalılık gibi birçok nedenden dolayı ilde tarımsal faaliyetlere 

uygun alanlar son derece az olarak tespit edilmiştir. 

T.2.4.EKOLOJİK YAPI 

Literatür ve arazi çalışmaları ile Isparta İli sınırları içerisinde Eğrelti Otları’ndan (Pteridophyta) 3 

familya, 3 cinse ait 7 tür, Yarıaçık tohumlu bitkilerden (Gymnospermae) 2 familya ve 3 cinse ait 7 tür ve alttür, 

Tohumlu Bitkiler’den (Angiospermae) 76 familya ait toplam 1566 tür ve alttür seviyesinde bitki tespit 

edilmiştir. Tıbbi önemi olan bitkilerin sayısı 64; ekonomik olanlar ise 103’tür. Tespit edilen 301 Endemik 

bitkinin kategorileri ise şöyledir; 21 EN, 4 CR, 23 VU, 3 DD, 30 LR (cd), 38 LR (nt) ve 182 LR (lc)’dir. 

T.2.5.DOĞAL, KÜLTÜREL, TARİHİ VE ARKEOLOJİK DEĞERLER 

Isparta İli doğal değerler bakımdan önemli özellikleri olan ve bu özellikleri nedeniyle doğal sit alanı 

olarak tespit edilen ve korunan birçok alana sahiptir. Ayrıca Isparta Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı 

Başmühendisliği sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 3 adet Tabiat Parkı, 2 adet Tabiatı Koruma Alanı, 4 adet 

Tabiat Anıtı bulunmaktadır. 

Isparta İli’nde bulunan Kültür Varlıklarını Anadolu’nun Türkler tarafından fethi öncesi ve sonrası olarak 

iki ana bölümde incelenebilir. 

Fetih öncesinden kalan kültür varlıkları Anadolu’da bilinebilen tarih dönemlerinden Roma ve Bizans 

dönemlerine kadar olan eserlerdir. 

Fetih sonrası eserler de: 

Selçuklu, 

Beylikler, 

Osmanlı dönemlerine İlişkin eserlerdir. 

Bu ayırıma göre çok sayıda anıtsal ve sivil yapı örnekleri bulunmaktadır. 

Isparta İli’nde tescili yapılmış yaklaşık 98 adet I. derece arkeolojik sit ve ayrıca doğal sitler 

bulunmaktadır 

415


Doğal Kaynak Değerleri 

Aşağıda ana başlıkları verilen doğal kaynak değerleri ilgili bölümde ayrıntıları ile verilmiştir. 

Göller ve Sulak Alanlar 

Özel Çevre Koruma Bölgeleri 

Milli Parklar 

Tabiatı Koruma Alanları 

Tabiat Parkları 

Tabiat Anıtları 

Yaban Hayatı Koruma Alanları 

Doğal Sit Alanları 

Orman içi Dinlenme Yerleri ve Mesire Alanları 

Kanyonlar 

Mağaralar 

FİZİKSEL ÇEVRE PLANLAMASI 

Isparta İli’nin bölge içindeki ekonomik ağırlığının artması sanayide yapacağı katılımlara bağlıdır. 

Bu atılımların kent mekanına yansımalarını önceden kestirmek ve önlemler almak için etkin bir izleme 

düzeni kurularak sağlıklı bir mekansal gelişmenin sağlanması gerekmektedir. 

Bu atılımlar devlet desteğinden çok yerel girişimin etkinliğine bağlıdır. 

Isparta Kenti, il içinde nüfus açısından dominant olma özelliğini koruyacaktır. Bu durum 

sanayileşmenin bu kentte yoğunlaşacağına İlişkin bir ipucudur. 

Diğer kentsel merkezlerde tarıma dönük sanayi kuruluşlarının ve el sanatlarının geliştirilmesi 

halinde mekansal gelişme; büyüme ve nitelik gelişimi açısından hızlanabilir. 

Kırsal yerleşmelerde herhangi bir gelişme beklenmemektedir. Kentler için ön görülen sanayileşme 

gerçekleşir ve tarımda verimliliği artırıcı, özendirici önlemler alınırsa tarımsal istihdam süresi 

azalacağından İl içi göçün devam edeceği ve bu göçün özellikle Isparta kent merkezine olacağı 

kestirilebilir. 

Doğal yapının korunması bağlamında özellikle su kirliliğinin önlenmesine ilişkin girişimlerin 

olumlu sonuç vermesi gerekmektedir. Bu yönde hızlı ve cesur adımlar gerekmektedir. 

Doğal güzelliklerin, arkeolojik ve tarihsel değerlerin korunarak geliştirilmesi ve sürdürülebilirlik 

bağlamında kullanılması için çevre düzeni planında yer alacak hükümlerin yaşama geçirilebileceği, bu 

konuda çevre düzeni planından beklentilerin olduğu saptandığından, mekansal gelişme için bu aracın 

özenle kullanılabileceği anlaşılmaktadır. 

Güçlü Yönler 

Zayıf Yönler 

Fırsatlar 

Gelişmeye uygun coğrafi konumu, 

Ulaşılabilirliğinin yüksekliği, 

Uygun iklimi, 

Turizmin pek çok çeşidine uygun, bozulmamış 

ve kirletilmemiş doğası, 

Ekonomiye girdi olacak, doğal çevrenin varlığı 

Nüfusun ve sanayinin büyük çoğunluğunun çevre 

ve mekansal açıdan duyarlı; hava, su ve toprak 

kirliliği potansiyeli yüksek olan Isparta Kenti’nde 

toplanmış olması, 

Merkez İlçe’ de görüntü kirliliğinin fazla oluşu, 

Genelde olduğu gibi çevre ve mekansal yönetimde de 

uygulama, izleme, denetleme ve ekonomik kaynak 

yetersizlikleri, 

Çevre Düzeni Planı ve İl Stratejik Planı 

çalışmaları ile sorunların yoğun şekilde gündeme 

getirilmesi ve çözüm önerilerinin ortaya 

konulmuş olması, 

Turizm potansiyeli yüksek doğal değerler, 

Fiziksel çevre, her iki ilde ve genel 

anlamda, güçlülükler ve özgün 

nitelikler sergilemektedir. 

Yüksek ulaşılabilirlik vardır. 

Turizmin gelişmesi için önemli 

potansiyel vardır. 

Çevresel kirlilik giderek artmaktadır. 

Mekansal ve çevresel sorunlara 

yeterince duyarlı ve hızlı 

yaklaşılmamaktadır. 

Kentsel altyapı yetersizliği çevre 

sorunlarını artırmaktadır. 

Çevre Düzeni Planı’nın hazırlan-ması 

fiziksel çevrenin geliştirilmesin-de en 

önemli araçlardan birisi olacaktır. 

Turizm, her iki İlin ekonomisine katkı 

sağlayacak potansiyele sahiptir. 

Çevre korumaya İlişkin yoğun çabalar 

vardır. 

416


Tehditler 

Doğal kaynakların kullanımında yeterince duyarlı 

davranılmaması, 

Tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanılması 

eğiliminin varlığı, 

Kirletici baca emisyonlarının uygun filtrelerle 

engellenmemesi durumunda yüksek hava kirliliği 

potansiyelinin artarak devam edecek olması, 

Evsel ve sanayi atık sular için arıtma tesislerinin 

işletmeye açılarak çalıştırılmaması halinde su 

kirliliğinin ileri boyutlara ulaşacak olması, 

Katı atık yönetiminin ilgili yönetmeliğe uygun hale 

getirilmemesi durumunda toprak ve yer altı sularında 

kirliliğin artması, 

Dere ve akarsu yatak ıslah çalışmaları tamamlanmadığı 

takdirde yüksek heyelan, sel ve erozyon riskinin artarak 

devam etmesi 

Tablo T.1.SWOT’a göre fiziksel çevre planlaması Kaynak: JEO-TEK ve UTTA iş ortaklığı 

Altyapı eksikliği, 

Denetim eksikliği, 

Tahripkar çevre sorunlarının 

varlığı olarak özetlenebilir. 

Not:JEO-TEK ve UTTA iş ortaklığı ile Temmuz ayında yapılan Konya-Isparta Planlama Bölgesi 1/100 000 ölçekli 

Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporunda belirtilen SWOT analizi sonuçları, Raporda sözü edildiği gibi sektörel 

bazda aktarılmıştır. Bu sektörler Tarım, Sanayi, ve Hizmetler olarak üç başlık altında toplanmışlardır. Ayrıca 

Fiziksel Çevre ve Sosyo-ekonomik Çevre başlıkları da bu kapsamda değerlendirilmiştir. 

“SWOT sözcüğü İngİlizce Strengths (Güçlü Yönler), Weaknesses (Zayıf Yönler), Opportunities (Fırsatlar), 

Thereats (Tehditler) 

Swot Analizi; Planlama Bölgesi’nin güçlü yönleri ile fırsatların uyumlu hale getirilmesi, güçlü yönlerinin 

fırsatlardan yararlanacak biçimde kullanılması, zayıflıkların güçlü yönlere dönüştürmek üzere stratejiler 

geliştirilmesi ve tehditlerin güçlü yanlar ile bütünleştirilebilecek fırsatlara dönüştürülmesi gerekliliğini 

vurgulamaktadır.. 

T.3.EKONOMİK VE SOSYAL FAALİYETLERİN ÇEVRENİN TAŞIMA 

KAPASİTESİNİ AŞMAYACAK BİÇİMDE PLANLANMASI 

Önceki bölümlerde sunulan farklı yıllara İlişkin göstergelere bakılarak Isparta İli’nin göreli bir 

sosyo – ekonomik düzey yakalamış olduğu sonucuna varılmaktadır. 

İl bütününde Isparta kentinden kaynaklanan bu gelişmişlik, kentin önemli kültürel, toplumsal ve 

ekonomik dinamiklere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Buradan çıkarak önemli gelişmeler 

sağlanabilir. 

Isparta İli’nin, Antalya’’nın bir ölçüde de İzmir Metropolünün hinterlandı / art bölgesi içinde 

bulunması, İl’i farklı kılmaktadır. Isparta’nın il düzeyinde ilçeleri ile olan bağlantılarının yanısıra Konya, 

Antalya, Ankara ve Burdur illeri ve ilçeleri ile sıkı işlevsel İlişkiler içindedir. Bu özelliği ile ekonomik, 

toplumsal ve kültürel İlişkiler açısından önemli bir bölgesel etkisi vardır. Bu etkinin güçlendirilmesi, İlin 

sosyo – ekonomik gelişimine koşuttur. Bu nedenle İl’in var olan gelişme eğilimini hızlandırıcı ve 

potansiyelini artırıcı önlemler almak zorunludur. 

İlçeler düzeyindeki gelişmelere bakıldığında Yalvaç ve Eğirdir ilçelerinin çok belirgin bir gelişme 

gösterdiği, diğer ilçelerin gelişmelerinin ise çok belirgin olmadığı görülmektedir. Bu yüzden Isparta 

İli’nin sosyo – ekonomik gelişmişliği Merkez İlçe’ye endekslidir denilebilir. Ancak tarım genelinde, 

özellikle meyvecilik ve kesme çiçekçilikte görülen atılımın ilçelerde de belirginleşecek bir gelişmeyi 

tetikleyeceği görülmektedir. Bu nedenle dengeli bir gelişmeyi sağlamak ve yaygınlaştırmak bağlamında 

diğer ilçelerdeki potansiyellerin de titizlikle ortaya çıkartılması, var olan potansiyellerin de geliştirilmesi 


Sanayici ve iş adamlarına göre ülkede son yıllarda yaşanan ekonomik krize karşın, İl’de sanayi ve 

ticaret gelişmesini sürdürmektedir. Oysa işsizliğin giderek artması ülke genelinde olduğu gibi Isparta 

İli’nde de önemli bir sorun olarak görülmektedir. Bu nedenle tüm sektörlerde istihdam yaratan 

yatırımların hızlandırılması gerekmektedir. Bu amaçla her türlü, alt yapı ve alan gereksinimi, çevre 

titizlikle korunarak, hızla karşılanmalıdır. 

417


Aşağıda, Konya ve Isparta İllerinin sosyo – ekonomik yapısı, sosyal ve ekonomik açıdan. ayrı, ayrı 

kümelendirilmiştir. Ekonomik yapıda tarım, sanayi ve hizmetler sektörleri kapsamında ele alınmıştır. 

T.3.1.SOSYAL YAPI 

Isparta İli coğrafi konum olarak ülkenin gelişmiş kentlerine yakın konumdadır. Bu kentlerle güçlü 

ulaşım bağlantıları vardır. bu bağlantılar sosyo – ekonomik gelişimi destekleyen, destekleyecek olan 

önemli bir alt yapı olanağıdır. Bu olanağın daha yoğun biçimde kullanılmasını sağlayacak nitelik artırıcı 

ve güvenlik sağlayıcı önlemler alınmalıdır. 

2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre kentsel nüfus % 64.9 olan Türkiye ortalamasının altında 

bir değer olarak % 58.7’dir. Bu nüfusun önemli bir bölümü Isparta Kenti’ nde, göreli olarak daha az bir 

bölümü Eğirdir, Ş. Karaağaç ve Yalvaç ilçe merkezlerinde bulunmaktadır. Kentsel nüfusun bu üç ilçe 

merkezlerinin yanısıra, özellikle Isparta Kenti’nde yığılmış olması, sanayide istihdam edilen işgücünün 

önemli ölçüde bu yığılmaya neden olduğunu, yeni yatırımlarla nüfus yığılmasının daha da artacağını 

göstermektedir. Bu olgunun kent mekanında sağlıklı bir yerleşme düzeni içinde gerçekleşmesi 

sağlanmalıdır. 

Nüfusun artışı ile birlikte istihdam olanağının artmasıyla ve mevcut duruma göre işsizlik te 

artacaktır. bu olumsuzluk; olabildiğince, orta ve uzun vadede çözülmesi gerekli sosyo – ekonomik ve bir 

sorun olarak belirginliğini korumaktadır.Sorunun çözümü, istihdam olanaklarının artırılması, istihdam 

artırıcı tesislerin yer seçiminde olanakların artırılmasındadır. 

Isparta İli’ nin hem nüfus hem de yüz ölçümü açısından orta büyüklükte bir il olduğuna 

değinilmişti. Buna karşın il, dış ticarete dayalı üretim nedeniyle nüfus ve alan boyutunun üstünde bir para 

birikimine sahip olmuştur. 1998 yılı fiyatları ile kişi başına düşen banka mevzuatı sıralamasında 22. 

durumdadır. Bu varlık, gelir düzeyindeki dengesizlik yaratmakta, bu dengesizlik Isparta Kenti’nin fiziksel 

yapısına da yansımış bulunmaktadır. Bir başka anlatımla kentin fiziksel yapısına yansıyan ve kentsel 

dokunun olumsuzluklar taşıyan gelişimini, sosyo – ekonomik etkenler belirlemektedir. Bu olgu ancak 

planlı gelişmeyle, planın uygulanması ile, ve oluşumun denetlenmesi ile olumlu hale getirilebilir. Bu 

amaçla örgütlenme güçlendirilmelidir. 

Finansman yaratmak, mevcut finans kaynaklarını hareketlendirmek ve tarım ve tarıma dayalı 

sanayi sektörüne yönlendirmek; teknolojik gelişmeleri izlemek, teknoloji transferi yapmak, yetişmiş insan 

gücünü kullanmak, pazarlama olanaklarını artırmak vb. konularda bilgilenmek, örgütlenmek 

gerekmektedir. Örgütlenme sosyal yapının gelişmişliği ile orantılı bir olgudur. Bu bağlamda yurt içi ve 

yurtdışı İlişkileri güçlendirmek için mevcut iletişim olanaklarını, elektronik sistemleri en çok yarar 

sağlayacak biçimde kullanma beceri ve alışkanlığını edinmek ve bu olanakları artırmak gerekmektedir. 

Bu doğrultuda yapılacak girişimler hem sosyal yapının gelişmesine katkıda bulunacak, hem de 

ekonominin gelişmesini tetikleyecektir. 

T.3.2.ISPARTA EKONOMİK YAPI 

Isparta İli coğrafi konumu ile şekillenen bir ekonomiye sahip olagelmiştir. 

Sahip olduğu ekonomik kaynakları dinamik ve yaratıcı potansiyeli ile sentezlemeyi başaran 

Isparta ekonomisi son 10 yılda tarım sektörü ağırlıklı bir ekonomik yapıdan hizmet sektörünün ön planda 

olduğu bir ekonomiye dönüşmüştür. 

Bu dönüşümde eğitilmiş nüfusun payının yüksekliğinin yanı sıra, ilde üniversitenin kurulup, hızla 

gelişmesinin de katkısı büyüktür. 

Sanayi sektörünün il genelindeki payı da bu çerçevede gelişimini korumuştur. 

Isparta İli’ni karakterize eden tarımsal faaliyetler içinde meyvecilik başta gelmektedir. Elma, 

kiraz, kayısı, vişne ve üzüm yetiştiriciliği, meyve ürünleri içinde önemli yere sahiptir. Ülkede çok büyük 

oranla başı çeken gül üreticiliği yanında hububat, baklagiller ve endüstri bitkileri de Isparta tarımında 

önemli bir yer tutar. 

418


Elma, kiraz ve gül gibi geleneksel tarım üretiminin yerel istihdamda önemli bir paya sahip olması İlin 

istihdam yapısında söz konusu sektörün ağırlığını arttırmakta, bu çerçevede tarım sektörü ekonomik 

belirleyiciliğini sürdürmektedir. 

Isparta İli, büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvancılığı ile tatlı su balıkçılığının yapıldığı önemli 

merkezlerden biridir. Et ve süt verimleri düşük olan yerli sığır ırklarının verimliliklerinin artırılması amacıyla 

çalışmalar devam etmektedir. 

Bölge arazisinin kokulu ve tıbbi bitkileri yetiştirmeye uygun olması nedeniyle il, gülyağı ihracatı 

yapan tek il duruma gelmiştir. 

Isparta İli’nde kesme çiçekçilik alanında, Antalya İli’ndeki kesme çiçekçiliğin mevsimsel boşluğunu 

doldurmak üzere, önemli adımlar atılmaktadır. 

Isparta İli’nde en baskın sektör tarım sektörüdür. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre il ölçeğinde 

işgücü sektörel kompozisyonunda en büyük pay “tarım sektörü”ndedir; istihdam edilen nüfusta en büyük payı 

% 56.90’lık bir değerle tarım sektörü almıştır. 

Tarım sektöründen sonra ikinci büyük sektör % 21,07 değeri ile “toplum hizmetleri” sektörüdür. 

Geçmişin basit dokumacılığı zamanla gelişerek, yerini halıcılık sanayiine bırakmış, bu yüzden 

bölgenin en büyük halı pazarı durumuna gelmiş; sektör,İlin ticari hayatına canlılık kazandırmıştır. 

İlde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi, Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi, Yalvaç 

Organize Sanayi Bölgesi ve Organize Çiçekçilik Sanayi Bölgesi olmak üzere 4 adet Organize Sanayi Bölgesi 


Sanayide istihdam edilen nüfus, 2000 yılı verilerine göre, % 8.3 tür. Bu değer Türkiye için % 13.3 

olan değerin altındadır. İller sıralamasında da 31 sıradadır. 

dir. 

2002 yılı verilerine göre Isparta İli’nin İmalat sanayiinde, katma değerin Türkiye içindeki payı % 031’ 

Hizmetler sektörünü % 7,95 değeri ile “imalat sanayi” sektörü izlemektedir. 

Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinde çalışanların toplam çalışanlar adedinden aldığı pay % 

85,92’dir. 

2000 yılı verilerine göre İş gücüne katılma oranı (12 ve daha yukarı nüfus) % 57.3 ‘ tür. Bu değer 

Türkiye için % 55.2 olan değerin üzerinde bir değerdir. 

Gayrı safi yurt içi hâsıla içinde tarım başta gelmektedir. 

Özel Sektör yatırım teşvikleri açısından 1287 kişiye istihdam sağlayacak 45 belge alınmıştır. 

Isparta İli’ndeki kentsel yerleşmelerin / ilçe merkezlerinin ekonomik yapı projeksiyonları yapılırken 

önceki bölümde Konya İli yerleşmeleri için uygulanan yöntem kullanılmıştır. Yani, 2025 yılında ilçenin sahip 

olacağı en az ve en çok kentsel nüfusları ile ilçenin 1990 – 2000 yıllarında sergilediği nüfus artış hızları 

kullanılmış, İşgücü oranlarının hesaplanmasında ise yine 1990 - 2000 yılları arasındaki işgücü değişimi, 

bunun nedenleri incelenmiş, ilçenin potansiyeli de göz önüne alınarak oran kabulleri yapılmıştır. . 

T.3.3.İLÇELERDE İŞGÜCÜ ORANI 

Merkez İlçe 

Isparta Kenti’nin 1990 yılı kentsel nüfusu 112117 kişidir. İşgücünün toplam kentsel nüfusa oranı 

(37470*100)/112117 = 33,42 dir. 2000 yılında bu oran (47088*100) / 148496 = 31.70 ‘e düşmüştür. 

Oranın azalmasında eğitim ve öğretim faaliyetlerin artması, emekli, ve ev kadını oranının artması 

gösterilebilir. 2025 yılında işgücü oranının yıllara bağlı olarak kademeli azalacağı varsayıldığında % 

30.06 olacağı öngörülmektedir. 2025 yılında en az kentsel nüfus Isparta kenti için 220000 en çok 230000 

öngörüldüğünde işgücü oransal dağılımın aşağıdaki gibi olacaktır. Özellikle tarım Isparta kent 

merkezinde küçülecektir. Kentleşme ile birlikte, inşaat, ticaret, U.H.D, MK +İŞ ve toplum hizmetleri 

sektörlerinde çalışan sayısının yanı sıra oransal artış da olacağı düşünülmektedir. 

419


1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 

İşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü % 

Tarım 893 2.38 468 0.99 236 0.35 246 0.35 

Maden 40 0.11 34 0.07 34 0.05 35 0.05 

İmalat S. 7055 18.83 7966 16.92 10132 15.05 10592 15.05 

E.G.S. 351 0.94 307 0.65 269 0.40 282 0.40 

İnşaat 2696 7.20 3027 6.43 3635 5.40 3801 5.40 

Ticaret 4289 11.45 6043 12.83 9425 14.00 9853 14.00 

U.H.D. 1605 4.28 2029 4.31 2895 4.30 3026 4.30 

MK +İŞH 1234 3.29 1612 3.42 2289 3.40 2393 3.40 

Topl.Hiz 19307 51.53 25602 54.37 38406 57.05 40152 57.05 

37470 100.00 47088 100.00 67320 100.00 70380 100.00 

Tablo T.2.Kent merkezinde iş gücü oranı 

Aksu İlçesi 

Aksu’da, 1990 yılında işgücü oranı % 41.15 iken; 2000 yılında bu oran 15.43’e düşmüştür. Aksu’da 

kentsel nüfusun artmasına rağmen işgücü oranının azalması önemli ölçüde tarımsal nüfusun azalması ile 

açıklanmaktadır. 2025 yılında Aksu İlçesi kentsel nüfusun en az 5000, en fazla 5500 olacağı ve işgücü oranının 

tarım dışındaki sektörlerde artacak istihdam olanakları doğrultusunda % 20 olacağı göz önünde 

bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 589 49.00 102 18.72 70 7 77 7 

Maden - - 1 0.18 - - - - 

İmalat S. 116 9.65 36 6.61 48 4.8 52.8 4.8 

E.G.S. 48 3.99 5 0.92 2 0.2 2.2 0.2 

İnşaat 95 7.90 63 11.56 150 15 165 15 

Ticaret 54 4.49 55 10.09 140 14 154 14 

U.H.D. 7 0.58 24 4.40 80 8 88 8 

MK +İŞH 25 2.08 32 5.87 60 6 66 6 

Topl.Hiz. 268 22.30 227 41.65 450 45 495 45 

1202 100.00 545 100.00 1000 100 1100 100 

Tablo T.3.Aksu İlçesinde iş gücü oranı 


Atabey’de, 1990 yılında işgücü oranı % 31.55 iken; 2000 yılında bu oran 24.09’a düşmüştür. 

Atabey’de, en hızlı artış kentsel nüfusta görülmektedir. Atabey’de EGS dışında tüm sektörlerde işgücü artışı 

görülmesine rağmen işgücü oranının azalmasında kentsel nüfusun daha hızlı artışı görülmektedir. 2025 yılında 

Atabey İlçesi kentsel nüfusun en az 17500, en fazla 20000 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmeye bağlı 

sektörlerde artacak istihdam olanakları doğrultusunda % 25 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü 

oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 274 17.33 249 10.65 350 8 400 8 

Maden 1 0.06 11 0.47 - - - - 

İmalat S. 482 30.49 643 27.50 1085 24.8 1240 24.8 

E.G.S. 11 0.70 6 0.26 44 1 50 1 

İnşaat 137 8.67 437 18.69 481 11 550 11 

Ticaret 87 5.50 136 5.82 722 16.5 825 16.5 

U.H.D. 68 4.30 67 2.87 88 2 100 2 

MK +İŞH 34 2.15 58 2.48 118 2.7 135 2.7 

Topl.Hiz. 487 30.80 731 31.27 1488 34 1700 34 

1581 100.00 2338 100.00 4375 100.00 5000 100.00 

Tablo T.4.Atabey İlçesinde işgücü oranı 

420



Eğirdir’de, 1990 yılında işgücü oranı % 46.79 iken; 2000 yılında bu oran 39.60’a düşmüştür. 

Eğirdir İlçesi’nde toplam ve kırsal nüfus azalma eğilimi göstermesine rağmen kentsel nüfus artmaktadır. 

Eğirdir İlçesi’nde iş imkanlarının bulunması nedeni ile de işgücü oranı hızlı bir düşüş göstermemiştir. 

1990 - 2000 yılları arasında işgücü kaybı en fazla tarım sektöründe yaşanmıştır. Toplum hizmetleri 

sektöründe de önemli bir artış görülmektedir. Bu eğilimin ileriki yıllarda da devam edeceği 

düşünülmektedir. 2025 yılında Eğirdir İlçesi kentsel nüfusun en az 20000, en fazla 25000 olacağı ve 

işgücü oranının, % 35 olacağı göz önünde bulundurul-duğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi 

olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 2187 29.12 372 5.56 350 5.00 438 5.00 

Maden 7 0.09 - - - - - - 

İmalat S. 370 4.93 327 4.88 350 5.00 438 5.00 

E.G.S. 30 0.40 30 0.45 140 2.00 175 2.00 

İnşaat 304 4.05 250 3.73 385 5.50 481 5.50 

Ticaret 554 7.38 598 8.93 665 9.50 831 9.50 

U.H.D. 275 3.66 218 3.26 210 3.00 263 3.00 

MK +İŞH 151 2.01 132 1.97 140 2.00 175 2.00 

Topl.Hiz. 3632 48.36 4768 71.22 4760 68.00 5950 68.00 

7510 100.00 6695 100.00 7000 100.00 8750 100.00 

Tablo T.5.Eğirdir’de iş gücü oranı 


Gelendost’ta, 1990 yılında işgücü oranı % 38.42 iken; 2000 yılında bu oran 34.72’ye düşmüştür. 

İlçede on yıllık dönemde önemli bir nüfus değişimi görülmemiştir. Kırsal nüfus kentsel nüfustan fazladır. 

Bu durumun 2025 yılında da devam edeceği kırsal nüfusun kentsel nüfustan fazla olacağı 

öngörülmektedir. 2025 yılında İlçede kentsel nüfusun en az 10000, en fazla 12500 olacağı ve işgücü 

oranının, % 30 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 1505 53.39 1619 63.69 1860 62 2713 62 

Maden 1 0.04 - - - - - - 

İmalat S. 262 9.29 93 3.66 90 3 131 3 

E.G.S. 5 0.18 7 0.28 30 1 44 1 

İnşaat 153 5.43 76 2.99 75 2.5 109 2.5 

Ticaret 197 6.99 192 7.55 255 8.5 372 8.5 

U.H.D. 118 4.19 103 4.05 120 4 175 4 

MK +İŞH 57 2.02 51 2.01 75 2.5 109 2.5 

Topl.Hiz 521 18.48 401 15.77 495 16.5 722 16.5 

2819 100.00 2542 100.00 3000 100.00 4375 100.00 

Tablo T.6.Gelendost İlçesinde iş gücü oranı 

421



Gönen’de 1990 yılında işgücü oranı % 28.49 iken; 2000 yılında bu oran 40.55’e yükselmiştir. 

İlçede on yıllık dönemde kentsel nüfusta önemli bir artış görülmektedir. Gönen ilçesi idari sınırları 

içerisinde, Gümüşgün Köyü civarında kurulmuş olan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi 

ilçedeki kentsel nüfus ve imalat sanayi çalışan sayısın artışlında önemli bir rol oynamıştır. Bu eğilimin 

2025 yılında da devam edeceği düşünülmektedir. 2025 yılında İlçe’de kentsel nüfusun en az 20000, en 

fazla 22000 olacağı ve işgücü oranının, % 40 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal 

dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 588 34.09 897 20.43 1120 14 1232 14 

Maden 0.00 0.00 0 0 

İmalat S. 230 13.33 2373 54.05 4320 54 4752 54 

E.G.S. 3 0.17 4 0.09 40 0.5 44 0.5 

İnşaat 116 6.72 237 5.40 400 5 440 5 

Ticaret 74 4.29 115 2.62 280 3.5 308 3.5 

U.H.D. 55 3.19 64 1.46 160 2 176 2 

MK +İŞH 23 1.33 55 1.25 160 2 176 2 

Topl.Hiz. 636 36.87 645 14.69 1520 19 1672 19 

1725 100.00 4390 100.00 8000 100.00 8800 100.00 

Tablo T.7.Gönen İlçesinde iş gücü oranı 


Keçiborlu’da 1990 yılında işgücü oranı % 22.45 iken; 2000 yılında bu oran 20.66’ya yükselmiştir. 

İlçe’de on yıllık dönemde toplam, kentsel ve kırsal nüfusların hepsinde artış olmuştur. Keçiborlu 

İlçesi’nde Isparta’nın diğer ilçelerinden farklı olarak toplumsal hizmetler sektörünün gelişmesinden çok 

tarım, imalat, inşaat ve ticaret sektörlerinin geliştiği görülmektedir. 2025 yılında İlçe’de kentsel nüfusun 

en az 14000, en fazla 16000 olacağı ve işgücü oranının, % 20 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; 

işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 98 4.87 218 10.15 280 10 320 10 

Maden 532 26.45 22 1.02 

İmalat S. 156 7.76 302 14.07 448 16 512 16 

E.G.S. 14 0.70 18 0.84 28 1 32 1 

İnşaat 128 6.36 346 16.12 448 16 512 16 

Ticaret 147 7.31 288 13.41 420 15 480 15 

U.H.D. 120 5.97 192 8.94 252 9 288 9 

MK +İŞH 149 7.41 83 3.87 84 3 96 3 

Topl.Hiz. 667 33.17 678 31.58 840 30 960 30 

2011 100.00 2147 100.00 2800 100.00 3200 100.00 

Tablo T.8.Keçiborlu İlçesinde iş gücü oranı 


Senirkent’ te, 1990 yılında işgücü oranı % 25.84 iken; 2000 yılında bu oran 19.30’a düşmüştür. 

İlçe’de on yıllık dönemde toplam nüfus artarken, kentsel nüfusun ağırlığı hissedilmeye başlamıştır. 2025 

yılında İlçe’de kentsel nüfusun en az 24000, en fazla 25000 olacağı ve işgücü oranının, % 20 olacağı göz 

önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

422


1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 562 20.25 372 14.06 432 9 450 9 

Maden 2 0.07 - - - - - - 

İmalat S. 230 8.29 267 10.09 576 12 600 12 

E.G.S. 22 0.79 8 0.30 24 0.5 25 0.5 

İnşaat 190 6.85 278 10.51 624 13 650 13 

Ticaret 228 8.22 365 13.80 744 15.5 775 15.5 

U.H.D. 222 8.00 169 6.39 240 5 250 5 

MK +İŞH 172 6.20 126 4.76 192 4 200 4 

Topl.Hiz. 1147 41.33 1060 40.08 1968 41 2050 41 

2775 100.00 2645 100.00 4800 100.00 5000 100.00 

Tablo T.9.Senirkent İlçesinde İş gücü oranı 


Sütçüler’de, 1990 yılında işgücü oranı % 30.50 iken; 2000 yılında bu oran % 18.37’ye düşmüştür. 

İlçede on yıllık dönemde toplam, kentsel ve kırsal nüfusların azaldığı görülmektedir. 2025 yılında İlçede 

kentsel nüfusun en az 6000, en fazla 7000 olacağı ve işgücü oranının, kentleşme ile birlikte % 22 olacağı göz 

önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 248 20.02 29 4.34 26 2 31 2 

Maden 6 0.48 - - - - - - 

İmalat S. 207 16.71 71 10.63 92 7 108 7 

E.G.S. 6 0.48 5 0.75 26 2 31 2 

İnşaat 52 4.20 45 6.74 158 12 185 12 

Ticaret 205 16.55 103 15.42 211 16 246 16 

U.H.D. 107 8.64 62 9.28 145 11 169 11 

MK +İŞH 81 6.54 48 7.19 53 4 62 4 

Topl.Hiz. 327 26.39 305 45.66 607 46 708 46 

1239 100.00 668 100.00 1320 100.00 1540 100.00 

Tablo T.10.Sütçüler İlçesinde iş gücü oranı 


Şarkikaraağaç’ta, 1990 yılında işgücü oranı % 37.28 iken; 2000 yılında bu oran % 15.40’a düşmüştür. 

İlçede on yıllık dönemde kırsal nüfus çok fazla değişim göstermezken, kentsel nüfusun artması sonucu toplam 

nüfusta artmıştır. Tarımsal etkinliğin azalması işgücü oranında da önemli bir düşüşe neden olmuştur. 2025 

yılında İlçede kentsel nüfusun en az 45000, en fazla 47500 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmenin 

sağlayacağı istihdam ile birlikte % 20 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı 

aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 641 14.03 543 14.40 1260 14 1330 14 

Maden 15 0.33 77 2.04 - - - - 

İmalat S. 565 12.37 287 7.61 450 5 475 5 

E.G.S. 18 0.39 10 0.27 90 1 95 1 

İnşaat 1449 31.71 324 8.59 810 9 855 9 

Ticaret 505 11.05 712 18.88 1620 18 1710 18 

U.H.D. 164 3.59 120 3.18 270 3 285 3 

MK +İŞH 153 3.35 197 5.22 450 5 475 5 

Topl.Hiz. 1059 23.18 1502 39.82 4050 45 4275 45 


Tablo T.11.Şarkikaraağaç İlçesinde iş gücü oranı 

423



Uluborlu’da, 1990 yılında işgücü oranı % 29.55 iken; 2000 yılında bu oran % 18.87’ye düşmüştür. 

İlçe’de on yıllık dönemde kentsel ve toplam nüfus artarken, kırsal nüfus azalmıştır. 2025 yılında İlçe’de 

kentsel nüfusun en az 25000, en fazla 27500 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmenin sağlayacağı istihdam ile 

birlikte % 22 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 783 26.30 424 19.17 770 14 847 14 

Maden 7 0.24 4 0.18 - - - - 

İmalat S. 281 9.44 194 8.77 495 9 544.5 9 

E.G.S. 16 0.54 15 0.68 110 2 121 2 

İnşaat 166 5.58 161 7.28 550 10 605 10 

Ticaret 290 9.74 248 11.21 770 14 847 14 

U.H.D. 158 5.31 145 6.56 275 5 302.5 5 

MK +İŞH 145 4.87 151 6.83 220 4 242 4 

Topl.Hiz. 1131 37.99 870 39.33 2310 42 2541 42 

2977 100.00 2212 100.00 5500 100.00 6050 100.00 

Tablo T.12.Uluborlu İlçesinde iş gücü oranı 


Yalvaç’ta, 1990 yılında işgücü oranı % 33.10 iken; 2000 yılında bu oran % 22.98’e düşmüştür. İlçe’de 

on yıllık dönemde kentsel, kırsal ve toplam nüfusların hepsinde artış görülmektedir. Özellikle artım sektörünün 

küçülmesi, eğitim ve öğretim faaliyetlerine katılan nüfusun artması sonucu işgücü oranı azalmıştır. 2025 

yılında Isparta İli’nin en büyük ilçesi konumunu koruyacak olan İlçede, kentsel nüfusun en az 70000, en fazla 

75000 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmenin sağlayacağı istihdam ile birlikte % 30 olacağı göz önünde 

bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 1539 16.59 529 6.52 420 2 450 2 

Maden 4 0.04 4 0.05 0 0 

İmalat S. 1913 20.62 1439 17.73 3150 15 3375 15 

E.G.S. 39 0.42 38 0.47 420 2 450 2 

İnşaat 1271 13.70 1616 19.91 3780 18 4050 18 

Ticaret 1337 14.41 1353 16.67 4200 20 4500 20 

U.H.D. 383 4.13 275 3.39 630 3 675 3 

MK +İŞH 335 3.61 315 3.88 840 4 900 4 

Topl.Hiz. 2457 26.48 2547 31.38 7560 36 8100 36 


Tablo T.13.Yalvaç İlçesinde iş gücü oranı 


Yenişarbademli’de, 1990 yılında işgücü oranı % 31.58 iken; 2000 yılında bu oran % 14.06’ya kırsal 

nüfus önemli bir değişim göstermezken, toplam ve kentsel nüfus azalmıştır. Kırsal nüfusun azalmamasına 

rağmen tarım sektöründe çalışan sayısın önemli ölçüde düşmesi işgücü oranının da büyük düşüş göstermesine 

neden olmuştur. 2025 yılında İlçede kentsel nüfusun en az 10000, en fazla 12500 olacağı ve işgücü oranının, 

% 20 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır. 

1990 2000 2025 

En Az 

En Çok 


Tarım 855 43.67 187 24.10 260 13 325 13 

Maden 1 0.05 - - - - - - 

İmalat S. 154 7.87 26 3.35 40 2 50 2 

E.G.S. 6 0.31 4 0.52 20 1 25 1 

İnşaat 391 19.97 142 18.30 300 15 375 15 

Ticaret 72 3.68 64 8.25 240 12 300 12 

U.H.D. 47 2.40 19 2.45 40 2 50 2 

MK +İŞH 56 2.86 37 4.77 80 4 100 4 

Topl.Hiz. 376 19.20 297 38.27 1020 51 1275 51 

1958 100.00 776 100.00 2000 100 2500 100 

Tablo T.14.Yenişarbademli’de İş gücü oranı 

424


Yukarıda Isparta İli’ndeki ilçe merkezlerinin nüfus projeksiyonlarına ve bu nüfus içinde iş gücünün 

oransal değerine ilişkin kabullere dayalı olarak yapılan projeksiyonların toplam değerleri aşağıda topluca 

sunulmaktadır. 

İLÇE MERKEZİ EN AZ EN ÇOK 

Isparta 67 320 70 380 

Aksu 1 000 1 100 

Atabey 4 375 5 000 

Eğirdir 7 000 8 750 

Gelendost 3 000 4 375 

Gönen 8 000 8 800 

Keçiborlu 2 800 3 200 

Senirkent 4 800 5 000 

Sütçüler 1 320 1 540 

Şarki karaağaç 9 000 9 500 

Ulukışla 5 500 6 050 

Yalvaç 21 000 22 500 

Yenişarbademli 2 000 2 500 

TOPLAM 137 115 144 195 

Tablo T.15.Isparta ve ilçelerinde iş gücü projeksiyonu 

Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi 2025 yılı işgücü değerleri en az 137 115; en çok 144 195 olarak 

hesaplanmıştır. Bu değerler yuvarlatılarak 137 000 ve 144 000 olarak kullanılabilir. 

T.4.SOSYO-EKONOMİK ÇEVRE PLANLAMASI 

Güçlü Yönler 

Nüfusun kır-kent dağılımı gibi 

demografik göstergelerinin iyi oluşu 

İlk, orta ve yüksek öğretimle ilgili genel 

göstergelerin iyi oluşu, 

İl’de demografik göstergeler, Türkiye 

ortalamalarına yakın ya da üstünde 

değerlerdir. 

Hizmet sektörü, nitelik ve nicelik 

olarak gelişmiştir. 

Örgütlenme düzeyi yüksektir. 

Zayıf Yönler 

Fırsatlar 

Tehditler 

Kent sorunlarının çözümü için yeterli 

kurumsallaşmanın gerçekleştirilmemiş 

olması ve kent sorunlarına duyarlı toplum 

önderlerinin bulunmaması, 

Yüksek işsizlik oranları, 

İşbirliği ve ortak hareket etme 

kültürünün gelişmemiş olması, 

Bireysel ve örgütlü girişimciliğin 

yetersizliği 

S.D.Üniversitesi’nin sosyo-ekonomik 

gelişmeyi destekleyici konumu, 

İstihdamın artırılamaması, 

Ekonomik sektörlerde öngörülen 

gelişmelerin dışsal nedenlerle 

gerçekleşmemesi, 

Nüfus artışına koşut sosyal donatının 

geliştirilememesi 

Tablo T.16.Sosyo ekonomik çevre planlaması 

Toplum önderleri yeterli sayı ve 

düzeyde değildir. 

İşsizlik vardır. 

Ortak davranış kültürü zayıftır. 

Bireysel ve örgütlü girişimcilik 

yetersizdir. 

İl’de de hızla gelişen üniversitelerin 

varlığı, sosyo-ekonomik çevrenin 

gelişiminde en önemli aktörlerden birisidir. 

İstihdam yeterince 

artırılamamaktadır. 

Dışsal nedenlerle ekonomik sektörler 

yeterince gelişememektedir. 

Sosyal donatı, nüfus artışı oranında 

geliştirilememektedir. 

425


T.5.TARIM VE TARIMSAL PLANLAMA 

İl arazisinin % 68.4’ü dağlık, %14.8’i plato, % 16.8’i ovadır. Deniz yüzeyinden ortalama ve 

yaklaşık 1050 m. yüksekliktedir. Isparta İli’nde genellikle Akdeniz Bölgesi’ nin yumuşak; ve İç 

Anadolu’ nun sert hava koşulları bir arada görülür. Bir geçiş bölgesi iklimi egemendir. Isparta İli bu doğal 

özellikleri ile yaşam koşullarının zorlanmadığı bir yapıya sahiptir. İl bu özelliği ile sosyo – ekonomik 

gelişmeye uygun bir ortamdır. Mevcut eğilimler bu doğrultudadır. 

Tarım arazisi il toplam alanının % 28 ’i kadardır. Ancak tarım amaçlı kullanılacak arazilerin 

parçalı oluşu ekonomik verimliliği azaltıcı bir faktördür. Toplam hasıla açısından Tarımsal üretim, bölge 

ve ülke ölçeğinde ekonomik katkılar sağlayacak büyüklüklerde değildir. Ancak, seracılık, meyvecilik vb. 

alanlardaki atılımın hızlanarak önemli bir ekonomik girdi oluşturacağı görülmektedir. Bu atılımların 

desteklenmesi gerekmektedir. 

Isparta İli yeraltı ve yerüstü suyu toplam potansiyelinden yeterince yararlanılamamaktadır. 

Sulanan tarım arazileri, sulanabilir tarım arazilerinin yaklaşık% 10’ u kadardır. Sulama projelerinin 

yaşama geçirilmesi gerekmektedir. 

İl yüzölçümünün % 40’ı ormanlıktır. Orman Ürünleri sanayii gelişmiştir. Orman varlığının 

korunarak sanayinin sürdürülmesi ekonomik açıdan zorunludur. 

Tarım arazilerinin tarım dışı amaçlarla kullanılması eğilimi kentsel yerleşmelerin yakın 

çevrelerinde belirginleşmektedir. Bu eğilimin planlı gelişmenin etkin kılınması ile önlenmesi 


Çevre sorunlarının, özellikle atık suların kirleticiliğinin tehlikeli boyutlara ulaşmış olması 

üzerinde önemle durulması gereken, doğal yapı tehdit eden önemli bir sorundur. Tüm alt yapı 

sorunlarının giderilmesi gerekmektedir. 

Tarım sektörünün Isparta İli ekonomisinde bir ağırlığı olmasına karşın, ekonomik büyümeyi 

artırıcı, tetikleyici bir hasılayı sağlamamaktadır. Bu olumsuzluğu gidermek üzere, verimliliği artırmak, 

ürün desenini çeşitlendirmek için var olan eğilim ve girişimlerin güçlendirilmesi gerekmektedir. 

Orman alanlarının hemen tümünde erozyon ve toprak sığlığı söz konusudur. Toprakların 

korunabilmesi için ormanlardan açma yapılmasının önlenmesi, ağaç varlığının bilinçli bir biçimde 

korunması, orman örtüsünün iyileştirilmesi, toprak kaybının önlenmesi için var olan önlemlerin 

artırılması, denetimin güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik, çevre sorunlarını azaltıcı olması 

açısından da önemli bir gerekliliktir. 

Hayvansal üretimde verimliliği artırmaya yönelik ıslah, altyapı, beslenme, sağlık hizmetleri, fiyat 

ve destekleme politikalarının uygulanması ile atılım sağlanması, pazarlama sorunlarının giderilmesi 


Nadas alanlarını daraltarak kuru tarımda kullanılan arazilerin artırılması ve bu koşullarda 

yetiştirilecek ürün deseninin çeşitlendirilmesi için gerekli araştırmalar yapılmalı, önlemler alınmalıdır. 

Özel mülkiyet ve aile işgücü kullanımının yaygın olduğu aile tipi işletmelerde üretimin büyük 

işletmelere yönlendirilmesi, üretimin kitlesel hale dönüştürülmesi olanakları yaratılmalıdır. 

Tarım, hayvancılık, ormancılık gibi doğal kaynak zenginliğine dayalı sektörlerin, sanayi 

yatırımlarına kaynak sağlayacak biçimde gelişmesini sağlamak açısından tarım ve hayvancılık 

projelerinin desteklenmeli, sektörlerin gelişmesi için gerekli önlemler alınmalı, bu projelerin il bütününde 

mekansal karşılıkları belirlenmelidir. 

Tarımsal amaçlı kooperatifçiliğin canlandırılması, etkin hale getirilmesi örgütlü gücün etkinliğini 

göstermesi açısından önemle alınmalıdır. 

426


Güçlü Yönleri 

Zayıf Yönleri 

Fırsatlar 

Organik tarıma ve sebzeciliğe 

elverişli iklim ve toprak yapısı, 

Aromatik ve tıbbi bitki üretimi, 

Bu üretimde tekel konumu, 

Tarımsal sanayinin gelişmesine 

olanak sağlayacak potansiyelin 

varlığı, 

Tarımda toprakların çok parçalı oluşu, 

Hayvancılıkta düşük verim, 

Su kaynaklarının yetersizliği, 

Su havzalarını koruma çalışmalarını n 

yetersizliği, 

Erozyon, sel ve heyelan riskini artıran 

ve doğal kaynakların israfına yol açan 

arazi kullanım kararları, 

Tarım toprağını korumayan 

denetimsiz ve çarpık yapılaşma, 

Tarımsal sanayiye girdi olarak 

kullanılabilecek ürünlerin üretimi için 

uygun iklimin bulunması, 

Tarımsal üretimin çeşitlenmesi için 

kamunun desteği, 

Kesme çiçekçilikte dış pazar talebi, 

Isparta İli tarım sektörü açısından farklı ürünlerde ülke 

ölçeğinde öne çıkmaktadır. Isparta özellikle aromatik ve 

tıbbi bitki üretiminde öne çıkmaktadır. 

İlin farklı topoğrafik yapıları, farklı ürün deseni için 

olanaklar sunmakta, sektör bu olanağı değerlendirmektedir. 

İl’de var olan tarımsal potansiyel, gelişebilecek bir ivmeye 

sahiptir. 

Tarım sektörü , tarımsal sanayi geliştirecektir. 

Tarım Sektöründe su yetersizliği il için de önemli bir 

zayıflık olarak görünmektedir. 

Su kaynakları yeterince korunmamaktadır. 

Tarım toprakları yeterince korunmamaktadır. 

Doğal kaynakların havza ölçeğinde korunmasına İlişkin 

projelerin yaşama geçirilmesindeki yavaşlık, çevre 

sorunlarının artmasına neden olmaktadır. 

Afet riskini azaltan önlemler il için yeterli değildir. 

Sektörel gelişmeye yönelik projeler yeterli kamusal desteği 

alamamaktadır. 

İlde tarımsal sanayiye girdi olabilecek farklı ürün deseni 

için uygun iklim koşulları vardır. 

Ürünün çeşitlendirilmesi için kamunun desteği vardır. 

Sulu tarım olanakları artacaktır. 

İhracata yönelik üretim olanağı ve potansiyeli vardır. 

Tehditler 

Tarım alanlarının ve ormanların, 

plansız ve amaç dışı kullanımı 

Su havzalarının korunamaması, su 

ve toprak kirliliği 

Aromatik bitki üretiminde Çin’in 

rekabeti 

Tablo T.17.Tarım ve tarımsal planlama 

İl için de tarım alanlarının ve orman alanlarının amaç dışı 

ve bilinçsiz kullanımı yaygındır. 

Erozyon kontrol çalışmalarının yavaşlamış olması önemli 

bir tehdit olarak görülmektedir. 

Çevre kirliliğinin boyutları giderek büyümektedir. 

Üretimin pazarlanmasında giderek artan iç ve dış rekabet, 

bölge ve ülke ekonomisi açısından önemli bir tehdit 

oluşturmaktadır. 

T.6.SANAYİ VE SANAYİ PLANLAMASI 

Sanayi sektörünün gelişimine tarım sektörünün katkısı yüksektir. ticaret sektörünün de yüksek 

katkısı ile sanayi sektörünün gelişimi artarak devam etmektedir. Bu eğİlimin desteklenmesi zorunludur. 

Isparta ekonomisinin geliştirilmesi bağlamında, katma değeri yüksek konfeksiyon sanayisinin 

geliştirilmesi için ekonomik ve mekansal olanaklar yaratılmalıdır. 

Katma değeri daha yüksek ürünlere yönelmek için gerekli finansman, teknoloji, kalifiye eleman, 

pazar ve yer seçimi sorunları çözülmelidir. 

Tekstil ve deri tabaklanması konularında kalifiye ara eleman gereksinimini gidermek üzere, bu 

konularda eğitim olanaklarının artırılması gerekmektedir. 

Tekstil ve deri sektöründe yeni teknolojilerin kullanılmasına yönelik makine parkı yenilenmeli ve 

geliştirilmelidir. 

Deri sanayinin önemli istihdam alanlarından olması nedeniyle kaliteli deriye sahip hayvancılık 

desteklenmeli; bakım, kesim ve işlemede derinin özenle değerlendirilmesi için finanssal, örgütsel ve 

mekansal önlemler alınmalıdır. 

Ar – Ge faaliyetleri çekici, özendirici önlemler alınmalıdır. 

Sanayide finansman dar boğazları giderilerek, mevcut kapasiteden en çok yararlanma olanakları 

yaratılmalıdır. Yaratılacak katma değerin ; yaratan sektörlerin gelişimini sağlamak, farklı yatırım alanları 

açmak amacıyla kullanılmasını sağlamak gerekmektedir. 

427


Isparta İli’nin sahip olduğu finansal birikim bir gelişme dinamiğine dönüştürülebilir. Bu gelişme 

ISTO’ nın geleceği tanımlayan bir planlama çalışması ile özel sektör alanında yaşama geçirilebilir. İl 

stratejik planı ile de kamu finansman kaynaklarının rasyonel kullanımı ile bu gelişme desteklenebilir. Bu 

bağlamda sağlanacak olan istihdam ve giderek ekonomik gelişme, kentleşmenin getirdiği toplumsal 

anlamdaki olumsuzlukların kökleşmesini engelleyecek ve tersine döndürecektir 



Fırsatlar 

Tehditler 

Coğrafi konum üstünlüğü 

Antalya kentine yakınlık 

Güçlü bir gelenek 

Dericilik sektörünün gelişmişliği 

Tekstil sektörünün gelişmişliği 

Halıcılık sektörünün gelişmişliği 

Sermaye birikiminin yetersizliği 

Atıl üretim kapasiteleri 

İş yerlerinde eğitim düzeyinin düşüklüğü 

Devlet destek ve yardımlarının düşüklüğü, isteksizliği 

Küçük ölçekli İşletmecilik 

Düşük teknoloji 

İşbirliği ve ortak hareket kültürünün zayıflığı 

Bilgiye erişim sınırlılığı 

Organize Sanayi Bölgelerinin tam kapasite ile 

çalışmaması 

Küçük sanayi sitelerinin tamamlanmamış olması 

Küçük sermayelerin aktive edilmesi bağlamında isteksizlik 

Pazar bulamama / yaratamama 

Hammadde açısından dışa bağımlılık 

Isparta kenti içindeki sanayi tesislerinin OSB’ne 

taşınması, 

Arıtma tesisinin tamamlanmış bulunması, 

Organik Tarıma dayalı sanayinin gelişme 

potansiyeli, 

İhracata yönelik sanayi üretim potansiyeli, 

Üniversitenin varlığı, 

Dericilik ve tekstil sektörlerinde doğrudan 

pazarlama, 

Ürün çeşitlendirme potansiyeli, 

Tekstil ve dericilikte ara mal üretimi potansiyeli, 

Kesme çiçekçiliğin geliştirilmesi, 

Vizyon geliştirme, yönlendirilme konusundaki istemler, 

Sermaye’ nin İl dışına kaçış eğilimi, 

Çevre sorunlarına duyarsızlık, 

Tablo T.18.Sanayi Ve Sanayi Planlaması 

İlin Ülke ve coğrafi bölgeler içindeki konumu 

bu ilin güçlü yönleri olarak belirginleşmektedir. 

Ulaşılabilirliği yüksektir. 

İl, farklı sektörlerde gelişmişlik sıralamasında 

göreli üstünlüğe sahiptir. 

Bireysel girişimcilik vardır. 

Sektör çok sayıda alt sektörde faaliyet 

göstermektedir. Alt sektörlerin gelişme olanağı 

vardır. 

Gelişmiş alt sektörler, gelişmişlikleri ile 

varlıklarını koruyacaklardır. 

İl’de OSB, küçük sanayi sitesi gibi 

mekansal bir eksiklik yoktur. 

Yapımına başlanılmış sanayi sitelerinin 

tamamlanmasında gecikmeler vardır. 

Sanayi tesislerinde kapasite kullanım oranı 

düşüktür. 

Sermaye ve kredi yetersizliği vardır. 

Altyapı eksikliği vardır. 

Çevre sorunları giderek artmaktadır. 

İşbirliği ve ortak hareket kültürü eksikliği 

vardır. 

Hammadde açısından dışa bağımlılık söz 

konusudur. 

İl’de mevcut sanayi türlerinin gelişme eğilim, 

istem ve potansiyelleri bulunmaktadır. 

Ürün çeşitlendirme potansiyeli vardır. 

İhracata yönelik üretim 

potansiyeli,bulunmaktadır. 

Üniversitelerin varlığı sanayi sektörü için 

önemli bir gelişme desteğidir. 

Sanayi yan sanayi işbirliğine ve sanayi 

kurulumuna uygun ortam vardır. 

Tarım ve organik tarımı destekleyen sanayi 

türlerinin varlığı ve gelişme potansiyeli 


Marka olma eğilim istem ve potansiyeli vardır. 

Çevre sorunlarının vardır. 

Sermaye kredi yetersizliği söz konusudur. 

Girdi maliyetlerinin yüksekliği yakınma 

konusudur. 

T.7.HİZMETLER VE HİZMET PLANLAMASI 

Sosyal altyapıda iki ana öğe olan eğitim ve sağlık sektörlerinde hazırlanacak bir program uyarınca 

mevcut standardın yükseltilmesi, artacak nüfusun gereksinimlerinin karşılanması sağlanmalıdır. 

Önemli bir potansiyele sahip doğal değerlerin en verimli biçimde kullanılması için projeler 

geliştirilmeli ve bu projeler yaşama geçirilmelidir. 

Doğal, kültürel ve turistik değerleri ve Süleyman Demirel Üniversitesi’nin var olan potansiyeli, 

sosyo – ekonomik gelişmenin, giderek hizmetler sektörünün gelişmesinin en önemli etmenleri olacaktır. 

Ülke ölçeğinde üniversiteler arasındaki gelişme yarışmasına bu üniversitenin kısa zamanda öne çıkmış 

olması çok önemli bir potansiyeldir. Öte yandan, ülke ölçeğinde turizmin gelişmesi ve çeşitlendirilmesi 

428


amacı doğrultusunda ivme kazanması, İl’ de var olan değerlerin ilgi odağı olması sonucunu getirecektir. 

Önemli olan bu ilginin gerektirdiği istemlerin hizmet sektörü bağlamında karşılanması için gerekli 

altyapının finansal ve örgütsel olarak oluşturulmasıdır. Bu konuda merkezi ve yerel yönetimler ile sivil 

inisiyatif birlikte hareket etmelidir. 



Yerel ve merkezi yönetimin 

örgütlülük düzeyinin yüksekliği, 

Şahıs hizmetlerinin gelişebilme 

potansiyeli, 

Sağlık ve eğitim hizmetlerinde 

yeterli ve geliştirilebilir alt yapı, 

Çevre Düzeni Planı’nın 

hazırlanması 

İl Stratejik Planı’nın hazırlanmış 

olması, 

Merkez Belediye Stratejik 

Planı’nın hazırlanmış olması, 

Doğal çevrenin zenginliği 

Okul öncesi eğitim kurumlarının 

azlığı 

Yatırımların yetersizliği 

Üniversitenin varlığı, 

Yatırım ortamının uygunluğu, 

Özel sektörün yatırım eğilimi, 

Kamu ve özel hizmet sektörleri, il’de , üst düzeyde örgütlenmiştir. 

Şahıs hizmetlerinin gelişebilirliği vardır. 

Çevre Düzeni Planı’nın hazırlanmakta oluşu önemli bir güç 

kaynağıdır. 

İl stratejik planının hazırlanmış olması kamu yatırımları için 

stratejik kararlar vermeye yardımcı olacaktır. 

Belediye Stratejik Planı’nın hazırlanmış olması, belediyenin 

yatırımlarını, düzenli, öncelikleri gözeterek yapmasına yardımcı 

olacaktır. 

Sağlık ve eğitim hizmetlerinin gelişmişliği, yeni yatırımların, nüfus 

gelişimine paralel olarak sürdürülmesine, mevcutların niteliklerinin 

artırılmasına yardımcı olacaktır. 

Doğal ve tarihsel çevre, hizmet sektörünün gelişimine katkısı 

açısından, önemli bir potansiyele sahiptir. 

Okul öncesi eğitim kurumları azdır. 

Nüfus gelişimine paralel yatırımların yetersizdir. 

Yatırım için uygun ortam vardır. 

Fırsatlar 

Özel sektörde yatırım eğilimi bulunmaktadır. 

İl’de üniversitenin varlığı önemli dinamikler yaratmaktadır. 

Tehditler Bölgesel rekabet İç ve dış rekabet her iki il için de tehdit oluşturmaktadır. 

Tablo T.19.Hizmetler ve Hizmet Planlaması 

Planlama Alanına Yönelik Projeler 

Isparta İli’nde, ihracat potansiyeline, kültürel ve turistik değerlere dayalı olarak hızla gelişen 

gelişmektedir. Bu gelişmenin daha da hızlandırılması, ekonomik ve sosyal kalkınmanın gerçekleştirilmesi için 

yatırımcı kuruluşlarca bir çok yatırım üzerinde çalışılmaktadır. Bu yatırımlarla Isparta’nın bilinen tarım 

potansiyelinin arttırılması Ülkemizin önde gelen illeri arsında yer alması amaçlanmaktadır. Ayrıca, eğitim ve 

sağlık sektöründe dünya standartlarını yakalamak için yoğun gayret gösterilmektedir. Bu bağlamda ilçe 

belediyelerinin, tasarlanan, yapım halinde olan çok sayıda yatırımları vardır. 

T.8.ÇEVRENİN İNSAN-PSİKOSOSYAL İHTİYAÇLARIYLA UYUMUNUN 

SAĞLANMASI 

Sosyal altyapıda iki ana öğe olan eğitim ve sağlık sektörlerinde hazırlanacak bir program uyarınca 

mevcut standardın yükseltilmesi, artacak nüfusun gereksinimlerinin karşılanması sağlanmalıdır. 

Önemli bir potansiyele sahip doğal değerlerin en verimli biçimde kullanılması için projeler 

geliştirilmeli ve bu projeler yaşama geçirilmelidir. 

Doğal, kültürel ve turistik değerleri ve Süleyman Demirel Üniversitesi’nin var olan potansiyeli, sosyo – 

ekonomik gelişmenin, giderek hizmetler sektörünün gelişmesinin en önemli etmenleri olacaktır. Ülke 

ölçeğinde üniversiteler arasındaki gelişme yarışmasına bu üniversitenin kısa zamanda öne çıkmış olması çok 

önemli bir potansiyeldir. Öte yandan, ülke ölçeğinde turizmin gelişmesi ve çeşitlendirilmesi amacı 

doğrultusunda ivme kazanması, İl’ de var olan değerlerin ilgi odağı olması sonucunu getirecektir. Önemli olan 

bu ilginin gerektirdiği istemlerin hizmet sektörü bağlamında karşılanması için gerekli altyapının finansal ve 

örgütsel olarak oluşturulmasıdır. Bu konuda merkezi ve yerel yönetimler ile sivil inisiyatif birlikte hareket 

etmelidir 

T.8.1.FİZİKSEL GELİŞME EĞİLİMLERİ 

Isparta İli’nde fiziksel gelişme eğilimleri kentsel alanlarda sadece Isparta Kenti’nde belirgindir. Bu 

eğilim, planlama çalışmaları ile yönlendirilmektedir. Diğer kentlerde önemsenecek ve Planlama Bölgesi 

429


içinde önemli görülebilecek herhangi olumsuz bir eğilim yoktur. Ancak Eğirdir Gölü kıyılarındaki 

yapılaşma istemlerin çeşitli açılardan sorun boyutu büyümektedir. 

T.8.2. TEKNİK VE SOSYAL ALT YAPI 

Teknik Alt Yapı : Isparta İli 2002 yılı iller sıralamasında: Kırsal yerleşim yerlerinde asfalt yol 

oranına göre 7., Yüzölçümü içinde devlet ve il yolları uzunluğu açısından 33. Köylerde asfalt yol oranı 

açısından 3., Yeterli içme suyu olan köy oranı açısından 54. sırada bulunmaktadır. İçme suyu yeterli 

kırsal nüfus oranına göre sıralamada 7. sırada bulunmaktadır. 

Sosyal Altyapı : Isparta İl Merkezi’nde ve ilçelerde 8 adet Devlet Hastanesi, 2 adet Doğum ve 

Çocuk Bakımevi Hastanesi, 1 adet Kemik Hastalıkları Hastanesi, 3 adet Sağlık Merkezi, 1adet Fizik 

Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezi ve 85 adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır. 

Isparta İli’nde hastanelerde var olan toplam yatak sayısına göre yatak başına 186 kişi düşmektedir. 

Bu değer Türkiye için 430 dur. İl bu değer ile iller sıralamasında birinci durumdadır.Doktor başına kişi 

olarak Türkiye’de 764, Isparta İli’nde 692 kişi düşmektedir. İller sıralamasında ise 6. durumdadır. 

T.9.ÇEVREYE DUYARLI ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI 

T.9.1 MEVCUT ARAZİ KULLANIMI 

Kırsal ve kentsel yerleşmelerin il içindeki dağılımında belirginleşen bir özellik yoktur. Dedegöl ve 

Barla dağı ile Isparta Kenti’ni batıdan ve güneyden çevreleyen dağların eteklerinde ve yüksek 

kesimlerinde yerleşmeler seyrekleşmekte ya da hiç bulunmamaktadır. Eğirdir , Isparta Şarkikaraağaç 

yakın çevresinde görülen göreli yerleşim sıklığı, topoğrafyanın olanaklarına işaret etmektedir. 

İl içindeki kentsel yerleşmelerden en büyüğü olan Isparta Kenti, ile, diğer ilçelere oranla kentsel 

nüfusu yüksek olan Eğirdir, Şarkikaraağaç ve Yalvaç’ın Isparta İli içinde konumlanışlarında, tarımsal 

toprakların ve ulaşılabilirliğin önemli faktörler olduğunu göstermektedir. Yine de kentsel yerleşmelerin 

dağılımında, Isparta Kenti dışta tutulursa, belirgin bir yığılma yerine dengeli bir dağılım ve benzer 

işlevler ile benzer nüfus büyüklükleri görülmektedir. 

Kentsel nitelikli yerleşmeler olarak kabul edilen ilçe merkezleri dışında kalan ve nüfusları büyük 

çoğunlukla 250 ile 2500 aralığında kalan kırsal yerleşmelerin il içindeki dağılımı’nda belirgin özellik 

verimli topraklar içinde göreli bir sıklık, ovalarda ise seyrelme biçiminde kendini göstermektedir. Belirli 

bir plan ve düzen yoktur. Bu dağılım topografyanın su, bitki varlığı vb doğal kaynakların ve tarım 

topraklarının verimliğinin doğal bir sonucudur. 

İLÇELER 

2000 YİLİ 

KENTSEL 

NÜFUS 

(Kişi) 

YÜRÜRLÜKTEKİ 

İMAR PLANI 

PROJEKSİYON 

NÜFUSU (Kişi) 

430 

YÜRÜRLÜKTEKİ 

İMAR PLANI 

PROJEKSİYON 

YİLİ 

2025 YİLİ 

PROJEKSİYON NÜFUSU(Kişi) 

EN AZ 

EN ÇOK 

Merkez İlçe 148496 242,276 2,025 220 000 230 000 

Aksu 3532 5,000 2,005 5 000 5 500 

Atabey 9703 15,000 2,010 17 500 20 000 

Eğirdir 16905 20,000 2,015 20 000 25 000 

Gelendost 7321 22,500 2,015 10 000 12 000 

Gönen 10826 20,000 2,015 20 000 22 000 

Keçiborlu 10390 14,000 2,015 14 000 16 000 

Senirkent 13698 50,000 2,015 24 000 25 000 

Sütçüler 3636 16,500 2,031 6 000 7 000 

Şarkikaraağaç 24502 45,000 2,010 45 000 47 500 

Uluborlu 11717 15,000 2,010 25 000 27 500 

Yalvaç 35316 55,000 2,015 70 000 75 000 

Yenişarbademli 5519 12,500 2,020 10 000 12 500 

Tablo T.20: Isparta İli’nde Mevcut İmar Planları ve Yerleşmelerin Nüfus Değerleri


Tablolar incelendiğinde farklı yıllarda onanmış bulunan imar planlarının nüfus projeksiyonları ile 

alan büyüklükleri arasında da farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkların üst ölçek–alt ölçek plan 

İlişkileri içinde giderilmesi, çevre düzeni planının yaptırım gücü en yüksek yanıdır. Bu nedenle plan 

hükümlerinde mevcut planların çevre düzeni planı karar ve koşulları uyarınca irdelenmesi doğrultusunda 

getirilecek karar, planlama bölgesi için getirilebilecek en önemli kararlardan birisi olacaktır. 

Mevcut imar planlarının yanısıra, bu planlara yapılan eklentiler ile belediye ve mücavir alan 

sınırları içinde ve dışında imar planları ile getirilen kararlarda, çevre düzeni planını doğrudan 

etkileyebilecek, yerleşmelerin gelişmelerini yönlendirecek kararlar yoktur. Bu kararlar çoğunlukla 

noktasal ve küçük alanlı kararlardır. 

Büyük alanlı kararlar Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi Siteleri’dir. Bu alanlar da 

yakınında bulundukları yerleşmelerin makro formlarını doğrudan etkileyecek konumda değildir. 

Bu kararlar Isparta İli’nde Merkez İlçe, Gönen, Eğirdir ilçelerinde plan değişiklikleri vardır. 

Bu değişiklikler aşağıda il ölçeğinde sunulmaktadır. 

T.9.2. ISPARTA İLİ’NDEKİ İMAR PLANI DEĞİŞİKLİKLERİ / MEVZİİ PLANLAR 

Isparta Merkez İlçenin güneyinde Antalya yolu üzerinde Deri Organize Sanayi Bölgesi mevzii 

imar planı yapılmıştır. 

Davraz Dağı üzerinde Davraz Kayak Merkezi Turizm Tesis Alanı mevzii imar planı yapılmıştır. 

Gönen İlçesi’nde Isparta yolu üzerinde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi mevzii imar 

planı yapılmıştır. 

Eğirdir İlçesi’nde Eğirdir-Antalya yolu üzerinde 3 adet sanayi alanı mevzii imar planı yapılmıştır. 

Bu değerlendirmenin alt ölçekli planlama çalışmalarında daha ayrıntıda incelenmesi gereği de çevre 

düzeni planı hükümleri arasında yer alacaktır 

S.No. 

FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy, 

Mevki, Pafta, Koordinat) 

FAALİYET PROJE 

SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR 

TARİHİ 

KARAR 

1 

2 

3 

Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü Isparta 

S.Demirel Organize San. Böl. 





4 Merkez İlçe İstanbul Yolu Üzeri 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 


















Teksan Kapı Penc. 

San. Şti. 

Seda Tekstil San. 

A.Ş. 

Demtrak- Demireller 

A.Ş. 

Elinda Teks. Halı.Tic 

. A.Ş. 

Çelikörs Yün Pam. 

İp. A.Ş. 

Hilal İplik San. Tic 

A.Ş. 

Özcihan Paz. İhr. İth. 

Ltd. Şti. 

Ayhan Plastik Tes. 

San. Tic A.Ş. 

Ahşap Kapı, 

Penc. Fab. 

30.06.1995 Önemsiz 

Pamuk İpliği Fab. 30.06.1995 Önemsiz 

Oluklu Mukavva 

Tesisi 

Penye Örgü 

Kumaş Fab. 

30.06.1995 Önemsiz 

28.11.1995 Önemsiz 

Pamuk İpliği Fab. 22.03.1996 Önemsiz 

Pamuk İpliği Fab. 22.03.1996 Önemsiz 

Kumaş Örme 

Fab. 

Plastik ve Örgü 

Çuval Fab. 

25.04.1996 Önemsiz 

25.04.1996 Önemsiz 

Davraz San. Tic. A.Ş. Yün İplik Fab. 30.05.1996 Önemsiz 

Kartekstil Gıda İnş. 

Tic.san. Ltd. Şti. 

Oğuzhan Oto. Teks. 

Tel. San. tic. Ltd. Şti. 

Yünteks Teks. San. 


Tekstil Fab. 30.05.1996 Önemsiz 

Tekstil Fab. 22.10.1996 Önemsiz 

İplik Fab. 22.10.1996 Önemsiz 

431


13 Gönen İlçesi, Isparta Gönen Yol Ayrımı 

14 

15 

16 

17 

18 

19 













20 Gönen İlçesi Senirce Köyü 

21 Merkez Çünür Mah. 

22 

23 

24 

25 

26 


S.Demirel Organize San. Böl.128/1 

parsel 

Gönen İlçesi, Gümüşgün Yolayırdı Mev. 

7 pafta, 47-48-49 parsel 



Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü, 

Sağırkaya Mah. 4 Pafta, 12 Ada, 107 

nolu Parsel 


Dolamanlık Mevkii, 7 Pafta, 5 Ada, 49 

nolu Parsel 

Kimo Teks. 

San.Tic.A.Ş. 

Ekser Teks. San. 

Tic.A.Ş. 

Diriteks Diriliş 

Teks.San. Tic. A.Ş. 

Gökhan Teks. 

Tic.Ltd.Şti 

Kalekim Kim. Mad. 

San. Tic.A.Ş. 

Nuh Çimento 

San.A.Ş. 

Selçuk Teks. Boya 

İplik Entegre 

Tes.Ltd.Şti. 

Göltaş Çimento 

Fabrikası 

Isparta Mensucat 

San.Tic.A.Ş. 

Çelikörs Yün Pamuk 

İplik San. Ve Tic. 

A.Ş. 

Coşkun SONGÜR 

Meyko Gıda Tekstil 

Kozmetik ve Uçucu Yağlar 

San. ve Tic. A.Ş. 

Hatko Teknik 

Donanımlar 

Mümessillik Kömür 

Eleme ve Tic. A.Ş. 

İnterkarbon San. Ve 

Tic. İthalat-İhracat 

Ltd. Şti. 

Konfeksiyon 

İmalatı 

27.01.1997 Önemsiz 

Çorap Fabrikası 27.01.1997 Önemsiz 

Battaniye 

Fabrikası 

Penye 

Teks.Fabrikası 

Seramik 

Yapıştırıcıları ve 

Derz Dolgu Fab 

Beyaz Tuğla 

Fabrikası 

Pamuklu Kumaş 

Örme Fab.Boyama 

Ün. 

28.04.1997 Önemsiz 

12.06.1997 Önemsiz 

29.09.1997 Önemsiz 

27.02.1998 Önemsiz 

30.06.1998 Önemsiz 

Kapasite Artırımı 29.01.1999 Önemsiz 

İplik ve Kumaş 

Boyama 

İplik Boyama 

Tesisi 

Kömür 

Briketleme ve 

Torbalama Tes. 

Gül Ürünleri 

İmalat Tesisi 

Kömür Eleme, 

Paketleme ve 

Depolama Tes. 

Kömür Eleme, 

Paketleme ve 

Depolama Tes. 

26.03.1999 Önemsiz 

30.06.2003 

06,06,2005 




ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

S No. 




SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR 

TARİHİ 

KARAR 

1 

Konya-İzmir Doğalgaz Boru Hattı, 

Isparta Branşman Hattı 

2 Gönen İlçesi, Senirce Köyü 

Botaş Genel 

Müdürlüğü 

Göltaş Göller Bölgesi 

Çimento San.A.Ş. 

Doğalgaz Boru 

Hattı 


Enerji Nakil Hattı 31,08,2005 

ÇED 

Gerekli 

Değildir 

ÇED 

Gerekli 

Değildir 

S.No. 




SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR 

TARİHİ 

KARAR 

1 Yalvaç İlçesi Körküler Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. 

Kum -Çakıl 

Ocağı 

17.05.1994 Önemsiz 

2 Yalvaç İlçesi Körküler Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 17.05.1994 Önemsiz 

3 Yalvaç İlçesi Körküler Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 17.05.1994 Önemsiz 

4 

5 

Merkez Çukur Köyü Dereboğazı Mevkii, 

Isparta M25 d2; Isparta M25 d3 

Yalvaç İlçesi Kuyucak Kasabası Ağılönü 

Mevkii 

6 Atabey İlçesi Harmanören Köyü 

Göltaş A.Ş. 

Kum -Çakıl 

Ocağı 

15.06.1994 Önemsiz 

Kuyucak Belediyesi Taş Ocağı 29.08.1994 Önemsiz 

Karayolları 13. Böl. 

Müd. 

Taş Ocağı 21.10.1994 Önemsiz 

432


7 Gönen İlçesi Koçtepe Köyü 


Müd. 

8 Yalvaç İlçesi Yarıkkaya Köyü Yalvaç Belediyesi 


Kum -Çakıl 

Ocağı 

16.03.1995 Önemli 

9 Merkez Sav Kasabası Azı Tepesi Mev. 

Öztüre Kim. Kireç 

San.A.Ş. 

Kireç ocağı 21.04.1995 Önemsiz 

DEKA Toprak 

Merkez İlçesi Minasın Mev. 

10 

San.Ltd. Şti. 

Toprak Ocağı 30.06.1995 Önemli 

11 Merkez Direkli Köyü Köfke Mev. Mevlüt Gönül Taş Ocağı 16.10.1995 Önemsiz 

12 Merkez Belönü Mev. Altın- Kök Ltd. Şti Kum -Çakıl Ocağı 16.10.1995 Önemsiz 

13 

Eğirdir İlçesi Bağören- Kükürtlü Tepe 

Mev. 

DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 16.10.1995 Önemsiz 

14 

15 

16 

17 

Yalvaç İlçesi Dedeçam Kasabası Kabalak 

Tep. 

Şarkikaraağaç Ören Köy, Gürlevik 

Deresi, Ördekçi Köyü mevkiilerinde, 

Afyon L26 d3 

Şarkikaraağaç İlçesi, Köprüköy Köyü, 

Düzbaş Tepe Mevkii 

Şarkikaraağaç İlçesi Köprüköy Köyü, 

Kütlü Tepe Mevkii, Afyon L26 c3 


Müd. 


DSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 22.03.1996 Önemsiz 

DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 22.03.1996 Önemsiz 

DSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 22.03.1996 Önemsiz 

18 Merkez Gülcü Mah. Karakavak Mev. 

Altın Nakl. Tic. Ltd. 

Şti. 

Kum Ocağı 22.03.1996 Önemsiz 

19 Merkez Sav Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 22.10.1996 Önemsiz 

20 Atabey İlçesi Gökyatıkbaşı Mevkii 

Kalemaden End. 

Hamm. San.Tic.A.Ş. 

Kalker (Kireçtaşı) 

Ocağı 

29.09.1997 Önemsiz 

21 Merkez Yazısöğüt Köyü Tekke Mevkii DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 29.09.1997 Önemsiz 

22 

23 

24 

25 

26 

Sütçüler İlçesi Boğazköy-Çaltıtepe 

Mevkii 

Merkez Yazısöğüt Köyü Diyadin Altı 

Mevkii 

Merkez Büyük Hacılar Köyü Oyukkaya 

Mevkii 

Yalvaç İlçesi Taşevi Köyü Eski Taşevi 

Mevkii 

Gönen İlçesi Senirce Köyü Kağnı Deresi 

Mevkii 


Müd. 

Taş Ocağı 25.12.1997 Önemsiz 

Isparta Belediyesi Taş Ocağı 31.08.1998 Önemsiz 

Isparta Belediyesi Çakıl Ocağı 31.08.1998 Önemsiz 

DLH İnşaatı 

8.Böl.Müd. 

Göller Bölgesi 

Çimento San. Ve Tic. 

A.Ş. 


Kalker Ocağı 17.02.2000 Önemsiz 

27 

Yalvaç İlçesi Kozluçay Kasabası 

Kızıltepe mev. Afyon-L26-c1 

DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 31.03.2000 Önemsiz 

28 Keçiborlu İlçesi Senir Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 31.03.2000 Önemsiz 

29 

Atabey İlçesi Harmanören Köyü, 

Kırbağlar Mevkii, Isparta M25-a2 

DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 31.03.2000 Önemsiz 

30 

Merkez Karaağaç Mah. Çaybağlar Yolu 

Mevkii 

31 Merkez Gülcü Mah. Arıkaltı Mevkii 

32 

33 

34 

35 


Mevkii 

Keçiborlu İlçesi Kuzukaklık Mevkii , 

Isparta M24-b1 

Şarkikaraağaç İlçesi Yenecekale Köyü 

Bekirtaşı Afyon L26-d3 Mevkii 

Yalvaç İlçesi Tokmacık Kas. Ergenli 

Mevkii, Afyon L26-d1; Afyon L25-c2 

Yunus Nak. Har. İnş. 

Taah. San. Tic. A.Ş. 

Seri Nak.San. Tic. 

Ltd. Şti. 

Kum-Çakıl Ocağı 25.04.2000 Önemsiz 

Kum Ocağı 27.06.2000 Önemsiz 

İbrahim AKBOĞA Kum Ocağı 27.06.2000 Önemsiz 

Demireller Oto Petrol 

Mermer Arama ve 

Toprak San. Tic. A.Ş. 

Mermer Arama 16.10.2000 Önemsiz 

Yüksel ÇELİK Kum Ocağı 16.10.2000 Önemsiz 

Gürel Yapı ve Malzeme 


Mermer Arama 16.10.2000 Önemli 

433


36 

37 

38 

39 

40 

Merkez Sav Kasabası Azıtepesi Mevkii, 

Isparta M25-a3; Isparta M25-a4+B91 

Şarkikaraağaç İlçesi Salur Köyü Ağılkaya 

Tepe ve Piremlik Mevkii, Afyon -L26-c4 

Şarkikaraağaç İlçesi Köprüköy Düzbaş 

Tepe Mevkii, Afyon L26-c3 

Şarkikaraağaç İlçesi Köprüköy Kültü 

Tepe Mevkii, Afyon L26-c3 

Gönen İlçesi Kırka Dere Mevkii, Isparta 

M24-b2 

Öztüre Kimtaş Kimyevi 

Kireç San.A.Ş. 

Mermer Arama 25.03.2002 Önemsiz 

DSİ. 18. Böl. Müd. Kum Ocağı 28.05.2002 Önemsiz 

DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 28.05.2002 Önemsiz 

DSİ. 18. Böl. Müd. Kil Ocağı 28.05.2002 Önemsiz 


Çimento San.A.Ş. 

Marn-Kalker 

Ocağı 

08.08.2002 Önemsiz 

41 Merkez Sav Kasabası Kaymakçı Mevkii DSİ. 18. Böl. Müd. Kum-Çakıl Ocağı 08.08.2002 Önemsiz 

42 Merkez Sav Kasabası, Alacatepe Mevkii 

43 

44 

45 

Yalvaç İlçesi Kozluçay Kasabası Harman 

Bayırı Mevkii, Afyon-L26-c1 

Merkez Sav Kasabası, Hüseyin Kışla 

Tepesi Sırtı Mevkii 

Sütçüler İlçesi, Ayvalıpınar Beldesi 

Mevkii 

Öztüre Kimtaş Kimyevi 

Kireç San.A.Ş. 

Dolomit Madeni 11.09.2002 

ÇED Gerekli 

Değildir 

DSİ. 18. Böl. Müd. Kil Ocağı 19.11.2002 Önemsiz 

Makbule 

ÖZKAHRAMAN 

Olivin Mineral Mad. 

İnş. Nak San. Ve Dış 


Zeolit Madeni 22.11.2002 

Olivin Ocağı ve 

Kırma Eleme 

Tesisi 


46 Sütçüler İlçesi, Ayvalıpınar Kasabası Ferit KALKIR Olivin Madeni 30.01.2003 

47 

48 

49 

50 

51 

Şarkikaraağaç İlçesi, Salur Köyü, 

Ağılkaya Mevkii, 

Merkez Direkli Köyü, Kara Güney 

Mevkii, 22 pafta, 1265 parsel 

Yalvaç İlçesi, Celeptaş Köyü, Çalıtaşı 

Mevkii 

Şarkikaraağaç İlçesi, Muratbağı Köyü, 

Kaletepe Mevkii, 


Mevkii 

Akdemir İnş. Enerji 

Taah. Nak. Paz. Tic. 

Ltd. Şti. 

Varlı Madencilik İnşaat 

Taah. Nak. San. Ve Tic. 

Ltd. Şti. 

Can Beton İnş. Nak. 

Tic. Ve San. Ltd. Şti. 

Altınkum San. Tic. 

Ltd. Şti. 

Yunus Nakliyat Harf. 

İnş. Taah. San. Ve 

Tic. A.Ş. 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

Taş Ocağı 03.04.2003 Önemli 

Taş Ocağı 07.04.2003 

Taş Ocağı 17.06.2003 

Hamtaş Ocağı 17.06.2003 

Kum-Çakıl Ocağı 18.06.2003 

52 Merkez Sav Kasabası, Azıtepe Mevkii, DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 04.12.2003 

53 

54 

55 

56 

57 


Ağılkaya Mevkii, 

Yalvaç İlçesi, Sağır Köyü, Mancarlık 

Mevkii. 

Gönen İlçesi Güneykent Kasabası, 

Küçük Asarlık Mevkii 

Gönen İlçesi, İğdecik Köyü, AR. 91728 

Ruhsat Nolu 

Merkez Büyük Gökçeli Köyü 

58 Yalvaç İlçesi, Sücüllü Kasabası, 

59 Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü 

60 

Şarkikaraağaç İlçesi, Arslandoğmuş 

Köyü 

Akdemir İnş. Enerji 

Taah. Nak. Paz. Tic. 

Ltd. Şti. 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

Taş Ocağı 15.01.2004 CED Olumlu 

DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 20.01.2004 

Kartaş Hazır Beton 

Yapı Elemanları San. 

Nak. Ve Tic. Ltd. Şti. 


Çimento San. Tic. 

A.Ş. 

Bims Beton İnş. 

Mad. Nak. San. Tur. 

Ve Paz. Ltd. Şti. 

Karayolları 13. Bölge 


Uğur ÜNLÜ İnş. 

Mad. San. Ve Tic. 

Ltd. Şti. 

Mehmet 

POYRAZOĞLU 

Taş Ocağı 25.03.2004 

Çimento 

Hammaddesi 


Pomza Ocağı 13.04.2004 

Kum-Çakıl 

(Stabilize) Ocağı 

Mermer Ocağı ve 

Kırma Eleme Tes. 


03.06.2004 

Barit Ocağı 10.07.2004 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

434


61 

Merkez Sav Kasabası, Büyük Hacılar 

Köyü, Alacatepe Mevkii, AR. 92871 

62 Merkez Gelincik Köyü, 

Öztüre Kireç San. Ve 

Tic. A.Ş. 

Isbaş Isparta Belediyesi 

Bims Yapı Elemanları 

San. Ve Tic. A.Ş. 

Kalker Ocağı 27.07.2004 

Pomza Madeni 

Cevher 

Hazırlama Tesisi 


63 Senirkent İlçesi, Değirmendere Mevkii Senirkent Belediyesi Kum Ocağı 17.11.2004 

64 Merkez Direkli Köyü, Asartepe Mevkii, Ali MALGIR Taş Ocağı 22.11.2004 

65 Senirkent İlçesi, Değirmendere Mevkii Yassıören Belediyesi Kum Ocağı 25.11.2004 

66 

Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü, Asartepe 

Mevkii, 

Avpaş Av Malz. Paz. 

Nak. Maden ve 

Agrega İml. San. ve 


67 Eğirdir Bağıllı Köyü, Bölükçayır Mevkii. Nuran ÖZKAN 


69 Yalvaç İlçesi, Sücüllü Kasabası, 

70 Yalvaç İlçesi, Özbayat Kasabası 

71 

72 

Yalvaç İlçesi, Eğirler Köyü, Barakkaya 

Mevkii 

Gönen İlçesi, Senirce Köyü, Yassıdağ 

Mevkii 

73 Şarkikaraağaç İlçesi, Belceğiz Köyü 

74 


Küçükasarlık Tepe Mev. 

75 Keçiborlu İlçesi, Karatepe Mevkii 

Avpaş Av Malz. Paz. 

Nak. Maden ve Agrega 

İml. San. ve Tic. Ltd. Şti. 

Dakduklu Tarım 

Mad. Nak. San. ve 









Çimento San. Tic. 

A.Ş. 

Ferit Madencilik Nak. 

San. ve Tic. Ltd. Şti. 


Yapı Elemanları San. ve 

Nak. Ltd. Şti. 

İMT İnşaat Mad. Tur. 

Müh. Müş. San.ve Tic. 

Ltd. Şti. 

Kalker Ocağı ve 

Konkasör Tesisi 

Torf Üretim 

Projesi 




30,03,2005 


Boksit Madeni 06,06,2005 

Barit Ocağı 06,06,2005 

Manyezit Maden 

Ocağı 


Kalker Ocağı 22,08,2005 

Manyezit ve 

Krom Madeni 





Tras Ocağı 11.05.2006 

76 Yalvaç İlçesi, Sücüllü Kasabası, Necla YÜKSEL Boksit Madeni 18.05.2006 

77 

78 

Şarkikaraağaç Muartbağı Köyü, Kaletepe 

Mev. 

Gelendost İlçesi, Madenli Köyü, 

Kurtyurdu Mevkii 

79 Keçiborlu İlçesi, Kükürtdere Mevkii 

80 Keçiborlu İlçesi, Kumludere Mevkii 

81 

82 

83 

84 

Isparta Merkez, Karaağaç Mah. Çay 

Bağlar Yolu 

Isparta Merkez, Karaağaç Mah., Çay 

Civarı 

Senirkent İlçesi, Büyükkabaca Kasabası, 

Ağıltaşı Tepe Mevkii 

Isparta Merkez, Bozanönü Köyü, Gavur 

Dağı Mevkii 

Şarkikaraağaç 

Belediyesi 

Yalvaç Belediyesi 



Ltd. Şti. 



Ltd. Şti. 

Altınkök Kum Çakıl 


Altınkök Kum Çakıl 


Aytaş Nak. Taah. ve 


Isbaş Isparta Belediyesi 

Bims Yapı Elemanları 

San. Ve Tic. A.Ş. 









Kum-Çakıl Ocağı 07.07.2006 

Kum-Çakıl Ocağı 07.07.2006 




Pomza Ocağı 27.09.2006 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

435


85 

86 

87 

88 

89 

90 

91 

92 

93 

94 

Yalvaç İlçesi, Yarıkkaya Köyü, Çayır 

Mevkii 

Yalvaç İlçesi, Kurusarı Köyü, Yassıkaya 

Tepesi Mevkii 

Merkez Bozanönü Köyü, Arapdağı Tepe 

Mevkii 

Yalvaç İlçesi, Celeptaş Köyü, Çalıtaşı 

Tepe Mevkii 


Dörtböğrek Mevkii 

Şarkikaraağaç İlçesi, Yukarıdinek Köyü, 

Yamalıseki Mevkii 

Gönen İlçesi, İğdecik Köyü, İğdecik 

Mevkii 

Atabey İlçesi, Değirmen Deresi Mevkii 

(0.2271 hektar) 


(0.349 hektar) 


(0.5328 hektar) 

Peyvent Kıvanç 

YASAV 

Cana Madencilik İnş. 

Nak. Tic. Ltd. Şti. 


Yapı Elemanları San. 

ve Nak. Ltd. Şti. 

Yusuf CANLI 

Sedat GÜRDALLI 

DSİ 18. Bölge 


Göller Bölgesi Çimento 

San. Tic. A.Ş. 

Atabey Belediye 

Başkanlığı 





Kömür Ocağı ve 










Taş (Kumtaşı) 

Ocağı 

Göltaş 

Kalker Ocağı 

Kum-Çakıl Ocağı 

ve Konkasör Tes. 











12.03.2007 




ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

S.No. 




SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR 

TARİHİ 

KARAR 

1 

Uluborlu İlçesi, Zincirli Mah.Akçay 

Mevkii 

Atilla DALDAL 

2 Merkez Yazısöğüt Köyü Isparta Belediyesi 


4 

5 

6 

7 

Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü, Büyükan 

Mevkii, 13 Ada, 4 pafta, 387 nolu parsel 

Merkez İstiklal Mah. 2. Mevkii Eğirdir 

Yolu Üzeri 

Sütçüler İlçesi, Kesme Kasabası, Ak İzi 

Mevkii 


S.Demirel Hava Limanı 

BP Akaryakıt 

Ortaklığı 

Aygaz A.Ş. 

Orma Orman Mahsülleri 

İntegre San. ve Tic. A.Ş. 

Kesme Belediye 


Petrol Ofisi A.Ş. 

Vernik ve Tutkal 

Tesisi 

Atıksu arıtma 

tesisi 

Akaryakıt 

Depolama ve 

Dolum Tesisi 

LPG Dolum 

Tesisi 

18.02.1994 Önemsiz 

12.06.1997 Önemsiz 



Tutkal Üretimi 27.07.2004 

Katı Atık Deponi 

Alanı Projesi 

Akaryakıt 

(İhrakiye) 

Depolama Tesisi 



ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

Çev.Dur.Değ.Ra 

p.(Sakınca 

Olmadığı 

Kararı). 

S.No. 




SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR 

TARİHİ 

KARAR 

1 Senirkent İlçesi Büyükkabaca Beldesi 

2 Eğirdir İlçesi Sevinçbey Köyü 

3 Atabey İlçesi 

4 

5 

6 

Eğirdir İlçesi Akbenli Köyü Gökpınar 

Mevkii 

İlimiz Merkez İlçe Eğirdir Yolu Mevkii; 

Isparta M25-a4 

Yalvaç İlçesi, Kaşaşağı Mah., 63 pafta, 

575 ada, 2 parsel 

Kabaca Tarım Ür. 

Ltd. Şti. 

ER-KU Gıda San. 

Ltd. Şti 

Elmasu A.Ş.Elça 

Salça Ünitesi 

Süleyman ÇOLAK 

Şahlanlar Gıda ve 

San.Tic.Ltd.Şti. 

Ayvaz Balıkçılık 

(Bayram AYVAZ) 

Soğuk Hava 

deposu 

Su Ür. Şoklama 

Tes. 

21.10.1994 Önemsiz 

16.03.1995 Önemsiz 

Salça Üretimi 29.12.1999 Önemsiz 

Alabalık Üretme 

Tesisi 

Su ürünleri 

İşleme Tesisi 

Balık İşleme 

Tesisi 




ÇED Gerekli 

Değildir 

436


7 

8 

9 

10 

11 


13 

14 

15 

16 

Yalvaç İlçesi, Sofular Mah., 27 pafta, 

1002 ada, 1 parsel 

Keçiborlu İlçesi, Kozluca Köyü, Köprü 

Mevkii 

Merkez Yazısöğüt Köyü, Evlenkene 

Mevkii 

Senirkent İlçesi, Akkız Çeşmesi Mevkii 

Sütçüler İlçesi, Çandır Köyü, Karacaören 

I Baraj Gölü II. Bölge 









Sütçüler İlçesi, Çandır Köyü, Kargıcak 

Mevkii 

Yalvaç Belediye 


Kemal Balıkçılık 

İhracaat Ltd. Şti. 

Isparta Belediye 


İllegüp Şarapçılık, 

Meyve Suyu, Gıda, 

Tarım, İthalat, İhracat 

San. Ve Tic. Ltd. Şti. 

Alim CAN 

Ahmet BAYSAL 

Mehmet ÖZDEMİR 

Osman BAYSAL 

Arif BAYSAL 

Alim CAN 

Mezbahane Tesisi 05.10.2004 

Su ürünleri 

İşleme Tesisi 

15.12.2003 

Mezbahane Tesisi 16.06.2006 

Şarap Üretim 

Tesisi 

Ağ Kafeste 

Alabalık 

Yetiştiriciliği Tesisi 

Ağ Kafeste 

Alabalık 


Ağ Kafeste 

Alabalık 


Ağ Kafeste 

Alabalık 


Ağ Kafeste 

Alabalık 


Alabalık Üretim 

Tesisi 








ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

17 

18 

19 

20 

21 

22 









Sütçüler İlçesi, Çandır Köyü, Kargacık 

Mevkii 

Sütçüler İlçesi, Çandır Köyü, Kargıcak 

Mevkii 

Ömer BAYSAL 

Hasan Ali BAYSAL 

Erol BAYSAL 

İsmail BAYSAL 

Hasan Ali BAYSAL 

Ömer BAYSAL 

Ağ Kafeste 

Alabalık 



Tesisi 


Tesisi 


Tesisi 


Tesisi 


Tesisi 







ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

S.No. 




SAHİBİ 

FAALİYETİN 

KONUSU 

KARAR 

TARİHİ 

KARAR 

1 Gönen İlçesi Pınarcık Mevkii 

S.S.Bahçe Şehir 

Konut Yap.Koop. 

Konut İnşaatı 12.06.1997 Önemsiz 

2 Atabey İlçesi Tepedeliği Mevkii Atabey Belediyesi Konut İnşaatı 29.11.1999 Önemsiz 

3 

Merkez Büyükhacılar Köyü Davraz Dağı 

Mev. 105 Ada, 1 nolu parsel 

4 Merkez Çünür Mah. 

Beytur Turizm İnşaat 

San. ve Tic. A.Ş. 

Başbakanlık Toplu 

Konut İdaresi 


5 Isparta Merkez Davras Dağı Isparta İl Özel İdaresi 

6 Merkez İlçe, Aliköy Mevkii 

Başbakanlık Toplu 

Konut İdaresi 


437 

Davraz Sirene 

Otel Projesi 

240 Konutluk 

Toplu Konut 

Projesi 

2 Kişilik Sabit 

Klemli Telesiej 

Tesisi 

732 Konutluk 

Toplu Konut 

Projesi 





Tablo T.21.Isparta ili M.Ç.K. ve Bakanlıkça verilen çevresel etkileri önemlidir/önemsizdir veya 

çed gereklidir/çed gerekli değildir kararları 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir 

ÇED Gerekli 

Değildir


GÖLCÜK TABAT PARKI 

438

439 

HARİTALAR (PAFTALAR)


440

HARİTALAR (PAFTALAR) 

SİT ALANLARI VE KÜLTÜR VARLIKLARI 

DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLAR 

441


JEOLOJİ 

HİDROLOJİ 

442

HARİTALAR (PAFTALAR) 

VEJETASYON 

BİYOLOJİK AÇIDAN ÖNEMLİ ALANLAR 

443


HAVA, SU, TOPRAK, GÜRÜLTÜ VE GÖRÜNTÜ KİRLİLİK NOKTALARI 

MÜLKİYET SAHİPLİĞİ 

444

TABLO LİSTESİ 

Tablo A.1: İlimizde bulunan ova, yayla, dağ ve tepeler 

Tablo B.1: Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve Kapasiteleri 

Tablo C.1: Isparta Meteoroloji İst. (2006 ) Basınç Rasat verileri 

Tablo C.2: Isparta Meteoroloji İstasyonu 2006 Aylık Sıcaklık Değerleri 

Tablo C.3: Isparta Meteoroloji İstasyonu 2006 Aylık Buharlaşma Değerleri 

Tablo C.4: Isparta Meteoroloji İstasyonu 2006 Aylık Yağış Değerleri 

Tablo C.5: Isparta ilinde yapılan ağaçlandırma ve rehabilitasyon çalışmalarının alanı (2006) 

Tablo C.6: Isparta İlçelerinde yapılan ağaçlandırma bakım programı (2006) 

Tablo C.7: Isparta İli’nde Kullanılan Yakıt Miktarları 

Tablo C.8: Sanayi Tesislerinde Kullanılan Yakıt Türleri ve Emisyon İzin Durumları 

Tablo C.9: 2000-2006 Yılları Arası Taşıt Sayıları 

Tablo C.10: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemleri Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları (μg/m 3 ) 

Tablo C.11: Türkiye’de bazı kirleticiler için hava kalitesi sınır değerleri 

Tablo C.12: 2000-2001 ile 2006-2007 kış dönemi aylık SO 2 ölçüm sonuçları 

Tablo C.13: 2000-2006 yıllarında SO2 ve duman değişimi 

Tablo C.14: 2000-2001 ile 2005-2006 kış dönemi pm ölçüm sonuçları 

Tablo C.15: 1990-1991 ve 2004-2005 Yılları Arası SO 2 Kirleticileri İçin Göstergeler 

Tablo C.16: İzin verilen Değerler 

Tablo C.17: Hava kirleticilerinin bitkiler üzerinde yaptığı tahribatlar 

Tablo C.18: En çok rastlanan hava kirleticileri 

Tablo D.1: Isparta’daki Akifer Cinsleri 

Tablo D.2: Isparta’da sulama kooperatifleri ve sulanan alanlar 

Tablo D.3: Akarsuların aylara göre akım (hm 3 ) ve debileri (m 3 /s) 

Tablo D.4: İşletmedeki taşkın koruma, erozyon ve rusubat kontrol tesisleri 

Tablo D.5: Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve Kapasiteleri 

Tablo D.6: Isparta Çayı Dereboğazı Analiz Sonuçları Ortalamaları 

Tablo D.7: Eğirdir Gölü EİE İstasyon Çıkışı Analiz Sonuçları Ortalamaları 

Tablo D.8: Eğirdir Gölü Belediye Su Alım Noktası Analiz Sonuçları Ortalamaları 

Tablo D.9: Kovada Gölü Analiz Sonuçları Ortalamaları 

Tablo D.10: Belediyelerin Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Durumları ve Deşarj Yerleri 

Tablo E.1: Isparta İli’nde Büyük Toprak Gruplarının Dağılımı. 

Tablo E.2: Isparta İli Topraklarının AKK Sınıflarına Göre Dağılımları 

Tablo E.3: Isparta İli ve İlçeleri 2006 Yılı Mevcut Arazi Kullanımı 

Tablo E.4: Isparta’da tarım alanlarının kullanış amacına göre dağılımı 

Tablo E.5: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre Dağılımı 

Tablo E.6: Isparta İli’nde Tarım Arazisi Dağılımı 

Tablo E.7: Isparta İli İlçelerinde Tarım Arazisi Dağılımı 

Tablo E.8: Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

Tablo E.9: Tarımsal Kullanım Türlerinin Dağılımı 

Tablo E.10: Isparta İlinde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal Dağılımı 

Tablo E.11: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

Tablo E.12: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Türleri 

Tablo E.13: Isparta İli Toprak Kullanım Sınırlayıcı Etmenleri Ve Problemleri 

Tablo E.14: Isparta İli Toprak Derinliği Dağılımı 

Tablo E.15: Isparta İli Toprak Haritalama Birimi Eğimleri Dağılımı 

Tablo E.16: Isparta İli Toprak Haritalama Birimi Erozyon Dağılımı 

Tablo F.1: Isparta İli Orman Alanlarındaki Ağaç Türlerinin Dağılımı 

Tablo F.2: Ağaç Türlerinin Niteliklerine göre dağılımı 

Tablo F.3: Bitki Listesi 

Tablo F.4: Tıbbi Bitkiler Listesi 

Tablo F.5: Ekonomik Bitkiler Listesi 

Tablo F.6: Endemik Bitkiler Listesi 

Tablo F.7: İkiyaşamlı Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Tablo F.8: Sürüngen Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Tablo F.9: Kuş Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Tablo F.10: Memeli Türlerine İlişkin Literatür Bulguları 

Tablo F.11: Eğirdir Gölü Balık Türleri 

Tablo F.12: Kovada Gölü Balık Türleri 

Tablo F.13: Omurgasızlara İlişkin Literatür Bulguları

Tablo F.14: Isparta İli’nde Orman Kanunu, Milli Park Kanunu, Kara Avcılığı Kanunu 

Kapsamında Olan Alanlar 

Tablo F.15: İlçelerde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamında Olan Doğal Sit 

Alanları 

Tablo F.16: Isparta İli’nde Sulak Alanlar ve Yerleri 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Merkez İlçe) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Aksu İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Atabey İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Eğirdir İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Gelendost İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Gönen İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Keçiborlu İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Senirkent İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Sütçüler İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Şarkikaraağaç İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Uluborlu İlçesi) 

Tablo G.12: Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan 

Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Yalvaç İlçesi) 


Arkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Yenişarbademli İlçesi) 

Tablo G.14: Isparta İli’nde Yayımlanmakta Olan Yerel Gazeteler 

Tablo G.15: Isparta İli’nde Yayım Yapan Radyo ve Televizyonlar 

Tablo G.16: Festival, Şenlik ve Yerel Kutlama Günleri 

Tablo G.17: Turizm Belgeli Oteller 

Tablo G.18: Yerli ve yabancı turist sayıları 

Tablo G.19: Milliyetlerine göre turist sayısı 

Tablo H.1: Isparta İlinde Tarım Alanlarının Kullanış Amacına Göre Dağılımı 

Tablo H.2: İlçelere Göre Agro – Ekonomik Bölgeler 

Tablo H.3: Isparta İli’nde Tarım Alanlarının Agro – Ekonomik Bölgelere Göre Dağılımı 

Tablo H.4: Isparta İli’nde Tarla Bitkilerinin Agro – Ekolojik Bölgelere Göre Alansal Dağılım 

Tablo H.5: İlimizde 2006 yılı buğdaygil üretimi 

Tablo H.6: İlimizde 2006 yılı baklagil üretimi 

Tablo H.7: İlimizde 2006 yılı yem bitkileri üretimi 

Tablo H.8: İlimizde 2006 yılı endüstriyel bitkiler üretimi 

Tablo H.9: Diğer Ürünler 

Tablo H.10: Isparta’da Yetiştirilen Önemli Meyve Ürünleri 

Tablo H.11: Isparta’da 2006 yılı sebze ürünleri 

Tablo H.12: Isparta’da 2006 yılı Süs Bitkileri ekim alanları 

Tablo H.13: Isparta’da 2006 yılı Süs Bitkileri ekim alanları 

Tablo H.14: Isparta Büyükbaş hayvan varlığının ilçelere göre dağılımı 

Tablo H.15: Isparta Küçükbaş hayvan varlığının ilçelere dağılımı 

Tablo H.16: Isparta İlinde Kurulu balıkçılık tesisleri 

Tablo H.17: Yıllar İtibarıyla Su Ürünleri İstihsali 

Tablo H.18: Isparta İli Av Potansiyeli 

Tablo H.19: Isparta İli Alabalık Üretim Tesisleri 

Tablo H.20: Isparta İli Arıcılık ve Bal Üretim Miktarı 

Tablo H.21: Bodur Elma Projesi – Bahçenin Yeri, Proje Ortakları ve Bahçe Alan Büyüklüğü 

Tablo H.22: Bodur Kiraz Projesi - Bahçenin Yeri, Proje Ortakları ve Bahçe Alan Büyüklüğü 

Tablo H.23: Isparta ili Tarımsal İlaç Satışları 

Tablo H.24: Isparta İli’nde Cinslerine Göre Kullanım Miktarları 

446

Tablo J.1: Isparta’nın linyit potansiyeli 

Tablo J.2: Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Işınım Değeri (MJ/m²) 

Tablo J.3: Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Güneş Alma Süresi (Saat/gün) 

Tablo J.4: Isparta Rüzgâr Hızı Değerleri (m/s) 

Tablo J.5: Isparta-Gelendost Rüzgâr Hızı Değerleri (m/s) 

Tablo J.6: Biyogaz üretiminde kullanılan bazı organik atıklar 

Tablo J.7: Faaliyetteki Termik Elektrik Santralleri 

Tablo J.8: Isparta’da Çalışır durumdaki hidroelektrik santralleri 

Tablo J.9: Isparta’da proje halindeki hidroelektrik santralleri 

Tablo J.10: Isparta ilinde satılan enerji miktarları 

Tablo J.11: Sektörel Enerji Tüketim miktarları 

Tablo K.1: Isparta İli’nde 2000 Yılında İşgücünün Sektörel Dağılımı 

Tablo K.2: Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu,(2006) 

Tablo K.3: Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri,(2006) 

Tablo K.4: Isparta Kentinin Toplam İstihdam İçindeki Payı 

Tablo K.5: Isparta İli Yerleşim Yerine Göre İşgücü Büyüklükleri, 2000 

Tablo K.6: Isparta Esnaf Ve Sanatkârlar Odaları Birliğine Bağlı Merkez Ve İlçe Oda 

Başkanlıkları Kayıtlı Üye Sayıları 

Tablo K.7: Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 1990 

Tablo K.8: Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 2000 

Tablo K.9: Isparta İli’nde1980–2000 Yılları Sektörel İşgücü Artışları Sıralaması 

Tablo K.10: Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi Ve Enerji Kullanımı 

Tablo K.11: Isparta İlinde B Sınıfı Emisyon İzni Olan İşletmeler 

Tablo K.12: Isparta İlinde A Sınıfı Emisyon İzni Olan İşletmeler 

Tablo L.1: Isparta Şehri Nüfus ve Su İhtiyaç Projeksiyon 

Tablo L.2: Isparta İli ve İlçelerinin İçme Suyu Durumları 

Tablo L.3: Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumları 

Tablo L.4: Köylerin altyapı (arıtma tesisi) durumları 

Tablo L.5: Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumları 

Tablo L.6: Köylerin altyapı (arıtma tesisi) durumları 

Tablo L.7: Köylerin altyapı (fosseptik) durumları 

Tablo L.8: Isparta merkez ve İlçeleri enerji güçleri 

Tablo L.9: Enerji Santrallari İletim Hatları 

Tablo L.10: Isparta İlinde Yolların Satıh Durumu 

Tablo L.11: Isparta İli’nde İlçe Merkezlerinin Beldelerin Birbirlerine Ve İl Merkezine Uzaklıkları 

Tablo L.12: İl Bütününde Araçların Türlere Göre Sayısal Dağılımı 

Tablo L.13: Yolcu Tenleri Güzergâhları ve Sefer Sayıları/ Yıllara Göre Taşınan Yolcu Sayısı 

Yıllara Göre Taşınan Yük Miktarları (ton) 

Tablo L.14: Isparta İli’nde Toplam Telefon Şebeke Kapasitesi 

Tablo L.15: Isparta İli Çevre Düzeni Planı Çalışma Programı 

Tablo L.16: Isparta ili sabit telekomünikasyon cihazları durum çizelgesi(2006 yılı) 

Tablo M.1: Isparta Merkez İlçe Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal 

Ve Oransal Dağılımı 

Tablo M.2: Atabey Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.3: Aksu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.4: Eğirdir Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.5: Gelendost Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.6: Gönen Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.7: Sütçüler Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.8: Keçiborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.9: Senirkent Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.10: Uluborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

447

Tablo M.11: Yalvaç Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal 

Dağılımı 

Tablo M.12: Şarkîkaraağaç Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve 

Oransal Dağılımı 

Tablo M.13: Yenişarbademli Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve 

Oransal Dağılımı 

Tablo M.14: Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu, 2006, 

Tablo M.15: Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri, 2006 Kaynak : Isparta Valiliği, İl Brifingi, 2006 

Tablo M.16: Okul Öncesi Eğitim 

Tablo M.17: Isparta İl’inde İlköğretim 

Tablo M.18: Isparta İl’inde Ortaöğretim 

Tablo M.19: Isparta İl’i Ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık Kurumları 

Tablo M.20: Isparta İlinin İlçelerindeki Spor Tesisleri 

Tablo M.21: Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde İşgücü Yığılma Katsayıları 

Tablo M.22: Türkiye Ve Antalya – Burdur - Isparta İlleri İşgücü Sektörel Oransal Dağılımı 

Tablo M.23: Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde Türkiye Ortalamasının Üzerinde İşgücü Yığılması ve 

Uzmanlaşma Gösteren Sektörler 

Tablo M.24: Batı Akdeniz Bölgesinde İşgücü Durumu, 2000 

Tablo M.25: Isparta İli’nde Ekonomik Faaliyete Katılma Durumu, 1980-2000 

Tablo M.26: Isparta İli’nde İstihdam Edilen ve İşsiz Nüfus Endeksleri, 1980-2000 

Tablo M.27: Cinsiyete Göre İşgücü Durumu 

Tablo M.28: Çalışamama Nedenine Göre İş Gücünde Olmayan Nüfus ( % ) 

Tablo M.29: Isparta İli 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı Sonuçları 

Tablo M.30: Isparta İli’nde 1980 – 2000 Yılları Nüfus Sayımlarında 6 ve daha Yukarı Yaştaki 

Nüfusta Okuma Yazma Bilen Nüfusun Cinsiyete Göre Oransal Dağılımı 

Tablo M.31: 25 ve Daha Yukarı Yaşlarda Okuma Yazma Bilmeyen Oranının Gelişimi 

Tablo M.32: Cinsiyete Göre Kent ve Kır Nüfusunun Toplam Nüfus İçindeki Oransal Dağılımı 

Tablo M.33: Isparta İli’nde 1980 – 2000 Yılları Arasında Doğum Yerlerine Göre Nüfusun 

Oransal Değişimi 

Tablo M.34: Çocuk – Kadın Oranı 

Tablo M.35: 2000 Yılı Nüfusunun İlçelere Dağılımı 

Tablo M.36: İlçelerin Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus Değişimleri (1985 – 2000) 

Tablo M.37: İlçelerde Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı 

Tablo M.38: Nüfus Açısından Seçilmiş Göstergelerle Türkiye – Isparta İli Karşılaştırması 

(2000 Yılı) 

Tablo M.39: Isparta İli Toplam / Kentsel / Kırsal Nüfus Gelişimi, 1927–2000 

Tablo M.40: 1980–2000 Yılları Arasından Kentsel ve Kırsal Nüfusun Oransal Dağılımı 

Tablo N.1: Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine Tabi İşletmeler 

Tablo N.2: Atık Yağ Beyan Formu Dolduran İşletmeler 

Tablo N.3: Katı Atıkların Miktar ve Kompoziyonu 

Tablo O.1: Isparta İli’nde Gürültü Ölçüm Sonuçları 

Tablo O.2: Gürültünün Performans Üzerine Etkileri 

Tablo P.1: Isparta ilinde deprem durumu 

Tablo P.2: Depremden etkilenme durumu 

Tablo R.1: Isparta İl’i ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık Kurumları 

Tablo R.2: 2001-2006 Yılları Arası Bulaşıcı Hastalıkların İlçelere ve Yıllara Göre Dağılım 

Tablo R.3: Klor Kontrolü 

Tablo R.4: Su Numuneleri 

Tablo R.5: Zoonoz Hastalıklar 

Tablo R.6: Isparta’’da Yaş Gruplarına Göre Yapılan Aşı Dozları 

Tablo R.7: Bebek Ölümleri 

Tablo R.8: 2006 yılı yataklı tedavi kurumları 53/a formu ve sağlık ocaklarınca bildirilen ölüm 

tespit fişlerinde en çok ölüme neden olan ilk 10 hastalık 

Tablo R.9: Bütün ölenlerin yaş ve cins guruplarına dağılımı 

Tablo R.10: Isparta’da bebek ölüm hızları 

Tablo T.1: SWOT’a göre fiziksel çevre planlaması 

Tablo T.2: Kent merkezinde iş gücü oranı 

Tablo T.3: Aksu İlçesinde iş gücü oranı 

Tablo T.4: Atabey İlçesinde işgücü oranı 

Tablo T.5: Eğirdir’de iş gücü oranı 

Tablo T.6: Gelendost İlçesinde iş gücü oranı 

448

Tablo T.7: 

Tablo T.8: 

Tablo T.9: 

Tablo T.10: 

Tablo T.11: 

Tablo T.12: 

Tablo T.13: 

Tablo T.14: 

Tablo T.15: 

Tablo T.16: 

Tablo T.17: 

Tablo T.18: 

Tablo T.19: 

Tablo T.20: 

Tablo T.21: 

Gönen İlçesinde iş gücü oranı 

Keçiborlu İlçesinde iş gücü oranı 

Senirkent İlçesinde İş gücü oranı 

Sütçüler İlçesinde iş gücü oranı 

Şarkîkaraağaç İlçesinde iş gücü oranı 

Uluborlu İlçesinde iş gücü oranı 

Yalvaç İlçesinde iş gücü oranı 

Yenişarbademli’de İş gücü oranı 

Isparta ve ilçelerinde iş gücü projeksiyonu 

Sosyo-Ekonomik Çevre Planlaması 

Tarım ve Tarımsal planlama 

Sanayi ve Sanayi Planlaması 

Hizmetler ve Hizmet Planlaması 

Isparta İli’nde Mevcut İmar Planları ve Yerleşmelerin Nüfus Değerleri 

Isparta ili M.Ç.K. ve Bakanlıkça verilen çevresel etkileri önemlidir/önemsizdir veya 

çed gereklidir/çed gerekli değildir kararları 

ŞEKİL LİSTESİ 

Şekil A.1: Isparta’nın jeomorfolojisi 

Şekil A.2: Isparta İli ve İlçelerinin Paleojografyası 

Şekil A.3: Anadolu’nun Tektonik Birlikleri Haritası (Özgül, 1984) 

Şekil A.4: Isparta Büklümü Yapısal Haritası (Poisson ve diğ., 1984) 

Şekil A.5: Isparta Büklümü’ndeki Kırıkları ve Yunan-Kıbrıs yayları arasındaki ilişkiyi Gösteren 

GB-Anadolu’nun Ana Tektonik Özellikleri Haritası 

Şekil A.6: Isparta Büklümü Kuzey Kesiminin Yalınlaştırılmış Yeni Tektonik Haritası 

Şekil A.7: Isparta Büklümü oluşum şeması (Yağmurlu ve diğ., 2000) 

Şekil D.1: Eğirdir-Burdur Gölleri arasında yer alan yeraltısuları, maden suyu, sıcak sular ve 

yüzey sularının Piper diyagramı (Altınkale, 2001). 

Şekil D.2: Çalışma alanındaki sularda bulunan iyonların değer aralıkları ve eşik 

(background) değerleri (1: yeraltısuları; 2: sıcak sular) (Altınkale, 2001). 

HARİTA LİSTESİ 

Harita A.1: İlin Coğrafi Konumu 

Harita A.2: Isparta İlçe sınırları 

GRAFİK LİSTESİ 

Grafik C.1: Isparta Meteoroloji İstasyonu Yıllık Yönlere Göre Esme Sayıları ve Hakim Rüzgar 

Yönleri (1975-2005) 

Grafik C.2: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi SO 2 Ortalamaları (μg/m 3 ) 

Grafik C.3: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi PM Ortalamaları (μg/m 3 ) 

Grafik E.1: Isparta İli’nde BTG’larının Dağılımı. 

Grafik E.2: Isparta İli ve İlçeleri 2006 Yılı Mevcut Arazi Kullanımı 

Grafik E.3: Isparta İlçelerinin İl Yüzölçümüne Oranı 

Grafik E.4: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre Dağılımı 

Grafik E.5: Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

Grafik E.6: Isparta İli’nde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal Dağılımı 

Grafik E.7: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları 

Grafik M.1: Isparta İli’nde İstihdam Edilen Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı 

Grafik M.2: Isparta İli’nde İşsiz Nüfusun Cinsiyete Göre Dağılımı 

Grafik M.3: Isparta İli Okuma Yazma Oranları, 1975-2000 

Grafik M.4: Isparta İli’nde Doğum Yerlerine Göre Nüfus, 1950-2000 

Grafik M.5: Isparta İli’nin Nüfus Piramidi, 2000 

Grafik M.6: İlçelere Göre Kentsel Nüfus Artış Hızı, 1990-2000 

Grafik M.7: Isparta İli Toplam / Kentsel / Kırsal Nüfus Gelişimi, 1927 - 2000 

Grafik M.8: Isparta İli’nin Kentsel ve Kırsal Nüfus Oranı Değişimi 

Grafik M.9: Isparta İli’nin Nüfus Artış Hızı, 1950-2000 

449

KAYNAKLAR 

1-Isparta Orman Bölge Müdürlüğü Verileri, 2006 

2-Isparta DSİ 18.Bölge Müdürlüğü Verileri, 2006 

3-Isparta Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü verileri,2006 

4-Isparta Meteoroloji Bölge Müdürlüğü verileri,2006 

5-Isparta İl Telekom Müdürlüğü verileri, 2006 

6-Isparta Gar Müdürlüğü verileri, 2006 

7-Isparta İl Sağlık Müdürlüğü verileri, 2006 

8-Isparta İl Sivil Savunma Müdürlüğü verileri,2006 

9-Süleyman Demirel Üniversitesi Yenilenebilir Enerji Kaynakları Araştırma ve Uygulama 

Merkezi,2006 

10-İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü,2006 

11-İl Emniyet Müdürlüğü,2006 

12-İsparta İl Özel İdaresi İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü,2006 

13-TEİAŞ 7.İletişim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü-ISPARTA,2006 

14-Uluborlu Kaymakamlığı,2006 

15-Keçiborlu Kaymakamlığı,2006 

16-Aksu Kaymakamlığı,2006 

17-Gelendost Kaymakamlığı,2006 

18-Şarkikaraağaç Kaymakamlığı,2006 

19-Atabey Kaymakamlığı,2006 

20-Eğirdir Kaymakamlığı,2006 

21-Yenişarbademli Kaymakamlığı,2005 

22-Gönen Kaymakamlığı,2006 

23-Sütçüler Kaymakamlığı,2006 

24-Yalvaç Kaymakamlığı,2006 

25-Senirkent Kaymakamlığı,2006 

26-İl Nüfus ve Vatandaşlı Müdürlüğü,2000 

27-Karayolları Genel Müdürlüğü 13. İl Müdürlüğü,2005 

28-Isparta Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü, 2006 

29-Isparta Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü,2005 

30-İl Tarım Müdürlüğü, 2006 

31-Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş Isparta İl Müdürlüğü,2006 

32-Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,2006 

33-İstanbul Çevre Durum Raporu, 2005 

34-Kastamonu Çevre Durum Raporu, 2005 

35-Konya-Isparta 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu ve Paftaları 

JEO-TEK ve UTTA iş ortaklığı 

36-Ekoloji magazin web sayfası 

37-Gümüş çevre derneği web sayfası 

38-SDÜ Orman Fakültesi 

39-Isparta Afet İşleri Müdürlüğü 

450

ispartaicd2006.pdf 13948KB May 03 2011 12:00:00 AM

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?