06 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

T.C. 

ÇEVRE VE ORMAN 

BAKANLIĞI 

MUĞLA VALĐLĐĞĐ 

ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 

MUĞLA 

ĐL ÇEVRE DURUM RAPORU 

2006 

1

MUĞLA VALĐLĐĞĐ 

ĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ 

MUĞLA 

ĐL ÇEVRE DURUM RAPORU 

2006 

2

HAZIRLAYANLAR 

Behlül ŞENYÜREK 

Cem CEYHAN 

Sami SALĐM 

Aylin GĐRAY 

Ali ÇEVĐK 

Ayşen UYSAL 

Đl Müdürü 

ÇED Şube Md.V. 

Çevre Mühendisi 

Çevre Mühendisi 

Şehir Plancısı 

Memur 

3

ĐÇĐNDEKĐLER 

A.COĞRAFĐ KAPSAM 

A.1.Giriş 19 

A.2.Đl ve Đlçe Sınırları 28 

A.3.Đlin Coğrafi Durumu 28 

A.4.Đlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 29 

A.5.Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 30 

5.1.Metamorfizma ve Mağmatizma 31 

5.2.Tektonik ve Paleocoğrafya 32 

B.DOĞAL KAYNAKLAR 

B.1.Enerji Kaynakları 34 

1.1.Güneş 34 

1.2.Su Gücü 34 

1.3.Kömür 36 

1.4.Doğalgaz 36 

1.5.Rüzgâr 36 

1.6.Biyomas(Biyogaz, Odun, Tezek) 38 

1.7.Petrol 38 

1.8.Jeotermal Sahalar 38 

B.2.Flora ve Fauna 38 

2.1.Ormanlar 38 

2.2.Çayır ve Mera 40 

2.3.Sulak Alanlar 41 

2.4.Endemik Bitkiler 43 

2.5.Fauna ve Endemik Hayvanlar 43 

2.6.Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı 

ve Tabiat Koruma Alanları 45 

B.3.Toprak 48 

B.4.Su Kaynakları 50 

4.1.Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar 51 

4.2.Yeraltı Su Kaynakları 55 

4.3.Akarsular 56 

4.4.Göller ve Göletler 58 

B.5.Mineral Kaynaklar 59 

5.1.Sanayi Madenleri 59 

5.2.Metalik Madenler 60 

5.3.Enerji Madenleri 60 

5.4.Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 61 

C.HAVA (ĐKLĐM VE HAVA) 

C.1.ĐKLĐM VE HAVA 63 

C1.1 Doğal Değişkenler 63 

1.1.1.Rüzgâr 63 

1.1.2.Basınç 66 

1.1.3.Nem 66 

1.1.4.Sıcaklık 67 

1.1.5.Buharlaşma 70 

1.1.6.Yağışlar 70 

1.1.6.1.Yağmur 70 

1.1.6.2.Kar,Dolu,Sis ve Kırağı 71 

4

D.SU 

1.1.7.Seller 73 

1.1.8.Kuraklık 74 

1.1.9.Mikroklima 74 

C.1.2.Yapay Etmenler 74 

1.2.1.Plansız Kentleşme 74 

1.2.2.Yeşil Alanların Azalması 74 

1.2.3.Isınmada Kullanılan Yakıtlar 74 

1.2.4.Endüstriyel Emisyonlar 95 

1.2.5.Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 95 

C.2. HAVAYI KĐRLETĐCĐ GAZLAR VE KAYNAKLAR 96 

2.1.Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 96 

2.2.Partikül Madde Emisyonları 96 

2.3.Karbonmonoksit 97 

2.4.Nitrojen Oksitler 97 

2.5.Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 97 

C.3. ATMOSFERĐK KĐRLĐLĐK 97 

3.1.Ozon Tabakasının Đncelmesinin Etkileri 97 

3.2.Asit Yağmurlarının Etkileri 98 

C.4.HAVA KĐRLETĐCĐLERĐNĐN ÇEVREYE OLAN ETKĐLERĐ 98 

4.1.Doğal Çevreye Olan Etkileri 98 

4.1.1.Su Üzerindeki Etkileri 98 

4.1.2.Toprak Üzerindeki Etkileri 99 

4.1.3.Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 99 

4.1.4.Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 99 

4.2.Yapay Çevreye Olan Etkileri 100 

4.2.1.Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri 100 

D.1.Su Kaynaklarının Kullanımı 101 

1.1.Yeraltı Suları 101 

1.2.Akarsular 101 

1.3.Göller, Göletler ve Rezervuarlar 103 

1.4.Denizler 105 

D.2.Doğal Drenaj Sistemleri 106 

D.3.Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 107 

3.1.Yeraltı Suları ve Kirlilik 107 

3.2.Akarsularda Kirlilik 108 

3.3.Göller,Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 108 

3.4.Denizlerde Kirlilik 108 

D.4.Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları 109 

D.5.Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 109 

5.1.Tuzluluk 109 

5.2.Zehirli Gazlar 109 

5.3.Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik 109 

5.4.Ağır Metaller ve Đz Elementler 109 

5.5.Zehirli Organik Bileşikler 109 

5.5.1.Siyanürler 109 

5.5.2.Petrol ve Türevleri 109 

5.5.3.Polikloro Naftalinler ve Bifeniller 109 

5.5.4.Pestisitler ve Su Kirliliği 109 

5.5.5.Gübreler ve Su Kirliliği 109 

5

5.5.6.Deterjanlar ve Su Kirliliği 110 

5.6.Çözünmüş Organik Maddeler 110 

5.7.Patojenler 110 

5.8.Askıda Katı Maddeler 110 

5.9.Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği 110 

E.TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI 

E.1.Genel Toprak Yapısı 

E.2.Toprak Kirliliği 111 

2.1.Kimyasal Kirlenme 116 

2.1.1.Atmosferik Kirlenme 116 

2.1.2.Atıklardan Kirlenme 116 

2.2.Mikrobiyel Kirlenme 116 

E.3.Arazi 117 

E.3.1.Arazi Varlığı 117 

3.1.1.Arazi Sınıfları 117 

3.1.2.Kullanma Durumu 117 

E.3.2.Arazi Problemleri 117 

F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F.1.Ormanlar 118 

1.1.Ormanların Ekolojik Yapısı 118 

1.2.Bölgenin Orman Envanteri 118 

1.3.Bölgenin Orman Varlığı 118 

1.4.Orman Varlığının Yararları 120 

1.5.Orman Sayılan Alanların Daraltılması 121 

F.2.Çayır ve Meralar 121 

2.1.Çayır ve Mera Varlığı 121 

2.2.Kullanım Amaçları ve Yararları 121 

F.3.Flora 121 

3.1.Türler ve Popülasyonları 121 

3.2.Habitat ve Toplulukları 125 

F.4.Fauna 125 

4.1.Türler ve Popülasyonları 125 

4.1.1.Karasal Türler ve Popülasyonları 125 

4.1.2.Aquatik Türler ve Popülasyonları 127 

4.1.2.1.Kürklü Hayvanlar 204 

4.1.2.2.Balıklar 204 

4.2.Habitat ve Toplulukları 204 

4.3.Hayvan Yaşama Hakları 204 

4.3.1.Evcil Hayvanlar 204 

4.3.1.1.Sahipli Hayvanlar 204 

4.3.1.2.Sahipsiz Hayvanlar 205 

4.3.1.3.Nesli Tehlikede Altında Olan ve 205 

Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar 205 

4.3.2.Hayvan Hakları Đhlalleri 205 

4.3.3.Valilikler,Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği 205 

F.5.Hassas Yöreler 205 

5.1.Milli Parklar 205 

5.2.Tabiat Parkları 206 

5.3.Tabiat Anıtı 207 

6

5.4.Tabiat Koruma Alanları 209 

5.5.Orman içi Dinlenme yerleri 209 

5.6.Sulak Alanlar 216 

5.7.Biyogenetik Rezerv Alanları 217 

5.8.Biyosfer Rezerv Alanları 217 

5.9.Özel Çevre Koruma Bölgeleri 218 

5.10.Av Hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları 230 

5.11.Su ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar 232 

5.12.Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar 232 

5.13.Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın 

Yaşama Ortamı Olan Alanlar 232 

5.14.Akdeniz Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin 

Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Alanlar 233 

5.15.Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları 233 

5.16.Sit Alanları 233 

5.16.1.Kentsel Sit 234 

5.16.2.Tarihi Sit 235 

5.16.3.Arkeolojik Sit 235 

5.16.4.Doğal Sit 239 

5.17.Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde 

Yer Alan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen 

Kültürel,Tarihi ve Doğal Alanlar 240 

5.17.1..Kültürel Miras Kapsamına Giren Alanlar 240 

5.17.1.1.Sitler 240 

5.17.1.2.Anıtlar 244 

5.17.1.3.Yapı Toplulukları 247 

5.17.2.Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar 248 

5.18.Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları 251 

5.19.Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen 

Kıta Đçi Yüzeysel Suları Kapsayan 

Đçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları 251 

5.19.1.Mutlak Koruma Alanları 251 

5.19.2.Kısa Mesafeli Koruma Alanları 251 

5.19.3.Orta Mesafeli Koruma Alanları 251 

5.19.4.Uzun Mesafeli Koruma Alanları 251 

5.20.Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliğinde Belirlenen 

Hassas Kirlenme Bölgeleri 251 

5.21.Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 251 

5.22.Tarım Alanları 254 

5.22.1.Tarımsal Gelişim Alanları 254 

5.22.2.1.2.3 Sınıf Tarım Alanları 254 

5.22.3.Özel Mahsul Plantasyon Alanları 254 

G.TURĐZM 

G.1.Yörenin Turistik Değerleri 256 

1.1.Yörenin Doğal Değerleri 256 

1.1.1.Konum 261 

1.1.2.Fiziki Özellikleri 262 

1.2.Kültürel Değerler 262 

G.2.Turizm Çeşitleri 267 

G.3.Turistik Altyapı 294 

7

G.4.Turist Sayısı 295 

G.5.Turizm Ekonomisi 295 

G.6.Turizm Çevre Đlişkisi 297 

H.TARIM VE HAYVANCILIK 

H.1.Genel Tarımsal Yapı 298 

H.2.Tarımsal Üretim 299 

2.1.Bitkisel Üretim 299 

2.1.1.Tarla Bitkileri 299 

2.1.1.1.Buğdaygiller 299 

2.1.1.2.Yem Bitkileri 300 

2.1.1.3.Endüstriyel Bitkiler 300 

2.1.1.4.Süs Bitkileri 300 

2.1.2.Bahçe Bitkileri 300 

2.1.2.1.Meyve Üretimi 300 

2.1.2.2.Sebze Üretimi 301 

2.2.Hayvansal Üretim 

2.2.1Büyükbaş Hayvancılık 302 

2.2.2.Küçükbaş Hayvancılık 302 

2.2.3.Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretimi) 302 

2.2.4.Su Ürünleri 302 

2.2.5.Kürk Hayvancılığı 303 

2.2.6.Arıcılık ve Đpekböceği Yetiştiriciliği 303 

H.3.Organik Tarım 303 

H.4.Tarımsal işletmeler 303 

4.1.Kamu ve Özel Đşletmeler 303 

H.5.Tarımsal Faaliyetler 303 

5.1.Pestisit Kullanımı 303 

5.2.Gübre Kullanımı 304 

I .MADENCĐLĐK 

I.1.Maden Kanuna Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları 

Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 305 

1.1.Sanayi Madenleri 305 

1.2.Metalik Madenler 306 

1.3.Enerji Madenleri 306 

1.4.Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 307 

I.2.Madencilik Faaliyetlerin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 309 

I.3.Cevher Zenginleştirme 309 

I.4.Madencilik Faaliyetlerin Çevre Üzerine Etkileri 309 

I.5.Madencilik faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla 

Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları 309 

J .ENERJĐ 

J.1.Kaynaklarına Göre Enerjilerin Sınıflandırılması 310 

1.1.Birincil Enerji Kaynakları 310 

1.1.1.Güneş Enerjisi 310 

1.1.2.Rüzgar Enerjisi 310 

1.1.3.Su Enerjisi 310 

1.1.4.Biyogaz Enerjisi 311 

1.1.5.Biyomas Enerjisi 312 

1.1.6.Odun 312 

1.1.7.Kömür 312 

8

1.1.8.Petrol (Fuel-Oil,Motorin,Asfalt,Benzin,LPG) 312 

1.1.9.Jeotermal Enerji 312 

1.1.10.Doğalgaz Enerjisi 312 

1.2.Đkincil Enerji Kaynakları 313 

1.2.1.Termik Enerji 313 

1.2.2.Hidrolik Enerji 313 

1.2.3.Nükleer Enerji 313 

J.2.Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 314 

2.1.Mesken 314 

2.2.Ticaret 314 

2.3.Sanayi 314 

2.4.Resmi Daire 314 

2.5.Diğer 314 

2.6 Belediye 314 

2.7.Belediye Sokak Aydınlatması 314 

2.8.Köy Sokak Aydınlatması (Özel Đdare) 314 

2.9.Cami Aydınlatması 314 

2.10.KĐT 314 

2.11.Tarımsal Sulama 314 

2.12 Şantiye 315 

2.13 Kaçak 315 

2.14 Arıtma Tesisi 315 

2.15 Đçme Suyu 315 

2.16 Tedaş Đşl. Binaları 315 

J.3.Enerji Tasarrufu Đle Đlgili Yapılan Çalışmalar 315 

K.SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ 

K.1.Đl Sanayinin Gelişimi,Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 317 

K.2.Genel Alanda Sanayinin Gruplandırılması 317 

K.3.Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı 324 

K.4.Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları ve Đstihdam Durumu 325 

K.5.Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 333 

K.6.Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 333 

6.1.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 333 

6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 333 

6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 333 

6.4.Sanayi Tesislerinden kaynaklanan Gürültü Kirliliği 334 

6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 334 

K.7.Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 334 

L. ALTYAPI,ULAŞIM VE HABERLEŞME 

L.1.Altyapı 335 

1.1.Su Sistemi 335 

1.2.Atıksu Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 341 

1.3.Yeşil Alanlar 343 

1.4.Elektrik Đletim Hatları 343 

1.5.Doğalgaz Boru Hatları 346 

L.2.Ulaşım 346 

2.1.Karayolları 346 

2.1.1.Karayolları Genel 346 

2.1.2.Ulaşım Planlaması 350 

2.1.3.Toplu Taşıma Sistemleri 350 

9

2.1.4.Kentiçi Yollar 351 

2.1.5.Araç Sayıları 352 

2.2.Demiryolları 357 

2.2.1.Kullanılan Raylı Sistemler 357 

2.2.2.Taşımacılıkta Demiryolları 357 

2.3.Deniz,Göl,Nehir Taşımacılığı 357 

2.3.1.Limanlar 358 

2.3.2.Taşımacılık 358 

2.4.Havayolları 359 

L.3.Haberleşme 359 

L.4.Đlin Đmar Durumu 360 

L.5.Đldeki Baz Đstasyonları Sayısı 364 

M.YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS 

M.1.Kentsel ve Kırsal Planlama 366 

1.1.Kentsel Alanlar 366 

1.1.1.Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri 366 

1.1.2.Kentsel Büyüme Deseni 367 

1.1.3.Planlı Kentsel Gelişme Alanları 367 

1.1.4.Kentsel Alanlarda Yoğunluk 367 

1.1.5.Kentsel Yenileme Alanları 368 

1.1.6.Endüstri Alanlarda Yer Seçimi 368 

1.1.7.Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 368 

1.2.Kırsal Alanlar 382 

1.2.1.Kırsal Yerleşme Deseni 382 

1.2.2.Arazi Mülkiyeti 382 

M.2.Altyapı 383 

M.3.Binalar ve Yapı Çeşitleri 383 

3.1.Kamu Binaları 383 

3.2.Okullar 384 

3.3.Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 386 

3.4.Sosyal ve Kültürel Tesisler 387 

3.5.Endüstriyel Yapılar 387 

3.6.Göçer ve Hareketli Barınaklar 387 

3.7.Otel,Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 388 

3.8.Bürolar ve Dükkanlar 392 

3.9.Kırsal Alanda Yapılaşma 392 

3.10.Yerel Mimari Özellikleri 393 

3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 393 

M.4.Sosyo-Ekonomik Yapı 394 

4.1.Göçler 394 

4.2.Göçebe Đşçiler (Mevsimlik) 394 

4.3.Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 395 

4.4.Konut Yapım Süreçleri 395 

4.5.Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 395 

M.5.Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 396 

5.1.Binalarda Ses Đzolasyonu 396 

5.2.Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 396 

5.3.Ticari ve Endüstriyel Gürültü 396 

5.4.Kentsel Atıklar 396 

5.5.Binalarda Isı Yalıtımı 397 

10

M.6.Nüfus 397 

6.1.Nüfus Yıllara Göre Değişimi 397 

6.2.Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre dağılımı 398 

6.3.Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları 400 

6.4.Nüfus Değişim Oranı 400 

6.5.Yer Değiştirme Olayları 401 

6.6.Turizm ve Seyahat 401 

6.7.Đşsizlik 401 

N.ATIKLAR 

N.1.Evsel Katı Atıklar 403 

N.2.Tehlikeli ve Zararlı Atıklar 405 

N.3.Özel Atıklar 405 

3.1.Tıbbi atıklar 405 

3.2.Atık Yağlar 406 

3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 406 

3.4.Pil ve Aküler 406 

3.5.Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 406 

3.6.Tarama Çamurları 406 

3.7.Elektrik ve Elektronik Atıklar 406 

3.8.Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 406 

N.4.Diğer Atıklar 407 

4.1.Radyoaktif Atıklar 407 

4.2.Hayvan Kadavraları 407 

4.3.Mezbaha Atıkları 407 

N.5.Atık Yönetimi 407 

N.6.Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 408 

N.7.Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması ve Transfer Đstasyonları 408 

N.8.Atıkların Bertaraf Yöntemleri 409 

8.1.Katı Atıkların Depolanması 409 

8.2.Atıkların Yakılması 409 

8.3.Kompost 409 

N.9.Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirilmesi 410 

N.10.Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 410 

O.GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM 

O.1.Gürültü 412 

1.1.Gürültü Kaynakları 412 

1.1.1.Trafik Gürültüsü 412 

1.1.2.Endüstri Gürültüsü 412 

1.1.3.Đnşaat Gürültüsü 414 

1.1.4.Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 415 

1.1.5.Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültüler 417 

1.2.Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 417 

1.2.1.Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 417 

1.2.2.Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 417 

1.3.Gürültünün Đnsanlar Üzerine Olan Etkileri 417 

1.3.1.Fiziksel Etkileri 418 

1.3.2.Fizyolojik Etkileri 418 

1.3.3.Psikolojik Etkileri 418 

1.3.4.Performans Etkileri 418 

O.2.Titreşim 418 

11

P.AFETLER 

P.1.Afet Olayları 419 

1.1.Depremler 419 

1.2.Heyelan ve Çığlar 421 

1.3.Seller 421 

1.4.Orman ve Otlak Yangınları 421 

1.5.Fırtınalar 421 

P.2.Afetler ve Sağlık Zararları 421 

2.1.Radyoaktif Maddeler 421 

2.2.Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 422 

2.3.Tehlikeli ve Zehirli Maddeler 422 

P.3.Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 422 

3.1.Sivil Savunma Birimleri 422 

3.2.Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 422 

3.3.Đlkyardım Servisleri 426 

3.4.Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskânı 427 

3.5.Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlararası 

Taşınımı Đçin Alınan Tedbirler 427 

3.6.Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 427 

R.SAĞLIK VE ÇEVRE 

R.1.1 Temel Sağlık Hizmetleri 428 

1.1.Sağlık Kurumlarının Dağılımı 428 

1.2.Bulaşıcı Hastalıklar 432 

1.2.1.Đçme ve Kullanım Suları 432 

1.2.2.Deniz suyu analizleri 433 

1.2.3.Zoonoz Hastalıklar 433 

1.3.2006 yılı Muğla Đli aşılama değerleri 434 

1.4.Bebek Ölümleri 435 

1.5.Aile Planlaması Çalışmaları 437 

R.2.Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 438 

2.1.Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 438 

2.2.Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 438 

2.3.Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 439 

2.4.Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 439 

2.5.Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 439 

2.6.Đyonize Radyasyondan Korunma 439 

S.ÇEVRE EĞĐTĐMĐ 

S.1.Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi Đle Đlgili Faaliyetleri 440 

S.2.Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 441 

2.1.Çevre Vakıfları 441 

2.2.Çevre Dernekleri 441 

2.3.Çevreyle Đlgili Federasyonlar 441 

T.ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA 442 

T.1.Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 442 

T.2.Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli 

Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi 443 

T.3.Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma 

Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması 443 

T.4.Çevrenin Đnsan-Psikososyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 443 

T.5.Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 443 

12

TABLOLAR 

Tablo B.1.:Güneşlenme Süreleri 34 

Tablo B.2.:Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddetleri 34 

Tablo B.3.:Sulama Tesislerinin Gücü 35 

Tablo B.4.:Linyit Yatakları 36 

Tablo B.5.:En Hızlı Esen Rüzgârlar 37 

Tablo B.6.:Rüzgârların Esiş Hızları 37 

Tablo B.7.:Köy Hizmetleri Tarafından Açılan Kuyular 50 

Tablo B.8.:Baraj ve Göletlerin Depolama Yapılarının Özellikleri 54 

Tablo B.9.:DSĐ Bölge Müdürlüğünün Yeraltı Suyu Envanteri 55 

Tablo B.10.:Linyit Yatakları 60 

Tablo B.11.:Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 61 

Tablo C.1.:Rüzgârların Aylık Esiş Hızları ve Sayısı 63 

Tablo C.2.:Rüzgârların Saatteki Esme Hızı 65 

Tablo C.3.:En Hızlı Esen Rüzgârların Hızı 65 

Tablo C.4..Basınç 66 

Tablo C.5.:Nem Oranları 66 

Tablo C.6.:Sıcaklık Oranları 67 

Tablo C.7.:En Yüksek Sıcaklık 68 

Tablo C.8.:En Yüksek Sıcaklığın Gün Sayıları 68 

Tablo C.9.:En Düşük Sıcaklıklar 68 

Tablo C.10.:En Düşük Sıcak Gün Sayıları 69 

Tablo C.11.:Buharlaşma Oranları 70 

Tablo C.12.:Yağışlı Günler ve Miktarları 71 

Tablo C.13.:Karlı Günler 71 

Tablo C.14:Toprak Üstü Sıcaklıklar 72 

Tablo C.15: Bulutluluk Oranı 73 

Tablo C.16: Fırtınalı Gün Sayısı 73 

Tablo C.17: 2005 yılı Muğla ve Đlçeleri Egzoz Emisyon Ölçüm sayıları 96 

Tablo D.1.:DSĐ Bölge Md.Yeraltı Suyu Envanteri 101 

Tablo F.1.:Sit Alanları 233 

Tablo F.2.:Arkeolojik Sit Alanları 235 

Tablo F.3.:Mimari Zenginlikler 245 

Tablo G.1.:Turist Sayıları 296 

Tablo H.1.:Tarla Bitkileri 299 

Tablo H.2.:Buğdaygiller 299 

Tablo H.3.:Yem Bitkileri 300 

Tablo H.4.:Endüstriyel Bitkiler 300 

Tablo H.5.:Süs Bitkileri 300 

Tablo H.6.:Meyve Üretimi 300 

Tablo H.7.:Açıkta Sebze Üretimi 301 

Tablo H.8.:Örtü Altı ve Tünel Sebze Üretimi 302 

Tablo H.9.:Su Ürünleri Üretim Miktarı 302 

Tablo H.10.:Muğla Đli Zirai Mücadele Đlaçları Tüketim Miktarları 303 

Tablo H.11.:Gübre Tüketimi 304 

Tablo I.1.:Maden Ruhsatları 305 

Tablo I.2.:Linyit Yatakları 311 

Tablo I.3.:Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Doğal Malzemeler 307 

13

Tablo J.1.:Hidroelektrik Santralleri 311 

Tablo J.2.:Hidroelektrik Santral Projeleri 311 

Tablo J.3.:Jeotermal Enerji 312 

Tablo J.4.:Termik Santraller 313 

Tablo K.1.:Küçük Sanayi Siteleri 318 

Tablo K.2.:Sanayi Tesislerinin Dağılımı 318 

Tablo K.3.:Sanayinin Đlçelere göre dağılımı 324 

Tablo K.4.:Sanayi Gruplarının Đşyeri Sayıları 325 

Tablo L.1.:Köy Hizmetleri Tarafından Açılan Sondaj Kuyuları 323 

Tablo L.2.:Karayolları 131. ve 26. şube müdürlüğüne bağlı yollar 334 

Tablo L.3.:Araç Sayıları Merkez , Bodrum, Milas, Yatağan, Datça, 

Marmaris, Köyceğiz, Dalaman, Fethiye, 339 

Tablo L.4.:Motorsuz Araç Sayıları 343 

Tablo L.5.:Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Çalışmaları 347 

Tablo L.6.:Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Çalışmaları 348 

Tablo L.7.:Köyceğiz Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Çalışmaları 349 

Tablo L.8.:Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Đmar Çalışmaları 350 

Tablo M.1.:Okulların Türlerine Göre Dağılımı 369 

Tablo M.2.:Đlçelere Göre Đlköğretim Okulları, Okul Öğrenci Sayıları 370 

Tablo M.3.:Đlimiz Dahilinde Đkili Eğitim Yapan Okullarımız 370 

Tablo M.4.:Đlimiz Dahilinde Özel Okullar 370 

Tablo M.5.:Turizm Đşletme Belgeli Tesislerin Türlerine ve Đlçelerine Göre Dağılımı 372 

Tablo M.6.:Turizm Yatırım Belgeli Tesislerin Türlerine ve Đlçelerine Göre Dağılımı 374 

Tablo M.7.:Muğla Đlinde Bulunan Đşletme Belgeli Tesislerin Yıldızlarına Göre Sayısı 375 

Tablo M.8.: Muğla Đlinde Bulunan Yatırım Belgeli Tesislerin Yıldızlarına Göre Sayısı 376 

Tablo M.9.:Nüfusun Yıllara Göre Dağılımı 381 

Tablo M.10.:Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 382 

Tablo M.11.:Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları 384 

Tablo M.12.:2004 Yılı Yabancı Girişi 385 

Tablo O.1.:Taşıtların Gürültü Değerleri 396 

Tablo O.2.:Đş Makinelerinin Gürültü Değerleri 396 

Tablo O.3.:Đnşaat Gürültü Değerleri 398 

Tablo O.4.:Yerleşim Alanlarındaki Gürültü Değerleri 398 

Tablo O.5.:Yapı Tiplerine Göre Gürültü Değeri 399 

Tablo O.6..Yapılar Đçindeki Gürültü Değeri 400 

Tablo O.7.:Đnsanların Maruz Kaldığı Gürültü Alanları 400 

Tablo O.8.:Đnsanların Maruz Kaldığı Gürültü Seviyeleri 401 

Tablo R.1.:Sağlık Kumrularının Dağılımı 412 

Tablo R.2..Đçme ve Kullanma Suyu Analizleri 416 

Tablo R.3: Mavi Bayrak Projesi Kapsamında Alınan Deniz Suyu Analizleri 416 

Tablo R.4.:Zoonoz hastalıklar 417 

Tablo R.5 : 2006 Yılı Muğla Đli Bulaşıcı Hastalıklar Vaka Sayısı 417 

Tablo R.6 : Aşılama Değerleri 418 

Tablo R.7: 2006 Yılı Đlköğretim Okul Aşıları 418 

Tablo R.8: Bebek Ölümleri 418 

Tablo R.9: Annenin yaşı 419 

Tablo R.10: 2006 yılı bebek/çocuk ölümlerinin yaş/cinsiyet gruplarına göre Dağılımı 420 

Tablo R.11: 2006 yılı aylara göre tüm ölümlerin yaş ve cins gruplarına dağılımı 420 

Tablo R.12: Aile Planlaması Çalışmaları 421 

Tablo R13: Muğla Đli 2006yılı Aile Planlaması Yöntemleri 421 

14

HARĐTALAR 

Harita 1:Đl ve Đlçe Sınırları Gösteren Harita 28 

Harita 2:Đlin Jeolojik Harita 33 

Harita 3:Bafa Gölü Haritası 41 

Harita 4:Đletim Hatlarını Gösterir Harita 330 

Harita 5.:Türkiye’nin Deprem Haritası 404 

Harita 6.:Muğla Đli Deprem Haritası 404 

15

TAKDĐM 

16

A.COĞRAFĐ KAPSAM 

A.1.Giriş 

Muğla Đli, Ege Bölgesi’nin Güneybatı ucunda, Ege ve Akdeniz Bölgelerinin iç içe 

geçtiği dağlık bir bölgede yer almaktadır. 

Kendi adıyla anılan ovanın kuzey yönünde, Asar (Hisar) Dağı eteklerinde kurulup, 

sonradan ovaya doğru dağılmakta olan, kendimi has mimarisi, beyaz badanalı duvarları, 

kırmızı kiremitli damları, özgün bacaları ve daracık sokakları ile temiz şirin bir turizm 

cennetidir. 

Đlimiz, Ülkemizin güney-batı köşesinde, Toros kıvrım sistemiyle Batı Anadolu 

kıvrım sisteminin iç içe girdiği dağlık ve engebeliğin Menteşe yöresinde yer almaktadır. Bu 

dağları örten kıyıya inen ormanları ve geçmiş uygarlıkların yapıtlarıyla bezenmiş doyumsuz 

güzellikleri vardır. Kıyılarının uzunluğu 1124 km.dir. Şehir Merkezi Karadağ, Kızıldağ, Masa 

Dağı, Hamursuz Dağı ile çevrelenmiş olup, Hisar Dağından ovaya doğru yayılır. 

Đlimiz uluslar arası iki havaalanına sahip olup, Đl Merkezinden Dalaman 

Havalimanına uzaklık 90 km, Milas-Bodrum Havalimanına uzaklık 75 km.dir. 

Bölgenin antik çağdaki adı KARYA’dır. Bu adın M.Ö. 3400 yıllarında yöreye gelen 

kavmin başında bulunan ve Argos Hükümdarı Kral Föreneus'ün oğlu KAR’ dan ortaya çıktığı 

sanılmaktadır. Bölgenin bilinen en eski sakinleri, varlıkları M.Ö.3000 yıllarına ait 

kalıntılardan anlaşılan Lelegler ve Karlardır. 

Karya Bölgesini, güneyde “Đndus”(Dalaman) çayı ayırır. Kuzeyde “Lidya” bölgesi 

ile sınırını ise Büyük Menderes nehri oluşturur. 

Muğla Karya’daki en eski şehirlerden biridir. Kıyıda yer almadığı için, deniz 

ticaretinin getirdiği canlılığı yaşayamamış, bu nedenle de yöredeki pek çok antik şehirdeki 

gibi fiziksel özellik göstermemiştir. Bulunan bazı tarihi kalıntılarda adı MOGOLA olarak 

belirtilmekte, bazı kişi ve kaynaklara göre de Mobella olduğu ileri sürülmektedir. . 

M.Ö. 13. yüzyılda Anadolu’nun II. Ramses tarafından istilasından sonra Karya 

Bölgesi, bir süre Mısır egemenliliğinde kaldı. Anadolu kavimlerinin Truva Savaşında 

yenilmesinden sonra M.Ö. 1000’de Dor’lar yörenin güney kıyılarına yerleştiler. M.Ö. 546’da 

Pers’lerin Lidya Kralı Kresüs’ü esir almaları ile yöre Pers topraklarına katılmış ve Karya 

kendi soyundan gelen krallar tarafından yönetilen bir satraplık (Şehir Devleti) olarak varlığını 

sürdürmüştür. 

M.Ö. 334'de Anadolu'ya gelen Büyük Đskender, kıyıyı izleyerek önce 

Halikarnassos’u daha sonra da Muğla'yı aldı. Đskender’in yöreden çekilmesi ile bir süre 

karışık ve karanlık bir dönem yaşayan Muğla; M.Ö. 188'de Roma’nın yardımı ile Bergama 

Krallığının egemenliğine girmişse de Bergama Kralı III.Attalos M.Ö. 133’de ölürken bütün 

Bergama topraklarını, bu arada, Muğla Yöresini de Roma’ya bıraktı. Muğla Yöresi bu tarihten 

sonra bir Roma Eyaleti haline geldi. Bu dönemde birçok general ve Tiran arasında el 

değiştiren bu topraklar M.S 395 yılında Roma’nın ikiye ayrılmasıyla Doğu Roma’ya (Bizans) 

geçmiştir. 

19

M.S.800 yılına kadar süren Bizans Hegomanyası Abbasi Halifesi Harun Reşit’in 

bölgeye gelmesiyle noktalanmış ve yöredeki ilk Đslam etkileri görülmeye başlamıştır. 

M.S.1261’den sonra Menteşe Bey önderliğinde Türkler Muğla ve yöresine 

yerleştiler.1390 yılından sonra Yıldırım BEYAZIT Muğla ve yöresini Osmanlı topraklarına 

kattı. 

1402 yılında Ankara Savaşı’nı kazanan Timur, Anadolu Beyliklerine eski 

topraklarını geri verince Muğla kısa bir süre Menteşe Beyliği’nin egemenliği altına 

girdi.Fakat 1451 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından kesin olarak Osmanlı topraklarına 

kattı. 

Önceleri Kütahya Merkezli Anadolu Eyaletine bağlanan Muğla 1836 yılında Aydın 

Eyaletine bağlandı.O zamanlar,Muğla adı sadece kent ve kaza için kullanılıyor, yöreye de 

Menteşe Sancağı deniliyordu. 

Cumhuriyetin ilanından sonra Đl olan Menteşe Sancağı “Muğla”adını aldı. 

Muğla Evleri 

Đlde nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasına oranla düşüktür.Son yıllarda turizmin 

gelişmesiyle yaz aylarında nüfusta büyük oranlarda artış görülmektedir.Tarım önemli gelir 

kaynakları arasındadır.Halkın başlıca geçim kaynağı turizm,tarımsal üretim,orman ürünleri, 

yer altı kaynakları işletmeciliği,geleneksel el sanatları ve balık üretimidir. 

Bodrum: Bodrum, Antik Halikarnassos kenti, kalesi, Mouseleum’u, Sualtı Arkeoloji 

Müzesi, amfi tiyatrosu, alışveriş merkezleri, Gümbet, Bardakçı, Akyarlar, Bitez, Ortakent gibi 

plajları ve eşsiz koyları ile canlı bir turizm merkezidir. 

20

Bodrum 

M.S 15. yy’da Rodos Şövalyeleri tarafından St. Peter adına inşa edilen Bodrum Kalesi 

Limana hakim konumdadır. Yaklaşık 3000 m 2 ’lik alana sahip olan kalede, Fransız kulesi, 

Đngiliz kulesi, Đtalyan kulesi, Alman kulesi ve Yılanlı kule olmak üzere 5 kule mevcuttur. 

Kalede bulunan Bodrum Müzesi içinde yer alan Su Altı Arkeoloji Müzesi’nde, yörede sünger 

avcıları tarafından ve çeşitli su altı kazılarında ortaya çıkarılmış olan eserler ve amforalar 

sergilenmektedir. 

Amfi tiyatro, Göktepe’nin güney yamacında olup, 3 bölümden oluşmuştur. 

Anadolu’nun en eski tiyatrolarındandır. 

Dalaman: Bodrum – Milas Havalimanı ile birlikte, Muğla’nın iki uluslar arası hava 

limanından birine sahip, yeşilliklerle örtülü bir ilçesidir. Đlçeye adını veren Dalaman Çayı, 

yüksek debisi nedeni ile rafting sporunun yapıldığı önemli bir turizm merkeziydi. Bugün, 

Dalaman Çayı üzerinde yapılan baraj nedeniyle bu spor, Dalaman Çayının yukarı 

kesimlerinde yapılmaktadır. Ayrıca çeşitli kükürtlü su kaynaklarına da sahiptir. 

Dalaman 

21

Datça: Đlçe tarihi MÖ 2000’li yıllara dayanır. Yarımada önce Karlar, sonra ise 

sırasıyla Mısırlar, Hititler, Đskitler, Asurlular, Dorlar, Persler, Sparta ve Atinalılar, Büyük 

Đskender, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Osmanlılar egemen olmuşlardır. 

Datça üç tarafı denizlerle çevirili eşsiz doğal güzellikleri, tertemiz denizi, bakir koyları 

ile Akdeniz ile Ege’nin buluştuğu, cennetten bir köşedir. Mavi yolculuğun uğrak 

noktalarından biridir. 

Datça’ya 28 km. uzaklıktaki Tekir Burnunda bulunan Knidos Antik Kenti, M.Ö 7. 

yy’da adalardan gelen Dorlar tarafından kurulmuştur. Kalıntılar arasında 10.000 kişilik küçük 

tiyatro, 20.000 kişilik büyük tiyatro, Odeon, Apollon ve Venüs’e ait çeşitli mabetler 

bulunmaktadır. Şehrin 6 km.den uzun bir alanında yer alan Nekropol dünyanın en geniş mezar 

alanlarından biri olarak tanınmaktadır. 

Datça Afrodit Tapınağı 

Fethiye: Antik çağda Anadolu’nun en önemli uygarlıklarından biri olan Lykia’nın 

Karya ile oluşturduğu sınırda yer alır. 

Fethiye; adaları, Ölüdeniz, Göcek, Küçükkargı – Günlük, Katrancı, Kıdrak gibi doğa 

güzellikleri, Xanthos, Letoon, St. Nicholas Adası, Kayaköy, Tlos, Pınara, Cadianda, Sidyma 

v.b. tarihi ören yerleriyle çok önemli turistik merkezlerdendir. 

Fethiye Kaya Köyü 

Göcek Koyları Yat Turizmi için vazgeçilmez yerlerdendir. Ayrıca Marinaları modern 

bir şekilde donatılmış olup, her türlü ihtiyacı karşılayacak niteliktedir. 

22

Saklıkent Kanyonu ilgi çekici olup, Babadağ Yamaç paraşütü sporu için elverişli bir 

merkezdir. 

Kavaklıdere:Muğla’nın kuzeyinde yer alan küçük ilçe çok eskilere dayanan 

geleneksel bakır işlemeciliği ile tanınır. 

Kavaklıdere 

Menteşe beldesine bulunan Yer Küpe mağarası ve çeşitli mesire yerleri bulunan ilçede 

geleneksel Yağlı Güreşleri Festivali yapılmaktadır. 

Köyceğiz: Roma döneminde orman yangını ve erozyona uğraması nedeniyle tabiat 

şartlarının değişmesiyle nüfus oldukça azalmıştır. Bizans devrinde bataklıklar kurutulmuş 

olan yöre 1921 yılında Türklerin eline geçmiştir. 

Köyceğiz Gölü kenarında yer alna ilçe Sultaniye Kaplıcaları ve çamur banyoları, 

Günlük Ağaçları, Yayla Turizmine olanak sağlayan jeep safari turları yapılan Ağla Yaylası ile 

ünlüdür. 

Đlçeye yaklaşık 10 km. uzaklıkta bulunan bir de şelale vardır. Sandras Dağı ve Çiçek 

Baba Tepesi, kayak merkezi çalışmaları yapılan ve bölgeye alternatif turizm olanağı 

sağlayacak bir merkez olma yolundadır. 

23

Köyceğiz Gölü 

Marmaris: Tarihi M.Ö 3000 yıllarına dayanan Marmaris 7. yy’da Lydia, 6. yy’da 

Pers hakimiyetine girer. MÖ 334’de B.Đskender’in saldırısına uğrar. Daha sonra Seleukoslar, 

Bergama Krallığı, Romalılar, Bizanslılar hakim olur. 13. yy’da Menteşe oğullarının 

egemenliğine geçen yöre 1451 yılında Osmanlı topraklarına katılır. 

Ülkemizin önde gelen Turizm merkezlerinden biri olan Marmaris, denizi, kumu, 

meşhur çam balı, Physkos, Loryma, Amos, Hydas gibi ören yerleriyle dikkat çeker. 

Marmaris Körfezi’nin doğal bir liman oluşu yat turizmine olanak sağlamaktadır. 

Bozburun beldesinde gulet bakım ve onarımı yapılmaktadır. Günnücek Piknik yeri, 

Yalancıboğaz, Cennet adası, Fosforlu Mağara, Turunç, Kumlubük, Çiftlik, Şelale ve Bayır da 

Marmaris’in görülmeye değer diğer yerlerindendir. 

Marmaris Çubucak Orman Kampı 

Milas: Sodra dağının eteklerinde kurulan Milas'ın kuruluşu M.Ö.birinci bin’ e kadar 

uzanmaktadır. Antik Mylassa kenti üzerinde kurulan Milas’ın sınırları içinde 27 antik kentin 

kalıntıları vardır. Bunlardan Đassos Labranda, Euromos ve Herakleia, ziyaret edilebilecek 

olanlarıdır. Milas' a 5 km. uzaklıkta Menteşe Beyliği’nin merkezliğini de yapmış olan Beçin 

Kalesi ve ören yerleri de ziyaret edilebilir. 

24

Milas'ta 19. yüzyıldan kalma geleneksel Türk mimarisinin özelliklerini yansıtan, 

koruma altına alınmış ahşap taş yapılı evler dikkat çekmektedir. Ayrıca köylerinde, özellikle 

Çomakdağ evleri ve bacaları, özgün mimarisiyle görülmeye değerdir. Đlçe Merkezinde, 

Bodrum’daki Mausoleum’dan esinlenerek yapılmış olan Gümüşkesen mezar anıtı Milas’ın 

sembolü gibidir.Milas-Đzmir Karayolu üzerindeki M.O. 5.yüzyılda kurulan Euromos’ da hala 

ayakta olan Zeus Tapınağı, tiyatro ve agorasıyla ziyaret edilebilir. Antik Labranda ve Đassos 

kentlerinin kalıntıları da görülmeye değerdir. 

Milas Euromos 

Milas ve çevresinde dokunan Milas Halıları da dünyaca ünlüdür. 

Ortaca: Yörenin tarihi M.Ö 3000 yıllarına dayanmaktadır. 1921 yılında Menteşe 

Beyliğinin eline geçen yöre 1424 tarihinde Osmanlı yönetimine bağlanmıştır. Đ.Ö 3000 yılında 

kurulan Pisilis Antik kentinin kurulduğu Sarıgerme Ortaca Đlçesi sınırlarında yer almaktadır. 

Ortaca Đlçesine bağlı olan Dalyan adını 5 mil uzunluğundaki kanaldan alır. Kanalın 

denize ulaştığı boğazdan başlayarak doğuya doğru devam eden Caretta – caretta 

kaplumbağaların yumurtladıkları Đztuzu sahili, delta ile deniz arasında yer alır. Kaunos antik 

kenti, Göl ile deniz arasında kanalın kenarında kurulmuştur ve tarihi M.Ö 3000 yıllarına kadar 

dayanır. Kentte akropol, agora, askeri ve ticari 2 liman, tiyatro, tapınak, hamam gibi kalıntılar 

görülebilir. 

25

Ortaca/Dalyan Đztuzu 

Ula: Şehrin M.Ö 6.yy’da kurulduğu tahmin edilmektedir. 

Kendine özgü mimarisi ile geleneksel kültürümüzü yansıtan Ula evleri günümüze 

uyarlanmış tipleriyle Akyaka Beldesinde de bulunmaktadırlar. 

Sedir Adası’nda Helenistik – Roma döneminden kalma Cedrai ören yeri 

bulunmaktadır. 

Gökova Körfezini besleye azmak içinde nesli tükenmekte olan koruma altına alınmış 

deniz canlıları bulunmaktadır. 

Ula Kanyonu 

Kanyonun Đçindeki Şelale 

Yatağan: Tarih öncesi devirlerde adı Karya diye anılan Yatağan, daha sonraları ise 

Menteşe olarak anılmıştır.M.Ö IV. Yy’da Suriye Hükümdarlarından Selehukos bu yörede 

26

hakimiyet kurmuştur. M.Ö. III. Yy’da bölge Roma Đmparatorluğunun, 1071’den sonra 

Menteşe beyliğinin hakimiyetine girmiştir. Đlçeye ilk yerleşenler Ahilerdir. 

Kömür ocakları, termik santral ve kültür zenginlikleri ile bilinen bir ilçedir. 

Yatağan Lagina 

Yatağan’ın 6-7 km. batısında bulunan Strotonikeia antik kenti, M.Ö 3. yüzyılın 

başında kurulmuştur. Kentte akropol, tiyatro ve küçük bir tapınağın kalıntıları vardır. Ayrıca 

Turgut Yolu üzerindeki ve Strotonikeia’ya kutsal yolla bağlanan Lagina antik kentinin 

kalıntıları da bulunmaktadır. 

Muğla, 1/500.000 ölçekli Denizli Paftası, Ege Denizi’nin doğusunda ve Akdeniz’in 

kuzey kısmında 27-30 meridyenleri ile 36-88 paralelleri arasında kalan sahayı içine 

almaktadır. 

Paftanın kuzeyindeki Đzmir Paftası ile olan sınır çizgisi, batıda Kuşadası Körfezi’nde 

Küçük Menderes mansabından, doğuda Acı Göl’ün yaklaşık olarak kuzeydoğu ucuna kadar 

gider. Buradan itibaren doğudaki Konya Paftası ile olan sınır çizgisi de, Tefenni Ovası’nın 

doğu kısmından ve Beydağları’nın batı yamaçlarından geçerek Fenike Körfezi’nde Akdeniz’e 

erişir. 

Paftada, kristalin Menderes masifinin güney kısmı ile Toros sisteminin batı ucu olan 

Teke Dağları yer almaktadır. Bu dağlarda Ed.Suess (1901) tarafından, bazı karakteristik 

formasyonların bulunması dolayısıyla (büyük ofiyolit kitleleri, radyolaritler, flişlerle 

sonuçlanan kalın kalker serileri), silsilelerin devamlılığını göstermek istediği, Dinarik-Toros 

kavsinin (Arc dinaro-taurique) doğu kolu ile batı kolu birbirlerine bağlanmaktadır. 

Bu bölge çok ilginç ve karışın tanjansiyel tektoniğe bir misal teşkil 

etmektedir.düzensiz bir surette birbiri üzerine gelmiş ekaylar ve naplar sonradan faylar ve 

fleksürlerle kesilmiş ve böylece çözülmesi müşkül bir yapı meydana gelmiştir. Türkiye’nin 

ekonomisinde çok önemli bir rol oynayan krom cevherleri, paftada çok geniş sahaları 

kaplayan peridotitler içinde bulunmaktadır. 

27

A.2.Đl ve Đlçe Sınırları 

Đl ve Đlçe sınırları gösteren harita 

HARĐTA 1. 

Muğla Đli’nin ilçeleri alfebetik sırayla şöyledir: 

1.Bodrum 

2.Dalaman 

3.Datça 

4.Fethiye 

5.Kavaklıdere 

6.Köyceğiz 

7.Marmaris 

8.Milas 

9.Ortaca 

10.Ula 

11.Yatağan 

A.3.Đlin Coğrafi Durumu 

Muğla Đli, Batı Anadolu’nun güney ucunda 36˚ 17 ı ve 37˚ 33 ı kuzey enlemleri ile 27˚ 

13 ı ve 29˚ 46 ı doğu boylamları arasında yer almaktadır. 

Đlin en doğusunda Fethiye Doğanlar Köyü, Karatepe Mevkii yer alırken , en batısında 

Bodrum Gümüşlük, Đnceburun Mevkii bulunmaktadır. 

Đlin en güneyindeki en uç noktası, Fethiye Kumluova’dır (Eşen Çayı). Kuzeyindeki en 

uç noktada ise Oltalı Gedik bulunmaktadır. 

28

Yüzölçümü ise 13.338 km 2 ’olan Muğla Đli kuzeyden Aydın, kuzeydoğudan Denizli, 

Burdur, doğuda Antalya, güney ve batıda Akdeniz ve Ege Denizi ile çevrilidir. 

2000 Nüfus sayımına göre ilin genel nüfusu 715.328 kişidir. 

A.4.Đlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu 

Muğla Đli, Batı Anadolu’nun güney ucunda 36˚ 17 ı ve 37˚ 33 ı kuzey enlemleri ile 27˚ 

13 ı ve 29˚ 46 ı doğu boylamları arasında yer almaktadır. Yüzölçümü ise 13.338 km 2 ’olan 

Muğla Đli kuzeyden Aydın,, kuzeydoğudan Denizli,Burdur, doğuda Antalya, güney ve batıda 

Akdeniz ve Ege Denizi ile çevrilidir. 

Muğla Đli’nde tüm yeryüzü şekillerine rastlanır. Sarp ve dağlık kesimler il alanının 

%77’sini kapsamaktadır. Dağlık alanların %12,3’lük bölümünü platolar, %10,7’lik bölümünü 

de ovalar oluşturur. 

Đlin %77’sini oluşturan dağlar; genellikle kıyıya paralel ve düzenli sıralar oluşturur. 

Denize yakın kesimlerde tek tek yükseltilere de rastlanır. Yörede Doğu Menteşe Dağları 

(1.862 m.), Batı Menteşe Dağları (1.396 m.), Đlbir Dağı (1.083 m.), Yaran Dağı (87 m.), 

Gölgeli Dağlar (2.295 m.), Balaban Dağı (999 m.), Boncuk Dağları (2.265 m.), Akdağlar 

(3.015 m.), Babadağ (1.969 m.) yükseltilidir. 

Đl alanının %12,3’ünü oluşturan platolar doğu ve batı Menteşe Dağları’nın eteklerinde 

sıralanır. Genellikle Menteşe Platoları adıyla anılır. Boncuk ve Akdağlar’ın Eşen Havzası’na 

uzanan eteklerinde önemli platolar vardır. Bunlar Ski Yaylaları adıyla anılır. 

Batı Anadolu ve Güney Anadolu yeryüzü şekillerinin iç içe geçtiği bir bölge 

olduğundan yer yer kalkerli yapının yaygınlığı nedeniyle il alanında önemli vadiler 

oluşturmuştur. Đlin en önemli vadisi olan Dalaman Vadisi; Boncuk Dağları’nın kuzey 

yamaçlarından başlar, Bezkese’den sonra hızla genişleyerek Sarısu yöresinde Akdeniz’e 

açılır. Vadinin bir bölümünde ilin en önemli ovası olan Dalaman Ovası bulunur. Muğla 

Burdur sınırında birbirine yaklaşan Boncuk Dağları ve Akdağlar arasında oluşan çöküntü 

havzası Eşen Vadisi’ni oluşturur. Kınık’tan sonra vadi tabanı birden genişler ve Akdeniz’e 

açılır. Genişleyen kesimde taşınan alüvyonla kaplı saha Eşen Ovası (Kumluova) oluşmuştur. 

Oyuklu Dağı’nın güney batı etekleri ile Menteşe Dağları’nın kuzey doğu eteklerinden 

çok sayıda kollar halinde başlayan Dipsiz Çayı Vadisi çöküntü alanı yakında genişleyerek 

birleşir. 

Dipsiz Çayı Vadisi’nin genişleyen tabanında yer alan Yatağan Ovası, Dipsiz Çayı 

alüvyonları ile kaplıdır. 

Çok sayıda büyüklü küçüklü düzlüklerin birleşmesinden oluşan Sarıçay Vadisi’nin en 

önemli düzlükleri Hamzabey ve Yaşyer Ovalarıdır. Yörede başlıca akarsular şunlardır: 

Dalaman Çayı, Bezkese’de dar vadiden çıkarak taşıdığı alüvyonlarla Dalaman Ovası’na 

girer. Akış ovada hızlıdır. Ancak denize yakın Kızılkurt yakınlarında akış yavaşlamaya başlar. 

Dalaman Çayı, Sarısu yöresinde sığ bir bataklıkla denize ulaşır. Dalaman Çayı’nın su toplama 

havzası 3.500 km 2 dolayındadır. Eşen Çayı, Muğla Đli’nin Batı Akdeniz havzasında kalan 

ikinci büyük akarsuyu olup, 100 km dolayındadır. Eşen Çayı, Akdağlar kuzey batı 

yamaçlarından doğarak Ören’e ulaşır. Ören’den sonra çok geniş bir vadide güneye doğru 

29

akmaya başlayan Eşen Çayı, Eşen Ovası’nda Muğla-Antalya sınırında Akdeniz’e dökülür. 

Muğla Đli’nin Batı Akdeniz havzasına giren bölümünde yer alan ve Köyceğiz Gölü’ne 

dökülen Kargıcık Çayı küçük bir akarsudur. Köyceğiz Gölü’ne dökülen ikinci akarsu olan 

Namnam Çayı, Ula Đlçesi’nin 5–6 km. kadar doğusundan doğar, önce kuzeydoğudan 

güneybatıya, sonra güneybatıdan güneydoğuya doru akarak Günlük Düveç yöresinde göle 

dökülür. Büyük Menderes Havzası’nda yer alan Dipsiz Çayı, Doğu Menteşe Dağları’nın 

güneybatı yamaçlarından doğar. Yatağan Ovası’nın ortasında birleşerek Yatağan Ovası’nı 

sulamaktadır. Milas yöresinde küçük bir akarsu olan Sarıçay, Milas Ovası’nı sulayarak 

Güllük Körfezine dökülür. 

Başlıca göller; Köyceğiz Gölü, Hacat Gölü, Bafa Gölü, Denizcik Gölü, Akarcadere 

Sulama Gölü olarak göze çarpar. 

Köyceğiz Gölü: Dar bir boğazla Akdeniz’e bağlanan göl, 25–150 m. derinliğindedir. 

Tektonik çukurluğun sularla dolmasıyla oluşan göl, denizle olan bağlantısından dolayı suyu 

tuzludur. 

Hacat Gölü: Sarıçay’ın denize açılan noktasında akarsu alüvyonlarının taşınmasıyla 

oluşmuş olup, sığ bir göldür. 

Bafa Gölü: Milas’ın kuzeybatı ucunda yer alan göl, Büyük Menderes’in getirdiği 

birikintilerin Latmos Körfezi’nin batı kesimlerini doldurmasıyla oluşmuştur. 

Denizcik Gölü: Beçin Platosu üzerinde küçük bir krater gölüdür. 

Akarca Sulama Göleti: Ula Đlçesi’nin batısında yer alan göl, havzasında 1.673.000 

m 3 su birikir. 

A.5.Jeolojik Yapı ve Stratigrafi 

Muğla il alanında, hemen hemen bütün jeolojik zamanlarda ortaya çıkmış 

oluşumlara rastlanır. Đldeki prekambriyen (ilk zaman) serileri, Yatağan ve Milas Đlçelerinin 

kuzeyindeki dağlık kesimden başlayıp,daha kuzeye doğru geniş alanlarla yayılan gnays, 

mikaşist, ince taneli şist ve kuvarsit gibi oluşumlardır. Bu yapı daha sonra kuzeybatıdangüneydoğuya 

doğru uzanmaktadır. Đlk zaman serilerini, güneyden I. zaman yaşlı greler, 

mermerler ve şistler örtmektedir. Yatağan–Muğla oluğunun güneyinde rastlanan çeşitli 

mermer ile kristalli kalkerler, killi şistler, greler, konglomeralar, silisli şistler ve yer yer de 

fillatlar bütünüyle I. Zaman Serileridir. 

Muğla’nın doğusundaki dağlık kesimin temelini oluşturan gre, konglomera ve bitki 

fosilli kalkerler ile Göktepe’deki permiyen tabakaları altında yer alan koyu renkli mikaşistler 

ise ilk zaman oluşumlarıdır. 

Muğla-Köyceğiz yolu üzerinde ortaya çıkan gri,kahverengi,bazen soluk pembe renkli 

şistler ve greler çok dalgalı bir yeryüzü şekli oluşturur. Karabörtlen’in kuzeyinde geniş 

alanlarda yüzeye çıkan şist ve gre alüvyonlar altında kalır. Marmaris yöresinde ise açığa çıkar. 

Gökova’nın güneybatısında Çetibeli Köyü çevresindeki dalgalı alanda bu şist ve grelerle 

kristalleşmiş kalkerler yaygındır. 

30

A.5.1.Metamorfizma ve Mağmatizma 

METAMORFĐZMA:Yukarı Menderes masifindeki gnaysların çoğunun tektonize olmuş 

bir magmatik gnays olmadığı, belki de bir migmatit kompleksi teşkil ettiği ve bu 

kompleksinde gnays sınırlarından itibaren, dışa doğru, metamorfizme derecesi gittikçe azalan 

mikaşistlerle çevrilmiştir. Şistlerim şistozitesi, gnayslarla olan kontaklarına ve gnays 

içerisindeki yapraklanmaya paraleldir. Şistler çok miktarda metamorfik boksit (zımparadiyasporit) 

kapsayan bir mermer formasyonu ile çevrilmiştir. Şistler arasındaki grafitli şistler 

içinde genellikle kloritoit bulunmaktadır. Gnays sınırlarına yakın yerlerde ve buna paralel 

olarak, porfiroblastik granatlı mikaşist zonu teşekkül etmiştir. Gnays sınırı ile porfiroblastik 

metamorfizma zonu arasında gayet sıkı münasebetler bulunduğundan hepsinin başkalaşımının 

aynı zamanda meydana geldiğine hükmedilebilir. Aynı münasebetler gnays sınırı ile 

konsantrik olan zımpara mermerlerin metamorfizması için de vakidir. Şu halde porfiroblastik 

metamorfizma ile korindon-diyasporit metamorfizmasının da aynı zamanda vuku bulduğu 

kabul edilebilir. 

Bu metamorfik serilerin içinde metamorfizmanın yaşını tayine yarayacak işaretler çok 

azdır. Boksitlerin başkalaşarak zımparaya dönüşü, masifin diğer kayaçlarının 

metamorfizmasına bağlı olduğuna göre, masifteki metamorfizma olayı herhalde boksitlerin 

çökeltilmesinden sonra oluşmuştur. Göktepe'deki fosilli kalkerler (Koray, Fusuilinidae, 

Krinoid), Karbonifere (Viseen) veya Permiene atfedilmiştir. Zımparalı mermerler, Göktepe 

kalkerleri ile aynı fasiyestedirler ve fazla olarak bunların içinde de aynı fosiller bulunmuştur. 

Böylece zımparalı mermerlerin de Permo-Karbonifer yaşta olmaları muhtemeldir. 

Menderes masifinin stratigrafik olarak en üst seviyelerinde bulunan mermerlerde son 

zamanlarda Lias’a ait alglerin bulunması metamorfizmanın ne zaman vuku bulduğunu bir 

dereceye kadar aydınlatmıştır. Milas, Muğla ve Bodrum aralarında, metamorfizmaya 

uğramamış ve muhtemelen Alt Kretaseye, fakat mutlak surette Üst Kretaseye ait kalkerler 

hafif bir diskordansla masifin üst mermerleri ve şistleri üzerinde bulunmaktadır. Tabanda da 

mermer ve şist çakıllarını kapsayan konglomeralar vardır. 

MAGMATĐZMA: Menderes masifinin kayaçları sık sık, potaslı feldspatlı gnayslara, 

granitik gnayslara geçerler. Gözlü gnayslar, potaslı feldspatlar yanında ince taneli kuvarsla 

şistli bir doku gösterirler. Gnayslarla, granitleşmiş gnayslar ve gnayslaşmış esdimentler 

arasında ilkel sınırlar takip olunamaz. Bunun için orto materyalin derinlerde bulunduğu ve 

enjeksiyonlarla aslında metamorfize olmuş sedimenter karakterli granitoit kayaçların submağmatik 

sıcaklıkta, yaklaşık olarak granit bileşiminde, alkalice zenginleştirilmiş, migmatitgnayslara 

dönüşmüş olması muhtemeldir. Büyük masifler halinde granitoit kayaçlar 

Beşparmak Dağları, Tekeler Dağı, Turgut Dağı ve Oyukbaba Dağı’nda bulunmaktadır. 

Peridotitler: Paftada Datça Yarımadası’ndan itibaren Marmaris Bölgesi’nden geçerek 

kuzeye doğru ve Fethiye kuzeyinden Acı Göl’e kadar çok yaygın ve büyük bir peridotit sahası 

vardır. Ofiyolit adı altında birleştirilen bazik ve ultrabazik kayaçlara ait magmanın yüzeyde 

akışı veya intruzyonu ile hasıl olan ilkel durumları orojenik basınçlarla bozulmuş ve 

değişmiştir. Bu kayaçlar bilhassa ortopiroksinli kocaman peridotit masiflerdir ve yer yer 

kromit kütlelerini kapsayan dunitlere geçerler. Peridotit masiflerinin kenarında tali olarak iri 

plajiyoklaz ve olivinli gabrolar bulunabilir. Peridotitlerin ilkel kontakları tektonik ve 

serpantinizasyon dolayısıyla görülmez. 

31

Volkanik Kayaçlar: Andezin ve ojit fnokristalli ofitik diyabazların büyük kısmı 

denizaltında püskürülmüş volkanik kayaçlardır; hemen daima sineretik, şeritli tüflerle ve 

pillovlarla birlikte bulunurlar. Üst Kretase detritikleri içerisinde spilitik breşlerin bulunması, 

diyabaz dayklarının Paleozoik üzerindeki Mesozoiki ve peridotları kesmiş olmaları, 

diyabazların Permien yaşında olması ihtimalini kuvvetlendirir. Gerçekten bu kayaçların 

Paleozoik yaşta oldukları, Karadağ’da, Çenger civarlarında, Çaldağ ekayları içinde v.b. 

yerlerde daima fosilli Permien kalkerlerine bağlı olarak bulunmalarıyla kuvvet kazanır. 

Harita sahası içinde genç volkanik kayaçlar iki grupta ayrılabilirler. Bunlardan biri 

tamamen dağların yapısına girmiş olan andezit grubudur. Bunların büyük kütlesi Bodrum 

Yarımadası’nın batısında bulunur, andezitik ve bazaltik kayaçlar Denizli’nin 

güneydoğusunda, Acıpayam Ovası kuzeyinde ve Karamanlı’dan Korkuteli’ne giden yolun 

üstündeki dislokasyon zonlarında da vardır. Đkinci grup bunlardan daha yeni dasitik tüflerdir, 

dağların yapısına girmemişlerdir ve herhalde bu yapıdan daha gençtirler. Bu lav ve tüfler, hiç 

şüphesiz Ege Denizi’nin çökmesiyle ilgili yeni erüpsiyon sikline aittirler. 

A.5.2.Tektonik ve Paleocoğrafya 

Muğla yöresi,III.Zaman ve IV.Zamanda yoğun tektonik hareketlerle alçalma ve 

yükselmelere uğradığından, yer yer ilk zaman ve I. Zaman oluşumları açığa çıkmıştır. 

Yörenin çok engebeli oluşunda da bu gelişmenin payı büyüktür. 

Alp kıvrımlaşması sırasında, Toroslar ve Batı Anadolu Dağları oluşurken, il alanında 

yoğun tektonik hareketler yaşanmış, çok sayıda çöküntü alanı ortaya çıkmıştır. Böylece, 

bölgede çok sayıda neojen gölü oluşmuştur. Sonradan bu göllerin bir bölümü kurumuş ya da 

denize boşalmıştır. Bu nedenle, il topraklarındaki çöküntü alanları ile vadilerin bazı 

bölümlerinde III.Zaman yaşlı göl tortullarına rastlanmaktadır. 

Neojen göllerinin denize boşalmasıyla ortaya çıkan alanlar, kıyıya yakın kesimlerde 

daha yoğun olmak üzere, IV.Zaman alüvyonları ile dolmuştur. 

III. ve IV. zamanlarda sık sık aktif hale gelen Muğla yöresi,faylar üzerindedir. 

Fethiye’nin doğusu, Ula-Köyceğiz-Marmaris arası, Milas’ın doğusu ve Yatağan’ın doğu ve 

batısı depremlerin çok olduğu tektonik çukurlar ve kırıklar dizisi üzerinde kalır. 

Muğla-Bodrum çizgisinin doğusunda ve güneyinde kalan bölgenin büyük bölümü 

şiddetli sarsıntılar görülen I.derece deprem kuşağı içine girmektedir. Đlde sarsıntıların zararsız 

geçtiği tehlikesiz bölgeler, Milas ve Merkez Đlçe’nin batısında ve kuzeyinde kalan 

kesimlerdir. 

32

JEOLOJĐK HARĐTA 

HARĐTA 2. 

KAYNAKLAR 

—Đl Köy Hizmetleri Müdürlüğü 

—Đl Turizm ve Kültür Müdürlüğü 

33

B.DOĞAL KAYNAKLAR 

B.1.Enerji Kaynakları 

B.1.1.Güneş 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 

Yükseklik :646 m. 

Đstasyonun Çalışma Süresi :2006–2006 

Rasat Süresi (Yıl) :1 

Tablo B.1 Güneşlenme Süreleri 

AYLAR Günlük Ortalama Güneşlenme Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti 

Süresi (saat,dakika) 

(cal/cm 2 .dak.) 

Ocak 02:37 151.92 

Şubat 04:39 252.08 

Mart 05:55 354.99 

Nisan 06:12 390.83 

Mayıs 08:00 466.52 

Haziran 09:12 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Temmuz 10:13 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Ağustos 10:16 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Eylül 09:33 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Ekim 07:30 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Kasım 06:18 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Aralık 02:58 Aktinograf ölçümleri yapılmamaktadır. 

Yıllık 06:57 - 

TABLO B.2. Aylık En Yüksek Güneşlenme Şiddetleri (cal/cm 2 .dak.) ise; 

AYLAR 

En Yüksek Güneşlenme Şiddeti (cal/cm.dak.) 

Ocak 1.00 

Şubat 1.19 

Mart 1.41 

Nisan 1.45 

Mayıs 1.64 

Yıllık 1.64 

B.1.2.Su Gücü 

Đlimiz su kaynakları ve hidroelektrik enerji potansiyeli aşağıdaki gibidir. 

Đlimiz yüzölçümü 12.504.km², Đl Merkezi rakamı ise 625 m.dir.Yıllık ortalama yağış 

miktarı 950 mm.,ortalama akış verimi 13.63 (1/sn)km²,ortalama akış/yağış oranı ise 0.42’dir. 

34

Đlimiz Su Kaynakları Potansiyeli: 

Yer üstü suyu (Đl Çıkışı toplam ort.Akım) 

Yeraltı suyu (Đldeki toplam Emniyetli Rezerv) 

Toplam Su Potansiyeli 

Toplam Su Yüzeyi 

;6.500 hm³/yıl 

; 412 hm³/yıl 

;6.812 hm³/yıl 

;10.403 ha. 

SULAMA TESĐSLERĐ 

1994 

1.266 

528 

1999 

1971 

1997 

1.750 

2000 

1.108 

1971 

3.109 

1967 

2.130 

32 

1998 

144 

1997 

133 

1998 

13.312 

Eşen P3 

Đstasyonu 

Eşen 2 

Đstasyonu 

Eşen P1 

Đstasyonu 

Paşalı 

Reg.I 

Paşalı Reg. 

II 

Karaçay 

Pompa 

Đstasyonu 

Paşalı Reg. 

III 

Ören 

Regülatörü 

Kazan 

Göleti 

Mumcular 

Barajı 

Đşletmeye Açılış Tarihi 

Sulama Sahası 

ENERJĐ 

TABLO B.3.Sulama Tesislerinin Gücü 

PROJELERĐN DURUMU KURULU GÜÇ (MW) YILLIK ORTALAMA ENERJĐ 

ÜRETĐMĐ (Gwh/Yıl) 

Etüd Programında Olan 

veya Đleri Yıllarda Ele 

0,00 %0,00 0,0 %0,0 

Alınacak Olan 

Ön Đnceleme Master Planı 

Tamamlanan 

0,00 %0,00 0,00 %0,00 

A-Planlaması Tamamlanan 

Aşağı Dalaman Projesi 

Sami SOYDAN HES 

210,00 %44,21 771,00 %44,95 

Narlı HES 

Kesin Projesi Tamamlanan 0,00 %0,00 0,00 %0,00 

A-Đnşa Halinde Olan 

Yukarı-Eşen Enerji Projesi 

Eşen I HES 

Eşen II HES 

B-A.Dalaman Havzası 

241,96 %50,93 818,20 %47,70 

Enerji Projesi Bereket 

C-Aşağı Dalaman Projesi 

Ak Köprü HES 

A-Đşletmede Olan 

23,03 

126,10 

4,86 

Bağcı HES 

7,35 

35

B-Eşen-Konak-Fethiye II 

Merhale Projesi: 

Fethiye HES 

C-Aşağı Dalaman Havzası 

Enerji Projesi: 

Bereket (4) HES 6,24 33,20 

Đl Hidroelektrik Enerji Top. 475,04 %100,00 1715,30 %100,00 

Đşletmede Olan Termik 

Santraller 

1050,00 5027,00 

ĐL ENERJĐ TOPLAMI 1525,04 6724,30 

B.1.3.Kömür 

Đlimizde 2003 yılına ait linyit yataklarının dağılımı aşağıdaki gibidir. 

TABLO B.4. Linyit Yatakları 

SAHA ADI 

AÇIK OCAK 

ĐŞLETME 

(GÖRÜNÜR 

REZERV) 

HAZIR 

KÖMÜR 

YERALTI 

ĐŞLETMESĐ 

TOPLAM 

Yatağan (Eskihisar) 43.435.000 874.000 - 44.309.000 

Yatağan (Tınaz) 30.893.000 173.000 - 31.066.000 

Tınaz (Bağyaka) 8.069.000 - - 8.069.000 

Yatağan (Bayır) 26.431.000 - - 26.431.000 

Yatağan (Turgut) 6.165.000 - - 6.165.000 

Yatağan (Taşkesiği) 51.843.000 - - 51.843.000 

Milas (Sekköy) 14.235.000 - 13.178.000 27.413.000 

Milas (Đkizköy) 36.590.000 - 37.623.000 74.213.000 

Milas (Alatepe) 1.278.000 - 12.181.000 13.459.000 

Milas (Karacahisar) 85.770.000 - - 85.770.000 

Milas (Hüsamlar) 82.492.000 - - 82.492.000 

Milas (Çakıralan) - - - - 

TOPLAM 387.201.000 1.047.000 62.982.000 506.230.000 

B.1.4.Doğalgaz 

B.1.5.Rüzgar 

Đlimiz sınırları içerisinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. 

Tablolar halinde açıklanmıştır. 

36

TABLO B.5. En Hızlı Esen Rüzgarlar 

En Hızlı Esen Rüzgarın Yönü 

En Hızlı Esen Rüzgarın Hızı (m/s) 

SSE 16.1 

SSW 19.6 

N 16.8 

NNE 13.9 

NNE 10.1 

NW 12.7 

NNW 12.1 

NE 10.4 

NW 12.9 

NW 12.2 

NW 13.0 

WNW 18.1 

SSW 19.6 

TABLO B.6. Rüzgarların Esiş Hızları 

Sa:07’deki 

Ort.Rüz.Hız 

(m/s) 

Sa:14’deki 

Ort.Rüz.Hız. 

(m/s) 

Sa:21’deki 

Ort.Rüz.Hızı 

(m/s) 


(m/s) 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

1.5 2.0 1.5 1.4 1.0 2.1 2.5 2.0 1.8 1.3 1.0 1.2 1.6 

2.2 2.9 2.9 2.7 2.8 2.6 2.9 2.6 2.9 2.7 1.9 2.1 2.6 

1.2 2.1 1.8 1.5 0.9 1.1 1.9 1.4 1.5 1.3 1.1 1.5 1.4 

1.6 2.3 2.1 1.9 1.6 1.9 2.4 2 2.1 1.8 1.3 1.6 1.9 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

Đlimizde rüzgar enerjisinden faydalanmak için Datça Đlçesi’nde Dores A.Ş. tarafından 

Rüzgar Enerji Santrali kurulması planlanmaktadır. Söz konusu projenin, ÇED Yönetmeliği 

hükümleri gereğince süreç tamamlanmış olup, arazi hazırlığı aşamasındadır. 

37

B.1.6.Biyomas (Biyogaz,Odun,Tezek) 

B.1.7.Petrol 

Đlimiz sınırları içerisinde petrol rezervi bulunmamaktadır. 

B.1.8.Jeotermal Sahalar 

Đlimiz şifalı su kaynakları bakımından zengin sayılabilecek bir bölgede yer almaktadır. 

Muğla il sınırları içerisinde; Asrın Çeşmesi, Sepetçiler Đçmesi, Kayırlı Maden Suyu 

Bozüyük Ilıcası, Kalenya Đçmesi, Gebeler Ilıcası yer almaktadır. 

B.2.Flora ve Fauna 

B.2.1.Ormanlar 

Türlerine Göre Normal Koru Miktarı: 

Pinus brutia (Kızılçam) 404.405,9 ha. 

Pinus nigra (Karaçam) 41.910,0 ha. 

Pinus pinea (Fıstık Çamı) 4.220,0 ha. 

Pinus halepensis (Halep Çamı) 573,5 ha. 

Pinus maritima (Sahil Çamı) 244,0 ha. 

Cedrus libani (Sedir) 2.753,5 ha. 

Juniperus (Ardıç) 6.073,5 ha. 

Cupresus sempervirens (Servi) 

60,0 ha. 

ĐBRELĐ TOPLAM 

460.240,4 ha. 

Rabinia pseuduacacia (Akasya) 

539,5 ha. 

Platanus orentalis-occidentalis (Çınar) 

0,0 ha. 

Castanie sativo (Kestane) 0,0 ha. 

Alnus glutinosa (Kızılağaç) 10,9 ha. 

Quercus (Meşe) 2,5 ha. 

Eucalyptus (Okaliptus) 1.166,4 ha. 

Luquidanber orientalis (Sığla) 

1.164,8 ha. 

Diğer Yapraklılar 

664,5 ha. 

YAPRAKLI TOPLAMI 

3.548,6 ha. 

Đbreliler Arası Karışık 

Yapraklılar Arası Karışık 

Đbreli Yapraklı 

KARIŞIK TOPLAMI 

KORU TOPLAMI 

26.678,5 ha. 

643,5 ha. 

1.697,1 ha. 

29.019,1 ha. 

492.808,1 ha. 

38

Türlerine Göre Bozuk Koru Miktarı: 






Cedrus libani (Sedir) 379,0 ha. 



0,0 ha. 

BOZUK ĐBRELĐ TOPLAMI 

154.928,1 ha. 


166,0 ha. 


332,0 ha. 



Quercus (Meşe) 11.155,5 ha. 

Eucalyptus (Okaliptus) 295,0 ha. 

Lıquidanber orientalis (Sığla) 

104,0 ha. 


46.968,5 ha. 

BOZUK YAPRAKLI TOPLAMI 

59.021,0 ha. 


Yapraklı Arası Karışık 

Đbreli Yapraklı Karışık 

BOZUK KARIŞIK TOPLAMI 

BOZUK KORU TOPLAMI 

NORMAL BALTALIK TOPLAMI 

BOZUK BALTALIK TOPLAMI 

AÇIKLIK ALAN 

GENEL TOPLAM 

15.371,5 ha. 

339,0 ha. 

83.378,5 ha. 

99.089,0 ha. 

318.038,1 ha. 

541,0 ha. 

24.232,9 ha. 

395.815,1 ha. 

1.231.608,0 ha. 

Verimliliklerine Göre: 

Verimli Koru Ormanı 

Verimsiz Koru Ormanı 

Verimli Baltalık Ormanı 

Verimsiz Baltalık Ormanı 

TOPLAM 

492.808,1 ha. 

318.038,1 ha. 

541,5 ha. 

24.232,9 ha. 

805.520,6 ha. 

ORMAN VARLIĞININ YARARLARI 

Bölgemiz Ormanlarının 835620,6 hektarı devlet, 426 hektarı ise özel orman alanıdır. 

Özel Orman Alanları Milas, Köyceğiz, Dalaman ve Ula ilçeleri sınırları içerisindedir. Özel 

Orman alanları Akdeniz iklim kuşağında yer almaktadır, Bundan dolayı Türkiye’nin Rize’den 

sonra en çok yağış alan ikinci ilidir. Yağışların fazla olmasından ve sellerin oluşturduğu 

toprak erozyonu açısından ormanlarımızın önemi büyüktür. 

39

Đlimiz Turizm merkezlerinin odak noktası sayıldığından denizle’ de iç içe olmasından 

dolayı yaz Turizmi kamping, doğa sporları, av hayvanları koruma alanları ve diğer yönleriyle 

de önem arz etmektedir. 

Ekonomik açıdan ise ilimiz Dalaman ilçesinde bulunan MOPAK Kâğıt fabrikasının 

büyük ölçüde hammaddesini temin etmektedir. 

Ayrıca maden ocaklarının ihtiyacı olan maden direklerini ve ağaç işleri endüstrisinin 

ihtiyacı olan keresteyi de karşılamaktadır. 

B.2.2.Çayır ve Mera 

Đlimiz sınırları içerisindeki çayır ve mera’lar toplam 34,349 ha’lık alanı kaplar. 

Bunların en büyük bölümü Merkez Đlçe, Fethiye, Yatağan ve Milas Đlçeleri’nin sınırları 

içerisinde bulunmaktadır. 

Çayır ve meraların kullanım amaçları ve yararları; Çayır ve meralarımız köy 

hayvancığımızın temel yan kaynağını teşkil etmektedir. Ayrıca erozyon kontrolü, toprak ve su 

muhafazası,toprak verimliliğinin artırılması,doğanın korunması ve doğal dengenin kurulması 

gibi pek çok bakımdan faydalıdır.Geniş ve klasik anlamda;çayırlar biçilerek,meralar ise 

otlatılarak değerlendirilen doğal ve yeşil alanları ifade etmektedir. 

40

B.2.3.Sulak Alanlar 

Bafa Gölü: 

HARĐTA 4. Bafa Gölü 

Bafa Gölü A Sınıfı Sulak Alandır. Göl 08.07.1994 tarihinde Tabiat Parkı ilan edilerek 

koruma altına alınmıştır. 37 o 29 ’ Kuzey 27 o 28 ’ doğu koordinatlarında yer almaktadır. Eskiden 

Ege Denizi’nin bir körfezi olan Latmos Körfezi’nin, Menderes Nehri’nin taşıdığı alüvyonlarla 

kaplanması ve yaklaşık 300 km 2 ’lik körfezin dolması sonucunda bugünkü Bafa Gölü 

meydana gelmiştir. Đdari olarak Muğla ve Aydın il sınırları içerisinde yer almaktadır. Göl 

alanı, ortalama su seviyesinde (2.kotunda) 6.708 hektar olup, göl su seviyesi ve alanı 

mevsimlere ve yıllara göre değişiklik göstermektedir. 1962–1990 rasat periyodunda; en 

yüksek seviye 1984 yılında 5.39 metre olarak, en düşük seviye ise 1990 tarihinde 0.15 metre 

olarak tespit edilmiştir. Bu seviye kuzeydeki Serçin Gölü tamamen kurumuştur. Gölün 

beslenmesi, göl alanına düşen yağışlar, mevsimlik akarsular, kıyılardan çıkan pınarlar, dip 

kaynaklar ve Menderes Nehri ile olan bağlantı kanalıyla olmaktadır. Kuzeyde ortalama 

derinliği 2 metre civarında olan gölün, orta kesimleri 21 metreye ulaşmaktadır. Göl üzerinde 

antik kalıntıların bulunduğu 4 ada vardır. Ekolojik yönden bol gıdalı özellik arz eden gölün, 

güneybatı kesimlerinde saz toplulukları, kuzeybatı uzunda sazlarla birlikte ılgın, söğüt ve 

kındıra toplulukları bulunmaktadır. Menderes Nehri ile göl arasında taşkın önleme seddesi 

yapılmadan önce 300 tonun üzerinde olan balık üretimi, su seviyesinin düşmesi, sazlıkların 

41

kurması ve ekolojik dengenin bozulması sonucu önemli ölçüde azalmıştır. Göl de sazan, 

yayın, sarıbalık, kızılkanat ve kefal bulunmaktadır. Kuş varlığı yönünden son derece zengin 

olan gölde, pek çok kuş türünün yanı sıra, nesli tehlikede olan türlerden cüce karabatak ve 

deniz kartalı kuluçkaya yatmakta ve kış mevsiminde de yüz binlerce ördek ve su kuşu 

tarafından beslenme ve barınma yeri olarak kullanılmaktadır. 

Köyceğiz Gölü: B Sınıfı sulak alandır. 8.000 ha’lık yüzölçümüne sahiptir. Göl; kanal, 

bataklık, sazlık, kumul ve subasar sığla ormanı gibi değişik ekosistemlerden oluşmuştur. Hafif 

tuzlu bir göldür. Başta Namnam Deresi olmak üzere çok sayıda dere, kaynak ve drenaj 

kanallarının taşıdığı sularla beslenir. Dalyanın en önemli özelliği nesli tehlike altındaki adı 

deniz kaplumbağalarının yumurtlama alanı olan kumsaldır. Yine tehlike altında olan yumuşak 

kabuklu Nil kaplumbağası, kumsalın göl tarafında yumurtlar. Alan, aralarında karabatak, 

küçük karabatak, Macar Ördeği ve Sakar Meke’nin de bulunduğu büyük sayıda kışlayan su 

kuşuna ev sahipliği yapmaktadır. Alan, 1988’de ilan edilen ve 1990 yılında sınırları 

genişletilen Köyceğiz Gölü Özel Çevre Koruma Gölgesi içerisinde yer almaktadır. Göl ve 

delta geniş tarım toprakları ve tepelerle çevrilidir. Pamuk, susam, mısır, turunçgiller ve 

buğday bölgede yetiştirilen başlıca tarım ürünleridir. Daha yükse noktalarda zeytinlikler 

bulunmaktadır. Seracılık gün geçtikçe artmaktadır. Balıkçılık, sulak alandaki en önemli geçim 

kaynağıdır. Köyceğiz Gölü’nü denize bağlayan 12 km uzunluğunda ve 1.53 m. derinliğindeki 

kanal üzerinde çok sayıda dalyan bulunur. Bölgede pek çok balık türü yaşamaktadır. 

Diğer sulak alanlarımız; 

ADI 

Namnam Çayı 

Alagöl 

Sülüngür Gölü 

Dalaman Çayı 

Koca Göl 

Baldırnaz Gölü 

Kargın Gölü 

Kükürtlü Göl 

Akköprü Barajı 

Bereket Barajı 

Bodrum Karaova Barajı 

Milas Geyik Barajı 

Sarıçay 

Hacat Gölü 

Denizcik Gölü 

Bayır Kazan Göleti 

Dipsiz Çay 

Kargıcık Çayı 

Eşen Çayı 

Akgöl (Karaot) 

Aksazlar 

Akarca Dere Göleti 

MEVKĐSĐ 

Köyceğiz Đlçesi 


Ortaca Đlçesi 

Dalaman Đlçesi 







Bodrum Đlçesi 

Milas Đlçesi 




Yatağan Đlçesi 


Fethiye Đlçesi 




Ula Đlçesi 

42

B.2.4.Endemik Bitkiler 

Bupleurum anatolicum Microsciadum minutum Aristolochia poluninii 

Alkanna macrosiphon Campanula hagielia Ampanula podocarpa 

Arenaria pamphylica subsp Arenaria turcica var. Trigonella lycica 

Ouercus eucheri 

Hypericum avicularifolium Hypericum depilatum subs. 

Hypericum bourgoer var. Gladiolus anatolius Ornithogalum algigenum 

B.2.5.Fauna ve Endemik Hayvanlar 

Accipiter nisus 

Aegolius faunereus 

Alcedo atthis 

Alectrois graeca 

Anas plattyrhynchos 

Anser albifrons 

Anthus prtensis 

Anthus trivialis 

Aquila rapax 

Ardea cinerea 

Asio otus 

Bubo bubo 

Buteo buteo 

Canis aureus 

Canis lupus 

Capra aegagrus 

Caprimulus europaeus 

Carduelis carduelis 

Caretta caretta 

Chriptera 

Ciconia ciconia 

Cinclus cinclus 

Columba livia 

Columba oenas 

Columba palunbus 

Corvidae 

Corvus corax 

Corvus corona cornix 

Coturnix coturnix 

Cuculus canorus 

Dendrocopos major 

Dendrocops syriacus 

Dryocopus martius 

Egretta alba 

Erinaceus europaeus 

Falco peregrinus 

Falco tinnunculus 

Felis silvestris 

Fulica atra 

Gallinula chloropus 

Şahin 

Paçalı Baykuş 

Yalıçapkını 

Çil 

Bıldırcın 

Yeşilbaş 

Çayır Đncir Kuşu 

Ağaç Đncir Kuşu 

Akbaba 

Beyaz Balıkçıl 

Kulaklı Orman Baykuşu 

Puhu 

Arı Şahini 

Yaban Domuzu 

Kurt Çakal 

Karakulak 

Çobanaldatan 

Saka 

Deniz Kaplumbağası 

Tepeli Karabatak 

Küçük Atmaca 

Su Kuşu 

Tahtalı 

Güökçe (mavi) Güvercin 

Üveyik 

Saksağan 

Leş Kargası 

Kınalı Keklik 

Guguk 

Ağaçkakan 

Suriye Ağaçkakanı 

Kara Ağaçkakan 

Leylek 

Oklu Kirpi 

Kerkenez 

Ayı 

Sakarmeke 

Saz Tavuğu 

43

Hirundo rustica 

Hystrix cristata 

Larus melannocephalus 

Lepus europeus 

Lutra lutra 

Lynx caracal 

Martes fonina 

Martes martes 

Meles meles 

Merops apiaster 

Monachus monachus 

Mustela nivalis 

Neophron percnopterus 

Oriolus oriolus 

Panurus biarmicus 

Parus ater 

Passer domesticus 

Passer hispaniolensis 

Passer montanus 

Perdix perdix 

Pernis apivorus 

Phalacrocorax aricstotelis 

Phalacrocorax carbo 

Phalacrocorax pygmeus 

Phylloscospus nitudus 

Pica pica 

Picus canus 

Picus viridis 

Prinia gracilis 

Rallus aquaticus 

Saxicola torquata 

Sciurus vulgaris 

Streptopelia decaocto 

Streptopelia turtur 

Sturnus vulgaris 

Sus scrofa 

Turdus merula 

Turdus pilaris 

Tyto alba 

Upupa epops 

Ursus arctus 

Vanellus vanellus 

Vulpes vulpes 

ENDEMĐK HAYVANLAR 


Chelonra mydas 


Rupicapra rupicapra 

Tryonyx triungus 

Vipera lebentina 

Kırlangıç 

Yarasa 

Akdeniz Martısı 

Tavşan Sakarca 

Gelincik 

Yaban Kedisi 

Ağaç Sansarı 

Porsuk 

Sincap 

Arı Kuşu 

Akdeniz Foku 

Kaya Sansarı 

Doğan 

Sarı Asma 

Bıyıklı Baştankara 

Çam Baştankarası 

Serçe 

Söğüt Serçesi 

Dağ Serçesi 

Kızkuyu 

Yırtıcı Kartal 

Karabatak 

Cüce Karabatak 

Gri Balıkçıl 

Yeşil Bülbül 

Kara Karga 

Gri Ağaçkakan 

Yeşil Ağaçkakan 

Dik Kuyruklu Ardıç Kuşu 

Su Tavuğu 

Taş Kuşu 

Kirpi 

Kumru 

Karatavuk 

Sığırcık 

Kargagiller 

Dağ Keçisi 

Ardıç Kuş 

Peçeli Baykuş 

Çavuşkuşu-Đbibik 

Tilki 

Kaya Güvercini 

Su Samuru 


Kamplumbağa 

Akdeniz Foku 

Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi 

Nil Kaplumbağası 

Engerek Yılanı 

44

B.2.6.Milli Parklar,Tabiat Parkları,Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları 

Saklıkent Milli Parkı : 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Fethiye 

Alanı :12.390 hektar 

Milli parkın ana kaynak değerini ve özelliğini Eşen Çayı’nın bir kolu olan Karaçay 

Deresi üzerindeki 1.000–1.100 metre yüksekliğindeki oldukça dik vadi ve yamaçlara sahip 

Saklıkent Kanyonu oluşturmaktadır. 

Milli park alanında orman formasyonu Kızılçam (Pinus brutia), Karaçam (Pinus 

nigre), Sedir’den (Cedrus libani) meydana gelmektedir. Bunlar sahadaki jeomorfolojik 

basamakların bulunduğu yüksekliğe göre sırayla maki, Kızılçam, Karaçam ve Sedir şeklinde 

sıralanmaktadır. Saklıkent kanyonu 18 km. uzunluğunda 200 metre derinliğinde vahşi ve dik 

yapısıyla görülmeye değer bir yerdir. Kanyonun girişindeki suyun debisi 14–17 m 3 /sn’dir. 

Milli park Muğla Đli Fethiye Đlçesi ile Antalya Đli Kaş Đlçesi sınırları içerisinde yer 

almaktadır. Muğla Đl sınırları içerisinde 4.169 hektarlık saha mevcuttur. 

Ulaşım; Saklıkent’e güneyden Kaş-Kalkan-Yeşilova yol ayrımından Palamut Köyü 

yolu ile kuzeyden ise Fethiye-Kemer yolu ile ulaşılmaktadır. 

Marmaris Milli Parkı: 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Marmaris 


Marmaris Milli Parkı 1996 yılında 33.350 hektar sahada ilan edilmiştir. Milli parkın 

master planı hazırlanmış olup onay aşamasındadır. Sahanın jeolojik yapısı peridodit ile kireç 

taşları ile alüvyon ve yamaç molozlarından oluşmuştur. 

Milli parkın orman formasyonu maki topluluğu ve Kızılçam (Pinus brutia) ağaçları 

oluşturulmaktadır. Bununla birlikte endemik bir tür olan Sığla Ağacı (Luquidambar orientalis) 

sahasının taban suyu yüksek düz arazilerde ve dere yataklarında yayılış gösterir. Vadi 

içerisinde ise Kızılçam, Meşe, Çınar ve Kızılağaç farklı, karışık ve etkileyici peyzaj değerleri 

sunar. Milli Park Yaban Hayatı bakımından da oldukça zengindir. 

Milli Park sahasında antik Physkos Şehri (Marmaris), Amos (Hisarönü) Şehri yer 

almaktadır. Antik çağda bu bölge Karia Bölgesi olarak tanınmaktadır. Marmaris Milli Parkı 

bakir kıyıları, bitki ve hayvan topluluğu açısından zenginliği ile başta cennet adası ve diğer 

adalar görülmeye değerdir. 

Ulaşım, Milli park Muğla iline 60 km. uzaklıkta olup E 550 ve E 400 devlet karayolu 

ile ulaşılmaktadır. Ayrıca deniz yoluyla da ulaşım imkanına sahiptir. 

45

Tabiat Parkları 

Ölüdeniz-Kıdrak Tabiat Parkı: 

Đli :Muğla 


Alanı :950 hektar. 

Fethiye’ye 12 km. uzaklıkta Babadağ’ın eteklerinde önceleri orman içi dinlenme yeri 

olarak tesis edilmişken 1983 yılında Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir.Kıdırak’ta, 

Ölüdeniz’de geniş kumsallara ve temiz bir denize sahiptir. 

Ağaç türlerinden; Mersin, Menengiç, Kızılçam, Fıstık Çamı ve Kıbrıs Akasyası vardır. 

Kumburnu ve Ölüdeniz lagünü görülmeye değerdir. Her türlü deniz sporları yanında 2.000 

metre yüksekliğindeki Babadağ zirvesinde yamaç paraşütçülüğü (Paragliding) imkanı 

bulunmaktadır. Ölüdeniz bu heyecan verici spor için dünyanın en uygun parkurudur. Bu 

atlayış için Babadağ zirvesine Jeep’le tırmanırken Kızılçam, Sedir ve Ardıç ağaçlarının belirli 

yüksekliklerde size eşlik ettiklerini göreceksiniz. Yat girişinin yasak olduğu Ölüdeniz lagünü 

Kaptan Cousteau tarafından incelenmiş ve buranın tek hücreli mikroorgnizmalardan deniz 

kaplumbağalarına kadar birçok canlıyı barındıran doğal bir akvaryum olduğu belirtilmiştir. 

Sahanın batısında Aya Nikola (Gemiler) Adası da mutlaka görülmesi gereken Noel Baba 

(Saint Nicholas) bu adada yaşamış ve ölmüştür. 

Ulaşım; Fethiye’den minibüslerle her zaman ulaşılır. 

Tabiat Anıtı 

ANIT AĞACIN TÜRÜ 

1.Çınar 

2.Çınar 

3.Çınar 

4.Çınar 

5.Çınar 

6.Çınar 

7.Çınar 

8.Çınar 

9.Pinar 

10.Çınar 

11.Çınar 

12.Çınar 

13.Palmiye Ağacı 

14.Ardıç 

15.Okaliptüs 

16.Harnup (Keçi Boynuzu) 

17.Sakız Ağacı 

18.Dut Ağacı 


20.Çınar 

YERĐ 

Yağcılar Hanı girişi-Muğla 

Şemsiana Çeşmesi yanı-Muğla 



Saburhane Camiiyanı-Muğla 

Saburhane Meydanı-Muğla 

Arasta içi-Muğla 

Yeşilyurt-Muğla 

Çiftlik Köyü-Bodrum 

Peksimet Köyü-Bodrum 

Yalıkavak Çeşme yanı-Bodrum 

Kavak Meydanı-Reşadiye-Datça 

Datya Mahallesi-Datça 







Paspatur Mevkii-Fethiye 

46

21.Çınar 

22.Çınar 

23.Çınar 

24.Çınar 

25.Çınar 

26.Çınar 

27.Çınar 

28.Palamut 

29.Çınar 

30.Ardıç 

31.Menengiç 

32.Pinar 

33.Menengiç 

34.Pinar 

35.Çınar 

36.Çınar 

37.Palamut 

38.Palamut 

39.Çınar 

40.Çınar 

41.Çınar 

42.Çınar 

43.Karaağaç 

44.Çınar 

45.Andız 

46.Andız 

47.Andız 

48.Çınar 

49.Karaçam 

50.Çınar 

51.Çınar 

52.Çınar 

53.Pinar 

54.Pinar 

55.Çınar 

56.Çınar 

57.Çınar 

58.Çınar (12 Adet) 


60.Çınar 

61.Çınar 

62.Çınar 

63.Kara Kavak 

64.Çınar 

65.Pinar 

66.Çınar 

67.Meşe Ağacı 

68.Çınar 

69.Çınar 

70.Çınar 

Yaka Köyü-Fethiye 


Hisarönü Köyü-Fethiye 

Kaya Köy-Fethiye 

Keçiler Köyü-Fethiye 

Seki-Yenice Mahallesi-Fethiye 

Temel Köyü-Fethiye 


Kaya Köyü-Fethiye 



Ovacık-Fethiye 





Ölüdeniz-Fethiye 



Fethiye-Antalya karayolu 

Kabaağaç-Ağla-Fethiye 

Kabaağaç-Fethiye 

Kumluova Köyü-Fethiye 

Saklıkent Köyü-Fethiye 

Döğer Köyü-Fethiye 



Arsa Köyü-Fethiye 


Bağlı Ağaç Köyü-Fethiye 











Kınık Köyü-Fethiye 

Bekçiler Köyü-Fethiye 

Çaltılar Köyü-Fethiye 

Günlükbaşı-Fethiye 

Karadere Köyü-Fethiye 

Ağla Köyü-Köyceğiz 

Selimiye Köyü-Marmaris 

Bayır Köyü-Marmaris 



47

71.Meşe 

72.Meşe 

73.Çınar 

74.Palmiye 

75.Palmiye 

76.Palmiye 

77.Palmiye 

78.Palmiye 

79.Palmiye 

80.Okaliptüs 

81.Sığla Ağaç Topluluğu 


Bozalan Köyü-Milas 



Güllük-Milas 






Akçapınar-Ula 

Okçular Köyü-Ortaca 

Yerbeleni-Ortaca 

Tabiatı Koruma Alanları 

Sırtlandağ Halep Çamı Tabiatı Koruma Alanı: 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Milas 

Alanı :760 hektar 

Ülkemizde az rastlanan bir tür olan Halep Çamı (Pinus helepensis) Türkiye’deki iki 

tabii yayılış alanlarından birini teşkil eden nadir bir ekosistemi oluşturmaktadır. Bölge zengin 

bir yaban hayatı potansiyeline sahip olup tehlikeye maruzdur. 

Tabiatı koruma alanı içerisinde Halep Çamı başta olmak üzere Kızılçam (Pinus 

brutia), Sakız Ağacı (Piztacia lamtiscus), Pırnal Meşesi (Quescus ilex), Yabani Zeytin (Olea 

oleaster), Akçameşe (Philyea media), Defne (Laurus nobilis), Laden (Cistus sp.), Dağ Çileği 

(Arbutus endrachnea), Ardıç (Juniperus nana) ağaçları ve yaban hayvanlardan tilki, çakal, 

yaban domuzu, tavşan, kirpi, keklik, benekli su tavuğu, karatavuk bulunmaktadır. 

Ulaşım; Tabiat koruma alanı Milas’a 13 km., Bodrum’a 25 km., Muğla’ya 81 km 

uzaklıktadır. 

B.3.Toprak 

Muğla ilinde büyük toprak gruplarına göre toprak dağılımı: 

KIRMIZI AKDENĐZ TOPRAKLARI 

Büyük Menderes ve Batı Akdeniz havzalarına giren il alanında dağların yüksek 

kesimleriyle havza tabanları arasında geniş yer kaplar.Bu topraklar,bir yandan kırmızı 

kahverengi Akdeniz topraklarıyla,bir yandan da havza tabanlarına doğru alüvyal ve kalüvyal 

topraklarla geçişli olarak yayılır. Dalgalı ve eğimli alanlardan oluşmuştur. Toprak genellikle 

sığ ya da çok sığdır. Çoğunlukla tam bir tabakalaşma yoktur. 

Kırmızı Akdeniz Topraklarının büyük bölümü ormanlık ve fundalıktır.Havza 

tabanlarına yakın kesimlerde bazı alanlar ise ya mer’a ve bağ-bahçe kullanımı altında ya da 

kuru ve sulu tarıma ayrılmıştır. 

48

KAHVERENGĐ ORMAN TOPRAKLARI 

Đlin dağlık kesimleri yer yer kestane rengi topraklarla ve kahverengi orman toprakları 

ile kaplıdır. Ana madde kireçli marn ve kalkerlidir. Bunlar yarı olgun topraklardır. 

Yayılım alanlarında eğim yüksektir. Bu toprakların doğal bitki örtüsü orman, ağaç ve 

ağaççıklardan oluşmaktadır. 

ALLÜVĐYAL ve KOLLĐVĐYAL TOPRAKLAR 

Alanca çok büyük önem taşımakla birlikte il tarımı açısından önemi büyük olan 

toprak grubu allüviyal topraklardır. 

Vadi tabanları,ovalar ve iç kesimlerdeki çöküntü düzlükleri allüviyal topraklarla 

kaplıdır.Akarsuların taşıdığı maddelerin yığılmasıyla oluşan bu genç topraklarda taşınma 

yoğunluğuna göre çeşitli tabakalar ortaya çıkmıştır.Bu toprakların özellikleri ırmak 

yataklarından uzaklaştıkça değişmeye başlar.Bu topraklarda hemen hemen tüm tarım ürünleri 

yetiştirilebilir. 

Đlde allüviyal toprakları çevreleyen az eğimli alanlar, kolliviyal topraklarla 

kaplıdır.Bunlar yüzey sularının yakın yerlerden taşıdığı maddelerin,eğim azaldığı için 

kesimlerde birikmesiyle oluşmuştur.Bu toprak grubunda allüviyal toprak grubunda olduğu 

gibi hemen hemen tüm tarım ürünleri yetiştirilir. 

Allüviyal ve kolliviyal topraklarla kaplı yörelere komşu kesimlerde, yer yer kestane 

rengi topraklar oluşmuştur. Marn, yumuşak kalker ve konglomeralar üzerinde oluşan bu olgun 

topraklarda tabaklanma düzeyi yüksektir. 

RENDZĐNA TOPRAKLAR 

Kıyı kuşağında rastlanan bir toprak grubudur. Bunlar ovaların yüksek eğimli 

kesimlere yakın yerlerdeki III.zaman yaşlı, çok kireçli marnlar ve yumuşak kalkerler üzerinde 

oluşmuş yarı olgun topraklardır. Rendzina toprakların yayılım alanında eğim yüksek 

değildir,dalgalı bir yapı vardır. Bu toprakların doğal bitki örtüsü makilerle otsu bitkiler 

oluşturmaktadır. Đlde yetişen tüm maki türlerine bu topraklar üzerinde rastlanabilir. 

Muğla ilinde bu ana toprak grupları dışında, öbür toprak gruplarına da rastlanır. 

Bunların başlıcaları; tuzlu-alkali topraklar, yüksek dağ-çayır toprakları, kalkersiz 

kahverengi topraklar, kalkersiz kahverengi orman toprakları ve kırmızı–kahverengi Akdeniz 

topraklarıdır. 

49

B.4.Su Kaynakları 

B.4.1.Đçmesuyu Kaynakları ve Barajları 

TABLO B.7. Đl Köy Hizmetleri Müdürlüğünden alınan bilgilere göre Đlimizde açılan sondaj 

kuyuları: 

Đlçesi Ünitesi Açıldığı 

Yıl 

Açan/ 

Açtıran 

Kurum 

Derinlik 

(m) 

St.Sv. 

(m) 

Dn.Sv. 

(m) 

Verim 

(Lt/Sn) 

Mevcut 

Durum 

Marmaris Bozburun 88 39 4 24,6 4 Đçilir 

Merkez Yeniköy 88 80 14 59 10 Đçilir 

Marmaris Söğüt-Taşlıca gr. 88 51 4 9 10 Đçilir 

Bodrum Akyarlar 88 48 4,5 28 5 Đçilir 

Marmaris Bayır 89 100 Kuru Kuru 

Merkez Kıran 89 32 Kuru Kuru 

Bodrum Kızılağaç-Çiftlik gr. 89 80 20 46 6 Đçilir 

Milas Danişment 89 48 20 25 5 Đçilir 

Yatağan Akgedik 89 80 33 37 10 Đçilir 

Milas Balcılar-Hasanlar gr. 89 71 33 39 5 Đçilir 

Milas Kuzukaya 89 60 24 25 12 Đçilir 

Milas Hacıahmetler 89 32 11 17 5 Đçilir 

Milas Đçme 89 40 7 17 10 Đçilir 

Milas Çamköy 89 114 32 83 5 Đçilir 

Bodrum Konacık 89 120 Kuru Kuru 

Merkez Dutçuluk Tes. 89 90 Kuru Kuru 

Datça Sındı 90 90 Kuru kuru 

Bodrum Güvercinlik 90 43 Kuru Kuru 

Bodrum Ortakent 90 Muhtarlık 100 Đçilir 

Datça Emecik 90 100 17 69 7 Đçilmez 

Datça Yaka 90 80 Kuru Kuru 

Marmaris Turunç 90 64 Kuru Kuru 

Ula Kızılağaç 90 122 1 80 5 Đçilir 

Bodrum Sazköy gr. 90 80 22 63 10 Đçilir 

Milas Kısırlar 90 76 8 68 1,5 Đçilir 

Marmaris Osmaniye 90 70 2 25 6 Đçilir 

Merkez Đkizce 91 48 Kuru 

Bodrum Güvercinlik 91 43 Kuru 

Bodrum Peksimet 91 Özel Đdare 73 2 29 10 Đçilir 

Milas Çandır 91 Özel Đdare 44 

Milas KHZ Kırcağız Bak.evi 91 67 15 42 3 Đçilir 

Ula KHZ Gökova Bak.evi 91 50 13 15 15 Đçilir 

Merkez Kıran 91 80 Kuru 

Bodrum Çömlekçi 91 80 11 36 8 Đçilir 

Bodrum Dağbelen 91 76 

Bodrum Türkbükü 91 120 

Bodrum Yaka 91 72 

Bodrum Yeniköy 91 116 

50

Dalaman Şerefler 91 Muhtarlık 36 

Marmaris Hisarönü 91 80 1 2 10 


Milas Beçin 91 116 59 68 8 Đçilir 

Milas Kazıklı–1 91 16 Kuru 

Milas Kazıklı–2 91 13 

Milas Kısırlar gr. 91 Muhtarlık 112 

Yatağan Karakuyu 91 80 27 31 12 

Marmaris Karacaköy-Söğüt 91 21 3 4 15 Đçilir 

Bodrum Ağaçlı 91 111 

Merkez Kiraz 91 80 Kuru 

Milas Çiftlik 92 37 Kuru 

Milas Kandak 92 32 4 5 15 Đçilir 

Milas Kayaönü 92 80 Kuru 

Milas Köşk 92 127 Kuru 

Milas Ekizköy 92 100 6 71 2 Đçilir 

Milas Ulaş 92 96 66 85 0,4 Đçilir 

Ula Portakallık 92 50 

Merkez Paşapınarı 92 80 44 46 15 

Bodrum Gündoğan 92 119 4 17 3 Đçilir 

Ula Elmalı 92 60 

Milas Karapınar 92 66 


Köyceğiz Kürkçüler 93 58 8 10 18 Đçilir 

Fethiye Saklıkent–1 93 100 26 35 15 Đçilir 

Fethiye Saklıkent–2 93 50 26 33 15 Đçilir 

Merkez Çakmak 93 86 Kuru 

Merkez Gazeller 93 40 4 5 18 Đçilir 

Merkez Yörükoğlu 93 40 3 5 18 Đçilir 

Dalaman Kapıkargın 93 150 

Fethiye Çatlılar 93 64 Kuru 

Fethiye Sarıyer 93 40 2 31 9 Đçilir 

Datça Yaka 93 Muhtarlık 

Marmaris Bayır 94 150 Kuru 

Milas Etrenli 94 48 17 21 10 Đçilir 

Milas Gökçeler 94 44 15 24 10 Đçilir 

Milas Menteş 94 105 Kuru 


Merkez Ortaköy 94 82 23 27 18 Đçilir 

Milas Kapıkırı 94 32 

Ula Armutçuk 94 93 Kuru 

Dalaman Kapıkargın 94 Muhtarlık 44 5 9 10 Đçilmez 

ve 

boru yrd. 

Ula Kızılağaç 94 Muhtarlık 76 15 18 13 Đçilir 

ve boru 

Bodrum Bahçeyaka 94 Muhtarlık 140 

ve boru 

Merkez Yenice 94 80 4 15 15 Đçilir 

51


Bodrum Đslamevleri–2 95 156 Kuru 

Fethiye Temel–1 95 120 Kuru 

Fethiye Çukurincir-Đzzettin gr. 95 170 Kuru 

Merkez Derinkuyu 95 86 45 47 4 Đçilir 


Bodrum Dereköy 95 60 6 21 15 Đçilir 

Fethiye Doğanlar 95 92 7 57 5 Đçilir,inşaatı 

devam. 

Fethiye Temel–2 96 48 6 8 25 Đçilir 

Fethiye Yayla-Atlıdere- 95 72 1 28 10 Đçilir,inşaat 

Boğalar 

devam. 

Marmaris Osmaniye 96 200 Kuru 

Milas Boğaziçi 96 31 7 9 10 Đçilir 

K.dere Nebiler 96 120 Kuru 

Ula Turgut 95 24 3 11 5 Đçilir 

Ula Ataköy 96 20 9 12 15 Đnşaatı devam 

Ortaca Dereköy 96 50 9 11 25 Đçilir 

Milas Pınarcık 96 44 20 22 6 

Merkez Emlakdere 96 Özel idare 118 60 70 20 Đçilir 

Köprübaşı Kazaklı gr. 96 Özel idare 132 0 56 6 Đçilir 

Bodrum Đslamevleri–1 95 110 Kuru 

Bodrum Yahşi 95 72 14 52 3 Đçilir 

K.dere Kurucaova 96 32 0 12 5 Đçilir 

Milas Dörttepe 96 38 5 8 20 Đçilir 

Milas Kemikler 96 28 Kuru 

Milas Kızılcakuyu 96 52 18 20 6 Đçilir 

Milas Menteş 95 103 24 56 4,8 Đçilir 

Milas Ulaş 95 Đhale 142 81 93 4,5 Đçilir 

Marmaris Orhaniye-Keçibükü 96 Özel idare 32 14 18 6 

Marmaris Bayır 96 Özel idare 140 Kuru 

Datça Yazıköy 97 28 10 22 2 Tortu 

Merkez Akçaova 97 120 40 46 10 Đçilir 

Bodrum Đslamevleri 97 100 8 39 8 Đçilir 

Datça Karaköy 97 106 14 21 5 Đçilir 

Ula Yeşilova 97 50 39 40 15 Đçilir 

Yatağan Bozarmut 97 44 11 14 18 Đçilir 

Datça Yaka–1 97 96 Kuru 

Datça Yaka–2 97 150 Kuru 

Ula Armutçuk 97 66 39 40 15 Đçilir 

Merkez Kıran 97 144 5 40 4 Đçilir 

Milas Akçalı 98 30 10 18 4 Đçilir 

Milas Aslanyakası 98 165 126 4 Đçilir 

Milas Bahçeburun–2 98 48 5 21 15 Đçilir 

Milas Karacaağaç 98 92 Kuru 


Bodrum Yalıkavak-Gökçebel 98 108 Kuru Projesi yok 

Merkez Kafaca 99 72 

Datça Hızırşah 99 40 25 35 2,5 Đçilir 

52

Milas Çamova-Bağcılar Mh. 99 92 0,2 Kuru 

Ortaca Karadonlar 99 88 3 5 20 Đçilir, inşaatı 

devam 

Ortaca Yeşilyurtlar 99 76 0 6 20 

Ula Kıyra-Oyrualanı Mh. 99 28 11 14 15 Đçilir, inşaatı 

devam 

Yatağan Bahçeyaka 99 76 23 24 15 Đçilir 

Milas Narhisar 99 28 6 17 5 Tortulu 

Ula Çörüş 99 25 4 13 10 Đçilir 

Merkez Çiftlik 99 140 8 97 0,3 Program 

ödeneği var. 

Merkez Đkizce 99 120 8 85 5 Đçilir 

Yatağan Kavak 2000 Özel idare 108 46 87 6 Đçilir 

Yatağan Çakırlar 2000 Özel idare 100 48 80 4 

Bodrum Bahçeyaka 2000 Özel idare 128 35 41 5 Đçilir 

Bodrum Dağbelen 2000 Özel idare 170 Tortulu, proje 

yapılacak 

Marmaris Yeşilbelde 2000 Özel idare 36 1,5 29 3 Ödeneği yok 

Milas Kalınağıl 2000 Özel idare 88 14 80 2,5 Yetersiz 

Marmaris Hisarönü- 

2000 Özel idare 64 12 35 7 Đçilir 

Değirmenyanı 

Milas Kıyıkışlacık-kazıklı gr 2000 Özel idare 160 Đçilir 

Milas Çökertme 2000 Özel idare 145 Kuru 

Milas Günlük 2000 Özel idare 60 18 46 3 Projesi yok 

Bodrum Dereköy 2000 Özel idare 114 

Bodrum Çamlık 2000 180 Kuru 

Datça Yaka 2000 200 Kuru 

Milas Hasanlar 2000 72 22 23 18 Đçilir 

Milas B.Dibekderesi 2000 40 6 8 1,5 Đçilir 

Datça Cumalı 2000 32 14 20 8 Đçilir 

Marmaris Çamlıyurt 2000 22 7 9 7 Đçilir 

Milas Günlük 2000 24 Kuru Projesi yok 

Milas Gürçamlar 2000 62 Projesi 

yapılacak 

Milas Kapıkırı 2000 20 Đçilir 

Ortaca Gökbel 2000 60 32 33 15 Đçilir 

Bodrum Mazı 2000 20 7 16 3 

Milas Koru 2000 80 

Milas Epçe 2001 32 10 19 2 Đçilir, 

projesi yok 

Merkez Çiftlik 2001 80 32 40 2 Projesi yok 

Bodrum Dağbelen 2001 100 13 40 6 Projesi yok 

Marmaris KHZ Đçmeler Tes. 2001 52 11 33 2 Projesi yok 

Milas Đkizköy 2001 123 

Milas Kayabükü 2001 100 Kuru 

Yatağan Gökpınar 2001 52 16 17 6 Đçilir,inşaatı 

devam 

Ula Yeşilçam 2001 76 Kuru 

Köyceğiz Sultaniye 2001 36 13 19 3 Projesi yok 

Milas Karahayıt 2001 36 11,5 22 6 Projesi yok 

53

Merkez Kuzluk 2001 Özel idare 115 20 55 4 Đçilir 

Marmaris Taşlıca 2001 Özel idare 158 Susuz 

Datça Emecik 2001 Özel idare 150 Susuz 

Marmaris Söğüt 2001 Özel idare 120 Susuz 

Milas Alatepe 2001 Özel idare 160 Susuz 

Datça Yaka 2001 Özel idare 128 Susuz 

Merkez Kıran-Turnalı 2002 36 1,5 

K.dere Çamlıyurt 2002 162 5 97 3 Prj. yapılacak 

Yatağan Doğanköy 2002 124 27 79 6 Projesi 

yapılacak 

Fethiye Boğziçi-Dodurga gr. 2002 250 susuz 

Milas Eğridere 2002 48 Projesi 

yapılacak 

Milas Gürçamlar 2002 62 14 24 6 Projesi 

yapılacak 

Milas Kafaca 2002 40 

Milas Kayabükü 2002 84 16 63 2 

Ortaca Osmaniye 2002 24 Susuz 

Ula Şirinköy 2002 44 4 18 3 

Marmaris Karacasöğüt 2002 92 18 78 2 

Dalaman Hava Meydan Kom. 2002 100 6 48 15 Projesi 

yapılacak 

Milas Kızılcayıkık 2002 Özel idare 60 12 45 6 Đçilir 

Milas Kısırlar 2002 Özel idare 88 12 53 2,5 Đçilir 

Yatağan Elmacık 2002 Özel idare 94 0 19,5 3 Projesi 

yapılacak 

Fethiye Uzunyurt 2003 48 2 

Marmaris Söğüt 2003 36 Susuz 

Milas Kafaca 2003 40 66 Đçilir 

Bodrum Çölekçi 2003 124 6 Đçilir 

Milas Çamovalı 2003 

Milas Çomakdağ-Kızılağaç 2003 273 Susuz 

Milas Sarıkaya 2003 163 Susuz 

Fethiye Gölbent 2003 40 15 Đçilir 

Fethiye Dodurga 2003 40 1 Đçilir 

Merkez 11.P.Tug.73.P.A.A2P. 2003 36 Susuz 

Milas Menteşe 2003 154 8 Đçilir 

GÖLÜN 

ADI 

TABLO B.8.Muğla Đlindeki Baraj ve Göletler ile Depolama Yapılarının Özellikleri 

Bayır Barajı Muğla- 

Yatağan 

Girme Barajı Muğla- 

Yatağan 

Yatağan Muğla- 

Barajı Yatağan 

YERĐ AMACI AŞAMASI GÖL 

ALANI 

(ha) 

Sulama 

Sulama 

Sulama 

Đnşaat 

halinde 

Yatırım 

prog. 

Planlama 

çalışması 

GÖL 

HACMĐ 

(rezerv) 

(hm 3 ) 

MAX.SU 

DERĐNLĐĞĐ 

(m) 

45 7.12 40,5 

84 12,75 64,7 

- 13,8 - 

54

Hayırlı Muğla- Sulama 

Yatırım 285 43,1 39,5 

Barajı Yatağan 

prog. 

Mumcular Muğla-Milas Sulama+Đçme suyu Đşletmede 131,5 19,4 58 

Barajı 

Akgedik Muğla-Milas Sulama 

Đnşaat 

145 31 100 

Barajı 

halinde 

Akköprü Muğla- Sulama+Enerji+Taşkın Đnşaat 

8,92 384,5 200 

Barajı Köyceğiz Koruma 

halinde 

Kazan Gölet Muğla Sulama Đşletmede 30,7 2,853 28,5 

B.4.2.Yer altı Su Kaynakları 

TABLO B.9.DSĐ 21.Bölge Müdürlüğü Đl Bazında yer altı suyu Envanteri; 

TAHSĐS EDĐLEN REZERV TOPLAM KALAN 

HAVZASI OVASI ĐŞL 

(TOPLAM-hm 3 /yıl) 

TAHSĐS REZERV 

Alt havzası REZER. Đçme Sulama (Toplam) Sanayi (hm 3 /yıl) (hm 3 /yıl) 

(hm 3 /yıl) suyu DSĐ 

Sul+Koop. 

Belgeli 

Sul. 

B.Menderes Yatağan 11 2,63 - 0,73 0,315 3,675 6.995 

7 

7/25 

B.Menderes K.dere - 0,008 - 0,25 - 0,258 - 

7 

Batı Akdeniz Muğla 

30 9,82 - 1,65 - 11,47 17,4 

(8) Merkez 8/7 

“ Ula 8/8 - 1,08 - 0,05 - 1,13 - 

“ Milas 8/2 18 7,6 - 5,98 - 13,58 4,42 

“ Selimiye 38,5 - - - - - - 

Ekinambarı 

8/3 

“ Karaova 

- - - - - - 

8/5 

“ Bodrum 10 5,26 1,8 1,88 - 8,94 1,06 

Yarımadası 

8/4 

“ Datça 8/10 13 3,2 - 1,05 - 4,25 3,59 

“ Marmaris - 4,6 - 0,56 - 5,16 - 

8/9 

“ Köyceğiz - 11,735 - 3,36 - 15,095 - 

8/11 

“ Ortaca 80 - - 0,016 - 0,016 47,139 

Dalaman - 8,54 - 9,21 - 17,75 - 

Çayı 

Havzası 

8/12 

“ Fethiye 20 6,78 - 0,8 - 7,58 12,24 

8/16 

“ Ören 8/6 - - - - 17 17 - 

TOPLAM 220,5** 61,253 1,8 25,536 17,315 105,904 92,844 

55

**Savranköy,Ekinambarı ve Gökova Kaynakları rezervi dahil değildir. 

Su kaynakları potansiyeli 

1.Yerüstü suyu ( il çıkışı toplam ortalama akım ) : 6.500 hm 3 /yıl 

2.Dalaman Çayı 

: 2.400 hm 3 /yıl 

3.Eşen Çayı 

: 1.800 hm 3 /yıl 

4.Diğer Akarsular 

: 2.300 hm 3 /yıl 

5.Yeraltı suyu ( ildeki toplam emniyetli rezerv ) : 412 hm 3 /yıl 

TOPLAM SU POTANSĐYELĐ 

:13.412 hm 3 /yıl 

Doğal göl yüzeyleri 

Bafa Gölü 

: 2.519 ha. 


: 5.500 ha. 

Sülüngür Gölü : 260 ha. 

Koca Göl : 260 ha. 

Baraj Rezervuarları Yüzeyi 

Geyik Barajı : 374 ha. 

Mumcular Barajı : 145 ha. 

Toplam : 519 ha. 

Akarsu Yüzeyleri 

Dalaman Nehri : 550 ha. 

Eşen Çayı : 600 ha. 

Namnam Çayı : 130.6 ha. 

Toplam Akarsu Yüzeyi : 1.280.6 ha. 

B.4.3.Akarsular 

Muğla Đli toprakları, Büyük Menderes havzası ve Batı Akdeniz havzasına girer. Bu 

iki havza, ülkenin orta büyüklükteki havzasıdır. 

1.BATI AKDENĐZ HAVZASI 

Muğla’nın Gökova Körfezi ile Akdağlar arasında kalan kesimi bu havzaya girer. Su 

toplama alanı 21.000 km 2 olan havzanın ortalama yıllık hacmi 7 milyar m 3 ‘e yakındır. 

Havzada 322.000 hektar ovalık alan vardır. Bunun 211.500 hektarı sulanabilir niteliktedir.Batı 

Akdeniz havzasının suları Dalaman ve Eşen Çaylarıyla Akdeniz’e boşalmaktadır.Bu çaylar 

aynı zamanda ilin en önemli iki akarsuyudur. 

DALAMAN ÇAYI : 

Dalaman Çayı Boncuk Dağlarının kuzey yamaçlarından kaynaklanır. Kuzeydoğu 

yönünde akarak Burdur’un Gölhisar çukurluğuna ulaşır.Bu çöküntü alanında Akdağlar’ın 

Burdur il alanına dökülen uzantılarından doğan,çok sayıda küçük akarsu ile beslenir.Doğudan 

ve batıdan bu iki dağdan doğan,kısa ama bol sulu derelerle beslenen Dalaman Çayı, 

Oğlansini‘nin Kuzeyinden Muğla topraklarına girer. Doğudan Hüsniye ve Gürlek Çaylarını, 

batıdan Gök Çayı Ören Çayı‘nı ve Cehennem deresini alarak genişler.Dalaman Çayı’na 

karışan bu akarsulardan özellikle Hüsniye ve Gürlek Çayları Boncuk Dağları‘nın Akdeniz‘in 

56

nemli rüzgarlarına açık kesimlerde doğduklarından sürekli bol sulu çaylardır.Buna karşılık 

batıdan karışan Gök Çay, Ören Çayı ve Cehennem Deresinin suları kış aylarında çok bol, yaz 

aylarında çok azdır. Yazın dar ve derin vadileri kuru-oluklar durumundadır. 

Dalaman Çayı,Bezkese’de dar vadiden çıkarak taşıdığı alüvyonlarla Dalaman Ovasına 

girer.Akış ovada hızlıdır.Ancak denize yakın Kızılkurt yakınlarında akışı yavaşlamaya 

başlar.Dalaman Çayı,Sarısu yöresinde sığ bir bataklıkla denize ulaşır. 

Dalaman Çayı’nın su toplama alanı 3.500 km 2 dolayındadır.Su toplama alanı pek 

geniş olmamasına karşın,suyu genellikle çok boldur.Çünkü akarsuyun yukarı havzası bol 

yağış alan yüksek dağlarla çevrilidir.Dalaman Çayı’nın saniyede taşıdığı en az su miktarı 

Ağustos başında10 m 3 ’e ulaşır. 

EŞEN ÇAYI : 

Muğla Đli’nin Batı Akdeniz havzasında kalan ikinci büyük akarsuyudur. Akış rejimi ve 

havza özellikleri açısından Dalaman’a benzeyen Eşen Çay’ı Akdağlar’ın kuzeybatı 

yamaçlarından doğar, Seki Yaylası’na dek güneybatı yönünde akar. Batı’dan Boncuk 

Dağları’ndan, doğudan Akdağlar’dan kaynaklanan çok sayıda küçük dereler ile birleşir. Daha 

sonra batıdan güneybatıya doğru geniş bir yay çizerek Ören’e ulaşır.Ören‘den sonra çok geniş 

bir vadide güneye doğru akmaya başlayan Eşen Çayı, Eşen Ovası‘nda Muğla-Antalya 

sınırında Akdeniz’e dökülür. 

Eşen Çayı’nın hemen hemen tümü il alanı içinde kalır. Suyu yaz-kış bol, ama yazın 

Dalaman Çayı‘na göre biraz daha azdır. 

KARGICIK ÇAYI : 

Muğla Đli‘nin Batı Akdeniz havzasına giren bölümünde yer alan Köyceğiz Gölü‘ne 

dökülen küçük bir akarsudur.Akarsu,Köyceğiz-Ağla Köyü‘nün kuzeydoğusundan doğar 

güneybatı yönünde yaklaşık 17–18 km aktıktan sonra Yüksekbük yöresinden Köyceğiz 

Gölü’ne dökülür. 

NAMNAM ÇAYI : 

Köyceğiz Gölü’ne dökülen, önemli sayılabilecek ikinci akarsudur. Ula Đlçesi’nin 5–6 

km kadar doğusundan doğar.Önce kuzeydoğudan güneybatıya sonra güneybatıdan 

güneydoğuya doğru akarak Köyceğiz Gölü’nün kuzeybatısındaki Günlük-Düveç yöresinde 

göle dökülür. 

Uzunluğu 30 km kadar olan Namnam Çayı kışın ve ilkbaharda taşmaktadır. Yazın ise 

suyu iyice azalmaktadır. 

2.BÜYÜK MENDERES HAVZASI : 

Bu havza,Güneybatı Anadolu’da Büyük Menderes Irmağı, doğrudan denize ulaşan 

kimi küçük akarsular ve birkaç gölün havzasından oluşur. Su toplama alanı yaklaşık 25.000 

m 2 ‘dir.Havzanın,ortalama yıllık su hacmi 4,5milyar m 3 dolayındadır. Büyük Menderes 

havzasında 812.000 hektar ovalık alan vardır.Bunun yaklaşık 590.000 hektarı sulanabilir 

niteliktedir. 

57

DĐPSĐZ ÇAYI : 

Đlin Büyük Menderes havzasında kalan en önemli akarsuyudur.Kaynaklarını Doğu 

Menteşe Dağları’nın güneybatı yamaçları ile Batı Menteşe Dağları’nın kuzeydoğu 

yamaçlarından almaktadır. Bu kollar Yatağan yakınında birleşerek Dipsiz Çayını oluşturur. 

Kuzeybatı yönünde akarak Yatağan Ovası’nın ortasından geçen Dipsiz Çayı daha sonra 

kuzeye yönelerek Aydın topraklarına girer ve Büyük Menderes Irmağı ile birleşir. Akarsudan 

yararlanılarak Yatağan Ovası sulanmaktadır. 

SARI ÇAY : 

Kısa bir akarsu olan Sarı Çay, yazın tümüyle kurumaktadır. Kışın ise yer yer 

bataklıklar oluşturarak Güllük Körfezi‘ne dökülür. 1970’lerde kurutma çalışmalarıyla bu 

bataklıklar tarım alanlarına dönüştürülmüştür. 

B.4.4.Göller ve Göletler 

1. KÖYCEĞĐZ GÖLÜ : 

Köyceğiz’in güneyinde yaklaşık 65 km 2’ lik alanı kaplamaktadır. Derinliği 25–150 m 

arasında değişen göl, 8 km uzunluğunda dar bir boğazla Akdeniz’e bağlanmaktadır. Eski bir 

tektonik çukurluğun sularla dolmasıyla oluşmuştur. Yüzeyinin yükseltisi 6 m’dir.Kışın göl 

kabararak Köyceğiz’e yaklaşır. Kabarma sürerse, fazla su boğaz aracılığı ile denize boşalır. 

Denizle sürekli bağlantılı olduğundan gölün suyu tuzludur. Gölde başta Kefal olmak üzere 

çeşitli balıklar yaşar. Köyceğiz Gölü’nü Akdeniz’e bağlayan boğazın ucunda, bu göle bağlı 

SÜLÜNGÜR GÖLÜ adı verilen küçük bir göl daha vardır. 

2.HACAT GÖLÜ : 

Milas yakınındaki Hacat Gölü, Sarı Çay’ın denize açılma noktasında,eski bir koy 

ağzının akarsuyun taşıdığı alüvyonlarla kapanması sonucu oluşmuştur. Derinliği en çok 1,5 m 

olan sığı bir göldür. Bol balık bulunan gölde,denize açılan boğazda bir dalyan kurulmuştur. 

Kışın kabaran gölün denize boşalışı kolayca izlenebilmektedir. 

3.BAFA GÖLÜ : 

Milas Đlçesi’nin kuzeybatı ucunda yer alan Bafa Gölü, Büyük Menderes Irmağı’nın 

yüzyıllar boyu getirdiği birikintilerin, eski Latmos Körfezi’nin batısını doldurmasıyla 

oluşmuştur.Yüzölçümü yaklaşık 64 km 2 olan gölün 28 km 2’ si Muğla, kalan bölümü ise Aydın 

ilinde kalmaktadır. Bol balık bulunan gölün Söke kesiminde bir dalyan kurulmuştur. 

4.DENĐZCĐK GÖLÜ : 

Milas Đlçesinde Beçin Platosu üzerinde yer alan küçük bir krater gölüdür. Yaklaşık 4 

km 2 ‘lik bir alanı kaplayan gölün derinliği 18–28 m arasında değişmektedir. 

5.SÜLÜNDÜR GÖLÜ : 

58

Ortaca Đlçesi’nin 10 kilometre güneybatısında yer almakta olup, göl yüzeyi 260 

hektardır. 

6.KOCA GÖL : 

Dalaman Đlçesi’ne 10 kilometre mesafede olup, göl yüzeyi 260 hektardır. 

7.AKARCADERE SULAMA GÖLETĐ : 

Muğla Đli, Ula Đlçesi‘nin batısında yer alan Akarcadere Göleti 2254 da‘lık sahayı 

sulama amacıyla yapılmıştır.Gölet yağış havzasında yıllık su verimi 4.492.800 m 3 olup 

göletteki faydalı su hacmi 1.673.000 m 3 ’tür. 

8.BAYIR-KAZAN GÖLETĐ : 

Bahçeyaka,Gökpınar,Gökdere ve Bozüyük köylerine ait 518 hektar tarım arazisinin 

sulanması amacıyla yapılmıştır.Depolama hacmi 2.93 hm 3 olup,alanı 0.30 km 2 ‘dir. 

9. BODRUM-KARAOVA ( MUMCULAR ) BARAJI : 

Bodrum-Karaova ovasında 1266 ha tarım arazisinin sulanması ile Bodrum 

Yarımadasına yılda 2.7 hm 3 içme suyu temin edilmesi amacı ile yapılmıştır. Depolama hacmi 

19.4 hm 3 , göl alanı 145 ha’dır. 

10. MĐLAS-GEYĐK BARAJI : 

Türkiye Elektrik Kurumuna ait 420 bin kilovat kurulu gücünde inşaa edilen Milas 

Yeniköy Termik Santralı’na yılda 22.8 milyon m 3 soğutma ve kül suyu temin etmek amacı ile 

yapılmıştır.Depolama hacmi 42.20 hm 3 olup, göl alanı 374 ha‘dır. 

B.5.Mineral Kaynaklar 

B.5.1.Sanayi Madenleri 

Zımpara; Yatağan-Milas (Đsmaildağı, Bencik, Kayaderesi, Savrandağı) Yataklarıdır. 

Tenör: Esas cevher minerali diyasporittir. %52-61 Al 2 O 3 , %4-9 SiO 2 

Rezerv:Etibank tarafından işletilmektedir. Milas civarında toplam 15.500.000 ton 

görünür rezerv+muhtemel. Yatağan civarında ise 1.875.000 ton muhtemel rezerv olup, 

ekonomik değildir. 

Mermer: Kalınağıl Köyü “Ege Bordo” kırmızı renkte, şistli dokulu olup, 

işletilmektedir. Kavaklıdere-Salkım, Başalan “Kavaklıdere Mermerleri” işletilmektedir. 

Ayrıca demir yeşil ve baloniksi bilinen diğer mermerlerdir. Milas, Yatağan, Kavaklıdere 

Đlçelerinde mermer yatakları mevcuttur. 

Dolomit: Fethiye Đncirköy Yatağı’nda tenör: %33-34 CaO, %19-20 MgO olup rezervi 

140.000.000 ton mümkündür. Fethiye Sekiköy Yatağı’nda tenör: %32-33 CaO, %20-21 MgO 

olup rezervi 60.000.000 ton jeolojik’tir. Milas Ören Yatağı’nda tenör: %30.6 CaO, %22 MgO 

olup, rezervi 80.000.000 ton jeolojik’tir. 

59

Asbest: Marmaris Armutalan Yatağı’nda Tenör: %30 asbest, lif uzunlukları 1.5 mm 

olup, 9.000 ton muhtemel rezerv’dir. 

Feldspat: Milas Đlçesi Đkiztaş, Çukurköy, Ketendere Köyleri ve civarında Sodyum 

feldspat (albit) yatakları. Tenör: orta-iyi kaliteli, seramikte kullanılabilir niteliktedir. Rezervi 

28.470.297 ton muhtemeldir. Bazıları, önceki yıllarda özel sektör tarafından işletilmiştir. 

Kalsit: Milas-Yatağan yatakları. Tenör: %89-91 CaCO 3 olup çok büyük rezerv 

yatakları vardır. 

Kireçtaşı: Yatağan Aldağ Tepe Yatağı: Tenör: %92.4 CaCO 3 , %

Yatağan Tınaz 41.752 - - 41.752 41.752 35.600 Santral Açık 

Yatağan Bağyaka 11.897 - - 11.897 11.897 10.800 Santral Açık 

Yatağan Eskihisar 89.664 - - 89.664 89.664 84.400 Santral Açık 

Yatağan Eskihisar 10.616 - - 10.616 10.616 - Santral Kapalı 

Yatağan Turgut 70.000 60.000 - 130.000 130.000 - Teshin Santral Kapalı 

Yatağan Bayır 109.063 - - 109.063 109.063 - Teshin Kapalı 

TOPLAM 707.981 60.000 - 767.981 767.981 394.021 

B.5.4.Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 

TABLO B.11.Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 

Sıra Adı Soyadı Đlçe Köyü Mevkii Alan 

No 

1 Đrfan TEZBĐNER Köyceğiz Çandır Horozlar 500 

2 Karayolları 13.Bölge Fethiye Zorlar Boynuzdere 110125 

3 Karayolları 2.Bölge Ula Gökova Kozlukkuyu 88650 

Müdürlüğü 

4 Özsoylar Ltd.Şti. Merkez Meke Kaldırek 16032 

5 Beyhan AKCAN Ula Kızılağaç Kahveyanı 1000 

6 ERS Đnşaat San.Tic.A.Ş. Bodrum Konacık Açıkkırlar 7299 

7 S.S.129 Nolu Damperli Fethiye Korubükü Günlüklü 5000 

Taşıyıcılar Kooperatifi 

8 Üçkar Otomotiv Ltd.Şti. Merkez Karşıyaka Mh. Düzeyn 4988 

9 Kayalılar Nakliyat Tic.Ltd.Şti. Dalaman Akıncı Dikmekavak 4511 

10 Elektrik Üretim A.Ş.Genel Yatağan Şahinler Aldağ Tepe 19200 

Md. 

Kır 

11 Deniz Mad.Ltd.Şti. Bodrum Çiftlik Alazeytin 6000 

12 Karayolları 2.Bölge Datça Emecik Ketenyeri 1000 

Müdürlüğü 

13 Yükseler Đnşaat Ltd.Şti. Milas Burgaz Mh. Hacıokman 5156 

14 Mustafa YÜKSEL Milas Bahçeburun Çamlıbelen 6300 

15 Kumsan Ltd.Şti. Milas Kızılcayıkık Sandak 5000 

16 Turan KABAK Milas Bahçeburun Çamlıbelen 5050 

17 Hayri BALCI Milas Kızılcayıkık Sandak 7100 

18 Hakan Komandit Şirketi Milas Kızılcayıkık Sandak 8950 

19 Nebi KADEM Merkez Karşıyaka Mh. Düzeyn 1108 

20 Aysel KARATAŞ Merkez Karşıyaka Mh. Düzeyn 2300 

21 Urantaş,Uranlar A.Ş. Fethiye Çamurköy Hortlaklar 5039 

22 Karayolları 13.Bölge Md. Fethiye Đzzettin Hapisboğaz 115000 

23 Özkayalar Madencilik Ltd.Şti. Merkez Meke Kazançukuru 31789 

24 ĐTS Đleri Tkn. Sistem Ltd.Şti. Milas Menteş Karaçamlık 10000 

25 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Milas Sekköy Pirenlitepe 253330 

26 Üstün Đnş.San.Tic.Ltd.Şti. Ula Karabörtlen Namnam 62500 

27 Karayolları 13.Bölge Md. Fethiye Đncirköy Kırgıçlıboğaz 156250 

28 Karayolları 13.Bölge Md. Fethiye Bayır Çatalpelit 163500 

29 Çiftlik Belediye Başkanlığı Fethiye Çiftlik Kanalüstü 2523 

30 Muzaffer TOP Bodrum Kızılağaç Ardıçlıtepe 1526 

31 Muslular Sanayi Tic.Ltd.Şti. Dalaman Atakent Mh. Bülüçlü 32358 

61

32 TKĐ Yeniköy Linyitleri Milas Bağdamlar Kırtepe 5000 

Đşl.Bölge Md. 

33 DSĐ XXI.Bölge Md. Yatağan Kafacakaplancık Çırpı Ovası 228277 

34 DSĐ 213.Şube Müdürlüğü Milas Yusufça Yaylıdağ 290675 

35 Karayolları 13.Bölge Md. Dalaman Atakent Mh. Kıcılbıçık 450000 

36 DSĐ 213.Şube Müdürlüğü Dalaman Taşlıburun 138500 

37 E. AYDINLIK-M. ÖZTEKĐN Bodrum Kızılağaç Đmamsarnıcı 1500 

38 DSĐ 213.Şube Müdürlüğü Merkez Bayır Deveöldü 4750 

39 Karayolları 2.Bölge Merkez Bayır Bozalan 88731 

40 DSĐ XXI.Bölge Müdürlüğü Merkez Muratlar Gökdere 2500 

41 Đlgün YILMAZ-Cenk Merkez Meke Alakırı 3499 

YILMAZ 

42 Kocaoğlu Taş Ocağı Mad.Đnş. Bodrum Kızılağaç Alankırı 2500 

43 Urantaş-Uranlar A.Ş. Fethiye Çaykenarı Gökçebeler 4675 

44 Karayolları 13.Bölge Md. Fethiye Ceylan Koyunini 18000 

45 Mehmet PEHLĐVAN Bodrum Çiftlik Alazeytin 2295 

46 Mustafa BABIŞÇU Bodrum Çiftlik Alazeytin 2340 

47 C.C.Đnş.Tic.Ta.Đth.Đhr.Ltd.Şti. Bodrum Kızılağaç Đmamsarnıcı 3229 

48 Eşref YANAR-HGG Đnş.Ltd. Fethiye Đncirköy Beldibi 500 

49 Yarbay Đnş.Turizm Merkez Akkaya Çevlik 5342 

Tic.Ltd.Şti. 

50 Öntaş Mermer 

Datça Mesudiye Ürküntülük 1070 

San.Tic.Ltd.Şti. 

51 Haluk URAN Fethiye Koru Deveyanı 2500 

52 Dalaman Belediye Başkanlığı Dalaman Kayadibi Hocalar 5020 

53 Kayrak Đnş.Ltd.Şti. Milas Kızılcayıkık Sandak 4900 

54 DLH 6.Bölge Müdürlüğü Milas Avşar Köprüyanı 5000 

55 Dalaman Belediye Başkanlığı Dalaman Şerefler Türbeyanı 9903 

KAYNAKLAR 

-Çevre ve Orman Bakanlığı Devlet Meteoroloji Genel Md.2006 yılı verileri 

-Türkiye Kömür Đşletmeleri Yatağan ve Milas Md. 2003 yılı verileri 

-www.milliparklar.gov.tr 

-DSĐ 213.Şube Müdürlüğü/MUĞLA 

-Muğla Orman Bölge Müdürlüğü 

-Muğla Özel Đdare Müdürlüğü 

62

C.HAVA (ATMOSFER VE ĐKLĐM) 

C.1.Đklim ve Hava 

C.1.1.Doğal Değişkenler 

C.1.1.1.Rüzgar 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 


Đstasyonun Çalışma Süresi :2005-2005 


TABLO C.1.Rüzgarın Aylık Esiş hızları ve Sayısı 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

N Ruz. Esme 3 6 5 1 3 8 2 2 3 1 4 4 42 

Sayısı 

N Rüz. 1.4 1.0 0.5 2.6 0.7 1.4 0.4 0.9 0.4 0.8 0.6 1.4 1.0 

Ort.Hız.(m/s) 

NNE Rüz. 

1 2 1 5 2 2 3 2 18 

Esme Sayısı 

NNE Rüz. 

0.5 1.0 0.5 0.7 1.0 1.4 0.4 2.7 1.0 

Ort. Hızı 

(m/s) 

NE Rüz. 3 1 1 3 2 3 1 2 1 1 1 19 

Esme Sayısı 

NE Rüz. 1.8 0.6 0.6 3.0 0.7 2.5 2.2 1.3 0.5 2.1 2.1 1.8 


ENE Rüzgarı 2 4 4 6 5 4 4 1 2 4 1 5 42 

Esme Sayısı 

ENE Rüz. 3.1 0.8 1.7 1.2 0.9 1.4 1.0 1.2 0.5 1.6 0.3 1.4 1.3 

Ort. 

Hız.(m/s) 

E Rüzgarı 11 12 14 7 5 4 4 5 6 8 9 3 88 

Esme Sayısı 

E Rüzgarı 1.5 1.4 1.8 2.6 0.8 0.7 0.7 1.4 1.6 1.6 1.7 0.7 1.5 


ESE Rüzgarı 6 13 14 10 8 3 3 6 6 8 10 3 90 

Esme Sayısı 

ESE Rüzgarı 1.6 2.3 2.5 3.0 1.6 1.4 2.6 1.8 1.5 1.2 0.9 1.6 1.9 


SE Rüzgarı 2 8 3 4 1 2 4 3 4 8 5 44 

Esme Sayısı 

SE Rüzgarı 1.1 2.5 1.5 2.0 3.1 3.1 1.7 2.6 2.0 1.4 1.7 2.0 


63

SSE 

Rüz.Esme 

Sayısı 

SSE Rüzgarı 

Ort.Hız (m/s) 

S Rüz. Esme 

Sayısı 

S Rüz. 


SSW Rüz. 

Esme 

Sayıları 

toplamı 

SSW Rüz. 


SW Rüz. 

Esme 

Sayıları 

Toplamı 

SW Rüz. 


WSW Rüz. 

Esme 

Sayıları 

Toplamı 

WSW 

Rüzgarı 


W 

Esme 

Sayıları 

Toplamı 

Rüz. 

W 


WNW 

Rüzgarı 

Esme 

Sayıları 

Toplamı 

WNW 

Rüzgarı 


NW 

Esme 

Sayıları 

Toplamı 

Rüz. 

NW Rüz. 


NNW 

Rüz.Esme 

4 3 4 6 7 2 5 5 3 4 6 4 53 

1.2 0.5 1.8 1.5 2.4 3.2 3.3 2.9 3.2 2.0 1.8 1.6 2.1 

2 3 1 2 5 3 4 5 3 4 2 4 38 

0.5 2.7 2.9 4.5 3.0 1.6 3.1 3.1 3.6 1.4 1.3 1.0 2.4 

2 3 3 2 1 4 2 4 1 2 24 

1.0 2.2 1.7 1.5 3.0 2.1 3.4 3.0 2.9 0.4 2.1 

1 2 1 1 1 1 1 8 

2.2 1.6 2.6 1.4 0.8 1.7 1.2 1.6 

1 2 2 4 2 3 5 5 9 5 4 4 46 

0.5 2.2 1.3 2.0 1.8 1.7 2.2 1.5 2.4 1.2 1.9 1.7 1.8 

23 9 11 21 15 11 17 15 19 11 11 13 176 

2.4 2.7 2.6 2.6 2.4 2.7 2.0 2.7 2.5 1.8 2.0 2.8 2.4 

20 10 9 15 10 18 22 16 13 13 6 13 165 

2.1 2.0 1.8 2.0 2.1 2.6 2.3 2.4 1.8 1.8 2.4 2.1 2.1 

1 2 3 1 1 7 6 9 6 3 5 6 50 

1.6 3.5 1.2 4.0 2.7 1.7 2.0 2.2 1.4 1.2 2.2 1.2 1.9 

1 3 4 3 9 13 8 3 4 6 3 8 65 

64

Sayıları 

Toplamı 

NNWRüz. 

Ort. Hızı 

(m/s) 

1.3 2.1 1.5 1.9 1.1 1.8 1.8 2.0 2.2 1.5 0.6 1.1 1.6 

TABLO C.2.Rüzgarların Saatteki Esme Hızları 

Sa:07’deki 

Ort.Rüz.Hız 

(m/s) 

Sa:14’deki 

Ort.Rüz.Hız. 

(m/s) 

Sa:21’deki 


(m/s) 


(m/s) 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

1.5 1.1 1.2 1.9 1.3 1.8 2.0 1.4 1.5 0.9 0.7 1.0 1.3 

2.2 2.4 2.6 3.2 2.6 2.8 2.8 2.9 2.9 1.8 2.0 2.1 2.5 

1.3 1.4 1.5 1.5 0.8 1.3 1.1 1.3 1.3 1.1 1.1 1.2 1.2 

1.6 1.6 1.8 2.2 1.5 2.0 2.0 1.9 1.9 1.3 1.3 1.4 1.7 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

TABLO C.3.En Hızlı Esen Rüzgarların Hızı 

En Hızlı Esen Rüzgarın Yönü 

En Hızlı Esen Rüzgarın Hızı (m/s) 

WNW 6.8 

SE 13.7 

SW 13.0 

ESE 11.6 

ESE 7.0 

NE 9.2 

W 7.6 

ESE 9.8 

ESE 7.9 

N 11.7 

NW 7.7 

NE 13.6 

SE 13.7 

65

C.1.1.2.Basınç 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 


Đstasyonun Çalışma Süresi :2006-2006 


TABLO C.4.Basınç 

Ort.Yerel 

Basınç 

En 

Yüksek 

Yerel 

Basınç 

En 

Düşük 

Yerel 

Basınç 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

941.5 938.5 937.6 937.5 939.9 939.2 936.0 935.6 939.0 939.5 943.3 947.2 939.6 

947.6 946.1 942.2 941.9 944.7 944.1 939.0 938.7 942.2 943.9 950.9 955.3 955.0 

930.1 925.6 924.6 932.4 936.4 934.2 931.6 932.4 934.0 929.3 933.0 940.5 924.9 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

C.1.1.3.Nem 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 




TABLO C.5.Nem Oranları 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

Ort.Buhar Basıncı 6.7 7.6 8.8 10.8 12. 14.3 16.8 18.2 15.8 13.1 9.2 7.4 11.8 

3 

Saat 07’deki Ort. 85 91 94 83 81 69 64 67 79 90 91 85 81 

Bağıl Nem (%) 

Saat 14’deki Ort. 64 67 62 49 41 36 36 34 44 55 56 56 50 


Saat 21’deki Ort. 76 82 82 71 61 54 53 52 65 77 83 76 69 


Ort.Bağıl Nem (%) 75 80 79 68 61 54 51 52 63 74 77 72 67 

En Düşük Bağıl 32 34 33 24 23 17 21 18 24 26 32 33 17 

Nem (%) 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

66

C.1.1.4.Sıcaklık 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 




TABLO C.6.Sıcaklık Oranları 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

Sa:07’deki 1.8 2.7 4.7 10.7 13.4 18.8 22.0 22.0 17.5 11.6 4.7 2.5 11.0 

Ort.Sıcaklık 

(C) 

Sa:14’deki 8.7 9.4 12.6 19.1 24.0 28.8 32.1 35.0 28.1 21.6 15.5 12.1 20.6 


(C) 

Sa:21’deki 4.2 5.8 8.2 13.8 18.0 22.1 24.8 26.4 20.8 15.2 8.6 6.2 14.5 


(C) 

Ort.Sıcaklık 4.7 5.9 8.4 14.4 18.4 22.9 25.9 27.4 21.8 15.9 9.4 6.8 15.2 

(C) 

Ort Sıcaklık 14.0 19.0 27.0 30.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 27.0 23.0 324.0 

>=5 C old. 

Gün sayısı 

Ort Sıcaklık 2.0 2.0 12.0 30.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 15.0 2.0 247.0 

>=10 C old. 

Gün sayısı 

Ort.Yüksek 9.6 10.3 14.0 20.1 25.1 30.2 33.4 35.6 28.9 22.8 16.3 12.9 21.6 

Sıcaklık 

Ort.Düşük 

Sıcaklık 

1.0 1.8 3.8 9.3 11.2 16.5 20.4 20.2 16.1 10.8 4.0 1.8 9.8 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

67

TABLO C.7.En Yüksek Sıcaklıklar 

En Yüksek 

Sıcak. 

Günü 

En Yüksek 

Sıcak.Yılı 

En Yüksek 

Sıcaklık 

(C) 

Ocak 

Şubat 

Mart 

Nisan 

Mayıs 

Haziran 

Temmuz 

21 24 28 16 24 26 26 16 6 6 19 2 16 

2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 

14.4 17.6 19.5 24.6 35.2 35.2 36.1 39.4 35.0 29.6 20.8 18.6 39.4 

Ağustos 

Eylül 

Ekim 

Kasım 

Aralık 

Yıllık 

TABLO C.8.En Yüksek Sıcaklık Gün Sayıları 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

Yüksek 

Sıcaklık>=30 C 

Old .Ort. Gün 

Sayısı 

Yüksek 



Sayısı 

Yüksek 



Sayısı 

10.0 17.0 29.0 31.0 16.0 103.0 

13.0 27.0 31.0 31.0 24.0 10.0 136.0 

16.0 25.0 30.0 31.0 31.0 29.0 26.0 3.0 191.0 

TABLO C.9.En Düşük Sıcaklıklar 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

En Düşük 

Sıcaklık Gün 

En Düşük 

Sıcaklık Yılı 

En Düşük 

Sıcaklık (C) 

29 16 10 11 5 13 10 31 25 30 6 29 16 

2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 2006 

-5.6 -6.0 -2.1 4.9 5.7 11.0 17.2 13.8 9.2 6.80 -1.4 -5.0 -6.0 

68

TABLO C.10.En Düşük Sıcak Gün Sayıları 

Düşük Sıc. 

< = - 0.1 C 

old. 

Ort.gün 

say. 

Düşük Sıc. 

= 

-5 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

-10 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

-15 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

-20 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

20 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

15 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

10 C Old. 

Ort. gün 

say. 

Düş.Sıc.>= 

5 C Old. 

Ort. gün 

say. 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

69 

TEMMUZ 

14.0 8.0 2.0 2.0 10.0 36.0 

5.0 2.0 4.0 11.0 

1.0 2.0 1.0 4.0 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

8.0 18.0 16.0 2.0 44.0 

6.0 16.0 31.0 30.0 23.0 2.0 108.0 

6.0 16.0 31.0 30.0 23.0 2.0 108.0 

14.0 18.0 30.0 31.0 31.0 19.0 19.0 1.0 173.0 

5.0 7.0 11.0 29.0 31.0 30.0 31.0 31.0 30.0 31.0 11.0 5.0 252.0

C.1.1.5.Buharlaşma 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 




TABLO C.11.Buharlaşma Oranları 

Ort.Buharlaşma 

(mm) 

Günlük En Çok 

Buharlaşma (mm) 

Günlük Ort.. 

Güneşlenme 

Süresi(saat,dakika) 

Günlük Ort. 

Güneşlenme 

Şidt.(cal/cm^2.dak) 

Aylık 

En 

Yük.Güneşlenme 

Şidt.(cal/cm^2.dak) 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

98. 

2 

MAYIS 

137 

.3 

HAZĐRAN 

197 

.1 

TEMMUZ 

207 

.8 

AĞUSTOS 

233 

.6 

0.0 0.0 0.0 6.2 7.4 9.0 8.3 10. 

2 

04:03 

03:30 

05:21 

06:49 

08:48 

08:57 

08:58 

10:58 

EYLÜL 

149 

.8 

EKĐM 

81. 

8 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

7.6 5.0 0.0 0.0 10. 

0 

205.2 

0 

234.2 

8 

366.0 

8 

496.6 

6 

597.3 

6 

619.3 

8 

588.7 

0 

591.9 

4 

450.0 

4 

321.1 

5 

243.3 

0 

193.9 

8 

409.0 

1 

1.17 

1.26 

1.55 

1.58 

1.69 

1.59 

1.48 

1.27 

08:33 

1.30 


1.28 

05:20 

1.11 

04:46 

0.86 


1.69 

C.1.1.6.Yağışlar 

C.1.1.6.1.Yağmur 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 




70

TABLO C.12.Yağışlı Günler ve Miktarları 

Sa:07’deki Ort.top. 

yağış miktarı (mm) 

Sa:14’deki ort.topl. 


OCAK 

85.9 

20.1 

ŞUBAT 

90.6 

41.3 

MART 

88.0 

50.7 

NĐSAN 

12.9 

14.0 

MAYIS 

0.2 

5.7 

HAZĐRAN 

0.0 

4.5 

TEMMUZ 

0.0 

1.5 

AĞUSTOS 

0.0 

0.0 

EYLÜL 

1.8 

28.8 

EKĐM 

130.5 

46.6 

KASIM 

73.3 

29.2 

ARALIK 

1.3 

6.8 

YILLIK 

484.5 

249.2 

Sa:21’deki ort.topl. 


47.8 

44.9 

87.9 

22.0 

22.0 

11.1 

14.3 

0.0 

10.2 

41.8 

6.0 

2.8 

310.8 

Ort.toplam 

miktarı (mm) 

yağış 

155.0 

176.5 

226.6 

48.8 

28.3 

15.6 

15.8 

0.0 

40.8 

190.7 

136.7 

10.9 

1045.7 

Günlük En çok yağış 

miktarı (mm) 

50.0 

40.2 

48.5 

31.2 

12.9 

7.8 

8.9 

20.3 

92.6 

37.2 

5.2 

92.61 

Yağış >=0.1 mm. 

olduğu gün sayısı 

10Yağış >=10 mm. 


Yağış >=50 mm. 


12. 

0 

17. 

0 

15. 

0 

8.0 

1.0 

1.0 

2.0 

1.0 

9.0 

7.0 

6.0 

5.0 

8.0 

2.0 

9.0 

6.0 

1.0 

10 

2.0 

3.0 

5.0 

C.1.1.6.2.Kar,Dolu,Sis ve Kırağı 

Enlem :37.13 

Boylam :28.22 




TABLO C.13.Karlı Günler 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

Ortalama Kar Örtülü 

gün sayısı 

71

En Yüksek Kar 

Örtüsü Kalınlığı (cm) 

Ortalama sisli Günler 

Kalınlığı 

Ortlama Dolulu 

Günler Sayısı 

Ortalama Kırağılı 


Ortalama Orajlı 


1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 5.0 

4.0 4.0 7.0 1.0 4.0 8.0 6.0 1.0 5.0 7.0 1.0 0.0 48. 

0 

TABLO C.14. Toprak Üstü Sıcaklıklar 

Ortalama toprak üstü 

minimum sıcaklık 

En düşük toprak üstü 

sıcaklık 

Top us. Min. Sıc.

Ortalama 50 cm 

toprak sıcaklığı (c) 

En düşük 50 cm 


Ortalama 100 cm 


En düşük 100 cm 


7.3 7.1 10. 

0 

14. 

7 

5.5 5.5 8.4 12. 

4 

8.6 7.6 9.4 12. 

9 

7.4 7.1 8.7 11. 

1 

18. 

8 

15. 

9 

16. 

1 

14. 

5 

24. 

6 

22. 

7 

21. 

0 

19. 

5 

26. 

8 

24. 

7 

23. 

6 

22. 

6 

28. 

4 

27. 

8 

25. 

4 

24. 

6 

25. 

8 

21. 

7 

24. 

6 

22. 

4 

19. 

6 

15. 

5 

20. 

3 

17. 

9 

13. 

0 

11. 

2 

14. 

9 

13. 

3 

9.4 17. 

1 

5.8 5.5 

11. 16. 

5 3 

9.2 7.1 

TABLO C.15. Bulutluluk oranı 

Saat 07 deki ortalama 

bulutluluk (0-10) 





Ortalama Bulutluluk 

(0-10) 

Ort. Açık Günler 

Sayısı (bult.0.0-1.9) 

Ort. Bulutlu Günler 


Ort. Kapalı Günler 


OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

4.1 6.4 5.7 5.0 1.5 1.4 0.5 0.1 1.9 3.9 3.2 2.5 3.0 

5.4 6.5 6.4 5.8 5.2 3.6 3.9 1.1 3.7 5.2 4.2 4.3 4.6 

3.9 5.0 4.3 3.0 1.5 1.2 0.5 0.2 1.7 3.9 3.2 2.8 2.6 

4.5 5.9 5.5 4.6 2.7 2.1 1.6 0.4 2.4 4.3 3.5 3.2 3.4 

11.0 5.0 5.0 6.0 14. 

0 

10.0 12. 19. 22. 16. 

0 0 0 0 

10.0 11. 

0 

AĞUSTOS 

17. 

0 

23. 

0 

28. 

0 

18. 

0 

10. 

0 

14. 

0 

14. 

0 

165 

.0 

13. 8.0 3.0 12. 17. 12. 15. 159 

0 

0 0 0 0 .0 

7.0 4.0 4.0 2.0 41. 

0 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

TABLO C.16. Ortalama fırtınalı gün sayısı 

Ort. Fırtınalı Gün 

Sayısı (ruz. 

Hız>=17.2m/s) 

Ort. Kuv Ruz Gün 

Sayısı (ruz. 

Hız>=10.8-17.1m/s) 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

YILLIK 

0.0 

1.0 1.0 2.0 1.0 3.0 8.0 

C.1.1.7.Seller 

Đlimizde son yıllarda sel vakası bulunmamaktadır. 

73

C.1.1.8.Kuraklık 

Muğla ili için yapılan kuraklık değerlendirmesi sonucu, 2005 yılının uzun yıllar (1971- 

2000) ortalamalarına göre daha nemli geçtiği görülmektedir. Buradaki kuraklıktan maksat 

mutlak bir kuraklık olmayıp, hesaplamalarda kullanılan Akdeniz metodunun kuraklık 

indisindeki yerini ifade eder. 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 

2005 ISLAK ISLAK ISLAK NEMLĐCE ÇOK KURAK NEMLĐCE ÇÖL ÇÖL KURAK KURAKÇA ISLAK ISLAK 

1971-2000 ISLAK ISLAK ISLAK NEMLĐ NEMLĐCE ÇOK KURAK ÇÖL ÇÖL ÇÖL NEMLĐCE ISLAK ISLAK 

AYDENĐZ METODU’NA GÖRE KURAKLIK DERECELENDĐRĐLMESĐ 

ÇÖL 

ÇOK KURAK 

KURAK 

KURAKÇA 

NEMLĐCE 

NEMLĐ 

ISLAK 

C.1.1.9.Mikroklima 

Đlimiz merkezinde Akdeniz Đklimi hakimdir. Ancak, deniz seviyesinden birden rakım 

yükseldiğinden iklim değişiklik göstermektedir. 

C.1.2.Yapay Etmenler 

C.1.2.1.Plansız Kentleşme 

Nazım Đmar Planı onay aşamasındadır. Onaylandıktan sonra Muğla Belediyesi ve 

mücavir alanlarımız içinde tanımsız alan kalmayacaktır. 

.1.2.2.Yeşil Alanların Azalması 

Muğla Merkez’de 185.000 m 2 yeşil alan bulunmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; Köyceğiz Đmar Planına göre kişi başına düşen yeşil alan 7.00 

m 2 ’dir. 

C.1.2.3.Isınmada Kullanılan Yakıtlar 

Muğla Belediye Başkanlığı’ndan alınan bilgilere göre ilimizde kullanılan yakıtlar; 

katı yakıt, Fuel-oil, LPG’dir. 

Muğla ilinde ısınmada kullanılan yakıt kriterlerine ilişkin 2006-2007 yılı Kömür 

Programı aşağıda yer almaktadır. 

Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün 22.08.2006 tarih 

ve 10196 sayılı yazılarına istinaden 29.06.2006 tarih ve 142 karar No’lu M.Ç.K. Yakıt 

Programının, 04.07.2006 tarih ve 2006/17 sayılı “ Hava Kirliliğinin Kontrolü Genelgesi “ 

kapsamında tekrar değerlendirilmesi istenildiğinden buna göre; 

A) YAKIT PROGRAMI 

74

Đlimizde hava kalitesinin geliştirilmesi amacıyla, Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 

27.05.2005 tarih ve 2005/6 sayılı Genelgesinde belirtildiği gibi kalıcı tedbirler olarak 

Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Endüstriyel Kaynaklı 

Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği gereğince Đlimiz genelinde kullanılacak yakıtlar için 

bir program tespiti yapılmıştır. 2006- 2007 yılı içinde diğer bir kurul kararına kadar geçerli 

olmak üzere 22.06.2005 tarih ve 132 Numaralı kararın yerine kaim olmak üzere aşağıdaki 

kararlar alınmıştır. 

Amaç : 

Đlgili Mevzuatlar gereği 2006- 2007 kış dönemi ve bu kapsamda bir sonraki dönem 

için Mahalli Çevre Kurulu Kararı yürürlüğe girinceye kadar Đlimizdeki hava kalitesinin 

korunması, hava kirliliğinin önlenmesi ve enerji ekonomisinin sağlanmasına yönelik 

tedbirlerin alınmasını ve uygulanmasını sağlamaktır. 

Tanımlar : 

Hava Kirliliği 

: Toz, gaz, aerosol (havada askıda bulunan toz ve buhar 

gibi parçacıklar), koku, duman ya da buhar gibi kirleticilerin insan, bitki ve hayvan yaşamına 

veya maddi nesnelere zarar verecek yada yaşamdan ve maddi nesnelerden rahatça 

yararlanmasına engel olacak miktar, yoğunluk ve zamanda atmosferde bulunmasıdır. 

Hava Kirleticiler : Havanın tabii bileşimini değiştiren is, aerosol, duman, toz, gaz, 

buhar halindeki kimyasal maddelerdir. 

Emisyonlar : Yakıt ve benzerlerinin yanmasıyla; sentez, ayrışma, 

buharlaşma ve benzeri işlemlerle, maddelerin yığılması, ayrılması, taşınması ve bu gibi 

diğer mekanik işlemler sonucu bir tesisten atmosfere yayılan kirleticilerdir. 

Ateşçi 

: Ateşçi yetiştirme kurslarında eğitim alarak bir yakma sistemini 

işletebilecek şekilde ateşçi ehliyeti almış kişilerdir. 

Yasal Dayanaklar : 

a) 2872 Sayılı Çevre Kanununda değişiklik Yapılmasına Dair 5491 sayılı 

Kanun 

b) 5393 sayılı Belediye Kanunu 

c) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 31.08.1998 tarih ve 1998/1 sayılı 

Genelgesi 

d) 08.05.2003 tarih ve 25102 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 

giren 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri 

Hakkında Kanun 

e) 19.11.1984 tarih ve 18580 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 

giren “Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu Sağlanması ve 

Hava Kirliliğinin Azaltılmasına Dair Yönetmelik” 

f) 02.11.1986 tarih ve 19269 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 

giren “Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği” 

g) 15.04.2004 tarih ve 25434 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 

giren “Çevre ve Orman Bakanlığı Mahalli Çevre Kurulları Çalışma Esas 

ve Usulleri Yönetmeliği” 

h) 08.05.2000 tarih ve 24043 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 

giren “Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği” 

75

i) 28.07.1993 tarih ve 21651 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kalorifer 

Kazanları Hakkındaki Tebliği 

j) 13.01.2005 tarih ve 25699 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe 

giren ‘’Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’’ 

k) 30.03.2005 tarih ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu 

l) Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 04.07.2006 Tarih ve 2006/17 Sayılı 

Genelgesi, 

A) GENEL ESASLAR 

Hava kirliliğinin esas kaynağı yanma olayıdır. Yanma olayının gerçekleşmesi için 

gerekli olan parametrelerden biri de yakıtlardır. Evsel ısınmada kullanılan düşük nitelikteki 

yakıt ve bunlar arasında da kükürt ve kül oranı yüksek, kalori değeri düşük kömürler hava 

kirliliğinin daha fazla yaşanmasına neden olmaktadır. Bu çerçevede, kullanılacak yakıtların 

seçimi önem arz etmektedir. Bu bağlamda; 

Isınmada kullanılan soba ve kalorifer kazanlarının standartları sağlamaması ve 

uygun koşullarda yakılmaması durumunda hava kirliliğini arttırdığı bilinmektedir. Bu 

çerçevede, soba ve kalorifer kazanların standartlara uygun olması, daha az yakıt tüketilmesi 

ve daha verimli yakılması için önem taşımaktadır. Belgeli ve üstten yakmalı sobalarda yakıt 

tüketiminin % 25–30 oranında azaldığı ve buna paralel olarak hava kirliliğine neden olan 

emisyonlarda da azalma olduğu ifade edilmektedir. Bu çerçevede, 

1.Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin 5. maddesinde 

ısınma amaçlı kullanılabilecek ve kullanılması yasaklanan yakıtlar (katı, sıvı ve gaz) 

belirtilmiş olup, başta petrol koku, kükürt içeriği azami % 1 olan ithal ve % 1.5 olan yerli 

fuel-oil dışında fuel-oil, kullanılmış mineral yağ, araba plastiği parçaları, lastik, tezek, katı 

atıklar ve tekstil artıkları, kablolar, ıslak odun, boyalı odun, plastikler, gazete hariç olmak 

üzere ev eşyaları ve yemek artıkları gibi evsel atıklar, özel atıklar, tıbbi atıklar, asfalt ve asfalt 

ürünleri, boya ve boya ürünleri ile fuel-oil kaplarının ısınma amacıyla yakılmasının 

yasaklanmasına, 

2.Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nce ilimiz Muğla ve 

Yatağan ilçe merkezleri I. Grup kirlilik grubuna, diğer ilçeler ise II. Grup kirlilik grubuna, 

belde ve köyler ise diğer yerler kirlilik grubuna dahil edildiğinden bu merkezlerde bu 

gruplarla ilgili tablolarda verilen kalitede yakıt kullanılmasına, 

3.Đlimiz sınırları içerisinde ısınma amaçlı olarak sadece izin verilen kömürlerin temini, kaçak 

kömür kullanılmasının önüne geçilmesi, kömür üretici ve satıcısının bilinmesi, denetimin 

etkili uygulanması, kömürlerin açıkta satışının önlenmesi, kömürlerin taşınması, doldurulması 

ve boşaltılması sırasında kömür kaybını ve bu işlemlerde oluşacak tozumayı önlemek 

açısından ithal ve yerli kömürlerin torbalanarak satışa sunulmasının sağlanmasına, sanayide 

ise; Emisyon Đznine Tabi Olan/Olmayan Tesislerde Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin 

Kontrolü Yönetmeliği’ndeki hüküm ve sınırlara uygun faaliyet gösterilmesi için gerekli 

tedbirlerin alınması, uygun yakma teknolojisine sahip olduğunun belgelenmesi (Tesislerde 

kullanılacak kazanlarda, kazan ve baca sistemi birbirleri ile uyumlu olmalıdır. Kazanların ısı 

tekniği, ekonomi, işletme ve bakımları TSE’nin ilgili standartlarına uygun olmalıdır. 

Kazanlarda ısı veriminin uluslar arası normlara uygunluğu tesis sahibi tarafından 

belgelenecektir.), emisyon izni almış olması ve/veya emisyon ölçüm raporunu Đl Çevre ve 

Orman Müdürlüğüne sunmuş ve ölçüm sonuçlarının ilgili yönetmelikteki sınır değerlere 

76

uygun olması ve çevre kirliliğine neden olmayacak şekilde gerekli önlemlerin alınması kaydı 

ile sanayi tesislerinde her kalite ve boyutta (toz dahil) yerli kömür kullanılabilmelerine, 

Sanayicilerin tesislerinde kullanacağı kömür özelliklerini ilgili Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğüne bildirmeleri gerekmektedir. Tozumayı önleyici her türlü tedbirin kömürü satan, 

taşıyan ve sanayi tesisi sahibi tarafından ilgili mevzuata göre alınması koşulu ile sanayi 

amaçlı tüketilecek yerli ve ithal kömürlerin torbalanması gerekmemektedir. Ayrıca, sanayi 

tesislerinde kullanılacak ithal kömürlerin sanayi amaçlı ithal edilecek kömürlerde aranacak 

özelliklere sahip olmasına, 

4.Đlimiz sınırları içerisinde kömür satışı yapmak isteyen satıcı bayilerin Valiliğimiz Đl 

Çevre ve Orman Müdürlüğü’nden Satış Đzin Belgesi almasına, ocak sahiplerinin ve 

torbalama tesis sahiplerinin ise ilgili Valilikten alacakları Uygunluk Belgesini Đl Çevre ve 

Orman Müdürlüğü’ne ibraz ederek Valiliğimizden Satış Đzin Belgesi almalarına, Uygunluk 

Belgesi ve Satış Đzin Belgesinin verilmesinde esas olan şartları yerine getirmelerine, şartları 

yerine getirmeyen firmaların belgesinin iptal edilmesine, 

5.Đthal kömür satışı yapacak kömür satıcı bayilerinin de Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan 

alınacak olan Kontrol Belgesini kömür satış izni alınması aşamasında Valiliğimize ibraz 

etmesine, 

6.Torbalanan tüm kömürlerin Mahalli Çevre Kurul Kararı’nda belirtilen özelliklere 

uygunluğu konusunda pazarlama zincirinde yer alan üretici, torbalayıcı ve satıcı firmaların 

müştereken ve müteselsilen sorumlu olmalarına, 

7.Valiliğimizce Uygunluk Belgesi ve Satış Đzin Belgesi verilen firma veya şahıs 

isimlerinin Çevre ve Orman Bakanlığına bildirilmesine, 

8.Valiliğimizce ceza verilmiş ve uygunluk, satış izin belgesi iptal edilmiş ithalatçı 

üretici ve satıcıların isim, adres ve markalarının Çevre ve Orman Bakanlığı’na bildirilmesine, 

9.Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde verilen torba 

örnekleri dışında bilgi içeren torbaların tespiti halinde, 2872 sayılı Çevre Kanununda 

Değişiklik Yapılmasına Dair 5491 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca ceza 

uygulanmasına, kömür doldurulacak torbaların ekte verilen torba esaslarını sağlamasına, 

10. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nde özellikleri 

belirlenmiş briket kömürlerinin kullanılması ve tesisin bulunduğu yerdeki Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğü’nden uygunluk belgesi alınan ve torbalanmış briket kömürlerinin ilimizde de 

kullanılmasına, 

11. Đlimiz sınırları içerisinde, konutlarda ve işyerlerinde pirinanın aşağıdaki tabloda 

verilen standartları sağlaması şartıyla ısınma ve sanayide kullanılmasına, 

12. Đlimiz sınırları içerisinde kullanılacak kömürlerin izin belgesi olan firmalardan 

alınmasına, 

13. Isınma ve sanayi amaçlı kullanılan tüm kazanları yakanların ateşçi ehliyet belgesine 

sahip olmalarına ve bir ateşçinin en fazla bir apartmanın kaloriferini yakmasına, 

77

14. Dış ortam sıcaklığı gece ve gündüz 15 o C nin üzerinde olduğu günlerde kalorifer ve 

sobaların yakılmamasına, 

15. Kalorifer ve sobaların, işyerlerinde bina iç ortam sıcaklığı 18 o C, konutlarda ise 20 o C 

den yukarıda olmayacak şekilde yakılmasına, 

16. Yakma kazanları emisyonlarının Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü 

Yönetmeliği’nde verilen emisyon sınır değerlerini sağlamasına, 

17.Kömür kullanılan kalorifer kazanlarının zorunlu olmadıkça söndürülmeyerek, sürekli 

yanmasının sağlanmasına, ayrıca sönen kaloriferlerin ilk yakış saatlerinin sabahları 06: 00 - 

08: 00 , akşamları 16: 00 -18: 00 saatleri dışında olmasına, 

18.Yaz aylarında su ısıtma amaçlı kullanılan kazanlarının geceleri sadece 03: 00 - 05: 00 saatleri 

arasında yakılmasına, 

19Hastaneler, yatılı ve gündüzlü okullar, öğrenci yurtları, yaşlılar ve güçsüzler yurtları, 

kreşler, terminaller ve kolluk binaları, kalorifer ve sobaların iç ortam sıcaklığı 20 o C dan 

yukarı olmayacak şekilde devamlı olarak, ancak hava kirliliğine neden olmayacak şekilde 

yakılması, 

20.Kalorifer tesisatlarının iyi izole edilerek ısı kayıplarının önlenmesine, tüm ısıtma 

tesisatının bakımı ve temizliğinin gereği gibi yapılmasına, kazan dairelerinin yeterince 

havalandırılmasına ve işletme talimatlarına uygun olarak işletilmesine, bacaların periyodik 

temizliğinin yapılıp yapılmadığının denetlenmesine, 

21. Başta resmi bina ve okullar olmak üzere yeni bina yapımında ısı yalıtım projelerinin 

uygulanmasına, 

22. Mevcut resmi binalar ve okullar başta olmak üzere diğer binalarda da ısı yalıtımı 

sağlayıcı tedbirlerin alınmasına, 

23. Özellikle kış gelmeden önce binalarda ısı kaçağı olan noktalarda (pencere ve 

dış kapılarda) alınacak önlemlerle ilgili olarak halkın bilinçlendirilmesi, camların çift camlı 

olmasının yakıt tüketimindeki faydalarının halka anlatılması ve binalarda özellikle dıştan 

yalıtım yapıldığından yakıt tüketiminde ne kadar azalma olacağı konusunda 

bilgilendirilmesine, 

24.Okullarda ve resmi binalarda değiştirilmesi gereken pencerelerin ısı camlı pencere 

kullanılacak şekilde değiştirilmesi ve kaloriferli okullarda radyatörlerde termostatlı vana 

kullanılmasına, 

25. Okullarda ve resmi binalarda giriş kapısının kendiliğinden kapanabilir ve hava 

sızdırmaz yapılmasına, 

26. Kurulacak yakma tesisleri (kazanlar) için Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 

verilecek Tip Emisyon Đzin Belgesi'nin alınmış olmasına, 

27. Stokerli sistemlerde; 

78

- tam yanmanın gerçekleşmesi için bu sistemlerin otomatik yüklemeli, fanlı ve döner 

ızgaralı olmasına, 

- ilk yanma sırasında bacadan atılan partikül madde emisyonlarını kontrol etmek 

amacıyla ön yanmayı temin edecek şekilde bu sistemlerin sürekli (non-stop) yanmasının 

sağlanması, ayarlarının iyi yapılmış olması, sürekli kontrol edilmesi ve ehil kişilerce 

yakılmasına, 

- ısınma amaçlı kullanılmasına izin verilen ithal ve yerli (ilimizdeki kirlilik derecesine 

göre belirlenen) kömür özelliğini sağlayan ve piyasada fındık diye tabir edilen 10 -18 

mm çapındaki yıkanmış ve elenmiş kömürlerin torbalanarak stokerli sistemlerde 

kullanılması ve bu sistemlerin kullanıldığı binalarda da sıkı denetimlerin yapılmasına, 

28.Đlimizde kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakımı işlerinde 

çalışacaklar için “yetkili kalorifer ateşçisi” kursları düzenlenmesine yönelik çalışmaların 

yapılmasına, bu kapsamda kalorifer ateşçisi ve bina yöneticilerinin ilgili belediyeler 

tarafından eğitilmesine ve denetlenmesine, 

29.Yakıt kullanan bacasız ısıtıcıların kapalı alanda ısınma amaçlı kullanımının 

önlenmesine, 

30.Gerektiğinde sıvı yakıt (mazot, fuel-oil ve diğer akaryakıt) numunelerinin ilgili 

kanun gereğince Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü’nce alınarak tahlil sonucunun Đl Çevre ve 

Orman Müdürlüğüne iletilmesine, 

31. Isı yalıtımı ile ilgili olarak 14 Haziran 1999 tarih ve 23725 sayılı Resmi Gazetede 

yayımlanan “TSE 825 Binalarda Isı Yalıtım Kuralları” standardı 14 Haziran 2000 tarihinde 

mecburi standart olarak yürürlüğe girmiştir. Yeni binalarda gerekli tedbirlerin alınması hava 

kirliliği açısından büyük önem arz etmektedir. Đllerde bu standardın ve 8 Mayıs 2000 

tarihinde yayımlanan “Isı Yalıtım Yönetmeliği” ile mevcut binalarda ısı yalıtımı ile yakıt 

tasarrufu sağlanması açısından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 19 Kasım 1984 tarih 

ve 18580 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Mevcut Binalarda Isı Yalıtım 

ile Yakıt Tasarrufu Sağlanması ve Hava Kirliliğinin Azaltılmasına Dair Yönetmeliğin” 

uygulanması ve kamuoyunun bu yönetmelik ve mecburi standarda riayet etmesi için teşvik 

edici mekanizmaların oluşturulmasına, 

32. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin 27. maddesine göre; 

ısınma amaçlı katı yakıtların torbalanması; yerli kömürün çıkarıldığı bölgede, ithal kömürün 

ise ithalatın gerçekleştirildiği limana yakın alanda yapılması esastır. Ancak, torbalamanın 

belirtilen alanlarda yetersiz olduğu durumlarda, kömür üretici ve ithalatçıları, kömürün 

üretildiği veya ithalatın gerçekleştirildiği ilin valiliği ile Valiliğimizden(Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğü) izin almak kaydıyla torbalama işlemini ilimiz sınırları içerisinde yapabilir veya 

bayisi olan/anlaşma yaptığı gerçek ve tüzel kişilere yaptırabilir. Ancak, ithalatçı/üretici 

kendisine ait bir tesiste torbalama yapamıyorsa, torbalama tesisine sahip ve torbalama 

işlemini yapacak olan gerçek veya tüzel kişiler ile arasında anlaşma yaptığını belgelemesi 

gerekmektedir. Ayrıca, torbalama işlemi kömürün çıkarıldığı veya ithalatın gerçekleştirildiği 

ilin dışında ilimiz sınırları içerisinde yapılacaksa, Valiliğimizden(Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğü) torbalama tesisi olduğuna ve tesiste sözkonusu kömürün torbalanacağına dair bir 

belgenin alınarak kömürün üretildiği veya ithalatının gerçekleştirildiği ilin valiliğine(Đl Çevre 

ve Orman Müdürlüğü) verilmesi sonrası kömürün torbalama yapılacak ile gönderilmesine 

izin verilmesine, Bu belge(anlaşma, sözleşme) ve yazıların denetim sırasında istenildiğinde 

gösterilmesinin zorunlu kılınmasına, 

79

B) YAKIT ÖZELLĐKLERĐ 

a) Yerli Kömürlerde Aranacak Özellikler 

1. Grup Kirli Bölgeler: Muğla Merkez ve Yatağan Đlçe Merkezi 

Yerli Kömürlerin Özellikleri 

1.Grup kirli yerler 

Toplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2 

Alt Isıl Değer (orijinalde) min. 4000 Kcal/kg (-200 tolerans) 

Toplam Nem (satışa sunulan) max. %25 

Kül (kuru bazda) max. %25 

Şişme Đndeksi* max. 1 

Boyut** 

18–150 mm (18 mm altı max. %10 tolerans 

150 mm üstü max. % 10 tolerans) 

* Uygunluk Belgesi verilme aşamasında dikkate alınır. 

**Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10–18 mm olabilir. 

2. Grup Kirli Bölgeler: Milas, Ula, Dalaman, Ortaca, Datça, Fethiye, Kavaklıdere 

ilçe merkezleri. 


Toplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2,3 

2.Grup kirli yerler 

Alt Isıl Değer (orijinalde) min. 3500 Kcal/kg (-200 tolerans) 

Toplam Nem (satışa sunulan) max. %30 

Kül (kuru bazda) max. %30 

Şişme Đndeksi* max. 1 

Boyut** 

18–150 mm (18 mm altı max. %10 tolerans, 

150 mm üstü max.% 10 tolerans) 

* Uygunluk Belgesi verilme aşamasında dikkate alınır. 

**Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10–18 mm olabilir. 

3. Diğer Yerler: Kömür yakılmasına izin verilen diğer tüm belde ve köyler 


Toplam Kükürt (kuru bazda) 

Alt Isıl Değer (orijinalde) 

Boyut 

Diğer yerler 

: max. % 2,5 

: min 3000 Kcal/kg (-200 tolerans) 

: 18–150 mm 

(18 mm altı ve 150 mm üstü için max. %10 tolerans) 

4. Köyceğiz(Merkez), Bodrum, Marmaris ve Fethiye (Ölüdeniz), Ula (Akyaka) 

ilçelerinde kömür kullanımı yasağının devam etmesine, 

80

) Isınma Amaçlı Đthal Kömürlerde Aranacak Özellikler 

Özellikler 

Sınırlar 

Toplam Kükürt (kuru bazda) : max. % 0,9 

Alt Isıl Değer (orijinalde) : min 6200 Kcal/kg (- 400 tolerans) 

Uçucu Madde (kuru bazda) : % 12–28 (+1 tolerans) 

Toplam Nem (orijinalde) : max. % 10 

Kül (kuru bazda) 

: max. %14 (+1 tolerans) 

Şişme Đndeksi : max. 1 

Boyut* : 18–150 mm (18 mm altı ve 150 mm üstü için max. %10 

tolerans) 

*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10–18 mm olabilir. 

bazda) 

bazda) 

c) Sanayi Amaçlı Đthal Edilecek Kömür Özellikleri 

Alt Isıl Değeri (orijinalde) : min 6000 kcal/kg (-500 kcal/kg tolerans) 

Toplam Kükürt (kuru : max. % 1 

Uçucu Madde (kuru 

Boyut 

: max. % 36 

: 0-50 mm 

d) Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri 

bazda) 

bazda) 

Özellikler 

Alt Isıl Değeri (orijinalde) 

Toplam Kükürt (kuru 

Uçucu Madde (kuru 

Boyut 

Sınırlar 

Emisyon Đznine Baca gazında EKHKKY’nde 

belirtilen sınır değerlerin sağlanması koşuluyla 

kısıtlama yok. 

Tozumayı önleyici her türlü tedbirin alınması 

koşuluyla boyut ve torba kısıtlaması yok 

EBHKKY: Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği 

81

e) Kömür Briketlerinin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri 

fazla 

ÖZELLĐK SINIF 1 SINIF 

2 

Alt Isı Değeri (1) (Kcal/kg) en az 5000 4000 

Baca gazına geçen kükürt oranı (%), m/m, en 0,8 1,0 

Düşme Sağlamlığı (%) m/m, en az 90 80 

Aşınma Sağlamlığı (%) m/m, en az 75 65 

Kırılma 

Sağlamlığı 

Yastık veya Yumurta 

Şeklindeki Briketlerde (Kgf), 

en az 

80 60 

Tabanı Düzgün 

130 100 

Geometrik Şekilli Briketlerde 

(Kg/cm 2 ), en az 

Suya Dayanım (2) (%) en az 70 70 

Isıl Verimi (%) en az 75 75 

Duman Emisyon Oranı (g/kg), en fazla 8 12 

1) Bu özellik, orijinal (satışa sunulan) briket bazındadır. 

2) Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz 

Bağlayıcı Madde: Petrol ve petrol türevlerinden üretilmiş herhangi bir bağlayıcı 

madde kullanılmayacaktır. Nişasta/melas gibi akademik kuruluşlarla bağlayıcı olarak 

kullanılabilirliliği kabul edilmiş ve belgelenmiş, insan ve çevre sağlığı açısından zararlı 

olmayan benzer maddeler kullanılmasına, 

d) Sıvı Yakıtta Aranacak Özellikler: 

- Kükürt içeriği azami % 1 olan ithal fuel-oil ile kükürt içeriği azami % 1.5 olan yerli 

fuel-oil ve 01.01.2007 tarihinden itibaren ise kükürt içeriği azami % 1 olan yerli fuel-oil, 

ayrıca motorin, gaz yağı ve etanol gibi sıvı yakıtlardır. 

- Sanayi amaçlı yakıt olarak TÜPRAŞ tarafından üretilen yüksek kükürt içeren 6 nolu 

fuel-oilin, kükürtdioksit emisyonunu Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü 

Yönetmeliği’nde belirtilen sınır değerlere uygun olarak arıtan baca gazı arıtım 

tesisine/teknolojisine sahip sanayi tesislerinde kullanımına izin verilir. Bu koşullar dışında 6 

nolu fuel-oil kullanımının önlenmesi, sıvı yakıt taşıyıcı ve satıcı firmaların bu konuda 

uyarılmasına, 

- Sanayi tesislerinde TÜPRAŞ spektlerine uygun %1 kükürt ihtiva eden ve Enerji ve 

Tabii Kaynaklar Bakanlığı’ndan izin alınarak ithal edilen fuel-oil kullanılabilir. Bu yakıtın 

anma ısıl gücü düşük, yanma boyu kısa kazanlarda kullanımında yanma verimi açısından, 

akışkanlığın arttırılması amacıyla ön ısıtma yapılması, 

- Bacasından siyah duman atan işyerlerinin ve sanayi tesislerinin belediyeler ve 

mücavir alanları içinde ilgili belediyelerce, mücavir alan dışında kalan yerlerde ise Đl Çevre 

ve Orman Müdürlüğü ve ilgili Kaymakamlıklarca denetlenmesi, kullanılan yakıt ve bacadan 

atmosfere verilen emisyonlar dikkate alınarak sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin 

denetim altına alınması ve gerekli yasal işlemin yapılmasına, 

82

e) Pirina Kullanımında Uyulacak Hususlar: 

Muğla Đli sınırları içerisinde evsel ısıtma ve sanayi amaçlı pirina kullanımında Çevre 

ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü 

Yönetmeliği ve Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği uyarınca 

aşağıdaki şartlara uyulacaktır. Tablo 1’deki özellikleri sağlamayan pirinanın ısınma ve sanayi 

amaçlı kullanılması yasaktır. Bu yasağa uymayanlara Çevre Kanunu’nun ilgili maddelerine 

göre cezai işlem yapılacaktır. 

Tablo- 1:Pirinanın özellikleri 

Parametreler 

Özellikler 

Kalori 

3700 kcal/kg 

Nem 

% 15 max 

Yağ % 1.5 

Sodyum (Na) 

300 mg/kg 

Boyut 6 mm.(min.) (6mm.’den küçük ağırlıkça %5 ‘i 

geçemez) 

Sanayi amaçlı pirina kullanımında; 

1.Yakıt beslemeli, sekonder hava beslemeli, yakma özelliğine sahip olan anma ısıl 

gücü 500 kW’ın altında olan tesislerde yakıt olarak kullanılabilir. 

2.Yılda 120 günden uzun sürmeyen mevsimlik faaliyetlerini sürdüren zeytinyağı 

üretim tesislerinde yağhanelerde pirinanın yakıt olarak kullanımına izin verilmektedir. Bu 

işletmeler tablo-2’de verilen emisyon sınır değerlerinden muaf olmakla birlikte, atık 

gazlarındaki islilik derecesi Bacharach Skalasına göre en çok 4 olmalıdır, 

3.Pirinanın yakıt olarak kullanıldığı ve anma ısıl gücü 500 kW’ın üzerinde olan 

zeytinyağı üretim tesisleri ve diğer yakma tesisleri (enerji üretim tesisleri, çimento ve kireç 

fabrikaları vb.) otomatik yakıt beslemeli, sekonder hava beslemeli, yakma sistemi özelliğine 

sahip olmak zorunda olup, tablo-2’de verilen baca gazı emisyon değerlerini sağlamak 

zorundadır. 

Tablo- 2 Sanayi Amaçlı Pirinanın Baca Gazı Emisyon Sınır Değerleri 

Kirletici 

Parametreler 

CO 

(mg/Nm 3 ) 

NO 

(mg/Nm 3 ) 

SO x 

(mg/Nm 3 ) 

HCI 

(mg/Nm 3 ) 

HF 

(mg/Nm 3 ) 

PM 

(mg/Nm 3 ) 

TOC 

(mg/Nm 3 ) 

500 kW-15 460 - 200 - - 375 - 

MW 

15 MW-50 460 - 200 200 30 375 30 

MW 

>50 MW 460 400 200 200 30 280 30 

(Baca gazında; % 6 hacimsel oksijen ile 0 0 C ve 1atm basınca tekabül eden normal 

şartlar ve kuru baz dikkate alınır.) 

Pirinanın evsel ısınmada kullanılması için aranan şartlar: 

1.Pirina, evsel ısınma amaçlı stoker yakmalı, süspansiyon yakmalı ve silikon yakmalı 

kazan sistemlerinde kullanılacaktır. 

2.Pirina yakan evsel ısınma tesislerinde kullanılacak pirina torbalı olarak satılmalı ve 

tablo 1’de verilen özellikleri sağlamalıdır. 

83

3. Pirina yakan evsel ısınma sistemlerinin baca gazı emisyon sınır değerleri ise tablo 

3’de tanımlanan sınır değerlere uygun olmalıdır. 

Kullanılan 

Yakıt 

Pirina 

Tablo- 3 Isınma Amaçlı Pirinanın Baca Gazı Emisyon Sınır Değerleri 

Yakma Oksijen Toz Karbonmonoksit 

Tesisinin içeriği(%) Emisyonu Emisyonu 

Isıl Gücü 

(mg/Nm 3 ) (mg/Nm 3 ) 

(kW) 

15’den 

büyük 

1000’den 

küçük 

f) Petrokok Kullanımı: 

13 150 4000 1 

Đslilik 

(Ringelman 

skalası) 

Petrol kokunun ısınma amaçlı yakılmasının yasaklanmasına, yalnızca Çevre ve 

Orman Bakanlığı’nca uygun görülen ve izin verilen çimento ve kireç fabrikalarında 

kullanımına izin verilmesine, 

C) MOTORLU TAŞITLARDAN KAYNAKLANAN EGZOZ GAZI EMĐSYON 

KĐRLĐLĐĞĐNĐN ÖNLENMESĐNE ĐLĐŞKĐN ESASLAR 

Đl sınırları dahilinde motorlu kara taşıtlarının egzoz gazlarının yarattığı hava 

kirliliğinin önüne geçmek ve hava kirliliğinin kontrol altına alınması amacıyla; 

- 8 Temmuz 2003 tarih ve 25162 sayılı Resmi Gazetede “Motorlu Kara Taşıtlarının 

Egzoz Emisyonlarının Ölçüm ve Denetlenmesine Đlişkin Tebliğ”de belirlenen esaslar göz 

önüne alınarak, motorlu taşıtlardan kaynaklanan egzoz gazlarının kontrolü için denetimlerin 

yapılması, 

- Benzinli ve dizel motorlu araçlarda egzoz gazlarının kontrolü için şok denetimlerin 

yapılarak araçların sürekli bakımlarının sağlanması, 

- Servis araçları ile ilgili kuralların getirilmesi ve egzozundan siyah duman atan servis 

araçlarının trafikten men edilmesi, 

-Çevre ve Orman Bakanlığınca Egzoz Gazı Emisyon Ölçüm Yetki Belgesi verilmiş 

olan egzoz gazı emisyon ölçüm istasyonlarının Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce 

denetlenerek, Yetkili Servis Belgesi ve TSE Hizmet Yeri Yeterlilik Belgesinin geçerlilik 

tarihlerinin takip edilmesine, söz konusu belgelerin geçerlilik sürelerinin bitimi tarihinden 

itibaren, belgelerin yenilenmemesi halinde imzalanan protokolün fesih edilerek, Çevre ve 

Orman Bakanlığına bilgi verilmesine, 

- Hava kirliliğinin uyarı kademelerine ulaştığı günlerde tek çift plaka uygulamasına 

giderek trafiğin sınırlandırılması, 

- Toplu taşım araçlarının kullanımın desteklenmesi, 

- Sinyalizasyon sisteminin sabit hızda gidildiği takdirde durmayı önleyecek şekilde 

düzenlenerek yeşil dalga sisteminin oluşturulması ve bu sayede gereksiz beklemenin ortadan 

kaldırılarak egzoz emisyonunun en aza indirilmesinin sağlanması, 

- Egzoz emisyonlarından en çok zarar görebilecek çocukların oyun alanlarının (park, 

bahçe vs.) mümkün olduğunca trafiğin yoğun olduğu yerlerden uzakta planlanması ve 

yapılması, imar planlarında bisiklet yollarının planlamaya alınarak düzenlenmesi, yeni imara 

açılacak yerlerde yolların rüzgar iletimini sağlayacak şekilde boydan boya şehri kaplayacak 

şekilde planlanmasına, 

84

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 30 uncu maddesinin 1 inci fıkrasının (b) 

bendine göre Đl Jandarma Komutanlığı trafik timleri ve Emniyet Müdürlüğü’ne bağlı trafik 

ekiplerince, çevredekileri rahatsız edecek derecede duman ve gürültü çıkaran taşıtların uygun 

duruma getirilmesinin sağlanması ve uygun duruma getirilmediğinin tespiti halinde, taşıtların 

trafikten men edilmesine, 

D) YAKITLARIN ÜRETĐMĐ, SATIŞI-PAZARLANMASI TORBALANMASI 

VE ĐZĐNLELE ĐLGĐLĐ ESASLAR 

a.) Isınma amaçlı, her ne miktarda olursa olsun açıkta ve torbasız kömür 

satılmasının ve yakılmasının yasaklanmasına, torba üzerinde 4077 sayılı Tüketicinin 

Korunması Hakkında Kanunun ilgili maddesi uyarınca, üretici firma adı, kömürün menşei, 

torbanın kaç kg olduğu, B- maddesinin (1) bendi (a, b, c) alt bentlerindeki tablolarda kömür 

değerlerini gösteren bilgiler, kömürün Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 04.07.2006 tarih ve 

2006/17 sayılı Genelgesinde belirtilen hava kirliliği açısından kaçıncı derece kirlilik 

bölgelerinde kullanılacağının belirtilmesine ve torbaların üzerinde “bu torbanın yakılması 

zararlı ve yasaktır” ibaresinin de bulunmasına, sadece 1. ve 2.derece kirlilik bölgeleri dışında 

(Belde ve Köyler ) kullanılabilir kalitede olan kömürlerin siyah renkli torbalar içinde satışa 

sunularak bu kömürlerin 1. ve 2. derece kirlilik bölgelerinde kullanılamayacağının kolaylıkla 

ayırt edilebilmesine, 

b.) Kömür Zenginleştirme/Đyileştirme/Paketleme tesislerinden elde edilen kömürlerin 

bu Mahalli Çevre Kurulu Kararlarında gösterilen özellikleri sağlaması halinde bu tesislere izin 

verilmesine, 

c.) Satışa sunulan kömürlerin satışa sunumu sırasında Isınmadan Kaynaklanan Hava 

Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen özellikleri sağlaması esastır. Eğer belirlenen 

özellikler sağlanamıyorsa çevre ve insan sağlığının korunması için kömürlerde satışa 

sunulmadan önce iyileştirme yapılmasına, 

Muğla il sınırları içerisinde üretilen kömür üreticileri veya satıcılarının Muğla 

Valiliğinden satış izni almalarına, 

ç.) Muğla ili haricindeki diğer illerde üretilip, Đlimiz sınırları içerisinde satış yapmak 

isteyen kömür üreticilerinin kömürün çıkarıldığı ilin Valiliğinden alınmış Uygunluk Belgesi 

ile Valiliğimize müracaat etmesi durumunda başkaca bir izin belgesine gerek kalmaksızın 

ilgili Valilikçe verilen, Uygunluk Belgesi ile kömür satışına izin verilmesine, 

d.) Yerli kömür üreticilerinin ürettikleri kömürlerin ilk aşamasından başlayarak nihai 

tüketim aşamasına kadar sorumlu sayılmalarına, 

e.) Belirtilen kömür değerlerine uymayan, isimsiz ve/veya bilgileri eksik üretim ve 

satış izin belgesi almamış kömürlerin taşındığı, üretildiği, depolandığı, satıldığı ve 

kullanıldığının tespiti halinde kaçak yakıt muamelesi yapılmasına, 

f.) Kömür bayilerinin denetimlerinde alınan kömür numunesi analizlerinin Çevre ve 

Orman Bakanlığı Çevre Referans Laboratuarında veya akredite olmuş laboratuarlarda 

85

yaptırılmasına, analiz ücretlerinin kömür üreticileri ve satıcıları tarafından ödenmesine ve 

tüketicilere yansıtılmamasına, 

Kömür satış izin belgeleri; ithal kömürlerde ithalatçılara, yerli kömürlerde ise kömür 

üreticilerine verilir. Kömür satış izin belgesi için istenilen; 

1) Mahrukatçılar odasına veya Sanayi ve Ticaret Odasına kayıtlı olduğuna dair belge 

( oda sicil kaydı) 

2) Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan alınmış kontrol belgesinin fotokopisi, analiz 

raporunun fotokopisi (ithal kömürler için) 

3) Kömürün çıkarıldığı ilin Valiliğinden alınmış Uygunluk Belgesi (yerli kömürler 

için) 

4) Đlgili kurum / kuruluştan alınmış çalışma ruhsatı veya işyeri açma ruhsatı 

5) Đmza sirküleri, 

6) Taahhütname (Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünden temin edilecek) 

Belgelerle Valiliğimize başvurulmasına, 

g.)Kömür üretici veya ithalatçılar kömürlerini sözleşme yaptıkları satıcıları 

(bayi/mahrukatçı) aracılığıyla satmak istiyorlarsa, satış izni başvurusu aşamasında; 

taahhütname ile birlikte kömür ticareti faaliyeti için gerekli şartları sağlayan (oda sicil kaydı, 

vergi levhası, imza sirküleri) ve bu konu kapsamında mevzuatta öngörülen izinleri (çalışma 

ruhsatı veya işyeri açılma ruhsatı) almış olan satıcıların (bayi/mahrukatçı) isim/isimlerini 

(kömür ithalatçı/üretici ile satıcılar arasında yapılmış sözleşme/protokol belgesi ile birlikte) 

Valiliğe vermek zorundadır. Valilikçe yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda uygun 

görülen kömür üretici veya ithalatçılara kömür satış izni belgesi verilmesine ve bu belgeye 

satıcıların da isminin eklenmesine, satıcılar da kendi isimlerinin yer aldığı satış izin belgesini 

denetimlerde bulundurmalarının zorunlu olmasına, 

h.) Satış izin belgesi, satış izin belgesinin alınması aşamasında verilen kontrol 

belgesi(ithal kömür) veya uygunluk belgesi(yerli kömür) kapsamındaki yakıtlar için geçerli 

olmasına, başka kontrol belgesi veya uygunluk belgesi kapsamında yakıtın satışı için 

Valiliğimize (Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü) yeniden başvuru yapılmasına, 

ı.) Analiz ücretini kömür ithalatçıları, üreticileri ve satıcıları tarafından ödenmek 

üzere gümrük sahalarından, depolardan, kömür satış yerleri ile apartmanlardan TS 5125 ve TS 

4744 sayılı standartların belirlediği numune alma esaslarına göre kömür numuneleri alınarak 

analizlerinin yaptırılmasına, torbadaki her kömür parçasının belirlenen özellikleri sağlaması 

esas olduğundan, en az üç torbadan veya en az üç farklı yerden(torbalanmamış kömürler için) 

alınarak hazırlanan birinci denetim numunesinin analiz sonucunun uygun çıkmaması 

durumunda Çevre Kanunu gereğince cezai işlemin uygulanmasına, aynı kontrol 

belgesi/uygunluk belgesi veya başka kontrol belgesi/uygunluk belgesi kapsamındaki kömürler 

için ikinci denetimde analiz sonucunun uygun çıkmaması durumunda ise kömür üreticileri, 

ithalatçıları ve/veya satıcıların izin belgelerinin iptal edilmesine, analiz bedellerinin 

vatandaşlara yansıtılmamasına, 

i.) Vatandaşların uygunluk ve satış izin belgesi olmayan yerlerden kömür 

almamaları konusunda uyarılması ve bilinçlendirilmesine, 

j.) Uygunluk ve satış izin belgesi verilen firma veya şahısların isimleri ile il/ilçelerinde 

satılan kömür miktarı ve özellikleri hakkındaki bilgilerin Nisan ayının sonuna kadar Çevre ve 

Orman Bakanlığına bildirilmesine, 

86

k.) Yetki devri yapılmış Belediyeler ya da Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce ceza 

verilen ve satış izin belgesi iptal edilmiş kömür ithalatçı, üretici ve/veya satıcıların 

isimlerinin, adresleri ve markalarının Çevre ve Orman Bakanlığına bildirilmesine, 

E) TÜKETĐCĐLERĐN SORUMLULUKLARI 

1. Tüketicilerin denetimler sırasında denetim ekibine; yakıta ait sevk irsaliyesini veya 

faturayı, Đtfaiye Müdürlüğünden alacakları baca temizlik belgesi ve yakma kazanını işleten 

ateşçinin ehliyet belgesini ibraz etmekle yükümlü olmalarına, 01.01.2006 tarihinden sonra 

kurulan kalorifer kazanlarına ait tip emisyon izin belgesini göstermelerine, 

2. Mahalli Çevre Kurul Kararına uygun olmayan yakıtların kullanılması durumunda 

veya izin belgesi bulunmayan firmalardan yakıt satın alınması durumunda, yakıtın satın alma 

kararını veren bina yöneticiliğinin sorumlu tutulmasına, 

3. Tüm konut ve işyerlerine ait bacaların periyodik olarak temizlenmesinin 

sağlanmasına, 

4. Tüm konut ve işyerleri kalorifer kazanlarının ve tesisatının işletme bakımlarının 

düzenli olarak yaptırılmasına, TSE standartlarına uygun olan ve yakıtı en yüksek verimle 

yakabilen soba ve yakma kazanlarının kullanılmasına, 

5. Kömür kullanılan kalorifer kazanlarının zorunlu olmadıkça söndürülmeyerek, sürekli 

yanmasının sağlanmasına, ayrıca sönen kaloriferlerin ilk yakış saatlerinin sabahları 06: 00 - 

08: 00 , akşamları 16: 00 - 18: 00 saatleri dışında olmasına, 

6. Yaz aylarında su ısıtma amaçlı kullanılan kazanlarının akşamları 17: 00 - 20: 00 saatleri ile 

geceleri 04: 00 - 06: 00 saatleri arasında yakılmasına, 

F) DENETĐM, ÖLÇME DEĞERLENDĐRME ĐLE ĐLGĐLĐ ESASLAR 

1. Isınma amaçlı kömür üreten ocakların, kömür torbalama tesislerinin Đl Çevre ve 

Orman Müdürlüğü’nce denetlenmesine, satıcıların ise il merkezinde Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğünce, ilçe merkezlerinde ise Kaymakamlıklarca ve ilgili belediyelerce 

denetlenmesine, 

2. Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin 32. maddesi 

gereğince, Bakanlığın denetim yetkisi saklı kalmak şartı ile belediyeler ve mücavir alanı 

içinde belediyeler, belediyeler ve mücavir alanları dışındaysa Valiliğimiz ve ilgili 

kaymakamlığın, bu yönetmelikte belirlenen kurallara uygun olmayan yakıtları üretenler, satışa 

sunanlar ile ısıtma kazanları üretenler ve işletenleri denetlemek ve haklarında 5393 sayılı 

Belediye Kanunu, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve Çevre Kanunu’nun ilgili maddelerine 

göre cezai işlem yapmakla yükümlü olmalarına, 

3. Belediyeler ve mücavir alanları içindeki konut ve işyerleri denetimlerinin ilgili 

belediyelerce yapılarak denetim sonuçlarını aylık olarak Valiliğimiz (Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğüne) gönderilmesine, 

4. Denetimlerde, denetim elemanları tarafından tespit yapılarak tutanak düzenlenmesi, 

gerekli görüldüğü hallerde satıcı, pazarlamacı, nakliyeci, torbalama tesisi, konut ve 

işyerlerinden yakıt numunesi alınması ve analiz sonucu uygun olmayan veya torbalanmamış 

olarak yakalanan katı yakıtın yed-i emine alınarak ilgili belediye başkanlığının gösterdiği 

yerde muhafaza edilmesi ve şehir dışına çıkarılmasının sağlanmasına, 

5. Katı yakıt yüklü araçların denetiminin Belediyeler ve mücavir alan sınırları içerisinde 

zabıta görevlilerince, dışında karayolu güzergahında ise Emniyet Müdürlüğü ve Jandarma 

Komutanlıklarınca yapılmasına, 

87

6. Denetimler sırasında numune alınan ithal kömürler için tutulan tutanaklarda yakıta ait 

Kontrol Belgesi ve Gümrük Giriş Beyannamesi tarih ve sayısına da yer verilmesine, 

7. Đl merkezinde ve ilçelerde yapılan denetimler sonucunda, Mahalli Çevre Kurulu 

kararına aykırı durumların tespit edilmesi durumunda, Đl Merkezinde 5393 sayılı Belediye 

Kanunu ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununa göre belediyece veya Çevre Kanuna göre işlem 

yapılmak üzere bir üst yazı ile birlikte Valiliğimize (Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü) gerekli 

bilgi ve belgelerin gönderilmesine, Đlçelerde ise; belediyeler ve mücavir alanları içerisinde 

5393 sayılı Belediye Kanunu’na ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununa göre ilgili belediyelerce 

işlem yapılmasına, belediyeler ve mücavir alanları dışında ise ilgili kaymakamlıkça gerekli 

tutanaklar tutulup deliller toplandıktan sonra Çevre Kanununa göre işlem yapılmak üzere 

Valiliğimize (Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü) gönderilmesine, 

8. Soba ve kalorifer kazanlarının kış gelmeden önce temizlenmesi yanma verimini 

arttırdığı ve buna paralel olarak yakıt tüketimi ve bacadan atılan kirletici emisyonlarını 

azalttığı için baca ve soba temizliğine önem verilip, temizliğin kış gelmeden önce yapılması 

ve bu konuda, Belediyelerin, Gönüllü Kuruluşlarla işbirliği yaparak eğitim programları 

düzenlenmesine, 

9. Kalorifer tesisatlarının iyi izole edilerek ısı kayıplarının önlenmesi, tüm ısıtma 

tesisatının bakımı ve temizliğinin gereği gibi yapılması, kazan dairelerinin yeterince 

havalandırılması ve işletme talimatlarına uygun olarak işletilmesi, bacaların periyodik 

temizliğinin yapılıp yapılmadığının ilgili Belediyelerce düzenli olarak denetlenmesine, 

10. Đlgili belediyece kalorifer kazanlarının tekniğine uygun yakılması ve kazan bakımı 

işlerinde çalışacaklar için “Yetkili Kalorifer Ateşçisi Kursları” düzenlenmesine yönelik 

çalışmaların yapılmasına, bu kapsamda kalorifer ateşçisi ve bina yöneticilerinin eğitilmesi ve 

denetlenmesine, 

G) DĐĞER HUSUSLAR 

1. Đlimiz genelinde, hava kirliliği ile ilgili olarak kamuoyu ve vatandaşların 

bilgilendirilmesi, çevre bilincinin geliştirilmesi için Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nce afiş, 

broşür vb. hazırlanarak kirlilik olan merkezlere dağıtılmasına, 

2. Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü’nce, Mahalli Çevre Kurul Kararlarının ilgili taraflara 

(kömür satıcılarına, kömür pazarlamacılarına, torbalama tesislerine, tüketicilere, ilimize 

kömür getirilen illerin Valiliklerine) basın-yayın, gazete ilanı yolu ile duyurulmasına, 

H ) CEZA VERĐLMESĐNDE ESAS ALINAN KANUNLAR VE CEZA 

UYGULAMASI 

Bu kararda belirtilen kurallara ve yasaklara riayet etmeyenlere; 

- 5442 sayılı Đl Đdaresi Kanunu hükümlerinin, 

- 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 526. madde hükümlerinin, 

- Çevre Kanunu’nun ilgili madde hükümlerinin, 

- “Mevcut Binalarda Isı Yalıtımı ile Yakıt Tasarrufu Sağlanması ve Hava Kirliliğinin 

Azaltılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerinin, 

- “Isıtma ve Buhar Tesislerinin Yakıt Tüketiminde Ekonomi Sağlanması ve Hava Kirliliğinin 

Azaltılmasına Dair Yönetmeliği”nin “Yapılacak kontroller ateşçilere ve işverenlere 

uygulanacak cezalar” başlıklı 9. madde hükümlerinin, 

88

- 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun ilgili madde hükümlerinin uygulanmasına, 

- 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ilgili madde hükümlerinin uygulanmasına, 

- 5326 sayılı Kabahatler Kanunun ilgili madde hükümlerinin uygulanmasına, 

- 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ilgili madde hükümlerinin uygulanmasına, 

- 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümlerinin 

uygulanmasına, 

1. Satış izin belgesi olmadan kömür satışının yapılması veya denetim anında belge ibraz 

edilmemesi durumunda; 

Kömür üreten ve satan firmaya; 

- Çevre Kanunu gereğince uyarı verilerek izin alıncaya kadar faaliyetinin 

durdurulmasına, 

2. Uygunluk ve satış izin belgelerinin verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde 

konutlardan, depodan, taşıma aracından, satış yerinden ve ocaklardan alınan numune 

sonucunun olumsuz çıkması halinde; 

— Birinci analiz sonucunun uygun çıkmaması durumunda, Çevre Kanunu’nun ilgili 

maddeleri gereğince idari para cezası verilmesine, 

— Đkinci denetimde analiz sonucunun uygun çıkmaması durumunda ise aynı 

kanunun ilgili maddesi gereğince izin belgelerinin iptal edilmesine, şehir içerisinde bulunan 

tüm kömürlerin firma tarafından toplatılmasına ve toplatılmadığının tespiti halinde Türk Ceza 

Kanunu uyarınca işlem yapılmasına, 

3. Muğla Đli genelinde belirlenen özellikleri taşısa bile torbalanmamış kömürlerin 

satışının yapılması durumunda, 

-Çevre Kanunu’nun ilgili maddeleri gereğince tüketici ve satıcıya idari para cezası verilerek, 

ilgili belediye ve kaymakamlıklarca oluşturulacak yed-i emin marifetiyle, torbalanmamış 

kömürlerin teslim alınarak sorumluluğuna göre satıcı veya ocak sahibi tarafından ocağa geri 

taşınmasının sağlanmasına, 

I ) HAVA KĐRLĐLĐĞĐ UYARI KADEMELERĐ ĐLE ĐLGĐLĐ OLARAK: 

Hava kirliliği meydana gelmesi ve uyarı kademelerinin aşılması durumunda; 

Meteoroloji Đstasyon Müdürlüklerinin ileriye yönelik olarak günlük sıcaklık, nem, basınç 

değerleri ve inversiyon tahminlerini Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Đl Sağlık Müdürlüğü ile Đl 

Özel Đdaresi ve ilgili belediyelere bildirmesine, 

Dünya Sağlık Örgütünün en alt sınır olarak tespit ettiği standart hava kirliliği 

derecesi 

89

75 µg Kükürtdioksit, 

150 µg Duman, 

normal kabul edilebilir sınırlar, 

250 µg/m 3 Kükürt dioksit, 

300 µ/m 3 Duman 

a) Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre; 

UYARI KADEMELERĐ SO 2 (µg/m 3 ) PM(Duman) (µg/m 3 ) 

1.KADEME 700 400 

2.KADEME 1000 600 

3.KADEME 1500 800 

4.KADEME 2000 1000 

# Nispi nem %90 ‘ın üzerinde ise kirlilik %10 eksiği ile uygulanır. 

1.Uyarı Kademesi: 

24 saatlik ölçüm ortalamaları 700 µg/m 3 SO 2 ve 400 µg/m 3 PM olduğu zaman; 

1) Đkinci ve Üçüncü Sınıf GSM lerin %50 kapasitede çalışmasına, 

2) Kalorifer ve sobaların günde yalnız iki defa 4 er saat yakılmasına,(05. 00 - 09: 00 

ve 17: 00 - 21: 00 ) 

2. Uyarı Kademesi: 

24 saat ölçüm ortalamaları 1000 µg/m 3 SO 2 ve 600 µg/m 3 PM olduğunda; 

1) Birinci Sınıf GSM lerin %50 kapasitede çalışmasına, 

2) Kalorifer ve sobaların günde yalnız 2 defa 3 er saat yakılmasına,(05: 00 -08: 00 ve 

17: 00 - 20: 00 ) 


24 saatlik ölçüm ortalamaları 1500 µg/m 3 SO 2 ve 800 µg/m 3 PM olduğunda; 

a) 1. 2. ve 3.sınıf GSM ler ve emisyon yayan bütün işyerlerinin faaliyetlerinin 

tamamen durdurulmasına, 

b) Đlk ve Orta dereceli okulların tatil edilmesine, 

c)Tek ve çift plaka uygulamasına geçilmesine, 


24 saatlik ölçüm ortalamaları 2000µg/m 3 SO 2 ve 1000µg/m 3 PM olduğunda; Birinci, 

Đkinci ve Üçüncü kademe önlemlerine ek olarak, 

1) Zorunlu ihtiyaç maddeleri üreten ve halk sağlığını doğrudan ilgilendiren iş 

yerleri dışında tüm işyerlerinin faaliyetlerinin durdurulmasına, 

2) Tüm okul, işyerleri ve resmi dairelerin tatil edilmesine, 

3) Askeri, Emniyet, Đtfaiye, Sağlık ve zorunlu ihtiyaç maddeleri taşıyan araçlar, 

Kordiplomatik otolar ve taksiler hariç bütün motorlu araçların trafikten men edilmesine, 

90

4) Kalorifer ve bacalar tamamen söndürülerek hastane ve benzeri halk sağlığını 

ilgilendiren kuruluşlarda elektrikli ısınma cihazlarının kullanılmasına, 

5) Tüm kamu ve özel hastanelerin ihtiyacı karşılayacak şekilde yatak, ilaç ve 

diğer malzemeleri hazır bulundurmalarına, 

6) Özel Ambulansların en kısa sürede Đl Sağlık Müdürlüğü emrine verilmesine, 

Belirlenen katı ve sıvı yakıtlar dışında yakıt kullananlar, kalorifer kazanlarını kullanılan 

kömürün cinsine göre tekniğine uygun yakmayanlar, ateşçi belgesi bulunmayan kalorifer 

kazanı ateşçisi çalıştıranlar, kazan duman borularının temizliğini zamanında yapmayanlar, 

hava kirliliğinin yoğun olduğu ve yakma saatlerine kısıtlama getirildiği günlerde yakma 

saatlerine uymayanlar, araçların egzoz emisyon ölçümlerini yıl içinde yaptırmayanlar 

hakkında, 5393 sayılı Belediye Kanunu ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile Çevre 

Kanununun ilgili maddelerini ihlal gerekçesiyle ve Çevre ve Orman Bakanlığınca her yıl 

yayımlanan genelgeler doğrultusunda cezai işlemler uygulanmasına 

EK-I : Ocak Sahiplerinin ve Kömür Torbalama Tesisleri Sahiplerinin Vereceği 

Taahhütname 

MUĞLA VALĐLĐĞĐNE 

(Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü) 

Mahalli Çevre Kurulunun 28.09.2006 tarih ve 145 sayılı kararı çerçevesinde Muğla 

Đli sınırları içerisinde ………………………………………………………………… 

kömürümün torbalanması ve satışı ile ilgili olarak; 

1) Đl Mahalli Çevre Kurulu’nca belirlenmiş standartları sağlayan kömürleri torbalayarak 

satışa sunacağımı, 

2) Muğla Đlinde satışa sunacağım. .................................................kömürünü ............... renkte 

torba ve.....................................................................marka ile.................................. 

kömürünü............... renkte torba ve . .........................................marka ile satışa sunacağımı, 

3) Muğla Đlinde 1. ve 2. derece kirlilik bölgeleri dışında yani belde ve köylerde satacağım 

kömürleri sadece siyah torbalar içerisinde satışa sunacağımı, 

4) Kömürlerimin yasal olarak gerekli izinleri olan kendi tesisimizde ya da noter onaylı 

anlaşma yaptığımız izinli tesislerde torbalanmasını yapacağımı, 

91

5) Briket kömür imalatında bağlayıcı madde olarak akredite olmuş laboratuarlardan alınan 

analiz sonuçlarına göre kanserojen madde olmadığı ispatlanmış bağlayıcı maddeleri 

kullanacağımı ve Đl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bildireceğimi, 

6) Kömür verdiğim her bayi ve tüketiciye Valilikçe hazırlanmış “Uygunluk Belgesinin” bir 

örneğini vereceğimi, tüketiciye dikkat edeceği hususlarla ilgili bilgi vereceğimi, 

7) Valilik, ilgili Kaymakamlık ve Belediye Başkanlığınca görevlendirilmiş personelin veya 

kuruluşun tesiste üretimi ve çalışmaları denetleyebileceğini, istenen bilgi ve belgeleri temin 

edeceğimi, denetim ekiplerinin çalışmalarını kolaylaştırıcı her türlü imkanı sağlayacağımı, 

8) Kendi adıma veya mahrukatçı esnafına yaptığım torbadan doğacak olumsuzluklarda her 

türlü yaptırıma razı olacağımı, 

9) Üretim yerinden, taşıma aracından, depodan, satış yerlerinden, bayilerden ve 

tüketicilerden gerektiğinde alınacak numunelerin analiz giderlerini karşılayacağımı, Đlgili 

Kaymamalıklar yada Belediye başkanlığı tarafından belirlenecek kömüre el koyma, taşıma, 

depolama masraflarını karşılayacağımı, 

10) Muğla Đline sevk edilecek her parti kömür için bayi ve/veya tüketiciye iletilmek üzere 

kömürün kantar fişi, sevk irsaliyesini nakil aracına vereceğimi, 

11) Belgesiz veya eksik belgeli nakil araçlarındaki kömürlere denetim anında el 

konulabileceğini, 

12) Satacağım kömürlerle ilgili düzenlenen her türlü belgede kömür menşeini açıkça 

belirteceğimi, 

13) Mahalli Çevre Kurulu’nca belirlenen özelliklere sahip olmayan kömürlere her aşamada el 

konulabileceğini, tüketiciye intikal etmiş olup da el konulan kömür olduğunda tüketicinin 

zararını karşılayacağımı, aksi takdirde satış iznimin askıya alınmasına ve şehre kömür 

sevkıyatımın durdurulmasına razı olacağımı, 

92

14) Muğla ilinde satacağım kömür torbalarının tarafıma satış izin belgesi verilmesine esas 

torbalardan farklı olmayacağını ve torba üzerine kömür cinsi, üretici ve pazarlamacı firmanın 

adı veya tescilli markası, ağırlığı Uygunluk Belgesi verilmesine esas olan analiz 

sonuçlarındaki toplam kükürt(kuru bazda), alt ısıl değer (satışa sunulan), kül (kuru bazda), 

şişme indeksi, boyut ve toplam nem (satışa sunulan) değerlerinin yazılı olacağını, 

15) Đthal, yerli ve briket kömürü ile ilgili her biri için ayrı ayrı olmak üzere “Yakma 

Kılavuzlarını” hazırlayıp tüketici ve bayilere vereceğimi, 

16) Torbanın başkaları tarafından kullanımını önleyici tedbirler alacağımı 

17) Ocak izin belgeleri ve satış izin belgelerinin verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde 

depomdan taşıma aracımda, satış yerimden, bayiimden veya kullanım yerinden alınan 

numune analizlerinin olumsuz çıkması halinde; Analiz ücreti tarafımdan ödenmek üzere, 

depolardan, kömür satış yerleri ile apartmanlardan TS 5125 ve TS 4744 sayılı standartların 

belirlediği numune alma esaslarına göre kömür numuneleri alınarak analizlerinin yaptırılması, 

torbadaki her kömür parçasının belirlenen özellikleri sağlaması esas olduğundan, en az üç 

torbadan veya en az üç farklı yerden(torbalanmamış kömürler için) alınarak hazırlanan birinci 

denetim numunesinin analiz sonucunun uygun çıkmaması durumunda Çevre Kanunu 

gereğince cezai işlemin uygulanması, aynı kontrol belgesi/uygunluk belgesi veya başka 

kontrol belgesi/uygunluk belgesi kapsamındaki kömürler için ikinci denetimde analiz 

sonucunun uygun çıkmaması durumunda ise izin belgelerimin iptal edilmesini, analiz 

bedellerini vatandaşlara yansıtmayacağımı, 

18) MÇK Kararları doğrultusunda torbalanmamış kömür satmayacağımı, 

19) Đş bu taahhütnameyi Çevre Kanunun ilgili maddelerinin uygulanması için tarafıma verilen 

birinci ihtar olarak kabul ettiğimi, taahhütname hükümlerini ihlal ettiğimde, Çevre 

Kanunu’nun ilgili maddeleri uyarınca para cezası verilmesini, 

93

KABUL BEYAN VE TAAHHÜT EDERĐM. 

ĐMZA : 

YETKĐLĐ ADI : 

FĐRMA ADI/KAŞE : 

EK: II 

YERLĐ KÖMÜR TORBA ÖRNEĞĐ 

ÜRETĐCĐ FĐRMA ADI: 

SATICI FĐRMA ADI: 

KÖMÜRÜN 

Menşei: 

Cinsi: 

AĞIRLIĞI: 

KÖMÜRÜN ÖZELLĐKLERĐ 

Toplam Kükürt Değeri (kuru bazda): 

Alt Isıl Değeri (Orijinalde): 

Toplam Nem (Orijinalde): 

Kül (kuru bazda): 

Şişme Đndeksi: 

Boyut: 

ĐLĐN KĐRLĐLĐK DERECESĐ: 

UYGUNLUK ĐZĐN BELGESĐ VEREN VALĐLĐK: 

YAKITIN KULLANILACAĞI YAKMA SĐSTEMLERĐ: 

Soba: 

Kalorifer Kazanı: 

Mekanik Beslemeli Kazan: 

TORBALAYAN FĐRMANIN ADI: 

Adres: 

Tel: 

Faks: 

E-mail: 

EK: III 

94

BĐRĐKET KÖMÜRÜ TORBA ÖRNEĞĐ 

ÜRETĐCĐ FĐRMA ADI: 

SATICI FĐRMA ADI: 

AĞIRLIĞI: 

BĐRĐKETĐN ÖZELLĐKLERĐ 

Sınıfı: 

Alt Isıl Değeri: 

Kükürt oranı: 

Isı verimi: 

Toplam Nem (Orijinalde): 

Duman Emisyon Oranı: 

ÜRETĐM ĐZĐN BELGESĐ VEREN YETKĐLĐ MERCĐ: 

TS UYGUNLUK BELGESĐ: 

Tarih: 

Sayı: 

BĐRĐKETĐN KULLANILACAĞI YAKMA SĐSTEMLERĐ: 

Soba: 

Kalorifer Kazanı: 

Mekanik Beslemeli Kazan: 

TORBALAYAN FĐRMANIN ADI: 

Adres: 

Tel: 

Faks: 

E-mail: 

C.1.2.4.Endüstriyel Emisyonlar 

Konuyla ilgili bilgi temin edilememiştir. 

C.1.2.5.Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar 

Muğla kent merkezinde 1 adet sabit, 1 adette seyyar egzoz ölçüm istasyonu 

mevcuttur. egzoz ölçümleri Muğla’ya Hizmet Vakfı ve Çevre Koruma Vakfı tarafından 

yapılmaktadır. 2006 yılı içerisinde ölçümü yapılan araçların sayısının dağılımı aşağıdaki 

gibidir: 

95

Aylar/ 

Đlçeler 

Ocak 

Şubat 

Mart 

Nisan 

Mayıs 

Haziran 

Temmuz 

Ağustos 

Eylül 

Ekim 

Kasım 

Aralık 

Toplam 

Merkez 1929 1419 2076 1620 1613 1654 1671 1432 1137 1060 1122 2703 19436 

Fethiye 900 8450 5900 1571 168 93 59 17 16 - 31 101 17306 

Dalaman - - 2936 - 142 80 - - - - 37 53 3248 

Ortaca 152 89 836 574 213 205 84 65 54 62 59 118 2511 

Köyceğiz 112 73 89 204 140 201 55 79 61 63 89 134 1300 

Marmaris 498 246 402 535 1582 531 475 423 416 450 362 563 6483 

Datça 70 34 45 68 210 - 151 66 78 73 54 172 1021 

Ula - 39 - - - - - 40 - - - 30 109 

Bodrum 755 341 615 645 543 952 502 797 767 772 866 870 8425 

Milas 600 273 292 370 262 453 2365 516 318 405 334 562 6750 

Yatağan 138 66 57 71 159 86 373 60 63 58 51 179 1361 

K.Dere - - 50 - 181 - - - 43 - - - 274 

Toplam 5154 11030 13298 5658 5213 4255 5735 3495 2953 2943 3005 5485 68224 

Tablo C.17: 2005 yılı Muğla ve ilçeleri egzoz emisyon ölçüm sayısı 

Muğla il genelinde toplam 68224 adet aracın ölçümü yapılmıştır. 

Đlimizde Bodrum-Milas Havaalanı 

havaalanı bulunmaktadır. 

ve Dalaman Havaalanı olmak üzere toplam 2 adet 

C.2.Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynaklar 

C.2.1.Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman 

Đnsan sağlığının korunması, çevrede kısa ve uzun vadeli olumsuz etkilerin ortaya 

çıkmaması için atmosferdeki hava kirleticilerinin, bir arada bulunduklarında değişen zararlı 

etkileri göz önüne alınarak tespit edilmiş, konsantrasyon birimleriyle ifade edilen seviyelere 

“Hava Kalitesi Sınır Değerleri” denmektedir. Tablolarda verilen “Kısa Vadeli Sınır Değer 

(KVS)” terimi, maksimum günlük ortalama değerler veya istatistiki olarak bütün ölçüm 

sonuçlarıyla değerlerinin büyüklüğüne göre dizildiğinde, ölçüm sonuçlarının %95’ini 

aşmaması gereken değerleri, “Uzun Vadeli Sınır Değer (UVS)” terimi ise aşılmaması gereken 

bütün ölçüm sonuçlarının aritmetik ortalaması olan değerleri ifade etmektedir. 

Bu sınır değerler Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde SO 2 ve PM için 

aşağıdaki şekilde belirtilmiştir; 

SO 2 (mg/m 3 ) PM (mg/m 3 ) 

KVS: 400 150 

UVS: 300 150 

C.2.2.Partikül Madde Emisyonları 

Yatağan ilçesinde Ulusal Hava Kalitesi Đzleme Ağı kapsamında kurulan istasyonda 

hava kirliliği ölçümlerine Eylül 2005 'de başlanılmıştır. Đstasyonda sürekli olarak 

kükürtdioksit ve toz ölçümü yapılmaktadır. Yatağan hava kirliliğinin standartların üzerine 

geçmesi durumunda yani saatlik metreküpte 900 mikrogramı geçmesi durumunda ve anlık 

değerlerin hızla aşılması durumunda Termik Santralin ünitelerinin çalışmasına Yatağan 

96

Kaymakamlığı tarafından müdahale edilerek yük düşümüne gidilmekte veya duruma göre 

üniteler devre dışı bırakılmaktadır. 

Ölçüm sonuçlarına göre Yatağan ilçe merkezinde kirlilik tespit edilmesi durumunda 

Yatağan Termik Santrali Đşletmesi Müdürlüğü'ne cezai işlem yapılmaktadır. 

Ayrıca Muğla il merkezinde de yine bu ağ kapsamında hava kalitesi izleme istasyonu 

kurulması planlanmakta ve yer seçimi yapılmış olup, ihale aşamasındadır. 

Diğer taraftan Valiliğimiz Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından B Grubu emisyon 

iznine tabi tesisler de denetlenerek uygun olanlara MÇK'da emisyon izni verilmektedir. 

C.2.3.Karbonmonoksit 

Hava kirleticilerinden biri olan Karbonmonoksit gazı atmosferde yaygın olarak 

bulunmaktadır. Bu gaz, yapay ve doğal olmak üzere iki kaynaktan meydana gelir. egzoz 

gazlarında yoğun olarak bulunmaktadır. Yapay aktivitelerde ise yanma iyi olmadığı zaman da 

karbonmonoksit gazı oluşmaktadır. CO konsantrasyonunun 100 ppm’in üzerinde olduğu 

zaman insan sağlığına olumsuz etkileri olduğu yapılan çalışmalar sonunda ortaya çıkmıştır. 

CO’ın insanlar üzerinde etkisi ise, kanda bulunan hemoglobinle reaksiyona girerek, 

oksihemoglobin halinde vücuttaki hücrelere, hücrelerde meydana gelen karbondioksiti 

akciğerlere taşımaktadır. Bu reaksiyon sonunda karboksihemoglobin oluşmaktadır. Bunun 

sonucunda da oksijenin taşınması zor olmaktadır. 

C.2.4.Nitrojen Oksitler 

Atmosferdeki azot oksitleri N 2 O, NO, NO 2 ’dir. Atmosfere karışan N 2 O gazının 

tamamı azotlu maddelerin mikrobik bozulmaları sonucunda oluşur. NO gazı ise doğal 

kaynaklardan ve yapay kaynaklardan oluşur. NO 2 gazının ana kaynağı NO gazıdır. NO 

gazının bir kısmı Oksijen ile yükseltgenerek NO 2 haline dönüşür. Yapay kaynaklardan 

meydana gelen NO gazı daha çok yerleşim merkezlerinde meydana geldiği için bazı 

bölgelerde konsantrasyonu yükselebilir. Bu da insan sağlığı açısından tehlikelidir. 

NO ve NO 2 gazları insan sağlığına zararlıdır. NO 2 burun ve boğazı tahriş eden bir 

gazdır. Bu gazın kokusunun alınma eşik sınırı 1-3 ppm’dir. Havadaki konsantrasyonu 10 

ppm’in üzerine çıkınca gözde ve mukozada yanmalar meydana gelir. Troposferde bulunan 

NO gazından bir kısmı yükseltgenmeden stratosfere sızabilir. Bu sızan NO gazı doğrudan 

ozon tabakasına karışır ve ozon tabakasının parçalanmasına neden olur. 

C.2.5.Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları 

C.2.1.bölümünde açıklanmıştır. 

C:3.Atmosferik Kirlilik 

C.3.1.Ozon Tabakasının Đncelmesinin Etkileri 

Atmosferdeki ozonun yaklaşık 5.90’ı yeryüzünden itibaren başlayarak 10-40 Km arası 

yükseklikte stratosfer tabakasında bulunur. Bu bölgedeki ozonun özelliği tüm canlı varlıkları, 

doğal kaynakları ve tarımsal ürünleri olumsuz yönde etkileyen morötesi radyasyonu yani 

ultraviyole ışınlarını absorbe etmesidir. Bu ışın tutma işlemi, Oksijen’in ozana parçalanarak 

tekrar oksijene dönüşmesi sırasında ultraviole ışınlarını kullanması sonucunda meydana 

gelmektedir. Dışarıdan herhangi bir kimyasal madde ilavesi olmadığı takdirde ozon oluşumu 

ve parçalanması devamlı şekilde sürmekte ve sonuçta zarar ultraviole ışınları bu tabaka 

97

tarafından tutulmuş olmaktadır. Doğal bazı olaylar (sıcaklık değişimi, hava akımları gibi) 

ozon dengesini zaman zaman bozmakla birlikte bu durum ozon miktarında önemli değişikliğe 

yol açmaktadır. 

Ozon yoğunluğunun ultraviole ışınlarını tutma görevi yapmayacak kadar azalması 

ozon tabakasının delinmesi olarak adlandırılmaktadır. Bu durum gerçekte ozon tabakasındaki 

bir delik olmayıp ozon tabakasındaki incelme olayıdır. Stratosfer tabakasındaki ozonun yararlı 

olmasına karşın Dünyamızın yüzeyine yakın atmosfer tabakasında %10 oranında bulunan 

ozonun yıkıcı etkisi vardır. Atmosferdeki diğer moleküllerle reaksiyona giren bitki ve 

hayvanların canlı dokularına zararı vardır. 

C.3.2.Asit Yağmurlarının Etkisi 

Çeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan yakıtlar, 

motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları ile fosil yakıtlara dayalı olarak enerji üreten termik 

santrallerin faaliyetleri sonucu hava kirlenmekte ve kükürtdioksit, azotoksit, partikül madde 

ve hidrokarbon molekülleri atmosfere yayılmaktadır. 2 ile 7 gün arasında havada asılı 

kalabilen bu kirleticiler zaman zaman çok uzaklara taşınabilmekte, atmosferdeki su 

partikülleri ve diğer bileşenlerle tepkimeye girerek sülfiroz ait (H x SO X ), sülfirikasit (H x SO X ), 

nitrik asit (HxNO X ) oluşumuna sebebiyet vermektedir. Bunların geri dönüşleri kuru ve yaş 

asit depolaması şeklinde olur. Yaş depolamada atmosferde oluşan bütün ürünler, yağmur ve 

kar içindeki çözülmüş halde taşınırlar. Kuru depolamada atmosferdeki partiküllerin ve 

gazların yeryüzüne taşınması esnasında yağmur ve kar bulunmaz, sis içindeki aerosol şeklinde 

bulunurlar. 

Hiçbir yabancı maddeyle kirletilmemiş bir atmosferde bile yağmur suyu hafif asit 

karakterdedir ve pH derecesi 5.6’dır. çeşitli yanma olayları sonucu havaya karışan SO x , NO x 

gibi gazlar yağışla birleşerek asit meydana getirebilmekte, bunların yeryüzüne yağması ile asit 

yağmurları oluşmaktadır. Asit yağmurlarının zararları; 

1- Asit yağmurları göl, akarsularda asit dengesini bozarak, önce hassas canlılar olmak 

üzere tüm canlıları etkilemekte, hatta bazı türlerin ölümüne yol açmaktadır. 

2- Tarihsel kalıntıların çelik köprülerin, demiryollarının aşınmasına ve tahribatına 

neden olmaktadır. 

3-En büyük etki ormanlar üzerinde görülmektedir. Asidik yağışlar ağaçların en önemli 

organı olan yapraklardaki büyüme ve gelişmeyi engellemektedir. 

4-Yeryüzüne inen asit yağmurları suya ve toprağa geçerek onların fizikokimyasal 

yapısını değiştirmekte, neticede toprak ve suyla ilişkide olan canlılar etkilenmektedir. 

C.4.Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri 

C.4.1.Doğal Çevreye Olan Etkileri 

C.4.1.1.Su Üzerindeki Etkileri 

Yüzeysel su kirliliğini, yer altı suyu kirliliğinden ayrı tutmak mümkün 

değildir.Yağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik yükünde ani bir artış olur. 

Organik ve anorganik partiküller, hayvansal ve bitkisel atıklar, doğal ve yapay gübreler, 

pestisitler, mikroorganizmalar su ve yeraltı suyunun kirlenmesine neden olurlar. 

98

Yeraltı suyunun kirlenmesinin en büyük nedeni evsel ve endüstriyel atıkların 

arıtılmadan alıcı ortamlara verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar alıcı ortama verildikten sonra, 

iklim durumuna, toprağın yapısına, topografya yapısına, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak 

yeraltı sularına taşınırlar. 

Zirai mücadele ilaçlarının da aşırı ve bilinçsiz kullanımı büyük bir sorundur. Evsel 

atıkların doğrudan toprağa verilmesi sonucu, özellikle kanalizasyon sistemlerinin olmadığı 

yerlerde fosseptik çukurlardan sızan sular yer altı suyuna taşınmaktadır. 

Mikroorganizmalar, yer altı suyuna taşınım sırasında doğal olarak temizlenmeye uğrar. 

Ancak deterjan gibi parçalanmaya karşı dayanıklı bileşikler yer altı suyuna ulaşarak içme 

suyu açısından sorun yaratabilmektedir. 

Çöplerin açık alanlarda depolanması ve kirliliği azaltıcı faaliyetlerin uygulanmaya 

konmaması önemli sorunlara neden olmaktadır. 

Đlimiz sınırları içerisinde henüz çevre mevzuatına göre gerekli tedbirlerin alınmadığı 

bölgelerde yukarıda sayılan nedenlere bağlı olarak kirlilik yükünün yoğun olduğu bölgeler yer 

almaktadır. Đl Müdürlüğümüz bu konuda gerekli çalışmalarına devam etmektedir. 

C.4.1.2.Toprak Üzerine Etkileri 

SO2 ve partiküllerin , bitkilere olan bu direk etkisi ve yöredeki yağışların fazlalığı 

topraktaki asitleşmeyi arttırıcı, bazlarda fakirleştirici ve mikrobiyolojik aktiviteyi yok edici 

bir etkide bulunarak, dolaylı olarak bitkilerin direncinin azalmasına neden olur. Bu direnç 

zayıfladığında zararlı böcek ve mantarların üremesi için gerekli ortamı oluşturur. Bu böcek ve 

mantarlar bitki örtüsünü ve kalitesini giderek yok ederler.Ayrıca; SO2 ve partiküllerin asit 

yağmuru şeklinde toprağa geçmesi ve toprağın kimyasal yapısının zamanla değişmesi, 

bilhassa ilimiz sınırları içerisinde mevcut 3 adet termik santrallerin baca küllerinin kül 

yağmuru olarak toprağa yağması ve toprağın fiziksel ve kimyasal yapısının zamanla 

değişmesi,asit yağmurları sonucu ormanların kuruması ve bu alanlardaki topraklarda su 

erozyonunun hızlanması gibi etkileri sınırlarımız içerisinde görülmektedir. 

Bu olumsuzluğun önüne geçebilmek için termik santrallere baca gazı arıtma tesisleri 

kurdurulmuştur. 

C.4.1.3.Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri 

Bitkiler ve insanlarda görülen hava kirliliği etkilerine, bir ölçüde hayvanlarda da 

rastlanmaktadır. Đnsanlar ve hayvanlar dışında bitkiler de hava kirliliğinin etkileri ile karşı 

karşıyadır. Hava kirliliğini meydana getiren bazı gazlar, bitkilerin solunumu sırasında 

gözeneklerinden içeriye girerek fotosentezi yavaşlatırlar. Özellikle tarım bitkilerindeki bu 

olumsuz etki, Ürün kalitesinde düşme ve azalmaya sebep olur. Kükürt dioksitin en çok 

etkilediği bitki türleri, bazı önemli tahıl ürünleridir. Ağaçların yapraklarında görülen renk 

bozulmaları da hava kirliliğinin bitki hayatında sebep olduğu ayrı bir bozulmadır. 

Hava kirliliğinin bitkilere olan etkisinin en iyi örneği, kömürlü santrallerden atılan 

SO2 gazının atmosferde girdiği reaksiyonlar sonucu meydana gelen H2SO4 ‘in yağmur suyu 

ile yıkanması sonucu meydana gelen asit yağmurlarının geniş orman alanlarına verdiği 

zararlardır. 

Đlimizde benzeri zararların varlığı konusunda yapılmış lokal çalışmalar neticesinde, 

bazı endemik vasıflı bitki varlığının yok olduğu ortaya çıkmıştır. 

C.4.1.4.Đnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri 

Kirli havada bulunan karbon parçacıkları, ozon, karbon monoksit, kükürt dioksit, 

doymamış hidrokarbonlar, aldehitler, kanserojen maddeler gibi kirleticiler, insanların solunum 

99

yollarını etkileyerek normal mekanizmasını bozar. Bronşlarda iltihaplara, daralmalara sebep 

olur, bu değişimler sonunda da kronik bronşit ve amfizem gibi rahatsızlıklar meydana gelir. 

Ayrıca kirli hava; aşırı nefes darlığına, sıkıntılara yol açar. Araştırmalar, akciğer 

kanserinin meydana gelmesi ve artmasında da hava kirliliğinin önemli bir rolü olabileceğini 

göstermektedir. 

C.4.2.Yapay Çevreye Olan Etkileri 

C.4.2.1.Görüntü Kirliliği Üzerine Etkileri 

Hava kirliliği, binalarda aşınma ve yıpranmalara neden olmaktadır. 

KAYNAKLAR 

-Çevre ve Orman Bakanlığı (Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Md.) 2005 yılı verileri 

-2004 Muğla Çevre Durum Raporu 

-Muğla Çevre Koruma Vakfı 

-Muğla Belediye Başkanlığı 

100

D.1.Su Kaynaklarının Kullanımı 

D.1.1.Yer altı Suları 

D.SU 

TABLO D.1.DSĐ 21.Bölge Müdürlüğü Đl Bazında Yer Altı Suyu Envanteri; 

TAHSĐS EDĐLEN REZERV TOPLAM KALAN 

HAVZASI OVASI ĐŞL 

(TOPLAM-hm3/yıl) 

TAHSĐS REZERV 

Alt havzası REZER. Đçme Sulama (Toplam) Sanayi (hm3/yıl (hm3/yıl) 

(hm3/yıl) Suyu DSĐ 

Sul+Koop. 

Belgeli 

Sul. 

B.Menderes Yatağan 11 2,63 - 0,73 0,315 3,675 6.995 

7 

7/25 

B.Menderes K.dere - 0,008 - 0,25 - 0,258 - 

7 

Batı Akdeniz Muğla 

30 9,82 - 1,65 - 11,47 17,4 

(8) Merkez 8/7 

“ Ula 8/8 - 1,08 - 0,05 - 1,13 - 

“ Milas 8/2 18 7,6 - 5,98 - 13,58 4,42 

“ Selimiye 38,5 - - - - - - 

Ekinambarı 

8/3 

“ Karaova 

- - - - - - 

8/5 

“ Bodrum 10 5,26 1,8 1,88 - 8,94 1,06 

Yarımadası 

8/4 

“ Datça 8/10 13 3,2 - 1,05 - 4,25 3,59 

“ Marmaris - 4,6 - 0,56 - 5,16 - 

8/9 

“ Köyceğiz - 11,735 - 3,36 - 15,095 - 

8/11 

“ Ortaca 80 - - 0,016 - 0,016 47,139 

Dalaman - 8,54 - 9,21 - 17,75 - 

Çayı 

Havzası 

8/12 

“ Fethiye 20 6,78 - 0,8 - 7,58 12,24 

8/16 

“ Ören 8/6 - - - - 17 17 - 

TOPLAM 220,5** 61,253 1,8 25,536 17,315 105,904 92,844 

**Savranköy,Ekinambarı ve Gökova Kaynakları rezervi dahil değildir. 

D.1.2.Akarsular 

Muğla Đli toprakları, Büyük Menderes havzası ve Batı Akdeniz havzasına girer. Bu 

iki havza, ülkenin orta büyüklükteki havzasıdır. 

101

1.BATI AKDENĐZ HAVZASI 

Muğla’nın Gökova Körfezi ile Akdağlar arasında kalan kesimi bu havzaya girer. Su 

toplama alanı 21.000 km 2 olan havzanın ortalama yıllık hacmi 7 milyar m 3 ‘e yakındır. 

Havzada 322.000 hektar ovalık alan vardır.Bunun 211.500 hektarı sulanabilir niteliktedir.Batı 

Akdeniz havzasının suları Dalaman ve Eşen Çaylarıyla Akdeniz’e boşalmaktadır.Bu çaylar 

aynı zamanda ilin en önemli iki akarsuyudur. 

DALAMAN ÇAYI : 

Dalaman Çayı Boncuk Dağlarının kuzey yamaçlarından kaynaklanır. Kuzeydoğu 

yönünde akarak Burdur’un Gölhisar çukurluğuna ulaşır.Bu çöküntü alanında Akdağlar’ın 

Burdur il alanına dökülen uzantılarından doğan,çok sayıda küçük akarsu ile beslenir.Doğudan 

ve batıdan bu iki dağdan doğan,kısa ama bol sulu derelerle beslenen Dalaman Çayı, 

Oğlansini'nin Kuzeyinden Muğla topraklarına girer. Doğudan Hüsniye ve Gürlek Çaylarını, 

batıdan Gök Çayı Ören Çayı‘nı ve Cehennem deresini alarak genişler.Dalaman Çayı’na 

karışan bu akarsulardan özellikle Hüsniye ve Gürlek Çayları Boncuk Dağları‘nın Akdeniz‘in 

nemli rüzgarlarına açık kesimlerde doğduklarından sürekli bol sulu çaylardır.Buna karşılık 

batıdan karışan Gök Çay, Ören Çayı ve Cehennem Deresinin suları kış aylarında çok bol, yaz 

aylarında çok azdır. Yazın dar ve derin vadileri kuru-oluklar durumundadır. 

Dalaman Çayı,Bezkese’de dar vadiden çıkarak taşıdığı alüvyonlarla Dalaman Ovasına 

girer.Akış ovada hızlıdır.Ancak denize yakın Kızılkurt yakınlarında akışı yavaşlamaya 

başlar.Dalaman Çayı,Sarısu yöresinde sığ bir bataklıkla denize ulaşır. 

Dalaman Çayı’nın su toplama alanı 3.500 km 2 dolayındadır.Su toplama alanı pek 

geniş olmamasına karşın,suyu genellikle çok boldur.Çünkü akarsuyun yukarı havzası bol 

yağış alan yüksek dağlarla çevrilidir.Dalaman Çayı’nın saniyede taşıdığı en az su miktarı 

Ağustos başında10 m 3 ’e ulaşır. 

EŞEN ÇAYI : 

Muğla Đli’nin Batı Akdeniz havzasında kalan ikinci büyük akarsuyudur. Akış rejimi ve 

havza özellikleri açısından Dalaman’a benzeyen Eşen Çay’ı Akdağlar’ın kuzeybatı 

yamaçlarından doğar, Seki Yaylası’na dek güneybatı yönünde akar. Batı’dan Boncuk 

Dağları’ndan, doğudan Akdağlar’dan kaynaklanan çok sayıda küçük dereler ile birleşir. Daha 

sonra batıdan güneybatıya doğru geniş bir yay çizerek Ören’e ulaşır.Ören‘den sonra çok geniş 

bir vadide güneye doğru akmaya başlayan Eşen Çayı, Eşen Ovası‘nda Muğla-Antalya 

sınırında Akdeniz’e dökülür. 

Eşen Çayı’nın hemen hemen tümü il alanı içinde kalır. Suyu yaz-kış bol, ama yazın 

Dalaman Çayı‘na göre biraz daha azdır. 

KARGICIK ÇAYI : 

Muğla Đli‘nin Batı Akdeniz havzasına giren bölümünde yer alan Köyceğiz Gölü‘ne 

dökülen küçük bir akarsudur.Akarsu,Köyceğiz-Ağla Köyü‘nün kuzeydoğusundan doğar 

güneybatı yönünde yaklaşık 17-18 km aktıktan sonra Yüksekbük yöresinden Köyceğiz 

Gölü’ne dökülür. 

102

NAMNAM ÇAYI : 

Köyceğiz Gölü’ne dökülen, önemli sayılabilecek ikinci akarsudur. Ula Đlçesi’nin 5-6 

km kadar doğusundan doğar.Önce kuzeydoğudan güneybatıya sonra güneybatıdan 

güneydoğuya doğru akarak Köyceğiz Gölü’nün kuzeybatısındaki Günlük-Düveç yöresinde 

göle dökülür. 

Uzunluğu 30 km kadar olan Namnam Çayı kışın ve ilkbaharda taşmaktadır. Yazın ise 

suyu iyice azalmaktadır. 

2.BÜYÜK MENDERES HAVZASI : 

Bu havza,Güneybatı Anadolu’da Büyük Menderes Irmağı, doğrudan denize ulaşan 

kimi küçük akarsular ve birkaç gölün havzasından oluşur. Su toplama alanı yaklaşık 25.000 

m 2 ‘dir.Havzanın,ortalama yıllık su hacmi 4,5milyar m 3 dolayındadır. Büyük Menderes 

havzasında 812.000 hektar ovalık alan vardır.Bunun yaklaşık 590.000 hektarı sulanabilir 

niteliktedir. 

DĐPSĐZ ÇAYI : 

Đlin Büyük Menderes havzasında kalan en önemli akarsuyudur.Kaynaklarını Doğu 

Menteşe Dağları’nın güneybatı yamaçları ile Batı Menteşe Dağları’nın kuzeydoğu 

yamaçlarından almaktadır. Bu kollar Yatağan yakınında birleşerek Dipsiz Çayını oluşturur. 

Kuzeybatı yönünde akarak Yatağan Ovası’nın ortasından geçen Dipsiz Çayı daha sonra 

kuzeye yönelerek Aydın topraklarına girer ve Büyük Menderes Irmağı ile birleşir. Akarsudan 

yararlanılarak Yatağan Ovası sulanmaktadır. 

SARI ÇAY : 

Kısa bir akarsu olan Sarı Çay, yazın tümüyle kurumaktadır. Kışın ise yer yer 

bataklıklar oluşturarak Güllük Körfezi‘ne dökülür. 1970’lerde kurutma çalışmalarıyla bu 

bataklıklar tarım alanlarına dönüştürülmüştür. 

D.1.3.Göller,Göletler ve Rezervuarlar 

1. KÖYCEĞĐZ GÖLÜ : 

Köyceğiz’in güneyinde yaklaşık 65 km 2’ lik alanı kaplamaktadır. Derinliği 25-150 m 

arasında değişen göl, 8 km uzunluğunda dar bir boğazla Akdeniz’e bağlanmaktadır. Eski bir 

tektonik çukurluğun sularla dolmasıyla oluşmuştur. Yüzeyinin yükseltisi 6 m’dir.Kışın göl 

kabararak Köyceğiz’e yaklaşır. Kabarma sürerse, fazla su boğaz aracılığı ile denize boşalır. 

Denizle sürekli bağlantılı olduğundan gölün suyu tuzludur. Gölde başta Kefal olmak üzere 

çeşitli balıklar yaşar. Köyceğiz Gölü’nü Akdeniz’e bağlayan boğazın ucunda, bu göle bağlı 

SÜLÜNGÜR GÖLÜ adı verilen küçük bir göl daha vardır. 

103

2.HACAT GÖLÜ : 

Milas yakınındaki Hacat Gölü, Sarı Çay’ın denize açılma noktasında,eski bir koy 

ağzının akarsuyun taşıdığı alüvyonlarla kapanması sonucu oluşmuştur. Derinliği en çok 1,5 m 

olan sığı bir göldür. Bol balık bulunan gölde,denize açılan boğazda bir dalyan kurulmuştur. 

Kışın kabaran gölün denize boşalışı kolayca izlenebilmektedir. 

3.BAFA GÖLÜ : 

Milas Đlçesi’nin kuzeybatı ucunda yer alan Bafa Gölü, Büyük Menderes Irmağı’nın 

yüzyıllar boyu getirdiği birikintilerin, eski Latmos Körfezi’nin batısını doldurmasıyla 

oluşmuştur.Yüzölçümü yaklaşık 64 km 2 olan gölün 28 km 2’ si Muğla, kalan bölümü ise Aydın 

ilinde kalmaktadır. Bol balık bulunan gölün Söke kesiminde bir dalyan kurulmuştur. 

4.DENĐZCĐK GÖLÜ : 

Milas Đlçesi‘nde Beçin Platosu üzerinde yer alan küçük bir krater gölüdür. Yaklaşık 4 

km 2 ‘lik bir alanı kaplayan gölün derinliği 18-28 m arasında değişmektedir. 

5.SÜLÜNDÜR GÖLÜ : 

Ortaca Đlçesi’nin 10 kilometre güneybatısında yer almakta olup, göl yüzeyi 260 

hektardır. 

6.KOCA GÖL : 

Dalaman Đlçesi’ne 10 kilometre mesafede olup, göl yüzeyi 260 hektardır. 

7.AKARCADERE SULAMA GÖLETĐ : 

Muğla Đli, Ula Đlçesi‘nin batısında yer alan Akarcadere Göleti 2254 da‘lık sahayı 

sulama amacıyla yapılmıştır.Gölet yağış havzasında yıllık su verimi 4.492.800 m 3 olup 

göletteki faydalı su hacmi 1.673.000 m 3 ’tür. 

8.BAYIR-KAZAN GÖLETĐ : 

Bahçeyaka, Gökpınar, Gökdere ve Bozüyük köylerine ait 518 hektar tarım arazisinin 

sulanması amacıyla yapılmıştır. Depolama hacmi 2.93 hm 3 olup,alanı 0.30 km 2 ‘dir. 

9. BODRUM-KARAOVA ( MUMCULAR ) BARAJI : 

Bodrum-Karaova ovasında 1266 ha tarım arazisinin sulanması ile Bodrum 

Yarımadasına yılda 2.7 hm 3 içme suyu temin edilmesi amacı ile yapılmıştır. Depolama hacmi 

19.4 hm 3 , göl alanı 145 ha’dır. 

104

10. MĐLAS-GEYĐK BARAJI : 

Türkiye Elektrik Kurumuna ait 420 bin kilovat kurulu gücünde inşaa edilen Milas 

Yeniköy Termik Santralı’na yılda 22.8 milyon m 3 soğutma ve kül suyu temin etmek amacı ile 

yapılmıştır.Depolama hacmi 42.20 hm 3 olup, göl alanı 374 ha‘dır. 

Su kaynakları potansiyeli 

1.Yerüstü suyu ( il çıkışı toplam ortalama akım ) : 6.500 hm3/yıl 

2.Dalaman Çayı 

: 2.400 hm3/yıl 

3.Eşen Çayı 

: 1.800 hm3/yıl 

4.Diğer Akarsular 

: 2.300 hm3/yıl 

5.Yeraltı suyu ( ildeki toplam emniyetli rezerv ) : 412 hm3/yıl 

TOPLAM SU POTANSĐYELĐ 

:13.412 hm3/yıl 

Doğal göl yüzeyleri 

Bafa Gölü 

: 2.519 ha. 


: 5.500 ha. 

Sülüngür Gölü : 260 ha. 

Koca Göl : 260 ha. 

Baraj Rezervuarları Yüzeyi 

Geyik Barajı : 374 ha. 

Mumcular Barajı : 145 ha. 

Toplam : 519 ha. 

Akarsu Yüzeyleri 

Dalaman Nehri : 550 ha. 

Eşen Çayı : 600 ha. 

Namnam Çayı : 130.6 ha. 

Toplam Akarsu Yüzeyi : 1.280.6 ha. 

D.1.4.Denizler 

Muğla Đli’nin güneyi Akdeniz, batısı Ege Denizi ile çevrilidir. Ege Denizi , Akdeniz’in 

Anadolu ve balkan yarımadası arasına sokulmuş koludur. 

Kuzeyde Çanakkale Boğazı, Güneyde Kythira ,Girit ,Kerpe ve Rodos’un oluşturduğu 

adalar yayı meydana getirir. Ege Denizi, bu adalar arasındaki gedikler vasıtasıyla Akdeniz’e 

bağlanır. Doğudan batıya genişliği 150 ile 400 km. arasında değişir. Ortalama derinliği 350m. 

kadar olan Ege Denizinin tabanı, çok daha derin olan Karadeniz (1300m ) ve Akdeniz 

(1500m) çanaklarını birbirinden ayıran engebeli bir eşik ya da bir denizaltı platosu özelliğini 

gösterir. 

Ege Denizini ikiye bölen S biçimindeki bu derin çukurlar dizisinin doğusundaki ve 

batısındaki geniş şelf alanları üzerinde yüzlerce ada ve adacıklar yükselmektedir. 

“Egeid” adı verilen eski bir karanın bulunduğu bu alanda yerkabuğu, pliosen ve 

kuarternerdeki levha hareketleri sonucunda gerilmelere uğrayarak incelmiş,yer yer faylarla 

105

parçalanarak çökmüş ve bunun sonucunda Akdeniz sularının sokulmasıyla Ege denizi 

oluşmuş,bu arada eski karanın yüksek yerleri birer adaya dönüşmüştür: 

Dağ sıraları denize yer yer sokulmuştur. Ayrıca,yer yer kıyıya koşut, yer yer denize 

dik ya da açılı uzanan I.II ve III. zaman oluşumlarının,akarsular ve denizlerce dayanıklılık 

derecelerine göre farklı şekillerde aşındırılmasıyla, çok girintili çıkıntılı bir kıyı şeridi 

oluşmuştur. Đkincisi,yörede, III. zaman sonlarıyla, IV. zamanda yoğun tektonik hareketler 

oluşmuş, çökme ve yükselmeler ortaya yeni koy ve burunların çıkmasına yol açmıştır. 

Çökmeler sonucu, akarsuların açtığı vadiler deniz sularıyla dolmuş,ana ve yan vadiler 

karaya iyice sokulan koylar ve körfezlere dönüşmüştür.Bu oluşumun özgün örneklerine 

Fethiye-Katrancı, Göcek ve Datça çevrelerinde rastlanmaktadır. 

Muğla’nın Ege ve Akdeniz‘e olan kıyıları bir bütün olarak ele alındığında çok sayıda 

yalıyar,küçük liman,burun ve yarımadanın birbirlerini izlediği görülür.Bu yapıyı kıyıdaki 

doğal kumsallar ve denizin kıyıya yakın kesimlerinde yer alan adacıklar bütünler. 

Đlin her iki denize olan kıyıları da girintili çıkıntılıdır. Bu yapı iki nedene bağlı olarak 

oluşmuştur. Birincisi kıyı yakınında,Toros sisteminin Akdeniz Bölgesi‘ne özgü denize koşut 

doğrultusu yerine,Batı Anadolu’ya özgü denize dik doğrultu egemen duruma gelmiştir. 

Ege Denizinin hidrolik ve biyolojik koşullarını belirleyen etkenler, Karadeniz ve 

Akdeniz’den havzaya sokulan su kütleleridir.Çanakkale boğazından gelen serin ,az tuzlu 

(%025) ve besin maddeleri bakımından zengin sular güneye doğru ,hızı ortalama saatte 2,5 

km. kadar olan bir genel yüzey akıntısı halinde güneye doğru yayılır ve Akdeniz’e ulaşır.Buna 

karşılık çok tuzlu (%039-40) Akdeniz suları daha çok Anadolu kıyılarını izleyerek alttan 

kuzeye doğru ilerleyen bir akıntı oluşturur. Bunun sonucunda Ege denizinde de tuzluluk 

kuzeyden güneye artar. Ege denizinin suları oksijen bakımından zengindir. 

Đlin Yatağan dışında kalan tüm ilçeleri kıyı ilçesidir. Kıyı uzunluğu, Fethiye’de 102, 

Ula’da 5, Merkez’de 30, Milas’ta 159,Bodrum‘da 174 km’dir. Marmaris, Köyceğiz ve 

Datça’nın toplam kıyı uzunluğu ise 644 km’ye ulaşmaktadır. 

Muğla’nın turizm bakımından hayli gelişmiş ilçesi olan Bodrum’da ortalama deniz 

suyu sıcaklığı 19.6 o C’dir.Yörede en düşük deniz suyu sıcaklığı Ocak ayında görülür.(7 o C). 

Deniz suyu sıcaklığı Ağustos’ta 31.2 o C’ ye kadar yükselir. 

Muğla’nın kıyılardaki en önemli limanları; Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Güllük 

(Milas) limanlarıdır. Önemli turizm merkezleri olan Bodrum ve Marmaris’te birer yat limanı 

vardır. Đlin en büyük körfezleri; Fethiye,Kerme ve Mandalya Körfezidir. Önemli yarımadaları 

ise Bodrum (Ortakent), Marmaris (Bozburun), Datça (Reşadiye), Fethiye (Faralya) 

Yarımadalarıdır. 

D.2.Doğal Drenaj Sistemleri 

Đlimiz sınırları içerisinde kalkerli ,karstik arazi çok geçirimli olduğundan ,yüzeyden 

akan akarsu gelişmemiş,karamuğla ve kandere gibi sel rejimli derelerin yataklarında ancak kış 

aylarında su bulunur.Muğla Đlindeki akarsular 3 gruba ayrılır. 

Bütünüyle Đl Sınırları Đçerisinde olanlar 

1-NAMNAM ÇAYI: Sandras(Çiçekbaba dağı) dağının batısından doğar ve 33 km. uzunluğu 

ile Ula ve Köyceğiz Ovaları’nı drene ederek Köyceğiz Gölü’ne ulaşır.Kış ve Đlkbahar 

aylarında artan rejimi,yaz aylarında kuraklık ve şiddetli buharlaşma ile çok azalmaktadır. 

106

2-KARGINCIK DERESĐ: Köyceğiz Ağla Köyünün kuzeyindeki Sandras Dağı eteklerinden 

doğar.17 km.lik kısa boyuna rağmen kış ayları ve ilkbaharda kar erimeleri ile beslenerek 

Köyceğiz Gölüne dökülür. Yazları tamamen kurumaktadır. 

3- KARGI ÇAYI: Fethiye Yanıklar Köyünün kuzeyindeki Çal dağlarından doğar.Fethiye 

Körfezinden Akdeniz’e dökülür. 

4- KARAÇULHA DERESĐ: Fethiye ovası köylerinin can damarı olan bu dere Fethiye’nin 

içinden körfeze ulaşır. 

5- KOCADERE: Bodrum Mumcular çevresindeki yaran dağlarının sularını karaova üzerinden 

Güllük Körfezine boşaltır.Üzerinde Mumcular sulama barajı bulunmaktadır. 

6-SARIÇAY: Milas’ın kuzey doğusundaki Turgut ve Kurukümes dağlarındaki labranda suyu 

ile ünlü kaynaklardan beslenen bu dere üzerinde geyik ve Akgedik barajları bulunmaktadır. 

BÜYÜK MENDERESE DÖKÜLEN AKARSULAR 

1-ÇĐNE ÇAYI: Karagedik Dağlarından beslenen 359 km. uzunluğundaki bu çayın 

yukarı kesimleri Muğla Đlinde ter alır. Çine Çayı vadisi turistlerin ilgisini çekmektedir. 

2- AKÇAY: Köyceğiz’in kuzeyinde Göleli dağlarından doğarak Muğla-Denizli il sınırını 

çizer ve avcılar deresi ile birleşerek kemer barajına ulaşır.karıncalı dağlarından geçer. 

Sultanhisarın güneyinde Büyük Menderes ırmağı ile birleşir. 

MUĞLA ĐL DIŞINDAN BESLENENLER: 

1-DALAMAN ÇAYI: Fethiye'nin kuzeyindeki Göktepe dağından doğarak Acıpayam ve 

Gölhisar Polye ovalarını sulayan çayın boyu 190 km. dir. 65 km.lik kısmı Muğla Đli 

sınırlarında kalır. Çeşitli dere ve çaylarla birleşerek Akdeniz’e dökülür. Đlimizin en fazla 

akımı olan ırmağıdır. Dalaman çayı üzerinde “rafting” adı verilen su sporu yapılmaktadır. 

2.EŞEN ÇAYI (Kocaçay) : Antalya sınırlarındaki Akdağlar’ın kuzeyindeki Kızılcadağ’dan 

doğan eşen çayı vadisinde genç akarsu taraçaları görülür. Yağışlara bağlı olarak kış aylarında 

ve özellikle kar erimelerinden dolayı ilkbaharda rejimi artar. Yaz kuraklığına rağmen gür 

karstik kaynaklarla beslenen kolları (Saklıkent kanyonu) ile eşen delta ovasını oluşturarak 

Akdeniz’e ulaşır.128 km boyundaki çayın 80 km. si Muğla Đli sınırlarında bulunmaktadır. 

Eşen Çayı Fethiye Đlçesi’nin kuzey doğusunda 2000 kotlarından O kotuna ininceye kadar 

yaklaşık 160 km’lik güzergahı boyunca akarak Akdeniz’e ulaşır. Doğudan yan kol olarak 

Akçay katılır. 

D.3.Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri 

D.3.1.Yer altı Suları ve Kirlilik 

Muğla ili yurdumuzun kıyı şeridi en uzun olan ilidir. Muğla ilinin kıyı ilçeleri ülkemiz 

turizminde önemli bir yer tutmaktadır.Đlimizin kıyı yönetiminde en etkin rolü Belediyeler 

oynamaktadır.Yurdumuzun bütün kıyı illerinde olduğu gibi Muğla ilinde de kıyı kesimlerde 

hızlı bir yapılaşma mevcuttur. 

107

Mevcut yerleşimden kaynaklanacak olan kirliliğin denize ve çevreye etkilerini 

azaltmak için ilimizde,Mahalli Çevre Kurulu‘nun 26/08/1996 tarihinde özellikle kıyıda ki 

tesislerin arıtma sistemlerinden çıkan arıtılmış suların denize deşarjını yasaklayan prensip 

kararı ile denizlerimizin kirlenmesinin önüne geçilmiştir. 

Đlimizde turizm mevsiminin uzun olması nedeniyle kıyılarımızda yapılan turistik 

tesislerin denetimi sürekli olarak yapılmaktadır.Đşletmelerin atıksuları da düzenli bir şekilde 

analiz edilerek yönetmeliğe uygunluğu takip edilmektedir. 

Ayrıca ilimizde bulunan göletlerde koruma havzalarının korunmasına dikkat 

edilmektedir. 

Mumcular Barajı‘nın 1 Şubat 1997 tarih ve 22865 sayılı Resmi Gazete’de 4. 

sayfasında yayımlanan mutlak koruma koordinatlarının aplikasyonu tamamlanarak koruma 

altına alınmıştır. 

D.3.2.Akarsularda Kirlilik 

Akarsular, küçük dereler, yağmur, kar ve kaynak sularıyla beslenirler. Kanalizasyon 

suları, fabrika artıkları ile havayı kirleten etkenlerin yağmur ve yüzey akışlarıyla taşınması, 

tarımsal faaliyetler sonucu oluşan pestisit ve gübre gibi kimyasal atıklar, akarsuları kirleten 

etkenlerdir. 

Đlimizde akarsuları kirlilik tehdidi altında bırakan etmenlerin başında gıda ve maden 

sektörü gelmektedir. 

Đlimiz sınırlarında faaliyet gösteren zeytin sıkma tesislerinden kaynaklanan karasuyun 

yer altı ve yerüstü su kaynaklarını kirletmemesi yönünde önlem alınması amacıyla 

karasuyun lagünlerde bertaraf edilmesi öngörülmüştür. 

Dalaman ve Fethiye sınırları dahilinde bulunan akarsular üzerinde kurulu ve faaliyette 

olan alabalık üretme çiftliklerinden kaynaklanan kirliliğin önlenmesi amacıyla Su Kirliliği 

Kontrol Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde arıtma tesisi kurulması öngörülmüştür. 

Kurulu ve faal olan mermer işleme tesislerinden kaynaklanan atıksuların bertarafı için 

de arıtma tesisi kurulması zorunluluğu getirilmiştir. 

D.3.3.Göller,Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik 

Göl kirlenmesinin ana unsurları akarsular ve atmosferik olaylardır.Akarsularla 

taşınmış ve askıdaki maddelerin önemli miktarları erozyon ve kimyasal çözünme sonucu 

oluşur. 

Đlimiz sınırlarında bulunan göller ve göletlere kirlilik girdisinin önlenebilmesi için Su 

Kirliliği Kontrol Yönetmeliği hükümlerine göre önlemler aldırılmaktadır. 

D.3.4.Denizlerde Kirlilik 


108

D.4.Su Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikalar 

Đlimizde su yönetimi uygulamaları; 2872 sayılı Çevre Kanununun Su Kirliliği Kontrol 

Yönetmeliği doğrultusunda Çevre ve Orman Bakanlığı taşra teşkilatı yapmaktadır. Su 

kirliliğinin önlenmesi için Yönetmelik hükümleri dışında Mahalli Çevre Kurulu Kararları ile 

bazı kısıtlamalar getirilmektedir. Bunlardan bazıları ise; denize deşarj yasaklanmıştır. Mermer 

fabrikalarına Atıksu Arıtma Tesisi kurma zorunluluğu getirilmiştir. 

Đlimizde su ile ilgili Çevresel Yasal Uygulamalar; 2872 sayılı Çevre Kanununa bağlı 

Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında yürütülmektedir. 

D.5.Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri 

D.5.1.Tuzluluk 


D.5.2.Zehirli Gazlar 


D.5.3.Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik 


D.5.4.Ağır Metaller ve Đz Elementler 


D.5.5.Zehirli Organik Bileşikler 


D.5.5.1.Siyanürler 


D.5.5.2.Petrol ve Türevleri 


D.5.5.3.Polikloro Naftalinler ve Bifeniller 


D.5.5.4.Pestisitler ve Su Kirliliği 


D.5.5.5.Gübreler ve Su Kirliliği 


109

D.5.5.6.Deterjanlar ve Su Kirliliği 


D.5.6.Çözünmüş Organik Maddeler 


D.5.7.Patojenler 


D.5.8.Askıda Katı Maddeler 


D.5.9.Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği 


KAYNAKLAR 

-DSĐ 213.Şube Md. 

-Đl Çevre Durum Raporu 2005 

110

E.TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMI 

E.1.Genel Toprak Yapısı 

Muğla ilinde gerek iklim gerekse topografya farklılıkları nedeniyle çeşitli topraklar 

oluşmuşsa da, bunların yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. 

Alüviyal Topraklar: 

Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan (A) C 

profilli topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik bileşimi ile jeolojik 

periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerine bağlı olup 

heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok ya da çok az belirgindir. Buna karşılık 

değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarı arazilerden yıkanan kireççe zengindir. 

Alüviyal topraklar, bünyelerinde veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine 

göre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. Đnce bünyeli 

ve taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece 

zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi 

direne olduğundan yüzey katları çabuk kurur. 

Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları, iklime uyabilen her türlü 

kültür bitkilerini yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. 

Muğla ilinde bu topraklara Datça ve Yatağan Đlçeleri dışında tüm ilçelerde 

rastlanılmaktadır. Toplam alanları 40.848 hektardır. (%3.3) Bazı bölgelerde tuzluluk ve 

sodiklik (Alkalilik), diğer bazı bölgelerde ise hem tuzluluk hem de sodiklik tespit edilmiştir. 

Hidromorfik Alüvyal Topraklar: 

Hidromorfik Alüvyaller, oluşumlarına su etkisi altında sürdüren interzonal 

topraklardır. Topografyaları düz veya çukur olduğundan taban suyu yüksektir. Hatta bazı 

mevsimlerde su satha kadar çıkabilir. 

Taban suyu seviyesinin düştüğü durumlarda bile alt katları sürekli olarak yaştır. 

Taban suyu seviyesindeki yükselip alçalan su seviyesinin üstünde kalan katlarda, artarda 

gelen yükseltgenme ve indirgenme olaylarına yol açar. 

Dolayısıyla bu katlarda mavimsi gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenli 

(oksitlenme, pas) lekeleri oluşmuş. Taban suyu düzeyinin altındaki katlar tümüyle gleyleşmiş 

olup içlerinde bitki köklerinin çürümesinden oluşan siyah lekeler görülür. 

Derinlikleri fazla ise de gleyleşmiş katlar bitki kök bölgesini sınırlandırmaktadır. 

Doğal bitki örtüleri çayır ve mer’a otları ile saz, kamış veya suyu seven diğer bazı bitkilerden 

oluşmaktadır. Basit drenaj önlemleri alınması halinde yem bitkileri ve suya dayanıklı bazı 

ağaç türleri yetiştirilebilir. 

Bu topraklara Datça, Marmaris ve Yatağan Đlçeleri dışında tüm ilçelerde 

rastlanaktadır. Toplam alanları 3811 hektardır. (%0,3) Çayır ve Mer’a kullanımı altındadır. 

111

Kolüvyal Topraklar: 

Genellikle dik eğimleri eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yerçekimi, toprak 

kayması, yüzey akışı ve yan derelerle taşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş (A) C 

profilli genç topraklardır. Ayrıca, özellikleri bakımından daha çok çevredeki yukarı arazi 

topraklarına benzerse de, ana materyalde derecelenme ya hiç yok ya da yetersizdir. 

Profilde yağışın veya yüzey akışın yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değişik parça 

büyüklüğü içeren katlar görülür. Bu katlar, alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel 

durumda olmayıp düzensizdir. Dik eğimler ve vadi ağızlarında bulunanlar çoğunlukla az 

topraklı olup kaba taş ve molozları içerir. 

Yüzey akış hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçülür. Eğim çok azaldığı 

yerlerde, parçacıklardaki küçülmeler alüvyum parçaları düzeyine geldiğinden bu gibi yerlerde 

kolüvyal toprak, toprak geçişli olarak alüvyal topraklara karışır. 

Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru akmaktadır. Arasıra taşkına 

maruz kalırlarsa da eğim ve bünye nedeniyle drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi 

sorunları yoktur. 

Kolüvyal topraklar, il içinde daha çok Fethiye ve Milas ilçelerinde yaygın olarak 

görülmekle birlikte tüm ilçelerde rastlanmaktadır. Toplam alanları 83541 hektardır.( %6.7) 

Tuzlu- Sodik Topraklar: 

Tuzlu toprakları saturasyon ekstraktundaki elektriki kondaktivite değerleri 4 

milimhosdan fazladır. Sodik topraklarda ise yer değiştirebilir. Sodyum %15’den fazladır. 

Bunlara genellikle buharlaşmanın fazla olduğu ve drenaj problemi olan arid iklimlerde 

tesadüf edilir. Solaneta ve soloncak olanlar belirli profil karakterleri ile tanınırlar. Esas olarak 

çorak formasyona sahip olan topraklar bu grup altında toplanırlar. 

Alüvyal Sahil Bataklıkları: 

Göl ve deniz sahillerinde yer alan hem göllerin veya denizlerin hem de yüzey akışları 

etkisiyle devamlı veya yılın büyük bir bölümünde yaş kalan ya da bataklık durumunda olan 

topraklardır. Tuzsuz, hafif tuzlu, sodik, hafif tuzlu-sodik ve ya tuzlu-sodik olabilirler. 

Özellikleri itibarıyla tarımsal değeri olmayan bu araziler, av hayvanı barınağı olarak 

işe yararlar. Ayrıca üzerinde yetişen sazlardan da yararlanılabilir. 

Kahverengi Orman Toprakları: 

Kahverengi orman toprakları yüksek kireç içeriğe sahip ana madde üzerinde oluşurlar. 

Profiller A (B) C şeklinde olup horizonlar birbirine tedricen geçiş yaparlar. Bunlarda A 

horizonu çok gelişmiş olduğundan iyice belirgindir. 

112

Koyu kahverenginde ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir yapıya sahiptir. 

Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. B horizonlarında renk açık kahve ile kırmızı 

arasında değişir. 

Reaksiyon genellikle kalevi, bazen de nötrdür. Yapı granüler veya yuvarlak köşeli 

bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağı kısımlarında CaCo3 bulunur. 

Bu topraklar genellikle geniş yapılı orman örtüsü altında oluşur. Bunlarda etkili olan 

toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve birazda podozollaşmadır. Drenaj iyidir. Çoğunlukla 

orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmış olanlarda temel ve bölgesel ürünler 

yetiştirilmekte olup verimleri iyidir. 

A (B) C profillerine sahiptir. A horizonu iyi teşekkül etmiş gözenekli yapı arz eder. A 

horizonundaki organik madde genellikle asit karakterli olup mineral kısımdan ayrı veya çok 

az bir karışma gösterirler. 

(B) horizonu zayıf teşekkül etmiş kahverengi veya koyu kahverengi granüler veya 

yuvarlak köşeli blok yapıdadır.(B) horizonunda kil birikmesi yok veya pek azdır.(B) 

horizonun baz saturasyonu ortadan yavaşa kadar değişir.(%60’dan az) Profilin aşağılarına 

doğru gidildikçe PH 6.0 dan daha düşüktürveya yüzeyde daha düşüktür.Silikat killeri kaolin 

veya illit grubundadır.Horizon hudutları geçişli ve tedricidir.Derinlikleri normal olarak 40- 

70cm arasındadır. 

Tabii vejetasyon esas olarak yaprağını döken orman ağaçlarıdır. Ilık humid 

bölgelerinde ve yıllık yağışın 50–750 mm. olduğu bölgelerde bulunur. Ana madde miosen ve 

Pliosene ait kumlu kil taşı, kum killi veya çakıllı depozitlerden ibarettir. 

Bu topraklar Muğla ilinde 401.467 hektar alan ile yüzölçümünün %32‘sini temsil 

etmektedir. 

Kireçsiz Kahverengi Topraklar: 

A (B) C profilli topraklardır. Kahverengi veya açık kahverengi dağılabilir, üst toprağa 

ve soluk kırmızımsı kahverengi B horizonuna sahiptir.(B) Horizonu dahil solum sulandırılmış 

asitle muamelede köpürme göstermez. 

Genellikle yıkanma mevcut olup üst toprak alt toprağa nazaran daha asidik bir karakter 

arz eder. Alt toprakta kalevilik hakimdir. Bazı ahvalde alt toprakta çok az olarak serbest 

karbonatlar görülebilir. Tabii vejetasyon ot ve ot-çalı karışığı olarak görülür. 

Đklim, semiarit ve subhumit, yağış 400-750mm. Ana madde çakıllı, kumlu, killi, killi 

depozitelerle bilhassa tecezziye uğramış, kalkerli kumlu kil ve kumlu kil taşlarıdır. 

Bu topraklar Muğla Đlinde 48.622 hektarlık alan ile il yüzölçümünün %3,9’unu temsil 

etmektedir. 

Kestane rengi Topraklar: 

Kestane rengi topraklar ot, çalı veya seyrek ağaç örtüsü altında kalsifikasyon sonucu 

oluşurlar. Profilleri AC, ABC veya AB+C şeklinde olup bol miktarda kalsiyum ihtiva ederler. 

113

A horizonu genellikle koyu kahve veya grimsi kahve renklerde ise de bazen daha açık 

tonlarda da olabilirler. Kalınlığı 30-50 cm arasında değişir. Granüler yapıda ve dağılan 

kıvamdadır. Organik madde içeriği orta, reaksiyonu nötr veya hafif kalevidir. 

A horizonundan B‘ye geçiş tedricidir. B horizonu kahverengi veya kırmızımsı 

kahverenginde olup zayıf prizmatik yapılıdır. Üst ve orta kısımlarda kil birikmesi, alt 

kısımlarda da yoğun ve sertleşmiş halde kireç birikmesi görülür. Bazen kireç birikme 

horizonu altında bir de jips birikme horizonu olabilir. 

Kestane rengi topraklar orta derecede kireçlidir. CaCo3 miktarı alt katlara doğru artış 

gösterir. Bunlarda biyolojik etkinlik fazla ve doğal drenaj iyidir. Üzerindeki bitki örtüsü tahrip 

olduğunda kolayca erozyona uğrarlar. Đşlemeli tarım altında olanlarda daha çok tahıl ve 

özellikle Buğday yetiştirilir. Yağış yeterli olduğunda verimleri oldukça yüksektir. 

Muğla Đlinde bu topraklara lokal olarak Merkez ve Yatağan ilçelerinde rastlanılmıştır. 

Yüzölçümü 283 hektardır. Đl genelinin % 0.02‘sini kapsar. 

Kırmızı Kestane Rengi Topraklar: 

Solunum rengi hariç hemen hemen diğer bütün özellikleri Kestane Renkli Toprakların 

aynı veya benzeridir. 

A horizonunun rengi koyu kırmızı kahverengi, nötr veya kalevi reaksiyondadır. 

B horizonu rengi kırmızımsı kahverengidir. 

Isının ve yağışı Kestane Renkli Topraklara nazaran daha fazla olduğu yerlerde 

oluşur.Ortalama yıllık yağışı 450-700 mm.dir. Fazla ısı topraktaki demiri fazla okside 

ettiğinden kırmızılaşır. Keza organik madde parçalanmasını arttırdığından düşük organik 

madde muhtevasına sebep olur. 

Bu topraklar Muğla ilinde 9.558 hektar alan ile il yüzölçümünün %0,8’ini temsil 

etmektedir. 

Kırmızı Akdeniz Toprakları (T) : 

ABC horizonlu topraklardır. Akdeniz iklim bölgesindeki kireç kayaları üzerinde 600 

mm. veya daha fazla yağış altında teşekkül eden koyu kırmızı renkli topraklardır. Bazı 

hallerde kalkersiz ana madde de oluşabilir. 

B horizonu bünyeseldir ve ped yüzeylerindeki kilin baz saturasyonu % 40‘dan 

fazladır. Renk yüksek kromaya sahiptir. (Kırmızı veya sarı). Baz saturasyonu derinlikle daha 

da artmaktadır.B horizonunda yapı blok veya prizmatik, pet yüzeylerinde veya boşluklarda 

kalın kil zarları görülür. B horizonundaki dominant killer 2:1 tipindeki killerdir. Muhtelif 

derinliklere sahip topraklardır. 

Tabii vejetasyon ot, maki ve muhtelif orman ağaçlarıdır. 

Đklim kurak mevsimli humid ve subhumid’dir. Toprak yılın birçok aylarında kurudur. 

Fakat yılın serin devresinde ve yağışlı mevsimlerinde rutubetlidir. Yıllık ortalama yağış 500– 

114

1100 mm.dir. Ana madde sert kalker, esas olarak kireç taşı dolomit, kalkerli kumtaşı, kalkerli 

kum ve çakıl, kalkerli kil taşı, kalkerli konglomera, kısmen de kil taşı ve volkanik kayalardır. 

Bu topraklar Muğla ilinde 155.245 hektar alan ile il yüzölçümünün %12’sini 

oluşturmaktadır. 

Kırmızı Kahverengi Akdeniz Toprakları (E) : 

ABC profiline sahip topraklardır. A1 horizonu iyi gelişmiş orta derecede organik 

maddeye sahip ve organik madde mineral madde ile iyice karışmıştır. Zayıf bir A2 horizonu 

da görülebilir. A1 horizonu kırmızı veya kahverengi, köşeli blok ve prizmatik yapıya sahip 

haiz bünyesel B horizonu içine tedricen geçer. 

B horizonunda kil zarları görülür. Killer illit ve kaolinit grubuna dahildir. Baz 

saturasyonu %35‘den fazladır. Kurak mevsimlerde A ve B horizonu serttir. 

Kurak mevsimli, humid ve subhumit iklimlerde görülür. Yıllık ortalama yağış 400-100 

mm.dir. Ana madde esas olarak kalker, dağlık bölgelerde granit, kil taşı, muhtelif metamorfik 

kristal kayalardır. Bu topraklar Muğla ilinde 351.046 hektar alan ile il yüzölçümünün %28‘ini 


Rendzina Topraklar: 

Đnterzonal toprakların kalsimorfik grubuna dahildir. Yüksek derecede kirece sahiptir. 

AC profilli topraklardır. 

A horizonu ince olup granüle yapıda, koyu renkte kalevi reaksiyondadır. Kalevi 

olmadığında nötr’dür. Baz saturasyonu büyük profilde yüksektir. Tabii vejetasyon ot, çayır ve 

fundadır. Serin mutedil soğuk ve humid iklimlerde yer alır. Yıllık ortalama yağış 500–750 

mm.dir. 

Ana madde kalker, dolomit, marn ve tebeşirdir. Bu topraklar Muğla ilinde 4.140 

hektar alan ile il yüzölçümünün %0,3’ünü oluşturur. 

Regosol Topraklar: 

A zonal toprak sırasına dahil (A) C profilli topraklardır. Bu topraklar kaba bünyeli 

veya yumuşak sedimentlerden veya bağımsız sertleşmemiş depozitlerden ibarettir. 

A horizonu esas olarak mineraldir. Zayıf teşekkül etmiş sığ veya orta derin olup C 

horizonuna bariz bir geçiş yapmaz ve aynı zamanda taşlılık arz eder. 

Regosoller bütün iklimlerde oluşabilir. Daha ziyade kum yığınlarında lösler, volkanik 

kül ve meyilli buzul birikintileri üzerinde görülür. 

Bu topraklar Muğla ilinde 3.664 hektar alan ile il yüzölçümünün %0,3’ünü teşkil eder. 

115

Sazlık Bataklık Araziler: 

Alüvyal sahil bataklıkları dışında kalan sazlık-bataklık arazileridir. Muğla ilinde 17 

hektar alanı kapsar. 

Sahil Kumları: 

Herhangi bir toprak developmanı bulunmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak mütalaa 

edilen denizlerin ve göllerin sahillerinden esas olarak rüzgar olmak üzere kısmen de dalga 

hareketleri ile taşınarak muayyen sahalara depo edilmiş kumlardan ibarettir. Muğla ilinde 

2.051 hektarlık alanı kapsamaktadır. 

Irmak Yatakları: 

Irmakların taşkın yataklarındaki kumlu, çakıllı, molozlu materyalin bulunduğu sahaları 

kapsamına alır. Muğla ilinde bu alanlar 3.928 hektarlık alanı kapsamaktadır. 

Çıplak Kaya ve Molozlar: 

Üzerinde toprak katı bulunmadığı cihetle herhangi bir toprak developmanı bariz 

mevzu olmayan ve bu sebeple arazi tipi olarak müteala edilen parçalanmamış veya kısmen 

parçalanmış sert kaya veya taşlarla kaplı sahalardır. 

Muğla ilinde 53.620 hektarlık bir alanla il yüzölçümünün %4’ünü oluştururlar. 

E.2.Toprak Kirliliği 

E.2.1.Kimyasal Kirlenme 


E.2.1.1.Atmosferik Kirlenme 


E.2.1.2.Atıklardan Kirlenme 

Evsel atık vahşi deponi alanı olarak kullanılan alanlarda süzüntü suyundan 

kaynaklanan toprak ve zaman içinde oluşacak yeraltı suyu kirliliği söz konusudur. Düzenli 

depolama alanına geçiş için ilimiz sınırları içerisindeki belediyelerle sürekli, yazışmalar 

yapılmaktadır. 

E.2.2.Mikrobiyal Kirlenme 


116

E.3.Arazi 

E.3.1.Arazi Varlığı 

E.3.1.1.Arazi Sınıfları 

Tarımsal Alanların Sınıfsal Dağılımı: 

I.Sınıf Arazi 

: 57.785 ha. 

II. Sınıf Arazi 

: 73.402 ha. 

III. Sınıf Arazi 

: 90.642 ha. 

IV. Sınıf Arazi 

: 27.942 ha. 

V.Sınıf Arazi 

: 8.750 ha. 

VI. Sınıf Arazi 

: 1.165 ha. 

VII. ve VIII. Sınıf Arazi : 831 ha. 

TOPLAM 

:260.516 ha. 

E.3.1.2.Kullanma Durumu 

Arazi Kullanım Şekli Alan (Ha.) (%) 

Kültür Arazisi 260.516 19 

Çayır-Mer’a Alanları 34.349 3 

Ormanlar 830.154 62 

Đşe Yaramayan Araziler 199.680 16 

TOPLAM 1.324.700 100 

E.3.2.Arazi Problemleri 

Đl toprakları topoğrafik yönden, meyillilik bakımından çeşitlilik arz eden derin, orta 

derin ve yer yer sığ özellikte olup, genelde Köyceğiz, Dalyan, Milas yöresinde yer yer drenaj 

problemi olan araziler mevcuttur. Dolayısıyla bu arazilerde tuzluluk söz konusu olabilir. 

Đl genelinde topografyanın farklı durum arz etmesi nedeni ile gerekli çalışmaların 

sonucunda erozyon alanları mevcut olmasına rağmen kısmen önlenmiş durumdadır. Köyceğiz 

Gölü çevresinde ve Bafa Gölü çevresinde ekilebilir ve ziraata elverişli yanında bataklık 

durumda araziler mevcuttur. 

KAYNAKLAR 

—Đl Tarım Müdürlüğü 

117

F.FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER 

F.1.Ormanlar 

F.1.1.Ormanların Ekolojik Yapısı 

Orman Ağaçlarıyla diğer bitkiler, hayvanlar, mikroorganizmalar gibi canlı çevre ile iklim, 

toprak, rölyef gibi fiziksel çevrenin birlikte oluşturdukları doğal ekolojik sistemlerdir. 

Ormanlar yetişme ve geliştirmelerini sağlayan ve onları sürekli olarak etkisi altında 

bulunduran bir ortamda varlıklarını sürdürebilmektedirler. Bu ortam veya çevreye “Orman 

Yetişme Ortamı” dönmektedir. Her canlıda olduğu gibi ormanın çevresi veya içindeki 

yaşadığı ortam Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik (Biyotik) faktörlerin bütünlüğü olarak 

tanımlanabilir (Bunlara Ekolojik Faktörler) de denmektedir. 

Bu faktörler teker teker orman üzerinde etkili oldukları gibi, ortak etkilere de sahiptir. 

Bu etkilenme şekli faktörlerin türüne göre değiştiği gibi bu Faktörlerin şiddet derecesi de bu 

hususta rol oynamaktadır. 

Örneğin optimum derecedeki sıcaklık, ışık, hava nemi ve hava hareketleri, toprağın 

besin maddeleri, suyu, havası, mikroorganizmaları ormanın yaşama ve gelişmesini olumlu 

yönde etkilemektedir. Bunların ekstrem derecedeki şiddetleri ise don zararları, yanık zararları, 

kuraklık zararları, rüzgar devreği, bitkisel ve hayvansal canlıların (mantar ve böcek) meydana 

getirdiği zararlar şeklinde olabilir. 

Fakat insan müdahalesi olmadığı sürece tüm ekolojik faktörler “doğal döngü” süreçleri 

ile belirli bir denge içinde etkilerini sürdürürler. 

F.1.2.Bölgenin Orman Envanteri 

Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Muğla Đl hudutları dahilinde; 

F.1.3.Bölgenin Orman Varlığı 

Türlerine Göre Normal Koru Miktarı: 






Cedrus libani (Sedir) 2.753,5 ha. 



60,0 ha. 

ĐBRELĐ TOPLAM 

460.240,4 ha. 


539,5 ha. 


0,0 ha. 



Quercus (Meşe) 2,5 ha. 

Eucalyptus (Okaliptus) 1.166,4 ha. 


1.164,8 ha. 


664,5 ha. 

118

YAPRAKLI TOPLAMI 


Yapraklılar Arası Karışık 

Đbreli Yapraklı 

KARIŞIK TOPLAMI 

KORU TOPLAMI 

3.548,6 ha. 

26.678,5 ha. 

643,5 ha. 

1.697,1 ha. 

29.019,1 ha. 

492.808,1 ha. 

Türlerine Göre Bozuk Koru Miktarı: 






Cedrus libani (Sedir) 379,0 ha. 



0,0 ha. 

BOZUK ĐBRELĐ TOPLAMI 

154.928,1 ha. 


166,0 ha. 


332,0 ha. 



Quercus (Meşe) 11.155,5 ha. 

Eucalyptus (Okaliptus) 295,0 ha. 


104,0 ha. 


46.968,5 ha. 

BOZUK YAPRAKLI TOPLAMI 

59.021,0 ha. 


Yapraklı Arası Karışık 

Đbreli Yapraklı Karışık 

BOZUK KARIŞIK TOPLAMI 

BOZUK KORU TOPLAMI 

NORMAL BALTALIK TOPLAMI 

BOZUK BALTALIK TOPLAMI 

AÇIKLIK ALAN 

GENEL TOPLAM 

Verimliliklerine Göre: 

Verimli Koru Ormanı 

Verimsiz Koru Ormanı 

Verimli Baltalık Ormanı 

Verimsiz Baltalık Ormanı 

TOPLAM 

15.371,5 ha. 

339,0 ha. 

83.378,5 ha. 

497.173,1 ha. 

315.515,6 ha. 

528,0 ha. 

22.224,4 ha. 

396.081,1 ha. 

1.231.550,2 ha. 

497.173,1 ha. 

315.515,6 ha. 

528,0 ha. 

22.224,4 ha. 

835.469,1 ha. 

Muğla ilindeki Ormanlık Alanın Genel sahaya oranı % 68 dir. Orman Bölge 

Müdürlüğümüzde bu oran Türkiye’nin üstündedir. ( Türkiye Ortalama Oranı % 26,6) Muğla 

Orman Bölge Müdürlüğü Muğla Đl bazında orman varlığımızın % 59’u verimli % 41’i ise 

verim gücü düşük ya da verimsiz ormanlardır. 

119

Plan, program ve belirlenen hedefler çerçevesinde bozuk orman alanlarının verimli 

hale dönüştürülmesi çalışmaları devam etmektedir. 

F.1.4.Orman Varlığının Yararları 

Ormanlar, yaşayan, çoğalan, ekonomik ve teknik yararlanma olgusu içinde 

tükenmez kaynak özelliği gösteren, bu yanıyla insanoğluna esin kaynağı olan ve ona güç 

veren, insanlığın kalkınmasını, mutluluğunu, refahını sağlayan önemli bir anahtardır. Ormanın 

fonksiyon değerleri evrensel olarak bütün dünyada olanca hızıyla sürüp giden çevre sorunları 

“orman kavramını ve ormanın çevresi için sağladığı fonksiyonlara” ait kavramları ön plana 

çıkarmaktadır. 

“ Bir ağacın ömrü boyunca ürettiği fonksiyonel değer, odun hammaddesi olarak 

ürettiği değerin 2000 katıdır.” 

Bu değerlere ait bazı örnekler aşağıda verilmiştir. 

* Orman 1m2. Yaprak yüzeyi 1 saatte 2 gram şeker üretmektedir. Böylece bir hektarlık 

orman yılda 16 tona kadar biyolojik kütle oluşturur. 

* Orman yüzeysel akışla su kaybını, çıplak toprağa kıyasla 15–17 kat azaltır, 

infiltrasyon kapasitesini % 100 oranında arttırır. 

* Orman doğal bir filtre olarak endüstri kentleri üzerinde havaya kıyasla is ve toz 

tanecikleri miktarı bakımından 1000 kat daha temiz bir hava sağlar. 

* 15–20 adet orman ağacının ya da 150 m2 toplam yüzeye sahip ağaçlarının bir yılda 

ürettiği oksijen miktarı, bir insanın yıllık oksijen gereksinimi karşılayabilmektedir. 

* Gürültü şiddeti 80 desibel ( dB ) olan bir gürültü kaynağı kıyısında başlayan 250 m 

genişliğindeki bir orman şeridinin öbür kıyısında gürültü şiddeti 40 dB yani insana rahatsız 

etmeyen huzur içinde çalışma ve dinlenme sağlayan gürültü şiddeti derecesine 

indirgemektedir. 

* Đlaç hammaddesinin % 25’ i tropik ormanlardan gelmektedir. 

Sınırlı sayıda belirtilmiş bulunan bu fonksiyonel değerler yanında ormanlar, yağışları 

arttırma, hava hareketlerinin yönünü ve hızını değiştirme “ su koruma ormanları” 

yetiştirilmesine özendirecek kadar suları temizleme veya su niteliğini iyileştirme, doğal bir 

süzgeç olarak havanın tozlarını düzenleme gibi sınır taşımayan evrensel düzeyde etkili 

işlevlere sahiptir. 

Özet olarak ormanlar dünya üzerinde yüksek derecede ekonomik değer taşıyan doğal 

kaynakların başında gelmektedir. Ürettikleri odun hammaddesi dışında tüm canlıların 

yaşamasında önemli yeri olan ekolojik süreçler bakımından da büyük değerlere sahiptir. Đklim 

resmini düzenleme, erozyonu engelleme, oksijen üretip, karbondioksit tüketme, insanlara 

sağlık kazandırma gibi işlevsel değerleri evrensel bir önem taşımaktadır. 

120

F.1.5.Orman Sayılan Alanların Daraltılması 

Orman sayılan alanların daraltılması veya azaltılmasının başlıca nedenleri; 

* Sık sık değiştirilen Yasalar ve Anayasal düzenlemeler. 

Ormancılıkla ilgili 1930’lu ve 1940’lı yıllarda çıkarılan yasaların dışında bundan 

sonraki tarihlerde birbiri ardına çıkarılan yasalar (Zeytinciliğin ıslahı, Turizmi Teşvik 

Kanunu, 2B 

yasaları (1744-3302-3402) …..diğer kanuni düzenlemeler. 

* Tarım arazisi kazanmak amacıyla yapılan ormansızlaştırma. 

Orman içinde ve bitişiğinde yerleşmiş bulunan orman köylülerinin çeşitli nedenlerden 

ormandan tarım arazisi elde ederek (tarla, bağ, bahçe ) orman alanlarının küçülmesine neden 

olmaktadır. 

* Orman yangınları. 

Orman yangınlarından sonra, yangın alanındaki ağaçlar kesilerek çıkartılmaktadır. 

Yerlerine ağaçlandırma yoluyla genç fidanlar dikilmektedir. Fakat çeşitli nedenlerle bazı 

yangın alanlarında yetişme ortamı olarak başarılı ağaçlandırma yapılması olanak dışı 

bulunmaktadır. Böylece bu alanlar elden çıkmaktadır. 

F.2.Çayır ve Meralar 

F.2.1.Çayır ve Mera Varlığı 

Đlimiz sınırları içerisindeki çayır ve mera’lar toplam 34,349 ha’lık alanı kaplar. 

Bunların en büyük bölümü Merkez Đlçe, Fethiye, Yatağan ve Milas Đlçeleri’nin sınırları 

içerisinde bulunmaktadır. 

F.2.2.Kullanım Amaçları ve Yararları 

Çayır Mer’alarımız köy hayvancılığımızın temel yan kaynağını teşkil etmektedir. 

Ayrıca erozyon kontrolü, toprak ve su muhafazası, toprak verimliliğinin arttırılmalı, doğanın 

korunması ve doğal dengenin kurulması gibi pek çok bakımdan faydalıdır. 

Geniş ve klasik anlamda; çayırlar biçilerek, mer’alar ise otlatılarak değerlendirilen 

doğal ve yeşil alanları ifade etmektedir. 

F.3.Flora 

F.3.1.Türler ve Popülasyonları 

Topografik yapısı iklim ve toprak farklılıkları Türkiye Ormanları bitki çeşitliliği 

açısından zengin kılmıştır. 

Orman ekosistemlerine doğal olarak dağılmış olan 40’ın üzerinde ekonomik açıdan 

önemli orman ağacı türü bulunmaktadır. Yurdumuz yerli orman ağacı çeşidi açısından zengin 

bir ülkedir. 

Muğla Orman Bölge Müdürlüğü, Muğla ili ormanlarında yerli tür olarak iğne 

yapraklılardan Kızılçam, Karaçam, Fıstıkçamı, Halepçamı (Türkiye deki toplam alanın % 95’i 

Milas ve Gökova’da dır) Ardıç, Sedir, Servi, bulunmaktadır. Geniş yapraklılardan ise Meşe, 

121

Söğüt, Sığla, Kestane, Okaliptus, Akasya, Kızılağaç ve Zeytin ormanlarımızda doğal olarak 

yetişmektedir. 

Ayrıca yöremiz ormanlarında, orman ekosisteminde ekonomik açıdan önemli olan bitki 

türlerinin sayısı da yüksektir. Bunlardan odun dışı ürünler elde edilmektedir. Bunlardan genel 

olarak Defne, Adaçayı, Kekik, Sıklamen, Sakız, Harnup (Keçi Boynuzu) ….vs. 

Bölge Müdürlüğü hudutları dahilinde 2006 yılı içerisinde yanan 2798,1 hektar sahada 

ağaçlandırma yoluyla orman yetiştirme faaliyetleri devam etmektedir. 

* Yüzeysel Üretim Yapan Kuruluşların Neden Olduğu Orman Kayıpları. 

Linyit kömürü, taş ocağı ve maden işletmeleri gibi açık ocak işletme yöntemlerine göre 

orman içinde faaliyet gösteren işletmeler, çoğu zaman yükümlülüklerini yerine getirmeden 

üretim alanını terk ettiklerinden bu yerler orman arazisi niteliğini kaybetmektedirler. 

Bölge Müdürlüğümüz Muğla ili ormancılık arazilerinde çalışan maden işletmelerinden 

2006 yılı için arazi tesliminde yapılan şartname ve sözleşme gereği saha tesliminde kayıp söz 

konusu olmamıştır. 

* Orman alanlarının daraltılmasına neden olan etkenlerden biri de endüstriyel fabrikalar 

ve termik santrallerinin bacalarından çıkan gazların çevre ormanlarında meydana getirdiği 

zararlardır. 

1982 yılında faaliyete geçen Muğla – Yatağan Termik Santrali çevre ormanlarda büyük 

sahalardaki ormanın hastalanmasına ve ölmesine neden olmuştur. Fabrika bacasına kurulan 

arıtma sistemi ile son yıllarda gaz zararlarında münferit olarak kayıplara yol açması söz 

konusudur. 

Muğla ili ve çevresi flora bakımından oldukça zengindir. Muğla Đli’nde özellikle kıyı 

kesimlerde yaşanan hızlı yapılaşma sonucunda bitkilerin korunması gün geçtikçe 

güçleşmektedir. Đlimizde bulunan bitki türleri; 

Odunsu Bitkiler 

Pinus brutia Pinus nigra Cedrus libani 

Juniperus Populus tiremula Arbutus andachne 

Callistemon linearis Phyleria Spartium junceum 

Cistus Ricinus communis Astragalus 

Lantana camara Rubus frutiosa Phonix dactylifera 

Pictacia lentiscus 

Trachycarpus fortuneiErica mediterannia 

Chamaerops humilis Rosa canina Crataegus monogina 

Pteridium aguilinneum Myrtus comminus Daphne 

Alnus glutinosa Spartium junceum Staphyllea pinnota 

Ouercus coccifera Nerium oleander Rubus sp. 

Hedera helix Cistus creticus Vitex agnus-castus 

Baugainvillea glabra Ficus carica Agave americana 

Laurus nobilis Styras offininalis Liquidambar orintalis 

Asparagus acutifolius Morus alba Hibiscus rosa sinensis 

Yucca filamentosa Musa paradisiaca Pittosporum tobira 

Pistacia terebinthus Carex sp. Arbutus onedo 

Eucalyptus camadulensis Caesalpinia gilliesil Cercis siliquastrum 

Robinia pseudoacacıa Sarcopoterium spinosum Arbutus andrachne 

Buxus sempervirens Dracaena deremensis Hydrangea macrophylla 

Schefflera sp. Pinus picea Ficus elastica 

122

Rosa centifolla Albizzia julibrissin Citrus limon 

Citrus nobilis Populus canescens Cupressus sempervirens 

Phragmites communis Paliurus spina christi Erica arborea 

Jasminum fruticans Calicotome villosa Thuja orientalis 

Eriobotrya japonica Dracaena marginata Opuntia ficus-indica 

Thuja occidentalis Abies alba Asparagus tensiflorus 

Pyracantha coccinea Erythrina sp. Chaenomeles speciosa 

Olea europaea Acacıa cyanophylla Philadeiphus coronrıus 

Prunus cerasifera Viburnum tinus Juncus inflexus 

Campsis radicans Fatsia japonica Jasminum officinale 

Jasminum primulinum Kerria japonica Lonicera periclymenum 

Parthenocissus quinquefolia Wisteria sinensis Nephrolepis exaitata 

Schinus molie Scindapsus sp. Ampelospis sp. 

Acacia horrida Parkinsonia aculeata Ficus benjamina 

Hibicus syrıacus Albe arborescens Salix alba 

Cetrum pupurea Phllyrea latifolia Pyrus amygdaliformis 

Quercus ilex Quercus infectoria Pistacia vera 

Cistus albidus Cistus sinensis Araucaria excelsa 

Juniperus omxycedrus Tamarix smyrnensis Cycas media 

Dracaena fragrans Cyperus longus Codiaeum variegatum 

Morus nigra 

Otsu Bitkiler 

Epharbia Cimilax exelsa Graminea 

Spartium junceam Horaeum bulbosum Matricaria chanomilla 

Avena barbata Inula viscosa Bromus tectorum 

Capsella bursa pastoris Sinapis alba Trifolium stellatum 

Malva sylvestris Lupinus angustifolius Rumex acetocella 

Matthiola tricuspidata Daucus carota Alyssum murale 

Viola tricolor Dactylis glomerata Muscari sp. 

Erodium malacoides Lavandula stoeches Asphodelus aestivus 

Calendula arvensis Torilis arvensis Tagates sp. 

Ranunculus acer Vicia villosa Sisymbrium altissimum 

Knautia integrifolia Leontodon tuberosus Dianthus sp. 

Cırsıum arvense Chrysanthemum segetum Trifolium resupinatum 

Verbascum sinuatum Amaranthus retroflexus Agrostis stolinifera 

Salvia splendens Lolium perenne Bellis perennis 

Myosotis sp. Granium dioscetum Strellaria media 

Rubia peregrina Calendula arvensis Pleargonium zonale 

Urtica dioıca Papaver rhoeas Trifolium hidrida 

Carpobrotus acinaciformis Poa bulbosa Galium aparine 

Crepis fetida Cynodon dactylon Ranunculus aquatica 

Mentha longifolia Euphorbia spiendens Sanquisorba minor 

Lathyrus sp. Drginea maritima Digitalis sp. 

Taraxacum seratinum Trigonella sp. Chenopodium album 

Anthemis cretica Malva neclectum Bromus medritensis 

Stachys cretica Hypericum perforatum Geum urbanum 

Geranium lucidum Origanum onites Limonium sinuatum 

Lagoecia cuminoides Anchusa azurea Erythrina sp. 

Centaurea spinosa Tritoma sp. Limodorum abortivum 

123

Viola odorata Tragopogon longısrostris Gzania longiscapa 

Silybum marianum Vinca minor Euphorbia helioscopia 

Agenratum sp. Sonchus asper Lantana camara 

Medicago orbicularis Antirrhinum majus Bromus diandrus 

Gomphrena globrossa Vicia sativa Ruscus aculeatus 

Senecio vulgaris Briza minima Scorpiurus muricatus 

Tordylium apulum Valerianella sp. Iris pseudacorus 

Hordeum murinum Scrophularia canina Sideritis sp. 

Gypsophila sp. Sonchus oleraceus Doronicum orientale 

Trifolium uniflorum Centarium erythraea Aegilops ovata 

Geranium pyronaicum Mentha pulegıum Briza maxima 

Trifolium campestre Gyruna sp. Convolvulus arvensis 

Fuchsia sp. Tamus communis Esholtzia sp. 

Phlox sp. Zınnia sp. Canna sp. 

Cheiranthus cheiri Vinca rosae Anthemis punctata 

Althea officinais Mirabilis jalapa Lamium amqlexicule 

Mentha suncess Lotus corniculatus Smilax aspera 

Arum italicum Plantago maritima Linum sp. 

Silene italica Sinapis arvensis Istaics gluca 

Tritolium globosum Solanum nigrum Alyssum pterocarpum 

Plantago lanceolata Euphorbia peplis Crepis sancta 

Endemik Bitkiler 







Ballota pseudodrctamnus Stachys bombycina Veronica lycica 

124

F.3.2.Habitat ve Toplulukları 


F.4.Fauna 

F.4.1.Türler ve Popülasyonları 

F.4.1.1.Karasal Türler ve Popülasyonları 

Accipiter nisus 

Aegolius faunereus 

Alcedo atthis 

Alectrois graeca 

Anas plattyrhynchos 

Anser albifrons 

Anthus prtensis 

Anthus trivialis 

Aquila rapax 

Ardea cinerea 

Asio otus 

Bubo bubo 

Buteo buteo 

Canis aureus 

Canis lupus 

Capra aegagrus 

Caprimulus europaeus 

Carduelis carduelis 


Chriptera 

Ciconia ciconia 

Cinclus cinclus 

Columba livia 

Columba oenas 

Columba palunbus 

Corvidae 

Corvus corax 

Corvus corona cornix 

Coturnix coturnix 

Cuculus canorus 

Dendrocopos major 

Dendrocops syriacus 

Dryocopus martius 

Egretta alba 

Erinaceus europaeus 

Falco peregrinus 

Falco tinnunculus 

Felis silvestris 

Fulica atra 

Gallinula chloropus 

Hirundo rustica 

Hystrix cristata 

Şahin 

Paçalı Baykuş 

Yalıçapkını 

Çil 

Bıldırcın 

Yeşilbaş 

Çayır Đncir Kuşu 

Ağaç Đncir Kuşu 

Akbaba 

Beyaz Balıkçıl 

Kulaklı Orman Baykuşu 

Puhu 

Arı Şahini 

Yaban Domuzu 

Kurt Çakal 

Karakulak 

Çobanaldatan 

Saka 


Tepeli Karabatak 

Küçük Atmaca 

Su Kuşu 

Tahtalı 

Güökçe (mavi) Güvercin 

Üveyik 

Saksağan 

Leş Kargası 

Kınalı Keklik 

Guguk 

Ağaçkakan 

Suriye Ağaçkakanı 

Kara Ağaçkakan 

Leylek 

Oklu Kirpi 

Kerkenez 

Ayı 

Sakarmeke 

Saz Tavuğu 

Kırlangıç 

Yarasa 

125

Larus melannocephalus 

Lepus europeus 

Lutra lutra 

Lynx caracal 

Martes fonina 

Martes martes 

Meles meles 

Merops apiaster 


Mustela nivalis 

Neophron percnopterus 

Oriolus oriolus 

Panurus biarmicus 

Parus ater 

Passer domesticus 

Passer hispaniolensis 

Passer montanus 

Perdix perdix 

Pernis apivorus 

Phalacrocorax aricstotelis 

Phalacrocorax carbo 

Phalacrocorax pygmeus 

Phylloscospus nitudus 

Pica pica 

Picus canus 

Picus viridis 

Prinia gracilis 

Rallus aquaticus 

Saxicola torquata 

Sciurus vulgaris 

Streptopelia decaocto 

Streptopelia turtur 

Sturnus vulgaris 

Sus scrofa 

Turdus merula 

Turdus pilaris 

Tyto alba 

Upupa epops 

Ursus arctus 

Vanellus vanellus 

Vulpes vulpes 

Akdeniz Martısı 

Tavşan Sakarca 

Gelincik 

Yaban Kedisi 

Ağaç Sansarı 

Porsuk 

Sincap 

Arı Kuşu 

Akdeniz Foku 

Kaya Sansarı 

Doğan 

Sarı Asma 

Bıyıklı Baştankara 

Çam Baştankarası 

Serçe 

Söğüt Serçesi 

Dağ Serçesi 

Kızkuyu 

Yırtıcı Kartal 

Karabatak 

Cüce Karabatak 

Gri Balıkçıl 

Yeşil Bülbül 

Kara Karga 

Gri Ağaçkakan 

Yeşil Ağaçkakan 

Dik Kuyruklu Ardıç Kuşu 

Su Tavuğu 

Taş Kuşu 

Kirpi 

Kumru 

Karatavuk 

Sığırcık 

Kargagiller 

Dağ Keçisi 

Ardıç Kuş 

Peçeli Baykuş 

Çavuşkuşu-Đbibik 

Tilki 

Kaya Güvercini 

Su Samuru 

Endemik Hayvanlar 


Chelonia mydas 






Kamplumbağa 

Akdeniz Foku 




126

F.4.1.2.Aquatik Türler ve Popülasyonları 

Tipulidae 

ALGLER 

Alcidium helminthochorton 

Gelidium spp. 

Gigartina cicularia 

Gracilarla verrucosa 

Phyllophora nervosa 

Porphyra leucostrica 

Cystoseria spp. 

Ulva rigida 

Omurgasızlar 

Dolichopeza (s.str.) graeca Mannheims, 1954 

Nephrotoma appendiculata appendiculata (Pierre, 1919) 

Nephrotoma cornicina (Linnaeus, 1758) 

Nephrotoma croceiventris lindneri (Mannheims, 1951) 

Nephrotoma guestfalica guestfalica Westhoff, 1880 

Nephrotoma quadrifaria quadrifaria Meigen, 1804 

Nephrotoma scalaris scalaris Meigen, 1818 

Nephrotomatheowaldi Oosterbroek, 1978 

Tipula (Acutipula) isparta Vermoolen, 1983 

Tipula (Acutipula) latifurca Vermoolen, 1983 

Tipula (Lunatipula) bimacula Theowald, 1980 

Tipula (Lunatipula) cillibema Koç, 2004 

Tipula (Lunatipula) decolor Mannheims, 1963 

Tipula (Lunatipula) dracula Theischinger, 1977 

Tipula (Lunatipula)dedecor Loew, 1873 

Tipula (Lunatipula) franzressli Theischinger, 1982 

Tipula (Lunatipula) furcula Mannheims, 1954 

Tipula (Lunatipula) helvola Loew, 1873 

Tipula (Lunatipula) horsti Theischinger,1982 

Tipula (Lunatipula) huberti Theischinger, 1982 

Tipula (Lunatipula) istriana Erhan & Theowald, 1961 

Tipula (Lunatipula) mendli Martinovský, 1976 

Tipula (Lunatipula) micropeliostigma Mannheims, 1965 

Tipula (Lunatipula) murati Koç, 2004 

Tipula (Lunatipula) ornithogona Theischinger, 1982 

Tipula (Lunatipula) peliostigma peliostigma Schummel, 1833 

Tipula (Lunatipula) pseudopeliostigma Mannheims, 1965 

Tipula (Lunatipula) pseudowolfi Theischinger, 1979 

Tipula (Lunatipula) quinquespinis Theischinger, 1980 

Tipula (Lunatipula) rhynchos Theischinger, 1977 

Tipula (Lunatipula) russula Theischinger, 1977 

Tipula (Lunatipula) selenis Loew, 1873 

Tipula (Lunatipula) soosi izmirensis Theischinger, 1987 

127

Tipula (Lunatipula) teunisseni Theischinger, 1979 

Tipula (Lunatipula) vermooleni Theischinger, 1987 

Tipula (Savtshenkia) rufina rufina Meigen, 1818 

Tipula (s.str.) orientalis Lackschewitz, 1930 

Tipula (Yamatotipula) caesia Schummel, 1833. 

Tipula (Yamatotipula) lateralis Meigen, 1804 

Limoniidae 

Phllolabis kocmani n.sp. 

Paradelphomyia (Oxyrhiza) senilis (Haliday, 1833) 

Austrolimnophila (s.str.) brevicellula Starý, 1977 

Dactylolabis (s.str.) jonica Lackschewitz, 1940 

Eloeophila maculata (Meigen, 1804) 

Pseudolimnophila sepium (Verrall, 1886) 

Hexatoma (Cladolipes) simplex (Loew, 1865) 

Hexatoma (Eriocera) chirothecata (Scopoli, 1763) 

Baeoura alexanderi Mendl et Tjeder, 1974 

Scleroprocta balcanica Starý, 1976 

Symplecta (Psiloconopa) stictica (Meigen, 1818) 

Symplecta (s.str.) hybrida (Meigen, 1804) 

Molophilus (s.str.) propinquus (Egger, 1863) 

Dicranoptycha (s.str.) fuscescens (Schummel, 1829) 

Dicranoptycha savtshenkoi Mendl, 1976 

Ellipteroides (Protogonomyia) quadridens loehmeri Mendl, 1987 

Gonomyia (s.str.) conoviensis Barnes, 1924 

Gonomyia (s.str.) sicula Lackschewitz, 1940 

Idiocera (s.str.) pulchripennis (Loew, 1856) 

Helius hispanicus Lackschewitz, 1928 

Antocha (s.str.) vitripennis (Meigen, 1830) 

Dicranomyia (s.str.) chorea (Meigen, 1818) 

Dicranomyia (s.str.) goritiensis (Mik, 1864) 

Dicranomyia (s.str.) lucida De Meijere, 1818 

Dicranomyia (s.str.) mitis (Meigen, 1818) 

Dicranomyia (s.str.) modesta (Meigen, 1818) 

Dicranomyia (s.str.) signata Lackschwitz, 1941 

Dicranomyia (Glochina) sericata (Meigen, 1830) 

Dicranomyia (Melanolimonia) rufiventris (Strobl, 1901) 

Limonia macrostigma (Schummel, 1829) 

Limonia maculipennis (Meigen, 1818) 

Limonia nubeculosa Meigen, 1804 

Limonia phragmitidis (Schrank, 1781) 

Neolimnomyia (Brachylimnophila) adjuncta (Walker, 1848) 

Erioptera (Mesocyphona) bivitata (Loew, 1873) 

Cheilotrichia (Empeda) cinerascens (Meigen, 1804) 

Dicranomyia (Melanolimonia) hamata Becker, 1908 

128

Agromyzidae 

Liriomyza sativae Blanchard, 1938 

Agromyza frontella (Rondani, 1875) 

Ceradontha denticornis (Panzer, 1806) 

Chromatomyia horticola (Goureau, 1851) 

Liriomyza trifolii (Burgess, 1880) 

Liriomyza huidobrensis (Blanchard, 1926) 

Liriomyza congesta (Becker, 1903) 

Liriomyza pascuum (Meigen,1838) 

Ophiomiyia cunctata (Hendel, 1920) 

Phytomyza aconitophila Hendel, 1927 

Phytomyza petoei Hering, 1924 

Phytomyza aconitophila Hendel, 1927 

Ephemeroptera 

Baetis buceratus Eaton, 1870 

Baetis fuscatus (Linneaus, 1761) 

Baetis rhodani (Pictett, 1843) 

Baetis scambus Eaton, 1870 

Baetis vernus Curtis, 1834 

Baetis pavidus Grandi, 1949 

Cloeon dipterum ( Linnaeus, 1761) 

Centroptilum luteolum (Müller, 1776) 

Caenis macrura (Stephens, 1835) 

Caenis luctuosa (Burmeister, 1839) 

Heptagenia flava Rostock, 1878 

Heptagenia sulphurea (Muller, 1776) 

Heptagenia coerulans Rostock, 1878 

Ecdyonurus venosus (Fabricius, 1775) 

Rhitrogena semicolorata (Curtis, 1834) 

Electrogena antalyensis (Kazancı & Braasch, 1986) 

Epeorus alpicola (Eaton, 1871) 

Isonychia ignota Walker, 1853 

Oligoneuriella rhenana (Imhoff, 1852) 

Potamanthus luteus (Linneaus, 1767) 

Haproploides modesta 

Haprophlebia lauta Eaton, 1884 

Ephemerella ignita (Poda, 1761) 

Odonata 

C. splendens splendens (Harris, 1782) 

Lestes. barbarus (Fabricius, 1798) 

Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) 

Ischnura elegans ebneri Schmidt, 1938 

Platycnemis pennipes (Pallas, 1771) 

129

Anax imperator Leach, 1815 

Gomphus flavipes lineatus Bartenev, 1929 

G. schneideri Sélys, 1850 

Orthetrum brunneum (Fonscolombe, 1837) 

Libellula depressa Linnaeus, 1758 

Orthetrum brunneum (Fonscolombe, 1837) 

O. anceps (Schneider, 1845 

Crocothemis erythraea (Brullé, 1832) 

Sympetrum fonscolombei (Sélys, 1840) 

S. meridionale (Sélys, 1841) 

Neuroptera 

Osmylus fulvicephalus (SCOPOLI, 1763) 

Italochrysa italica (ROSSI, 1790) 

Chrysopa dorsalis BURMEISTER, 1839 

Chrysopa formosa BRAUER, 1850 

Chrysopa viridana SCHNEIDER, 1845 

Chrysopa pallens (RAMBUR, 1838) 

Dichochrysa flavifrons (BRAUER, 1850) 

Dichochrysa prasina (BURMEISTER, 1839) 

Dichochrysa zelleri (SCHNEIDER, 1851) 

Dichochrysa clathrata (SCHNEIDER, 1845) 

Chrysoperla carnea (STEPHENS, 1836) 

Hymenoptera 

Colpa (Heterelis) q. quinquecincta (Fabricius, 1793) 

Scolia (Biscolia) hirta (Schrank, 1781) 

Coleoptera 

Helophorus brevipalipis Bedel, 1881 

Laccobius simulatrix d’Orchymont, 1932 

Laccobius syriacus Guillebeau, 1896 

Enochrus segmentinotatus (Kuwert, 1888) 

Laccobius (Dimorpholaccobius) simulatrix d'Orchymont, 1932 

Tabanidae 

Chrysops (s.str.) flavipes MEIGEN, 1794 

Tabanus exlusus PANDELLE, 1883 

Mollusca 

Theodoxus subthermalis Issel, 1865 

130

Theodoxus fluviatilis fluviatilis (L., 1758) 

Potamopyrgus antipodarum (Gray, 1843) 

Melanopsis praemorsa (L., 1758) 

Melanopsis costata (Olivier, 1804) 

Melanoides tuberculatus (O. F. Müller, 1774) 

Bithynia tentaculata (L., 1758) 

Valvata naticina Menke, 1845 

Radix peregra (O.F. Müller, 1774) 

Ancylus fluviatilis O.F. Müller, 1774 

Physella acuta (Draparnaud, 1805) 

Gyraulus albus (O. F. Müller, 1774) 

Planorbarius corneus (L., 1758) 

Planorbis planorbis (L., 1758) 

Oxyloma elegans (Risso, 1826) 

Pisidium casertanum (Poli, 1791) 

Balıklar 

Muğla deniz Balıkları Listesi 

ALTSINIF: CHONDRICHTHYES (KIKIRDAKLI BALIKLAR) 

TAKIM : PLEUROTREMATA (KÖPEKBALIKLARI) 

1. Familya : HEXANCHIDAE (CAMGÖZLER) 

Heptranchias perlo (Bonnaterre, 1788) (Boz camgöz) 

2. Familya : SCYLIORHINIDAE (KEDĐBALIKLARI) 

Scyliorhinus canicula (Linnaeus, 1758) (Kedi Balığı) 

3. Familya : CARCHARINIDAE (HARHARYASLAR) 

Carcharhinus plumbeus (Nardo, 1827) (Büyük Camgöz) 

4. Familya : TRIAKIDAE (KAYGAN DERĐLĐ KÖPEKBALIKLARI) 

Mustelus asterias Cloquet, 1821 (Köpek balığı) 

Mustelus mustelus (Linnaeus, 1758) (Köpek Balığı) 

5. Familya : OXYNOTIDAE (DOMUZBALIKLARI) 

Oxynotus centrina (Linnaeus, 1758) (Domuz Balığı) 

6. Familya : SQUALIDAE (KATRANBALIKLARI) 

Dalatias licha (Bonnaterre, 1788) (Küt burunlu köpekbalığı) 

Squalus acanthias Linnaeus, 1758 (Mahmuzlu Camgöz) 

Squalus blainvillei (Risso, 1826) (Mahmuzlu Camgöz) 

7. Familya : SQUATINIDAE (DENĐZ MELEKLERĐ, KELERLER) 

Squatina oculata Bonaparte, 1840 (Keler) 

Squatina squatina (Linnaeus, 1758) (Keler) 

8. Familya : Dalatiidae 

Etmopterus spinax (Linneaus, 1758) (Işıklı köpek balığı) 

TAKIM : HYPOTREMATA (VATOZLAR) 

1. Familya : RHINOBATIDAE (KEMANVATOZLARI) 

Rhinobatos rhinobatos (Linnaeus,1758) (Kemane Balığı) 

2. Familya : TORPEDINIDAE (ELEKTRĐKLĐ VATOZLAR) 

Torpedo marmorata Risso, 1810 (Elektrikli Vatoz, çarpan) 

3. Familya : RAJIDAE (VATOZLAR) 

Raja clavata Linnaeus, 1758 (Dikenli Vatoz) 

Raja miraletus Linnaeus, 1758 (Vatoz) 

Dipturus oxyrinchus (Linnaeus, 1758) (Vatoz) 

Leucoraja naevus Müller& Henle, 1841 (Vatoz) 

4. Familya : DASYATIDAE (DĐKENLĐ VATOZLAR) 

Dasyatis pastinaca (Linnaeus,1758) (Rina Balığı, Dikenli Vatoz) 

5. Familya : MYLIOBATIDAE (KARTAL VATOZLAR, FOLYALAR) 

Myliobatis aquila (Linnaeus, 1758) (Çiçuna) 

SINIF: HOLOCEPHALI (TÜMBAŞLILAR) 

131

TAKIM : CHIMAEREA (CHIMAERIFORMES) 

1. Familya : CHIMAERIDAE (SIÇANBALIKLARI) 

Chimaera monstrosa Linnaeus, 1758 (Sıçan Balığı,Tavşan Balığı) 

ALTSINIF: OSTEICHTHYES (KEMĐKLĐ BALIKLAR) 

TAKIM : ISOSPONDYLI (CLUPEIFORMES) (ESAS SARDALYALAR) 

1. Familya : CLUPEIDAE (SARDALYALAR) 

Argyropelecus hemigymnus Cocco, 1829 

Sardina pilchardus (Walbaum, 1792) (Sardalya) 

Sardinella aurita Valenciennes, 1847 (Büyük Sardalya) 

Sprattus sprattus (Linnaeus, 1758) (Çaça) 

2. Familya : ENGRAULIDAE (HAMSĐLER) 

Engraulis encrasicolus (Linnaeus,1758) (Hamsi) 

3. Familya : CHAULIODONTIDAE (ENGEREK BALIKLARI) 

Chauliodus sloani Schneider, 1801 (Engerek Balığı) 

4. Familya : ARGENTINIDAE (CAMGÖZLÜLER) 

Argentina sphyraena Linnaeus, 1758 (Derinsu Gümüş Balığı) 

TAKIM : INIOMI (SCOPELIFORMES) (IŞIKLI SARDALYALAR) 

1. Familya : AULOPIDAE (FĐLAMENTLĐ ZURNA BALIKLARI) 

Aulopus filamentosus (Bloch,1792) (Filamentli Zurna Balığı) 

2. Familya : SYNODONTIDAE (KERTENKELE BALIKLARI, ZURNA BALIKLARI) 

Synodus saurus (Linnaeus,1758) ( Lokum Balığı, Đskarmoz) 

Saurida undosquamis (Richardson, 1848) (Zurna Balığı, Lokum Balığı, Đskarmoz) 

3. Familya : CHLOROPHTHALMIDAE (YEŞĐL GÖZLÜLER, ÖRÜMCEK BALIKLARI) 

Chlorophthalmus agassizi Bonaparte, 1840 (Yeşilgöz Balığı) 

TAKIM :SYNGNATHĐFORMES 

1.Fam: Syngnathidae 

Hippocamphus hippocamphus (Linnaeus,1758), 

Hippocamphus ramulosus Leach, 1814, 

Syngnathus acus Linnaeus,1758 

2.Fam: Gasterosteidae 

Gasterosteus aculeatus Linnaeus, 1758 

TAKIM : APODES (ANGUILLIFORMES) (YILANBALIKLARI) 

1. Familya : ANGUILLIDAE (YILANBALIKLARI) 

Anguilla anguilla (Linneaeus, 1758) (Tatlısu Yılan Balığı) 

2. Familya : MURAENIDAE (MÜRENLER) 

Muraena helena Linnaeus, 1758 (Müren Balığı) 

3. Familya : CONGRIDAE (MIĞRILAR) 

Conger conger ([Artedi, 1738] Linnaeus, 1758) (Mığrı) 

4. Familya : OPHICHTHIDAE (YILANKURDU BALIKLARI) 

Echelus myrus (Linnaeus, 1758) (Mırmır Yılan Balığı) 

TAKIM : SYNENTOGNATHI (BELONIFORMES) (ZARGANALAR) 

1. Familya : BELONIDAE (ZARGANALAR) 

Belone belone gracilis Lowe, 1839 (Zargana) 

TAKIM : MICROCYPRINI (CYPRINODONTIFORMES) 

1. Familya : CYPRINODONTIDAE (DĐŞLĐ SAZANCIKLAR) 

Aphanius fasciatus (Nardo, 1827) (Dişli Sazancık) 

TAKIM : SOLENICHTHYES (SYNGNATHIFORMES) (BORU BALIKLARI) 

1. Familya : MACRORHAMPHOSIDAE (BORU BALIKLARI) 

Macroramphosus scolopax (Linnaeus, 1758) (Boru Balığı) 

TAKIM : ANACANTHINI (GADIFORMES) (MEZGĐTLER) 

1. Familya : MACROURIDAE (FARE KUYRUKLULAR) 

Coelorhynchus coelorhynchus (Risso, 1810) (Fare Balığı) 

Hymenocephalus italicus Giglioli, 1884 (Kılkuyruk Fare Balığı) 

Nezumia sclerorhynchus (Valenciennes, 1838) (Fare Balığı) 

2. Familya : MERLUCCIIDAE (BERLAM BALIKLARI) 

Merluccius merluccius (Linnaeus, 1758) (Bakalyaro-Berlam) 

3. Familya : GADIDAE (MEZGĐT BALIKLARI) 

Gadiculus argenteus argenteus Guichenot, 1850 (Pamukçuk Balığı) 

Merlangius merlangus (Linnaeus,1758) (Mezgit) 

Phycis phycis (Linnaeus, 1766) (Gelincik Balığı) 

TAKIM : BERYCOMORPHI (BERYCIFORMES) 

1. Familya : TRACHICHTHYIDAE (KEMĐKBAŞLILAR) 

Hoplostethus mediterraneus Cuvier, 1829 (Kütük Balığı) 

2. Familya : HOLOCENTRIDAE (ASKER BALIKLARI) 

132

Sargocentrum rubrum (Forsskal, 1775) (Asker Balığı, Hindistan Balığı, Naylon Balığı, Sincap Balığı) 

TAKIM : ZEOMORPHI (ZEIFORMES) 

1. Familya : ZEIDAE (DÜLGER BALIKLARI) 

Zeus faber Linnaeus, 1758 (DÜlger Balığı, Peygamber Balığı) 

2. Familya : CAPROIDAE (PERĐ BALIKLARI) 

Capros aper (Linnaeus, 1758) (Peri Balığı) 

TAKIM : PERCOMORPHI (PERCIFORMES) (LEVREKLER) 

1. Familya : SERRANIDAE (HANĐ BALIKLARI) 

Anthias anthias (Linnaeus, 1758) (Berber Balığı) 

Epinephelus aeneus (E.Geoffroy Saint-Hilarie, 1817) (Lahos) 

Ephinephelus haifensis Ben-Tuvia, 1953 (Orfoz, Börtlek, Arap) 

Epinephelus guaza (Linnaeus, 1758) (Orfoz) 

Epinephelus alexandrinus (Valenciennes, 1828) (Lahos ) 

Serranus cabrilla (Linnaeus, 1758) (Asıl Hani) 

Serranus hepatus (Linnaeus, 1758) (Benekli Hani) 

Serranus scriba (Linnaeus, 1758) (Çizgili Hani) 

2. Familya : MORONIDAE (LEVREK BALIKLARI) 

Dicentrarchus labrax (Linnaeus, 1758) (Levrek) 

3. Familya : APOGONIDAE (KARDĐNAL BALIKLARI) 

Apogon imberbis (Linnaeus, 1758) (Kardinal Balığı) 

4. Familya : CEPOLIDAE (KURDELA BALIKLARI) 

Cepola rubescens Linnaeus, 1766 (Kurdele Balığı) 

5. Familya : POMATOMIDAE (LÜFERLER) 

Pomatomus saltator (Linnaeus, 1766) (Lüfer) 

6. Familya : CARANGIDAE (ĐSTAVRĐTLER) 

Alectis alexandrinus (E.Geoffroy Saint-Hilaire, 1817) (Đskender Balığı) 

Caranx crysos (Mitchill, 1815) (Kral Balığı) 

Lichia amia (Linnaeus, 1758) (Akya) 

Seriola dumerili (Risso, 1810) (Sarı Kuyruk) 

Trachinotus ovatus (Linnaeus, 1758) (Yaladerma) 

Trachurus mediterraneus (Steindachner, 1868) (Sarıkuyruk Đstavrit) 

Trachurus trachurus (Linnaeus, 1758) (Karagöz Đstavrit) 

7.Familya : CORYPHAENIDAE (LAMBUGA BALIKLARI) 

Coryphaena hippurus Linnaeus, 1758 (Lambuga) 

8. Familya : LEIOGNATHIDAE (EKSĐ BALIKLARI) 

Leiognathus klunzingeri (Steindachner, 1898) (Eksi Balığı) 

9. Familya : SCIAENIDAE (GÖLGE BALIKLARI) 

Sciaena umbra Linnaeus, 1758 (Kaya Levreği, Đşkine) 

Umbrina cirrosa (Linnaeus, 1758) (Minakop, Kötek Balığı) 

10. Familya : MULLIDAE (BARBUNYALAR) 

Mullus barbatus Linnaeus, 1758 (Barbunya) 

Mullus surmuletus Linnaeus, 1758 (Tekir) 

Upeneus moluccensis (Bleeker,1855) (Paşa Barbunu) 

Upeneus asymmetricus Lachner, 1954 

11. Familya : SPARIDAE (MERCAN BALIKLARI) 

Boops boops (Linnaeus, 1758) (Kupes) 

Dentex dentex (Linnaeus, 1758) (Sinagrit) 

Dentex gibbosus (Rafinesque, 1810) (Trança) 

Dentex macrophthalmus (Bloch, 1791) (Patlakgöz Mercan) 

Dentex maroccanus Valenciennes, 1830 (Fas Mercanı) 

Diplodus annularis (Linnaeus, 1758) (Isparoz) 

Diplodus puntazzo (Cetti,1777), (Isparoz) 

Diplodus sargus (Linnaeus, 1758) (Sargos) 

Diplodus vulgaris (E. Geoffroy Saint-Hilaire, 1817) 

Lithognathus mormyrus (Linnaeus, 1758) (Mırmır) 

Oblada melanura (Linnaeus, 1758) (Melanura, Minanur) 

Pagellus acarne (Risso, 1826) (Yabani Mercan) 

Pagellus bogaraveo (Brunnich, 1768) (Mandagöz Mercan) 

Pagellus erythrinus (Linnaeus, 1758) (Kırma Mercan) 

Pagrus pagrus (Linnaeus, 1758) (Fangri) 

Sarpa salpa (Linnaeus, 1758) (Salpa) 

Sparus aurata Linnaeus, 1758 (Çipura) 

Spondyliosoma cantharus (Linnaeus,1758) (Iskatari) 

12. Familya : CENTRACANTHIDAE (ĐZMARĐTLER) 

133

Spicara flexuosa Rafinesque, 1810 (Đzmarit) 

Spicara smaris (Linnaeus, 1758) (Istrangilos) 

Spicara maena (Linnaeus, 1758) (Beyazgöz) 

13. Familya : POMACENTRIDAE (PAPAZ BALIKLARI) 

Chromis chromis (Linnaeus, 1758) (Papaz Balığı, Çatalkuyruk) 

14. Familya : LABRIDAE (LAPĐNLER) 

Coris julis (Linnaeus, 1758) (Gelin Balığı) 

Symphodus tinca (Linnaeus, 1758) (Çırçır) 

Symphodus roissali (Risso, 1810) (Çırçır) 

Symphodus ocellatus (Forsskal, 1775) (Çırçır) 

Symphodus cinereus (Bonnaterre, 1788) (Çırçır) 

Thalassoma pavo (Linnaeus, 1758) (Gün Balığı) 

Xyrichthys novacula (Linnaeus, 1758) (Ustura Balığı) 

15. Familya : SCARIDAE (PAPAĞAN BALIKLARI) 

Sparisoma cretense (Linnaeus, 1758) (Iskaroz, Papağan Balığı) 

16. Familya : TRACHINIDAE (TRAKONYALAR) 

Trachinus draco Linnaeus, 1758 (Trakonya) 

Trachinus radiatus Cuvier, 1829 (Trakonya) 

Trachinus araneus Cuvier, 1829 (Kum Trakonyası) 

17. Familya : URANOSCOPIDAE (GÖĞE BAKANLAR) 

Uranoscopus scaber Linnaeus, 1758 (Tiryaki Balığı, Kurbağa Balığı) 

18. Familya : SIGANIDAE (SOKAR BALILARI) 

Siganus luridus (Ruppell, 1828) (Sokar Balığı) 

Siganus rivulatus Forsskal, 1775 (Esmer Sokar Balığı) 

19. Familya : TRICHIURIDAE (KILKUYRUK BALIKLARI) 

Lepidopus caudatus (Euphrasen, 1788) (Palaska Balığı) 

Trichiurus lepturus Linnaeus, 1758 (Kılkuyruk Balığı) 

20. Familya : SCOMBRIDAE (USKUMRULAR) 

Auxis rochei (Risso, 1810) (Gobene Balığı) 

Euthynnus alletteratus (Rafinesque, 1810) (Yazılı Orkinos) 

Katsuwonus pelamis (Linnaeus, 1758) (Çizgili Tonito) 

Sarda sarda (Bloch, 1793) (Palamut) 

Scomber japonicus Houttuyn, 1782 (Kolyoz) 

Scomber scombrus Linnaeus, 1758 (Uskumru) 

Scomberomorus commerson (Lacepede, 1800) (Palamut Kolyozu) 

Thunnus thynnus (Linnaeus, 1758) (Ton Balığı) 

21. Familya : XIPHIIDAE (KILIÇ BALIKLARI) 

Xiphias gladius Linnaeus, 1758 (Kılıç Balığı) 

22. Familya : GOBIIDAE (KAYA BALIKLARI) 

Gobius vittatus Vinciguerra, 1883 (Çizgili Kayabalığı) 

Lesueurigobius friesii (Malm, 1874) (Kayabalığı) 

Gobius niger Linnaeus, 1758 (Kömürcü Kayabalığı) 

Oxyurichthys papuensis (Valenciennes,1837) (Kayabalığı) 

23. Familya : BLENNIIDAE (HOROZBĐNALAR) 

Blennius ocellaris Linnaeus, 1758 (Horozbina) 

Blennius fluviatilis Asso, 1801, 

Blennius canevae (Lipophrys canevai Vinciguerra, 1880, 

Blennius sangiunolentus (Pallas, 1810), 

Parablennius gattorugine (Brunnich, 1786) (Horozbina) 

24. Familya : SPHYRAENIDAE (ĐSKARMOZ BALIKLARI) 

Sphyraena viridensis Cuvier, 1829 (Turna Balığı) 

Sphyraena sphyraena (Linnaeus, 1758) (Turna Balığı, Iskarmoz) 

Sphyraena chrysotaenia Klunzinger, 1884 (Turna Balığı, Iskarmoz) 

Sphyraena flavicauda Rüppell, 1838 (Turna balığı) 

25.Fam: Sebastidae 

Helicolenus dactylopterus (Delaroche, 1809) 

26. Familya : MUGILIDAE (KEFALLER) 

Liza aurata (Risso, 1810) (Kefal, Altınbaş Kefal) 

Liza saliens (Risso, 1810) (Kefal) 

Liza ramada (Risso, 1826) (Kefal, Ceyran) 

Mugil cephalus Linnaeus, 1758 (Kefal, Has Kefal) 

Oedalechilus labeo (Cuvier, 1829) (Kefal, Dudaklı Kefal) 

Chelon labrosus (Risso, 1826) (Kefal, Mavraki) 

TAKIM : ATHERINIFORMES (GÜMÜŞ BALIKLARI) 

134

1. Familya : ATHERINIDAE (GÜMÜŞ BALIKLARI) 

Atherina boyeri Risso, 1810 (Gümüş Balığı) 

TAKIM : SCLEROPAREI (SCORPAENIFORMES) 

1. Familya : SCORPAENIDAE (ĐSKORPĐTLER) 

Scorpaena notata Rafinesque, 1810 (Benekli Đskorpit) 

Scorpaena scrofa Linnaeus, 1758 (Đskorpit) 

Scorpaena porcus Linnaeus, 1758 (Lipsoz) 

2. Familya : TRIGLIDAE (KIRLANGIÇ BALIKLARI) 

Chelidonichthys lucerna (Linnaeus, 1758) 

Chelidonichthys lastoviza (Bonnaterre, 1788) 

Trigla lucerna Linnaeus, 1758 (Kırlangıç) 

Trigloporus lastoviza (Brunnich, 1768) (Kırlangıç, Mazak) 

Trigla lyra Linnaeus, 1758 (Kırlangıç, Öksüz balığı) 

3. Familya : PERISTEDIIDAE (ÖKSÜZ BALIKLARI) 

Peristedion cataphractum (Linnaeus,1758) (Dikenli Öksüz) 

4. Familya : DACTYLOPERIDAE (UÇAN KIRLANGIÇLAR) 

Dactylopterus volitans (Linnaeus,1758) (Uçan Kırlangıç Balığı) 

TAKIM: HETEROSOMATA (PLEURONECTIFORMES) 

1. Familya : CITHARIDAE (KANCAAĞIZ PĐSĐ BALIKLARI) 

Citharus linguatula (Linnaeus,1758) (Kancaağız Pisi Balığı) 

2. Familya : SCOPHTHALMIDAE (KALKANLAR) 

Lepidorhombus boscii (Risso, 1810) (Benekli Pisi) 

3. Familya : BOTHIDAE (PĐSĐ BALIKLARI) 

Arnoglossus laterna (Walbaum, 1792) (Küçük Pisi Balığı) 

Bothus podas (Delaroche, 1809) (Pisi Balığı) 

4. Familya : PLEURONECTIDAE (DERE PĐSĐLERĐ) 

Platichthys flesus luscus (Pallas, 1811) (Dere Pisisi) 

Microchirus ocellatus (Linnaeus, 1758) 

5. Familya : SOLEIDAE (DĐL BALIKLARI) 

Microchirus ocellatus (Linnaeus, 1758) (Benekli Dil Balığı) 

Solea impar Bennett, 1831 (Dil Balığı) 

Monochirus hispidus Rafinesque, 1814 (Küçük Dil Balığı) 

Microchirus variegatus (Donovan, 1808) (Lekeli Dil Balığı) 

Solea vulgaris Quensel, 1806 

6.Fam: Scophthalmidae 

Lepidorhombus whiffiagonis (Walbaum, 1792) 

TAKIM : DISCOCEPHALI (ECHENEIFORMES) 

1. Familya : ECHENEIDIDAE (VANTUZ BALIKLARI) 

Echeneis naucrates Linnaeus, 1758 (Kılavuz Balığı, Vantuz Balığı) 

TAKIM : PLECTOGNATHI (TETRAODONTIFORMES) 

1. Familya : BALISTIDAE (ÇÜTRE BALIKLARI, TETĐK BALIKLARI) 

Balistes carolinensis Gmelin, 1789 (Çütre Balığı, Yasemin Balığı) 

2. Familya : MONACANTHIDAE (DĐKENLĐ ÇÜTRELER) 

Stephanolepis diaspros Fraser & Brunner, 1940 (Dikenli Çütre) 

3. Familya : TETRAODONTIDAE (BALON BALIKLARI) 

Sphoeroides pachygaster (Muller & Troschel, 1848) (Balon Balığı) 

TAKIM : PEDICULATI (LOPHIIFORMES) 

1. Familya : LOPHIIDAE (FENER BALIKLARI) 

Lophius budegassa Spinola, 1807 (Fener Balığı) 

Lophius piscatorius Linnaeus, 1758 (Fener Balığı) 

Muğla Tatlı Su Balıkları Listesi 

Ordo: Anguilliformes 

Familya: Anguillidae 

1. Species: Anguilla anguilla Linnaeus, 1766 (Yılan balığı) 

135

Ordo: Cypriniformes 

Familya: Cyprinidae (Sazangiller) 

2. Species: Leuciscus cephalus Linnaeus, 1758 (Tatlısu kefali) 

3. Species: Leuciscus smyrnaeus Boulenger, 1896(Tatlısu kefali) 

4. Species: Leuciscus borysthenicus (Kessler, 1859) (Tatlısu kefali) 

5. Species: Barbus plebejus escherichi Steindachner, 1897 (Bıyıklı balık) 

6. Species: Barbus capito pectoralis Heckel, 1843 (Sarı balık) 

7. Species: Capoeta capoeta bergamae Karaman, 1971 (Çay balığı) 

8. Species: Ladigesocypris ghigii ghigii Gienferrari, 1927 

9. Species: Cyprinus carpio Linnaeus, 1758 (Pullu sazan) 

10. Species: Carassius carassius Linnaeus, 1758 (Havuz balığı) 

11. Species: Pseudorasbora parva (Temminck and Schegel, 1842) 

12. Species: Acanthobrama mirabilis Ladiges, 1960 (Tahta balığı) 

13. Species: Alburnus escherichi Steindachner, 1897 (Đnci balığı) 

14. Species: Alburnus orontis Sauvage, 1882(Đnci balığı) 

15. Species: Alburnoides bipunctatus (Bloch, 1782) (Noktalı inci balığı) 

16. Species: Vimba vimba tenella Nordmann, 1840 (Eğrez) 

Familya: Cobitidae 

17. Species: Cobitis taenia Linnaeus, 1758 (Çöp yiyen) 

18. Species: Cobitis simplicispina Hanko, 1924(Çöp yiyen) 

Familya: Balitoridae 

19. Species: Orthrias angorae Steindachner, 1897 

Familya: Siluridae 

20. Species: Siluris glanis Linnaeus, 1766 (Yayın balığı) 

136

Ordo: Salmoniformes 

Familya: Salmonidae 

21. Species: Salmo trutta macrostigma Dumeril, 1858 (Dere Alabalığı) 

Ordo: Cyprinodontiformes 

Familya: Poecilidae 

22. Species: Gambusia affinis (Baird and Girard, 1853) (Sivrisinek balığı) 

Familya: Cichlidae 

23. Species: Tilapia zilli (Gervais, 1848) 

Familya: Cyprinodontidae 

24. Species: Aphanius fasciatus Cuvier and Valenciennes, 1821 

Ordo: Perciformes 

Familya: Centrarchidae 

25. Species: Lepomis gibbosus (Linnaeus, 1758) (Güneş balığı) 

Familya: Blennidae 

26. Species: Blennius fluviatilis Asso, 1801 (Horozbina) 

Muğla Đli Kurbağaları (Amphibia) 

Sınıf: Amphibia 

Takım: Urodela (Kuyruklu Kurbağalar) 

Familya: Salamandrıdae (Semenderler) 

Mertensiella luschani luschani (Steindachner, 1891) (Kara semenderi) 

Mertensiella luschani helverseni Piper, 1963 (Kara semenderi) 

Takım: Anura (Kuyruksuz Kurbağalar) 

Familya: Pelobatıdae (Sarmısaklı Kurbağalar, Çamura Dalanlar) 

Pelobates syriacus Boettger, 1889 (Toprak Kurbağası) 

Familya: Bufonıdae (Kara Kurbağaları) 

137

Bufo bufo bufo (Linnaeus, 1758) (Siğilli Kurbağa) 

Bufo viridis Laurenti, 1768 (Gece Kurbağası) 

Familya: Hylıdae (Ağaç Kurbağaları, Yaprak Kurbağaları) 

Hyla arborea (Linnaeus, 1758) (Ağaç Kurbağası) 

Familya: Ranıdae (Su Kurbağaları) 

Rana ridibunda ridibunda Pallas 1771 (Ova Kurbağası) 

Muğla Đli Sürüngenleri (Reptilia) 

Sınıf: Reptılıa (Sürüngenler) 

Takım: Testudınata (Kaplumbağalar) 

Familya: Testudınıdae (Tosbağagiller) 

Testudo graeca (Linnaeus, 1758) (Yaygın Tosbağa) 

Familya: EMYDIDAE (BATAKLIK Ve NEHĐR KAPLUMBAĞALARI) 

Emys orbicularis (Linnaeus, 1758) (Benekli Kaplumbağa) 

Familya: Bataguridae (Eski Tatlısu Kaplumbağaları) 

Mauremys caspica rivulata (Gmelin 1774) (Çizgili Kaplumbağa) 

Familya: Chelonııdae (Deniz Kaplumbağaları) 

Caretta caretta Linnaeus, 1758 (Deniz Kaplumbağası) 

Chelonia mydas (Linnaeus, 1758) (Yeşil Kaplumbağa) 

Familya: Trıonychıdae (Yumuşak Kaplumbağalar) 

Trionyx triunguis (Forskal, 1775) (Nil Yumuşak Kabuklu Kaplumbağası) 

Takım: Squamata (Pullu Sürüngenler) 

Familya: Gekkonıdae (Gekolar, Ev Kelerleri) 

138

Hemidactylus turcicus (Linnaeus, 1758) (Geniş Parmaklı Keler) 

Familya: Agamıdae (Kelerler) 

Agama (= Laudakia) stellio (Linnaeus, 1758) (Dikenli Keler) 

Familya: Chamaeleonıdae (Bukalemunlar) 

Chamaeleo chamaeleon (Linnaeus, 1758) (Bukalemun) 

Familya: Scıncıdae (Parlak Kertenkeleler) 

Ablepharus kitaibeili kitaibeili Bibron et Bory, 1833 (Đnce Kertenkele) 

Chalcides ocellatus Forskal, 1775 (Benekli Kertenkele) 

Mabuya aurata (Linnaeus, 1758) (Tıknaz Kertenkele) 

Familya: Lacertıdae (Asıl Kertenkeleler) 

Lacerta danfordi pelesgiana Mertens, 1959 (Toros Kertenkelesi) 

Lacerta trilineata Bedriaga, 1886 (Büyük Yeşil Kertenkele) 

Lacerta trilineata diplochondrodes Wettstein, 1952 

Ophisops elegans macrodactylus Berthold, 1842 (Tarla Kertenkelesi) 

Familya: Anguınıdae (Yılanımsı Kertenkeleler) 

Ophisaurus apodus thracius Obst,1978 (Oluklu Kertenkele) 

Familya: Amphısbaenıdae (Kör Kertenkeleler) 

Blanus strauchi strauchi (Bedriaga, 1884) (Kör Kertenkele) 

Familya: Typhlopıdae (Kör Yılanlar) 

Typhlops vermicularis Merrem, 1820 (Kör Yılan) 

Familya: Boıdae (Boa Yılanları) 

Eryx jaculus turcicus (Oliver,1801) (Mahmuzlu Yılan) 

Familya: Colubrıdae (Yılanlar) 

Coluber caspius Gmelin, 1789 (Hazer Yılanı) 

Coluber jugularis Linnaeus, 1758 (Kara Yılan) 

139

Coluber najadum (Eichwald, 1831) (Đnce Yılan) 

Coluber ravergieri nummifer Reuss, 1834 (Kocabaş Yılan) 

Eirenis modestus (Martin, 1838) (Uysal Yılan) 

Elaphe quatuorlineata (Lacépède, 1789) (Sarı Yılan) 

Natrix natrix (Linnaeus, 1758) (Yarı Sucul Yılan, Küpeli Su Yılanı) 

Natrix tessellata (Laurenti, 1768) (Su Yılanı) 

Telescopus fallax fallax (Fleischmann, 1831) (Kedi Gözlü Yılan) 

Familya: Vıperıdae (Engerekler) 

Vipera ammodytes meridionalis Boulenger, 1903 

Vipera xanthina (Gray, 1849) (Şeritli Engerek) 

Muğla Đli Memelileri (Mammalia) 

Sınıf: Mammalıa (Memeliler) 

Takım: Insectıvora (Böcekçiller) 

Familya: Erınaceıdae (Kirpiler) 

Erinaceus concolor Martin, 1838 (Kirpi) 

Familya: Sorıcıdae (Sivri Fareler) 

Neomys anomalus Cabrera, 1907 (Sivriburunlu Bataklıkfaresi) 

Crocidura suaveolens (Palas, 1811) (Sivriburunlu Bahçefaresi) 

Crocidura leucodon (Hermann, 1780) (Sivriburunlu Fare) 

Familya: Talpıdae (Köstebekler) 

Talpa levantis levantis Thomas, 1906 (Akdeniz Köstebeği) 

Takım: Chıroptera (Yarasalar) 

Familya: Rhınolophıdae (Nalburunluyarasalar) 

140

Rhinolophus ferrumequinum (Schreber, 1774) (Nalburunlu Büyükyarasa) 

Rhinolophus hipposideros (Bechstein, 1800) (Nalburunlu Küçükyarasa) 

Rhinolophus euryale Blassius, 1853 (Akdeniz Nalburunluyarasası) 

Rhinolophus blasii Blassius, 1853 (Nalburunluyarasa) 

Familya: Vespertılıonıdae (Düzburun Yarasalar) 

Myotis blythii (Tomes, 1857) (Farekulaklı Küçükyarasa) 

Pipistrellus pipistrellus (Schreber, 1774) (Cüce Yarasa) 

Miniopterus schreibersii (Kuhl, 1819) (Uzunkanatlı Yarasa) 

Takım: Lagomorpha (Tavşanlar) 

Familya: Leporıdae (Tavşanlar) 

Lepus europaeus Pallas, 1778 (Yabani Tavşan) 

Oryctalagus cuniculus (Linnaeus,1758) (Ada Tavşanı) 

Takım: Rodentıa (Kemiriciler) 

Familya: Scıurıdae (Sincaplar) 

Sciurus anomalus Chreber, 1758 (Kafkas Sincabı) 

Familya: Murıdae (Fareler, Sıçanlar) 

Arvicola terrestris (Linnaeus, 1758) (Susıçanı) 

Apodemus mystacinus (Danford ve Alston, 1877) (Kayalık Orman Faresi) 

Apodemus sylvaticus (Linnaeus, 1758) (Orman Faresi) 

Mus domesticus (Linnaeus, 1758) (Siyah Ev Faresi) 

Rattus rattus (Linnaeus, 1758) (Evsıçanı) 

Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769) (Göçmen Sıçan) 

Familya: Glırıdae (Yediuyurlar) 

141

Dryomys Nitedula (Pallas, 1779) Hasancık 

Familya: Hystrıcıdae (Oklu Kirpiler) 

Hystrix Đndica Kerr, 1792 (Oklukirpi) 

TAKIM: Carnıvora (Yırtıcı Memeliler) 

Familya: Canıdae (Köpekler) 

Canis lupus (Linnaeus, 1758) (Kurt) 

Vulpes vulpes (Linnaeus, 1758) (Kızıl Tilki) 

Familya: Ursıdae (Ayılar) 

Ursus arctos (Linnaeus, 1758) (Boz Ayı) 

Familya: Mustelıdae (Sansarlar) 

Mustela nivalis (Linnaeus, 1766) (Gelincik) 

Martes martes (Linnaeus, 1758) (Ağaç Sansarı) 

Martes foina (Erxleben, 177) (Kaya Sansarı) 

Meles meles (Linnaeus, 1758) (Porsuk) 

Lutra lutra (Linnaeus, 1758) (Su samuru) 

Familya: Felıdae (Kediler) 

Felis silvestris Schreber, 1777 (Yaban Kedisi) 

Caracal (= Felis) caracal Schreber, 1777 (Karakulak, Step Vaşağı) 

Panthera pardus tulliana Valenciennes, 1856 ( Anadolu Leoparı, Anadolu Parsı) 

Takım: Pınnıpedıa (Yüzgeçayaklılar) 

Takım: Artıodactyla (Çift Toynaklılar) 

Familya: Suıdae (Eskidünya Domuzları) 

Sus scrofa scrofa (Linnaeus, 1758) Yaban domuzu 

Familya: Camelıdae 

Camelus drome darius (Linnaeus, 1758), (Tek Hörgüçlü Deve) 

142

Familya: Cervıdae (Geyikler) 

Cervus dama (Linnaeus, 1758) (Ulu Geyik, Kızıl Geyik) 

Familya: Bovıdae (Koyunlar) 

Capra aegagrus Erxleben, 177 (Yaban Keçisi) 

Takım: Cetacea (Balinalar, Yunuslar) 

Familya : Phocoenıdae (Nehir Yunusları, Domuz Balinaları) 

Phocaena phocaena ((Linnaeus, 1758)) (Yunus, Mutur) 

Familya: Delphınıdae (Yunuslar) 

Delphinus delphis (Linnaeus, 1758) (Yunus, Tırtak) 

Tursiops truncatus (Montagu, 1821) (Afalina) 

Muğla Đli Kuşları 

Familya: Phalocrococıdae (Karabatakgiller) 

Phalacrocorax carbo (Karabatak) 

Phalacrocorax pygmeus (Cüce Karabatak) 

Familya: Ardeidae ( Balıkçıllar) 

Ixobrychus minutus Cüce Balaban 

Ardea cinera (Gri Balıkçıl, Okar) 

Ardea purpurea (Erguvani Balıkçıl) 

Nycticorax nycticorax ( Gece Balıkçıl) 

Botaurus stellaris (Balaban Kuşu) 

Arddeola ralloides (Alaca Balıkçıl) 

Ergetta alba (Beyaz Balıkçıl) 

Familya: Anatidae (Ördekler) 

Aythya nyroca ( Bataklık Ördeği) 

143

Anas querquedula (Bağırtlak Ördeği) 

Anas platyrhynchos (Yeşilbaş Ördek) 

Anas strepera (Boz Ördek) 

Familya: Phasianidae (Tavuksular) 

Coturnix coturnix (Bıldırcın) 

Alectoris chukar (Kınalı Keklik) 

Familya: Rallidae (Yelvegiller) 

Gallinula chloropus (Saz Tavuğu) 

Fulica atra (Sakar Meke) 

Rallus aquaticus (Su Yelvesi, Su Tavuğu) 

Familya: Scolopacidae (Çullukgiller) 

Tringa totanus (Kızılbacak) 

Scolopax rustricola (Orman Çulluğu) 

Familya: Laridae ( Martıgiller) 

Larus argentatus (Gümüş Martı) 

Familya: Columbıdae ( Güvercingiller) 

Streptopelia decaocto (Kolyeli Kumru, Dere Kumrusu) 

Familya: Cuculıdae (Gugukkuşugiller) 

Cuculus canorus ( Guguk Kuşu) 

Familya: Strıgıdae ( Baykuşgiller) 

Strix aluco (Alaca Baykuş) 

Otus scops (Đshak Kuşu, Cüce Baykuş) 

Familya: Alcenıdae ( Yalıçapkınıgiller) 

Alcedo atthis ( Yalıçapkını) 

Halcyon smyrnensis (Đzmir Yalıçapkını) 

144

Familya: Meropıdae (Arıkuşugiller) 

Merops apiaster ( Arı Kuşu) 

Familya: Alaudıdae ( Tarlakuşugiller) 

Galerida cristata ( Tepeli Tarla Kuşu) 

Familya: Hırundınıdae (Kırlangıçgiller) 

Delichon urbica (Şehir Kırlangıcı) 

Hirundo rustica (Kır Kırlangıcı) 

Familya: Motacılldae ( Kuyruksallayangiller) 

Motacilla flava ( Sarı Kuyruksallayan ) 

Motacilla alba ( Ak Kuyruksallayan) 

Familya: Troglodytıdae ( Çit Kuşları) 

Troglodytes troglodytes (Çit Kuşu) 

Familya: Turdıdae (Ardıçkuşugiller) 

Erithacus rubecula (Nar Bülbülü) 

Luscinia megarhynchos (Bülbül) 

Oenanthe isabellina (Kara Kulaklı Kuyrukkakan) 

Oenanthe oenanthe (Kuyrukkakan) 

Familya: Sylrıdae ( Ötleğengiller) 

Cisticola juncidis ( Yelpaze Kuyruklu Ötleğen) 

Regulus regulus Çalı Kuşu) 

Familya: Parıdae (Baştankaragiller) 

Parus major ( Büyük Baştankara) 

Familya: Corvıdae (Kargagiller) 

Pica pica ( Saksağan) 

Corvus corone (Leş Kargası) 

145

Corvus monedula ( Küçük Karga, Çavga) 

Familya: Sturnıdae ( Sığırcıkgiller) 

Sturnus vulgaris (Sığırcık) 

Familya: Passerıdae (Serçegiller) 

Passer domesticus (Ev Serçesi) 

Passer hispaniolensis ( Bataklık Serçesi) 

Familya: Pelecanıdae (Pelikanlar) 

Pelecanus onocrotalus (Akpelikan) 

Muğla’nın Endemik Türleri 

Pınaceae 

Cedrus libani A.Rich. var. stenocoma (O.Schwarz) Frankis 

Dıcotyledones 

Ranunculaceae 

Ranunculus reutarianus Boiss. 

Papaveraceae 

Roemeria carica A.Baytop 

Papaver apokrinomenon Fedde 

Papaver guerlenkense Stapf 

Papaver argemone L. subsp. davisii Kadereit 

Cordydalis wendelboi Liden subsp. wendelboi 

Crucıferae 

Isatis pinatiloba Davis 

Iberis carica Bornm. 

Aethionema speciosum Boiss. & Huet subsp. compactum Hartvig & Strid 

Thlapsi leblebici Gemici & Görk 

Thlapsi carinense A.Carlström 

Ricotia cornosula Boiss. & Heldr. 

Alyssum lepidotum Boiss. 

146

A. propinquum Baumg. 

A. masmenaeum Boiss. 

A. discolor Dudley & Hub.- Mor. 

A. giosnanum Nya’r 

A. pterocarpum Dudley 

A. caricum Dudley & Hub.- Mor. 

Barberea minor C.Koch var. anfractuosa Hartvig & Strid 

Aubrieta canescens (Boiss.) Barnm. subsp. canescens 

Erysimum kotschyanum Gay 

E. caricum Boiss. 

Caryophyllaceae 

Arenaria tmolea Boiss. 

A. deflexa Dec. subsp. microsepala 

A. luschanii McNeill 

A. carinensis A.Carlström 

A. ledebouriana Fenzl var. pauciflora Mcneill 

A. acerosa Boiss. 

Minuartia recurva ( All ) Schinz & Thell. subsp. carica McNeill 

M. dionthifolia (Boiss.) Hand.-Mazz. subsp. dianthifolia 

M. umbellulifera ( Boiss.) McNeill subsp. fimbriata McNeill 

M. verna (L.) Hien subsp. brevipetala Hartvig & Strid 

M. leucocephaloides ( Bornm.) Bornm. 

Cerastium dominici Kit Tan & R.Mill 

Bufonia calyculata Boiss. & Bal. 

Spergularia lycia Monnier & Quezel 

Dianthus eretmopetalus Stapf 

Petrorhagia lycica (Davis ) Ball & Heywood 

Velezia hispida Boiss. 

V. pseudorigida Hub. – Mor . 

Saponaria chlorifolia Kunze 

S. pinetorum Hedge 

Gysophila davisii Bark. 

G. conferrtifolia Hub.- Mor. 

147

Balanthus frankenioides ( Boiss.) Bark. var. fasciculatus ( Boiss. & Heldr. ) Bark. 

B. stenopetalus Hartvig & Strid 

Silene urvillei Schott 

S. tunicoides Boiss. 

S. brevicalyx Harvig & Strid 

S. echinospermoides Hub. & Mor 

S. delicatula Boiss. subsp. delicatula 

S. sordida Hub.- Mor. & Reese 

S. carinensis Boiss. 

Illecebraceae 

Herniaria saxatilis Brummitt 

Paronychia mughlaei Chaudhri 

P. chionaea Boiss. 

Polygonaceae 

Polygonum salebropsum Coode & Cullen 

P. karacae Ziel. & Boratynski 

Chenopodıaceae 

S. canescens (Moq.) Boiss. subsp. serpentinicola Freitag & E. Özhatay 

Guttıferae 

Hypericum aviculariifolium Jaub & Spach subsp. avuculariifolium var. aviculariifolium 

H. aviculariifolium Jaub & Spach subsp. avuculariifolium var.albiflorum Hub.-Mor. 

Lınaceae 

Linum boissieri Aschers. & Sint. 

L. obtusatum ( Boiss.) Stegf 

Rutaceae 

Haplophyllum pumiliforme Hub.-Mor. & Reese 

148

Aceraceae 

Acer undulatum Pojark . 

Rhamnaceae 

Rhamnus pyrellus O.Schwarz 

R. picleri Schneider & Bornm. ex Bornm. 

Fabaceae 

Chamaecytisus gueneri H. Duman 

Genista sandrasica Hartvig & Strid 

Astragalus oxytropifolius Boiss. 

A. hartvigii Kit Tan 

A. angustifolius Ç.Koch subsp. anatolicus ( Boiss.) Chamberlain 

A. prusianus Boiss. 

A. anthylloides Lam. 

A. cariensis Boiss. 

Trifolium caudatum Boiss. 

Trifolium rhizomatosum O.Schwarz 

Trigonella caria Hub.-Mor. 

T. pseudocapitata Contandr. & Quezel 

Cytisopsis dorycniifolia Jaub & Spach subsp. reeseana ( Guyot) Hub.-Mor. 

Securigera carinata Lassen 

Ebenus reesi Hub.- Mor. var. reesei 

E. pisidica Hub. –Mor. & Reese 

Rosaceae 

Crataegus aronia (L.) Bosc. ex DC. var.dentata Browicz 

Pyrus hakkiarica Browicz 

Crassulaceae 

Rosularia globulariifolia (Fenzl) Berger 

R. chrysanta ( Boiss.) Tahkt. 

R. serpentinica (Werder mann) Muirhead 

Sedum samium Dunem. & Greuter 

149

S. caricum A.Carström 

Prometheum sepentinicum (Werdermann) ‘t Hart var. gigantium (Eggli) ‘t Hart 

Rosularia sempervivum (M.Bieb) A.Berger subsp. glaucophylla Eggli 

Sedum ursi ‘t Hart 

Sedum eriocarpum Sibth. & Sm. subsp. caricum ( Carlström) ‘t Hart 

Hamamelıdaceae 

Liquidambar orientalis Miller. var. orientalis 

L. orientalis Miller. var. integriloba Fiori 

Apıaceae ( Umbellıferae) 

Eryngium thorifolium Boiss. 

E. pseudothorilfolium 

E. kotschyi Boiss. 

Scandix balansae Reuter ex Boiss. 

Oenanthe cyclocarpa Pimenov & Klijuykov 

Bupleurum heldreichii Boiss. & Bal. 

Bupleurum anatolicum Hub.-Mor.& Reese 

Microsciadium minutum (d’Urv.) Briq. 

Ferulago sandrasica Peşmen & Que’zel 

F. humilis Boiss. 

F. humilis Boiss. 

Peucedanum chryseum (Boiss. & Heldr.) Chamberlain 

Tordylium pestalozzae Boiss. 

Tordylium ebracteatum Al-Eisawi & Jury 

Laserpitium petrophilum Boiss. & Heldr. 

Dıpsacaceae 

Cepholaria lycica Mattheus 

Ptorocephalus pinardii Boiss. 

Asteraceae ( Composıtae ) 

Inula anatolica Boiss. 

Erigeron cilicicus Boiss. ex Vierh. 

150

Senecio sandrasicus P.H. Davis 

Anthemis karacae Güner 

Anthemis cuneata Hub.-Mor. & Reese 

A. rosea Sm. subsp. carnea (Boiss.) Grierson 

Achillea teretifolia Willd. 

Tanacetum praeteritum ( Horwood ) Heywood subsp. praeterium 

Tanacetum praeteritum ( Horwood ) Heywood subsp. massicyticum Heywood 

Matricaria macrotis Rech. 

Onopordum caricum Hub.- Mor. 

Cirsium dirmilense R.M.Burton 

Cirsium sipyleum Q. Schwarz 

C. sintenisii Freyn 

C. libanaticum DC. subsp. lycaonicum ( Boiss. & Heldr. ) Davis & Parris 

Plilostemon afer ( Jacg.) Greuter subsp. eburneus Greuter 

Carduus rechingeranus Kazmi 

Centaurea austro-anatolica Hub.-Mor. 

C. solstitialis L. subsp. pyracantha ( Boiss.) Wagenitz 

C. ensiformis P.H. Davis 

Amphoricarpos exsul O.Schwarz 

Carlina oligocephala Boiss. & Kotschy subsp. oigocephala 

Scorzonera eriophora DC. 

Scorzonera sandrasica Hartvig & Strid 

Tragopogon olympicus Boiss. 

T. oligolepis Hartvig & Strid 

Hieracium artabirense ( Zahn) Juxip 

Pilosella sandrasica Hartvig & Strid 

Campanulaceae 

Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata 

C. hagielia Boiss. 

C. betonicifolia Sm. 

C. telmessi Hub. - Mor. & Phitos 

C. teucrioides Boiss, 

C.koyuncui H.Duman 

151

C. fruticulosa ( Schwarz & Davis ) Damboldt 

C. padocarpa Boiss. 

Asyneuma babadaghensis Yıldız & Kit Tan 

Asyneuma linifolium (Boiss. & Heldr. ) Bornm. subsp. linifolium 

A. michauxioides (Boiss.) Damboldt 

A. virgatum (Labill.) Bornm. subsp. cichoriiforme (Boiss. ) Damboldt 

Prımulaceae 

Cyclamen mirabile Hilderb. 

C. trochopteranthum O. Schwarz 

Asclepıadaceae 

Vincetoxicum canescens (Willd.) Decne. subsp. pedunculata Browicz 

Gentıanaceae 

Centaurium serpentinicola A. Carlström 

Boragınaceae 

Paracoryum aucheri (A.DC.) Boiss. 

Onosma nanum DC. 

Onosma nanum DC. 

Alkanna tubulosa Boiss. 

Alkanna mughlae Güner 

Alkanna macrosiphon Boiss. & Heldr. 

Alkanna areolata Boiss. var. areolata 

Scrophularıaceae 

Verbascum trapifolium (Stapf) Hub.-Mor. 

Verbascum adenophorum Boiss. 

Verbascum demirizianum Hub.-Mor. 

V. pinardii Boiss. 

V. cariense Hub.-Mor. 

V. dalamanicum Hub.-Mor. 

V. parviflorum Lam. 

152

Verbascum lydium Boiss. var.lydium 

Verbascum lydium Boiss. var. heterandrum 

V. propontideum Murb. 

V. renzi Hub.-Mor. 

V. bellum Hub.-Mor. 

V. splendidum Boiss. 

V. symes Murb. & Rech. fil. 

V. chrysochaete Stoph 

V. orgyale Boiss. & Heldr. 

V. cherionthifolium Boiss. var. asperulum (Boiss.) Murb. 

Scrophularia pinardii Boiss. 

Scrophularia depauperata Boiss. 

S. floribunda Boiss. & Bal. 

Digitalis davisiana Heywood 

Digitalis cariensis Boiss. ex Jaub. & Spach 

Veronica donii Römpp 

V. lycica E. Lehm. 

V. cuneifolia D.Don subsp. cuneifolia 

Acanthaceae 

Acanthus hirsutus Boiss. 

Globularıaceae 

Globularia dumulosa O. Schwarz 

Labıatae ( Lamıaceae ) 

A. bombycina Boiss. 

Teucricum sandrasicum O,Schwarz 

T. alyssifolium Stapf 

T. odontites Boiss. & Bal. 

Lavandula stoechas L. subsp. cariensis (Boiss. ) Rozeira 

Scutellaria rubicunda Hornem. subsp. brevibracteata (Stapf) Edmondson 

Phlomis bourgaei Boiss. 

P. lycia D. Don 

153

P. armeniaca Willd. 

P. angustissima Hub.-Mor. 

P. carica Rech. fil. 

Lamium lycium Boiss. 

L. pisidicum R.Mill 

L. microphylum Boiss. 

L. sandrasicum P.H. Davis 

Balbota psudodictammus (L.) Bentham 

B. glandulosissima Hub.-Mor. & Patzak 

Acinos troodi (Post) Leblebici subsp. vardaranus Leblebici 

Acinos troodi (Post) Leblebici subsp. grandiflorus Hartvig & Strid 

Micromeria cristata (Hampe) Griseb. subsp. xylorrhiza (Boiss. & Heldr. ) Davis 

Thymus cilicicus Boiss. & Bal. 

Thymus cariensis Hub.- Mor. & Jalas 

T. sipyleus Boiss. subsp. sipyleus 

Thymbra spicata L. var. intricata P.H. Davis 

Salvia nydeggeri Hub.-Mor. 

Salvia cadmica Boiss. 

S. chrysophylla Stapf 

S. dichorantha Stapf 

Plumbagınaceae 

Limonium effusum (Boiss.) O.Kuntze 

Acantholimon ulicinum (Willd. ex Schultes ) Boiss. var. purpurascens (Bakhari) Bakhari & 

Endmonson 

Arıstolochıaceae 

Aristolochia poluninii Davis & Khan 

A. hirta L. 

A. guichardii Davis & Khan 

Eubhorbıaceae 

Euphorbia austroanatolica Hub.- Mor. & M.S. Khan 

E. falcata L. subsp. macrostagia (Bornm.) O.Schwarz 

154

E. erythrodon Boiss. & Heldr. 

Fagaceae 

Quercus aucheri Jaub. & Spach 

Betulaceae 

Alnus orientalis Decne. var. pubescens Dippel 

Rubıaceae 

Asperula bryoides Stapf 

A. lycia Stapf 

A. teunifolia Boiss. 

A. stricta Boiss. subsp. monticola Ehrend. 

A. brevifolia Vent. 

A. serotira (Boiss. & Heldr. ) Ehrend. 

Galium campanelliferum Ehrend. & Schrönd.-Tem. 

G. tmoleum Boiss. 

G. incanum Sm. subsp. centrale Ehrend. 

G. dumosum Boiss. 

G. brevifolium Sm. subsp. brevifolium 

G. globuliferum Hub.-Mor. & Reese 

Aracceae 

Biarum tenuifolium (L.) Schott var. zeleboni (Schott) Engler 

Lılıaceae 

Asphodeline anatolica E.Tuzlacı 

Allium deciduum N. Özhatay & Kollmann subsp. deciduum 

A. sandrasicum Kollmann 

A. stylosum O. Schwarz 

A. reuterianum Boiss. 

Allium fethiyense N.Özhatay & B. Mathew 

Chionodoxa forbessii Baker 

Ornithogalum alpigenum Stapf 

155

M. bourgaei Baker 

M. sandrasicum Karlen 

Fritillaria crassifolia Boiss. & Huet subsp. crassifolia 

F. bithynica Baker 

F. sibthorpiana (Sm.) Baker 

F. sibthorpiana (Sm.) Baker subsp. enginiana Byfield & N.Özhatay 

F. forbesii Baker 

F. carica Rix subsp. carica 

F. elwesii Boiss. 

Tulipa armena Boiss. var. lycica (Baker) Marais 

Gagea bithynica Pascher 

Colchicum balansae Planchon 

C. chalcedonicum Azn. Subsp. punctatum K.M.Perss 

C. sanguicolle K.M. Pers. 

Amaryllıdaceae 

Sternbergia candida Mathew & T. Baytop 

Irıdaceae 

Iris xanthospuria B.Mathew & T. Baytop 

I. unguicularis Poiret subsp. carica (Wer.Schulze) A.P.Davis & Jury var. carica 

I. purpureobractea B. Mathew & T. Baytop 

Crocus fleischeri Gay 

C. gargaricus Herbert 

C. biflorus Miller subsp. nubigena (Herbert) Mathew 

C. biflorus Miller subsp. isauricus ( Siehe ex Bowles)Mathew 

C. antalyensis Mathew 

Crocus mathewii Kerndorff & Pasche 

C. cancellatus Herbert subsp. lycius Mathew 

Gladiolus anatolicus (Boiss.) Stapf 

G. micranthus Stapf 

Orchıdaceae 

Ophryus holoserica (Burm.fil.) Greuter subsp. heterochila Renz & Taub. 

156

O. phaseliana D. Rückbrodt & U. Rückbrodt 

O. labiosa Kneutz 

O. lesbis Gölz & H.R. Reinhard 

O. calypsus Hirth & Spaeth 

O. homeri Hirth & Spaeth 

Juncaceae 

J. sparganiifolius Boiss. & Kotschy ex Buchenau 

Cyperaceae 

C. cilicica Boiss. subsp. muglaica Ö. Nilson 

Gramıneae (Poaceae) 

Apera baytopiana M. Doğan 

Poa davisii Bor 

Muğla’nın Tür Listesi 

Selagınellacae 

Selaginella denticulata ( L.) Link 

Ophıoglossaceae 

Ophioglossum lusitanicum L. 

Sınopterıdaceae 

Cheilantes fragrans ( L.fil.) Sw. 

Cheilantes morontae (L.) Damin 

Cheilantes catanensis ( Cos .) Fuchs 

Gymnogrammaceae 

Anogramma leptophylla (L.) Link 

Asplenıaceae 

Asplenium bourgaei Milde 

157

Asplenium cuneifolium Viv. 

Ceterach officinarum DC. 

Athyrıaceae 

Cystopteris fragilis (L.) Bernh. 

Polypodıaceae 

Polypodium australe Fe’e 

Pınaceae 

Cedrus libani A.Rich. 

Cedrus libani A.Rich. var. stenocoma (O.Schwarz) Frankis -muhtemelen -Endemik 

Pinus brutia Ten. 

P. brutia Ten. var. pendulifolia Frankis 

Cupressaceae 

Juniperus phoenica L. 

Juniperus foetidissima Willd. 

Juniperus excelsa Bieb. 

J. excelsa M.Bieb. subsp. excelsa 

Dıcotyledones 

Ranunculaceae 

Nigella arvensis L. var. glauca Boiss. 

Nigella arvensis L. var. palaestina (Zohary) Zohary & Feinbr. 

Nigella arvensis L. var. involuctrota Boiss. 

Delphinium staphisagria L. 

Delphinium peregrinum L. 

Consolida orientalis (Gay) Schröd. 

Anemone blanda Schott & Kotschy 

Anemaone coronaria L. 

Clematis vitalba L. 

Adonis flammea Jacg. 

158

Ranunculus brevifolius Ten. 

R . sericeus Banks & Sol. 

R . neopolitanus Ten. 

R . velutinus Ten. 

R . repens L. 

R . constantinapolitanus (DC. )d’Urv. 

R . poludosus Poiret 

R . sprunerianus Boiss. 

R . reuterianus Boiss. -Endemik 

R . asiaticus L. 

R . millefoliatus Vahl. 

R . isthmicus Boiss. subsp. stepporum Davis 

R . marginatus d’Uvr. var. trachycarpus ( Fisch. & Mey. ) Azn. 

R . muricatus L. 

R . chius DC. 

R . ophioglossifolius Vill. 

R . ficaria L. subsp. ficariiformis Rouy & Fouc. 

R . rionii Lagger 

R . trichophyllus Chaix 

Berberıdaceae 

Berberis vulgaris L. 

Papaveraceae 

Glaucium flavum Crantz 

Roemeria carica A.Baytop -Endemik 

Papaver apokrinomenon Fedde – Endemik 

Papaver guerlenkense Stapf -Endemik 

Papaver argemone L. subsp. nigrotinctum (Fedde) Kadereit 

Papaver argemone L. subsp. davisii Kadereit -Endemik 

Cordydalis wendelboi Liden subsp. wendelboi -Endemik 

Cordydalis solida (L.) Swartz subsp. solida 

Fumaria judaica Boiss. 

Fumaria petteri Reichb. 

159

Crucıferae 

Hirschfeldia incona (L.) Lag.-Foss. 

Raphanus raphanistrum L. 

Rapistrum rugosum (L.) All. 

Cakile moritima Scop. 

Cordonia draba (L.) Desv. subsp. chalepensis (L.) O.E.Schulz 

Isatis pinnatiloba Davis - Endemik 

Isatis glauca Aucher ex Boiss. subsp. glauca 

Isatis lusitanica L. 

Isatis buschiana Schischkin 

Iberis sempervirens L. 

Iberis attica Jord. 

Iberis carica Bornm. –Endemik 

Bliscutella didyma L. 

Aethionema speciosum Boiss. & Huet subsp. compactum Hartvig & Strid -Endemik 

Thlapsi arvense L. 

Thlapsi perfoliatum L. 

Thlapsi leblebici Gemici & Görk -Endemik 

Thlapsi carinense A.Carlström -Endemik 

Bunias erucago L. 

Ricotia cornosula Boiss. & Heldr. -Endemik 

Alyssum foliosum Bary & Chaup. var. melonocarpum Hal. 

A.minutum Schlecht. ex DC. 

A. smyrnacum Meyer 

A. fuluescens Sibth. & Sm. var. fuluescens 

A. strigosum Banks & Sol. subsp. strigosum 

A. strigosum Banks & Sol . subsp. cedrorum ( Schott & Kotschy) Dudley 

A. lepidotum Boiss. – Endemik 

A. propinquum Baumg. - Endemik 

A. corsicum Duby 

A. masmenaeum Boiss. - Endemik 

A. discolor Dudley & Hub.- Mor. - Endemik 

A. giosnanum Nya’r - Endemik 

160

A. pterocarpum Dudley – Endemik 

A. caricum Dudley & Hub.-Mor. –Endemik 

Erophila verna (L.) Chevall. subsp. verna 

E. verna (L.) Chevall. subsp. praecox (Stev. ) Walters 

E. verna (L.) Chavall. subsp. macrocarpa ( Baiss. & Heldr. ) Waters 

Arabis ionocalyx Boiss. 

A. verna (L.) DC. 

Turritis laxa ( Sibth. & Sm. ) Hayek 

Rorippa sylvestre (L.) Bess. 

Barbarea verna (Mill.) Aschers. 

Barberea minor C.Koch var. anfractuosa Hartvig & Strid -Endemik 

Cardomina hirsuta L. 

Aubrieta deltoidea ( L.) DC. 

A. canescens (Boiss.) Barm. subsp. canescens - Endemik 

Malcolmia chia ( L.) DC. 

Erysimum kotschyanum Gay - Endemik 

E. caricum Boiss. – Endemik 

Sisymbrium officinale (L.) Scop. 

S. altissimum L. 

Capparaceae 

Capparis spinosa L. var. inermis Turra 

Cleome ornithopodioides L. 

C. iberica DC. 

Cıstaceae 

Cistus parviflorus Lam. 

Helianthemum ledifolium (L.) Miller var. lasiocarpum (Wilk.) Bornm. 

Fumana arabica (L.) Spach var. arabica 

F. aciphylla Boiss. 

Tuberaria guttata (L.) Fourr. var. inconspicua (Thib.) Batt. 

Vıolaceae 

Viola sandrasea Melchior 

161

V. kitaibeliana Roem. & Schult. 

V.heldreichiana Boiss. 

Polygalaceae 

Polygala supina Screb. 

P. comosa Schkuhr 

Portulaceae 

Montia rivularis Gmelin 

Caryophyllaceae 

Arenaria tmolea Boiss. -Endemik 

A. deflexa Dec. subsp. deflexa 

A. deflexa Dec. subsp. microsepala -Endemik 

A. luschanii McNeill - Endemik 

A. oxypetala Sibth 

A. rhodia Boiss. var. rhodia 

A. carinensis A.Carlström -Endemik 

A. serpyllifolia L. 

A. ledebouriana Fenzl var. pauciflora McNeill -Endemik 

A. acerosa Boiss. -Endemik 

Minuartia recurva ( All) Schinz & Thell. subsp. carica McNeill -Endemik 

M. dionthifolia (Boiss.) Hand.-Mazz. subsp. dianthifolia - Endemik 

M. umbellulifera ( Boiss.) McNeill subsp. fimbriata McNeill -Endemik 

M. verna (L.) Hien subsp. brevipetala Hartvig & Strid -Endemik 

M. multinervis (Boiss.) Bornm. 

M. leucocephaloides ( Bornm.) Bornm. -Endemik 

M. mesogitana ( Boiss.) Hand.-Mazz. subsp. mesogitana 

M. hybrida (Vill.) Schischk. subsp. hybrida 

M. hybrida (Vill.) Schischk. subsp. turcica McNeill 

M. mediterranea (Ledeb.) K. Maly 

Stellaria media (L.) Vill subsp. postii Holmboe 

Cerastium glomeratum Thuill 

C. brachypetalum Pers. subsp. roeseri ( Boiss.& Heldr.) Nyman 

162

C. ligusticum Viv. 

C.dominici Kit Tan & R.Mill -Endemik 

C. illyricum Ard. subsp.comatum ( Desv.) P.D.Sell & Whitehead 

Moenchia mantica (L.) Bartl. subsp. caerulea ( Boiss.) Clapham 

Bufonia calyculata Boiss. & Bal. -Endemik 

B. tenufolia L. 

Spergularia marina ( L. ) Gris. 

Spergularia lycia Monnier & Quezel -Endemik 

Polycarpon tetraphyllum ( L.) L. 

Telephium imperati L. subsp. orientale ( Boiss.) Nyman 

Dianthus tripunctatus Sibth .& Sm. 

D. strictus Bank & Sol. var. strictus 

D. eretmopetalus Stapf -Endemik 

Petrorhagia lycica (Davis ) Ball & Heywood -Endemik 

P. alpina ( Halb.) Ball & Heywood subsp. olympica (Boiss.) Ball & Heywood 

P. velutina ( Guss.) Ball & Heywood 

Velezia hispida Boiss. -Endemik 

V. quadridentata Sibth. & Sm. 

V. rigida L. 

V. pseudorigida Hub. – Mor . -Endemik 

Saponaria pumilio Boiss. 

S. chlorifolia Kunze -Endemik 

S. pinetorum Hedge -Endemik 

Gysophila davisii Bark. -Endemik 

G. conferrtifolia Hub.- Mor. -Endemik 

Balanthus frankenioides ( Boiss.) Bark. var. fasciculatus ( Boiss. & Heldr. ) Bark. - 

Endemik 

B. stenopetalus Hartvig & Strid -Endemik 

Vaccaria pyramidata Medik. var. grandiflora ( Fisch. ex DC.) Cullen 

Silene gigantea L. var. gigantea 

S. gigantea L. var. incana (Griseb.) Chowdh. 

S. bulpleuroides L. 

S. armena Boiss. var. armena 

S. supina Bieb. subsp. pruinosa (Boiss.) Chowdh. 

163

S. odontopetala Fenzl 

S. vulgaris (Moench) Garcke var. vulgaris 

S. fabaria ( L.) Sibth. & Sm. 

S. urvillei Schott -Endemik 

S. tunicoides Boiss . -Endemik 

S. brevicalyx Harvig & Strid -Endemik 

S. compacta Fischer 

S. rigudila Sibth. & Sm. 

S. echinospermoides Hub. & Mor. -Endemik 

S. delicatula Boiss. subsp. delicatula -Endemik 

S. sordida Hub.- Mor. & Reese -Endemik 

S. behen L. 

S. carinensis Boiss. -Endemik 

S. cretica L. 

S. tenuiflora Guss. 

S. nocturna L. 

S. discolor Sibth. & Sm. 

S. gallica L. 

S. lydia Boiss. 

Agrostemma githago L. 

A. gracilis Boiss. 

Llecebraceae 

Herniaria hirsuta L. 

H. saxatilis Brummitt -Endemik 

Paronychia argentea Lam. var. argentea 

P. echinulata Chater 

P. macrosepala Boiss. 

P. mughlaei Chaudhri -Endemik 

P. chionaea Boiss. -Endemik 

Polygonaceae 

Polygonum amphibium L. 

164

P. salebropsum Coode & Cullen -Endemik 

P. karacae Ziel. & Boratynski -Endemik 

P. cognatum Meissn. 

Rumex scutatus L. 

R. tuberosus L. subsp. creticus ( Boiss.) Rech. 

R. conglomeratus Murray 

Emex spinosus ( L.) Campd. 

Chenopodıaceae 

Chenopodium ambrodioides 

Chenopodium foliosum ( Moench) Aschers. 

Atriplex hastata L. 

Halimione portulacoides (L.) Aellen 

Salicornia europae L. 

S.perennis Mill. 

Suaeda splendens (Pouret) Gren. & Godron 

Salsona ruthenica I’sin 

S. canescens (Moq.) Boiss. subsp. serpentinicola Freitag & E. Özhatay -Endemik 

Cynocrambaceae 

Theligonium cynocrambe L. 

Tamarıcaceae 

Tamarix hampeana Boiss. & Heldr. 

T. tetrandra Palas ex Bieb. 

T.parviflora DC. 

Frankenıaceae 

Frankenia pulverulenta L. 

Guttıferae 

Hypericum empetrifolium Willd. 

H. atomarium Boiss. 

H. perfoliatum L. 

165

H. montbretii Spach 

H. aviculariifolium Jaub & Spach subsp. avuculariifolium var. aviculariifolium -Endemik 

H. aviculariifolium Jaub & Spach subsp. avuculariifolium var.albiflorum Hub.-Mor. - 

Endemik 

H. perforatum L. 

H. trigetrifolium Turra 

Malvaceae 

Malope malacoides L. 

Malva cretica Cav. 

M. nicaeensis All. 

Lavatera cretica L. 

L. bryoniifolia Miller 

Althaea officinalis L. 

Lınaceae 

Linum arboreum L. 

L. boissieri Aschers. & Sint. -Endemik 

L. trigynum L. 

L. virgultorum Boiss. & Heldr. 

L. obtusatum ( Boiss.) Stegf -Endemik 

L. bienne Miller 

L. catharticum L. 

Geranıaceae 

Geranium lucidum L. 

G. purpureum Vill. 

G. rotundifolium L. 

G. molle L. subsp. molle 

G. pyrenaicum Burm. 

Erodium hoefftianum C.A. Meyer 

E. grunium (L.) L’Hérit 

E. botrys (Cav.) Bertol. 

166

E. malacoides (L.) L’Hérit 

E. cicutarium (L.) L’Hérit subsp. cicutarium 

E. moschatum (L.) L’Hérit 

Pelargonium endlicherianum Fenzl 

Oxalıdaceae 

Oxalis corniculata L. 

Rutaceae 

Haplophyllum suaveolens (DC.) G. var. suaveolens 

H. pumiliforme Hub.-Mor. & Reese -Endemik 

Citrus medica L. 

C.limon (L.) Burm.fil. 

C.unshiu Marc. 

C.deliciosa Ten. 

C.grandis (L.) Osbeck 

C.paradisi McFad. 

C.aurantiifolia ( Christm.) Swingle. 

C.aurantium L. 

C.sinensis (L.) Osbeck . 

Aceraceae 

Acer sempervirens L. 

Acer undulatum Pojark . -Endemik 

Vıtaceae 

Vitis sylvestris Gmelin 

Rhamnaceae 

Paliurus spina-christi Miller 

Sageretia spinosa Wettst. 

Rhamnus oleoides L. subsp. graecus ( Boiss. & Rest. ) Holmboe 

R. pyrellus O.Schwarz -Endemik 

167

R. picleri Schneider & Bornm. ex Bornm. -Endemik 

Anacardıaceae 

Cotinus coggyria Scop. Hibrit 

Pistasia.x saportae Burnat 

Pistacia lentiscus L. 

P. terebinthus L. subsp. palaestina ( Boiss. ) Engler 

Fabaceae ( Legumınosae) 

Ceratonia siliqua L. 

Cercis siliquastrum L. subsp. siliquastrum 

Cercis siliquastrum L. subsp. hebecarpa ( Bornm.) Yalt. 

Anagyris foetida L. 

Chamaecytisus gueneri H. Duman -Endemik 

Genista sandrasica Hartvig & Strid -Endemik 

Genista anatolica Boiss. 

Genista acanthoclada Dc. 

Spartium junceum L. 

Calicotome villosa ( Poiret ) Link 

Adenocarpus complicatus ( L.) Gay 

Lupinus angustifolius L. 

Biserrula pelecinus L. 

Astragalus asterias Stev. 

A. hamosus L. 

A.oxytropifolius Boiss. -Endemik 

A. hartvigii Kit Tan -Endemik 

A. lusitanicus Lam. subsp. orientalis Chater & Meikle 

A. angustifolius Ç.Koch subsp. anatolicus ( Boiss.) Chamberlain -Endemik 

A. creticus Lam. 

A. prusianus Boiss. -Endemik 

A. parnassi Boiss. subsp. cylleneus ( Boiss. & Heldr. ) Hayek 

A. anthylloides Lam. -Endemik 

168

A. cariensis Boiss. -Endemik 

Psoralea bituminosa L. 

Cicer montbretii Jaub. & Spach 

Vicia villosa Roth. subsp. villosa 

V. villosa Roth. subsp. dasycarpa (Ten.) Cav. 

V. villosa Roth. subsp. ericocarpa ( Hausskn.) P.W. Ball 

V. villosa roth. subsp. microphylla (d’Urv.) P.W.Ball 

V.cassia Boiss. 

V.cretica Boiss. & Heldr. 

V. articulata Hornem. 

V. ervilla (L.) Willd. 

V. pubescens (DC.) Link 

V. laxiflora Brot. 

V. hirsuta (L.) S.F. Gray 

V. lunata (Boiss. & Heldr.) Boiss. var. lunata 

V. peregrina L. 

V. hybrida L. 

V. cuspidata Boiss. 

V. lathyroides L. 

V. sativa L. subsp. sativa 

V. sativa L. subsp. incisa (Bieb) Arc.F. var. cordata (Wulfen ex Hoppe) Arc. 

V. galilaea Plitm. & Zoha 

Lathyrus laxiflorus ( Desf.) O.Kuntze subsp. laxiflorus 

L. setifolius L. 

L. gorgoni Parl. var. gorgoni 

L. cicera L. 

L. clymenum L. 

L. aphaca L. var. affinis ( Guss.) Arc 

L. aphaca L. var. pseudoaphaca ( Boiss.) Davis 

Pisum sativum L. var. elatius 

Pisum sativum L. var. pumilio Meikle 

P. fulvum Sibth. & Sm. 

Vavilovia formosa ( Stev.) A. Fed. 

Ononis adenotricha Boiss. var. adenotricha 

169

O. natrix L. subsp. natrix 

O. reclinata L. 

O. pubescens L. 

O. pusilla L. 

O. spinosa L. subsp. antiquorum (L.) Briq. 

Trifolium uniflorum L. 

T. hybridum L. var. anatolicum (Boiss.) Boiss. 

T. nigrescens Viv. subsp. petrisavii (Clem.) Holmboe 

T. speciosum Willd. 

T. mesogitanım Boiss. 

T. campestre Schreb. 

T. spumosum L. 

T. physodes Stev. ex Bieb. var. physodes 

T. tomentosum L. 

T. glanduliferum Boiss. var. glanduliferum 

T. caudatum Boiss. -Endemik 

T. stellatum L. var. stellatum 

T. scabrum L. 

T. lucanicum Gasp. 

T. hirtum All. 

T. lappaceum L. 

T. cherleri L. 

T. angustifolium L. var. angustifolium 

T. dasyurum C.Presl. 

T. globosum L. 

T. subterraneum L. 

Trifolium rhizomatosum O.Schwarz -Endemik 

Melilotus neapolitana Ten 

Trigonella balanse Boiss. & Reuter 

T. spinosa L. 

T. velutina Boiss. 

T. strangulata Boiss. 

T. caria Hub.-Mor. -Endemik 

T. monspeliaca L. 

170

T. pseudocapitata Contandr. & Quezel -Endemik 

T. carinensis Boiss. 

Medicago orbicularis (L.) Bart. 

M. lupulina L. 

M. coronata (L.) Bart. 

M. minima (L.) Bart. var. minima 

M. disciformis DC. 

M. polymorpha L. var. polymorpha 

M. polymorpha L. var. vulgaris (Benth.) Shinners 

M.marina L. 

M. littoralis Rohde ex Lois. var. littoralis 

M. rigidula ( L.) All. var.rigudula 

M. contricta Dur. 

M. turbinata (L.) All. var. chiotica Urb. 

Cytisopsis dorycniifolia Jaub & Spach subsp. reeseana ( Guyot) Hub.-Mor. -Endemik 

Dorycnium hirsutum (L.) Ser. 

Lotus edulis L. 

L. peregrinus L. 

L. halophilus Boiss. & Sprun. var. halophilus 

L. angustissimus L. 

L. palustris Willd. 

L. corniculatus L. var. teniufolius L. 

L. corniculatus L. var. alpinus Ser. 

Tetragonolobus purpureus Moench. 

Hymenocarpus circinnatus (L.) Savi 

Anthyllis hermanniae L. 

A. vulneraria L. subsp. praepropera (Kerner) Bornm. 

A. tetraphylla L. 

Securigera carinata Lassen -Endemik 

Coronilla emerus L. subsp. emeroides (Boiss. & Sprun ) Uhrova 

C. glauca L. 

C. scorpioides (L.) Koch 

C. parviflora Willd. 

C. varia L. subsp. varia 

171

Ornithopus compressus L. 

Scorpiurus muriticatus L. var. subuillous (L.) Flori 

Onobrychis caput-galli (L.) Lam. 

O. aequidendata ( Sibth. & Sm. ) d’Urv. 

Ebenus reesi Hub.- Mor. var. reesei -Endemik 

E. pisidica Hub. –Mor. & Reese -Endemik 

Alhagi pseudalhagi (Bieb.) Desv. 

Rosaceae 

Cerasus mahaleb (L.) Miller. var. mahaleb 

Amygdalus graeca Lindley 

Rubus sanctus Schreber 

Potentilla rupestris L. 

Sanguisorba minor Scop. subsp. muricata (Spach)Brig. 

Alchemilla alicotricha Juz. 

Rosa pulverulenta Bieb. 

Rosa horrida Fischer 

Crataegus aronia (L.) Bosc. ex DC. var. aronia 

C. aronia (L.) Bosc. ex DC. var.dentata Browicz -Endemik 

C. monogyna Jacg. subsp. azarella (Gris.) Franco 

Sorbus umbellata ( Desf. ) Fritsch var. umbellata 

Pyrus communis L. subsp. caucasia (Fed.) Browicz 

P. amygdaliformis Vill. var. amygdaliformis 

P. hakkiarica Browicz -Endemik 

Amelanchier parviflora Boiss. var. parviflora 

Myrtaceae 

1/1. Myrtus communis L. subsp. communis 

Lythraceae 

Lythrum junceum Bank. & Sol. 

Onagraceae 

Epilobium parviflorum Schreber 

172

E. lanceolatum Seb. & Mavri 

E. anatolicum Hausskn. subsp. anatolicum 

E.frigidum Hausskn. 

Callıtrıchaceae 

Callitriche stagnalis Scop. 

C. lenisulca Clavaud 

Cucurbıtaceae 

Ecballium elaterium (L.) A. Rich. 

Bryonia cretica L. 

Crassulaceae 

Crassula tillaea Lester-Garland 

Umbilicus erectus DC. 

U. rupestris (Solisb.) Dandy 

U. horizontalis (Guss.) DC. var. horizontalis 

Rosularia sempervivum (M.Bieb) A.Berger subsp. glaucophylla Eggli -Endemik 

Rosularia sempervivum (M.Bieb) A.Berger subsp. persica (Boiss.)Eggli 

Rosularia globulariifolia (Fenzl) Berger -Endemik 

R. serrata (L.) Berger 

Phedimus stellatus (L.) Raf. 

R.libanotica (Lab.) Muirhead Group C Sam . 

R. chrysanta ( Boiss.) Tahkt. -Endemik 

R. serpentinica (Werder mann) Muirhead -Endemik 

Sedum amplexicaule DC. 

S. laconicum Boiss.& Heldr. 

S. album L. 

S. magellense Ten. 

Sedum ursi ‘t Hart -Endemik 

Sedum eriocarpum Sibth. & Sm. subsp. caricum ( Carlström) ‘t Hart -Enemik 

Sedum eriocarpum Sibth. & Sm. subsp. orientale ‘t Hart 

S. sempervivoides Bieb. 

S. cepaea L. 

173

S. nanum Boiss. 

S. litoreum Guss. 

Sedum samium Dunem. & Greuter -Endemik 

S. hispanicum L. var. hispanicum 

S. pallidum Bieb. var. pallidum 

S. caricum A.Carström -Endemik 

Prometheum sepentinicum (Werdermann) ‘t Hart var. gigantium (Eggli) ‘t Hart -Endemik 

Saxıfragaceae 

Saxifraga cymbalaria L. var. huetiana (Boiss.) Engler & Irmscher 

S. hederacea L. var. hederacea 

Hamamelıdaceae 

Liquidambar orientalis Miller. var. orientalis -Endemik 

L. orientalis Miller. var. integriloba Fiori -Endemik 

Apıaceae ( Umbellıferae) 

Eryngium thorifolium Boiss. -Endemik 

E. pseudothorilfolium -Endemik 

E. bourgatii Gouan subsp. heldreichii (Boiss.) Davis 

E. glomeratum Lam. 

E. kotschyi Boiss. -Endemik 

Lagoecia cuminoides L. 

Anthriscus nemorosa (Bieb.) Sprengel 

Scandix pecten-senesis L. 

S. balansae Reuter ex Boiss. -Endemik 

S. australis L. subsp. grandiflora (L.) Thell. 

Scaligeria napiformis (Sprengel) Grande 

Smyrnium olusatrum L. 

S. rotundifolium Miller. 

S. creticum Miller. 

Bunium microcarpum (Boiss.) Freyn subsp. microcarpum 

B. ferulaceum Sm. 

B. pestalozzea Boiss. 

174

Huetia cynapioides (Guss.) P.W.Ball. subsp. macrocarpa (Boiss. & Spruner) 

Pimpinella cretica Poiret var. cretica 

Pimpinella tragium Vill. subsp. lithophila (Schischkin) Tutin 

Oenanthe globulosa L. 

O. pimpinelloides L. 

Oenanthe cyclocarpa Pimenov & Klijuykov -Endemik 

Heptoptera anisoptera (DC.) Tutin 

Heptaptera anatolica (Boiss.) Tutin 

Hippomorathrum crassilobum Boiss. 

Bupleurum heldreichii Boiss. & Bal. -Endemik 

B.gracile d’Urv. 

B. euboeum Beauverd 

B. anatolicum Hub.-Mor.& Reese -Endemik 

B. falcatum L. subsp. cernuum (Ten.) Arc. 

Microsciadium minutum (d’Urv.) Briq. -Endemik 

Apium nodiflorum (L.) Lag. 

Ammi visnoga (L.) Lam. 

Johrenia dichotoma DC. subsp. dichotoma 

Ferula communis L. subsp. communis 

F. tingitana L. 

Ferulago sandrasica Peşmen & Que’zel -Endemik 

F. humilis Boiss. -Endemik 

F. mughlae Peşmen -Endemik 

F. trachycarpa Boiss. 

Opoponax hispidus (Friv.) Gris. 

Peucedanum chryseum (Boiss. & Heldr.) Chamberlain -Endemik 

P. arenarium Waldst. & Kit. subsp.neumeyeri (Vis.) Stoj. & Stef. 

Pastinaca trysia Stapf & Wettst. –Tam olarak bilinemeyen tür 

Malabaila aurea (Sm.) Boiss. 

Tordylium apulum L. 

T. aegaeum Runem. 

T. pestalozzae Boiss. -Endemik 

Tordylium ebracteatum Al-Eisawi & Jury -Endemik 

Ainswarthia trachycarpa Boiss. 

175

Laser tribolum (L.) Barkh. 

Laserpitium petrophilum Boiss. & Heldr. -Endemik 

Thopsia garganica L. 

Torilis webbii Jury 

Torilis arvensis (Huds.) Link subsp. elongota (Hoffmanns .& Link) Cannon 

Orlaya daucoides (L.) Greuter 

Daucus corota L. 

Daucus corota L. subsp. carota 

Daucus corota L. subsp. major ( Vis.) Arc. 

Daucus corota L. subsp. maritumus (Lam.) Batt. 

D. broteri Ten. 

D. involucratus Sm. 

Pseudorlaya pumila (L.) Granda 

Caprıfolıaceae 

Lonicera etrusca Santi var. etrusca 

Valerıanaceae 

Valeriana dioscaridis Sm. 

Centranthus calcitrapa (L.) Dufr. 

Valerianella echinata (L.) DC. 

V. orientalis ( Sclecht.) Boiss. & Bal. 

V. costata (Stev.) Betcke 

V. turgida (Stev.) Betcke 

V. coronata (L.) DC. 

V. discoidea (L.) Lois. 

V. obtusiloba Boiss. 

V. vesicaia (L.) Moench 

Dıpsacaceae 

Cepholaria lycica Mattheus -Endemik 

Knautia integrifolia (L.) Bert. var. bidens (Sm.) Borbas 

Scabiosa variifolia Boiss. 

S. polykratis Rech .fil. 

176

S. reuteriana Boiss. 

Ptorocephalus plumosus (L.) Coulter 

P. pinardii Boiss. -Endemik 

Asteraceae ( Composıtae ) 

Pallenis spinosa (L.) Cass. 

Inula heterolepis Boiss. 

I. anatolica Boiss. -Endemik 

I. viscosa (L.) Aiton 

Pulicaria arabica (L.) Cass. 

Phagnalon graecum Boiss. 

Helichrysum stoechas (L.) Moench subsp. barrelieri (Ten.) Nyman 

H. orientale (L.) DC. 

H. pallassi (Sprengel) Ledeb. 

Filago eriocephala Guss. 

Logfia gallica (L.) Cosson & Gernm. 

Evax palaestina Boiss. 

Erigeron cilicicus Boiss. ex Vierh. -Endemik 

E. acer L. subsp. acer 

Bellis annua L. 

Senecio aquaticus Hill subsp. erraticus (Bertol.) Mattheus 

S. sandrasicus P.H. Davis -Endemik 

S. vernalis Waldst. & Kit. 

S. viscous L. 

Anthemis cretica L. subsp. anatolica (Boiss.) Grierson 

Anthemis cretica L. subsp.leucanthemoides (Boiss.) Grierson 

Anthemis karacae Güner -Endemik 

A. cuneata Hub.-Mor. & Reese -Endemik 

A. rosea Sm. subsp. carnea (Boiss.) Grierson -Endemik 

A. tomentosa L. subsp. tomentosa 

A. rigida Boiss. ex Heldr. 

A. chia L. 

Anthemis karacae Güner 

Chamaemetum mixtum (L.) All. 

177

Achillea falcata L. 

A. teretifolia Willd. -Endemik 

A. cretica L. 

Chrysanthemum segetum L. 

C. coronanjum L. 

Tanacetum praeteritum ( Horwood ) Heywood subsp. praeterium -Endemik 

Tanacetum praeteritum ( Horwood ) Heywood subsp. massicyticum Heywood -Endemik 

Matricaria chamomilla L. var. chamomilla 

Matricaria chamomilla L. var. poppulosa Margot & Reuter 

Matricaria macrotis Rech. -Endemik 

Tripleurospermum decipiens ( Fisch. & Mey. ) Bornm. 

Tripleurospermum disciforme ( C.A. Meyer ) Schultz Bip. 

Artemisia arborencens L. 

Onopordum myriacanthum Boiss. 

O. bracteatum Boiss. & Heldr. 

O. caricum Hub.- Mor. -Endemik 

O. sibthorpianum Boiss.& Heldr. 

Cirsium dirmilense R.M.Burton -Endemik 

Cirsium sipyleum O. Schwarz -Endemik 

C. sintenisii Freyn -Endemik 

C. lappaceum ( Bieb.) Fischer subsp. anatolicum Petrak 

C. libanaticum DC. subsp. lycaonicum ( Boiss. & Heldr. ) Davis & Parris -Endemik 

C. libanaticum DC. subsp. libanoticum 

C. arvense (L.) Scop. subsp. vestitum (Wimmer & Grab.) Petrak 

Picnomon acarna (L.) Coss. 

Lamyropsis cynaroides ( Lam.)Dittrich 

Plilostemon afer ( Jacg.) Greuter subsp. eburneus Greuter -Endemik 

P. chamaepeuce ( L.) Less. 

Notobasis syriaca (L.) Cass. 

Carduus rechingeranus Kazmi -Endemik 

C. argentatus L. 

Carduus acicularis Bertol 

C. pycnocephalus L. subsp. pycncephalus 

Jurinea consanguinea DC. 

178

J.mollis (L.) Reichb. 

Centaurea cariensis Boiss. subsp. maculiceps ( O.Schwarz) Wagenitz 

Centaurea cariensis Boiss. subsp. niveotomentosa (Hub.-Mor.) Wagenitz 

Centaurea cariensis Boiss. subsp.cariensis 

Centaurea cariensis Boiss. subsp.microlepis (Boiss.) Wagenitz 

C. austro-anatolica Hub.-Mor. -Endemik 

C. dichroa Boiss. & Heldr. 

C. drabifolia Sm. subsp. austro-occidentalis Wagenitz 

C. drabifolia Sm. subsp. cappadocica (DC.) Wagenitz 

C. solstitialis L. subsp. pyracantha ( Boiss.) Wagenitz -Endemik 

C. urvillei DC. subsp. urvillei 

C. reuterana Boiss. var. reuterana 

C. cyanus L. 

C. ensiformis P.H. Davis -Endemik 

Amphoricarpos exsul O.Schwarz -Endemik 

Carlina corymbosa L. 

C. oligocephala Boiss. & Kotschy subsp. oigocephala -Endemik 

Echinops viscosus DC. subsp. bithynicus ( Boiss.) Rech. 

Cichorium pumilum Jacg. 

Tolpis barbata (L.) Gaertner 

T. virgata ( Desf.) Bertol. 

Hyoseris scabra L. 

Scorzonera elata Boiss. 

Scorzonera eriophora DC. -Endemik 

Scorzonera sandrasica Hartvig & Strid -Endemik 

Tragopogon longirostris Bisch .ex Schultz Bip. var. longirostris 

T. latifolius Boiss. var. angustifolius Boiss. 

T. olympicus Boiss. -Endemik 

T. oligolepis Hartvig & Strid -Endemik 

Geropagon hybridus (L.) Schultz Bip. 

Hypochoreis glabra L. 

H. achyrophorus L. 

Leontodon hispidus L. var. hispidus 

L. oxylepis Boiss. & Heldr. var. oxylepis 

179

Urospermum picroides (L.) F.W. Schmidt 

Hedypnois cretica (L.) Dum.- Cours. 

Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertner var. stellatus 

Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertner var. edulis ( Gaertner) DC. 

Aetheorhiza bulbosa (L.) Cass. subsp. microcephala Rech. fil. 

Hieracium artabirense ( Zahn) Juxip -Endemik 

Pilosella hoppeana ( Schultes) C.H. & F.W. Schultz subsp. troica ( Zahn) Sell & West 

P. piloselloides (Vill.) Sojak subsp. piloselloides 

Pilosella sandrasica Hartvig & Strid -Endemik 

Cephalorrhynchus tuberosus (Stev.) Schchian 

Lactuca serriola L. 

L. intricata Boiss. 

Scariola acanthifolia (Willd.) Sojak 

Taraxacum bessarabicum (Harnem.) Hand.-Mazz. subsp.bessaribicum 

T. assemanii Blanche 

T. serotinum ( Waldst. & Kit.) Poiret 

T. syriacum Boiss. 

Crepis alpina L. 

C. foetida L. subsp. commutata (Spreng. ) Babcock 

C. sancta (L.) Babcock 

C. dioscoridis L. 

C. micrantha Czer. 

Crepis setosa Hall. fil. 

Campanulaceae 

Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata -Endemik 

C. hagielia Boiss. -Endemik 

C. betonicifolia Sm. -Endemik 

C. telmessi Hub. - Mor. & Phitos -Endemik 

C. teucrioides Boiss. -Endemik 

C.koyuncui H.Duman -Endemik 

C. cymbalaria Sm. 

C. fruticulosa ( Schwarz & Davis ) Damboldt -Endemik 

C. stricta L. var. libanotica (A.DC.) Boiss. 

180

C. erinus L. 

C. drobifolia Sm. 

C. delicatula Boiss. 

C. padocarpa Boiss. -Endemik 

C. phrygia Jaub. & Spach 

C. peregrina L. 

Asyneuma babadaghensis Yıldız & Kit Tan -Endemik 

Asyneuma limonifolium (L.) Janchen subsp. limonifolium 

A. linifolium (Boiss. & Heldr. ) Bornm. subsp. linifolium -Endemik 

A. michauxioides (Boiss.) Damboldt -Endemik 

A. virgatum (Labill. )Bornm. subsp. virgatum 

A. virgatum (Labill.) Bornm. subsp. cichoriiforme (Boiss. ) Damboldt -Endemik 

Legousia speculum-veneris (L.) Chaix 

L. pentagonia (L.) Thellung 

Erıcaceae 

Erica arborea L. 

E. manipuliflora Salisb. 

Arbutus unedo L. 

A. andrachne L. 

Pyrola chlorontha Swartz 

Lentıbularıaceae 

Pinguicula crrystallina Sm. 

Prımulaceae 

Primula auriculata Lam. 

Cyclamen hederifolium Aiton 

C. graecum Link. 

C. mirabile Hilderb. -Endemik 

C. coum Miller var. coum 

C. trochopteranthum O. Schwarz -Endemik 

181

Lysimachia dubia Sol. 

L. atropurpurea L. 

L. linum-stellatum L. 

Anagallis arvensis L. var. arvensis 

Styracaceae 

Styrax officinalis L. 

Oleaceae 

Fraxinus angustifolia Vahl. subsp. angustifolia 

Olea europea L. var. europea 

O. europea L. var. slyvestris (Miller) Lehr. 

Phillyrea latifolia L. 

Apocynaceae 

Nerium oleander L. 

Asclepıadaceae 

Cynonchum acutum L. subsp. acutum 

Vincetoxicum canescens (Willd.) Decne. subsp. canescens 

Vincetoxicum canescens (Willd.) Decne. subsp. pedunculata Browicz -Endemik 

V. tmoleum Boiss. 

Cionura erecta (L.) Griseb. 

Gentıanaceae 

Centaurium erythraea Rafn subsp. turcicum (Velen.)Melderis 

C. erythraea Rafn subsp. rhodense (Boiss. & Reuter) Melderis 

C. erythraea Rafn subsp. rumelicum (Velen.) Melderis 

Centautium teuniflorum (Hoffmonns. & L.ink) Fritsch subsp. teuniflorum 

Centaurium serpentinicola A. Carlström -Endemik 

C. spicatum (L.) Frits 

Pedalıaceae 

Sesamum indicum L. 

182

Convolvulaceae 

Convolvulus cantabrica L. 

C. oleifolius Desr. 

C. compactus Boiss. 

C. libanoticus Boiss. 

C. pentapetaloides L. 

C. siculus L. 

C. arvensis L. 

C. althaeoides L. 

C. elegantissimus Miller 

C. betonicifolius Miller subsp. Betonicifolius 

C. scammonia L. 

Cuscutaceae 

Cuscuta palaestina Boiss. susbp. palaestina 

C. planiflora Ten. 

Boragınaceae 

Heliotropium hirsutissimum Grauer 

Myosotis cadmaea Boiss. 

Myosotis ramosissma Rachel ex Schultes subsp. ramosissima 

M. refracta Boiss. subsp. refracta 

Paracoryum aucheri (A.DC.) Boiss. -Endemik 

Paracoryum lithospermifolium (Lam.) Grande subsp. cariense (Boiss.) R.Mill var. cariense 

Cynoglossum creticum Miller 

C. montanum L. 

C. columnae Ten. 

Lithodora hispidula (Sm.) Griseb. 

Buglossoides incrassata (Guss.) Johnston 

Echium plantagineum L. 

E. parviflorum Moench 

Onosma frutescens Lam. 

Onosma nanum DC. -Endemik 

183

Onosma tauricum Pallas ex Willd. var.brevifolium DC. 

O. roussaei DC. 

Cerinthe minor L. subsp. auriculata (Ten.) Domac 

Anchusa undulata L. subsp. hybrida (Ten.) Cautinho 

A. azurea Miller var. azurea 

Nonea obtusifolia (Willd.) DC. 

Alkanna orientalis (L.) Boiss. var. orientalis 

Alkanna tubulosa Boiss. -Endemik 

Alkanna mughlae Güner -Endemik 

A. tinctoria (L.) Tausch subsp. tinctoria 

A. tinctoria (L.) Tausch subsp. anatolica 

Alkanna macrosiphon Boiss. & Heldr. -Endemik 

Alkanna areolata Boiss. var. areolata -Endemik 

Solanaceae 

Solanum nigrum L. subsp. nigrum 

S. alatum Moench 

Lycium europaeum L. 

Mandragora autummalis Bertol 

Hyoscyamus niger L. 

Hyoscyamus aureus L. 

Scrophularıaceae 

Verbascum trapifolium (Stapf) Hub.-Mor. -Endemik 

Verbascum adenophorum Boiss. -Endemik 

Verbascum demirizianum Hub.-Mor. -Endemik 

V. pinardii Boiss. -Endemik 

V. cariense Hub.-Mor. -Endemik 

V. dalamanicum Hub.-Mor. -Endemik 

V. parviflorum Lam. -Endemik 

V. sinuatum L. var. adenosepalum Murb. 

Verbascum lydium Boiss. var.lydium -Endemik 

Verbascum lydium Boiss. var. heterandrum -Endemik 

V. propontideum Murb. -Endemik 

184

V. renzi Hub.-Mor. -Endemik 

V. mucronatum Lam. 

V. bellum Hub.-Mor. -Endemik 

V. splendidum Boiss. -Endemik 

V. symes Murb. & Rech. fil. -Endemik 

V. chrysochaete Stoph -Endemik 

V. orgyale Boiss. & Heldr. -Endemik 

V. cherianthifolium Boiss. var. cherianthifolium 

V. cherianthifolium Boiss. var. asperulum (Boiss.) Murb. -Endemik 

Hibritler 

- Verbascum cariense Hub.- Mor. x sinuatum L. 

( Verbascum x sinuatifolium Hub.-mor.) 

-Verbascum cherianthifolium Boiss. x pycnostachyum Boiss. & Heldr. 

( Verbascum x simoniaum Hub.-Mor. ) 

-Verbascum cherianthifolium Boiss. x splendidum Boiss. 

( Verbascum x keklikoluense Hub.-Mor. ) 

-Verbascum lydium Boiss. var. heterondrum Murb. x splendidum Boiss. 

( Verbascum x pseudolydium Hub.-Mor.) 

-Verbascum parviflorum Lam. x splendidum Boiss. 

(Verbascum x muglense Hub.-Mor. & Reese) 

-Verbascum parviflorum Lam. x symes Rech.fil. & Murb. 

(Verbascum x austro anatolicum Hub.-Mor.) 

- Verbascum sinuatum L. x symes Murb.& Rech. 

(Verbascum x austro anatolicum Hub.-Mor.) 

Scrophularia peregrina L. 

S. umbrosa Dum. 

S. pinardii Boiss. -Endemik 

S. lucida L. 

Scrophularia depauperata Boiss. -Endemik 

S. floribunda Boiss. & Bal. -Endemik 

Misopates orontium (L.) Rafin. 

Linoria chalepensis (L.) Miller var. chalepensis 

Linoria simplex (Willd.) DC. 

185

L. pelisseriana (L.) Miller 

Cymbalaria microcalyx (Boiss.) Wettst. 

Kickxia commutata (Bernh .ex Reichb.)Fritsch subsp. graeca (Bory & Choub.) R. 

Fernandes 

Kickxia elatine (L.) Dumort. subsp.crinita ( Mabille) Greuter 

Digitalis ferruginea L. subsp. ferruginea 

Digitalis davisiana Heywood -Endemik 

Digitalis cariensis Boiss. ex Jaub. & Spach -Endemik 

Veronica arvensis L. 

Veronica praecox All. 

V. donii Römpp -Endemik 

V. biloba Screber 

V. trichadena Jorsdan & Fourr. 

V. lycica E. Lehm. -Endemik 

V. anagallis-aquatica L. 

V. scardica Griseb. 

V. anagalloides Guss. 

V. cuneifolia D.Don subsp. cuneifolia -Endemik 

Odontites aucheri Boiss. 

Odontites glutinosa (Bieb.) Benthom 

Parentucellia latifolia (L.) Caruel subsp. latifolia 

Bellardia trixago (L.) All. 

Orobanchaceae 

Orobanche ramosa L. 

O. nana Noö ex G. Beck 

Orobanche rechingeri Gilli 

O. caucasica G. Beck 

O. crenata Forskal 

O. pubescens d’Uvr 

Acanthaceae 

Acanthus hirsutus Boiss. -Endemik 

A. spinosus L. 

186

Globularıaceae 

Globularia dumulosa O. Schwarz -Endemik 

Verbanaceae 

Verbena officinalis L. 

Vitex agnus-castus L. 

Labıatae ( Lamıaceae ) 

Ajuga orientalis L. 

A. chamaepitys (L.) Schreber subsp. chia ( Schreber ) Arcangeli var. chia 

A. chamaepitys (L.) Schreber subsp.palaestina (Boiss. ) Barnm. 

A. chamaepitys (L.) Schreber subsp. mesogitana (Boiss.) Bornm. 

A. chamaepitys (L.) Schreber subsp.cuneatifolia (Stapf) P.H. Davis 

A. chamaepitys (L.) Schreber subsp.cypria P.H. Davis 

A. bombycina Boiss. -Endemik 

Teucricum sandrasicum O.Schwarz -Endemik 

T. brevifolium Schreber 

T. alyssifolium Stapf -Endemik 

T. scordium L. subsp. scordium 

T. scordium L. subsp. scordioides (Schreber) Maire & Petitmengin 

T. chamaedrys L. subsp. syrpirense 

T. chamoedrys L. subsp. tauricoum 

T. divaricatum Sieber subsp. divaricatum 

T. divaricatum Sieber subsp. villosum (Celak) Rech.fil. 

T. polium L. 

T. odontites Boiss. & Bal. -Endemik 

Lavandula stoechas L. subsp. stoechas 

Lavandula stoechas L. subsp. cariensis (Boiss. ) Rozeira -Endemik 

Prasium majus L. 

Scutellaria rubicunda Hornem. subsp. brevibracteata (Stapf) Edmondson -Endemik 

Scutellaria orientalis L. subsp. pinnatifida Edmonson 

Phlomis samia L. 

P. pungens Willd. var. laxiflora Velen. 

187

P. grandiflora H.S. Thompson var. grandiflora 

P. bourgaei Boiss. -Endemik 

P. lycia D. Don -Endemik 

P. armeniaca Willd. -Endemik 

P. angustissima Hub.-Mor. -Endemik 

P. carica Rech. fil. -Endemik 

Hibritler ( Hibritler) 

-Phlomis bourgaei Boiss. x grandiflora H.S. Thompson 

(P. x mobullensis Hub. -Mor. ) 

-Phlomis grandiflora H.S. Thompson x lycia D. Don 

(P. x muglensis Hub. -Mor. ) 

Lamium lycium Boiss. -Endemik 

L. cariense R. Mill 

L. pisidicum R.Mill -Endemik 

L. microphylum Boiss. -Endemik 

L. sandrasicum P.H. Davis -Endemik 

L. amplexicaule L. 

L. moschatum Miller var. moschatum 

Moluccella spinosa L. 

Ballota acetabulosa (L.) Bentham 

B. psudodictammus (L.) Bentham -Endemik 

B. glandulosissima Hub.-Mor. & Patzak -Endemik 

B. nigra L. subsp. foetida Hayek 

Morrubium bourgaei Boiss.subsp bourgaei -Endemik 

M.globosum Montbret & Aucher ex Bentham subsp. globosum -Endemik 

Siderites lanata L. 

S.curvidens Stapf 

S.stricta Boiss. & Heldr apud Bentham -Endemik 

S.leptoclada O.Schwarz & P.H.Davis -Endemik 

S.albiflora Hub.-Mor. - Endemik 

S. libanotica Labill. subsp. linearis (Bentham) Bornm. Endemik 

S. pisidica Boiss. & Heldr. Apud Bentham -Endemik 

188

Stachys germanica L. subsp. heldrichii (Boiss.) Hayek 

S. cretica L. subsp. smyrnaea Rech. fil. -Endemik 

S. bombycina Boiss. -Endemik 

S. spinulosa Sm. 

S. arvensis (L.) L. 

Melissa officinalis L. subsp. officinalis 

Melissa officinalis L. subsp. altissima (Sm.)Arcangeli 

Nepeta isaurica Boiss.& Heldr. Apud Bentham - Endemik 

N. viscida Boiss. - Endemik 

Prunella laciniata (L.) L. 

Origanum hypericifolium O. Schwarz & P. H. Davis -Endemik 

O. sipyleum L. -Endemik 

O. onites L. 

O. vulgare L. subsp. hirtum (Link) Ietswaart 

Satureja thymbra L. 

S. cuneifolia Ten. 

S. spinosa L. 

Calamintha incana (Sm.) Boiss. 

Acinos troodi (Post) Leblebici subsp. vardaranus Leblebici -Endemik 

Acinos troodi (Post) Leblebici subsp. grandiflorus Hartvig & Strid -Endemik 

Micromeria nervosa (Desf.) Bentham 

M. cristata (Hampe) Griseb. subsp. xylorrhiza (Boiss. & Heldr. ) Davis -Endemik 

Thymus cilicicus Boiss. & Bal. -Endemik 

Thymus cariensis Hub.- Mor. & Jalas -Endemik 

T. sipyleus Boiss. subsp. sipyleus -Endemik 

T. sipyleus Boiss. subsp. rosulans (Barbas) Jalas 

T. longicaulis C. Presl subsp. chaubardii (Boiss. & Heldr. ex Reichb.fil.) Jalas var. 

alternatus Jalas 

Coridotyhmus capitatus (L.) Reichb.fil. 

Thymbra spicata L. var. intricata P.H. Davis -Endemik 

Mentha spicata L. subsp. spicata 

Mentha spicata L. subsp. tomentosa (Briq.) Harley 

Mentha x rotundifolia (L.) Hudson 

Ziziphora taurica Bieb. subsp. taurica 

189

Salvia fruticosa Miller 

Salvia nydeggeri Hub.-Mor. -Endemik 

S. cadmica Boiss. -Endemik 

S. viridis L. 

S. sclarea L. 

S. chrysophylla Stapf - Endemik 

S. candidissima Vahl subsp. occidentalis Hedge 

S. dichorantha Stapf -Endemik 

Plumbagınaceae 

Plumbago europaea L. 

Limonium sinuatum (L.) Miller 

L. gmelinii (Willd.) O.Kuntze 

L. effusum (Boiss.) O.Kuntze -Endemik 

L. virgatum (Wild.) Fourr. 

Acantholimon puberulum Boiss. & Bal. var. puberulum 

Acantholimon ulicinum (Willd. ex Schultes ) Boiss. var. purpurascens (Bakhari) Bakhari & 

Endmonson -Endemik 

Plantagınacea 

Plantago coronopus L. subsp. communata (Guss.) Pilger 

P. holosteum Scop. 

P. media L. 

P. gentianoides Sm. subsp. gentianoides 

P. lanceolata L. 

P. lagopus L. 

P. cretica L. 

P. bellardii All. 

P. scabra Moench 

P. afra L. 

Thymelaeaceae 

Daphne sericea Vahl. 

D. gnidioides Jaub. & Spach 

190

Thymelaea tartonraria (L.) All var. linearifolia K. Tan 

T. hirsuta (L.) Endl. 

Lauraceae 

Laurus nobilis L. 

Santalaceae 

Thesium procumbens C.A Meyer 

Osyris alba L. 

Rafflesıaceae 

Cytinus hypocistus L. subsp. kermesinus ( Guss.) Wettst 

Arıstolochıaceae 

Aristolochia parvifolia Sm. 

A. poluninii Davis & Khan -Endemik 

A. hirta L. -Endemik 

A. guichardii Davis & Khan -Endemik 

Acantholimon ulicinum ( Willd. ex Schultes ) Boiss. 

Eubhorbıaceae 

Chrozophora tinctoria (L.) Rafin. 

Mercurialis annua L. 

Euphorbia peplis L. 

E. chamaesyce L. 

E. dendroides L. 

E. acanhothamnos Heldr. & Sart. Ex Boiss. 

E. hierosolymitana Boiss. 

E. apios L. 

E. austroanatolica Hub.- Mor. & M.S. Khan -Endemik 

E. platyphyllos L. 

E. stricta L. 

E. valerianifolia Lam. 

E. helioscopia L. 

191

E. exigua L. var. exigua 

E. peplus L. var. peplus 

E. taurinensis All. 

E. falcata L. subsp. falcata var. falcata 

E. falcata L. subsp. macrostagia (Bornm.) O.Schwarz -Endemik 

E. herniariifolia Willd. var. glaberrima Hall. 

E. rigida Bieb. 

E. erythrodon Boiss. & Heldr. -Endemik 

E. kotschyana Fenzl. 

E. characias L. subsp. wulfenii (Hoppe ex W. Koch) A.R. 

Urtıcaceae 

Urtica membranacea Poiret 

U. pilulifera L. 

Parietaria lusitanica L. 

Moraceae 

Morus nigra L. 

Ficus carica L. subsp. carica 

Platanaceae 

Platanus orientalis L. 

Fagaceae 

Quercus infectoria Oliver subsp. boissieri 

Q. pubescens Willd. 

Q. cerris L. var. cerris 

Q. ihtaburensis Decne susbp.macrolepis (Kotschy) Hedge & Yalt. 

Q. aucheri Jaub. & Spach -Endemik 

Betulaceae 

Alnus orientalis Decne. var. orientalis 

Alnus orientalis Decne. var. pubescens Dippel -Endemik 

192

Salıcaceae 

Salix alba L. 

Populus alba L. 

Rubıaceae 

Sherardia arvensis L. 

Asperula bryoides Stapf -Endemik 

A. lycia Stapf -Endemik 

A. teunifolia Boiss. -Endemik 

A. stricta Boiss. subsp. monticola Ehrend. -Endemik 

A. brevifolia Vent. -Endemik 

A. serotira (Boiss. & Heldr. ) Ehrend. -Endemik 

Galium verum L. subsp. verum 

G. heldreichii Hal. 

G. campanelliferum Ehrend. & Schrönd.-Tem. -Endemik 

G. tmoleum Boiss. -Endemik 

G. incanum Sm. subsp. centrale Ehrend. -Endemik 

G. graecum L. subsp. graecum 

G. dumosum Boiss. -Endemik 

G. canum Reg. ex DC. subsp. ovatum Ehrend. 

G. aparine L. 

G. brevifolium Sm. subsp. brevifolium -Endemik 

G. globuliferum Hub.-Mor. & Reese -Endemik 

G. murale (L.) All. 

Valantia hispida L. 

Rubia tenuifolia d’Urv. subsp. tenuifolia 

Rubia tenuifolia d’Urv. subsp. brachypoda (Boiss.) Ehrend. & Schönb.-Tem. 

Alısmataceae 

Alisma lanceolatum With. 

A. gramineum Lej. 

Juncagınaceae 

Triglochin bulbosa L. subsp. barrelieri (Loisel.) Rouy 

193

Najadaceae 

Najas minor All. 

Potamogetonaceae 

Potamogeton trichoides Cham. & Schlecht. 

P. pectinatus L. 

Groenlandia densa (L.) Fourr. 

Ruppıaceae 

Ruppia maritima L. 

R. cirrhosa (Petagna)grande 

Zosteraceae 

Zostera marina L. 

Posidonia oceanica (L.) Delile 

Palmae ( Arecaceae) 

Phoenix theophrasti Greuter 

Chamaerops humilis L. 

Washingtonia filifera (J.Linden ex Andre) H. Wendl. 

Aracceae 

Arum byrzantinum Blume 

A. maculatum L. 

A. creticum Boiss. & Heldr. 

Biarum tenuifolium (L.) Schott var. zeleboni (Schott) Engler -Endemik 

B. davisii Turril 

B. bovei Blume 

Arisarum vulgare Targ.-Tozz. subsp. vulgare 

Lemnaceae 

Lemna trisulca L. 

L. minor L. 

194

Lılıaceae 

Smilax excelsa L. 

S. aspera L. 

Ruscus aculeatus L. var. angustifolius Boiss. 

Polygonatum orientale Desf. 

Asphodelus fistulosus L. 

Asphodeline brevicaulis (Bertol.) J. Gay ex Boker subsp. brevicaulis var. brevicaulis 

A. anatolica E.Tuzlacı -Endemik 

Allium subhirsutum L. 

Allium cassium Boiss. 

A. roseum L. 

A. cupani Rafin. subsp. hirtovaginatum (Kunth) Stearn 

A. callimischon Link subsp. haemostictum Stearn 

A. paniculatum L. subsp. paniculatum 

A. paniculatum L. subsp. fuscum (Waldst. & Kit.) Arc. 

A. pallens L. subsp. pallens 

A. sipyleum Boiss. 

A. deciduum N. Özhatay & Kollmann subsp. deciduum -Endemik 

A. stamineum Boiss. 

A. ampeloprasum L 

A. sandrasicum Kollmann -Endemik 

A. scorodoprasum L. subsp. rotundum (L.) Stearn 

A. sphaerocephalon L. subsp. sphaerocephalon 

A. sphaerocephalon L. subsp. trachypus (Boiss. & Spruner) K.Richter 

A. stylosum O. Schwarz -Endemik 

A. reuterianum Boiss. -Endemik 

A. phanerantherum Boiss. & Husskn. subsp. phanerantherum 

A. amethystinum Tausch 

A. guttatum Steven subsp. guttatum 

A. junceum Sm. subsp. junceum 

Allium fethiyense N.Özhatay & B. Mathew -Endemik 

Urginea maritima (L.) Baker 

Scilla bifolia L. 

195

Scilla hyacinthoides L. 

Chionodoxa forbesii Baker -Endemik 

Ornithagalum sphaerocarpum Kermer 

Ornithagalum montanum Cry. 

O. lanceolatum Labill. 

O. gussonei Ten 

O. comosum L. 

O. orthophyllum Ten. 

O. alpigenum Stapf -Endemik 

Muscari macrocarpum Sweet. 

Muscari comosum (L.) Miller 

M. bourgaei Baker -Endemik 

M. sandrasicum Karlen -Endemik 

Belleualia trifoliata (Ten.) Kunth 

Lilium candidum L. 

Fritillaria acmopetala Boiss. subsp. acmopetala 

Fritillaria crassifolia Boiss. & Huet subsp. crassifolia -Endemik 

F. bithynica Baker -Endemik 

F. sibthorpiana (Sm.) Baker -Endemik 

F. sibthorpiana (Sm.) Baker subsp. enginiana Byfield & N.Özhatay -Endemik 

F. forbesii Baker -Endemik 

F. carica Rix subsp. carica -Endemik 

F. pinardii Boiss. 

F. elwesii Boiss. -Endemik 

Tulipa saxatilis Sieber ex Sprengel 

Tulipa orphanidea Boiss. ex Heldr. 

Tulipa armena Boiss. var. lycica (Baker) Marais -Endemik 

Gagea graeca (L.) Terracc. 

Gagea bithynica Pascher -Endemik 

G. peduncularis (J. & C. Presl.) Pascher 

G. villosa (Bieb.) Duby var. villosa 

Colchicum burttii Meikle 

C.balansae Planchon -Endemik 

C. lingulatum Boiss. & Spruner ex Boiss. 

196

C. lingulatum Boiss. & Spruner 

C. chalcedonicum Azn. Subsp. punctatum K.M.Perss -Endemik 

C. variegatum L. 

C. macrophyllum B.C. Burtt 

C. cilicicum ( Boiss.) Dammer 

C. sanguicolle K.M. Pers. -Endemik 

Amaryllıdaceae 

Agave americana L. 

Sternbergia lutea (L.) Ker-Gawl. ex Sprengel 

S. sicula Tineo ex Guss 

S. fischeriana (Herbert) Rupr. 

S. candida Mathew & T. Baytop -Endemik 

S. clusiana (Ker-Gawl.) Ker-Gawl. ex Sprengel 

Galanthus elwesii Hooker fil. 

G. gracilis Celak 

Narcissus serotinus L. 

N. tazetta L. subsp.tazetta 

Irıdaceae 

Iris pseudacorus L. 

I. xanthospuria B.Mathew & T. Baytop -Endemik 

I. unguicularis Poiret 

I. unguicularis Poiret subsp. carica (Wer.Schulze) A.P.Davis & Jury var. carica -Endemik 

I. germenica L. 

I. purpureobractea B. Mathew & T. Baytop -Endemik 

I. suaveolens Boiss. & Reuter 

Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. 

Crocus fleischeri Gay -Endemik 

C. gargaricus Herbert -Endemik 

C. chrysanthus (Herbert) Herbert 

C. biflorus Miller subsp. nubigena (Herbert) Mathew -Endemik 

C. biflorus Miller subsp. isauricus ( Siehe ex Bowles)Mathew -Endemik 

C. antalyensis Mathew -Endemik 

197

Crocus mathewii Kerndorff & Pasche -Endemik 

C. cancellatus Herbert subsp. mazziaricus (Herbert) Mathew 

C. cancellatus Herbert subsp. lycius Mathew -Endemik 

Romulea tempskyana Freyn 

Gladiolus italicus Miller 

G. illyricus W. Koch 

Gladiolus anatolicus (Boiss.) Stapf -Endemik 

G. micranthus Stapf -Endemik 

Orchıdaceae 

Listera ovata (L.) R.Br. 

Cephalanthera rubra (L.) L.C.M. Richard 

C. longifolia (L.) Fritsch 

Limodorum abortivum (L.) Swartz 

Limodorum abortivum (L.) Swartz var. rubrum Sundermann ex Kreutz 

Spiranthes spiralis (L.) Chevall. 

Platanthera bifolia (L.) L.C.M. Richard 

P. chlorantha (Custer) Reichb 

Ophrys vernixia Brot. subsp. vernixia 

O. fusca Link 

O. iricolor Desf. 

O. omegaifera Fleischm. 

O. lutea Cav. Subsp.minor (Guss.) O.& E.Danesch 

O. mammosa Desf. 

O. ferrum-equinum Desf. 

O. argolica Fleischm. Susbp. argolica 

O. reinholdii Spruner ex Fleischm. subsp. reinholdii 

O. holoserica (Burm.fil.) Greuter subsp. holoserica 

O. holoserica (Burm.fil.) Greuter subsp.candica (Nelson ex Soo) Renz & Taub 

O. holoserica (Burm.fil.) Greuter subsp. heterochila Renz & Taub. -Endemik 

O. tenthredinifera Willd. 

O. oestrifera Bieb. subsp. oestrifera 

O. umbilicata Desf. subsp. umbilicata 

O. apifera Hudson 

198

O. bombyliflora Link 

O. blitopertha Paulus & Gack 

O. cinereophila Paulus & Gack 

O. leucadica Renz 

O. phaseliana D. Rückbrodt & U. Rückbrodt -Endemik 

O. sitiaca Paulus 

O. phryganae J. Devillers – Terschuen & P.Devillers – Terschuen 

O. labiosa Kneutz -Endemik 

O. lesbis Gölz & H.R. Reinhard -Endemik 

O. calypsus Hirth & Spaeth -Endemik 

O. episcopalis Poir. 

O. homeri Hirth & Spaeth -Endemik 

O. minoa ( C. & A. Alibertis ) P. Delforge 

O. bremifera Stevwn 

Hibritler 

-Ophrys ferrum-equinum Desfontaines x O. heterochila ( Renz & Taubenheim) P. Delforge 

( O.x carica subsp.carica H. Baumann & Künkele) 

-O. ferrum-equinum Desfontaines x O. reinholdii H. Fleischmann 

( O. x kalteiseniana B. & H. Baumann) 

-O. heterochila (Renz & Taubenim ) P. Delforge x O. holoserica ( N.L.Buman) Greuter 

( O. holoserica subsp. halicarnassia H. Baumann & Künkele ) 

Serapias cordigera L. 

S. vomeracea (Burm.fil.) Brig. subsp.orientalis Greuter 

S. vomeracea (Burm.fil.) Brig. subsp. laxiflora (Soo) Gölz & Reinhard. 

S. orientalis (Greuter) H.Baumann & Künkele subsp. carica H.Baumann & Künkele 

S. politisii Renz 

Hibrit 

-Serapias bergonii E.G.Camus x S. cordigera L. 

( S. x halacsyana (Renz ex Soo’) Renz) 

Aceras anthropophorum (L.) Aiton fil. 

Barlia robortiana (Loisel.) 

Anacamptis pyramidalis (L.) L.C.M.Richard 

Neotinea maculata (Desf.) Stearn 

199

Comperia comperiana (Steven) Aschers. & Graebn. 

Orchis coriophora L. 

O. sancta L. 

O. tridentata Scop. 

O. simia Lam. 

O. italica Poiret 

O. morio L. subsp. morio 

O. morio L. subsp. picta (Loisel) K. Richter 

O. papilionacea L. var. papilionacea 

O. papilionacea L. subsp. heroica (E.D.Clarke) H. Baumann 

O. spitzelii Suter ex W.Koch 

O. anatolica Boiss. 

O. provincialis Balbis ex DC. 

O. laxiflora Lam. 

O. sezikiana B. & H. Baumann 

Dıoscoreaceae 

Tamus communis L. subsp. communis 

Tamus communis L. subsp.cretica (L.) Kit Tan 

Juncaceae 

Juncus acutus L. 

J. littoralis C. M. Meyer 

J. heldreichianus Marsson ex Parl. subsp. heldreichianus 

J. subulatus Forsskal 

J. inflexus L. 

J. compressus Jacq. 

J. gerardi Loisel. subsp. libanoticus (Thieb) Snog. 

J. tenageia Ehrh. Ex L. fil. 

J. bufonius L. 

J. hybridus Brot. 

J. turkestanicus V. Krecz. & Gontsch. 

J. sparganiifolius Boiss. & Kotschy ex Buchenau -Endemik 

J. articulatis L. 

200

J. alpinus Vill. subsp. alpinus 

Luzula forsteri (Sm.) DC. 

L. nodulosa (Bory & Chaub.) E. Meyer 

L. spicata (L.) DC. 

Cyperaceae 

Cyperus longus L. 

C. rotundus L. 

C. glaber L. 

C. capitatus Vandelli 

Juncellus laevigatus (L.) C.B. Clarke susbp.distachyos (All.)P.H.Davis 

Eleocharis atropurpurea (Retz.) C. Presl. 

E. palustris (L.) Roemer & Schultes 

E. mitrocarpa Steudel 

E. uniglumis (Link) Schultes 

Schoenoplectus lacustris (L.) Palla subsp. lacustris 

S. litoralis (Schrader) Palla 

Bolboschoenus maritumus var. cymosus (Reichb.) Kit Tan & Oteng – Yeboah 

Scirpoides holoschoenus (L.) Sojak 

Blysmus compressus (L.) Panzer ex Link 

Cladium mariscus (L.) Pohl 

Carex distachya Desf. var. distachya 

C. otrubae Podp. 

C. divulsa Stokes subsp. divulsa 

C. divisa Hudson 

C. distans L. 

C. cilicica Boiss. subsp. muglaica Ö. Nilson -Endemik 

C. extensa Good. 

Carex cilicica Boiss. subsp. muglaica Ö.nilsson 

Gramineae (Poaceae) 

Brachypodium sylvaticum (Hudson ) P. Beauv. 

Trachynia distachya (L.) Link 

Elymus tauri (Boiss. & Bal.) Melderis subsp.tauri 

201

Aegilops umbellulata Zhuhousky subsp. umbellulata 

Ae. biuncialis Vis. 

Ae. geniculata Roth. 

Triticum aestivum L. 

Dasyprum villosum (L.) Land. 

Hordeum murinum L. subsp. leporinum (Link) Arc. var. leporinum 

Hordeum distinchon L. 

Bromus intermedius Guss. 

B. japonicus Thunb. susbp. japonicus 

B. scoparius L. 

B. tectorum L. 

B. madritentis L. 

B. fascilatus C. Presl 

Bromus diandrus Roth 

Avena barbata Pott ex Link subsp. barbata 

A. wiestii Stevdel 

A. sterilis L. subsp. sterilis 

Rostraria obtusiflora (Boiss.) Holub subsp. amblyantha (Boiss.) M. Doğan 

R.cristata (L.) Tzvelez var. cristata 

R.cristata (L.) Tzvelez var. glabriflora (Trautv)M.Doğan 

Aira elegantissima Schur subsp. elegantissima 

Aira elegantissima Schur subsp.ambigua (Arc.)M.Doğan 

Corynephorus divaricatus (Pourr.) Breistr. 

Apera baytopiana M. Doğan -Endemik 

Polypogon viridis (Gouan) 

P. maritimus Willd. subsp. maritimus 

P. maritimus Willd. subsp. subspathaceus (Reg.) Aschers. & Graebn. 

P. monspeliensis (L.) Desf. 

Lagurus ovatus L. 

Gastridium phleoides (Nees & Meyen ) C. E. Hubbard 

Milium vernale Bieb. subsp. vernale 

Phalaris aquatica L. 

P. minor Retz. 

P. coerulescens Desf. 

202

P. paradoxa L. 

Alopecurus utriculatus Sol. subsp. utriculatus 

A. setarioides Gren. 

Cornucopiae cucullatum L 

Phleum subulatum (Savi.) Aschers. & Graebn. subsp. ciliatum (Boiss.) C.J.Humphries 

Pseudophleum boissieri Bornm. 

Bellardiochloa carica R. Mill 

Bellardiochloa carica R.Mill 

Lolium persicum Boiss. & Hohen . ex Boiss. 

L. rigidum Gaudin var. rottbollioides Heldr. & Boiss. 

Vulgia ciliata Dumort subsp. ciliata 

Catapodium marinum (L.)C.E. Hubbard 

C. rigidum (L.) C.E. Hubbard ex Dony subsp. rigidum var. rigidum 

Psilurus incurvus (Govan) Schinz & Thell. 

Poa annua L. 

Poa davisii Bor -Endemik 

P. compressa L. 

P. bulbosa L. 

Dactylis glomerata L. subsp. hispanica (Roth) Nyman 

Cynosurus echinatus L. 

Briza maxima L. 

B. minor L. 

Parapholis incurva (L.) C.E.Hubbard 

P. marginata Punem. 

Sesleria alba Sm. 

Melica minuta L. 

M. ciliata L. subsp. ciliata 

M. ciliata L.subsp. magnolii (Gran. & Godr.) Husnot 

Glyceria plicata (Fries)Fries 

Stipa capensis Thunb. 

S. holosericea Trin. 

Piptatherum miliaceum (L.) Cosson subsp. miliaceum 

Piptatherum miliaceum (L.) Cosson subsp. thomasii (Duby) Freitag 

P. coerulescens (Desf.) P.Beauv. 

203

Arundo donax L. 

Phragmites australis (Cav.) Trin. Ex Steudel. 

Aristata caerulescens Desf. 

Cynodon dactylom (L.) Pers. var. dactylon 

Crypsis schoenoides (L.) Lam. 

Panicum repens L. 

Pennisetum orientale L.C.M.Richard 

Spodiopagon pogonanthus (Boiss. & Bal. ex Bal.)Boiss. 

Saccharum strictum (Host) Sprengel 131/1. Sorghum halepense (L.) Pers. var. muticum 

(Hackel)Grossh. 

Andropogon distachyos L. 

Hyparrhenia hirta (L.) Stapf 

F.4.1.2.1.Kürklü Hayvanlar 


F.4.1.2.2.Balıklar 

Mugil aurata Serranus cabrilla Gadus merkangus 

Mullus barbatus Trigla gurnardus Merluccius merluccius 

Maena maena Boops salpa 

F.4.2.Habitat ve Topluluklar 

F.3.1 ve F.4.1.bölümünde açıklanmıştır. 

F.4.3.Hayvan Yaşama Hakları 

F.4.3.1.Evcil Hayvanlar 

Đlimiz turistik bölgelerinde yaz aylarında yazlıkçıların gelmesi ile birlikte evcil 

hayvanların sayısında artış olmaktadır. Yazlıkçılar yazın evlerinde besledikleri yavru kedi ve 

köpekleri sezon sonunda yerleşim alanlarının yakınlarına terk edebilmektedir. 

Son zamanlarda 5199 sayılı Hayvan Hakları Kanunu doğrultusunda kalıcı ve geçici 

barınaklara verilen önem artmakta olup; Marmaris, Fethiye, Bodrum ve Muğla merkezinde 

barınaklar faaliyetlerine devam etmektedir. 

F.4.3.1.1.Sahipli Hayvanlar 

Đlimiz genelinde keçi, koyun, inek, tavuk, kaz, ördek, v.b. gibi hayvanlar 

beslenmektedir. Bunlar tarım il ve ilçe müdürlüklerince takip edilmekte gerekli aşı vb. 

müdahaleler yapılmaktadır. 

204

F.4.3.1.2.Sahipsiz Hayvanlar 

Đlimiz genelinde, sokaklara terk edilen başıboş kedi ve köpekler Belediyeler 

tarafından toplanarak hayvan dernekleri ile işbirliği içinde kısırlaştırma çalışmaları 

yapılmaktadır. Belediyeler tarafından yapılan çalışmalarda sahipsiz hayvanlar düzenli şekilde 

toplanıp aşıları ve kısırlaştırma işlemleri yapıldıktan sonra alındıkları ortama bırakılmaktadır. 

F.4.3.1.3.Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar 

Đlimizde nesli tükenme tehlikesi içinde olan evcil hayvan bulunmamaktadır. 

F.4.3.2.Hayvan Hakları Đhlalleri 

Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü bünyesindeki Doğa Koruma ve Milli Parklar 

Mühendisliklerimiz Hayvanları Koruma Kanunu çerçevesinde koruma, kontrol ve 

bilgilendirme çalışmaları yapılmaktadır. Muğla ve Đlçelerinde halkında hayvanlara yönelik 

çok fazla ihlaller gözlenmemektedir 

Zaman zaman tarım zehiri vb. ile kimliği belirsiz kişi ve kurumlar tarafından hayvan 

hakları ihlali olmaktadır. Bunların tespiti halinde gerekli cezai yaptırımlar uygulanmaktadır 

F.4.3.3.Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği 

— Đl ve ilçelerimizde sokaklara terk edilen kedi ve köpekler Belediyeler tarafından 

toplanarak hayvan dernekleri ile işbirliği içinde kısırlaştırma çalışmaları yapılmaktadır. 3 ayda 

bir Muğla Valiliği başkanlığında sivil toplum örgütleri ve kurum temsilcilerinden oluşan 

Hayvan Hakları Kurulu toplanmakta barınaklar, kısırlaştırma, koruma vb. konularda kararlar 

alınmakta ve uygulanması için gerekli önlemler alınmaktadır. 

F.5.HASSAS YÖRELER 

F.5.1.Milli Parklar 

a)Saklıkent Milli Parkı: 

Đli :Muğla 



Fethiye’ye 45 Km. mesafede Antalya - Muğla sınırında Bakanlar Kurulunun 96 / 8238 

sayılı kararı ile milli park olması kararlaştırılmış, 06 HAZĐRAN 1996 yılında Resmi Gazetede 

ilan edilmiştir. Eşen çayının bir kolu olan ve Antalya - Muğla Đl sınırı olan Karaçay deresi 

üzerinde bulunmaktadır. Saklıkent 18 Km. uzunluğu ve 200 m. Derinliği olan bir kanyondur. 

Kanyon girişindeki suyun debisi ortalama 14-17 M3 / saniyedir. Kanyon genişliği bazı 

yerlerde 2 m.ye kadar düşer. Sınırları içinde Fethiye (Bağlıağaç, Kayadibi ve Arsa), Kaş 

(Aklar, Y.Çamlıköy ve Y.Palamut) köyleri bulunmaktadır. 12.390Ha. genişliğindedir. (4169 

Ha. Muğla, 8221 Ha. Antalya Đli sınırlarındadır.) Saklıkent Milli Parkının en önemli 

özellikleri çok uzun, derin ve dar kanyonu, toplu olarak kayalardan çıkan buz gibi suyu ve 

zengin bitki örtüsüdür. Çoğunluğu yabancı turist olmak üzere yıllık ortalama 180.000 – 

210.000 arasında ziyaretçisi bulunmaktadır. Muğla yöresine gelen turların uğrak yeridir. 

205

Gerek Saklıkent kanyon içi girişinde, gerekse Saklıkent ’e giden yollar üzerindeki bir çok 

köylerdeki vatandaşlarımız turistik eşya, lokanta (gözleme-ayran) ve diğer ürünleri satarak 

geçimlerini sağlamaktadır. 1997 yılında giriş ve temizlik hizmetleri Đdaremizce yapılırken 

1998 yılında Muğla Özel Đdare Müdürlüğüne protokolle verilmiştir. Muğla Valiliği 

protokoldeki belirsizliğin giderilmesi için Genel Müdürlüğümüzden protokolün yenilenmesi 

talebinde bulunmuş ve yenilenmiştir. Özel Đdare Müdürlüğü Milli Park içindeki geçici ve 

portatif tesisleri Kayadibi ve Aklar köylerine katkıda bulunmak amacıyla köylülerin 

işletmesine izin vermiş, giriş ve temizlik hizmetlerini Özel Đdare Müdürlüğü 

üstlenmiştir.Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel 

Müdürlüğümüzün 05.05.2004 tarih ve B.18.0.DKMPG.0.02.04/96-2557 sayılı emirleri 

doğrultusunda protokol iptal edilmiştir. Saha Özel Đdare Müdürlüğü tarafından henüz teslim 

edilmemiştir.2004 Yılı geliri 162.646,00-YTL’ dir. 2005 Yılında 178.669,28-YTL gelir elde 

edilmiştir. 

b)Marmaris Milli Parkı: 

Đli :Muğla 



Bakanlar Kurulunun 96/7861 sayılı kararı ile Milli Park olarak belirlenmiş 30/01/1996 

tarihli Resmi Gazete de ilan edilmiştir. Muğla Đli Marmaris Đlçesi sınırlarında yer alan 

Marmaris Milli Parkı Kuzeyde; Balan Tepe, Belekçe alan Tepe, Kale Tepe ve sırtları 

Güneyde, Akdeniz, Doğusunda; Deve Taşı, Kabakargı Tepe,Yırtma Tepe ve sırtı takiben 

Balan Tepe, Batısında; Karaören, burnundan başlayarak Yumru Tepe, Karacabalan Tepe, 

Kuşyuvası Tepesi, Zeytin Tepe, Günocak Tepe ve Sakızlı Tepe ile sınırlı 33.350 Ha. lık bir 

alanı kapsamaktadır. Düzenlenen master planıyla Marmaris Milli Parkı mevcut doğal 

güzelliklerin korunması ve bozulan doğal çevrelerin restorasyonu yapılacaktır. Marmaris 

Milli Parkı 2004 Yılı geliri 1.877.044,00-YTL’ dir. Marmaris Milli Parkında izin-irtifak hakkı 

verilen 108 saha mevcuttur. 2005 Yılında KDV hariç 678.517,79-YTL gelir elde edilmiştir. 

F.5.2.Tabiat Parkları 

Ölüdeniz-Kıdrak Tabiat Parkı: 

Đli :Muğla 



ÖLÜDENĐZ - KIDRAK TABĐAT PARKI: 

Muğla Đli Fethiye Đlçesi sınırları içerisinde yer alan tabiat parkımız 1978 yılında günü 

birlik Orman Đçi Dinlenme Yeri olarak tesis edilmiş olup 29/12/1983 gün ve MP.1/5–311 

sayılı Bakanlık Oluru ile Kıdrak Orman Đçi Dinlenme Yeri ile birlikte 950 Ha.’ lık alan Tabiat 

Parkı olarak ilan edilmiştir. Tabiat Parkımız 13.11.1982 gün A–4020 sayılı Taşınmaz Kültür 

ve Tabiat Varlıları Yüksek Kurulunca 1.derece doğal sit alanı olarak ilan edilmiştir. Aynı 

zamanda Özel Çevre Koruma Bölgesi içindedir. Tabiat Parkı olarak ilan edilmesi ile birlikte 

peyder pey bütün tesisler yapılmış ve tamamlanmıştır. 

300 vasıtalık otoparkı ve günlük sezon içinde 5.000 kişilik bir ziyaretçi potansiyeli 

vardır. 2000 Yılında kapı giriş, genel saha temizliği, büfe işletmeciliği Muğla Valiliğine 


protokol ile devredilmiştir. Protokol hükümlerine uygun olarak kapı girişe turnike sistemi 

tesis edilmiştir. Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel 

Müdürlüğümüzün 05.05.2004 tarih ve B.18.0.DKMPG.0.02.04/96–2558 sayılı emirleri 

doğrultusunda protokol iptal edilmiştir. Saha Özel Đdare Müdürlüğü tarafından henüz teslim 

edilmemiştir.2004 Yılı geliri 756.342,00-YTL’ dir. 2005 Yılında 817.442,36-YTL gelir elde 

edilmiştir. 

F.5.3.Tabiat Anıtı 

ANIT AĞACIN TÜRÜ 

1.Çınar 

2.Çınar 

3.Çınar 

4.Çınar 

5.Çınar 

6.Çınar 

7.Çınar 

8.Çınar 

9.Pinar 

10.Çınar 

11.Çınar 

12.Çınar 

13.Palmiye Ağacı 

14.Ardıç 

15.Okaliptüs 

16.Harnup (Keçi Boynuzu) 

17.Sakız Ağacı 



20.Çınar 

21.Çınar 

22.Çınar 

23.Çınar 

24.Çınar 

25.Çınar 

26.Çınar 

27.Çınar 

28.Palamut 

29.Çınar 

30.Ardıç 

31.Menengiç 

32.Pinar 

33.Menengiç 

34.Pinar 

35.Çınar 

36.Çınar 

37.Palamut 

YERĐ 

Yağcılar Hanı girişi-Muğla 




Saburhane Camiiyanı-Muğla 

Saburhane Meydanı-Muğla 

Arasta içi-Muğla 

Yeşilyurt-Muğla 

Çiftlik Köyü-Bodrum 

Peksimet Köyü-Bodrum 

Yalıkavak Çeşme yanı-Bodrum 

Kavak Meydanı-Reşadiye-Datça 








Paspatur Mevkii-Fethiye 




Kaya Köy-Fethiye 


Seki-Yenice Mahallesi-Fethiye 












207

38.Palamut 

39.Çınar 

40.Çınar 

41.Çınar 

42.Çınar 

43.Karaağaç 

44.Çınar 

45.Andız 

46.Andız 

47.Andız 

48.Çınar 

49.Karaçam 

50.Çınar 

51.Çınar 

52.Çınar 

53.Pinar 

54.Pinar 

55.Çınar 

56.Çınar 

57.Çınar 



60.Çınar 

61.Çınar 

62.Çınar 

63.Kara Kavak 

64.Çınar 

65.Pinar 

66.Çınar 

67.Meşe Ağacı 

68.Çınar 

69.Çınar 

70.Çınar 

71.Meşe 

72.Meşe 

73.Çınar 

74.Palmiye 

75.Palmiye 

76.Palmiye 

77.Palmiye 

78.Palmiye 

79.Palmiye 

80.Okaliptüs 





Fethiye-Antalya karayolu 

Kabaağaç-Ağla-Fethiye 

Kabaağaç-Fethiye 

Kumluova Köyü-Fethiye 

Saklıkent Köyü-Fethiye 

















Kınık Köyü-Fethiye 

Bekçiler Köyü-Fethiye 

Çaltılar Köyü-Fethiye 

Günlükbaşı-Fethiye 

Karadere Köyü-Fethiye 

Ağla Köyü-Köyceğiz 

Selimiye Köyü-Marmaris 













Akçapınar-Ula 

Okçular Köyü-Ortaca 

Yerbeleni-Ortaca 

208

F.5.4.Tabiatı Koruma Alanları 

Sırtlandağ Halep Çamı Tabiatı Koruma Alanı: 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Milas 

Alanı :760 hektar 

Ülkemizde az rastlanan bir tür olan Halep Çamı (Pinus helepensis) Türkiye’deki iki 

tabii yayılış alanlarından birini teşkil eden nadir bir ekosistemi oluşturmaktadır. Bölge zengin 

bir yaban hayatı potansiyeline sahip olup tehlikeye maruzdur. 

Tabiatı koruma alanı içerisinde Halep Çamı başta olmak üzere Kızılçam (Pinus 

brutia), Sakız Ağacı (Piztacia lamtiscus), Pırnal Meşesi (Quescus ilex), Yabani Zeytin (Olea 

oleaster), Akçameşe (Philyea media), Defne (Laurus nobilis), Laden (Cistus sp.), Dağ Çileği 

(Arbutus endrachnea), Ardıç (Juniperus nana) ağaçları ve yaban hayvanlardan tilki, çakal, 

yaban domuzu, tavşan, kirpi, keklik, benekli su tavuğu, karatavuk bulunmaktadır. 

Ulaşım; Tabiat koruma alanı Milas’a 13 km., Bodrum’a 25 km., Muğla’ya 81 km 

uzaklıktadır. 

F.5.5.Orman Đçi Dinlenme (Mesire) Yerleri 

Đlimiz dahilinde 44 adet C tipi mesire yeri tesisi için müracaat yapılmış olup, 2006 yılı 

için 17 adetinin tescili yapılmıştır. 

Tescili olan 17 adet mesire yerinden; 

*Köyceğiz Đlçesi Değirmenbaşı mesire yeri, Akköprü Köy tüzel kişiliğine 3 yıl 

kullanım süreli olarak, 

*Ortaca Đlçesi, Uzunbent Mesire Yeri, Dalyan Belediye Başkanlığı’na 10 yıl kullanım 

süreli, 

*Muğla Merkez Soğuk Su Mesire Yeri, Boz Ağaç Köy Tüzel Kişiliğine 10 yıl süreli 

olarak 

*Muğla Yılanlı Soğuk Su Mesire Yeri, Kavakçalı Köy Tüzel Kişiliğine 3 yıl Kullanım 

Süreli Olarak 

* Ortaca Đlçesi Yer Belen Soğuk Su Mesire Yeri Ortaca Belediye Başkanlığı’na 10 yıl 

kullanım süreli 

*Ula Đlçesi Oyru Mesire Yeri Kıyra Köy Tüzel Kişiliğine 10 yıl kullanım süreli 

*Ula Đlçesi Göktepe Mevkii Mesire Yeri Ula Belediye Başkanlığı’na 10 yıl Süreli 

Olarak bedelleri karşılığında işletilmek üzere devredilmiştir. 

Orman Bölge Müdürlüğünün 11.10.2005 tarih ve 337 sayılı Olurları ile Muğla Đli 

Merkez Orman Đşletme Müdürlüğü hudutları dahilindeki 1025 Ha.lık sahada “Kent Ormanı” 

olarak tesis edilen mesire yeri 2005 yılı içerisinde “Kent Ormanı” nın işletilmesi, işbirliği 

protokolü çerçevesinde Muğla Đli ile Ula Đlçesi Köylere Hizmet Götürme Turizmi Geliştirme 

ve Çevreyi Koruma Birliği Başkanlıklarına protokol çerçevesinde bedelsiz ve süresiz olarak 

kiraya verilmiştir. 

1.GÖKOVA (A TĐPĐ) 

209

Đli :Muğla 

Đlçesi :Ula 


Muğla’ya 28 Km mesafede Kerme körfezi kıyısında ve Ula Đlçesi sınırları 

içindedir. 1964 yılında tesis edilmiş 31 Ha.’ lık kızılçam ormanını kaplamaktadır. 

3.000.-Kişi günü birlik, 150 çadır/geceleme ve 10 adet 50 yataklı Bungalov, 4 adet 20 

yatak kapasiteli kagir bina kapasitelidir. 

Kırgazinosu, sıhhi tesis kompleksleri, soyunma kabinleri, çocuk oyun alanları, 

basketbol, voleybol, tenis kordu gibi spor tesisleri ve alt yatırımları mevcuttur. Her 

çadıra yeraltı kablosu ile elektrik verilmektedir. Yerleşim projesine uygun olarak 

bütün tesisler yapıldığından yeni bir yatırıma ihtiyaç yoktur. 

Gökova Mesire Yerinin 2007 yılı içersinde Özel Çevre Koruma Kurumu 

Başkanlığı’na devredilme işlemleri devam etmektedir. 

2.ÇUBUCAK ORMAN ĐÇĐ DĐNLENME YERĐ (A TĐPĐ): 

Đli :Muğla 



Marmaris - Datça kara yolunun 22. Km si üzerinde ve Hisarönü Körfezi kıyısında 

1971 yılında tesis edilmiştir. Kızılçam, mersin, defne ve sığla ağaçları ile kaplıdır. 1.800 m 

sahil şeridi vardır. 400 çadır, 35 karavan ve 1000 kişi / gün ziyaretçi kapasitelidir. Özellikle 

bu sahamıza çok talep olduğundan çadır sayısı sezonun yoğun günlerinde 850’ye kadar 

çıkmaktadır. Alış-veriş üniteleri, sıhhi tesis kompleksleri, spor sahası, su, elektrik, telefon ve 

kanalizasyon tesisi mevcuttur. Yerleşim projesine uygun bütün tesisler yapılmıştır. 2005 

yılında Biyolojik Tip Atık Su Arıtma tesisi yapılması planlanmaktadır. 2003 yılında 5 yıl 

süre ile Alış-Veriş Ünitesi (Kırgazinosu, Satış Büfesi, Manav, Bar, Kafeterya, Kasap) 

işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 yılında 10 yıl süre ile Kapı giriş, alış-veriş ünitesi, çadır ve 

karavan alanı işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı sonu itibarı ile 187.467,58-YTL gelir 

elde edilmiştir. 2005 Yılı geliri 378.903,55-YTL olarak gerçekleşmiştir. 

3.ĐNBÜKÜ ORMAN ĐÇĐ DĐNLENME YERĐ(A TĐPĐ): 

Đli :Muğla 


Hisarönü Körfezi kıyısında, Çubucak’tan 16 Km. mesafede, 10 Ha. Bir alanda 

1984 yılında tesis edilmiştir. Đnbükü, Çökertme ve Mağara koyu olmak üzere 3 koydan 

ibarettir. 150 Çadır, 20 karavan kapasitelidir. 

Sığla, Defne, Mersin ve Kızılçam ağaçları ile kaplıdır. Atık su arıtma tesisi 

2004 yılında 500 kişi/Gün kapasiteli Paket Tipi Biyolojik Atık Su Arıtma Tesisi 

Yapılmıştır. 

2003 yılında 5 yıl süre ile giriş kapısı, satış büfesi, çadır, karavan yeri 

işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 yılı sonu itibarı ile 44.321,10-YTL gelir elde 

edilmiştir. 2005 Yılı geliri 50.455,14-YTL olarak tahmin edilmektedir. Ulaşım; 

Marmaris-Datça minibüsleri sahanın 3 km. uzağından geçmektedir. 

210

4.KATRANCI ORMAN ĐÇĐ DĐNLENME YERĐ(A TĐPĐ): 

Đli :Muğla 



Fethiye-Muğla kara yolu üzerinde Fethiye’ye 18 Km. mesafededir. 20 Ha.lık kızılçam 

koru ormanı içinde 1965 yılında tesis edilmiştir. Bu saha Katrancı, Kızlar, Mersin, Defne ve 

Karaağaç koylarını kapsar. 240 çadır-karavan ve 1.000 kişi / gün ziyaretçi kapasitelidir. Sıhhi 

tesis kompleksleri, soyunma kabinleri, su, elektrik, telefon ve kanalizasyon gibi bütün alt 

yapılar tamlanmıştır. 1000 kişi/gün kapasiteli Biyolojik Tip Atık Su Arıtma tesisi 

kurulmuştur. 1968 yılından beri çadır kurulmaktadır. 2003 Yılında 5 yıl süre ile giriş kapısı, 

satış büfesi, çadır ve karavan yeri işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı geliri 86.270,23- 

YTL dir. 2005 Yılı geliri 113.423,19-YTL’ dir. 

5.KÜÇÜK KARGI ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(A TĐPĐ): 

Đli :Muğla 



Fethiye-Muğla kara yolunun 20.km.sinden 1 Km. mesafelidir. Toplam alanı 125 Ha. 

Sığla ormanı ile kaplı olduğundan mahalli ismi günnük olarak bilinir. 266 çadır-karavan ve 

1.000 kişi / gün ziyaretçi kapasitelidir. Büfe, soyunma kabinleri, duşlar, WC ve sıhhi tesis 

kompleksleri, basketbol ve voleybol sahası, telefon, elektrik, su gibi alt yapı tesisleri 

tamamlanmıştır. Kanalizasyon tesisatı mevcuttur. Sığla ormanı ile örtülü olması taban 

suyunun çok yüksek olduğunu gösterir. Yazın gökyüzü görünmez, çok koyu gölge 

olduğundan havası çok serindir. Sığla ağaçlarında sık sık devrilmeler olmasının sebebi 

araştırılmalıdır. 2005 yılında Biyolojik Tip Atık Su Arıtma Tesisi yapılması planlanmaktadır. 

1998 yılında 10 yıl süre ile kapı giriş-genel saha temizliği, kırgazinosu işletmeciliği ihale 

edilmiştir. 2004 Yılı geliri 104.202,45-YTL dir. 2005 Yılı geliri 137.586,93-YTL’ dir. 

6.AŞI ĐSKELESĐ ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(A TĐPĐ): 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Ortaca 

Ortaca Đlçesine 15 Km. mesafede, Aşı koyu üzerinde, 10 Ha. lık bir alanda 

1984 yılında tesis edilmiştir. 150 çadır, 300 günü birlik kişi kapasitelidir. Yolunun asfalt 

olmayışı nedeni ile tam kapasite ile faaliyete geçememiştir. Kırkahvesi,sıhhi tesis kompleksi 

ve piknik üniteleri mevcuttur. 2003 yılında 5 yıl süre ile Kapı giriş, Kır gazinosu ve genel 

saha temizliği işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı geliri 11.401,00.-YTL dir. 2005 Yılı 

geliri 15.316,40-YTL’ dir. 

Ulaşım; Aşı Đskelesi’ne Ortaca Đlçesi’ne bağlı Mergenli Köyü üzerinden gidilir. 

7.BUCAK ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(B TĐPĐ): 

211

Đli :Muğla 



Marmaris-Muğla kara yolunun 15.Km’sindeki Çamlık Köyü sapağından 5 Km. 

mesafede Kerme Körfezi üzerinde 5 Ha’lık bir alandadır. Büfe, WC, telefon, su, yol ve 

elektrik hizmetleri tamlanmıştır. Turistik ve tarihi Sedir Adasına deniz motorları buradan 

kalkmaktadır. 2004 Yılında 10 yıl süre ile büfe işletmeciliği ve genel saha temizliği 

işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 yılı geliri 2.136,00-YTL gelir elde edilmiştir. 2005 Yılı 

geliri 5.428,00-YTL’ dir. 

Ulaşım;Muğla-Marmaris karayolu Taşhan Mevkiinden Çamlı Köyü üzerinden ulaşılır. 

8.ÇETĐBELĐ ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(B TĐPĐ): 

Đli :Muğla 



Marmaris-Muğla kara yolunun 20.Km.sindedir. Kızılçam, çınar ve sığla ağaçları ile 

kaplı 5 Ha. lık bir alanda 1984 yılında tesis edilmiştir. Yol kenarı ve günü birlik bir sahadır. 

Muğla Mimarisine uygun kırgazinosu çok kaliteli suyu olan çeşmesi mevcuttur. 2004 yılında 

10 yıl süre ile kırgazinosu işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 yılı geliri 7.310,35-YTL’ dir. 

2005 Yılında işletmeci ödemesi gereken 20.250,43-YTL’nin 4.509,90-YTL’sini ödemiş 

olduğundan sözleşme fesh edilerek icra takibi başlatılmıştır. 

Ulaşım; Muğla-Marmaris karayolu üzerinde olduğundan her zaman ve her vasıtayla 

ulaşım imkânı vardır. 

9.DEĞĐRMENBAŞI ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(B TĐPĐ): 

Đli :Muğla 



Fethiye merkezine 7 Km.lik mesafede, 9 Ha. lık alanda 1974 yılında kurulmuştur. 

Ziyaretçi kapasitesi 500 kişi / gün dür.. Fethiye’ye yakınlığı nedeni ile bilhassa ilkbahar 

aylarında rağbet görmektedir. Günü birlik hizmete uygun alt yapılar tamamlanmıştır. WC ve 

su izale hattı revizyondan geçmiştir. 2004 yılında 10 yıl süre ile Kapı giriş, satış büfesi genel 

saha işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı geliri 4.122,50-YTL’ dir. 2005 Yılı geliri 

6.040,42-YTL’ dir. 

Ulaşım; Özel araçlarla, Fethiye-Üzümlü minibüsleri ile gidilebilmektedir. 

10.GÜNNÜCEK ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(B TĐPĐ): 

212

Đli :Muğla 



Marmaris Körfezi üzerinde Marmaris’e bitişik 1968 yılında 26 Ha’lık bir alanda tesis 

edilmiştir. Kapasitesi 3.000. kişi / gündür. Ağaç türü sığla ve defnedir. Halk arasında sığla ya 

günnük ağacı dendiği için Günnücek adı verilmiştir. Alt yapıları tamamlanmıştır. Atık suların 

şehir kanalizasyon şebekesine bağlanması gerekmektedir. 2003 yılında 5 yıl süre ile 

kırkahvesi işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılında 4 yıl Süre ile Kapı Giriş ve Genel Saha 

Temizliği işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 yılı sonu itibarı ile 49.506,83-YTL gelir elde 

edilmiştir. 2005 Yılı geliri 54.223,42-YTL’ dir. 

11.KIZILDAĞ ORMAN ĐÇĐN DĐNLENME YERĐ(B TĐPĐ): 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Merkez 


Muğla kent girişindeki 13 ha’lık güzel bir Kızılçam ormanı içinde 1968 yılında tesis 

edilmiştir. Kapasitesi 500 kişi/gün’dür. Kent merkezinin 2,5 km. bitişiğinde şehir 

merkezinden 125 m. daha yüksektir. (750 m). Bu nedenle hem panoramik bir şehir 

manzarasına, hem de oldukça serin bir havaya sahip bulunan piknik yeri, bahar ve yaz 

aylarında hayli rağbet görmektedir. Yol, su, elektrik sorunu yoktur. Sahada kır kahvesi, 

otopark, manzara seyir terasları, wc, piknik masaları ve çocuk oyun alanı bulunmaktadır. 

Alt yapı yatırımları tamamlanmış, ulaşımı çok kolay bir sahamızdır. 1998 Yılında 

ihale edilen Kırgazinosu işletmeciliği 2004 yılı işletme geliri 977,70-YTL dir. 2005 Yılı geliri 

1.100,00-YTL olarak tahmin edilmektedir. 

Ulaşım; Özel araçlarla gidilmektedir. 

13- PAMUCAK (A TĐPĐ) : 

Đli :Muğla 


Alanı : 42.059 m2 

Marmaris merkezine 8 Km’lik mesafede, 42.059 m2’lik alanda kızılçam koru ormanı 

içerisinde kurulmuştur. Sahada yol, su, elektrik, kanalizasyon, otopark, wc, giriş kontrol, 36 

adet çift katlı blok, 15 adet tek katlı blok, hizmet binası, mutfak, 2 adet soğuk hava deposu, 

gazino, 5 adet idare binası, 2 katlı servis binası ve spor sahası mevcut olup, sahada su sporları 

da yapılabilmektedir. Saha 255 yatak 38250 kişi-gün kapasitelidir. 2003 yılında 10 yıl süre ile 

Konaklama Üniteleri, Gazino, genel saha işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı geliri 

997.526.60-YTL dir. Đşletmeci tesislere işletme ruhsatı alamadığı için hiç ödeme yapmamış, 

yazışmalar devam etmektedir. 

14- KÜÇÜK KARGI ÖMER EŞEN (A TĐPĐ) : 

213

Đli :Muğla 


Alanı : 4.172 

Fethiye merkezine 25 Km’lik mesafede sığla ormanları içerisinde 4.172 Ha’lık bir 

alanda kurulmuştur. Sahada 26 adet baraka, 1 adet kafeterya-restoran, 1 adet mutfak, wc, 

otopark elektrik, su, kanalizasyon ve giriş kontrol kulübesi mevcuttur. Saha 134 yatak 10720 

kişi-gün kapasitelidir. 2003 yılında 10 yıl süre ile K.Kargı Ömer EŞEN Mesire Yeri 

işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı geliri 54.987,88-YTL dir. 2005 Yılı geliri 73.865,88- 

YTL’ dir. 

15- GÜVERCĐNLĐK (A TĐPĐ) : 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Bodrum 

Alanı : 25.768 Ha 

Bodrum merkezine 20 Km, Milas merkezine 25 Km’lik mesafede 25.768 Ha’lık bir 

alanda kurulmuştur. Sahada su sporları yapılabilmekte ve 2 adet iskele mevcuttur. 2 katlı, 3 

bloklu, 6 daireli 2 bina, 5 adet tek katlı müstakil ev, apart şeklinde bitişik 3 adet tek katlı bina, 

kamp şefi evi, bekçi kulübesi, bekçi evi, çamaşırhane, deniz kenarında yemekhane (lokal), 

umumi tuvalet ve duşlar, arıtma tesisi, elektrik tesisi, otoparkı, binaların tamamında su 

deposu, güneş enerjisi ve sahanın kendi suyu (artezyen) mevcut olup, kampın belli 

noktalarında çeşmeler mevcuttur. Saha 89 yatak 8900 kişi-gün kapasitelidir. Güvercinlik 

Mesire Yeri kapı giriş ve tüm tesislerin işletmeciliği 2003 yılında 10 yıl süre ile ihale 

edilmiştir. 2004 Yılı geliri 82.950.50-YTL dir. 2005 Yılı geliri 109.173,97-YTL’ dir. 

16- KOVANLIK (A TĐPĐ) : 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Datça 

Alanı : 42.100 Ha 

Datça merkezine 30 Km’lik mesafede 42.100 Ha’lık kızılçam koru ormanı içerisinde 

kurulmuştur. Sahada 8 adet betonarme bina, 2 adet yemekhane, 9 adet ahşap bina, 6 adet 

ahşap baraka, 1 adet pergole, direk tipi özel trafo, büfe, su deposu, wc ve giriş kontrol binası 

bulunmaktadır. Saha 65 yatak 5850 kişi-gün kapasitelidir. Kovanlık Mesire Yeri kapı giriş ve 

tüm tesislerin 2003 yılında 10 yıl süre ile ihale edilmiştir.2004 Yılı geliri 127.868,40-TL dir. 

2005 Yılı geliri 171.767,16-YTL’ dir. 

17- USULUK (A TĐPĐ) : 

Đli :Muğla 


Alanı : 42.100 Ha 

Bodruma 5 Km mesafede 14 Ha’lık alanda kurulmuş olup, sahada herhangi bir tesis 

bulunmamaktadır. 62.675,85-YTL muhammen bedelle 14.12.2004 tarihinde ihaleye çıkmış 

olup, %234 artırımla 209.337,34YTL tutar ile işletmeciliği ihale edilmiştir.Đlgili firma 

214

03.01.2005 tarihinde sahayı teslim almıştır. Đşletme süresi 29 yıldır. 2005 Yılı geliri 

208.190,28-YTL’ dir. 

18- BABADAĞ (B TĐPĐ) : 

Đli :Muğla 


Alanı : 42.100 Ha 

810 Ha’lık sahada yamaç paraşütü sporu yapılabilmesi amacıyla tesis edilmiştir. 2004 

Yılında 10 yıl süre ile işletmeciliği ihale edilmiştir. 2004 Yılı geliri 511.548.52-YTL dir. 2005 

Yılı geliri 875.423,10-YTL’ dir. 

19-MERSĐNLĐDERE (B TĐPĐ) : 

Đli :Muğla 


Alanı :42.100 Ha 

55 Ha’lık sahada B Tipi Mesire Yeri olarak 13.08.2004 tarihinde tescili yapılmıştır. 

Fethiye-Kemer karayolu üzerinde Fethiye merkeze 9 km mesafededir. Daha öncede piknik 

yeri olarak kullanılan sahada sunni şelale oluşturularak güzel bir dinleme yeri haline 

getirilecektir.2006 yılında işletmeciliği ihale edilecektir. 

215

F.5.6.Sulak Alanlar 

Bafa Gölü: 

Bafa Gölü A Sınıfı Sulak Alandır. Göl 08.07.1994 tarihinde Tabiat Parkı ilan edilerek 

koruma altına alınmıştır. 37 o 29 ’ Kuzey 27 o 28 ’ doğu koordinatlarında yer almaktadır. Eskiden 

Ege Denizi’nin bir körfezi olan Latmos Körfezi’nin, Menderes Nehri’nin taşıdığı alüvyonlarla 

kaplanması ve yaklaşık 300 km 2 ’lik körfezin dolması sonucunda bugünkü Bafa Gölü 

meydana gelmiştir. Đdari olarak Muğla ve Aydın il sınırları içerisinde yer almaktadır. Göl 

alanı, ortalama su seviyesinde (2.kotunda) 6.708 hektar olup, göl su seviyesi ve alanı 

mevsimlere ve yıllara göre değişiklik göstermektedir. 1962–1990 rasat periyodunda; en 

yüksek seviye 1984 yılında 5.39 metre olarak, en düşük seviye ise 1990 tarihinde 0.15 metre 

olarak tespit edilmiştir. Bu seviye kuzeydeki Serçin Gölü tamamen kurumuştur. Gölün 

beslenmesi, göl alanına düşen yağışlar, mevsimlik akarsular, kıyılardan çıkan pınarlar, dip 

kaynaklar ve Menderes Nehri ile olan bağlantı kanalıyla olmaktadır. Kuzeyde ortalama 

derinliği 2 metre civarında olan gölün, orta kesimleri 21 metreye ulaşmaktadır. Göl üzerinde 

antik kalıntıların bulunduğu 4 ada vardır. Ekolojik yönden bol gıdalı özellik arz eden gölün, 

güneybatı kesimlerinde saz toplulukları, kuzeybatı uzunda sazlarla birlikte ılgın, söğüt ve 

kındıra toplulukları bulunmaktadır. Menderes Nehri ile göl arasında taşkın önleme seddesi 

yapılmadan önce 300 tonun üzerinde olan balık üretimi, su seviyesinin düşmesi, sazlıkların 

kurması ve ekolojik dengenin bozulması sonucu önemli ölçüde azalmıştır. Göl de sazan, 

yayın, sarıbalık, kızılkanat ve kefal bulunmaktadır. Kuş varlığı yönünden son derece zengin 

olan gölde, pek çok kuş türünün yanısıra, nesli tehlikede olan türlerden cüce karabatak ve 

deniz kartalı kuluçkaya yatmakta ve kış mevsiminde de yüz binlerce ördek ve su kuşu 

tarafından beslenme ve barınma yeri olarak kullanılmaktadır. 

Köyceğiz Gölü: B Sınıfı sulak alandır. 8.000 ha’lık yüzölçümüne sahiptir. Göl; kanal, 

bataklık, sazlık, kumul ve subasar sığla ormanı gibi değişik ekosistemlerden oluşmuştur. Hafif 

216

tuzlu bir göldür. Başta Namnam Deresi olmak üzere çok sayıda dere, kaynak ve drenaj 

kanallarının taşıdığı sularla beslenir. Dalyanın en önemli özelliği nesli tehlike altındaki adı 

deniz kaplumbağalarının yumurtlama alanı olan kumsaldır. Yine tehlike altında olan yumuşak 

kabuklu Nilkaplumbağası, kumsalın göl tarafında yumurtlar. Alan, aralarında karabatak, 

küçük karabatak, Macar Ördeği ve Sakar Meke’nin de bulunduğu büyük sayıda kışlayan su 

kuşuna ev sahipliği yapmaktadır. Alan, 1988’de ilan edilen ve 1990 yılında sınırları 

genişletilen Köyceğiz Gölü Özel Çevre Koruma Gölgesi içerisinde yer almaktadır. Göl ve 

delta geniş tarım toprakları ve tepelerle çevrilidir. Pamuk, susam, mısır, turunçgiller ve 

buğday bölgede yetiştirilen başlıca tarım ürünleridir. Daha yükse noktalarda zeytinlikler 

bulunmaktadır. Seracılık gün geçtikçe artmaktadır. Balıkçılık, sulak alandaki en önemli geçim 

kaynağıdır. Köyceğiz Gölü’nü denize bağlayan 12 km uzunluğunda ve 1.53 m. derinliğindeki 

kanal üzerinde çok sayıda dalyan bulunur. Bölgede pek çok balık türü yaşamaktadır. 

Diğer sulak alanlarımız; 

ADI 

Namnam Çayı 


Alagöl 

Sülüngür Gölü 

Dalaman Çayı 

Koca Göl 

Baldırnaz Gölü 

Kargın Gölü 

Kükürtlü Göl 

Akköprü Barajı 

Bereket Barajı 

Bodrum Karaova Barajı 

Metruk Tuzla 

Milas Geyik Barajı 

Sarıçay 

Hacat Gölü 

Denizcik Gölü 

Bayır Kazan Göleti 

Dipsiz Çay 

Kargıcık Çayı 

Eşen Çayı 

Akgöl (Karaot) 

Aksazlar 

Akarca Dere Göleti 

MEVKĐSĐ 




Ortaca Đlçesi 








Bodrum Đlçesi 












Ula Đlçesi 

F.5.7.Biyogenetik Rezerv Alanları 

Đlimiz sınırları içerisinde biyogenetik rezerv alanları bulunmamaktadır. 

F.5.8.Biyosfer Rezerv Alanları 

Đlimiz sınırları içerisinde biyosfer rezerv alanları bulunmamaktadır. 

217

F.5.9.Özel Çevre Koruma Bölgeleri 

Özel Çevre Koruma Bölgeleri (ÖÇKB); tarihi, doğal, kültürel vb. değerler açısından 

bütünlük gösteren gerek ülke gerekse dünya ölçeğindeki ekolojik önemi olan alanlardır. 

Ülkemizde 13 adet Özel Çevre Koruma Bölgesi mevcuttur. Bu ÖÇKB’ lerinden en önemli 

5(beş) tanesi ÖÇKB’si Muğla Đlinde olup, Muğla Đlinin yaklaşık % 26’sı ÖÇKB’ sidir. 

Toplam Özel Çevre Koruma Alanlarının % 30’luk bir kısmı ise Muğla Đli sınırları 

içerisindedir. 

Muğla Đli Özel Çevre Koruma Bölgelerinin 

Tüm ÖÇK Bölgelerindeki Alan Dağılımı 

Fethiye 

Köyceğiz 

Datça 

Gökova 

Patara 

Toplam 

77% 

5% 

3% 

10% 

4% 

1% 

Muğla ÖÇK Bölgelerinin Toplam ÖÇK Bölgelerindeki Dağılımı 

Fethiye-Göcek Bölgesi 

Fethiye 

Fethiye, Anadolu’nun güneybatısında, Muğla Đli’nin Akdeniz Bölgesi sınırları içinde 

yer alır. Yerleşim yeri olarak Mendos Dağı’nın eteğinde, iç körfezin hemen doğu kenarında 


774 km 2 ’lik bir alanı kapsayan bölge, sahip olduğu eşsiz doğal güzellikleri, kıyıları, 

tarihi ve kültürel özellikleri, yat turizmi açısından Göcek Körfezi ve Ölüdeniz (Belceğiz koyu) 

gibi henüz çok fazla tahribata uğramamış değerleri nedeniyle, 12.06.1988 tarih ve 88/13019 

sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ Özel Çevre Koruma Bölgesi “ olarak tespit ve ilan 

edilmiştir. 

218

Köyceğiz-Dalyan Bölgesi 

Köyceğiz 

Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi Muğla ili sınırları içinde, ilin 

güneydoğusunda bulunan bir yerleşim alanıdır. Gerek sahip olduğu eşsiz doğal güzellikleri, 

tarihi, göl ve kanalları, gerekse flora ve fauna zenginliği nedeniyle Köyceğiz-Dalyan yöresi, 

12.06.1988 tarih ve 88/13019 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Özel Çevre Koruma Bölgesi“ 

olarak tespit ve ilan edilmiştir. 

Dalyan 

Kanallarla Akdeniz’e bağlanan Köyceğiz Gölü’nün de içinde bulunduğu bölge, 461,4 

km 2 lik bir alanı kapsamaktadır. 

Gökova Bölgesi 

Gökova, doğal güzellikleri, koyları ve tarihi eserleri ile gelecek kuşaklara aktarılması gereken 

önemli bir beldedir. Bu nedenle; 12.06.1988 tarih ve 88/13019 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 

ile “ Özel Çevre Koruma Bölgesi “ olarak tespit ve ilan edilmiştir. 

219

Gökova-Akyaka 

Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi; Muğla ili sınırları içinde Fethiye Marmaris 

karayolu üzerinde ve ilin güneyinde 576.9 km 2 bir alanı kapsar. 

Datça-Bozburun Bölgesi 

Datça-Bozburun 

Bölge, Muğla ilinin güneybatısında, kuzeyde Gökova Körfezi, güneyde Hisarönü 

Körfezi arasında batıya doğru 70 km’lik uzantısı olan bir yarımada üzerindedir. Yarımada 

dağlık ve engebeli bir yapıya sahiptir. 

Bozburun 

220

Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi birbirinden güzel el değmemiş koyları, 

çok zengin bitki örtüsü, bol oksijenli havası ve tarihi kalıntılarından dolayı 22.10.1990 tarih 

ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ Özel Çevre Koruma Bölgesi “ olarak tespit ve 

ilan edilmiştir. Bölgenin alanı 1443.6 km 2 dir. 

Patara Bölgesi 

Bölge; tarihi ve kültürel eserlere, eşsiz doğal zenginliğe ve güzelliğe sahiptir. Bu 

değerlerin korunması, geliştirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla bölge 

18.01.1990 tarih ve 90/77 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ Özel Çevre Koruma Bölgesi ” 

olarak tespit ve ilan edilmiştir. 

Patara 

Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin büyük bir kısmı Antalya Đli Kaş Đlçesi, diğer 

bir kısmı ise Muğla Đli sınırları içinde yer almaktadır. Alan olarak 189.8 km 2 ‘yi kapsayan 

bölgenin kıyı uzunluğu 20 km ve deniz yüzeyi 4.200 ha.dır. 

ÖÇKB’LERĐNĐN KORUMA STATÜLERĐ 

Fethiye-Göcek 

Kültür Bakanlığı’na bağlı Đzmir II nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu 

tarafından “ Doğal Sit ve Arkeolojik Sit Alanı “ olarak ilan edilmiştir. 

12.06.1988 tarih ve 88/13019 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “ Özel Çevre Koruma 

Bölgesi “ olarak tespit ve ilan edilmiştir. 

22.05.2000 tarih ve 2000/580 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Fethiye-Göcek Özel 

Çevre Koruma Bölgesinde sınır genişletilmesi yapılmıştır. 

Köyceğiz-Dalyan 


tarafından “ Doğal Sit ve Arkeolojik Sit Alanı “ olarak ilan edilmiştir. 


Bölgesi ” olarak tespit ve ilan edilmiştir. 

221

22.05.2000 tarih ve 2000/580 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Köyceğiz-Dalyan Özel 

Çevre Koruma Bölgesinde sınır genişletilmesi yapılmıştır. 

Gökova 


tarafından “Doğal Sit ve Arkeolojik Sit Alanı ” olarak ilan edilmiştir. 





tarafından “Doğal Sit ve Arkeolojik Sit Alanı” olarak ilan edilmiştir. 

22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile “Özel Çevre Koruma 


ÖÇKB’LERĐNĐN ZENGĐNLĐKLERĐ 

Ekolojik Ve Tarihi Zenginlikler 

Fethiye-Göcek 

Fethiye ve yöresindeki kıyılarda (600 m.’den az yüksekliklerde ) maki toplulukları, 

daha yükseklerde konifer ormanları yer almaktadır. Bu ormanlar karaçam, kızılçam ve sedir 

ormanlarıdır. Kıyılarda ise fundalıklar, zeytinlikler, meşelikler, narenciye bulunmaktadır. 

Ayrıca; Göcek, Đnlice, Küçük Kargı, Yanıklar ve Günlükbaşı’nda yetişen sığla-günlük ağacıda 

endemik bir türdür. 

Bölge diğer koruma bölgelerinde olduğu gibi fauna varlığı açısından oldukça 

zengindir. 

Fethiye Bölgesinden Görüntüler 

222

Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde; Şövalye Adası’ndan başlayarak, 

Fethiye Körfezi’nin batı ve kuzey batısında irili ufaklı adalar vardır. “Oniki Adalar” olarak 

anılan bu adaların her biri ayrı güzelliğe sahip tarihi ve kültürel eserlerle doludur. 

Göcek Körfezi eskiden Pazaryeri olarak kullanılan bir liman olmasına rağmen günümüzde yat 

turizminin yoğun olduğu bir merkez durumundadır. 

Fethiye 

Đlk kuruluşunun M.Ö. 16. yy’da olduğu sanılan Fethiye, Anadolu’nun en eski yerleşim 

merkezlerinden birisidir. Antik adı Telmessos olan kentin önemli tarihi eserleri kaya 

mezarlarıdır. Ayrıca; Telmessos Tiyatrosuna ait antik duvar kalıntıları da önem taşımaktadır. 

Osmanlı döneminden kalan en önemli eser ise Cezayirli Camii’dir. 

Köyceğiz-Dalyan 

Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi, flora ve fauna varlığı açısından 

oldukça zengin bir bölgedir. Akdeniz ikliminin etkisinde bulunması nedeniyle bu iklimin tipik 

florasına sahiptir. Bölgede üç ana vejetasyon hakimdir.Bunlardan birincisi, Köyceğiz Gölü- 

Dalyan Deltası ve yakın çevresindeki sulak ve bataklık alanları kaplayan kamışlık ve 

sazlıklardır.Đkincisi, Akdeniz’in tipik maki örtüsüdür. Üçüncüsü ise bölgenin % 60’ını 

kaplayan ormanlardır. Bu ormanlarda yer alan sığla ağacı (Liguidambar Orientalis ) bölgeye 

has, endemik bir türdür . Sığla Ağacı, dünyada sadece Honduras’ta ve Türkiye’nin güneybatı 

kıyılarında yetişmektedir. 

223

Fauna ve Flora 

Yapılan araştırmalar sonucu; bölgede 7 farklı kuş habitatında, yaklaşık 180 kuş 

türünün gözlendiği, göller ve delta çevresinde bol miktarda yaban kazı, ördek, balıkçıl ve 

sakarmeke bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca; bölge, ülkemizde oldukça az rastlanan pelikan 

kuşunun nadir konaklama bölgelerinden biridir. 

Köyceğiz lagün sistemi ve bağlantılı su kaynaklarında kefal, çipura, levrek, akya, yılan 

balığı, mercan, sazan, yayın ve gümüşbalığı gibi türler yaşamaktadır. 

Dalyan ve Đztuzu’ ndan görüntüler 

Dalyan-Đztuzu Kumsalı nesli tükenmekte olan deniz kaplumbağası (Caretta caretta)’nın 

Türkiye’deki 17 önemli yuvalanma bölgesinden birisidir. 

Đztuzu Kumsalı ve Deniz Kaplumbağaları 

224

Kazancı 

Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesinde, Köyceğiz Gölü ve 4 adet küçük göl 

(Sülüklü, Alagöl, Sülüngür ve Đztuzu gölleri) sayısız kanallar ile Köyceğiz Gölü’nün 

güneyinde, kuzey batıdan güney doğuya uzanan bir fay hattı boyunca sıralanmış, Sultaniye, 

Velibey (Delibey), Çavuş (Rıza çavuş) ve Gel Girme olarak anılan 5 sıcak su, 2 soğuk su 

kaplıca kaynağı bulunmaktadır. 

Dalyan Kaunos ve Ekincik Kumsalı 

Ayrıca; Dalyanağzı-Đztuzu kumsal şeridi, Ekincik ve Kargıcak plajları deniz kıyılarını 

oluşturduğu gibi bugün Dalyan Belediyesi sınırları içinde kalan antik Kaunos (Caunos) kenti 

de bölgenin önemini artırmaktadır. Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmeyen antik kentin bazı 

kalıntıları ve kaya mezarları günümüze kadar gelebilmişlerdir 

Gökova-Akyaka 

Akdeniz bitki topluluğunun ve tarım ürünlerinin çoğu bulunmaktadır. Bölge 

Akdeniz doğal bitki örtüsünün tüm örneklerini bulunduran bir laboratuar niteliği taşımaktadır. 

225

Gökova 

sahiptir. 

Gökova Körfezinin kuzey kıyısında, Kıran Dağları yamaçları kaliteli orman örtüsüne 

Flora arasında sığla-günlük ormanlarının önemi büyüktür. Yurdumuzun sadece güneybatı 

kıyılarında yetişen sığla-günlük ağaçları Gökova Körfezinin güney kıyısında bulunan 

küçük koylar gerisindeki taban arazilerde yer almaktadır. 

Günlük Ağacı Akbük Su Samuru 

Azmak 

Azmak Deresi 

Bölge fauna varlığı açısından oldukça zengindir. Bölgede su samuru (Lutra lutra)’nun 

varlığı, oldukça yüksek bir populasyona sahip olduğu tespit edilmiştir. Gene dünyanın en 

kaliteli süngerleri bölgede yetişmektedir. 

226

Sedir Adası 

Gökova Bölgesinin büyük bir bölümü arkeolojik sit alanıdır. Sedir Adası (Kedrai) ve 

Gelibolu (Galliopolis) önemli sit alanlarındandır. Sedir Adasında bir tiyatro, bir tapınak sur ve 

kale kalıntıları mevcuttur, Gelibolu civarında ve koyda tarihi kalıntılar olmasına rağmen 

burası hakkında ayrıntılı bilgi elde edilememiştir. 


Datça Yarımadası’nda flora bakımından toplam 999 takson sahip olup, bunların 30’u 

endemiktir. Özellikle serpantin tipi kayalıklar endemik türlerin günümüze ulaşması 

bakımından en önemli rolü oynamışlardır. 

Datça Körfezi 

Diğer yandan, yarımadada belirlenen endemiklerin 8 tanesi ülkemizde sadece Datça ve 

civarında bulunmaktadır. Bu türler içerisinde Datça Hurması özel bir öneme sahip olup, 

ortalama 10–12 m. boylanabilen ince uzun gövdeli bir ağaçtır. Datça’nın kuzey kesiminde yer 

alan Eksera Deresi’nde 15 m. boyunda Datça Hurması’na rastlanmıştır. 

227

Knidos 

Kızıl Ada 

Kum Zambağı Datça Hurması Datça’ya özgü bitki 

Diğer yandan, yarımadada belirlenen endemiklerin 8 tanesi ülkemizde sadece Datça 

ve civarında bulunmaktadır. Bu türler içerisinde Datça Hurması özel bir öneme sahip olup, 

ortalama 10–12 m. boylanabilen ince uzun gövdeli bir ağaçtır. Datça’nın kuzey kesiminde yer 

alan Eksera Deresi’nde 15 m. boyunda Datça Hurması’na rastlanmıştır. 

Memeli türler bakımından çok zengin olmayan Datça Yarımadası’nda yaşam 

ortamlarının bozulması ile nesli her geçen gün azalan yaban keçisi ve boz ayının varlığı 

saptanmıştır. 

Patara 

Ülkemizin Akdeniz sahillerinde deniz kaplumbağalarının (Caretta caretta) 17 önemli 

üreme-yumurtlama bölgesi vardır. Patara kumsalı bu alanlar içerisinde en önemlisi olup, flora 

bakımından oldukça zengin bir bölgedir. 

228

Patara Kumsalı 

Lycia Caretta caretta Yuva içine bırakılan yumurtalar 

Patara antik kentinin bir bölümü, özellikle Nekropol, Gelemiş Köy yerleşimi altında 

yer almaktadır. Ancak; kentin önemli anıtsal yapıları, lahit mezarları ve kent yerleşimi, 

tarımsal alanlar ile orman alanları ve kum altındadır. 

Patara antik kentinin bir bölümü, özellikle Nekropol, Gelemiş Köy yerleşimi altında 

yer almaktadır. Ancak; kentin önemli anıtsal yapıları, lahit mezarları ve kent yerleşimi, 

tarımsal alanlar ile orman alanları ve kum altındadır. 

229

Patara 

Kent üç yönden yükselen tepelerin arasındaki bir çanak boyunca yayılmıştır. Antik 

kentin ortasında büyük bir bölümü bataklığa dönüşmüş olan Gelemiş Gölü bulunur. 

F.5.10.Av Hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları 

Köyceğiz Yaban Hayatı Koruma Sahası: 

Đli :Muğla 

Đlçesi: :Köyceğiz 


1992 yılında Köyceğiz Đlçesi, Sultaniye, Çandır, Kürkçüler, Döğüşbelen ve Hamitköy 

sınırları içerisinde Doğusu Köyceğiz Gölü ve Namnam Çayı, Güneyi Akdeniz, Batısı 

Marmaris Đşletmesi sınırını teşkil eden sahada tesis edilmiştir. 

Sahanın % 95’i Kızılçam, Kızılağaç, Çınar, Karaağaç, Sığla Ağaçları ile kaplıdır. 

Ayrıca çeşitli türlerde ağaçcıklar ve çalılar ile çayır otları, sazlıklar, böğürtlen, sütleğen gibi 

münferit türlerde mevcuttur. 

Sahada Yaban Keçisi başta olmak üzere Ayı, Tavşan, Tilki, Sincap, Karakulak, Yaban 

Domuzu mevcuttur. Sahanın Doğu ve Güney kısmındaki Köyceğiz Gölü’nde göçmen kuşlara 

rastlanır. Bunlar; Bozkaz, Angıt, Yeşilbaş, Boz Ördek, Sakar Meke, Su Tavuğu, Karabatak 

olup kış aylarında gelir yazın giderler. Sahadaki koruma hizmetleri Köyceğiz Milli Parklar ve 

Av-Yaban Hayatı Mühendisliği tarafından yapılmaktadır. 

Ulaşım; ise yaban hayatı koruma sahasına Marmaris ve Köyceğiz’den ulaşılabilir. 

Marmaris Adaköy Yarımadası Yaban Hayatı Koruma Sahası: 

Đli :Muğla 



1969 yılında Doğusu Bozburun Körfezi Batı sahilinden başlayıp Kurucabük sivrisi 

sırtını takiben gözetleme tepesine, Kuzeyi gözetleme tepesinden Küçükbalan-Çamlıdüz, 

Eğriderebaşı-Karakuz Tepe-Büyükbalan Zirvesi, Batısı Büyükbalan zirvesinden Asmatepe 

sırtlarını takiben Yortma Tepeye, Güneyi Yırtma Tepeden başlayıp Karadağ Yarımadası’nın 

230

Kuzey-Doğu sınırını takiben Aksaz Bayırı, Mezarlık Tepe ve Karasu Azmağı ve deniz ile 

çevrili sahada tesis edilmiştir. Asli ağaç türü kızılçam’dır. Karasu Vadisi’nde Günlük (Sığla) 

meşçereleri mevcuttur. Bozuk orman sahasında maki florası bitkileri, fundalar, gramineler, 

otsu bitkiler vardır. 

Sahada Yaban Keçisi, Yaban Domuzu, Çakal, Tilki, Ayı, Keklik vardır. Yaban Keçisi 

diğer türlere nazaran daha fazladır. Sahanın tamamı Marmaris Milli Parkı içinde kalmıştır. 

Ulaşım; Sahaya Marmaris-Aksaz yolu ile ulaşılır. 

Bodrum-Gündoğan Yaban Hayatı Koruma Sahası: 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Bodrum 

Alanı :1.495 hektar. 

1997 yılında Bodrum Đlçesi, Gündoğan Beldesi, Farilya Mevkiinde tesis edilmiştir. 

Sahaya Ege Denizi’nde bulunan Küçük Ada, Pırasa Adası, Küçük Tavşan Adası ve Fener 

Adası dahildir. Saha içerisinde Kızılçam, Ardıç, Yabani Zeytin, Pırnal Meşesi, Ahlat, 

Zakkum, çalılar ve otsu bitkilerden Geven, Laden, Kaktüs mevcuttur. Yaban hayvanları 

Keklik, Bıldırcın, Şahin, Sürüngenler, Tavşan, Tilki, Porsuk, Çakal, Yaban Domuzu’dur. 

Ayrıca deniz kuşları da vardır. Sahada özellikle Keklik ve Tavşan bol miktarda bulunmakta 

ve koruma hizmetleriyle daha da çoğalmaktadır. Koruma hizmetleri Bodrum Milli Parklar 

Av-Yaban Hayatı Mühendisliğince yapılmaktadır. 

Ulaşım; Sahaya Bodrum-Gündoğan Beldesi üzerinden ulaşılır. 

Çakmak-Kocatepe Koruma ve Üretme Sahası: 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Merkez 

Alanı :1.435 hektar. 

1988 yılında doğusu Sarnıç Sırtları, Batısı Örmece Sırtları, Kuzeyi Yemişendere 

Köyü, Oturma Çayı, Güneyi Çakmak Köyü ile çevrili sahada tesis edilmiştir. Saha Kızılçam 

ve Karaçam Ağaçları ile kaplıdır. Đçerisinde Yaban Keçileri bulunmaktadır. Koruma 

hizmetleri Muğla Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Başmühendisliği tarafından 


AV ÜRETME ĐSTASYONLARI 

Gökova Alageyik Üretme Đstasyonu: 

Đli :Muğla 

Đlçesi :Ula 


1979 yılında Gökova-Akyaka’da 4 hektarlık sahanın tel ihatası yapılarak tesis 

edilmiştir. Đçerisinde bir adet Alageyik bulunmaktadır. 

231

F.5.11.Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar 

Đlimizde, Yeşilova Körfezi’nde; Kızılada ile karşısındaki Taşlıca Ada arasında çekilen 

hattın doğusunda kalan sahada, Hisarönü Körfezi’nde; Dil Burnu ile karşısındaki Kargı 

Adasını birleştiren hattın doğusunda kalan saha içerisinde, Gökova Körfezi’nde; Gerence 

Burnu ile Mersincik Burnu‘nu birleştiren hattın doğusunda kalan saha içerisinde, Ören Burnu 

ile karşısındaki Teke Burnu‘nu birleştiren hattın doğusunda kalan sahada, Güllük 

Körfezi‘nde;Kazıklı Limanında,Kapalı Burnu ile Teke Burnu arası,Çam Limanında Teke 

Burnu ile Đncegöl Burnu arası,Asin Körfezi‘nde Đncegöl Burnu ile Đnce Burun 

arası,Güvercinlik Körfezi‘nde;Đnce Burun ile Saplı Burun ve Kızılyar Burnu arasında çekilen 

hattın doğusunda kalan sahada her türlü trol ile su ürünleri avcılığı yasaktır. 

Ortaca Đlçesi, Sülüngür Gölü‘nde Kuzuluk hariç, dönem boyunca her türlü su ürünleri 

avcılığı yasaktır. 

Köyceğiz Gölü ve deltasında ağ ile Kefal Balığı avcılığı dönem boyunca yasaktır. 

Fethiye Körfezi‘nde Paçarız Burnu ile Fethiye Adası ve Eğrikum Burnu doğusunda 

kalan sahada dönem boyunca sürütme ve gırgır ağları ile su ürünleri avcılığı yasaktır. 

Đlimiz iç sularından Mumcular Barajı ve Bencik Gölü‘nde avlanmak yasaktır. 

F.5.12.Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar 

ENDEMĐK BĐTKĐLER 







Ballota pseudodrctamnus Stachys bombycina Veronica lycica 

Liquidambar orientalis 

ENDEMĐK HAYVANLAR 


Chelonra mydas 






Kaplumbağa 

Akdeniz Foku 




F.5.13.Koruma Altına Alınan Yabani Flora-Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar 

Đlimiz Marmaris ve Fethiye Đlçeleri’nde Günlük Ağaçları (Liquidambar orientalis), 

Sırltandağı’nda Halep Çamı koruma altına alınan floranın yaşama alanlarıdır. 

232

F.5.14.Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Beslenme 

Ortamı Olan Alanlar 

AKDENĐZ FOKU (Monachus 

monachus) 

Akdeniz Foku bütün dünya nesli tehlike altında bulunan türler içinde ilk sırada yer 

almaktadır. IUCN ( Dünya Doğayı Koruma Birliği ) tarafından koruma altına alınan 12 canlı 

türünden biri olup, bilim adamlarına göre dünyadaki sayılarının 200 - 300 civarında olduğu, 

Türkiye sularında da 50 adet civarında da yaşadıkları tahmin edilmektedir. 

Đlimizde Bodrum Yarımadası’nda yaşamaktadır. 

Caretta caretta; Nesli tehlikede olan ve nesillerinin devamlılığı bakımından 

ülkemizin Akdeniz kıyılarına ihtiyaç duyan türlerdendir. Ekincik, Dalyan, Fethiye-Çalış, 

Dalaman, Patara ilimiz sınırları içerisindeki üreme alanlarıdır. 

F.5.15.Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları 

F.5.16.Sit Alanları 

TABLO F.1.Sit Alanları 

ADI YERĐ ÖZELLĐKLERĐ YAPILAŞMA DURUMU 

1.ve 3.Derece Arkeolojik Bodrum- Ana kayaya oyulmuş Yerleşim alanı içi 

Sit 

Yalıkavak yapılar 

1.Derece Doğal Sit Bodrum-Gölköy - Yerleşim alanı içi 

233

1.Derece Arkeolojik Sit Bodrum-Gölköy - Yerleşim alanı içi 

1.Derece Arkeoloji Sit Bodrum-Gölköy - Yerleşim alanı içi 




1.Derece Doğal Sit Bodrum-Gölköy - Yerleşim alanı içi 




1.Derece Arkeolojik Sit Bodrum-Türkbükü - Yerleşim alanı içi 







1.Derece Arkeolojik Sit Bodrum Türkbükü - Yerleşim alanı içi 



1.Derece Arkeolojik Sit Bodrum- - Yerleşim alanı içi 

Gündoğan 


Yalıkavak 

1. ve 3.Derece Arkeolojik Bodrum-Konacık Antik yapılar mevcut Yerleşim alanı içi 

Sit 

1.Derece Arkeolojik Sit Muğla-Karan Helenistik döneme ait Yerleşim alanı dışı 

Sahili 

1.ve 3. Derece Arkeolojik Fethiye-Ölüdeniz - Yerleşim alanı içi 

Sit 

1.Derece Arkeolojik Sit Fethiye-Ovacık Tepe üzerinde sur - 

duvarları 

1.Derece Arkeolojik Sit Fethiye-Hisarönü Roma yapı kalıntıları - 

1.Derece Arkeolojik Sit Marmaris- Helenistik dönem kale - 

Karacasöğüt kalıntısı 

1.ve 3.Derece Arkeolojik Marmaris- Physkos antik kenti Yerleşim alanı içi 

Sit 

Höyüktepe devamı 

1.Derece Arkeolojik Sit Marmaris- Đyilikkayası devamı Yerleşim alanı içi 

Đyilikkayası 

1.ve 3.Derece Doğal Sit Ortaca-Sarıgerme - - 

F.5.16.1.Kentsel Sit 

ADI SĐT DERECESĐ YERĐ 

1. Muğla-Merkez Kentsel SĐT MUĞLA 

2. Karabağlar Kentsel SĐT Karabağlar – MUĞLA 

3. Yeşilyurt Kentsel SĐT Yeşilyurt 

4. Bözüyük Kentsel SĐT Bozüyük 

234

5. Ula Kentsel SĐT Ula 

6. Eski Karakaya Köyü Kentsel SĐT Turgutreis – Bodrum 

7. Halikarnassos Kentsel SĐT Bodrum 

8. Reşadiye Kentsel SĐT Datça 

9. Knidos Örenyeri Kentsel SĐT Datça 

10. Telmessos Kentsel SĐT Fethiye 

11. Tersane Adası 3. Derece Kentsel SĐT Fethiye 

12. Mylasa Kentsel SĐT Milas 

13. Güllük (Pessala) Kentsel Milas 

F.5.16.2.Tarihi Sit 

F.5.16.3.Arkeolojik Sit 

TABLO F.2.Arkeolojik Sit Alanları 

ADI YERĐ ÖZELLĐKLERĐ YAPILAŞMA 

DURUMU 

1.ve 3.Derece Arkeolojik Bodrum- Ana kayaya oyulmuş Yerleşim alanı içi 

Sit 

Yalıkavak yapılar 


1.Derece Arkeoloji Sit Bodrum-Gölköy - Yerleşim alanı içi 














1.Derece Arkeolojik Sit Bodrum Türkbükü - Yerleşim alanı içi 




Gündoğan 


Yalıkavak 

1. ve 3.Derece Arkeolojik Bodrum-Konacık Antik yapılar mevcut Yerleşim alanı içi 

1.Derece Arkeolojik Sit Muğla-Karan Helenistik döneme ait Yerleşim alanı dışı 

Sahili 

1.ve 3. Derece Arkeolojik Fethiye-Ölüdeniz - Yerleşim alanı içi 

Sit 

1.Derece Arkeolojik Sit Fethiye-Ovacık Tepe üzerinde sur - 

duvarları 

235

1.Derece Arkeolojik Sit Fethiye-Hisarönü Roma yapı kalıntıları - 

1.Derece Arkeolojik Sit Marmaris- Helenistik dönem kale - 

Karacasöğüt kalıntısı 

1.ve 3.Derece Arkeolojik Marmaris- Physkos antik kenti Yerleşim alanı içi 

Sit 

Höyüktepe devamı 

1.Derece Arkeolojik Sit Marmaris- 

Đyilikkayası 

Đyilikkayası devamı Yerleşim alanı içi 

Bunlardan başka; 

ADI SĐT DERECESĐ BULUNDUĞU YER 

1.Günlüce Köyü 3.Derece Arkeolojik Günlüce/Muğla 

2.Telmessos 1.Derece Arkeolojik Gökçebel/Bodrum 

3.Kadranda 1.ve 3.Derece Arkeolojik Gölköy/Bodrum 

4.Badem Adaları 1. Derece Arkeolojik Türkbükü/Bodrum 

5.Camianda (Sıralık Kalesi) 1. Derece Arkeolojik Bodrum 

6.Salih Adası 3. Derece Arkeolojik Bodrum 

7.Kocadan 1. Derece Arkeolojik Bodrum 

8.Kovuk Çal 1. Derece Arkeolojik Bodrum 

9.Arcomesus 1. Derece Arkeolojik Bodrum 

10.Büyük Keneli Tepesi 1. Derece Arkeolojik Bodrum 

11.Bitez ve Mezarlıklar 2. Derece Arkeolojik Bodrum 

12.Büyük Çevrim 1. Derece Arkeolojik Kızılağaç Köyü/Bodrum 

13.Siyangela (Alazeytin Kalesi) 1. Derece Arkeolojik Çiftlik Köyü/Bodrum 

14.Thaengela 1. Derece Arkeolojik Çiftlik Köyü/Bodrum 

15.Çilek Kalesi 1. Derece Arkeolojik Kızılağaç Köyü/Bodrum 

16.Termera 1. Derece Arkeolojik Akyarlar/Bodrum 

17.Termerion Çıfıt Kale 1.ve 3. Derece Arkeolojik Akyarlar-Bodrum 

18.Pedesa ve Gökçeler Kalesi 1. Derece Arkeolojik Konacık/Bodrum 

19.Ören Avlusu 1. Derece Arkeolojik Dağbelen/Bodrum 

20.Oyuklu Dağ 1. Derece Arkeolojik Dağbelen/Bodrum 

21.Güvercinlik 3. Derece Arkeolojik Bodrum 

22.Uranıum (Burgaz Kale) 1. Derece Arkeolojik Yalıkavak/Bodrum 

23.Myndos Antik Kenti 

1.2.ve 3.Derece Arkeolojik Gümüşlük/Bodrum 

24.Gebe Kilise Tümülüsü 1. Derece Arkeolojik Torba/Bodrum 

25.Halikarnassos Arkeolojik Sit Bodrum 

26.Tonozlu Mezar 1. Derece Arkeolojik Bodrum 

27.Domuz Adası 2. Derece Arkeolojik Dalaman 

28.Cyra 2. ve 3.Derece Arkeolojik Dalaman 

29.Armys ve Lydai 3. Derece Arkeolojik Dalaman 

30.Lyssa 3. Derece Arkeolojik Dalaman 

31.Alycanda 1. Derece Arkeolojik Dalaman 

32.Höyük Tepe 2. Derece Arkeolojik Dalaman 

33.Arap Mezarlığı Arkeolojik Sit Dalaman 

34.Mezarlık 1. Derece Arkeolojik Dalaman 

35.Yolluca Adası 1. Derece Arkeolojik Datça 

36.Mesudiye 3. Derece Arkeolojik Datça 

37.Kargı Köyü 3. Derece Arkeolojik Datça 

38.Hızırşah Mevkii 3. Derece Arkeolojik Datça 

236

39.Karaincir Mevkii 3. Derece Arkeolojik Datça 

40.Burgaz Mev.AntikTaş Ocakları 1. Derece Arkeolojik Datça 

41.Đskele Mahallesi 1. Derece Arkeolojik Datça 

42.Eski Zeytinyağı Üretim Merkezi 1. Derece Arkeolojik Datça 

43.Reşadiye 3. Derece Arkeolojik Datça 

44.Bybassos 1. ve 3.Derece Arkeolojik Datça 

45.Triopion 1. Derece Arkeolojik Datça 

46.Eski Knidos 1. Derece Arkeolojik Datça 

47.Seramik Atölyeleri 1. Derece Arkeolojik Mesudiye-Datça 

48.Ova Burnu 1. Derece Arkeolojik Mesudiye-Datça 

49.Körmen Körfezi 1. Derece Arkeolojik Datça 

50.Knidos Örenyeri Arkeolojik Sit Datça (D) 

51.Cumalı Köyü,Murdala Mevkii 1.ve3. Derece Arkeolojik Datça 

52.Emecik Köyü 3. Derece Arkeolojik Datça 

53.Bozburun 1.ve3. Derece Arkeolojik Datça 

54.Pınara Örenyeri 1.Derece Arkeolojik Fethiye (D) 

55.Letoon 1.ve 3.Derece Arkeolojik Fethiye (D) 

56.Tlos 1.Derece Arkeolojik Fethiye 

57.Karmalassos (Kaya Köyü) 3.Derece Arkeolojik Fethiye 

58.Sidyma Örenyeri 

1.2. ve 3.Derece Arkeolojik Fethiye 

59.Asar Ardı Koyu 2.Derece Arkeolojik Fethiye 

60.Sancaklı Koyu 2.Derece Arkeolojik Fethiye 

61.Gözlengiç Tepe 2.Derece Arkeolojik Fethiye 

62.Yağlı 2.Derece Arkeolojik Fethiye 

63.Gemile (Aya Nikola) 1. Derece Arkeolojik Fethiye (D) 

64.Karacaören Adası 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

65.Tuzla Burnu 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

66.Eşşek Kurtaran Tepeve Tüllüce 2. Derece Arkeolojik Fethiye 

67.Akkulak Mevkii Arkeolojik Sit Fethiye 

68.Keçiler-Asartepe 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

69.Telmessos 1.ve 3.Derece Arkeolojik Fethiye 

70.Şovalye Adası 1.ve 3.Derece Arkeolojik Fethiye 

71.Çalış Tepe 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

72.Kum Kale 3. Derece Arkeolojik Fethiye 

73.Daidalos 2. Derece Arkeolojik Fethiye 

74.Araxa Örenyeri 1. ve 3. Derece Arkeolojik Fethiye 

75.Balbura Örenyeri 1 Derece Arkeolojik Fethiye 

76.Y.Çatılar (Höyük Tepe) Arkeolojik Sit Fethiye 

77.Gölbent Köyü yol Kenarı 1. Derece Arkeolojik Eşen-Fethiye 

78.Küçük Telmessos 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

79.Perdikia I. Arkeolojik Sit Fethiye 

80.Perdikia II. Arkeolojik Sit Fethiye 

81.Alacain 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

82.Hıdırlık 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

83.Karagözler Mh. 28 Ada 1 Parsel 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

84.Narlık Kale 1. Derece Arkeolojik Çayan Köyü-Fethiye 

85.Siyamlar Mahallesi 1. Derece Arkeolojik Çayan Köyü-Fethiye 

86.Seki Bucağı Arkeolojik Sit Fethiye 

87.Đnlice 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

88.Girmeler Mağarası 1. Derece Arkeolojik Fethiye 

237

89.Tahtacı Yurdu 1. Derece Arkeolojik Yakabağ-Fethiye 

90.Kiliseli Tepe 1. Derece Arkeolojik Yakabağ-Fethiye 

91.Kaya Köyü Nekropolü 1. Derece Arkeolojik Kayaköy-Fethiye 

92.56.Parsel ve Çevresi 1. Derece Arkeolojik Keçiler-Fethiye 

93.Ören Tepe 2. Derece Arkeolojik Karadere-Fethiye 

94.Antik Nekropol 1. Derece Arkeolojik Karakaya Köyü-Fethiye 

95.Hyllarima 1. ve 3. Derece Arkeolojik Derebağ-Kavaklıdere 

96.Kaunos 1. ve 3. Derece Arkeolojik Çandır Köyü-Köyceğiz (D) 

97.Asar Pınarı antik Yerleşimi 1.Derece Arkeolojik Yangı Köyü-Köyceğiz 

98.Asar Tepe Yerleşimi 1. Derece Arkeolojik Yangı Köyü-Köyceğiz 

99.Baybassino 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

100.Calliopolis 1. ve 3.Derece Arkeolojik Marmaris 

101.Saranda 3. Derece Arkeolojik Marmaris 

102.Tymos 3. Derece Arkeolojik Marmaris 

103.Loryma 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

104.Amos 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

105.Cennet Adası 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

106.Hisarönü Körfezi Arkeolojik Sit Turgut Köyü-Marmaris 

107.Patakis (Kızıl Ada) Arkeolojik Sit Marmaris 

108.Çubucak-Hisarönü 1. ve 2.Derece Arkeolojik Marmaris 

109.Asartepe (Physkos) 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

110.Tavşanbükü 1. ve 3.Derece Arkeolojik Marmaris 

111.Gavur Sancağı 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

112.Hydas 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

113.Pyrnos 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

114.Erine 1. Derece Arkeolojik Marmaris 

115.Bargilya 1. Derece Arkeolojik Milas 

116.Đasos 1. ve 2.Derece Arkeolojik Milas (D) 

117.Labranda 1. Derece Arkeolojik Milas (D) 

118.Heraklia 1. Derece Arkeolojik Milas (D) 

119.Euromos 1. ve 3.Derece Arkeolojik Milas (D) 

120.Beçin 1. ve 3.Derece Arkeolojik Milas (D) 

121.Alagün 1. ve 3. Derece Arkeolojik Milas 

122.Keramos 1. ve 3. Derece Arkeolojik Milas 

123.Mylasa 1. ve 3. Derece Arkeolojik Milas 

124.Beçin ve Denizcik Gölü 3. Derece Arkeolojik Milas 

125.Beşikkale 1. ve 3.Derece Arkeolojik Milas 

126.Cindya 1. Derece Arkeolojik Dörttepe-Milas 

127.Cirit Osman Tepesi 1. ve 3.Derece Arkeolojik Danişment-Milas 

128.Hydisos Antik Kenti 1.ve 3.Derece Arkeolojik Karacahisar Köyü-Milas 

129.Kayaönü Köyü 18-9 Parseller 1.Derece Arkeolojik Kayaönü Köyü-Milas 

130.Karagöl Tepe 1.Derece Arkeolojik Kazıklı Köyü-Milas 

131.Sarıgerme (Psilis) 3.Derece Arkeolojik Ortaca 

132.Kaya Mezarları 1.Derece Arkeolojik Ortaca 

133.Baba Adası 1.Derece Arkeolojik Ortaca 

134.Kaya Mezarları Arkeolojik Sit Dalyan-Ortaca 

135.Đdyma 3.Derece Arkeolojik Ula 

136.Đdyma Akropolü 1.Derece Arkeolojik Ula 

137.Ortacağ Kalesi 1.Derece Arkeolojik Ula 

138.Kaya Mezarları 1.Derece Arkeolojik Akyaka-Ula 

238

139.Sedir Adası 1.Derece Arkeolojik Ula (D) 

140.Lagina 1. ve 3. Derece Arkeolojik Turgut-Yatağan 

141.Stratonikeias 1.Derece Arkeolojik Eskihisar-Yatağan (D) 

F.5.16.4.Doğal Sit 

ADI SĐT DERECESĐ BULUNDUĞU YER 

1.Özlüce Köyü Doğal Sit Özlüce-Muğla 

2.Karabağlar Yaylası Doğal Sit Muğla 

3.Arcomesus 2.Derece Doğal Sit Kara Ada-Bodrum 

4.Ada Boğazı 2.Derece Doğal Sit Bodrum 

5.Bitez ve Mezarlıklar 2.Derece Doğal Sit Bitez Köyü-Bodrum 

6.Ilıcabükü Koyu 2.Derece Doğal Sit Gölköy-Bodrum 

7.Cyra 3.Derece Doğal Sit Dalaman 

8.Armysa ve Lydai 3.Derece Doğal Sit Dalaman 

9.Trafo Merkezi 1.Derece Doğal Sit Dalaman 

10.Yarı Açık Cezaevi 1.Derece Doğal Sit Dalaman 

11.Atakent 1.Derece Doğal Sit Dalaman 

12.Kapıdağ Yarımadası 3.Derece Doğal Sit Dalaman 

13.Dalaman Sahil Kesimi 1.ve 2.Derece Doğal Sit Dalaman 

14.Gavur Deresi 1.Derece Doğal Sit Datça 

15.Balıkaşıran Mevkii 1.Derece Doğal Sit Datça 

16.Bencik Limanı 1.Derece Doğal Sit Datça 

17.Kuyulu Burnu-Hazine Koyu 1.Derece Doğal Sit Datça 

18.Bozburun Yarımadası Derece Doğal Sit Datça 

19.Perdikia I. 3.Derece Doğal Sit Fethiye 

20.Perdikia II. 3.Derece Doğal Sit Fethiye 

21.Oyuktepe 3.Derece Doğal Sit Fethiye 

22.Saz Tokat Mevkii 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

23.Saklıkent 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

24.Küçükkargı 3.Derece Doğal Sit Fethiye 

25.Günübirlik Koyu 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

26.Kargılık Koyu 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

27.Atbükü Koyu 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

28.Boynuzbükü Koyu 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

29.Kara Ot Ak Gök 1.Derece Doğal Sit Fethiye 

30.Kelebek Vadisi 1.Derece Doğal Sit Uzunyurt Köyü-Fethiye 

31.Şelale ve Doğal Göletler 1.Derece Doğal Sit Uzunyurt Köyü-Fethiye 

32.Orman Alanı Doğal Sit Kumluova-Fethiye 

33.Gemile Koyu Vadisi Doğal Sit Gemile-Fethiye 

34.Eceler Höyüğü 1.Derece Doğal Sit Girmeler Köyü-Fethiye 

35.Yerküpe Mağarası 1.Derece Doğal Sit Menteşe-Kavaklıdere 

36.Cennet Adası 2.Derece Doğal Sit Marmaris 

37.Keçi ve Bedir Adaları 1.Derece Doğal Sit Marmaris 

38.Kamelya Adası 1.Derece Doğal Sit Marmaris 

39.Heraklia 3.Derece Doğal Sit Milas 

40.Denizcik Gölü 1.Derece Doğal Sit Beçin-Milas 

41.Đncirli Mağara 1.Derece Doğal Sit Gökçeler Köyü-Milas 

42.Çaylı Değirmen Tepe 1.Derece Doğal Sit Ortaca 

43.Sığla Ağaç Topluluğu 1.Derece Doğal Sit Değirmentepe-Ortaca 

239

44.Gökova Körfezi Doğal Sit Akyaka-Ula 

45.Cedrai Örenyeri 1.Derece Doğal Sit Ula 

Fethiye Kaya Mezarları 

Bodrum Mazı Köyü 

Yatağan Stratonikia 

F.5.17.Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde yeralan “Kültürel 

Miras” ve Doğal Mira” Statüsü Verilen Kültürel,Tarihi ve Doğal Alanlar 

F.5.17.1.Kültürel Miras Kapsamına Giren Alanlar 

F.5.17.1.1. Sitler 

MUĞLA MERKEZ: 

1.Mabolla Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 

240

2.Sarnıç I ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

3.Merkez Yeniköy I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

BODRUM 

1.Yalı Beldesi I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 

2.Bodrum Merkez Kentesel ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

3.Bodrum, Merkez, Halikarnassos Antik Kenti I.II. ve III. Derece Arkeolojik Sit 

Alanları 

4.Göltürkbükü Beldesi I. Ve II. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

5.Bitez Beldesi I.Derece Arkeolojik Sit Alanı (Nekropol) 

6.Konacık Beldesi Pedesa Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 

7.Turgutreis Beldesi, Akyarlar Köyü, Termera (Aspat Kalesi) Antik Kenti I.ve II 

Derece Arkeolojik Alanları 

8.Turgutreis Beldesi, Kadıkalesi Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanları 

9.Gümüşlük Beldesi, Myndos Antik Kenti I.II. III. Derece Arkeolojik Sit Alanları 

10.Yalıkavak Beldesi Küdür Yarımadası I.Derece Arkeolojik Sit Alanı 

11.Yalıkavak Beldesi Sandıma Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanları 

12.Yalıkavak Beldesi, Gökçebel Köyü, Termessos Antik Kenti I.ve II. Derece 

Arkeolojik Sit Alanı 

13.Gündoğan Beldesi, Peynirçiçeği Mağarası I.Derece Arkeolojik Sit Alanları 

14.Mumcular Beldesi (Carianda Antik Kenti) I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

15.Mazı Köyü I.ve II. Derece Arkeolojik Sit Alanı 

DATÇA 

1.Emecik Köyü (Bybassos Antik Kenti) I.ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanları 

2.Alavara Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

3.Kızlan Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

241

4.Datça Merkez Dadya ve Reşadiye Mahalleri III. Derece Arkeolojik Sit 

5.Datça Burgaz ve Đskele Mahalleri I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

6.Hızırşah Köyü I.Derece Arkeolojik Sit 

7.Mesudiye Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

8.Yakaköy I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

9.Yazıköyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit (Knidos Antik Kenti) 

FETHĐYE 

1.Merkez Telmessos Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

2.Merkez Şövalye Adası I.Derece Arkeolojik Sit 

3.Đnlice Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

4.Yanıklar Köyü I.Derece Arkeolojik Sit 

5.Kayaköy I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

6.Ölüdeniz III. Derece Arkeolojik Sit 

7.Uzunyurt Köyü I.II. ve III. Derece Arkeolojik Sit 

8.Yakaköy (Tlos Antik Kenti) I.Derece Arkeolojik Sit 

9.Đzzetinköy Sdyma Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

10.Minare Köyü Pınara Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

11.Yeşilüzümlü Köyü Kadyanda Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

12.Seki Beldesi I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

13.Yayla Ceylan Köyü Oneanda Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

14.Ören Köyü Atoksa Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

15.Göcek Adaları I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

16.Gemiler Adası I.Derece Arkeolojik Sit 

KÖYCEĞĐZ 

1.Çandır Köyü Kaunos Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

242

2.Sultaniye Köyü I.II. ve III. Derece Arkeolojik Sit 

MARMARĐS 

1.Çamlı Köyü Gallipolis Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

2.Karacasöğüt Köyü I.Derece Arkeolojik Sit 

3.Marmaris Merkez I.Derece Arkeolojik Sit 

4.Đçmeler I.Derece Arkeolojik Sit 

5.Turunç Beldesi Osmaniye Köyü Amos Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

6.Bayır Köyü I.Derece Arkeolojik Sit 

7.Hisarönü Köyü I.Derece Arkeolojk Sit (Erine Antik Kenti) 

8.Orhaniye Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

9.Turgut Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

10.Selimiye Köyü I.Derece Arkeolojik Sit 

11.Bozburun Beldesi I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

12.Söğüt Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

MĐLAS 

1.Merkez Mylasa Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

2.Beçin I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

3.Ören Beldesi Keramos Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

4.Pinar Köyü I.Derece Arkeolojik Sit 

5.Güllük Beldesi Đasos Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

6.Güllük Beldesi Passala Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit. 

7.Boğaziçi Köyü Bargilya Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit 

8.Selimiye Köyü Euromos Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

9.Ortaköy Labranda Antik Kenti I.Ve III. Derece Arkeolojik Sit 

10.Kapıkırı Köyü Meraklio Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

243

11.Pınarcık Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

12.Bafa Gölü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

13.Eğirdere Köyü I.ve II. Derece Arkeolojik Sit 

ULA 

1.Akyaka Beldesi Đdyma Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

2.Gökova Beldesi I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

3.Yeşilova Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

YATAĞAN 

1.Eskihisar Köyü stratonikea Antik Kenti I.Derece Arkeolojik Sit 

2.Turgut Beldesi Lagina Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

3.Bozüyük Beldesi I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

4.Nebiköy I.Derece Arkeolojik Sit 

DALAMAN 

1.Kapıkargın Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

2.Şerefler Köyü alycanda Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

ORTACA 

1.Osmaniye Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

2.Mergenli Köyü I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

KAVAKLIDERE 

1.Derebağ Köyü Hylarima Antik Kenti I.ve III. Derece Arkeolojik Sit 

F.5.17.1.2Anıtlar 

Đlimiz sınırları içerisinde Muğla Merkez Đlçede 322 adet, Muğla Karabağlar 

Mahallesinde 40 adet, Muğla Kafaca Beldesinde 11 adet, Bodrum Đlçesinde 450 adet, Datça 

Đlçesi Datya Mahallesinde 126 adet, Datça Reşadiye Mahallesinde 154 adet, Fethiye ilçesinde 

162 adet, Köyceğiz Đlçesinde 32 adet, Marmaris Đlçesinde 130 adet, Milas Đlçesi (Merkez) 96 

adet, Milas Beçin Beldesinde 20 adet, Ula Đlçesinde 17 adet, Yatağan Bozüyük Beldesinde 24 

adet, Yatağan Eskihisar Köyü’nde 28 adet olmak üzere toplam1603 adet Tescilli Korunması 

Gerekli Kültür Varlığı Yapıları mevcuttur. 

244

Đlimizde bulunan mimari zenginliklerimizin bazıları; 

TABLO F.3.Mimari Zenginliklerimiz. 

Vaftizhane 

Konut 

Mimari 

Yeri 

Yapıldığı Kullanım Amacı Özellikleri 

Eserin Adı 

Tarih 

Sarnıç Ula-Akyaka-Đskele 

Mevki. 

Osmanlı Su Sarnıcı Daire planlı, yığma 

taş, yuvarlak kemerli 

aynalı ve çeşmeli 

Kaya Mezarı Ula-Kozlukuyu Köyü- - Mezar Kaya mezarı 

Çaydere Mevkii 

Oda Mezarı Yatağan- 

M.Ö.400- Anıt Mezar Taş örgülü,oda mezar 

Yeşilbağcılar-Börükçü 500 

Mevkii 

Sarnıç Bodrum-Demirçiftliği 

Mevkii 

- Su sarnıcı Yuvarlak planlı, 

kubbeli, yığma taştan 


Mevkii 

- Su sarnıcı Dikdörtgen planlı, 

tonozlu 


Mevkii 

- Su sarnıcı Dikdörtgen planlı, 

tonozlu 

Konut Bodrum-Göltürkbükü- 

Köyiçi Mevkii 

20 y.y. Konut Dikdörtgen planlı, iki 

katlı taş yapı 

Konut Bodrum-Göltürkbükü- 

Yalı Mevkii 

20 y.y. Konut Yığma taşlı, iki katlı, 

kiremit çatılı 

Cami Bodrum-Türkbükü Osmanlı Cami Yöresel planlı, tek kat 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, avlulu 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı,avlulu 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı,avlulu 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, 

dikdörtgen planlı 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, kare, 

tek kat 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, dikdörtgen 

planlı 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, 

dikdörtgen planlı 

Konut Bodrum-Mazı- - Konut Đki katlı, taş yapı 

Kisebükü 

Konut Bodrum-Mazı- 

Kisebükü 

- Konut Dikdörtgen planlı, 

yıkık durumda 

Kaplıca Bodrum-Mazı- 

Kisebükü 

- Kaplıca Tonoz, üst örtüsü 

yıkılmış 

Kaplıca Bodrum-Mazı- 

Kisebükü 

- Kaplıca Yığma tekniği ile 

yapılmış, yıkılmış 

Hamam Bodrum-Mazı- - Hamam Yıkılmış 

Kisebükü 

Bazalika ve Bodrum-Mazı- M.S.IV. Vaftizhane - 

Kisebükü 

Bodrum-Mazı- 

Küsebükü 

y.y. 

- Konut Beden duvarları 

ayakta 

245

Sarnıç Bodrum-Mazı- - Sarnıç Taş yapı, kubbeli 

Küsebükü 

Kilise Bodrum-Mazı- 

Kisebükü 

- Kilise Yığma yapı, beden 

duvarları sağlam 

Kubbeli yapı Bodrum-Mazı- - Kubbeli yapı - 

Küsebükü 

Konut Bodrum-Gündoğan 18-19 yy. Konut Yığma taştan kule 

yapı 

Deniz feneri Bodrum-Eskiçeşme - Deniz Feneri Tek yapı taştan 

Mh. 

Konut Bodrum-Gündoğan - Konut Taş yapı 

Kaya mezarı Bodrum-Gündoğan - Konut Kaya kütlüye oyulmuş 

Konut Bodrum-Gündoğan - Konut Yığma,kiremit çatılı 

Konut Bodrum-Gündoğan - Konut Kare planlı, yığma 

taş, tek kat 

Konut Bodrum-Gündoğan - Konut Yığma,kiremitli, 

dikdörtgen plan 

Konut Bodrum-Gündoğan - Konut Yığma,kiremitli kare 

plan 

Lahit Mezar Milas-Beçin Kalsik 

Devir 

Mezar Blok taşlardan 

oluşmuş 

Cami Milas-Alatepe Köyü Geç 

Dönem 

Cami 

Yığma taş, ahşap 

tavanlı, kiremit çatılı 

Sıhhiye Fethiye-Karagözler Cumhuriyet Konut Đki katlı, taş yapı, 

Binası Mh. 

Dönemi 

çatısız 

Mezar Fethiye-Ölüdeniz - Mezar Tonozlu 

Sarnıç Fethiye-Ölüdeniz Geç Roma Su sarnıcı Yığma taştan, tonozlu 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, avlulu, 


Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, tek 

kat, avlulu 

Konut Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Konut Yöresel planlı, tek 

kat, avlulu 














Gözetleme 

Evi 

Bodrum-Göltürkbükü Roma Gözetleme Evi Dikdörtgen planlı, 

tonoz örtülü 

Hamam Bodrum-Göltürkbükü Antik Hamam Sekizgen plan, şemalı, 

246

Roma 

kubbe örtülü 

Sarnıç Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Su sarınıcı Daire plan, şemalı, 

kubbe 

Sarnıç Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Su sarnıcı Daire plan, şemalı, 


Sarnıç Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Su sarnıcı Daire plan, şemalı, 


Okul Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Okul Daire plan, şemalı, 

Sarnıç Bodrum-Göltürkbükü Osmanlı Su sarnıcı Daire plan, kubbe 

örtülü 

Konut Bodrum-Mazı- - Konut Yığma moloz, taş yapı 

Kisebükü 

Kilise Bodrum-Mazı- Helenistik Kilise - 

kalıntısı Kisebükü 

Konut Bodrum-Mazı- - Konut Tek katlı,taş yapı 

Kisebükü 

Şapel Fethiye-Ölüdeniz Geç Roma Şapel Tonozlu,çatı örtülü 

Konut Marmaris-Çamlı Cumhuriyet Konut Taş yapı, beşik 


Şapel Datça-Domuzçukuru Bizans Şapel Dikdörtgen planlı, 

kubbeli 

Sarnıç Datça-Kargı Osmanlı Sarnıç Taş 

malzemeli,kubbeli 

Mezarlık Datça-Çeşmeköy Osmanlı Mezarlık Eskiköy mezarlığı 

Konut Datça-Domuzçukuru Geç 

Dönem 

Konut Tal malzemeli, 

dikdörtgen formlu 

F.5.17.1.3.Yapı Toplulukları 

Muğla Merkez Kentsel Sit Alanı 

Muğla Karabağlar Yaylası Kentsel Sit Alanı 

Bodrum Gümüşlük Beldesi eski Karakaya Köyü Kentsel Sit Alanı 

Datça Merkez Dadya ve Reşadiye Mahalleri Kentsel Sit Alanı 

Fethiye Merkez Kentsel Sit Alanı 

Fethiye Kayaköy Kentsel Sit Alanı 

Milas Merkez Mylasa Antik Kenti Kentsel Sit Alanı 

Milas Damlıboğaz köyü Kentsel Arkeolojik Sit 

Marmaris Merkez Kentsel Sit Alanı 

F.5.17.2.Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar 

247

MERKEZ 

1.Karabağlar Yaylası III. Derece Doğal Sit 

2.Akbük, Kıran, Sarnıç I.ve II. Derece Doğal Sit 

3.Merkez Özlüce Köyü I. Derece Doğal Sit 

BODRUM 

1.Yalı Beldesi I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

2.Bodrum Merkez I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

3.Göltürkbükü Beldesi I.ve III. Derece Doğal Sit 

4.Bitez Beldesi I. Ve III. Derece Doğal Sit 

5.Konacık Beldesi I.ve III. Derece Doğal Sit 

6.Ortakent Beldesi III. Derece Doğal Sit 

7.Turgutreis Beldesi, Kadıkalesi Köyü III. Derece Doğal Sit 

8.Gümüşlük Beldesi Myndos Antik Kenti III. Derece Doğal Sit 

9.Gümüşlük Beldesi, eski Karakaya Köyü III. Derece Doğal Sit 

10.Yalıkavak Beldesi Küdür Yarımadası I.ve III. Derece Doğal Sit 

11.Gündoğan Beldesi Peynirçiçeği Mağarası I. Derece Doğal Sit 

12.Mazı Köyü II. Derece Doğal Sit 

13.Bodrum Đlçesi, Adalar I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

DATÇA 

1.Emecik Köyü I. Derece Doğal Sit 

2.Kızlan Köyü I. Derece Doğal Sit 

3.Datça Merkez Reşadiye Mahallesi I. Derece Doğal Sit 

4.Datça Merkez Đskele Mahallesi I. Derece Doğal Sit 

5.Cumalı Köyü I. Derece Doğal Sit 

248

6.Mesudiye Köyü I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

7.Yakaköy I.II.ve III. Derece Doğal Sit 

8.Yazıköyü I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

FETHĐYE 

1.Şövalye Adası III. Derece Doğal Sit 

2.Merkez III. Derece Doğal Sit 

3.Göcek III. Derece Doğal Sit 

4.Đnlice Köyü I. Derece Doğal Sit 

5.Yanıklar Köyü I. Derece Doğal Sit 

6.Kayaköy III. Derece Doğal Sit 

7.Ölüdeniz I. Ve II. Derece Doğal Sit 

8.Uzunyurt Köyü I. Ve III. Derece Doğal Sit 

9.Kumluova ve Karadere Köyü Sahil Kesimi I.Derece Doğal Sit 

10.Kayadibi Köyü I. Derece Doğal Sit 

11.Göcek Adaları III. Derece Doğal Sit 

12.Gemiler Adası I. Derece Doğal Sit 

MARMARĐS 

1.Çamlı Köyü I. Ve III. Derece Doğal Sit 

2.Çetibeli Köyü I.ve III. Derece Doğal Sit 

3.Karacasöğüt Köyü I.ve III. Derece Doğal Sit 

4.Adaköy I. Ve II. Derece Doğal Sit 

5.Bayır Köyü I. Ve III. Derece Doğal Sit 

6.Değirmenyanı Köyü I. Derece Doğal Sit 

7.Hisarönü Köyü I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

249

8.Orhaniye Köyü I. Ve II. Derece Doğal Sit 

9.Turgut Köyü I. Derece Doğal Sit 

10.Selimiye Köyü III. Derece Doğal Sit 

11.Bozburun Beldesi I. Derece Doğal Sit 

12.Söğüt Köyü I.II. ve III. Derece Doğal Sit 

MĐLAS 

1.Milas Merkez I. Ve III. Derece Doğal Sit 

2.Ören Beldesi Keramos Antik Kenti I.Derece Doğal Sit 

3.Kultak Alatepe Köyleri I. Ve III. Derece Doğal Sit 

4.Pinar Köyü I. Derece Doğal Sit 

5.Kapıkırı Köyü Meraklio Antik Kenti I. Ve III. Derece Doğal Sit 

6.Pınarcık Köyü I.II. Derece Doğal Sit 

7.Bafa Gölü I. Ve III. Derece Doğal Sit 

ULA 

1.Gökova Kıyı Kesimi I. Ve III. Derece Doğal Sit 

2.Akçapınar Köyü I.ve III. Derece Doğal Sit 

3.Gökçe Köyü I. Ve II. Derece Doğal Sit 

DALAMAN 

1.Kıyı Kesimi I. Derece Doğal Sit (Kocagöl, Kükürtlü Göl, Kapıdağ Yarımadası) 

2.Kapukargın Köyü I. Ve III. Derece Doğal Sit 

3.Dalaman Merkez I. Derece Doğal Sit 

ORTACA 

1.Osmaniye Köyü I. Ve II. Derece Doğal Sit 

KAVAKLIDERE 

1.Menteşe Beldesi Yerküpe Mağarası I. Derece Doğal Sit 

250

F.5.18.Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları 

Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları Đlimiz sınırları 

içerisinde bulunmamaktadır. 

F.5.19.Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne Göre Belirlenen “Kıta Đçi Yüzeysel Suları 

Kapsayan Đçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları” 

F.5.19.1.Mutlak Koruma Alanları 

Milas Đlçesinde bulunan Metruk Tuzlası koruma alanı kapsamındadır. 

F.5.19.2.Kısa Mesafeli Koruma Alanları 


F.5.19.3.Orta Mesafeli Koruma Alanları 


F.5.19.4.Uzun Mesafeli Koruma Alanları 


F.5.20.Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği’nde Belirlenen Hassas Kirlenme Bölgeleri 

Đlimiz Yatağan Đlçesi’nde yaşanan yoğun hava kirliliğinden dolayı 19.12.2000 tarih ve 

24265 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak “ÖZEL KORUMA BÖLGESĐ” ilan edilmiştir. 

F.5.21.Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar 

Yaşı Belli Olmayan Formasyonlar: Büyük Menderes Vadisiyle ikiye bölünmüş olan 

Menderes masifinin kuzey kısmı ise tümü pafta alanına girmektedir. Metamorfik kristalin 

kayaçlardan vücuda gelmiş olan masifin yapısı ve tarihçesi henüz pek az bilinmektedir. 

Aslında masif, bir gözlü gnays çekirdeği ve bunun etrafında gnayslarla konsantrik olarak 

değişen bin metre kalınlıkta metamorfik şistler ve mermerlerle yapılı büyük bir kubbe (dom) 

biçiminde strüktürdür. 

Gnaysların içinde poltaslı feldspat gözleri, kara ve beyaz mika, plajiyoklaz ve ek 

mineral olarak da turmalin, apatit, fen ve zirkon bulunur. 

Gözlü gnayslar, il görünüşte homojen, iri potaslı feldspat gözleri olan, nadiren 

plajiyoklazlı, muskovit ve biyotitli gnayslardır. Kayaçta WNW ya eğik düzenli bir 

yapraklanma görülür. Aralarına giren, oldukça devamlı, kalınlığı yer yer değişen bir kuvarsit 

tabakası ile farklı fasiyesle ikiye bölünmüştür. Bu kılavuz tabakanın bir tarafındaki gözlü 

251

gnayslar arasına ince taneli, bozan bol turmalinli, feldspatlaşmamış mikaşistler girmiştir. 

Diğer taraftaki gözlü gnayslar arasında ise mikaşistler yoktur. 

Masifteki gnayslar aşağıdaki sebeplerden dolayı “paragnays” cinsinden gnayslar 

olarak kabul olunur. 

1-Gnays foliasyonu yapraklanması ile örtüsündeki mikaşist, mermer ve kuvarsitlerin 

kontakta paralel olması, 

2-Gnayslar içinde, konkordan tabakalanmış, çeşitli beleşimde, hatta bazen çapraz 

tabakalanma gibi sedimentasyon ve strüktür kalıntılarının bulunması, 

3-gözlü gnays numuneleri içinde detritik orijinli zirkon mineralinin bulunması, 

4-Gnayslarda ara sıra grafitli lekelere rastlanması, 

Böylece gnaysların, tektonize olmuş magmatik bir garafitin başkalaşması ile meydana 

gelmiş olması, yani ortognays olması ihtimali ortadan kalkar. Masifin içinde paragnayslar 

hakim durumda olmakla beraber, orto kayaçların hiç bulunmayacağı da kesin olarak 

söylenemez. Eski serilerin içerisine intruzyonlarla gelmiş orto materyallerin, sonradan 

başkalaşarak ortognays haline gelmesi de mümkündür. 

Menderes masifindeki kayaçların yaşı hakkındaki bilgilerimiz henüz çok azdır ve 

muhtelif yazarların görüşleri de başka başkadır. Zımparalı mermerlerin üst seviyelerindeki 

kalkerlerde bazı Mollüsk ve Brakyopod izleri, Dsycladaceae kesitleri görülmüşse de, 

tanımlamaları yapılmamıştır. Masifin kenarında, Kavaklıdere ile Muğla arasındaki 

Göktepe’de, tanımlamalar Viseene ait Koraylar ve Fusulinide’ler (Önay, 1950) ve Permiene 

ait fosiller bulunmakla beraber, bunların zımparaları mermerlere nazaran durumları kesin 

olarak çözümlenmemiştir. Mermerlerin üst kısımlarında, Paleozoik olmadıklarını gösteren 

Foraminiferler, hatta Liasa atfolunabilicek bir Ammonit bulunmuştur. Böylece yaş hakkında 

yazarların yorumları ancak hipotekniktir. 

Önay, Metz, Van der Kaaden ve Schuiling’e göre Göktepe, kalkerli Paleozoikin 

sonuna aittir; diğer formasyonların stratigrafisi ise şöyledir; 

Permo-Karbonifer (kalınlık 200 m.): Göktepe bütün kalkerli, şistli ve kuvarsitleri. 

Devonien (kalınlık 1.000 m.): Zımparalı mermerler. 

Siluren (kalınlık 1.2000 m.): Serisitli ve kloritli şistler, Biyotitli, granatlı mikaşistler, 

Gnayslara geçiş zonu. 

Kambrien: Gözlü gnayslar. 

Brinkman şu stratigrafiyi bildirmektedir.: 

Karbonat kayaçları (Göktepe mermerleri): Lias 

Kirstalinliği tabana doğru artan mermer serisi: Trias, üst Paleozoik 

Bilhassa silikatlı kiratalin kayaçlar; metamorfizma derecesi derine doğru artan Serisitkloritli 

flikatlar: Alt Paleozoik 

Biyotit-granatlı mikaşistler, gnays ve migmatitler: Prekambrien 

Babadağ masifini tetkik etmiş olan Đ.Yalçınlar, dağın kuzey eteklerinde metamorfik 

şistler üzerinde kuvarsit, fillat ve mermerleşmiş kalkerlerde eski Paleozoiki temsil etmesi 

muhtemel fosillerin bulunduğundan (Kambrien, Ordovisien) bahsetmiştir. Böylece Menderes 

gnayslarının Antekambriene ait eski bir temel olduğu ve Babadağ Kaledonien masifinin 

bunun etrafında teşekkül etmiş olduğu neticesine varmıştır. 

252

Paleozik: Menderes masifinin örtüsünü teşkil eden mikaşist ve mermer serilerinden 

başka, pafta içinde muhtemelen Paleozik’e ait kayaçlar tespit edilmiş ve bunlara muhtelif 

jeologlar Karabörtlen serisi, Honoz şistleri, Komprehansif seri, Karaova serisi, Manganezli 

Tavas serisi gibi adlar vermişlerdir. 

Menderes masifinin güneyinde, Ula ile Karabörtlen arasında kalın bir şist serisi mostra 

verir. Bunlar Karabörtlen şistleri olarak adlandırılmıştır; aralarında kalkerler, fillat tipinde 

şistler bulunur. 

Doğuya doğru, Akçay Vadisi’nin kuzeyinde kalkerler mermer masifleri halini alarak 

dağları teşkil ederler. Buna nazaran Karabörtlen şistleri mermerlerin fasiyel bir temsilcisidir. 

Bahis konusu olan mermerler Ula Yaylası’nda geniş sahalarda mostra verirler. Bundan dolayı 

bunlara Ula mermerleri denilmiştir. Ula mermerlerinin tavanında, fakar arada bir şist zonu 

olarak ayrılmış olarak Muğla Ovası etrafında, büyük mermer kütleleri mostra verir. 

A.Philippson bu üst mermerlere Muğla Yarı Mermerleri adını vermiştir. Aralarında çok 

miktarda diyasporit yatakları bulunur. 

1915’te A.Philippson, Milas ve Bodrum arasında Karaova mahallinde mevcut, alacalı 

şist, kumtaşı ve kuvarsitlerden bileşik, detritik alacalı bir seriden bahsetmiş ve Karaova 

şistleri olarak adlandırmıştır. Şist serisi Bodrum Yarımadası’ndaki Mezozoik kalkerlerinin 

tabanın da bulunmaktadır. Bu tip alacalı kayaçlara, Yerkesik’in batısında, Marçal 

Dağları’ndaki Mezozoik kalkerlerinin tabanında rastlanılmıştır. Yine bunlara benzer kayaçlar 

Göktepe’nin güneybatısı’nda, denize Permienin içinde mevcuttur. 

Babadağ’ın güney yamacında bulunan ve çoğunlukla yeşilimsi, ya da gri yeşilimsi 

metamorfik pelitler K.Nebert tarafından Honoz şistleri olarak adlandırılmıştır. Bunlar 

kuvarsça zengin, kalsitleşmiş, kloritli şistler, kalkerli kloritli fillatlar ve albitli kuvarslı 

şistlerdir. 

Menderes masifinin güneyinde Çenger ile Kıloluk arasındaki Nif bölgesinde ve 

Karadağ ünitesinde Karbonifer ve Permien mostraları bulunmuştur. 

Mezozoik: Bodrum’un batısında koyu renkli Diploporlu orta Trias masif kalker ve 

dolomitler halinde, ekseriya kalın seriler şeklinde Trias bulunmuş ve fasiyes bakımdan 

Mezozoik’in daha yüksek seviyelerindeki plaket kalkerlerinden ayırt edilmişti. Triasa ait 

masif kalker ve dolomitler yer yer kesintilerle Kerme Körfezi kuzey kıyılarında Ören 

mahalline kadar devam ederler. Philippson, Diplopor’lu olan bu kalkerlere Kerme kalkerleri 

adını vermişti. Paftanın Fethiye bölgesinde de Trias önemlidir. Buralarda çok kalın masif, gri 

renkli dolomitik kalkerlerin içinde lag bakiyeleri arasında Macroporella sp.li Trias 

tanımlanmıştır. Alt mesozoike ait masif kalkerlerin üzerinde birçok yerlerde, Marmaris 

bölgesinde, buranın doğusunda ve batısında, Bodrum sahasında, batı Yunanistan ve Gritte’ki 

Olonos-Pindos fasiyesine benzeyen sileksli-radyolaritli plaket kalkerleri bulunur. Köyceğiz’in 

kuzeydoğusunda Karadoruk tepesinin altında bu kalkerlerin arasında bulunan kumlu kalkerler 

içinde; Siderolites calcitrapodies Lamarck, Siderolites vidali Douville, Orbitoides media 

d’Archiac gibi Mestrihtien faunası tespit olmuştur. Yeşilova bölgesinde resif kalkerler, 

doğrudan peridotitlerin üzerine transgresiftirler ve kale duvarları gibi dik yarlar teşkil ederler. 

Tersiyer: 

253

Nummulitik: Fethiye Körfezi akan derenin yukarı mecrasında, Karacaören’de 

Nummulites’li ve Discocyclina’lı kalkerlerinin üzerinde konkardan olarak bir konglomerası 

ile başlayan klasik bir seri mevcuttur. 

Söğüt Gölü’nün kuzeyinde ve doğusunda flişler çok büyük kalınlıklarla geniş 

sahalarda gelişirler; ancak, Tefenni depresyonunun batısına geçmezler. Köyceğiz ve Fethiye 

doğusunda ve Acı Göl sahasında Oligosen, Üst Eosen gibi fliş fasiyesindedir. 

Neojen: Ula’nın doğusunda tektonik bir çöküntü içerisinde kömürlü Akitanien 

tabakları bulunmaktadır. Fethiye bölgesinde zengin bir mikro faunalı (Miogypsina) ve 

Lamellibranşlı Miosen kalker ve marnlar vardır. Akçay ve Yukarı Dalaman Çayı sahasında 

konglomeralar 100 metreden fazla bir yükseklikte bulundukları halde, sahillere doğru inen fay 

bölgelerinde kırıldıkları ve bugünkü sahillere doğru çöktükleri görülür. 

Karasal Pliosen: Muğla’nın kuzeybatısında Akgedik ve Bayır Köyleri arasında zengin 

ve iyi muhafaza edilmiş Ponsiene ait bir omurgalı faunası keşfedilmiştir. 

F.5.22.Tarım Alanları 

E. Bölümünde açıklanmıştır. 

F.5.22.1.Tarımsal Gelişim Alanları 

Tarım konu başlığında ayrıntılı olarak incelenmiştir. 

F.5.22.2.1.2.3.Sınıf Tarım Alanları 


F.5.22.3.Özel Mahsul Plantasyon Alanları 


KAYNAKLAR 

-www.cevreorman.gov.tr 

-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü 

-Köyceğiz Özel Çevre Koruma Kurumu Md.Çalışmaları 

-Đl Turizm ve Kültür Müdürlüğü 

-Muğla Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurumu Md. 


-Muğla Üniversitesi Biyoloji Bölümü Çalışmaları 

-Fethiye Kaymakamlığı 

-Bodrum Kaymakamlığı 

-Marmaris Kaymakamlığı 

-Đl Köy Hizmetleri Müdürlüğü 

254

Marmaris Sedir Adası Dalaman Sarsala Koyu Göcek Koyları 

Fethiye Ölüdeniz Marmaris Bördübet Bodrum Aspat 

Bodrum Türkbükü Datça Hayıtbükü Köyceğiz 

Ortaca Ekincik 

Ula Çınar Plajı 

255

G.1.Yörenin Turistik Değerleri 

G.1.1.Yörenin Doğal Değerleri 

G.TURĐZM 

1.MUĞLA KENT ORMANI: 

ALANI 

:1.025 Hektar 

RAKIMI :650-900 M. 

BAKISI 

:Kuzey-Güney 

BĐTKĐ ÖRTÜSÜ :Kızılçam, Karaçam, Fıstık Çamı, Ardıç, Kızılağaç, Meşe, 

Çınar, Sandal, Akça kesme, Menengiç, Yabani Ahlat, Sakız, Böğürtlen, Yemişen, Katır 

Tırnağı, Zakkum, Tespih, Eğrelti Otu, Geven, Yabani Gül, Çayır Otları. 

HAYVAN TÜRLERĐ :Yaban Domuzu, Kurt, Tilki, Tavşan, Yabani Güvercin, Üveyik, 

Karga, Saksağan, Keklik 

TOPLAM ORMAN YOLU UZUNLUĞU:22 Km. 

YÜRÜYÜŞ-KOŞU PARKURU UZUNLUĞU:7 Km. 

PATĐKA UZUNLUĞU:3,5 Km. 

YARAŞ GĐRĐŞ-ULA GÖLETĐ:12 Km. 

MUĞLA KENT MERKEZĐNE UZAKLIĞI:13 Km. 

Ülkemizde yeni bir kavram olan “Kent Ormanı”, sınırlı sayıda ve genişlikte kent 

parkları dışında insanların bedensel, kültürel ve ruhsal gereksinimini karşılayabileceği açık 

yeliş alanlar olarak düşünülmektedir. Bu düşünce doğrultusunda belirtilen amaçlara uygun 

olarak yapılan tesis ve düzenlemeler aşağıdaki gibidir: 

Giriş Kapısı, Otopark ve Soyunma Kabini: Kent Ormanı girişinde ortalama 40-50 cm. 

çapında ve 5-12 m. boylarında Çz tomrukları kullanılarak oldukça heybetli bir “GĐRĐŞ 

KAPISI” yapılmıştır. Yapımında kullanılan malzeme, herhangi bir makineli işleme tabi 

tutulmayarak doğal görünümlerinin bozulmaması amaçlanmış, sadece kumlama ve emprenye 

işlemi yapıldıktan sonra kullanılmıştır. 

Sonuç olarak gövde üzerindeki budak yerlerinin, reçine kanal yaralarının v.b.tüm 

doğallığıyla görülebildiği tomruklar giriş kapısına ayrı bir güzellik katmıştır. 

Ziyaretçilerin araçlarını Kent Ormanı girişinde güvenli şekilde bırakabilmeleri 

amacıyla 50 araçlık bir “OTOPARK” düzenlemesi yapılmış, ayrıca spor malzemelerini 

giyebilmeleri ve eşyalarını tekrar araçlarına bırakabilmelerini sağlamak için otopark kenarına 

3 adet “SOYUNMA KABĐNLERĐ” yapılmıştır. 

Yürüyüş ve Koşu Parkurları, Germe ve Kuvvet Çalışma Đstasyonları: Ziyaretçilerin 

özellikleri; spor yapma istekleri düşünülerek, 2 farklı uzunlukta “YÜRÜYÜŞ VE KOŞU 

PARKURU” oluşturulmuştur. Bunlardan birincisi olan büyük parkur 7 Km. uzunluğunda 

olup, yürüyüş, koşu yapma ve bisiklete binme amaçlıdır. 2.parkur ise 3.5 Km. 

uzunluğundadır. Ayrıca giriş kapısından itibaren yine spor ve gezi amaçlı yürüyüş patikaları 

oluşturulmuştur. 

Yine bu patikanın 3 ayrı noktasında Muğla Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor 

Yüksek Okulu (BESYO) ile ortaklaşa olarak açma, germe ve güçlendirme çalışmalarına 

256

yönelik olarak “GERME VE KUVVET ÇALIŞMA ĐSTASYONLARI” halinde planlanmış ve 

yapımı halen devam etmektedir. Bu istasyonlarda; 5 adet bar aleti, 4 adet paralel aleti, 4 adet 

çoklu mekik aleti, 4 adet yer merdiveni aleti, 4 adet kedi merdiveni aleti, 4 adet 5 basamaklı 

merdiven aleti ve 20 adet oturma ve çeşitli yer hareketlerini yapmaya yönelik banklar 

kullanılmıştır. 

Çocuk Oyun Alanı, Kameriye, Ahşap Köprü, Çeşme, WC, Oturma Bankları: Kısa 

yürüyüş parkuru ile kombine olacak şekilde giriş kapısından yaklaşık 300 m. uzaklıkta 

“ÇOCUK OYUN ALANI” oluşturulmuş, bu alanı kontrol edebilecek şekilde oturma ve 

korunma amaçlı “KAMERĐYE” yapılmıştır. 

Yine bu bölgedeki düzenleme amacına uygun olarak dere üstünde yaya geçişi için 

“AHŞAP KÖPRÜ”, alandaki ziyaretçilerin ihtiyaçları için de “ÇEŞME” ve “WC” yapılmıştır. 

Kent Ormanı girişi ile Oyun Alanı ve yürüyüş parkurlarının çeşitli noktalarında yapılan 

çeşmeler; doğal görünümü bozmadan çınar v.b. kütükleri içine gizlenmiş, WC de dikkat 

çekmeyecek şekilde çam ağaçları arasında, korunaklı bir alana inşa edilmiştir. 

Yürüyüş parkuru ve patikaların kenarlarında dinlenme, oturma, kitap okuma v.b. 

amaçlı “OTURMA BANKLARI” yapılmıştır. 

Seyir Terası ve Gözetleme Kulesi: Çocuk oyun alanının devamında bu alana, yaklaşık 

700 m. uzaklıkta ve Kent Ormanının kuzey bakıda yer alan tüm kısmına hakim olan tepe 

üzerine 10 m. yükseklikte ahşaptan “GÖZETLEME KULESĐ” yapılmıştır. Kulenin görüş 

alanı adeta bir “Orman Denizi” hissi vermektedir. 

Gözetleme Kulesine uzun yürüyüş parkuru başlangıcından oluşturulan yaklaşık 700 

m.lik bir patika ile çıkılmaktadır. Bu patika üzerinde hakim görüş alanı olan bir noktada 

“SEYĐR TERASI” oluşturulmuştur. Seyir Terasının uzaklığı da patika başlangıcına 450 m.dir. 

Ula Göleti: Muğla Kent Ormanı alanı daha önceden yapay olarak oluşturulmuş ve 

büyüklüğü yaklaşık 10 ha. Olan “ULA GÖLETĐ” ni içine alacak şekilde planlanmıştır. Ula 

Göleti çevresi Kızılçam ve Fıstık Çamı mesçeresiyle çevrilidir. Gölet alanında çevre 

düzenlemesi ve yürüyüş parkuru oluşturulması çalışmaları devam etmektedir. 

Tanıtım, Uyarı ve Yön Levhaları: Muğla Kent Ormanı içindeki mevkilerin adları, yön 

bilgileri, tesislerin yerleri v.b. gösteren, 120 adet “TANITIM, UYARI VE YÖN 

LEVHALARI” hazırlanmıştır. 

Kent Ormanı giriş kapısı üzerindeki isim levhası, Çevre ve Orman Bakanlığı ve Genel 

Müdürlük amblemleri, Tanıtım ve Yerleşim Planı da dahil olmak üzere tüm bu levhalar; doğal 

görünümü olabildiğince korunmaya çalışılmış, sadece emprenye edilen ahşap üzerine oyma 

yazı yazılarak hazırlanmış ve kullanılmıştır. 

Ayrıca Kent Ormanında bulunan 4 adet ana ağaç türlerimizin genel özelliklerini 

belirten bilgi künyeleri ve giriş kapısı çevre düzenlemesinde kullanılan ağaç, ağaççık ve çalı 

türleri için de 27 adet isim künyeleri oluşturularak, ziyaretçilerin bilgilendirilmesi 

amaçlanmıştır. Ancak bu künyeler yazıların özelliği ve küçüklüğü nedeniyle metal levhalar 

halinde hazırlanabilmiştir. 

257

Orienteering Sporu Hazırlıkları:Muğla Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek 

Okulu (BESYO) ile ortaklaşa olarak, ülkemizde yeni tanınmaya ve yapılmaya başlanan 

“Orienteering” sporu için alt yapı hazırlıkları devam etmektedir. 

Bu sporda amaç harita ve pusula kullanarak, özel bir topoğrafya haritasında 

işaretlenmiş bir dizi kontrol noktasını bulup varış noktasına en kısa zamanda ulaşmaktır. 

Dolayısıyla doğa ile iç içe yapılabilen en güzel sporlardan biridir. Bunun için öncelikle 

1/10.000 ölçekli ve 1-10 Km2’lik alanı gösteren eş yükselti eğrili temel harita hazırlanmasına 

başlanılmıştır. 

Ayrıca hem harita hem de arazi üzerinde bulunması gereken noktaların planlaması ve 

buna bağlı olarak her yarışma için Orienteering Haritalarının oluşturulması planlanmıştır. 

Böylece önümüzdeki yıllarda Muğla Kent Ormanında Ulusal ve Uluslar arası düzeyde çeşitli 

kategorilerde Orienteering yarışmalarının yapılması ve bu sporun tanıtımı ve yaygınlaşması 

sağlanmış olacaktır. 

2.GÖKOVA: Kerme Körfezi kıyısında ve Muğla‘ya 28 km uzaklıktadır.1964 yılında 

29 ha‘lık güzel bir Kızılçam ormanı içinde kurulmuştur. Günübirlik alan, çadır-karavan kamp 

alanı, bungalov alanı olarak üç bölüme ayrılmıştır. 

Günlük ziyaretçi kapasitesi 3000 kişidir.150 çadır yeri olan sahada, beş yataklı 10 adet 

bungalov mevcuttur. Kır gazinosu, büfe, sıhhi tesis kompleksi, WC, soyunma kabinleri, çocuk 

oyun alanı, basketbol-voleybol sahası, tenis kortu, piknik üniteleri ve manzara seyir alanı 

vardır. 

Tüm diğer kamp sahalarında olduğu gibi yeraltı kablo hattı ile her çadır ve karavana 

elektrik verilmektedir. 

258

Ağa Han özgün mimari ödülü alan, tipik Muğla evlerini Akyaka 

görülmektedir. 

beldesinde 

3.ÇUBUCAK:Marmaris-Datça karayolunun 22 km‘si üzerinde ve Hisarönü körfezi 

kıyısında tesis edilmiştir.Kızılçam,Mersin-Defne ve Sığla ağaçlarıyla kaplı 34 ha‘lık bir 

alandır.1800 m. sahil şeridi vardır.Çadır-Karavan kamping alanı olarak Türkiye’nin yurtiçi ve 

yurtdışı en fazla rağbet gören alanıdır.Ayrıca Turgut Köyündeki şelale,Bayır Köyündeki 3 m. 

çapındaki tabiat anıtı Çınar ve Selvi Ağaçları,antik piramit mezar,tabiat severleri büyüleyici 

niteliktedir. 

4.ĐNBÜKÜ :Çubucak orman içi dinlenme yerinden 6 km daha batıda ve anayoldan 3 

km içeride,Hisarönü Körfezi kıyısında bulunmaktadır.1984 yılında ve 10 ha‘lık alanda tesis 

edilmiştir.Đnbükü,Çökertme ve Mağara koyu olmak üzere üç küçük koydan ibarettir.Sahada 

Mersin,Defne,Sığla ve Çam ağaçlarının çokluğu nedeniyle,çok güzel amber ve reçine kokusu 

vardır.Sahanın 2-3 km yakınlarında Küçük Günnük Limanı adıyla anılan nefis bir koy daha 

vardır.Denizin daralıp küçük bir dere halini aldığı bu koyun çevresinde Günnük ağaçlarıyla 

kaplıdır.Yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından bu olağan üstü doğa parçası “Amazon”diye 

anılmaktadır. 

5.KATRANCI : Fethiye –Muğla karayolu üzerinde,Fethiye‘ye 18 km uzaklıktadır. 20 

ha‘lık Kızılçam koru ormanı içinde tesis edilmiştir.Muğla ilinin ilk çadırlı kamp alanıdır.Bu 

saha;Katrancı,Kızlar,Mersin,Defne ve Karaağaç adlı beş koydan meydana gelmiştir.II.derece 

doğal sit alanı olan dinlenme yerinin doğusundaki Akgöl'de Yalıçapkını, Akbalıkçıl, Su 

çulluğu, Kaz, Ördek, Su tavuğu gibi 24 tür göçmen kuş beslenmektedir. 

6.KÜÇÜK KARGI : Fethiye –Muğla karayolunun 20.Km‘si üzerinde kurulmuştur. 

“Günnüklü” diye de anılır.Zira 125 ha‘lık saha,tamamen Günnük Ağacı da denilen Sığla 

Ağacı ile kaplıdır.Bu yüzden,hem gölge serinliği hem de nefis amber kokusu bu dinlenme 

yerinin en büyük özelliğidir. 

7.AŞI ĐSKELESĐ :Köyceğiz‘e 42,Ortaca‘ya 15 km uzaklıktaki 10 ha‘lık nefis bir 

koyda tesis edilmiştir.Yolun 7 km‘si orman içinden geçmekte olup,stabilizedir. Buraya ancak 

özel araçla ya da deniz yoluyla gidilebilir.Bu yüzden bilhassa yatçılar tarafından çok rağbet 

görmektedir. Koy içinde dalış meraklılarının hayli ilgisini çeken 3 adet sualtı mağarası vardır. 

Bunların en büyüğünün 110 m içerisinde ise bir kara parçası bulunmaktadır. 

Aşı Đskelesi 

259

Aşı Đskelesi dinlenme yerinin güneydoğusu‘nda Sarı germe Plajları,kuzeybatısında ise 

Caretta caretta ların vatanı Dalyan Đz tuzu sahilleri bulunmaktadır.Bundan başka Köyceğiz- 

Ortaca yolu üzerindeki Yuvarlak çay köprüsünden kuzeye sapılarak 4 km asfalt olan 7 km 

yol geçildikten sonra bir doğa harikası olan Yuvarlak çayın yüzlerce kaynağı görülmeye 

değerdir.Yörenin en büyük alabalık üretim istasyonunun suyu da buradan gitmektedir. 

8.BUCAK: Kerme Körfezi kıyısında Marmaris-Muğla karayolunun 15.Km‘sindeki 

Çamlık Köyü sapağından 5 km içerdedir.Saha Kızılçam ormanı ile kaplıdır. Marmaris‘in en 

ünlü turizm noktalarından biri olan Sedir Adası‘na teknelerle buradan gidilmektedir.Sahamıza 

40 dakikalık bir uzaklıkta olan ve Kleopatra Adası olarak da bilinen bu adanın sahillerinde 

çok ilginç kum vardır.Bu kum,silisyumdan değil,irmik tanesi iriliğindeki renkli deniz 

hayvancıkları kabuklarından oluşmuştur.Ada üzerinde Antik tiyatro,Agora ve Apollon 

Tapınağı bulunmaktadır.Bitki örtüsü zeytin ağaçlarından ibarettir. 

9.ÇETĐBELĐ: Marmaris-Muğla karayolunun 20.km. üzerindedir.Çınar, Sığla ve 

Kızılçam ağaçlarıyla kaplı 5 ha‘lık bir alanda da kurulmuştur.Sık bitki örtüsü nedeniyle çok 

serin olması,bol sulu çeşmeye ve güzel bir kır gazinosuna sahip bulunması ilgiyi 

arttırmaktadır. 

10.DEĞĐRMENBAŞI: Fethiye kent merkezine 7 km uzaklıkta 9 ha‘lık bir alandır. 

Günlükbaşı-Üzümlü karayolunun 4.km.si üzerinde bulunmaktadır. 

11.SAKLIKENT : Fethiye-Antalya karayolu üzerindeki Tlos Harabeleri yakınında ve 

18 km uzunluğundaki bir kanyon olan Saklıkent‘in derinliği 200 m., genişliği ise bazı yerlerde 

2 m.‘ye kadar düşer.Tabanda akan çok soğuk çay, kanyon ağzındaki alabalık üretme 

istasyonunun can damarıdır.Bir tabiat harikası olan Saklıkent, doğal sit alanı statüsündedir. 

12.GÜNNÜCEK : Marmaris Körfezi üzerinde ve Marmaris‘e 2 km uzaklıktadır. 1968 

yılında 26 ha‘lık alanda tesis edilmiştir. Ana ağaç türü,dünyada sadece Muğla yöresinde doğal 

olarak yetişen Anadolu Sığlası‘dır. Bu ağaca mahalli halk Günnük dediği için sahaya da 

Günnücek adı verilmiştir. 

13. KIDRAK: Tabiat Parkı statüsündeki bu saha Fethiye‘ye 14 km uzaklıktadır. 2000 

m. yüksekliğindeki Babadağ‘ın eteklerinde 20 ha‘lık bir çam ormanı içinde tesis edilmiştir. 

Geniş bir kumsalı vardır. 

14.KELEBEK VADĐSĐ : Kıdrak‘ın 3 km ilerisinde dünyaca ünlü ve I. derece sit alanı 

olan Kelebek Vadisi de mutlaka görülmesi gereken bir doğa harikasıdır.Burada yaşayan 

Kaplan Kelebeği (Jersey tiger) dünyada sadece Ölüdeniz ve Rodos Adasında bulunmaktadır. 

15.KIZILDAĞ : Bu günübirlik dinlenme yeri,Muğla kent girişindeki 13 ha‘lık güzel 

bir Kızılçam ormanı içinde tesis edilmiştir.Kapasitesi 500 kişi/gün‘dür.Kent merkezinin 2 

km. bitişiğinde ancak oradan 125m. daha yüksektir. (750 m) Bu nedenle hem panoramik bir 

şehir manzarasına,hem de oldukça serin bir havaya sahip bulunan piknik yeri,bahar ve yaz 

aylarında hayli rağbet görmektedir. 

16.YARAŞ : Muğla-Denizli karayolunun 18.km‘si üzerinde kurulmuştur.17 ha‘lık 

alanı kaplar.Saha Kızılçam ve yer yer Karaçam ağaçlarıyla kaplıdır. 

17. ÖLÜDENĐZ : Fethiye‘ye 12 km uzaklıkta olan ve 1983 yılında Tabiat Parkı 

statüsüne alınan bu yeryüzü cenneti 20 ha‘lık bir alanı kaplar.Mevcut ağaç türleri; Kıbrıs 

260

Akasyası,Mersin ve Fıstık çamıdır.Bu dinlenme yerinde her türlü deniz sporları yanında 

yamaç paraşütçülüğü ( parasailing ) imkanları da bulunmaktadır. Zira Ölüdeniz,bu heyecan 

verici spor için dünyanın en uygun parkurudur.2000 m. yükseklikteki Babadağ zirvesinde 

yapılan atlayışla Ölüdeniz üzerinde yaklaşık bir saat süreyle uçup, Kumburnu'na 

inilmektedir.Atlayış için jeeple zirveye tırmanırken, Kızlçam, Sedir ve Ardıç ağaçlarının 

belirli yüksekliklerde size eşlik ettiğini görürsünüz.Uçma zevkini tatmaya giderken nefis bir 

orman safarisiyle yeşile de doyacaksınız. 

Yat girişinin yasak oluğu Ölüdeniz lagünü,Kaptan Cousteau tarafından incelenmiş ve 

buranın,tek hücreli mikroorganizmalardan, deniz kaplumbağalarına kadar bir çok canlıyı 

barındıran doğal bir akvaryum olduğu belirtilmiştir.Sahamızın batısında ki Aya Nikola 

(Gemiler) Adası da mutlaka görülmesi gereken yerlerden biridir. Japon arkeologların yaptığı 

araştırmaya göre Noel Baba (Saint Nicholas) bu adada yaşamış ve burada ölmüştür. 

G.1.1.1.Konum 

Muğla Đli, yurdumuzun güneybatı köşesinde, Ege ve Akdeniz’de kıyısı 

bulunan,Antalya, Denizli, Aydın ve Burdur il sınırlarıyla çevrilidir. 

Muğla, 1.124 km’lik kıyı uzunluğu ile Ülkemizde denize en çok kıyısı bulunan il 

konumundadır. 

Doğal güzellikleri tarihi ve kültürel zenginlikleriyle Ülkemiz turizminin rengi 

konumundaki ilimiz, “Mavi Yolculuğu” ile ünlü, Ülkemiz yat turizminin merkezi 

durumundadır. Bu özellikleriyle Muğla Đli, yerli ve yabancı turistler tarafından “Yeryüzü 

Cenneti” ve “Güzelliklerin Buluştuğu Yer” olarak tanımlanır. 

261

Đklim şartlarının elverişliliği, doğal güzellikleri ve özellikleri, yılın on iki ayında da 

turizm yapma imkanının bulunması nedeniyle, 1970 yıllarında filizlenmeye başlayan turizm, 

1972 yılında çıkarılan “1618 Sayılı Türkiye Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliği 

Kanunu” ile 1982 yılında çıkarılan “2634 Sayılı Turizmi Teşvik Yasası” ile getirilen 

düzenlemelerden sonra hızla gelişmeye başlamış, günümüzde de dünya turizmi içerisinde yer 

almıştır. 

Ülkemizi bir yılda ziyaret eden ortalama 10 milyon turistin 2 milyonu aşan kısmı 

Muğla Đlini ziyaret etmektedir. Turizm faaliyetlerinin planlı bir şekilde gelişmesi ve 

yürütülmesi için ilin bazı bölgeleri Bakanlar Kurulu Kararıyla “Turizm Alanı, Turizm 

Merkezi, Özel Çevre Koruma Bölgesi” olarak ilan edilmiştir. Kara ve deniz ulaşımı yanı sıra 

Dalaman ile Milas-Bodrum Hava Limanlarıyla turizm ulaşımı kolaylaştırılmıştır. 

Đlin turizmi, tarihi, doğa, deniz ve güneş olgusunu aşarak daha değişik alternatif 

ortama kayarak turizmin çeşitlendirilmesine yönelmiş ve yılın on iki ayında turizm yapılmaya 

başlanılmıştır. 

Đlin Merkez Đlçesiyle birlikte, başta Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Datça olmak üzere 

Milas, Köyceğiz, Ortaca, Dalaman, Ula Đlçeleri de önemli turistik yöreleri arasında yer 

almaktadır. 

G.1.1.2.Fiziki Özellikler 

Đlimizin fiziki özellikleri doğal değerleri bölümünde ayrıntılı biçimde açıklanmıştır. 

G.1.2.Kültürel Değerler 

Tarihi boyunca çeşitli kültürlere ev sahipliği yapmış olan Muğla Đli ve Đlçelerinde 

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ve Anıtlar Yüksek Kurulunca tescillenmiş 102 

adet antik kent bulunmaktadır. 

Kültürel değerlerimiz il ve ilçelerimizde bulunan müzelerde sergilenmektedir. Đl 

merkezimizde bulunan müzede salon açılmıştır. Bu salonlar; 

a) DOĞAL TARĐHĐ SALONU:1993 yılından beri Muğla Müze Müdürlüğü 

Başkanlığı’nda başlatılan Muğla Merkez Đlçesi, Özlüce Köyü’nde ki kazılar hala devam 

etmektedir. Bu kazılardan gün ışığına çıkan soyu tükenmiş hayvan kalıntıları; 

1.Domuzgiller ( Suidae ) 

2.Sırtlangiller (Hyaenidae ) 

3.Filgiller ( Gomphotheriidae) 

4.Hortumlu Memeliler ( Proboscidae ) 

5.Zürafagiller ( Giraffidae ) 

6.Atgiller ( Equidae ) 

7.Gergedangiller ( Rhinocerotidae ) 

familyalarına aittir. Bu kalıntılar 9-5 milyon yıl öncesine tarihlenen TUROLĐAN 

dönemindedir. 

Bu bölge doğal sit alanıdır. 

262

)ETNOGRAFYA SALONU: Bu salonda yörenin el işlemeleri, kıyafetleri, bakır 

mutfak eşyaları ve ahşap eşyalar sergilenmektedir. Bunlar; 

1.Kökboyalı ipek iğne oyası 

2.Mangal 

3.Ahşap havan, ahşap ibrik 

4.Ahşap kahve soğutucusu, çıkrık, kahve değirmeni 

5.Yöresel heybe,yün kolonları 

6.Kilim yastıkları 

7.Tezgah dokuma ipek çarşaf 

8.Bakır mutfak eşyaları 

Bodrum ilçemizde 1965 yılında Kale içinde açılan Arkeoloji Müzesi, Sualtı Arkeoloji 

Müzesi, olarak kullanılmaktadır. 

Müzedeki TUNÇ DEVRĐ SALONU Gotik tarzda yapılan Şapelin iç kısmında 

düzenlenmiştir. Burada Gelidonya Burnu Batığı, Apsisinde Şeytan Deresi Batığı, Miken 

Eserleri, Amphora Parkı sergilenmektedir. 

BĐZANS DEVRĐ SALONU‘nda bu devre ait eserler, FRANSIZ KULESĐ‘nde Orta 

Çağ ve Sup Miken Arkalk Devri eserleri, ĐTALYAN KULESĐ‘nde sikke ve 

mücevherat,klasik devir eserleri ve Helenistik devir eserleri sergilenmektedir. 

Diğer ilçelerimizde bulunan müzelerde de Etnografik eserler ve arkeolojik eserler yer 

almaktadır. 

Yöre Halkının Kültürü: 

Gelenek, Görenek ve Halk Đnançları: 

Yemekler: 

Çorbalar: Tarhana, Ara, Dutmeç 

Et ve Balıklar: Çopur, Et Terbiyelisi, Döş Dolması, Büryan, Balıklen, Karın 

Bumbar Dolması 

Sebzeler: Çıntar Kavurması, Ot Ekşilemesi, Galli Patlıcan, Ebegümeci 

Kavurması, Börülce Kavurması, Teltorlu Börülce 

Hamur Đşleri – Tatlılar: Keşkek, Otlu Saç Böreği, Yalankı, Zerde, Katmer, 

Badem ve cevizli sucuk, Üzüm Köftesi, Ballı Kabak, Ekmek Dökmesi, 

Reçel ve Şuruplar: Bestel, Üzün, Patlıcan, Dülek Reçeli, Gül Suyu 

Geleneksel Giyim: 

Kadın Giysileri: 

BAŞA: 

Sakağı: Kenarları tamamen kesilmiş bir fesin ortasına dik durmasını sağlayan, 

göbeği mavi-koyu kırmızı taşlı, işli, düşük ayar gümüşten ve değişik alaşımlardan yapılmış 

telkari bir tepelik takılır. Tepeliğin tüm çevresi, bir sıra bant üzerine sıkça dizilmiş 20'lik 

altınlarla çevrilir. Fesin önüne de gene bant üzerine sıkça dizilmiş, yarım sıra 70'lik veya 

80'lik altınlar dizilir. Fesin düşmemesi için iki ucundan tutturulan ayrı bir bant da çene 

altından geçirilir. Ve bu bandın üzerine de gene sıkça dizilen 20'lik altınlar takılır. Bu tür 

başlığa yörede "Sakağı" adı verilir. Genç kızlık döneminde ve ekonomik gücü olmayan 

263

ailelerde ise, bu başlıkta altın yerine bakır üzerine sarı kaplama taklitleri kul1amlırdı ki, bu tür 

altın benzeri malzemeye yörede “Marçıl-Mançur” denir. 

Çeki: Sakağının hemen altından sadece alnı kapatacak şekilde baş çevresinin 

tamamını saran ipek krem rengi krepten bir bant bağlanır. Bu banda Çeki adı verilir. 

Üsküf: Başın tamamı ise ince delikli tülden yapılan üzeri tel işli olan üsküfle 

örtülür. Bazı yerleşim birimlerinde bu tür örtüye Heril adı verilir. Baş bazense Şamı adı 

verilen ipek cinsi bir örtü ile kapatılır. 

Mevsim Çiçeği ve Dal Elmas: Baş bezemede canlı mevsim çiçeği ve dal elmaslar 

kullanılır. Çiçeklerin cinsi ve takılış biçimleri ise değişik anlamlar ifade eder. 

Sakağı, başa yanlamasına takıldığında Eğribaş, çeki üsküfün üzerinden dolandığında 

ise baş Çetebaşı adını ele alır. 

ĐÇE: 

Bürümcek - Yüznakma Gömlek: Đçe yerli doğal ipek dokuma, krem rengi 

yakasız,önden üç- dört veya tek düğmeli, kol yenleri geniş uçları pembe boncuklarla 

bezenmiş, iğne ayalı uzun bir gömlek giyilir. Bu gömleğin saf ipek alanına “Bürümcek”, ipekiplik 

karışımı olmasına ise “Yüzünakma” adı verilir. Gömleğin alt kısmı bazen topdondan 

aşağıya sarkıtılır. Bazen de içine sokulur. 

ÜSTE: 

Fermene: Altı Parmak, Çitare, mavi-mor-Lacivert tonlarında çuha ve kadife 

kumaşlardan yapılan fermenelere yörede kadın cepkeni de denir. Bu fermeneler dar kesimli, 

sadece göğüsleri örtecek kadar kısa ve kolludur. Kol yenleri kertmeli (dilimli) olup, yenleri 

kol yanları ve ön kısımları ile sırt uçları sarı malzemeden şal motif işlidir. Önden tek kopça 

veya bir bağla iliklenir. 

Topdon - Topandon: Altı Parmak, Çitare ve boyama (pembe-lacivert-uçuk mavieflatun) 

düz yerli dokuma kumaşlardan yapılan topdonların ağı yaklaşık 2-2,5 metredir. 

Kasıktan büzülerek bağlanan bu donların ayak bileği kısmı da büzgülüdür. Uçkurları enli 

olarak farklı kumaşlardan yapılır. Uçkur bağı ise ipekten, uçları tel işlidir. Topdonlar özel 

kazanlarda kaynatılarak buruşturulur ve bükülerek saklanır. Yaklaşık 8 metre tek en kumaştan 

yapılan topdona yörede, Topandon-Kırıkdon da denir. Düz dokuma ve boyama türünde 

alanlardan bazıları kumaş özelliğinden dolayı Suriye Don adını alır. 

Kuşak (Bel Bağı): Bu tür giyside iki cins kuşak kullanılır. Bunlardan biri, ipek 

dokumadan olan Trablus veya Kalbur Kuşaktır. Diğeri ise çoğunlukla kırsal kesimlerde 

kullanılan renkli ve desenli yün dokumadan uçları vişne renginde ipek kozalı bağlarla 

bezenmiş kuşaktır. Bu kuşaklar, topdonun üstüne üçgen olarak katlanan uç kısmı ya arkaya 

yada yana sarkacak şekilde bağlanır. 

AYAĞA: 

Çorap : Krem rengi yün veya benzeri özellikte çorap kullanılır. 

giyilir. 

Ayakkabı: Ayağa, kırmızı veya değişik renklerde Yemeni türü hafif ayakkabılar 

264

Boyuna ise Beşibirlik ve Kum Đnci gibi takılar takılır. Göz ve kaşlara Rastık çekilir. 

Orta yaşlardan itibaren başa kına yakılır. Nişan, düğün gibi günlerde yüze allık gibi boyalar 

sürülür. Gelinler ise yüzlerine yaldızlı küçük yıldızlar yapıştırılır. Kızların saçları gelin 

oluncaya kadar kesilmez ve saçları, iki tane veya Kırkdenem saçı şeklinde örülür. Nadiren saç 

serbest bırakılır. En çok kullanılan renkler al, mavi, pembe ve sarıdır. Kollara ise, altın veya 

gümüşten Şişe Bilezik takılır. 

BAŞA: 

Erkek Giysileri: 

Fes: Nar çiçeği veya bordo renkte kısa veya uzun püsküllü bir fes kullanılır. Fes, 

yağlık türü bezlerle beslenir ve bunun üzerine iğne ayalı Kefıye sarılır. Püskül arkadan sarkar. 

Fes, beslenmeyip sadece üzerine iğne ayalı ipek yazma da sarılabilir. Bu durumda, yazmanın 

bir ucu püskülle birlikte yandan sarkıtılır. Fes'in püskülleri kısa olursa buna "Dmgıl Koza" adı 

verilir. Zeybek fesinin yörede halk üç işlevi olduğuna inanılır. 

Fes efenin yastığıdır. Yumuşak olması sebebiyle bu görevi görür. 

Efe veya zeybeği, yatağan darbesinden korur. çünkü üstüne takılan kefiye veya 

yazma, ipek olduğu için yatağan işlemez. Yani yatağanı kaydırır. 

Efenin başı doğada mevcut çiçeklerden esinlenerek yapılan iğne oyaları ile 

bezendiği için baskın anında fes kamuflaj görevi görür. 

ĐÇE: 

Bürümcek_Yüzünakma Gömlek: Đçe yerli dokumadan krem renginde ve uzun kollu 

ve kolları iğne ayalı, yakasız, önden yirik-düğmeli bir gömlek giyilir. Saf ipek alanına 

bürümcek, ipek-iplik karışımı olanına da yüzünakma denir. 

ÜSTE: 

Cepken: En üste mavi çuha üzerine tamamen siyah kaytan veya ibrişim işli (sıvama 

iş) kolları açık ve arkadan sarkan, bazen de kopçaları ile camadanın kollarına tutturulan 

cepken giyilir. 

Camadan: Cepkenin altına giyilen camadan, Muğla'da iki türde karşımıza 

çıkmaktadır. Aynı renk ve işlemede yapılmış olan (siyah kaytanla şal desen işli) bu 

camadanların bazılarının önü açıktır. Yani çapraz iliklenmez. Bu tür camadan kullanıldığında 

mutlaka içe Kavuşturma giyilmesi gerekir. Diğer türüne gelince, mavi veya siyah çuha kumaş 

üzerine siyah kaytan işli, çapraz iliklenen camadanlardır. Camadanlar dar kesimli sadece 

göğüs memelerini örtecek kadar kısadırlar. 

Kavuşturma (Delme): Mintan üzerine kolsuz yelek türünde, çapraz iliklenen, göğüs 

memelerini örtecek kadar kısa olan ve önü mavi çuha üzerine siyah kaytan veya ibrişim 

işlemeli, sırtı ise, siyah kadife kumaş üzerine sarı veya turuncu renkte ibrişim işlemeli olan 

kavuşturma giyilir. Kavuşturmanın halk arasında ki adı Delmedir. 

265

Dolgu Kuşak: Beli beslemek amacıyla sarılan bir çarşaf veya uzunca kuşak türüdür. 

Trablus Kuşağı: Dolgu kuşağın üzerine göğüs memelerinin alt kısmından kasıklara 

kadar genişlikte Kalbur Kuşak da denilen Trablus Kuşağı veya şalı sarılır. Bu kuşak renkli, 

desenli ve ipektendir. Bazen de bu kuşağın üzerine enli dokuma Kolan sarılabilir. 

Silahlık: Trablus Kuşağı'nın üzerine ise, koyu kahverengi deriden yapılmış, kat kat 

cepleri olan işlemeli silahlık özel kayışları ile bağlanır. Silahlık, zeybeğin bir tür 

gardırobudur. Gözlerine değişik amaçlarla kullanılacak olan her türden silah ve malzeme 

konur. 

Topdon - Topandon: Mavi çuha kumaş üzerine ön kısımları siyah kaytan işli olan 

topdonların ağı, yaklaşık 2,5 metredir. Kasıktan büzülerek bağlanan bu toptanların 

uçkurlukları ise vişne rengi kumaştan yapılmıştır. Don, alttan ancak diz kapaklarına kadar 

iner. Ayrıca giyildiğinde hem önden hem arkadan büzülerek bele bağlanır. 

Saldırına: Zeybeklerin kullandığı sapı kulaklı türde uzun bir bıçaktır. Bu bıçağa 

Yatağa n veya Kocabıçak adı da verilir. Bıçağın sırt kısmı küt, iç kısmı ise keskindir. Eğimi 

ise aşağıya doğrudur. Bıçak silahlık üzerine tam ortadan dengeli bir vaziyette takılır. Eğimin 

aşağıya doğru olması silahlık üzerinden çekme kolaylığı sağlar. 

takılır. 

Yağlık: ipek kumaş üzerine tel işleme ile yapılan yağlıklar, silahlıkların yanına 

Köstek: Tamamen gümüşten olan köstekler iki çeşittir. Biri boyundan geçen ve 

minel klipsi ile ortadan tutturulan Arnavut türü; diğeri ise, omuzdan kopçalanan uçları 

tokurgaçlı Gid türüdür. Saat aksesuarı olarak kullanılır. Muğla'da daha çok Arnavut türü 

kullanılır. 

Hamayıl-Pazubant-Musaflık: Hamayıl boyna, pazubant kala, musaflık ise omuza 

takılır. Üçü bir arada kullanılmaz. Hamayıl ve pazubantlar gümüşten, musaflık ise işlemeli 

deride] yapılmıştır. içlerine musaf ve değişik dualar yazılarak konur. 

Maşa: Silahlığın yanında aşağıya sarkıtılan, ucu çatal olan bir demir çubuktur. Maşa 

zeybeğin kendi silahlarını bilemesi ve hasmının silahlarını köreltmesi için kullanılırdı.. 

- Diğer Aksesuar ve Malzemeler: Tabanca, Fişeklik (Kargılık), Gümüş Hançer veya 

Kol Altı Bıçağı, iki okka ağırlığında Yapağı, Kav, Çakmak Taşı, Kehribar Ağızlık, Gümüş 

Tütün Tabakası ve Kehribar Tespih. 

AYAĞA: 

Tozluk: Bacaklara mavi çuha kumaş üzerine siyah kaytan işli arkası boydan boya sık 

şekilde kopçalı olan Tozluk’lar takılır. . 

Tozluk Bağı: Tozlukların düşmemesi için üst kısımlarına koza ve püskülleri dışa 

gelecek şekilde tozluk bağları bağlanır. Tozluk bağları, vişne renginde yerli ipek dokumadan 

yapılır. Uç kısımlarında ise koza ve püsküller bulunur. Püskül uçlarında da beyaz şeffaf veya 

sarı-pirinç küçük boncuklar takılıdır. 

266

Tulumbacı: Ayağa yün çorap (krem rengi) giyilir. Ayakkabı türü olarak da siyah, 

ökçesiz Tulumbacı kullanılır. 

Kepmen – Kayalık: Çuha tozluk kullanılmadığı zamanlar bunun yerine üzeri işlemeli 

meşinden yapılan ve Kepmen adı verilen deri tozluklar kullanılır. Ayrıca, sadece Efelerin 

giydiği Kayalık adı verilen özel işlemeli çizmeler de kullanılırdı. 

G.2.Turizm Çeşitleri 

Kültür Turizmi: 

Ülkemizin en önemli turizm ilçelerinin bağlı olduğu “Muğla” il merkezi sivil 

mimarinin en güzel örneklerini barındırmaktadır. Kentin ortasındaki arasta, dükkanları ve 

şadırvanlarıyla 20.yüzyılın başında donmuş gibidir. “Tarihi Muğla Evleri”nin en güzel 

örnekleri Sabunhane’dedir. 

Saburhane, Osmanlı döneminde Rumlar ve Türk’lerin bir arada dostça yaşadığı, 

Rumların 1924 mübadelesinde göç etmesinin ardından eski özelliğini bozmadan sürdürdüğü 

bölgesidir. Bu bakımdan Saburhane, Rumlar içinde ayrı bir önem kazanmaktadır. 

Muğla Müzesi, Bodrum Kalesi ile Sualtı Arkeoloji Müzesi, Milas Müzesi ve Fethiye 

Müzelerinin yanı sıra; Yatağan Đlçesi’ndeki Stratonikeia ve Lagina, Milas Đlçesi’ndeki Đassos, 

Labranda, Herakleia, Euromos antik kentleri ve Gümüşkesen Anıt Mezarları ve Beçin Kalesi, 

Fethiye Đlçesi’ndeki Kaya Köyü ile Kadyanda, Letoon Telmessos, Pınara, Sidyma ve Kaya 

Mezarları, Datça Đlçesi’ndeki; Knidos, Köyceğiz Đlçesi’ndeki; Kaunos Antik Kenti, Gökova 

Körfezi’nde Sedir Adası ilin kültür turizmi için önemli tarihi değerlerdir. 

A)BODRUM: 

Kıyı ve Deniz Turizmi: 

Bodrum diğer tatil kentlerinden farklıdır. Bodrum da gece yaşamı sabah sona erer. 

267

“Sanma ki sen geldiğin gibi gideceksin senden öncekiler de böyledirler. Akıllarını hep 

Bodrum’da bırakıp gittiler” Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir KABAAĞAÇLI böyle yazmıştı. 

Bodrum için Türkiye’nin yöreleri içinde hiçbir yer, Bodrum kadar değişik bir imaja sahip 

değildir. 

Đlçenin en büyük geçim kaynağı turizmdir. Doğal güzelliği, kültür zenginliği ve halkın 

çok hoşgörülü olması, Bodrum turizmini çekici kılan unsurların başında gelmektedir. 

Bodrum Đlçesi’ne yaklaşık 18 km. uzaklıkta olan Turgut reis, ilçe merkezinden sonra 

en büyük yerleşim yeridir. Adını büyük denizci Turgut reis’ten alır. 

Yalıkavak, Bodrum’a 18 km. uzaklıkta şirin ve sevimli tatil beldesidir. Yalıkavak, 

konumu itibarıyla açık denize baktığından sürekli rüzgar alır. Bodrum Yarımadası’nda 

yaprak kıpırdamadığı günlerde bile burası püfür püfür esmesiyle ünlüdür. Yalıkavak’ta liman 

dışında her yerden denize girmek olasıdır. Günübirlik tekne turlarına katılıp, Alacain, 

Paşalimanı, Tilkicik, Presen gibi cennet koylarda da denize girilebilir. 

Yalıkavak’ın 3 km. doğusunda, denizden 2 km. içeride yer alan Gökçebel günümüzde 

Aşağı Gökçebel ve Yukarı Gökçebel olarak bilinen şirin bir tatil beldesidir. 

Gümüşlük, güneşi, denizi, doğası, tarihiyle Bodrum Yarımadası’nın en şirin 

yerlerinden biridir. Gümüşlük, Bodrum’a 15 km. mesafededir. Gümüşlük, antik kent 

Myndos’un yerinde kuruludur. Depremler sonucu kentin bir bölümü sular altına 

gömülmüştür. 

Gümüşlük’te en ideal tatil ayı Ekim’dir. Bu ayda, deniz, göl görünümündedir. Denizi, 

sığ ve küçük çocukların bile rahatlıkla girebileceği durgunluktadır. Koy içinde bulunan 

Tavşanlı Ada ile sahil arasında, denizin bir karış altında kalan doğal bir bağlantı vardır. Adını 

buradan yaşayan tavşanlardan alan adacığa geçmek için yapılması gereken tek şey, paçaları 

sıvamak ve denizde yürümeye başlamaktadır. 

Bodrum’a 25 km uzaklık, pırıl pırıl bir denizi olan Gündoğan’ın önü boydan boya 

kumsal, yeşillikler arasında eski bir balıkçı köyüdür. Eski adı Farilya olan Gündoğan’da evler 

begonvil, palmiye, muz, mandalina, nar, şeftali, çam ağaçları arasındadır. Gündoğan’ın en 

büyük özelliği sürekli rüzgar almasıdır. Rüzgarın sürekli esmesi, burayı rüzgar sörfü 

meraklılarının ilgi odağı haline getirmiştir. Gündoğan; sessiz, sakin ve nispeten ucuz bir tatil 

geçirmek isteyenler için idealdir. Tekneyle, Apostos Adası’na ve çevre koylara gidilebilir. 

Göltürkbükü, Bodrum’a 20 km. uzaklıkta, sakin tatil yerlerinden olan Türkbükü eski 

bir Likya kentidir. Türkbükü’nde sahil boydan boya her keseye, her zevke cevap veren motel, 

pansiyon, cafe-bar mevcuttur. Türkbükü, önceki yıl, Göltürkbükü adıyla aynı belediye çatısı 

altında birleşmiştir. 

Her iki yöre de, Bodrum Yarımadası’nda doğal güzelliklerini koruyabilmiş nadir 

yerlerdendir. Türkbükü’nde bir-iki gün civar koyları dolaşmaya ayrılmalıdır. Đkiz Adalar, 

Kızıl Koy, Hattatlar’ın Koyu, Derin Liman ve Apostol ile Tavşan Adası, Gündoğan ve 

Dikilitaş’a günübirlik turlar düzenlenmektedir. 

Bodrum’a 12 km. uzaklıktaki Ortakent, deniz ve güneşten yararlanma ve dinlenme 

imkanı sunan huzur verici güzelliğe sahiptir. Bodrum Yarımadası’ndaki en uzun kumsala 

sahiptir. Temiz ve düzenlidir. Arkaları dağlık ve mandalin bahçeleri ile süslüdür. 

268

Bitez, sadece şirinliğiyle değil temizliğiyle de dikkati çeker. Bitez, Bodrum’a iki koy 

uzaklıkta olmasına karşın, turizme açılan yerleşim yerlerindendir. Buraya gelirken insanın 

dikkatini ilk olarak sokaklarının düzenli ve temiz olması çeker. Yol gösteren tabelalarından 

minibüs duraklarına kadar her şey özenlidir. 

Yahşi’de olduğu gibi burada da otel, motel ve restoranlar sahilin hemen arkasında yer 

alır. Oto yolu ise tesislerin arkasındadır. Konaklama yerleriyle deniz arasında yol olmaması, 

yöreyi özellikle çocuklu aileler için hayli cazip kılar. 

Bitez’i terli turistler kadar, yabancılar da tercih eder. Yabancıların buraya tercih 

etmeleri, denizinin ve doğasının eşsiz güzelliğinin yanı sıra, yarımadanın sörf yapmaya en 

elverişli yerlerinden olmasından da kaynaklanıyor. Bitez, gündüzü ayrı, gecesi ayrı keyifli bir 

tatil yeridir. 

Bodrum’a yürüme mesafesinde bir eğlence merkezidir Gümbet. Burası otellerin 

yoğunlaştığı bir bölgedir. Barlar, lokantalar ve eğlence merkezleri her geçen gün biraz daha 

çoğalmaktadır. Bardakçı Koyu da Bodrum’un önemli koylarındandır. 

Bodrum’a 22 km. uzaklıktaki Akyarlar, Bodrum Yarımadası’nın en güzel yerlerinden 

biridir. Düne kadar geçimini balıkçılık ve süngercilikle sağlayan beldede bugün turizm ön 

plana çıkmıştır. Son derece sevimli küçük bir yerleşim yeridir. Ay şeklinde kumsalı vardır. 

Akyarlar’da boydan boya uzanan halka açık plajlarından her türlü etkinliğe katılmak olasıdır. 

Sörf yapabilir, buradan da düzenlenen günlük turlarla çevre koyları dolaşabilirsiniz. 

Turgut reis’in 4 km. Kuzeyindeki Kadı kalesi,yeşili bol, çevresi ve koyları ile güzel 

bir tatil beldesidir. Tepedeki Kadı kalesi, Helenistik devirden kalmadır. Yamaçta, Romalılara 

ait bir kilise ve yine eskiden kalma bir su sarnıcı vardır. 

Karaincir, ince kumlu, 500 m.’lik sahiliyle, incirlerinin nefasetiyle ünlü, Akyarlar’ın 

yanı başında, Aspat yolu üzerindedir. Geniş ve uzun plajı, günün her saati cıvıl cıvıldır. 

Klasik çağdan günümüze kadar çeşitli uygarlıkların kalıntıları bulunan Aspat, devamlı 

rüzgar alan bir yöredir. Sahildeki iki katlı tarihi “Arpanga”’dan, tüm koy görülebilmektedir. 

Günümüzde de teniz denizi ile sahil kenarına yapılan özel plajlar koya canlılık getirmiştir. 

Bodrum’a 14 km. uzaklıkta yer alan Bağla Koyu, Aspat Dağı eteklerinde kurulmuştur. 

Yarmada da denize girmek için en ideal yerlerden biri Bağla’dır. metrelerce derinlikte bile 

denizin dibi çok net biçimde görülebilir. Günlük gezi teknelerinin mutlaka uğradığı koyda, bir 

de içme suyu kaynağı bulunmaktadır. Kamp kurmaya da oldukça elverişlidir. 

Torba, Bodrum’a 6 km. uzaklıkta, küçük, sakin ve sevimli bir yerleşim yeridir. 

Korumalı bir konumda bulunduğu için en sert poyrazda bile koyda yaprak kımıldamaz. Torba 

sahili boydan boya her zevke her keseye cevap veren otel, motel, pansiyon, restoran, cafelerle 

doludur. Bodrum-Didim seferlerinin yapıldığı feribot iskelesi Torba’da bulunmaktadır. 

Đskelenin yanında yeme-içme ve konaklama yerlerinin bulunduğu, boydan boya bir sahil 

bulunur. 

Bodrum’a 25 km. uzaklıkta, yeşil ve mavinin iç içe girdiği harika güzelliğe sahiptir 

Güvercinlik koyu. Güvercinlik bu doğal ve doyumsuz güzelliği yanında, karşısında bulunan 

Salih Adası ile de ilgi çekmektedir. 

269

Bodrum Đlçe merkezine 15 km. mesafededir Yalı çiftlik. Temiz koyları ve modern 

konaklama tesisleri ile yörenin bir turizm cennetidir. 

B) MĐLAS 

Uygarlık ülkesi Milas, Güllük, Ören, Kazıklı Koyu, Çökertme, Kıyıkışlacık, Boğaziçi 

köyleriyle önemli bir turizm cennetidir. Đlçenin turistik değerlerinin yanı sıra Đassos, 

Herakleia, Euromos, Labranda gibi antik kentler ile Gümüşkesen Anıt Mezarı ve Beçin 

Kalesi, Kızılağaç Köyü’ndeki özgün mimari evleri, çok sayıda turist ziyaretine sahne olan 

değerlerdir. 

Ören, Milas’a 40 km. uzaklıkta, şirin bir kasabadır. Yeşil mandalina bahçeleriyle, 

masmavi deniz arasında uzun bir plajı vardır. Sakin bir tatil beldesi olan Ören’de yamaç 

paraşütü sporu yapılabilmektedir. 

Bodrum’dan Mavi Yolculuğa çıkan teknelerin durak yeri olarak vazgeçilmez bir 

koydur Çökertme. Dantel gibi işli Gökbel Köyü’nün bir semti olan Çökertme Sahili tertemiz 

kumsal, plajlara ve çok sayıda koya sahiptir. 

Milas’a 24 km. uzaklıkta olan Güllük Körfezi, küçük koylardan oluşmaktadır. 

Kıyıkışlacık Koyu, körfezin karşı tarafında olup, Đassos antik şehri bu koy üzerinde 

kurulmuştur. Güllük’ten teknelerle Kıyıkışlacık Koyu’na ulaşım sağlanmaktadır. 

Ayrıca, karadan Milas’a mesafesi 24 km.dir. Yarımadanın devamında Zeytinlikuyu 

Koyu, Kazıklı Koyu, Kazıklıbucak Koyu bulunmaktadır. Bodrum yolu üzerinden gidildiğinde 

Adabük ve Boğaziçi köyleri görülebilir. Mumcular yoluna dönüldüğü zaman Çökertme Koyu, 

Ören Koyu görülebilir. Bu koylar, Gökova Körfezi’nin koylarıdır. 

Milas-Bodrum karayolunun 2 km. sapağında, Milas’a 25 km., Bodrum’a 30 km. 

uzaklıktaki Boğaziçi Köyü, tam bir balıkçı köyüdür. Eski adı “Bargilya” olan köyün çevresi 

zeytinliklerle çevrili masmavi bir güzel koyu vardır. Koy, eskiden yörenin tuz ihtiyacını 

karşılayan “Tuzla” denilen alana kadar uzanmaktadır. Koy, adeta “Boğaz” görünümünde 

olduğunda, buradaki köyün adı da Boğaziçi Köyü olmuştur. 

Muğla-Đzmir karayolu güzergahında, Milas’a 35 km. uzaklıktadır. Büyük Menderes 

Nehri’nin getirdiği alüvyonlar sonucu oluşmuştur. Gölün çevresinde iki ada vardır. Etrafı 

zeytinliklerle çevrili ve kenarında Hereklik Antik Kenti vardır. Göl kenarındaki motel ve 

pansiyonlarda sakin bir tatil yapma imkanı vardır. 

270

C)ULA 

Akyaka, Muğla-Marmaris karayoluyla Sakartepe’den Gökova’ya inerken, birdenbire 

karşınıza çıkıveren Gökova Körfezi’nin panaromik görüntüsü izleyenleri büyüler. Akyaka’ya 

ayrılan yol takip edilirse, gerçek bir yeryüzü cennetine, yemyeşil bir huzur sığınağına ulaşır. 

Gökova Körfezi kıyısındaki Akyaka Beldesi, sırtını dimdik yükselen Sakartepe’ye 

dayadığı için, sıcacık bir tatil beldesidir. Sakin, huzurlu bir yer olan Akyaka, bünyesinde 

gizlediği sayısız sürprizleriyle tatilcilerin gözdesidir. 

271

Akyaka’da su sporları yapmak isteyenler, Akyaka’nın sessizliği ile uyumlu 

olarak motora dayanmayan sörf, kano yapabilirler. Sağ bisikleti faaliyeti yapmak isteyenler 

tecrübeli eğitmenlerden ve ekipmanlarından yararlanabilirler. Kano ile (sea-kayak) kısa veya 

uzun mesafeli, rehber eşliğinde turlar yapılmaktadır. Hafta içerisinde daha sakin olan bu plaj, 

hafta sonunda civardan gelen piknikçilerle yoğunlaşır. Bu yol takip edilirse Akbük Koyu’na, 

oradan da Milas-Ören Keramos’a ulaşılır. 

Muğla- Marmaris karayolunun 12.km.sinden sonra soldan ayrılan yoldan 6 km. sonra 

Sedir Adası’na teknelerin kalktığı Çamlı Đskelesi’ne ulaşılır. Buradan, teknelerle Sedir 

Adası’nın dünyada eşi bulunmayan kumlarıyla ünlü plaja ulaşılır. Adada, Cedrae Antik 

kentinin kalıntıları bulunmaktadır. 

D) MARMARĐS 

Marmaris, Muğla’ya 60 km. uzaklıktadır. doğal güzellikleri ve her türden modern 

konaklama tesisleriyle Ülkemizin en önemli tatil merkezlerinden biridir. 

Marmaris’ 2 km. uzaklıkta bulunan Günnücek’te dünyada eşi çok az görülen Günlük 

ormanı bulunmaktadır. Bu ağaçlardan elde edilen sığla yağı, ilaç ve parfümeri sanayiinde 

kullanılmaktadır. 

Đlçeye 8 km. uzaklıkta bulunan Yalancı boğaz, bir gemi kaptanının fırtınalı havada 

burayı körfeze açılan boğaz sanıp, gemisini karaya oturtmasından sonra “Yalancı boğaz” 

adını almıştır. Ağaç yapımı, gulet tersanelerinin bulunduğu bu yöre, mutlaka görülmesi 

gereken yerlerden birisidir. 

Đlçeye 10 km. uzaklıkta bulunan Đçmeler, plajı denize girmek ve su sporu yapmak 

isteyenler için idealdir. Denizin, suyu temizdir. 

Turunç ve Kumlu bük’e giden tur teknelerinin uğrak yeri olan Fosforlu Mağara, 

doğal akvaryumu andıran yeşil ve turkuaz renkli sularda yüzme imkanı sağlar. 

272

Marmaris’ten 30 dakikalık bire yolculuk ile ulaşılabilen Cennet Adası, aslında bir 

yarımada olup, tümüyle ormanlarla kaplıdır. Pansiyon ve lokanta gibi hizmet birimlerinin 

olduğu Cennet adası, sezon boyu teknelerin uğrak yerdir ve yüzme, eğlence için elverişli bir 

bölgedir. 

Marmaris’e 21 km. uzaklıktaki Turunç’a hem deniz yoluyla hem de karayolu ile 

ulaşabilmek mümkündür. Eski bir balıkçı kasabası olduğu bilinen köy, günümüzde her tülü 

konfora sahip turistik tesisleri, pansiyonları ve çardak lokantaları ile yerli ve yabancı 

turistlerin yoğun ilgisini çekmektedir. 

Turunç’tan 6 km.lik bir yolla ulaşılabilen Kumlubük, Marmaris’ten deniz yoluyla 

ulaşabilmek mümkündür. Yeşil ile mavinin iç içe girdiği yöre, temiz denizi ve harika kumu 

ile bölgenin en gözde plajlarından biridir. 

Selimiye, Marmaris’e 45 km. uzaklıktadır. Selimiye, Bodrum- Marmaris arasında 

seyreden Mavi Yolculuk teknelerinin uğrak yeridir. Köy, yeşillikler içerisinde durgun denizi 

vardır. Selimiye’nin çevresinde 3 kale kalıntısı vardır. 

“Gulet” tipi yat yapımcılığı ile ünlüdür Bozburun. Turizm bakımından bölgenin en 

bakir yerlerinden biridir. Küçük ve kaliteli konaklama tesisleri mevcuttur. Çevresinde 

teknelerle ulaşılabilecek çok sayıda koylar vardır. 

Marmaris’e yaklaşık 40 km. uzaklıkta olan Hisarönü, kendi adıyla anılan körfezin uç 

noktasındadır.Denizi sığ, kumu kiremit renginde olan Hisarönü, sakin bir tatil cennetidir. 

Esintili, nemsiz havası ve temiz suyunun astım ve kalp hastası olanlara iyi geldiği söylenir. 

Hisarönü’nden çevreye tekne turları düzenlenir. 

Marmaris-Datça karayolunun 26.km. sinden de yol ayrımından Bördübet Koyu’na 

gidilir. Koy, çevresindeki en güzel ve bakir koylardan biridir. Çevresi ormanlık, doğal bir 

liman ve fırtınalara karşı güvenlidir. 

Deniz yoluyla 2 saatlik bir yolculukla gidilebilen Çiftlik Köyü’ne, Bakır Köyü 

üzerinden de ulaşmak mümkündür. Đri kumu, plajı ve çardak lokantaları ile özellikle yatçıların 

konaklamak için seçtikleri bir koydur. Koyun içinde küçük bir adası bulunan köy, jeep türü 

araçlar ile safari turu yapanlar tarafından da tercih edilmektedir. 

273

E)DATÇA 

Yarımadanın etrafı birbirinden güzel, dantel gibi 52 koyla çevrilidir. Bunların 

başlıcaları; kuzeyde Ege Denizi tarafında Gökçeler Bükü, Küçük Çatı, Çatı, Kızılağaç, Çakal, 

Damlacık, Mersincik, Murdala ve Đskandil Koyları; güneyde Akdeniz yöresinde ise Palamut 

Bükü, Akvaryum, Ova Bükü, Hayıt Bükü, Kızıl Bük, Domuz Bükü, Kargı, Karaincir, Sarı 

Liman, Kara Bük, Çiftlik, Kuruca Bük, Günnücek ve Lindos koylarıdır. 

Şehir merkezime 3 km. uzaklıkta, kuzey ve güneybatı rüzgarlarına kapalı olup, doğu 

ve güneydoğu rüzgarlarına açıktır Kargı Koyu. Sessizliği ve doğal güzelliği arayanların 

tercih ettikleri bu berrak koyda, birkaç yeme içme ve dinlenme tesisleri bulunmaktadır. 

Ulaşım, belediyeye özel halk otobüsüyle sağlanmaktadır. 

Datça Đlçe merkezine 4 km. uzaklıktadır Gebekum. 7 km. uzunluğundaki kumsalıyla 

denize girmek için çok uygundur. Yatların da uğrak yeri olan Gebekum, su sporlarına 

elverişlidir. 

Domuzbükü, sessiz ve sakin bir yerdir. Karayolu ulaşımı yoktur. Datça’dan tekne 

yolculuğuyla 1 saatte ulaşılabilmektedir. Çevresinde küçük bir mağara, ilginç kaya şekilleri 

vardır. 

Ova ve Hayıt Bükleri, şehir merkezine 20 km. mesafede Mesudiye Köyü’nün 

koylarıdır. Koylarda, bir çok yeme içme ve konaklama tesisi olup, ulaşım köy minibüsleriyle 

sağlanmaktadır. 

Palamut Bükü, şehir merkezine 25 km., Knidos’a 10 km. mesafede olup, bir çok 

yeme içme ve konaklama tesisleri vardır. Ovasını, Datça’nın ünlü bademleri süslemektedir. 

Ulaşım, Palamutbükü minibüsleriyle sağlanmaktadır. 

274

Karaincir Koyu, şehir merkezine 15 km. mesafede, Marmaris yolu üzerindedir. Đnce 

kumu, plajı ve sığ deniziyle çocuklu aileler için ideal bir deniz banyosu yeridir.koyda, birçok 

yeme içme ve dinlenme tesisleri bulunmaktadır. Ulaşım, Karaincir, Aktur ve Marmaris 

minibüsleriyle sağlanmaktadır. 

Çiftlik Koyu (Ak-Tur), şehir merkezine 25 km. mesafede, Marmaris yolu üzerindedir. 

Đnce kumlu, plajı ve temiz deniziyle çocuklu aileler için de ideal harika bir deniz banyosu 

yeridir. Koyda, yeme içme tesisi bulunmamaktadır. 

Kurucabük, Marmaris’ten Datça’ya giderken Çiftlik Koyu’ndan sonra gelir. Burası, 

şehir merkezine 28 km.dir. Sessizliği ve doğal güzelliği ile herkesi hayran bırakan, yüksek 

ağaçlar içinde yer alan koyda esen rüzgar yaz sıcaklarını yok eder. 

Datça Đlçesi’nde her yerde denize girilebilir. Merkezde ya da yarımada etrafındaki 

koylarda birbirinden güzel plajlar vardır. Bunların belli başlıcaları merkezde Hastane altı, 

Kumluk, Taşlık ve Azganlı Plajları; merkez dışında ise şehir merkezinden Perili Köşk plajına 

kadar ki yaklaşık 13 km. uzunluğundaki alan ve koylardaki plajlardır. Đlçede her yıl bir çok 

plajın temizliği ve denize elverişliliğiyle Mavi Bayrak ödülü almaktadır. 

F)KÖYCEĞĐZ 

Köyceğiz Gölü, 6.300 hektar alana sahiptir. Gölün hemen kenarında Köyceğiz Đlçe 

merkezi kurulmuştur. Göl, Dalyan Boğazı ile Akdeniz’e bağlanır. Çevresindeki dağlardan 

inen sularla beslenir. Fazla suyunu Dalyan kanalıyla Akdeniz’e boşaltır. 

Köyceğiz rıhtımından hareketle, göl boyunca Dalyan Boğazını aşarak Akdeniz’e 

ulaşan tekne gezisinde insan kendini büyüleyici güzellikler içerisinde bulur. 

Köyceğiz’in 40 km. güneybatısında olan Ekincik Koyu’na karadan ve denizden her 

zaman ulaşabilmek mümkündür. Doğal bir liman olan Ekincik Koyu’na günde ortalama 50-60 

yat demirlemektedir. Mavi Yolculuğun en önemli duraklarından biri olan koy, iri kumlu plajı 

ve temiz denizi ile yerli ve yabancı turistlerin yoğun ilgisini çekmektedir. 

G) ORTACA 

Dalyan Boğazı’nda Köyceğiz Gölü’nü Akdeniz’e bağlayan tekne turuna katılanlar, 

kanalda nereden girip nereden çıktığı belli olmayan sazlıktan oluşan daracık koridorlar 

arasında dolaşmakta, rotanın sağında ve solunda metrelerce uzunlukta kumsalları ve çam 

ormanları içindeki koyları görebilmektedirler. 

275

Kaunos Harabeleri 

Çam ormanları ile iç içe kumsalı, temiz mavi denizi ve bol güneşinin yanı sıra 

dünyada soyu tükenmekte olan Caretta caretta kaplumbağalarının üreme ve barındırma alanı 

olması ile dünya çapında üne kavuşmuştur Đztuzu. 

Ortaca Đlçesi’ne bağlı Sarıgerme, Dalaman Havalimanı’na kuş uçumu 5 km., 

karayoluyla 20 km. mesafede olan Sarıgerme Plajı, modern konaklama tesisleri, 7 km. 

uzunluğundaki kumsalı ve sığ deniziyle, Ülkemizin en önemi tatil cennetidir. 

Sarıgerme Sahili, Bakanlar Kurulu Kararıyla 1982 yılında “Turizm Alanı” olarak ilan 

edilmiştir. 

H)DALAMAN 

Çevremize baktığımızda güneşin, toprağın ve suyun müthiş birleşimiyle ortaya çıkmış 

çam ormanlarının örttüğü Kapıdağ Yarımadası’ndaki Sarsala, Büngüş, Sıralıbük, Kurşunlu ve 

Taşyaka Koyları, Mavi Yolculuğa çıkan yatların uğrak yerleridir. Bu koylara, Đl Özel Đdaresi 

tarafından yat mola noktaları inşa edilmiştir. Bu koylara, Göcek, Fethiye, Marmaris 

marinalarından gitmek mümkündür. 

Sarsala Koyu, Dalaman Đlçesi sınırlarındadır. Mavi Yolculuğa çıkan tekne ve yatların 

uğrak yerlerinden biridir. Karayolu bağlantısı da olan Sarsala Koyu çamlarla denizin 

kucaklaştığı, hiçbir yapılaşmanın olmadığı tertemiz bir deniz ve kumsala sahiptir. 

I)FETHĐYE 

276

Fethiye 12 Adalar 

Fethiye Körfezi’nden başlayarak Fethiye Körfezi’nin batı ve kuzey batısındaki irili 

ufaklı adaların tamamına 12 Adalar verilir. Körfezde yer alan bu adaların yanı sıra anakara 

ile adalar arasında oluşan koylar da aynı zamanda berrak masmavi, dalgasız deniziyle yatçılar 

için adeta rüzgardan korunmuş güvenli bir yat limanıdır. 

Oyuktepe Koyları; Aksazlar, Samanlık, Kalemya, Boncuklu. Fethiye’nin batısında 

yer alan bu koylar, ulaşımın kolay olması dolayısıyla ile daha çok günübirlikçilerin tarafından 

ziyaret edilmektedir. 

Şövalye Adası; Fethiye Körfezi’nin girişinde, Fethiye’ye 1.5 mil uzaklıkta bulunur. 

Geçmişte Rodos Şövalyeleri tarafından kullanılan ve üzerinde aynı dönemden kalma bir kale 

bulunan ada ekseriyetle Fethiye’nin yerli halkı tarafından yazlık olarak kullanılmaktadır. 

Antik çağda Rodos Şövalyelerinin yerleşim alanı olarak kullanılan ada, adını da bu 

şövalyelerden almaktadır. Günübirlik 12 Adalar turunun son durağı olmakla beraber yaz 

ayları boyunca günün her saatinde Fethiye Đskelesi’nden adaya düzenli motor seferleri 


12 Adaların Başlıcaları: 

Kızılada: Koylardaki kum ve çakılların gün batımında kızılımsı bir görünüm 

almasıyla bilinen adada tek bina olarak hala çalışmakta olan bir deniz feneri bulunmaktadır. 

Deliktaş Adası; Kızılada’nın kuzeybatısında dalış yapmak isteyenlerin tercih ettikleri 

değişik büyüklükte adalardır. 

Yassıca Adaları: Değişik büyüklükte 5 adadan oluşan Yassıca Adaları günübirlik 

tekne turlarının en önemli durağıdır. 

Zeytin Adası: Yassıca Adalarının güney ucunda bulunan ve özel mülkiyete sahip tek 

adadır. Ada üzerinde Osmanlı Döneminden kaldığı sanılan bir zeytin sıkma atölyesi 


Tersane Adası; Fethiye Körfezi’ndeki adaların en büyüğüdür. I.Dünya Savaşı 

sonundaki mübadele zamanında boşaltılmış bir Rum Köyünün yerleşim alanı olan adada, şu 

anda adanın adını aldığı bir tersane ve ayrıca bir gözlem kulesinin kalıntılarına 

rastlanabilmektedir. Adanın, denizciler tarafından yaz ve kış limanı olarak diye isimlendirilen 

ve mavi yolcular tarafından büyük ilgi çeken iki ayrı korunaklı koyu bulunmaktadır. 

Domuz (Prens) Adası; ismini ada üzerinde yaşayan yaban domuzlarından aldığına 

inanılmaktadır. Ayrıca bir zamanlar adada yaşadığı düşünülen bir prense ithafen de Prens 

Adası olarak da adlandırılmaktadır. 

Kleopatra Hamamı;kıyısında, yarısı denizin altında kalmış olan bir Bizans Manastırı 

bulunan adanın içlerine doğru Yavansu’dan yaklaşık yarım saatlik bir yürüyüşten sora 

ulaşılan antik Lydae şehrinin kalıntıları görülebilir. 

Bedri Rahmi Koyu; Tersane Adası’nın kuzeybatısında yer alan koyun girişinde 

19674 yılında ünlü ressam Bedri Rahmi EYÜPOĞLU tarafından bir kaya üzerine yapılmış 

277

üyük bir balık resmi dikkati çeker. Yamaçlarındaki kaya mezarları ile koy Mavi Yolcularının 

önemli uğrak yerlerindendir. 

Göbün Koyu; Domuz Adası’nın güneyindeki dar bir boğazın güneyinde yer alan çam 

ve zeytin ağaçları ile kaplı bir koydur. Koyda, Kaunos kaya mezarları ve kalıntılar 


Katrancı Koyu; Fethiye’den Muğla’ya doğru 17. km.de bulunan çam ağaçları ile 

kaplı bir orman içi dinlenme yeridir. Koyun batısına doğru patika takip edilerek Kızlar 

Koyu’na ulaşılır. 

Küçük Kargı (Günlüklü) Koyu; Muğla yönünde 19.km’de bulunan koy, ilaç ve 

parfüm yapımında kullanılan günlük ağaçlarının dünya üzerinde ender yetiştiği yerlerden 

biridir. Yaz aylarında serin ve yoğun gölgesi ile çadırları ile tatil yapmak isteyenler ve 

günübirlik ziyaretçiler için bulunmaz bir nimettir. 

Çalış; Fethiye’ye 5 km. uzaklıkta bulunan Çalış Plajı, Fethiye’nin belli başlı eğlence 

ve dinlence merkezlerinden birisidir. 5 km.lik plajı ile de deniz sporları ve sörf tutkunları için 

bulunmaz bir yer olan Çalış’ta ayrıca gün batımı manzarası eşsizdir. 

Gemile Koyu ve Adası; Kayaköy’den batıya doğru uzanan yolun sonundaki çam ve 

zeytin ağaçları ile çevrili küçük koyun karşısında yer alan Gemile Adası içinde bulunduğu 

koydan adını almakla birlikte eski zamanlarda Aya Nicola Adası olarak bilinmektedir. Kara 

ile arasında yatların barınmasına çok elverişli bir boğaz oluşturan adaya Kayaköy üzerinden 

kara yoluyla ulaşılabildiği gibi, Fethiye Körfezi çıkışıyla Şövalye Adası’ndan sonra soldaki 

kıyları izleyerek, Şahin ve Đblis Burunlarını içine alan deniz yolu ile de ulaşılabilir. 

Üzerinde denizin içine kadar çok sayıda kalıntı olmasına rağmen adanın tarihi ile ilgili 

çok kesin bilgiler bulunmamaktadır. Bu kalıntıların arasında Bizans Erken Hıristiyanlık 

döneminden kalma kiliseler ve deniz kıyısındaki sarnıç kalıntıları en önemlileri arasındadır. 

Özellikle iki kilise arasında uzanan tünel, bazı kısımlarının yıkılmış olmasına rağmen adadaki 

en ilginç yapılardandır. 

Tünel içindeki merdiven aralarına yerleştirilen 17 adet durağın, Đsa Peygamberin 

çarmıha gerilmek üzere götürülüşü sırasında 17 kez dinlenmesinden esinlenerek yapıldığı 

rivayet edilmektedir. 

M.S.240-241 tarihleri arasında meydana gelen depremler sırasında adanın 2 m.’lik bir 

kısmının sular altında kaldığı bugün su altında bulunan kalıntılardan anlaşılmaktadır. Pırıl 

pırıl denizi ve doğası ile yerli ve yabancı yatçıların uğrak yeri olan Gemile Adası, 

çevresindeki Beştaşlar, içinde kaynayan tatlı sudan adın alan Soğuk Su, Kısık, denizin 

oluşturduğu büyük mağarası ile Kısık Koyu’nun batısında yer alan Afkule ve daha bir çok 

koyu ile Fethiye yöresinde görülmesi gereken bir başka güzellikler bölgesidir. 

Yakapark; Tlos Antik Kenti’nin bulunduğu Yaka Köyü’ne 2 km. mesafede, doğal su 

kaynaklarının ve doğanın insan eliyle işlenmesiyle ortaya çıkan bir güzelliktir Yakapark. Yaz 

güneşinin ilkbahar ve serinliğiyle kucaklaştığı, çevresindeki havuzları, orijinal su değirmeni, 

çiçekleri, ağaçları ve yeşillikler arasında dökülen minik şelaleleri ile insan elinin doğada 

yarattığı bu muhteşem tablo ziyaretçilerin içlerinde tekrar gelme isteğiyle ayrılmasını sağlar 

Yakpark’tan. Yakapark ve Tlos’a özel ve kiralık araçlarla, seyahat acentelerinin düzenlediği 

278

günübirlik turlarla gidilebilir. Ancak, yine seyahat acentelerinin düzenlediği jeep safari turları 

çevreyi tanımak ve keyifli bir yolculuk için idealdir. 

Kelebekler Vadisi; Ölüdeniz’den 7 km. uzaklıkta, ortalama 350 m. yükseklikte 

dağlarla çevrili kanyon, Haziran-Eylül ayları arasında görülen “Jarsey tiger” cinsi 

kelebeklerden almıştır. Yaz kış akan küçük şelale, geniş kumsalı, tertemiz denizi, pırıl pırıl 

çakıl taşları ve çevrede sıklıkla görülen pembe beyaz zakkum çiçekleri ile küçük bir yeryüzü 

cenneti olan koy her geçen gün daha fazla ilgi çekmektedir. Dünya gezginlerinin buluşma 

noktası olan Kelebekler Vadisi’nde çadırlı kamp alanı, restoran, bar, ruf, duş ve kabin gibi 

hizmet olanakları mevcuttur. Koya ulaşım Ölüdeniz’den teknelerle gerçekleştirilmektedir. 

Kelebekler Vadisi ayrıca Mavi Yolculuk yapanların ve günübirlik tur teknelerinin de uğrak 

yeridir. 

Ölüdeniz; “Tanrının Dünyaya Bağışladığı Cennet” olarak nitelendirilen Ölüdeniz, 

yaklaşık 3 km.lik bir kumsala sahip bulunmaktadır. Ölüdeniz’de açık ve koyu mavinin, açık 

ve koyu yeşilin iç içe geçtiği renk armonisi içinde bulunmanın doyumsuz tadı, yılın on ayında 

ılık ve durgun suyu ile doğal lagün görünümündeki doğası, Ölüdeniz’in yerli ve yabancı 

turistler tarafından yoğunlukla tercih edilmesinde en büyük etkendir. Fethiye şehir merkezine 

15 km. uzaklıkta bulunan Ölüdeniz ve Belcekız Plajı birbirlerinden Kumburnu ile ayrılır. 

Ölüdeniz’e Fethiye şehir merkezindeki minibüs garajından sabahın erken saatlerinden gecenin 

geç saatlerine kadar düzenli olarak kakan dolmuş ve Ölüdeniz Belediyesi’nin günde 4 kere 

düzenlediği otobüs seferi ile ulaşmak mümkündür. Ayrıca özel araçlar, seyahat acentelerinin 

düzenlediği turlar ve kiralık araçlarla da beldeye ulaşmak mümkündür. 

Kıdrak Plajı; Fethiye’ye 18 km. ve Ölüdeniz’e 3 km. mesafede sık çam ağaçları, 

temiz ve sakin kumsalı ve berrak denizi ile Kıdrak Tabiat Parkı ideal bir günü birlik dinlenme 

yeridir. 

Ovacık ve Hisarönü; Fethiye-Ölüdeniz yolu üzerinde bulunan tatil yörelerdir. Çam 

ağaçları arasından geçerek ulaşılan bu iki belde yaz aylarında temiz ve kıyıdaki yerleşim 

bölgelerine göre nispeten daha serin olan iklimi ile yerli ve yabancı turistlerin ilgi alanına 

girmiştir. Son yıllarda turizm potansiyellerini konaklama, eğlence ve alışveriş merkezi haline 

dönüştürmüş bu yerlerin Kayaköy, Ölüdeniz ve Babadağ gibi çekim alanlarına yakınlığı da 

tanınmalarında büyük rol oynamıştır. Günün her saatinde Fethiye merkezindeki dolmuş 

durağından kalkan dolmuşlarla ulaşım mümkündür. 

Göcek; Fethiye-Muğla karayolu üzerinde, çevresindeki koylar ve adalardan dolayı 

turizm alanında büyük önem kazanan küçük bir balıkçı köyüdür. Mavi Yolculuğun önemli 

uğrak ve çıkış yerlerinden olan Göcek’de 3 adet marina faaliyet göstermektedir. Büyük ve 

küçük gemilerin girebildiği kapalı bir limanın yanı sıra, bölgedeki adalar ve koyları gezen 

yatçılara hizmet veren yat iskelesine sahiptir. 

Torosların batı uzantıları, kuzeyden gelen rüzgarlara hakim olduğu için doğal bir 

limandır Göcek. Buna ek olarak limanın yapısı fırtınalı havalarda demirlemeye müsaittir. 

Göcek’in bir başka ilginç çekici özelliği de körfezinin bir iç deniz ya da göl görünümüne 

sahip olmasıdır. Yatçılar körfez içinde birbirlerini rahatsız etmeyecek şekilde 

demirleyebilmektedir. 

Göcek Körfezi’nden bahsederken koyların da atlanmaması gerekmektedir. Büngüş, 

Yassıcalar, Poruklu, Atbükü, Boynuzbükü, Hamam Koyları da mutlaka görülmelidir. Taşyaka 

ise asla unutulmaması gereken koydur. Adı şimdilerde ünlü ressam ve şair Bedri Rahmi 

279

EYĐPOĞLU olan koy, kuzeyindeki kayanın üzerine yapılmış balık resmi ile mavi yolcuların 

en çok rağbet ettiği yerdir. 

Yat Turizmi: 

Muğla 1.124 km. kıyı şeridi ve 100 ‘e yakın sayıdaki koylarıyla yatçıların özellikle 

tercih ettikleri dinlenme ve uğrak yerleri arasındadır. Muğla’da yolculuk, Kleopatra’nın özel 

plajına, eski uygarlıkların yüzlerce arkeolojik kalıntısına götüren bir zaman tüneli niteliğinde 

olup, aynı zamanda ziyaretçilere kara yerine deniz perspektifinden tarihi deneyim kazandırır. 

Ayrıca, Muğla’da yapılacak yatçılık etkinlikleri, yatçılar ile kıyı kasabalarının sevimli ve 

konuksever halkı ile yararlı bir kültürel etkileşim olanağı sağlayacaktır. 

Mavi Yolculuk; Bodrum’dan güneydoğuya uzanan Gökova Körfezi, Halikarnas 

Balıkçısı ve Azra Erhat’ın keşfettiği bir deniz yolculuğu olarak, onların bu adı vermelerinden 

beri “Mavi Yolculuk” olarak anılır.mavi Yolculuğun güzergahı Đstanbul’dan başlayıp 

Antalya’ya kadar uzanmakta ise de, Bodrum’dan Antalya/Derme arasındaki Ege ve Akdeniz 

koyları, mavi yolculuğun esas ve ağırlıklı bölümünü oluşturur. Bodrum’dan demir alan 

tekneler, Gökova’ya doğru ilerlerken mavi ile yeşilin ahengini, berrak suların altındaki 

güzellikleri keşfeder. 

Bodrum’da yüzlerce yıldır süren tekne yapımı turizm talebi ile artmış, yat turizmi 

Bodrum için en önemli gelir kaynaklarından biri olmuştur. Bodrum’da kiralanan tekne ile 

veya iştirak edilen bir turla Gökova, Knidos, Palamutbükü, Mesudiye, Datça, Bozburun, 

Çiftlik, Kumlubük, Turunç, Marmaris, Ekincik, Göcek, 12 Adalar, Hamam Koyu, Katrancı, 

Fethiye, Ölüdeniz, Kıdrak,, Patara, Kalkan ve Kaş Koylarına yapılacak yolculuk tam bir 

serüven haline gelebilmektedir. 

Bodrum: Yapım, bakım, onarım ve işletmeciliği kapsayan yat turizminin merkezi 

Bodrum’dur. Đçmeler Tersanesi’nde ismi artık neredeyse Bodrum’la özdeşleşmiş gulet tipi 

tekne yapımı geleneği sürdürülmekte, ayrıca modern teknolojisi ile 30 m. uzunluğundaki lüks 

yelkenli yatlar inşa edilebilmektedir. 275 yat kapasiteli bir marinaya sahip olan Bodrum’da 

ayrıca 12 çekek yerinde, yatlara bakım, onarım ve kışlama hizmeti verilmektedir. 

Bodrum yat yarışları tamamıyla deneyimsiz sporcuların profesyonellerle birlikte 

katılabildiği dünyadaki ender yarışlardan biridir. Bodrum Cup 15-30 ö. Uzunluğunda lüks 

guletlerin yarıştığı en konforlu yarıştır. Đsteyen kişi yarışa aktif olarak katılmakta ve çevrenin 

tadını çıkarabilmektedir. Bodrum Merkezde Turgutreis ve Yalıkavak’ta 1’er adet yat limanı 


Marmaris: Doğal bir liman olan Marmaris Körfezi, 1.100 kapasiteli 3 marina ve 

1.200 yat kapasiteli 9 yat çekek yerine sahiptir. Mavi Yolculuğun odak noktasında bulunan 

yörede yat turizmini geliştirmek amacıyla çeşitli festivaller düzenlenmektedir. Uluslar arası 

Yat Festivali ve Uluslar arası Marmaris Yat Yarışları yörenin belli başlı etkinlikleri arasında 

sayılabilir. Marmaris Đlçe ve çevresinde 7 adet marina faaliyet göstermektedir. 

Datça: Sayısız koyları ile Fethiye, Bodrum arasında uğrak yeri olan Datça yat 

Turizmine elverişlidir. Özellikle Marmaris’e sınır olan Balıkaşıran Mevkiindeki çam 

ağaçlarıyla kaplı, hiçbir yapılaşmanın olmadığı, demirlemeye elverişli bakir koylar yatçıları 

kendine çeker. Yarımadanın ucundaki Knidos antik kenti ise, geçmişinin ve konumunun 

muhteşemliğiyle ayrı bir önem arz eder. Yarımada kıyılarını dolaşan yatçılar, geçmişle 

bugünün heyecanını bir arada yaşarlar 

280

Fethiye: Mavi Yolculuğun çıkış noktalarından biri de Fethiye’dir. 3 yat limanına sahip 

Fethiye’den çevredeki koylara ve Antalya-Kaş’a turlar düzenlenmektedir. 

Göcek: Fethiye Đlçesi’ne bağlı Göcek, yat turizminin en geliştiği yörelerimizden 

biridir. Mavi Yolculuğun hem uğrak yeri hem de çıkış noktası olan Göcek’te 3 adet modern 

yat limanı turizme hizmet vermektedir. 

Su Altı Dalış Turizmi: 

Turist yoğunluğu olan yerleşim birimlerinde birçok lisanslı dalış firması, turistlere 

verdikleri kısa bir eğitim sonunda dalış yasağı olamayan sahalarda, tüplerle denizin diplerine 

keşif dalışları yapmaktadırlar. Dalışa götürülen turistler için yerel otellerden izin alınmaktadır. 

Datça Đlçesi’nde bazı özel dalış kulüpleriyle yarımda etrafında, dalışa serbest bölgelerde 

yapılacak dalışlarla yörenin zengin sualtı dünyası keşfedilir. Bodrum Đlçesi, Karaincir 

açıklarında bulunan irili ufaklı adacıkların çevresinde köpek balığı, Yunus, Akdeniz Foku ve 

müren gibi deniz canlılarına rastlamak mümkündür. Bu dalış merkezleri arasında en çok 

tercih edileni Datça Yat Limanı’na sonradan bağlanmış küçük adacık olan Esenada ve 

çevresidir. 52 dalış noktası ve çeşitli antik kalıntıların yer aldığı Marmaris’in derinlikleri, her 

dalıcıyı mutlu edecek zenginlikler içermektedir. Dış Boğaz, Kütük Burnu, Cennet Adası, 

Kadırga Feneri ve Kargı Adası başlıca dalış noktalarıdır. Cennet Adası yamaçlarından yapılan 

dalış, birbirinden güzel bitki ve makro yaşam birimlerini gözlemlemek açısından ilgi 

uyandıran bir etkinliktir. Dünyanın sayılı su altı müzelerinden birini barındıran Bodrum, tüm 

güzelliklerinin yanı sıra su altı turizminde de Türkiye’nin dışarıya açılan penceresidir. 

Bodrum’un doğusundaki Orak Adası, derinliği, mağaraları, rengarenk süngerleri ve 100 m.yi 

geçen doğu duvarlarıyla bir dalış cennetidir. Sığ yerlerdeki taş formasyonu da ayrı bir 

güzelliğe sahiptir. Antik kalıntıya da rastlanılabilen Kargı ve Göcek Adalarının 20–30 m. 

derinlikleri, makro fotoğrafçılık için uygun irili ufaklı pek çok canlı barınmaktadır. Çatal 

Adası ve karşı sığlıklar ile Gemitaşı Bahçesi’nin kıyıları dalış için sayılabilecek diğer ilginç 

noktalardır. 

Termal Turizmi: 

Köyceğiz Sultaniye Kaplıcası: Helenistik dönemden beri bilinen kaplıcaların su bileşiminde 

potasyum, hidrosülfat, hidrokarbonat, magnezyum, alüminyum, klornitrat bulunmaktadır. 

Suyun sıcaklığı 30 ile 38 o C arasındadır. Radyoaktif oranı 139 bekerel/lt’dir. Kaplıcanın 

romatizma, deri, karaciğer, ruhi yorgunluklara, kadın hastalıklarına iyi geldiği saptanmıştır. 

Kaplıcalara Köyceğiz’den deniz ve karayolu ile ulaşmak mümkündür. 

Gel Girme Çamur Banyosu: Köyceğiz Gölü’nün Dalyan Kanalı ile birleştiği noktaya yakın 

bir yerde bulunan çamur banyoları, güzellik çamurunun vücuda sürülmesiyle teni 

yumuşatmakta, kırışıklıkları gidermektedir. Romatizma, bel fıtığı, siyatik gibi bazı 

hastalıklara iyi geldiği söylenmektedir. 

Bodrum Karada Kaplıcası: Đlçeye 4 mil uzaklıktaki Karaada’da ısısı 35 o C civarında 

romatizma, göz hastalığı ve kükürtün fayda sağladığı her hastaya iyi gelen, vücudu 

dinlendiren halka açık bir kaplıca bulunmaktadır. 

281

Dalaman Đncebel Thermemaris Kaplıcası: Dalaman Havalimanı’na 6 km. uzaklıkta 

bulunan kaplıca, 28 o C sıcaklıkta olup, bileşiminde Na + , K + , Ca ++ , Mg ++ , S + , Fe + , Se + , Ni + , 

Ba + , Zn + ,Mn + ,Cu + ,B + anyonlarını belli bir karışım ve denge içerisinde bulundurduğundan, 

O 2 ’nce zengin yapısı nedeniyle tüm dokular için yapıcı bir etkiye sahiptir. Romatizmal ve 

kireçlenme türü hastalıklara, sinirsel hastalıklara, sindirim sistemine, kadın hastalıklarına 

faydalı olduğu bilinmektedir. 

Fethiye (Gebeler Köyü Kaplıcası): Fethiye’ye 35 km. mesafede, Saklıkent yolu üzerinde 

Girmeler (Gebeler) Köyü’ne 100 m. mesafede bulunan Girmeler Kaplıcası, Girmeler 

Mağarası içinde bulunmaktadır. Üç ayrı kaynağın sıcaklığı 36 o C civarındadır. Kaynaklar 

mağara içinde bulunmaktadır. Kaynaklarından birinden dışarıya su alınmak suretiyle Köy 

Tüzel Kişiliğine ait arazide yapılan kapalı havuza aktarılmıştır. Diğer kaynaklar, mağara 

içerisinde oluşturduğu havuzlardan sonra labirentler içerisinde kaybolmaktadır. Kaplıcanın 

bulunduğu mağaraların önünde 50 odalı konaklama üniteleri mevcuttur. 

Yayla Turizmi: 

Karabağlar Yaylası: Muğla’nın güneydoğusunda, merkeze 3 k. Mesafede, Đrim adı verilen 

yolları örülmüş bir ağ gibi, soğuk suyu, verimli toprakları, yüksek çınarları, bol meyve 

ağaçları, üzümü,sebzesi, tütünü ve yemyeşil ağaçlar arasından görülen bembeyaz badanalı 

evleri ile güzel bir görünüm sağlayan serin bir dinlenme yerdir. Karabağlar Yaylası’nın 

değişik noktalarına Mayıs Ayından itibaren, saatte bir kalkan Đlimiz Belediye otobüsleriyle 

ulaşabilirsiniz. Keyf Oturağında ve Süpüroğlu’ndaki restoranlarda yapılan “Kuyu Büryanı” 

meşhurdur. Karabağlar Yaylası aynı zamanda önemli bir tarımsal üretim merkezidir. Her evde 

bulunan derin,soğuk suyu olan kuyuları ve bu kuyulara bağlantılı tulumbaların sesleri, kuş 

sesleri ile karışınca bambaşka bir doğal güzellik ortaya çıkar. Karabağlar, yaklaşık 30-35 evin 

birleştiği bir alanda kahve denilen ve ayrı ayrı isimlerle anılan küçük mahallelerden meydan 

gelmiş olup, bu kahvelere Keyif Oturağı, Süpüroğlu, Ayvalı, Hacı Ahmet, Gökkıble, 

Yanikahve, Vakıf, Narlı, Tozlu gibi isimler verilmiştir. Karabağlar Yaylası’nın doğal 

güzellikleri ve bitki örtüsü korunarak eko turizmin geliştirilmesi sağlanabilir. 

Karabağlar Yaylası 

Seki Yaylası: Fethiye Đlçesi’nde olup, Kemer Bucağı ve çevresindekilerin yazın göç ettiği 

yayladır. Fethiye-Antalya karayolu üzerinde, ana yolun yaklaşık olarak 9 km. içerisinde 

282

ulunan bir bucak merkezidir. Son yıllarda yakınlardaki Eren Dağı’nda bir kış sporları 

merkezi yapılması proje halindedir. Seki Yaylası yakınında Yayla Patlangıç, Yayla Eldir ek, 

Yayla Kara çulha, Çamköy, Yayla Esen köy, Yayla Gökben, Yayla Ceylan, Yayla Zorlar, 

Yayla Atlıdere, Yayla Temel Seki Yaylası yakınlarındaki yaylalardır. 

Karanfilli Yaylası: Fethiye'dedir. Çameli sınırının bulunduğu Tuzla Belinin çok yakınında 

bir yayladır Göcek ve yakınındaki Gökçeovacıklı’ların yazın çıktığı bir yayladır. 

Koru Yaylası: Fethiye-Çameli yolunun Arpacık sınırları içindeki bölümünden, Koru 

Köyü’nün Buzaotu Mevkiinden sapılarak 15 dakikalık yürüyüş sonrasında ulaşılabilen, 

Fethiye’ye en yakın yayladır. Aynı yol takip edilerek Göktepe eteklerinde Yeşilgöl Yaylası’na 

ulaşılır. Yanıklar ve Kargı köylerinden birkaç aile bu yaylaya çıkarlar. 

Kavacık Yaylası: Fethiye Đlçesi, Söğütlü Köyü’nün Yürek Mahallesi’nde oturanların 

çıktıkları bir yayladır. Hayvancılık için elverişli bir yayladır. 

Kırkpınar Yaylası: Fethiye Đlçesinde bulunmaktadır. Çameli sınırına yaklaşıldığında yolun 

sağ tarafında bir çeşme görülür. Bu çeşmeden 100 m. sağa sapılarak ulaşılan yer Kırkpınar 

Yaylası’dır. Birçok yerden buz gibi su çıktığı için bu ismi almıştır. 

Ağla Yaylası: Yayla Köyceğiz’in 15 km. kuzeyinde, 800 m. yükseklikte, ormanı ve buz gibi 

kaynak suları ile ünlüdür. Bu harika su kaynaklarının çıktığı bölgede ilginç gövde yapılarıyla 

en genci 600 yaşında olan anıtlaşmış ağaçlar vardır. 

Menteşe Yerküpe Yaylası: Kavaklıdere Đlçesi, Menteşe Beldesi’nin güneydoğusundaki 

yaylaya, 8 km.lik stabilize yolla ulaşılmaktadır. Ayrıca, beldeden ulaşım aracı 

bulunabilmektedir. Çam ormanları ve çınar ağaçları ile çerçevelenmiş olan yaylada, yöre 

halkının kullandığı basit yayla evleri bulunmaktadır. Kamp için temel gereksinim malzemeleri 

Menteşe Beldesi’nden karşılanabilir. 

Kavaklıdere Gökçukuru Yaylası: Kavaklıdere Đlçesi’nin güneydoğusunda bulunan yaylaya, 

orman içinden geçen 14 km.lik stabilize yolla ulaşım sağlanmaktadır. 1.700 m. yükseklikteki 

yayla çam ağaçları, dağ çayırları ve kır çiçekleri ile kaplıdır. Doğal ortamda yetişen Toros 

Lalelerinin (kırmızı ve ebruli renkli) bulunduğu yaylada, Kavaklıdere Đlçesi’nde üretilen bakır 

el sanatlarından hediyelik eşya satın almak da mümkündür. Orman Bakanlığı’nca yaptırılan 

oberj biçiminde, genellikle sporculara hizmet veren konaklama ünitesi bulunmaktadır. Temel 

gereksinim malzemeleri yayladan temin edilebilir. 

Mağara Turizmi: 

Yerküre Mağarası: Kavaklıdere Đlçesi’ne 10 km. mesafede Menteşe Kasabası’na 5 km. 

yakınlıkta Yerküpe Mesire yeri ve Yerküpe Mağarası bulunmaktadır. Yerküpe mesire yeri 

doğal çimle kaplı yeşilliklerle bezenmiş düzlüklerde yükselen asırlık çınarlarıyla ilgi 

çekicidir. Alanın hemen yakınında bulunan Yerküpe Mağarası da ilgi çekicidir. Mağaranın 

planı Maden Teknik Araştırma Enstitüsünce çıkarılmış olup, ziyaretçiler açısından herhangi 

bir risk oluşturmamaktadır. Kılavuz eşliğinde girilmesi halinde damlataşları, sarkıtları, küçük 

su havuzları ilgiyi çekecektir. 

Mağaranın aydınlatılmasına ilişkin Valilikçe proje yürütülmektedir. SĐT Kurulu 

tarafından doğal SĐT olarak tescil edilmiş olan mağara, civarındaki mesire yeri ve hemen 

283

yakınından geçen Benek Çayı’nın yeşillikler arasında oluşturduğu güzelliklerin görülmesi 

önerilir. 

Gökçeler Mağarası (Uyku Vadisi): Gökçeler Mağarası (345 m.), Milas’a 20 km. uzaklıkta 

olup, belirli dönemlerde yerli ve yabancı turistlerce ziyaret edilmektedir. Mağaranın giriş ağzı 

dar, içi geniş ve karanlıktır. Tavanları sert ve sağlamdır. Tabanda çamur, nemli toprak ve 

kayganlık mevcuttur. Milas Đlçesi’ne 20 km. uzaklıkta olan Gökçeler Köyü’nden sonra sola 

dönülen bir yol marifeti ile alabalık çiftliğinin olduğu noktaya varıldığında Uyku Vadisi’nin 

(Değirmendere) başlangıç noktasına ulaşılıyor. Diğer bir yol ise, alabalık çiftliğine sapan yola 

girmeden, mevcut stabilize yol ile köyden çıktıktan sonra tahminen 1.5 km. sonra Manastır 

Dağı’nın vadiye bakan yamacına doğru sağa orman yoluna gidilerek yolun yükseldiği en üst 

noktadan 500 m. sonradan araç durdurularak vadiye doğru dikkatli bir yürüyüşle (300 m.) 

mağaranın ağzına ulaşılabilir. Gökçeler Mağarası’nın toplam uzunluğu 345 m.dir. Mağaranın 

yüksekliği 2 ila 20 m.dir. Damlataş bakımından son derece zengindir. Çeşitli galerilerden 

oluşan mağaranın bir galerisinde yarasalar koloni halinde yaşamaktadır. Kuvvetli ışıkla 

mağaraya girilmemesi hayvanları ürkütmemek açısından son derece önemlidir. Mağaranın 7 

m.’lik inişle girilen ikinci bölümüne ip olmadan inilmesi sakıncalıdır. Bunun dışındaki kısma 

yarasalar galerisine girmemek kaydı ile girişte herhangi bir zorluk bulunmamaktadır. 

Đntepe Mağarası: Marmaris Đlçesi, Karacaköy, Ovacık Mahallesi’nde bulunmaktadır. Köyün 

4 km. güneydoğusunda Ovacık Mahallesi’nin 1 km. güneydoğusundadır. Mağara tekbir ünite 

olmayıp bir sistem oluşturmaktadır. Somalı Kaya Düdeni olarak da adlandırılan birinci kısmın 

toplam uzunluğu 421.5m., derinliği ise 15.5 m. olduğu, iki kesimden oluşan mağaranın 342.5 

m. uzunluğundaki kısmının aktif olduğu, bünyesinde 2 adet göl bulunduğu, ikinci kısım olan 

bölümün ise fosil kesimi olarak adlandırılarak 79 m. uzunluğunda bir galeriden oluştuğu ve 

çıkış ağzının bulunduğu tespit edilmiştir. Mağara ile ilgili etüt çalışmaları devam etmektedir. 

Agro Turizm; 

Datça; Yarımada toprağın denizle kucaklaştığı sayısız alanları ile bu konuda son derece 

everişli.Domuz Çukuru buna örnek.Dünyada hormonsuz beslenmeye özlem duyan ve önem 

verenlerin sayısı gün geçtikçe artıyor. Bu ihtiyaçtan dolayı organik tarıma dayalı yeni bir 

turizm türü hızla gelişiyor.Đlçemizde Mesudiye ve Palamut Bükünde de birçok tesis kendi 

ürettiği hormonsuz gıdaları turistlerin beğenisine sunuyor.Yörenin bozulmadan korunabilmesi 

ve turizm çeşitliliğinin arttırılabilmesi için köylülerin hormonsuz gıda üretimi konusunda 

bilinçlendirilmeleri ve teşvik edilmeleri gerekiyor. 

Akarsu Turizmi: 

Rafting; doğa sporlarından olan rafting, Ülkemizde 1990’lı yıllarda başlamış ve günümüze 

kadar hızlı bir gelişme göstermiştir. Alternatif turizm türleri içinde en çok ilgi görenlerden 

birisidir. 

284

Dalaman 

Rafting sporu için son derece elverişli olan Dalaman Çayı, hem doğayla iç içe olmak 

hem de zorlu bir uğraşın heyecanını yaşamak isteyenler için ideal bir yerdir. Dalaman 

Çayı’nda 1993 yılından beri rafting turları düzenlenmektedir. 

Dalaman Çayı’nda rafting 2 etaptan oluşmaktadır. 1.Etap Narlı’dan başlayıp 13 km. 

devam ederek, Meşebükü’nde son bulur. 2.Etap ise Meşebükü’nden başlayıp 13 km. devam 

ederek Akköprü’de son bulur. Đsteyenler Narlı’dan başlayıp Akköprü’ye kadar iki etabı da tek 

turda yapabilirler. 

Rafting turları, Turizm Bakanlığı’ndan A grubu Đşletme Belgeli Seyahat Acentaları 

tarafından yapılmaktadır. Turlar her birinde profesyonel rehber bulunan genellikle 6 kişilik 

gruplar halinde yapılır. Zorluk derecesi ¾ olup, katılım için ön deneyim gerekmektedir. 

Yüzme bilmek yeterlidir. 

Alternatif turizm türleri içinde hızlı bir gelişme gösteren rafting yerli ve yabancı 

turistlerin ilgisini çekmekte olup, iyi bir gelecek vaat etmektedir. 

Dağ ve Doğa Yürüyüşü: 

Trekking (yürüyüş): alternatif turizm faaliyetlerinde bulunan seyahat acenteleri tarafından 

düzenlenen günlük, haftalık yürüyüş turlarına katılanlar, zengin hayvan ve bitki topluluklarını 

görme, kırsal kesimin kültürünü tanıma, ören yerlerini keşfetme ve doğayla iç içe yaşayarak, 

çağdaş yaşamın stresli ortamından uzaklaşma şansını yakalamaktadır. 

Muğla Merkez’de Asar Dağı Zirvesi’ne ve Değirmendere’ye Yürüyüş: Nefesine güvenenler, 

bir gün Muğla Merkezi’nden hareketle Asar (Hisar) Dağı zirvesine yürümelidirler. Saburhane 

Mahallesi’nin üst noktasından başlayan yürüyüş zirveye kadar 1 saat sürmektedir. Üstü tıpkı 

masa gibi düz olan ve belki de bu nedenle, halk arasında Masadağ olarak da bilinen Asar 

Tepe’ye çıkanların ödülü olağan üstü bir manzara ve çevreye dağılmış antik kalıntılar 

olacaktır. Kalıntılar olasılıkla Hitit metinlerinde de sözü geçen Mabolla Kalesi’ne aittir. 

Kale düzlüğünün güneyindeki düzlükteki irili ufaklı taşlardan oluşan ve olasılıkla 

konut türü yerleşimlere ait yapı yıkıntıları da görülür. Bu alanın altındaki alt düzlükte II.Bin 

Anadolu Hitit ve ı.Bin Frig ve Urartu geleneklerini yansıtan, Kayra ve Likya Bölgesinde 

285

varlığını geç dönemde de sürdüren açık hava kutsal alanları görülür. Mabolla Kalesi’nin iri 

dikdörtgen taşlardan oluşan surlarının güneye doğru süren uzantıları oldukça iyi korunmuştur. 

Sur duvarlarından aşağıya doğru sürüklenen bazı bloklar üzerinde izlenen kenetler ahşap 

kenet yuvaları özelliğindedir ve M.Ö.5.y.y.’la tarihlendiğine ilişkin ipucu vermektedir. 

Masadağ kuzeydeki düzlüğe yakın yerinde ise yüksek teraslar üzerine oturtulmuş ve 

en az 3 katlı olan ve harçlı moloz taşlarından yapılma bir Ortaçağ sarayı yer alır. Mabolla’nın 

doğu ve batı üst yamaçlarında ve çoğu yakın zamanda soyulmuş kaya oygu mezarları yer alır. 

Asar Tepe çıkışı öncesinde ya da dönüşte, yürüyüşün başlangıç nokrasından sağ tarafa doğru 

dere içindeki güzergahı seçilirse Değirmen Deresi’ni de gezme imkanı bulunur. Derenin 

küçük bir şelale yaparak göllendiği noktaya yapacağınız bir saatlik yürüyüş güzergahı 

üzerinde tarihi kilise kalıntısını, Değirmendere’nin doğal güzelliklerini izleme şansı elde 

edilir. 

Şelale sazlıkların arasındaki doğal taştan merdiven kullanılarak yukarıdan 

fotoğraflanabilir. Yorucu yürüyüşün ödülü şelalenin göletine dalıp serinlemek olacaktır. 

Masadağı’ndaki Kalıntılar 

Değirmederesi’ndeki Şelale 

286

Bodrum Yarımadası Yürüyüş Parkurları: 

1-Pedasa (Gökçeler Kalesi): Bodrum’un kuzeyinden başlayan bir patika ile Gökçeler 

Kalesi’ne yürüyüşün değişik dönüş alternatifleri vardır. Yürüyüş süresi 1 saat 40 dakikadır. 

Tatlı eğimli bol Bodrum manzaralı bir patikadan başlayan yürüyüş, güzel bir vadi içinden 

Gökçelere devam eder. Bölgede yarımadanın kuzey ve güneybatısını gören vadilerin kesiştiği 

noktada Lelegler tarafından yapılmış olan bir kale ve civarında tarihi yapılar mevcuttur. 

2-Leleg Evleri ve Pedasa: Yarımadanın Gölkırı Mevkiinden Çukurboğazına çıkılır. Buradan 

Koca Ören ve Evcili Ören üzerinden Gökçeler Kalesi’ne gelinir. Buradan da Bodrum’a 

yürünür. Yürüyüş süresi 4 saattir. Parkur, yarımadanın geçmiş dönemlerine ait değişik 

yerleşim örneklerini ve görkemli manzaralarını izleme olanağını sunmaktadır. 

3-Pedasa-Gebe Kilisesi:Gökçeler Kalesi’nden kuzeye yürünür.Đncirlikuyu Mevkii’nden 

doğuya doğru tırmanılır. Gebe Kilisesi’nden sonra Torba veya Demire inilir. 4 saatlik yürüyüş 

süresi vardır. Yörenin peyzajı görülmeye değerdir. Yapı mezar olarak yapılmıştır. Çevresi 

maki ile kaplıdır. Patikası sık sık kaybolmaktadır. 

4-Sandima-Partipanaz Kayası: Yalıkavak’tan başlayan yürüyüş eski Sandima Köyü 

üzerinden Partipanaz Kayası’na devam eder. Karakuzu Tepesi yamaçlarından Yalıkavak'a 

geri dönülür. Yürüyüş süresi 1,5 saattir. Doğal güzelliklerle bezenmiş bir yoldan ulaşılan 

Sandima yarımadanın yakın geçmişine ait yaşam biçimini izleme olanağı veren hoş manzaralı 

terk edilmiş bir köydür. Đçinde tarih izleri taşıyan Partipanaz Kayası ve yörenin manzarası 

görülmeye değerdir. 

5-Geriş Kanamaşa Sırtları: Yalıkavak’tan başlayan yürüyüş eski Sandima Köyü üzerinden 

Partipanaz Kayası’na devam eder. Karasulu Tepesi yamaçlarından Geriş Köyü sırtlarına 

geçilir. Güneye doğru yürünerek Karakaya sırtlarından köye inilir. Yürüyüş süresi 4 saattir. 

Parkur boyunca peyzaj ve manzaralar görülmeye değer. 

6-Termera: Bağla’nın tepesindeki Mandıra Köyü’ne kadar araçla gidilir. Buradan başlayan 

yürüyüşle Asarlık Tepelerindeki Termera’ya ulaşılır ve aynı yoldan geri dönülür. Yürüyüş 

süresi 2 saattir. Yürüyüş sırasında Leleg yapılarının temellerine rastlanılır. Patikanın kuzey 

yamacındaki vadide bulunan bir duvarın dev taşları ilgi çekicidir. Termera Asarlık tepelerinin 

tam ortasındaki çanağa gizlenmiş olan arazinin içinde bir mabet kalıntısı ve kaya 

mezarlarından oluşur. Kutsal bir mekandır. Mitolojide “Termera Acısı” diye geçen bir 

deyimin doğmasına dene olan ve kahramanın Herakles olan olayın yaşandığı yerdir. Bölgenin 

muhteşem manzaralı vahşi görüntüsü bu efsane ile çok uyumludur. 

7-Girel ve Ören Kaleleri (Antik Side): Yürüyüş yukarı Göl-Dağbelen arasındaki kavşaktan 

başlar. Girel Avlusu’ndan geçildikten sonra Karadağ’a tırmanılır. Zirvenin güneyinde ve 

batısında bulunan kaleler ziyaret edildikten sonra dağın batısından Dağbelen’e inilir. Yürüyüş 

süresi 4 saattir. Parkurun başlangıcından muhtemelen Telmisos Mabedi olan yıkık bir Bizans 

kilisesinin yanındaki Ören yerinden geçilir. Mabedin Oraklı olduğu konusunda Mitolojide bir 

söylence mevcuttur. Daha sonra Girel Avlusu yarımadanın terk edilmiş dağ köylerinden 

biridir. Karadağ zirvesinin çok yakınına kurulmuş olan Side isimli Leleg yerleşimleri olan 

Ören ve Girel Kaleleri daha sonraları sığınma kaleleri olarak kullanılmıştır. 

8-Girel Avlusu: Yukarıgölkırı’ndan başlayan yürüyüş Çukur Boğazı’ndaki sarnıçtan batıya 

doğru Oyukludağ ve Karadağ yamaçlarını takip ederek Girel Avlusu’na ulaşılır. Buradan 

287

Dağbelen Köyü’ne doğru devam edilir. Yürüyüş süresi 3 saattir. Bu parkur, yarımadanın 

geçmişte yaya ve eşek sırtında yapılabilen, kuzeyden güneye doğru başlayan ve dağ köy ve 

mezarlarına ulaşım sağlayan patikalardan oluşmaktadır. 

Gecelemeli Parkurları: 

a)Antik Kral Yolu: Bafa Gölü’nün doğu ucunda M.Ö. bir liman kenti olan 

Heraklia’dan başlayan yürüyüş yer yer Antik Kral yolunu izleyerek Beşparmak Dağları 

üzerindeki tarih öncesi mağara resimleri ve erken Hıristiyanlık dönemlerinden kalma Freskler 

bulunan mağaralar ve manastır kalıntılarına ulaşılır. Program 3 gün ve 2 gece kamplı olarak 

yapılmaktadır. Yürüyüş süresi 14 saattir. 

Fethiye; yöresini tanımanın en unutulmaz yollarından birisi de yörede yürüyüşler 

yapmak olmalı. Son yıllarda “Trekking” adı ile tanına bu doğa sporunu yapabilmek için 

gereksinim duyulabilecek tek şey standart yürüyüş malzemeleri. Fethiye çevresinde birçok 

yürüyüş parkuru bulunmakta. Bunlardan en önemlisi sayılabilecek bir parkurda Fethiye’den 

başlayarak Kaş’a hatta Antalya’ya kadar uzanan ve Likya kentlerini birbirine bağlayan 

patikalar zinciri. Bu yol antik dönemde Likya Yolu olarak adlandırılıyormuş. Şimdi ise yerli 

ve yabancı doğa ve yürüyüş tutkunlarına inanılmaz güzellikler sunuyor. Doğanın ve antik 

Likya’nın gizemini biraz olsun yakalayabilmek için Likya Yolu’nda yapılacak keyifli bir 

yürüyüş, yol üzerindeki küçük dağ köylerinde sıcak ve dost insanlar ve onların yarı göçebe 

hayatlarıyla tanışma olanağı sunacaktır. Likya Yolu’nun 1.bölümünde Faralya (Uzunyurt) 

Köyü, Dodurga Köyü, Sdyma, Pınara-Letoon-Xanthos kentleri ve incecik kumlarıyla eski bir 

liman bölgesi olan Patara yer almaktadır. Yolun 2.bölümünde ise Antiphellos, Apollonia, 

Simena, Myra Limyra ve yüzyıllardır sönmeyen ateşi ile Olympos bekler azimle ve bıkmadan 

yürüyenleri. Fethiye çevresinde doğa yürüyüşleri düzenleyen seyahat acentelerinin yanı sıra 

Fethiye Doğayı Koruma Derneği tarafından da kış aylarında yürüyüş turları 

düzenlenmektedir. 

Saklıkent: Fethiye-Antalya karayolu üzerinde, Fethiye’ye 45 km. mesafedeki 

Kayadibi Köyü yakınındaki, Akdağ’ın eteklerinde kayalar içinde yer alan Saklıkent, yaz 

aylarında Fethiye’lilerin vazgeçilmez piknik alanı olmanın yanı sıra yerli ve yabancı 

turistlerin de uğrak yeridir. Yüzyıllardır akan kar sularının açtığı ve yaklaşık 100 m. 

yüksekliğinde ve 18 km. uzunluğundaki kanyona nehir üzerindeki sarp kayalara demir 

çubuklar çakılarak yapılmış ahşaptan bir köprüden girilmektedir. Đçeriye girildiğinde kayalara 

demir çubuklar çakılarak yapılmış sıfır noktasından bir nehire dönüşen sular karşılar 

ziyaretçileri. Ağustos Ayının 40 derecelik sıcağında kanyonun içerisi üşünecek serinliktedir. 

Kanyonda trekking yapmak son derece zevklidir. 

288

Saklıkent 

Datça; Emecik-Sarı Liman-Apollo Tapınağı. Emecik’ten başlayıp,güney-doğu 

istikametinde gidilerek asfalt yola çıkılır. Asfalt yoldan ayrılarak güneye devam edilerek Sarı 

Liman’a varılır. Sarı Liman’dan sağa (batı istikametinde) dönülerek devam edilir. (Yol 

kıyıdan yaklaşık 50 Km. içeridedir.) dönüş noktasından itibaren yaklaşık 350-400 m. 

uzaklıkta ve yolun sağında Anıt Ağaç olarak adlandırılan 200-300 yıllık bir zeytin ağacı 

bulunmaktadır. Aynı yoldan devam edilerek asfalt bir yoldan geçilir ve Apollo Tapınağı’na 

ulaşılır. 

Yazıköy-Belenköy-Palamutbükü/Marin Koyu: Yazıköyü, Knidos asfalt yolu 

üzerinden Belen Köyü’ne sapılır. Belenköyü içinden geçildikten sonra aynı yol takip edilerek, 

Belen Köyü’nden 2 Km. sonra Köy Mezarlığına varılmadan önce sağa traktör yoluna dönülür. 

Köy mezarlığının bulunduğu yerden sola dönüldüğünde Çeşme-Palamutbükü asfaltına çıkılır. 

Mezarlık içinde kilise ve cami kalıntısı bulunmaktadır. Üçyol ağzı, Marin yolu ve 

Palamutbükü’ne giden yolun kesiştiği noktadır. Bu noktadan güneye giden yol Marin 

Koyu’na gider. Bu yol üzerinde bir çeşme bulunmaktadır. 

Üçyol ağzından itibaren dere boyunca (dağın istikameti) Palamutbükü Đskelesi 

istikametine gidilir. 

Kızılbük-Hayıtbükü-Adatepe-Palamutbükü:Kızılbük’ten başlayarak Hayıtbükü’ne 

gelinir. Plajın sağından Adatepe’nin eteğinden devam edilerek Ovabükü’ne gelinir. 

Adatepe’de M.S. 8.y.y.’dan kalma kale kalıntısı bulunmaktadır. Ovabükü boyunca değişik 

devirlere ait seramik kalıntılarına rastlanılmaktadır. Ovabükü’nden sahil boyunca dağın 

eteğinde panorama yolundan Palamutbükü’ne varılır. 

Sındıköy-Örencik-Döşeme-Meşe Çukuru-Avlana: Sındıköy’den başlayıp Örencik’ten 

çıkıldıktan sonra Kocadağ’ın eteğinden doğu istikametine yürüyerek Zeytincik Mahallesi’nin 

üst tarafındaki toprak yoldan geçilerek Satık Mağara damlarına gelinir. Daha sonra anayoldan 

100 m. yürüyerek sağa sapılır. Damarası kavşağından sola devam edilerek Döşeme ve 

Meşeçukuru Mahallelerine varılır. Meşe Çukuru’ndan itibaren asfalt olan yol takip edilerek 

Avlana’ya gidilir. Ayrıca Damarası Kavşağından sonra Damarası Mahallesi istikameti 

yönünde ilerlenerek Avlana Mahallesi’ne inilebilir. Eğer istenirse Avlana’dan Hayıt Büküne 

de gidilebilir. 

289

Hızırşah-Karaköy-Körmen Limanı:Hızırşah’tan eski asfalt yola çıkılır. Batı 

istikametinde Yarık Dağ’ın eteklerinden yeni asfalt yola çıkılarak buradan doğu istikametinde 

yaklaşık 500 m. yürüdükten sonra asfalt yoldan ayrılıp kuzey istikametinde Armutlu 

Mevkii’nden Kireç Ocağı Mevkii’ne, oradan da Karaköy’e ulaşılır. Karaköy’den sonra 

Körmen Koyu’nda (Gümrük Yanı Đskelesi) yürüyüş tamamlanır. 

Yazıköy-Değirmenbükü-Eştegil Çiftliği-Knidos Harabeleri:Yazıköy’den sonra Knidos 

yol kavşağından köprüyü geçtikten sonra dere yatağından giden yol başlangıç noktasıdır. Yol 

boyunca batı istikametine devam edilecektir. Başlangıç noktasından denize mesafesi yaklaşık 

4 km.dir. denize ulaşılan son tepede yolun sağında Manastır kalıntıları mevcuttur. Kalıntıların 

arasından geçilerek denize ulaşılır. Sahilden sola dönülerek sahil boyunca Sarkoz Koyu’na 

varılır. Sarkoz Koyu’ndan sola dönülerek patika yoldan devam edilir. Eştengil Ovası’nda 

sarnıçlar bulunmaktadır. Eştengil Ovası’nın kenarından devam edilerek Knidos Antik Kentine 

varılır. 

Emecik-Meriç-Alavar:Emecik’ten Yokuşbaşı istikametine (kuzeye) devam edilerek, 

buradan da Meriç Mevkii’ne varılır. Meriç kıyısından sağa dönülerek 200 m. sahil boyunca 

yürüdükten sonra içeriye doğru girilir. Zerdali Meriç Mevkii’nden tekrar kıyıya ulaşılır. 

Karataş Tepe ile Yaran Tepe arasından güneydoğu istikametinde gidilerek Alavar Yazlığı’na 

varılır. (Buradan da istenirse doğu istikametinde Fazıl Ovası’na gidilebilir.) Alavar 

Yazlığı’ndan eski Datça Yolu takip edilerek geri dönülür ve Yokuşbaşı Mevkii’nde tur 

tamamlanır. Bu parkur, bisiklet sporu içinde son derece uygundur. 

Kızlan-Reşadiye-Göznedüzü-Körmen Limanı: Kızlan Köyü’nden traktör yolu ile 

Reşadiye istikametine gidilir. Çatal Dağı’nın kuzeyinden devam edilerek Günnücek Boğazı 

Mevkii’nden Gökseki Kavşağı’ndan sola dönülür. Yaklaşık 750 m. gittikten sonra üç yol 

ağzına gelinir. Bu noktadan Göznedüzüne çıkılır. (Bu yolun bir kısmı Antik yoldur.) 

istenilirse kavşaktan güneybatı istikametine devam edilerek asfalt yola ulaşılır. Asfalttan sağa 

dönülerek Körmen Koyu’na ulaşılır. 

Hızırşah-Karain Mağarası-Alazeytin-Domuz Çukuru:Hızırşah’tan başlanılarak kuzeybatı 

istikametinden asfaltla çıkılır. Örencik Deresi’nden Kusacak Çayı istikametine devam 

edilerek oradan da Karain Deresi’ne dönülür. Buradan yaklaşık 150 m. sonra Karain 

Mağarasına ulaşılır. Güney istikametine devam edilerek Karain Mağarası’ndan yaklaşık 1.400 

m. sonra Aşılama Mevkii’nde Mola Noktası olarak da kullanılan bir fırının önüne gelinir. 

Daha sonra Alazeytin istikametinden Domuz Çukuru’na varılır. 

Datça-Kızlan-Germe Koyu-Limanbaşı Burnu: Başlangıç noktası öğretmenevinin 

arkasından devam eden sahil yolundaki otellerin önünden (Villa Datça) geçer. Gökova Güneş 

Sitesi önünden Aktepe Sitesi’ne doğru devam edilir. Burgaz ilk Knidos kazı alanı yanından 

geçildikten sonra sola dönülüp yol takip edilir. Söz konusu yol Datça-Marmaris yolu ile 

kesişmektedir. Güzergah üzerinde yel değirmeni bulunmaktadır. Yol boyunca devam edilerek 

Kızlan Köyü’nden 3 Domuzlar Mevkii istikametine gidilerek sahile ulaşılabilir. Bu kavşaktan 

sola dönülür ve yaklaşık 350 m. ileride solda Çeşmirgözü Çeşmesi bulunur. Çeşmeden sonra 

sahil boyunca Kahyalı Mevkii’ndeki kayalıklara kadar yürüyüş sürdürülebilir. Ayrıca Kızlan 

Köyü’nden doğu istikametine devam edilerek Germe Koyu’na ulaşılır ve buradan sola 

dönülerek yürüyüş devam ettirilebilir. 

Kargı Koyu-Domuz Çukuru:Kargı Koyu’ndan başlayarak güney istikametine devam 

edilir. Yol üzerinde başlangıç noktasından yaklaşık 2 km. sağ tarafta Bizans Dönemine ait 

290

Kappelle Manastırı bulunmaktadır. Güzergah Kızılova Mevkii’nden devam ederek Domuz 

Çukuru’nda tamamlanır. 

Cumalı-Karataş Mevkii-Değirmenbükü:Cumalı Köyü’nden başlayarak batı 

istikametinde traktör yolu devam edilerek Karataş Mevkii’ne gelinir. Karataş Mevkii’nin 

üzerinden sola dönülerek Yazıköyü sapağına gelinir. Yazıköyü sapağından sağa dönülerek 

devam edilir. Yol üzerinde sol tarafta bir restoran bulunmaktadır. Bu tesis geçildikten sonra 

Değirmenbükü boyunca devam edilir. Dere boyunca eski su değirmenleri bulunmaktadır ve 

dereden sahile ulaşılır. Eğer istenilirse Karataş Mevkii’nden Soğucak Belen istikameti 

boyunca (kuzeye) gidilerek Bükceğiz Burnuna varılır. Yol üzerinde bir sarnıç bulunmaktadır. 

Sındıköy-Zeytincik-Kumyer-Palamutbükü: Sındıköy’den asfalt yola inilerek Zeytincik 

Mahallesi’nden güney istikametinde toprak yol devam edilerek Kumyer’e varılır. 

Kumyer’den güney istikamete devam edilerek Palamutbükü’ne varılır. 

Köy Kahvaltısı ve Doğa Yürüyüşü Gezisi; Bafa Gölü ve çevresinde yürüyüşler 

yapılabilir. Burada yürüyüş organize eden acenteler da bulunmaktadır. Herakleia antik 

şehrinde bu yürüyüş doğal güzellikler ile birlikte insanda çok güzel duygular andırır. 

Ula Kanyonu; Ula Đlçesi’ne çok yakın mesafede çevre yolu ile ulaşılabilen “Ula 

Kanyonu” yüksek bir noktadan izlenebilir. Bu kanyona girmek için kılavuz almak şarttır. 

Başlangıç noktası da olarak da Ula’nın 5 km. uzağındaki Kızılağaç Köyü’ndeki kanyon girişi 

alınmalıdır. Kanyonda yer yer heyelan etkisiyle taş düşme riski bulunmaktadır. Ancak, bahar 

aylarında tüm haşmetiyle akan şelaleler kılavuz marifetiyle güvenli noktalardan 

fotoğraflanabilir. Kanyonun yaz aylarında su azaldığı için fazla cazibesi kalmamaktadır. 

Yamaç Paraşütü: 

Fethiye-Ölüdeniz-Babadağ; 1975 m. yükseklikteki Babadağ’ın doruklarından 

gerçekleştirilen yamaç paraşütüne ilgi her geçen gün büyümektedir. Termik noktalarının 

zengin ve yaygın olması, atlayıştan sonra daha da yükselerek deniz üzerinde uçabilme 

özelliği, çevredeki bitki örtüsünün zenginliği, doyumsuz güzellikteki Ölüdeniz manzarası, 

denize sıfır inen tatlı bir eğim ve daha pek çok nedenle Babadağ, rakipsiz bir yamaç paraşütü 

merkezi konumundadır. Babadağ, üzerindeki 4 kalkış pisti ile Fethiye, Ölüdeniz ve Eşen 

Vadisi’ne hakim konumu dolayısıyla tüm dünyanın ilgisini çeken bir alternatif turizm 

hareketlidir. Dünya üzerinde denize bu kadar yakın ve yamaç paraşütü için bu kadar elverişli 

bir başka dağ bulunmamaktadır. Nisan Ayı sonlarından Ekim Ayı sonlarına kadar devam eden 

yamaç paraşütü mevsimi Ölüdeniz’in ve dolayısı ile Fethiye’nin tanıtımında etkin bir rol 

oynamaktadır. Dünyanın çeşitli ülkelerinden birçok yamaç paraşütü okulunun ve profesyonel 

sporcuların tercih ettiği bir uçuş bölgesi olmakla birlikte Ölüdeniz de bulunan çok sayıda 

seyahat acentesi da paragliding zevkini tatmak isteyen turistlerle tandem (eşlikli) uçuşlar 

konusunda Turizm Bakanlığı’ndan Turizm Amaçlı Sportif Faaliyet Đzin Belgesi almak 

suretiyle çeşitli fırsatlar sunmaktadır. 

Ören’de Yamaç Paraşütü; Yüksekliği 640 m. olan Kocadağ zirvesinde bir paraşüt 

atlama pisti on iki ay yamaç paraşütü yapmaya müsaittir. Piste ulaşım vasıta ile 20 dakikadır. 

Sıcak hava türbülansının tek taraflı ve güçlü olması kaza riskini en aza indirmekte ve 

paraşütçünün atlama pistinden yaklaşık 1.000 m. daha yükselmesini sağlamaktadır. Ayrıca bu 

özellik dünyada diğer yamaç paraşütü yapılan dağlarda olmayan atladığı piste tekrar inebilme 

imkanını sağlamaktadır. Ören’in Kocadağ’da bulunan yamaçlardaki sıcak hava türbülansının 

291

düzenli olması nedeniyle istenirse 7-8 saat havada kalma imkanı bulunmaktadır. Ege 

Üniversitesi’nden gelen uzmanlar, atlamak isteyenlere bu olanağı sağlamaktadırlar. Atlama 

imkanı bulmak için, Ören Belediye vasıtasıyla, yetkili kişilere ulaşmak gerekmektedir. Henüz 

sürekli olarak Ören’de bulunan paraşüt ekibi kurulamadığı için talep olduğunda ekip 

Đzmir’den gelmektedir. 

Jeep Safari: Đlimizdeki seyahat acentelerinin, farklı güzergahlarda gerçekleştirdikleri 

turlarla zorlu engelleri aşarak vahşi doğanın ve tarihin gizemli güzelliklerine erişenlerin sayısı 

her geçen gün artmakta, her yaşta insanın ilgisini çeken aktivite giderek yaygınlaşmaktadır. 

Binicilik (Horse-Riding): Son yıllarda Fethiye Đlçemizde daha çok ilgi görmeye 

başlayan bir başka alternatif spor dalı da biniciliktir. Özellikle Ovacık’tan başlayarak 

Kayaköy ve civarında yapılan bu gezinti doğa tutkunlarına daha farklı ve ilginç bir heyecan 

tattırmaktadır. Toros Dağları’ndan Akdeniz’e ulaşan güzergahlarda at sırtında yapılacak 

gezinti kaçırılmaması gereken bir fırsat olarak göz önüne çıkmaktadır. 

Kış Turizmi: 

Kış Sporları ve Turizm: 

Seki Eren Dağı:Fethiye çevresi, 1.500 ile 3.000 yükseltiler arasında değişen Toros 

Dağlarına oldukça yakındır. Bunlar içinde en dikkati çekeni Eren Dağı araç ile 8 km. 

uzaklıktadır. Fethiye, Antalya karayolunun 74. km.sinde Seki Beldesi’ne ayrılan yola 

girdikten sonra Temel Köyü’ne gidiliyor. Köyden, Girdev Gölü’ne giden yola girdikten 

tahminen 2 km. sonra Girdev’e giden yol yerine Şahin Tepesi levhası yazılan yola girdikten 

sonra takriben 5 km.lik bir mesafe sonra 1.500 m. yükseltilerde kamp yaptıktan sonra, sabah 

gün doğmadan kış sporlarına uygun malzeme varsa, 4 saatlik bir tırmanışla Eren Dağı’nın 

zirvesine (2.677 m) ulaşılabilir. Zirvede manzara müthiştir. Kuzey tarafında çanak içinde 

karlar altında Girdev Gölü’nü ve Antalya Bölgesi’nin dağlarını, güneybatı istikametinde ise 

Seki Ovası görülür. Eren Dağı’na rehbersiz çıkılmaması gerekir. Konuyla ilgili organize tur 

yapılmamaktadır. Ancak, Muğla Doğa Sporları Kulübü sporcularından faydalanılabilir. Bu 

bölgede, Muğla Valiliği bir kafeterya ve teleskiden oluşan bir kayak projesini başlatmış 


292

Eren Dağı, tur kayağı (Nodicski) için çok elverişli bir bölgedir. Zirve ile kamp 

yapılacak alan arası 6 km.lik bir parkurla tamamlanır. 

Sandras Dağı: Köyceğiz Đlçesi sınırlarında bulunan 2.294 m. yükseklikteki Sandras 

Dağı’nda kış sporları için uygun alanlar bulunmaktadır. Sandras Dağı’na ulaşım Yayla Köyü 

üzerinde yapılmaktadır. Aralık-Mart ayları arasında kayak yapılabilir. Muğla Valiliği’nce 

1999 yılından bu yana Sandras Dağı’nda kayak merkezi oluşturma çalışmaları devam 

etmektedir. 

Kongre Turizmi: 

Muğla il merkezinde Muğla Üniversitesi tarafından üniversite kampüsünde 1.050 

kişilik kongre merkezi yaptırılmış ve kullanılmaya başlanılmıştır. 

Bodrum-Marmaris ve Fethiye Đlçelerinde de kongre merkezi yapılması için 

araştırmalar sürdürülmekte olup, bu ilçelerde ulusal ve uluslar arası düzeyde konferans ve 

kongrelere hizmet verebilecek konaklama tesisleri mevcuttur. 

El Sanatları: 

Đlimiz ve bağlı ilçelerimizde geleneksel olarak yapılan el sanatları ürünleri yaygındır. 

Yöresel olarak yapılan bu ürünler yerli yabancı turistler tarafından tercih edilmektedir. 

Bunlardan en yaygın olanları; 

-Merkeze bağlı Yeşilyurt Beldesi’nde 200-250 yıldır süregelen tarihi kültür sanatı olan 

ipek böcekçiliği ve el dokumacılığı yapılmaktadır. 

293

-Milas Đlçesi’nde doğal boyalarla yapılan el dokuma halıları turistlerin ilgisini 

çekmektedir. 

-Kavaklıdere Đlçemizde üretilen bakırdan yapılma hediyelik eşyalar da son derece ilgi 

çekicidir. 

-Bodrum Đlçemizde üretilen el yapımı bujiteriler, nazar boncukları turistler tarafından 

son derece ilgi görmektedir. 

-Fethiye Đlçesi, Üzümlü Beldesi’nde üretilen el dokuması Dastar Bezi yörenin 

tanıtımında önemli yer tutmaktadır. 

-Datça Đlçesi’nde en değerli el sanatı iğne oyasıdır. Đğne Oyası yapımında kullanılan 

has ipek, evlerde ipek böceği yetiştirilerek ipeğin istenildiği gibi bükülerek pişirilmesiyle elde 

edilir. 

G.3.Turistik Altyapı 

Datça;Marmaris-Datça-Knidos yolu genişletilip asfaltlanarak karayolu sorunu 

çözülmüştür. Yat turizminin geçiş güzergahında olmasına rağmen Yat Limanının faaliyete 

geçmemesi dolayısıyla yat turizmi girdisi düşüktür.Datça’da havaalanı bulunmadığından 

turistlerin ilçeye gelişlerindeki yolculuk süreleri uzamaktadır. Bu nedenle birçok turist 

ilçemize gelecek yerde havaalanı olan başka yerleri tercih etmektedir. Đlçenin tamamının özel 

çevre koruma bölgesi ve % 70’e yakın bölümünün sit bölgesi olması nedeniyle imar planının 

sonuçlandırılmasında güçlüklerle karşılaşılıyor ve yöreye turizm yatırımcıları yatırım 

yapmıyorlar. 

Kanalizasyon tamamlanmıştır fakat artma tesisi henüz tamamlanmamıştır 

Deniz hudut kapısı olarak kullanılan limanda gümrüklü rıhtım ve yolcu salonu 

bulunmadığı için yolcuların gümrük muayeneleri açıkta yapılmaktadır. 

Knidos, Burgaz ve Emecik’te yapılan kazı çalışmaları sonucunda ortaya çıkan eserler 

müzenin kurulmaması nedeniyle Đlçede sergilenememektedir.Sonuç olarak turizm altyapısı 

yeterli değildir. 

TURĐST SAYISI 

Datça Limanı’ndan Đlçeye; 

a) 2003 yılında 762 yatla gelen kişi sayısı 5117 

b) 2004 yılında 911 yatla gelen kişi sayısı 6358 

c) 2005 yılında ise 984 yatla gelen kişi sayısı 7577’ dir. 

294

G.4.Turist Sayısı 

TABLO G.1.Muğla Đli Hudut Kapılarından Giriş Yapan Turist Sayısı (2006) 

AYLAR 

MARMARĐS 

BODRUM 

TURGUT 

REĐS 

FETHĐYE 

DATÇA 

GÜLLÜK 

DALAMAN 

BODRUM 

MĐLAS 

AYLARIN 

TOPLAM 

GENEL 

ARTIŞ 

% 

Ocak 3.552 300 0 49 42 218 383 298 4.842 %294 

Şubat 4.409 306 4 40 18 267 757 440 11.083 %285 

Mart 7.268 545 3 56 35 264 910 975 21.139 %340 

Nisan 9.741 4.314 153 834 132 272 34.182 25.049 95.816 %88 

Mayıs 19.678 24.308 1.514 218 1.388 190 176.439 111.124 430.675 %66 

Haziran 24.376 31.092 2.882 321 1.268 222 197.798 119.662 808.296 %47 

Temmuz 34.950 41.208 2.840 585 1.738 215 259.979 172.521 1.322.332 %36 

Ağustos 35.038 48.890 4.077 1.610 2.249 147 267.934 180.711 1.862.988 %31 

Eylül 31.552 41.788 3.455 2.022 2.062 282 220.412 141.097 2.305.658 %27 

Ekim 34.586 35.937 3.470 1.431 1.024 236 134.941 78.603 2.595.886 %26 

Kasım 11.950 4.085 347 51 265 285 1.066 477 2.614.412 %26 

Aralık 

Toplam 217.100 232.773 18.745 7.217 10.221 2.598 1.294.80 830.957 12073127 

G.5.Turizm Ekonomisi 

Turizm, en çok ekonomik yönüyle ele alınmış bir toplumsal faaliyettir. Turizmin 

ülkelere önemli ölçüde gelir getirici ve döviz kazandırıcı özelliğinden dolayı ekonomik 

yaklaşım yaygınlaşmıştır. 

Günümüzde ekonomik kitlesel bir olgu haline gelen turizmin ülke ekonomileri 

üzerindeki olumlu etkileri onun ekonomik yönünü daha da ön plana çıkarmıştır. Ülke 

ekonomilerinin karşılaştırıldığı ulusal ve uluslar arası ekonomik sorunların çözümünde ve dar 

boğazların aşılmasında turizm, dinamik ve ekonomik özelliği ile adeta çıkış noktası 


Turizmin, Turist kabul eden bir ülkenin ekonomik yapısı üzerindeki olumlu 

etkilerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür. 

. Ödemeler dengesi üzerine olumlu etkisi, 

. Gelir yaratıcı etkisi, 

. Altyapı ve üstyapının geliştirilmesi, 

. Diğer' ekonomik sektörlere katkısı, 

. Đstihdam yaratıcı etkisi, 

. Bölgeler arasındaki ekonomik dengesizliğin ortadan kaldırılması. 

295

Akyaka Đlçesi: belde de turistik yönü ile yaz sezonunda yazlık ev tabir edilen 

yaklaşık 2178 kişilik nüfusu ile hafta sonlarında piknik ve gezinti amacıyla 10.000 civarında 

nüfus yoğunluğu yaşamaktadır. Turizm seyahat acenteleri ve civar yörelerden gelen acenteler 

tarafından yapılmaktadır. 

Datça; 

Datça Yarımadası, Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiş olması 

dolayısıyla bozulmamış doğası, 235 km’lik sahil şeridi ve 52 koyu, zengin flora ve faunası, 

Knidos Antik Kenti ile gelecekte en önemli turizm merkezlerinden birisi olmaya aday. 

Eko turizm için geniş imkanları mevcut olup, Bodrum ve Fethiye arasında 

yoğunlaşan ülkemiz yat turizminin odaklandığı bir bölge olarak önemli bir yere sahip. Öte 

yandan Datça, kitle turizminin yoğunlaştığı Bodrum, Marmaris ve Fethiye gibi tatil 

yörelerimizde tatillerini geçiren yerli ve yabancı turistler için nefes alınacak trekking, sörf, 

yelken gibi doğa ve su sporlarının yapılabileceği ideal ortamlar sunuyor. 

Genellikle esen rüzgarı ile nemin pek hissedilmediği, terlemeden tatil imkanı 

sağlaması ve bol oksijeni dolayısıyla sağlık turizmi için de ideal bir yer. Turizm, ilçenin 

ekonomik hayatında son yıllarda hızla önem kazanmış olup halkın önemli gelir kaynakları 

arasında yer alıyor. 

Bu olguya paralel olarak ilçenin konaklama imkanını arttıran tesislerin sayısının 

yıldan yıla hızla arttığı gözleniyor. 

Datça Yarımadası, Bodrum ve Marmaris’ten Mavi Tur düzenleyen tekneler için 

oldukça önemli bir güzergah ve Datça limanı bu tekneler için önemli bir konaklama yeri. 

Datça limanına giriş çıkış yapan tekneler arasında yunan adalarından gelen tekne ve yatlar 

önemli bir yer tutuyor. 

Yunan adalarından, özellikle Rodos ve Sömbeki adalarından, ilçemize cumartesi 

günleri teknelerle alış verişe gelen yunanlılar, ayrıca Mayıs – Ekim ayı arasında Rodos ve 

Sömbeki adalarından günübirlik seferler düzenlenerek bu adalarda tatil yapan çeşitli uluslara 

mensup tatilciler ilçemize gelip döviz girdisi sağlıyor ve bu yolla ilçemize gelen günübirlik 

tatilci sayısının her geçen yıl arttığı gözleniyor. 

Datça’da bulunan konaklama tesislerimizde; 

1) Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan işletme bedeli 5 otel ve pansiyonda 220 oda ve 

478 yatak mevcuttur. 

2) Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Đlçe Özel Đdare Müdürlüğü’nden belgeli 80 otel, 

pansiyon, apart ve kampingde 1121 oda ve 2558 yatak bulunmaktadır. 

3) Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediye Başkanlığı ve Đlçe Özel Đdare 

Müdürlüğü’nden belgeli toplam 85 otel, pansiyon, apart otel ve kampingde 1341 odada 3036 

kişi için konaklama imkanı vardır. 

Datça’da mevcut 3 bankada ve PTT Merkez Müdürlüğü’nde bozdurulan döviz 

miktarları; 

a) 2003 yılında 5.872.906, 

b) 2004 yılında 7.203.436, 

c) 2005 yılında ise 6.992.317 Amerikan doları karşılığıdır. 

Knidos Ören Yeri’ni; 

a) 2003 yılında 20.217 kişi ziyaret etmiş ve 59.869.000.000 TL, 

b) 2004 yılında 26.216 kişi ziyaret etmiş ve 78.434.000.000 TL, 

c) 2005 yılında ise 32.954 kişi ziyaret etmiş ve 94.868.00 YTL girişi ücreti 

ödemişlerdir. 

d) 2006 yılında ise 29.205 kişi ziyaret etmiş ve 130.115,00 YTL giriş ücreti 

ödemiştir. 

Datça Limanından gelen 2006 yılında 943 yatla 6205 kişi gelmiştir. 

296

Dalaman Đlçesi: 2006 yılı içinde dalaman havaalanına 

2006 yılı 

Gelen 

Giden 

Yabancı turist sayıları 1.199.885 1.223.640 

Yerli turist sayılırı 178.515 180.591 

Yerli yabancı turist sayılırı 

toplamı 

1.378.400 1.404.231 

Fethiye ;2006 yılı içinde 450.000 yabancı ve 500.000 Türk olmak üzere yaklaşık 

950.000 kişi ilçeyi ziyaret etmiştir. Yabancı turistlerin çoğunluğunu ise Đngiliz vatandaşları 


2005 yılı içinde 29 seyahat acentesi ve 4 turizm işletme belgeli tesis olmak üzere 

toplam 33 işletmeye Turizm Amaçlı Sportif Faaliyet Đzin Belgesi verilmiştir. 

G.6.Turizm Çevre Đlişkisi 

Đlimizde turizmin çevre ile uyumlu bir şekilde gelişmesi için Đmar Planlarına ve 

Yasaklarına uyulmasının yanı sıra Müdürlüğümüzce 2872 sayılı Çevre Kanununa dayanılarak 

çıkartılan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, Gürültü Kirliliği Yönetmeliği, Katı Atıkların 

Kontrolü Yönetmeliği, Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği ve ÇED Yönetmelikleri 

çerçevesinde tedbirler getirilmesi için çalışmalar devam etmektedir. 

Datça; Đlçe merkezinde turizm çevre ilişkisi sağlıklı bir şekilde gelişmemiştir. 

Burgaz Öre Yeri yapılaşmadan yeterince korunamamıştır. Özellikle 2.konutlar ile ilçe 

merkezindeki diğer çarpık yapılaşmayla birleşince turizmin çevreye verdiği en belirgin zarar 

olarak göze çarpmaktadır. Turizm ilçede inşaat sektörünü hareketlendirmiş, hızı yapılaşma 

gürültü ve görüntü kirliliğini beraberinde getirmiştir. Arıtmanın devreye sokulamayışı temiz 

olan deniz için potansiyel bir tehdit oluşturmaktadır. Turizm sezonunda nüfusun 

katlanmasıyla katı ve sıvı atıkların toplanıp imhası zorlaşmaktadır. 

Đlçe merkezi dışında ise henüz turizmin çevreye verdiği önemli bir zarar yoktur. 

22.10.1990 tarihi ve 90/1117 sayılı kararnamenin eki kararla Datça-Bozburun yarımadaları 

Özel Çevre Koruma Bölgesi lan edilmişlerdir.90/1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 

gereğince turizm merkezlerindeki tasarruf yetkisi Özel Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’na 

girmiştir. 

KAYNAKLAR 




297

H.TARIM VE HAYVANCILIK 

H.1.Genel Tarım Yapısı 

Đlin doğu kısmında yüksek dağlar bulunmakta, batıya gidildikçe yükseklikler 

azalmakta, sahile değin uzanan ve denize dik inen dağlar arasındaki vadiler boyunca yer yer 

küçük ve şeritvari ovalar varsa da topoğrafya bakımından il oldukça engebeli araziye sahiptir. 

Arazi yapısına bakıldığında toplam 1.324.700 ha’lık arazinin 260.516,6 ha’nın kültür 

arazisi olduğu görülmektedir. 15.000 ha’ı Çayır ve Mer’a alanları, 835.620 ha’ı Orman 

alanlarından oluşmaktadır. Đşe yaramayan arazi ise 213.564 ha’dır. 

Tarımsal Alanların Sınıflandırılması 

I.Sınıf Arazi 

: 57.785 ha. 

II. Sınıf Arazi 

: 73.402 ha. 

III. Sınıf Arazi 

: 90.642 ha. 

IV. Sınıf Arazi 

: 27.942 ha. 

V.Sınıf Arazi 

: 8.750 ha. 

VI. Sınıf Arazi 

: 1.165 ha. 

VII. ve VIII. Sınıf Arazi : 831 ha. 

TOPLAM 

:260.516 ha. 

Muğla Đli Nüfus Dağılımı: 

Kentli Nüfus 286.613 %39 

Kırsal nüfus 447.253 % 61 

Toplam Đl nüfusu 733.866 % 100 

Đşletme Büyüklüklerine Göre Çiftçi Aile Sayısı: 

0-19 da 

47.953 % 60 

20-49 da 24.198 % 30 

50-99 da 6.172 % 7.1 

100-199 da 1.797 % 2 

200-499 da 286 % 0.8 

500 dan büyük 30 % 0.1 

Toplam çiftçi 

aile sayısı 

80.436 % 100 

Sulu Tarım Alanlarının Dağılımı: 

Sulanan Arazi (Ha) 102.822 

Sulanmayan Arazi (Ha) 157.694 

Devlet Sulaması 47.100 

Çiftçi Sulaması 55.721 

298

H.2.Tarımsal Üretim 

H.2.1.Bitkisel Üretim 

H.2.1.1.Tarla Bitkileri 

TABLO H.1.Tarla Bitkileri 

CĐNSĐ EKĐLĐŞ (Ha.) ÜRETĐM (Ton) 

Susam 6014,4 4544,8 

Patates 2045,8 56916,7 

Anason 250 150 

Darı 875,3 908,5 

Mısır (Dane) 6340,5 23142,0 

Bakla (Kuru) 218,8 905,7 

Nohut 4034,0 6032,7 

Fasulye 1967,0 3063,5 

Börülce 305,1 325,4 

Yerfıstığı 1067,0 3043,6 

Soğan 580,0 948,0 

Sarımsak 161,0 861,0 

Diğerleri 995,8 11912,5 

TOPLAM 24854,7 112754,4 

H.2.1.1.1.Buğdaygiller 

TABLO H.2.Buğdaygiller 

EKĐLĐŞ (Ha.) 

ÜRETĐM(Ton) 

Buğday 53.850,8 170911,6 

Arpa 9005,0 17297,0 

Yulaf 2166,0 3964,5 

Diğerleri 133,0 211,5 

TOPLAM 65154,8 192384,6 

299

H.2.1.1.2.Yem Bitkileri 

TABLO H.3.Yem Bitkileri 

YEM BĐTKĐSĐ EKĐLĐŞ (Ha.) ÜRETĐM (Ton) 

Hasıl ve Silajlık Mısır 4712,2 159900,0 

Fiğ 6152,1 36389,0 

Sudan Otu 33 1555,0 

Yonca 870,0 13475,8 

Burçak 247,7 930,4 

Diğerleri 14,5 48,8 

TOPLAM 12029,5 212299,0 

H.2.1.1.3.Endüstriyel Bitkiler 

TABLO H.4.Endüstriyel Bitkiler 

CĐNSĐ EKĐLĐŞ (Ha.) ÜRETĐM(Ton) 

Tütün 3159,9 2024,4 

Pancar 200 8.000 

Pamuk(Kütlü) 8145,0 34491,9 

TOPLAM 11504,9 34491,98 

H.2.1.1.4.Süs Bitkileri 

TABLO H.5.Süs Bitkileri 

CĐNSĐ 

ÜRETĐM (adet) 

Kesme gül 114.000 

Lale 300.000 

H.2.1.2.Bahçe Bitkileri 

H.2.1.2.1.Meyve Üretimi 

TABLO H.6.Meyve Üretimi 

CĐNSĐ MEYVE VEREN AĞAÇ SAYISI ÜRETĐM (Ton) 

Zeytin 12.937.645 178.296,6 

Đncir (Yaş) 46.570 942,1 

Narenciye 2.817.521 168.414,3 

Şeftali 189.933 5.212,2 

Elma 205.492 10115,2 

Erik 61.173 2.125,3 

Üzüm (Ha.) 2.213,0 16.372,4 

Kayısı 51.157,0 1.434,2 

Kiraz 24.045,0 1.092,8 

Badem 547.765,0 6.319,1 

300

Antepfıstığı 240.075,0 115.9 

Armut 144.045,0 2.738,6 

Ayva 40.296,0 937.1 

Ceviz 23.529,0 854,1 

Keçiboynuzu 21.105,0 283,3 

Nar 130.493,0 3.117,2 

Kivi 1.265,0 25,0 

Avokado 780,0 11,7 

Yenidünya 5.030,0 134,2 

Diğerleri 8.837,0 201,7 

TOPLAM 17.496.756 398.743,1 

H.2.1.2.2.Sebze Üretimi 

Đlimizde sebze üretimi; Açıkta sebze üretimi ve Örtü altı ve Tünel Üretimi olmak 

üzere yapılmaktadır. 

TABLO H.7.Açıkta Sebze Üretimi: 

CĐNSĐ EKĐLĐŞ (Ha.) ÜRETĐM (Ton) 

Domates 4.551,0 153.195,0 

Patlıcan 1464,2 37.342,6 

Biber 1.292,7 20.722,0 

Hıyar 688,5 13.188,0 

Lahana 462,7 12.195,0 

Kavun 3.437,0 97.269,0 

Karpuz 2.899,5 108.600,0 

Marul 253,8 3.099,7 

Fasulye 1.815,7 16.258,7 

Ispanak 322,9 3.547,5 

Pırasa 261,5 6.825,0 

Bakla 212,4 1.073,0 

Barbun 463,4 4.412,5 

Börülce 294,8 1.458,5 

Bamya 250,5 997,5 

Sakız Kabağı 245,5 5.311,0 

Soğan 133,7 1.317,0 

Karnabahar 315,0 3.244,0 

Diğer Sebzeler 583,5 7.903,1 

TOPLAM 19.948,3 497.959,1 

301

TABLO H.7.Örtü Altı ve Tünel Üretimi 

SEBZE ADI 

CAM 

SERA 

(Da.) 

PLASTĐ 

KSERA 

(Da.) 

YÜKSEK 

TÜNEL 

(Da.) 

ALÇAK 

TÜNEL 

(Da.) 

TOPLAM 

(Da.) 

ÜRETĐM 

(TON) 

Fasulye - 295 - - 295 367,0 

Kavun - 120 10 513 643 2.818,0 

Sakız Kabağı - 2 245 11 258 1.290,0 

Hıyar 1.600 735 7,5 65 2.407,5 31.170,0 

Patlıcan - 70 2.505,5 240 2.815,5 13.801,0 

Domates 5.085 21.850 2,5 350,0 27.287,5 298.726,0 

Biber - 80 20,5 150 250,5 848,1 

Marul - 38 - 3 41 175,5 

Çilek 0,25 20 23 53 96,25 279,6 

TOPLAM 6.685,25 23.210 2.814 1.385 34.094,5 349.475,2 

H.2.2.Hayvansal Üretim 

H.2.2.1.Büyükbaş Hayvancılık 

Đlimizdeki büyükbaş hayvan sayısı 121.635 adet olup, 3.561,9 ton et, 257.079,6 ton 

süt,56 ton yapağı elde edilmiştir. 

H.2.2.2.Küçükbaş Hayvancılık 

Đlimizdeki küçükbaş hayvan sayısı 196.440 adettir. 

H.2.2.3.Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretimi) 

Đlimizde 2.490.770 adet kümes hayvanı bulunmakta olup, 108.390.972 adet yumurta 

elde edilmiştir. 

H.2.2.4.Su Ürünleri 

TABLO H.8 Su Ürünleri Üretim Miktarı 

Deniz balıkları(Çipura, levrek) 

Đç su balıkları 

Deniz istihsali 

TOPLAM 

40.600 Ton 

9.00 Ton 

65.132 Ton 

114.732 Ton 

302

H.2.2.5.Kürk Hayvancılığı 

Đlimizde kürk hayvancılığı yetiştiriciliği yapılmamaktadır. 

H.2.2.6.Arıcılık ve Đpekböceği Yetiştiriciliği 

Đlimizdeki Arıcılık; 

Toplam Kovan Sayısı : 621.557 

Bal Üretimi : 11.072,4 Ton 

Balmumu : 376,6 Ton 

Đlimizde Đpekböceği üretimi yapılmamaktadır. 

H.3.Organik Tarım 

Đlimizde organik 80 ha. Zeytin ve 15.789 arı kovanı mevcuttur. 

H.4.Tarımsal Đşletmeler (Kamu ve Özel Đşletmeler) 

Đlimizde tarım ve hayvancılıkla uğraşan 84.436 işletme bulunmaktadır. 

H.5.Tarımsal Faaliyetler 

Đlimizde; gerçekleştirilen tarımsal faaliyetler çeşitlilik arz etmektedir. Kıyı kesimlerde 

seracılık ve narenciye yoğunluk kazanmaktadır. Đç kesimlerde ise Pamuk, Tütün, Buğday v.s. 

tarım ürünleri ekimi yapılmaktadır. 

H.5.1.Pestisit Kullanımı 

TABLO H.10.Muğla Đli Zirai Mücadele Đlaçları Tüketim Miktarları 

ZĐRAĐ MÜCADELE ĐLAÇ TÜRÜ 

TÜKETĐM (Kg/Lt) 

Đnsektisitler 143,306 

Fungusitler 141,047 

Herbisitler 62,903 

Nematositler 95,705 

Akarisitler 12,329 

Fümigantlar 18 

Yağlar 84,952 

Diğerleri 29,214 

TOPLAM 569,474 

303

H.5.2.Gübre Kullanımı 

TABLO H.11.Gübre Tüketimi 

GÜBRENĐN CĐNSĐ 

MĐKTAR (TON) 

A.Sülfat %21 4.640.950 

CA Amonyum Nitrat %26 3.059.840 

Amonyum Nitrat %33 11.940.850 

Üre %46 4.680.770 

Triple.Süper Fosfat 463.675 

DĐ-Amonyum Fosfat 2.127.117 

Kompoze 20-20-0 5.960.360 

Kompoze 20-20-20+Zn 203.150 

Kompoze 15-15-15 6.578.990 

Kompoze 15-15-15-+Zn 2.299.600 

Kompoze 25-5-10 66.200 

Potasyum Sülfat 1.742.400 

Potasyum Nitrat 347.000 

CA Nitrat 33.625 

M.A.P. 8.075 

18.24.12+4S+1 ZN 21.450 

D.SÜLFAT 2.350 

10.20.20M.GOLD 19.350 

15.15.15.GOLD 174.750 

10.20.20 107.700 

13.24.12+S-4+F-1-ZN-1 21.800 

NSP 39.150 

MAG.NĐT. 1.000 

Toplam 44.540.402 

KAYNAKLAR 

-Đl Tarım Müdürlüğü(2007 yılı verileri) 

304

I.MADENCĐLĐK 

I.1.Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan 

Doğal Malzemeler 

TABLO I.1.Ekim 2003 sonu itibarıyla Đlimizdeki maden ruhsatları ile ilgili bilgiler; 

CĐNSĐ 

ARAMA 

RUHSATLARI 

ÖN ĐŞLETME 

RUHSATLARI 

ĐŞLETME 

RUHSATLARI 

MADEN 166 38 112 

MERMER 371 72 128 

TOPLAM 537 110 240 

I.1.1.Sanayi Madenleri 

Zımpara; Yatağan-Milas (Đsmail Dağı, Bencik, Kayaderesi, Savrandağı) Yataklarıdır. 

Tenör: Esas cevher minerali diyasporittir. %52–61 Al 2 O 3 , %4–9 SiO 2 

Rezerv: Etibank tarafından işletilmektedir. Milas civarında toplam 15.500.000 ton 

görünür rezerv+muhtemel. Yatağan civarında ise 1.875.000 ton muhtemel rezerv olup, 

ekonomik değildir. 

Mermer: Kalınağıl Köyü “Ege Bordo” kırmızı renkte, şistli dokulu olup, 

işletilmektedir. Kavaklıdere-Salkım, Başalan “Kavaklıdere Mermerleri” işletilmektedir. 

Ayrıca demir yeşil ve baloniksi bilinen diğer mermerlerdir. Milas, Yatağan, Kavaklıdere 

Đlçelerinde mermer yatakları mevcuttur. 

Dolomit: Fethiye Đncirköy Yatağı’nda tenör: %33–34 CaO, %19-20 MgO olup rezervi 

140.000.000 ton mümkündür. Fethiye Sekiköy Yatağı’nda tenör: %32-33 CaO, %20-21 MgO 

olup rezervi 60.000.000 ton jeolojik’tir. Milas Ören Yatağı’nda tenör: %30.6 CaO, %22 MgO 

olup, rezervi 80.000.000 ton jeolojik’tir. 

Asbest: Marmaris Armutalan Yatağı’nda Tenör: %30 asbest, lif uzunlukları 1.5 mm 

olup, 9.000 ton muhtemel rezerv’dir. 

Feldspat: Milas Đlçesi Đkiztaş, Çukurköy, Ketendere Köyleri ve civarında Sodyum 

feldspat (albit) yatakları. Tenör: orta-iyi kaliteli, seramikte kullanılabilir niteliktedir. Rezervi 

28.470.297 ton muhtemeldir. Bazıları, önceki yıllarda özel sektör tarafından işletilmiştir. 

Kalsit: Milas-Yatağan Yatakları Tenör: %89–91 CaCO 3 olup çok büyük rezerv 

yatakları vardır. 

Kireçtaşı: Yatağan Aldağ Tepe Yatağı: Tenör: %92.4 CaCO 3 , %

Kükürt: Milas-Karacahisar Yatağı. Tenör: %10 S. 8.000.000 ton rezervlidir. Tenör’ü 

düşük olduğundan işletilmemektedir. 

I.1.2.Metalik Madenler 

Boksit: Yatağan (Meşelik, Kayaderesi, Çaltutmaz, Dedeom, Seydor) Yatağı’nda 

4.854.650 ton muhtemel rezervlidir. Meşelik yöresindeki yatak, geçmiş yıllarda işletilmiştir. 

Manganez: Fethiye-Gökçeovacık, Akseki, Mendos, Dağdibi yatakları. Tenör: %20– 

49.35 Mn. 350.000 ton muhtemel rezervdir. 

Manyezit: Datça-Kızlan Köyü Yatağı. Tenör: %19 MgO.50.000 ton mümkün 

rezervdir. Köyceğiz-Damdır Köyü Yatağı, düşük silisli 60.000 ton muhtemel rezervdir. 

I.1.3.Enerji Madenleri 

TABLO I.2. ĐLĐMĐZDEKĐ LĐNYĐT YATAKLARI 

Saha Adı 

Rezerv (1.000 ton) 

Kullanım Yeri 

Đşletme Şekli 

Görünür Muh. Müm. Toplam Genel 

Toplam 

Đşletilen 

Milas Karacasalih 85.770 - - 85.770 85.770 49.000 Teshin Santral Kapalı 

Milas Ekizköy 37.623 - - 37.623 37.623 20.314 Santral Kapalı 

Milas Ekizköy 53.357 - - 53.357 53.357 36.820 Santral Açık 

Milas Sekköy 70.500 - - 70.500 70.500 48.670 Santral Açık 

Milas Sekköy 13.180 - - 13.180 13.180 8.350 Santral Kapalı 

Milas Hüsamlar 88.846 - - 88.846 88.846 79.961 Santral Açık 

Milas Alakilise 9.013 - - 9.013 9.013 6.720 Teshin Kapalı 

Milas Alakilise 1.079 - - 1.079 1.079 971 Teshin Açık 

Milas Çakıralan 15.621 - - 15.621 15.621 12.415 Teshin Santral Açık 

Yatağan Tınaz 41.752 - - 41.752 41.752 35.600 Santral Açık 

Yatağan Bağyaka 11.897 - - 11.897 11.897 10.800 Santral Açık 

Yatağan Eskihisar 89.664 - - 89.664 89.664 84.400 Santral Açık 

Yatağan Eskihisar 10.616 - - 10.616 10.616 - Santral Kapalı 

Yatağan Turgut 70.000 60.000 - 130.000 130.000 - Teshin Santral Kapalı 

Yatağan Bayır 109.063 - - 109.063 109.063 - Teshin Kapalı 

TOPLAM 707.981 60.000 - 767.981 767.981 394.021 


I.1.4.Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler 

TABLO I.3. 

Ruhsat Sahibi 

Sıra Adı Soyadı Đlçe Köyü Alan 

No 

1 Gümüşlük Belediye Başkanlığı Bodrum Karakaya/Sarıcayer 5.046,00 

2 Akın Hazır Beton Đnş. San. ve Bodrum Çaylı Mah. 3.000 

Tic. A.Ş. 

3 Muslular San. Tic. Ve Tur. Ltd. Dalaman Konacık 50.000 

Şti 

4 Muslular San. Tic. Ve Tur. Ltd. Dalaman ATAKENT MAH. 32.358 

Şti 

5 Sarıgerme Tur. Yatırımları 

Ortak girişim A.Ş. 

Dalaman FEVZĐYE 23.524 

6 Mustafa ÖZCEYLAN Fethiye SEYDĐLER 2.000 

7 Serkan BÖLÜK Fethiye ÇALTIÖZÜ 4.914,78 

8 Mersan Mad. Tic. San Đth. Đhr. Fethiye AKBÜK 6,40 

Ltd. Şti. 

9 Ümit GÜNAY Fethiye GÜNEŞLĐ 20.000 

10 S.S. 129 NOLU FETHĐYE Fethiye KORUBÜKÜ 5.000 

DAMPERLĐ TAŞIYICILAR 

11 ÇĐFTLĐK BELEDĐYE Fethiye ÇĐFTLĐK 2.523 

BAŞKANLIĞI 

12 FETHĐYE BELEDĐYE Fethiye ÜZÜMLÜ 30.000 

BAŞKNALIĞI 

13 URANTAŞ URANLAR Fethiye ÇAMURKÖY 5.039 

TAAH. SAN TĐC. A.Ş. 

14 S.S. 129 NOLU FETHĐYE Fethiye EŞEN 30.000 

DAMPERLĐ TAŞIYICILAR 

15 URANTAŞ URANLAR Fethiye ÇAYKENARI 4.675 

TAAH. SAN TĐC. A.Ş. 

16 DURMUŞ KABA Fethiye SAHĐLCEYLAN 8.700 

17 ADEM TEKELĐ Fethiye ÇAMURKÖYÜ 5.000 

18 KARAÇULHA BELEDĐYESĐ Fethiye KARAÇULHA 62.806 

19 ÜZÜMLÜ BELEDĐYESĐ Fethiye ÜZÜMLÜ 7.000 

20 KAPLAN HARFĐYAT SAN. Köyceğiz DÖĞÜŞBELEN 0 

TĐC. LTD. ŞTĐ. 

21 YARBAY ĐNŞAAT TUR. Merkez AKYAKA 5.342 

LTD. ŞTĐ. 

22 TURAN KABAK-1 Milas BAHÇEBURUN 5.050 

23 KAYRAK ĐNŞ. TUR.MAD Milas KIZICAYIKIK 4.900 


24 HÜSEYĐN KÖSEM Milas KIZICAYIKIK 7.608,3 

25 AYBĐL MAD. ĐNŞ. TEM. 

MAK. TUR. SAN VE LTD. 

Milas KIZICAYIKIK 7.608,3 

307

ŞTĐ. 

26 MUSTAFA YÜKSEL Milas BAHÇEBURUN 6.300 

27 KUM-SAN KUM SAN TĐC. Milas KIZICAYIKIK 5.000 

LTD. ŞTĐ. 

28 KUMSAN KUM SANAYĐ VE Milas KIZICAYIKIK 46.170,51 


29 YÜKSEL ĐNŞ. TAAH.TĐC. Milas BAHÇEBURUN 6.400 

LTD. ŞTĐ. 

30 HAKAN KOMANDĐT Milas KIZICAYIKIK 8.950. 

ŞĐRKETĐ 

31 DEVLET SU ĐŞLERĐ 213. Milas DERĐNCE 95.282,67 

ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ 

32 KUM SANAYĐ VE TĐC. LTD. Milas KIZICAYIKIK 51.170 

ŞTĐ. 

33 HAYRĐ BALCI Milas KIZICAYIKIK 7.100 

34 TURAN KABAK Milas KIZICAYIKIK 8.743,38 

35 HAYRĐ BALCI Milas ÖREN 7.100 

36 ÖREN BELEDĐYESĐ Milas KIZICAYIKIK 11.515,32 

37 HAKAN KUM M. ZEKĐ Milas KIZICAYIKIK 4.554,98 

GÜŞMÜŞEL 

38 YÜKSEL ĐN. TAAH. TARIM Milas KIZICAYIKIK 28.500 

ÜRÜNLERĐ TĐC. ŞTĐ. 

39 HAKAN KUM M ZEKĐ Milas DĐKMEKAVAK 8.950 

GÜŞMÜŞEL 

40 KAYALILAR BETON Ortaca DĐKMEKAVAK 14.039 

NAKLĐYET TĐC.MAD. LTD. 

ŞTĐ 

41 KUMTAŞ HARFĐYET NAK. Ortaca DALYAN 4.511 

VE TĐC LTD. ŞTĐ. 

42 DALYAN BELEDĐYESĐ Ortaca SARAYYANI 4.732 

43 ÜSTÜN ĐNŞ. SAN. TĐC. LTD. Ula YEŞĐLOVA 16.530,33 

ŞTĐ. 

44 ÖZMET MAK. SAN.TĐC. Ula YEŞĐLOVA 5.005 

LTD. ŞTĐ 

45 ÖZMET MAK. SAN.TĐC. Ula KARABÖRTLEN 5.005 

LTD. ŞTĐ 

46 BĐLGĐN ĐNŞAAT 

Ula YEŞĐLOVA 60.647,72 

MADENCĐLĐK SAN. TĐC. 

A.Ş. 

47 GÖKOVA KUM ÇAKIL Ula YAVA YAVA 43.687,85 

ORTAKLARI ADĐ 

ORTAKLIĞI 

48 SÜLEYMAN OKLU Yatağan BOZARMUT 12.100 

49 UĞURLAR MADEN PET. Yatağan 10.310 

ÜR. NAK.HAF. ĐNŞ. TAAH. 

LTD. ŞTĐ 

50 DSĐ.213. ŞUBE 

MÜDÜRLÜ 

ĞÜ 

Yatağan 7.655,96 

308

I.2.Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri 

Maden Kanunu ve Taş Ocakları Nizamnamesi kapsamında olan faaliyetler, Đlimiz 

sınırları içerisinde çay ve nehir kenarlarında, orman arazilerinde bulunmaktadır. Bu alanlar 

Devletin Hüküm ve Tasarrufu altında bulunan arazilerdir. 

I.3.Cevher Zenginleştirme 

Taş, stabilize, kum çakıl ocakları ile bazı madenlerden çıkan malzemeler kırma eleme 

tesislerinde değerlendirilmektedir. Ayrıca kalorisi düşük kömürler; Paketleme/Đyileştirme ve 

Zenginleştirme Tesislerinde zenginleştirilir. 

I.4.Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri 

Đlimiz sınırları içerisinde bulunan Maden Kanunu ve Taş Ocakları Nizamnamesine 

tabii olan bazı faaliyetlerde patlayıcı maddeler kullanmaktadırlar. Bu da yeraltı sularının akış 

yönünün değişmesine sebep olmaktadır. Açık ocak işletmelerinde oluşan hafriyat malzemeleri 

arazi rehabilitasyonunda kullanılmak üzere depolanmaktadır. Çay ve nehir kenarlarında olan 

kum-çakıl ocaklarının işletilmesi sırasında malzeme alımından dolayı dere yataklarının yönü 

değişmektedir. 

Diğer taraftan, madencilik faaliyetlerin yapıldığı alanların çoğunun orman arazisi 

olmasından dolayı ağaçlar kesilmekte olup, ekolojik dengenin bozulmasına neden olmaktadır. 

I.5.Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon 

Çalışmaları 

Linyit kömürü, taş ocağı ve maden işletmeleri gibi açık ocak işletme yöntemlerine 

göre orman içinde faaliyet gösteren işletmelere saha teslim ve tesellüm yapılırken karşılıklı 

olarak yapılan şartname ve sözleşme hükümleri kapsamında ahalar teslim edilirken arazi 

kazanım amacıyla rehabilitasyon çalışmaları işletmeci tarafından yerine getirilmektedir. 

KAYNAKLAR 

-Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (APK Kurulu Başkanlığı) 

-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü çalışmaları 

-Đl Özel Đdare Müdürlüğü 

309

J.ENERJĐ 

J.1.Kaynaklarına Göre Enerjilerinin Sınıflandırılması 

J.1.1.Birincil Enerji Kaynakları 

J.1.1.1.Güneş Enerjisi 

Đlimiz, Akdeniz Đklim Kuşağında olduğundan güneş enerjisinden en fazla yararlanan 

illerden birisidir. Fakat mevcut olan bu temiz enerjiden yararlanmak için termal güneş 

santralleri, güneş pilleri, güneş kolektörleri gibi sistemlerin kurulması ile ilgili olarak henüz 

bir proje yoktur. 

Ancak, ekonomik olması nedeniyle bireysel olarak sıcak su elde etmede güneş enerjisi 

yaygın olarak kullanılmaktadır. 

J.1.1.2.Rüzgâr Enerjisi 

Đlimizin özellikle kıyı kesimlerinin çok rüzgâr alması nedeniyle rüzgâr enerjisinden 

yararlanılması düşünülmekte ve bu konuda değişik bölgeler teklif edilmektedir. Datça 

Đlçesi’nde Dores A.Ş. tarafından rüzgâr enerji santrali kurulması planlanmış olup, projeyle 

ilgili ÇED Yönetmeliği hükümleri gereğince Valiliğimizce “ÇED Gerekli Değildir” Kararı 

verilmiştir. 

J.1.1.3.Su Enerjisi 

Muğla Đli’nde tarıma elverişli arazi 213.949 hektar olup, bunun 186.729 hektarı 

sulanabilir arazidir. Dsi’nce etüt edilen 108.697 hektar arazinin 62.483 hektarı ekonomik 

olarak sulanabilir alandır. 

Sulama amaçlı projelerden; Yatağan, Milas-Bodrum ve Aşağı Dalaman projelerinin ön 

incelemesi ve planlaması etüt programında olan veya ileriki yıllarda ele alınacak olan çalışma 

programında, Yukarı Eşen Projesi ön inceleme veya Master Plan çalışma programında, Milas 

Projesi Derince Barajı Sulaması, Yatağan Projesi Bayır, Girme, Hayırlı Barajı Sulaması, 

Yukarı Eşen Projesi Seki Barajı sulaması da tamamlanan projelerdir. 

Đlimizde işletmeye açılan Büyük su Đşleri projelerinden 16.531 hektar’lık alan, küçük 

su işlerinde 5.272 hektar’lık alan olmak üzere toplam 21.803 hektarlık alan sulanmaktadır. 

Muğla Đli’nde toplan hidroelektrik enerji potansiyeli yılda ortalama 2.397,67 milyon 

kilo vat saat olup, Kargı HES Çayboğazı Deresi, Kargı HES Kargıçayı, Kızıldere 

HES,Uzunbük I-II-III projeleri ön inceleme ve master plan tamamlanması, Yukarı Akçay 

HES, Aşağı Eşen I-II-III-IV HES, Çaldere HES, Yankılar HES, Aşağı Dalaman Projesi (Sami 

DOYDAM HES,Narlı HES, Gökyar –HES,Bereket VI HES), Yukarı Eşen Projesi (Eşen 

IHES, Bey HES, Karaçay I,II HES) planlaması tamamlanan projelerdir. Bereket I HES ve 

Aşağı Dalaman Projesi Akköprü Barajı ve HES inşa halindedir. Đşletmede olan Bağcı HES, 

Eşen-Konak-Fethiye II. Merhale Projesi, Fethiye HES, Bereket II-III-IV-V HES, Yukarı Eşen 

Projesi Eşen II.HES’lerden yılda toplam 530,10 milyon kilo vat saat enerji üretilmektedir. 

310

TABLO J.1.Hidro Elektrik Santralleri 

KURULU GÜÇ ĐŞLETMEYE AÇILIŞ TARĐHĐ 

FETAŞ HES 16.500 20.12.1999 

BEREKET HES 30.000 02.10.1999 

GÖLTAŞ HES 43.200 09.08.2002 

EŞEN HES 21.7 mw 2002 

BAĞCI HES 320 17.04.1999 

TABLO J.2.Hidroelektirk santral projeleri listesi (DSĐ Genel Müdürlüğü’nden alınan bilgilere 

göre) 

Hidroelektrik Projeyi Kurulu Üretim 

Santralın Bulunduğu Yer 

Santralin Adı Yapan Güç (MW) Ort. 

(GWh) 

Güvenilir 

(GWh) 

Đlçe Havza No ve 

Adı 

DSĐ 

Böl. 

Aş.Dalaman OTOPR 45,00 249 Dalaman 08B Akdeniz 21 

Bereket 

Aydın 

Bağcı 

OTOPR 0,30 3 1 Köyceğiz 08B Akdeniz 21 

(Beyobası) 

Aydın 

Eşen-II Göltaş YĐD 43,50 203 0 Fethiye 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Fethiye YĐD 16,50 90 27 Fethiye 08 B Akdeniz 21 

Aydın 

Akköprü DSĐ 115,00 343 176 Dalaman 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Gökyar OTOPR 11,00 43 23 Dalaman 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Çaldere YĐD 8,00 35 22 Fethiye 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Eşen-I Göltaş DSĐ- 60,00 193 41 Fethiye 08B Akdeniz 21 

OTOPR 

Aydın 

Narlı DSĐ* 90,00 341 178 Dalaman 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Samisoydam- DSĐ* 120,00 430 191 Köyceğiz 08B Akdeniz 21 

Sandalcık 

Aydın 

Yanıklar 1,2 TÜZEL 5.50 33 16 Fethiye 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Yukarıakçay YĐD 2,00 15 9 Fethiye 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Yuvarlakçay DSĐ 5,90 16 1 Köyceğiz 08B Akdeniz 21 

Aydın 

Sekiyaka- TÜZEL 2,20 Fethiye 

21 

Çayanköy 

Kemer 

Aydın 

Prj. 

Drm. 

Đşl. 

Açılış 

Yılı 

1ÇO 2001 

1 ÇO 1999 

1 ÇO 2002 

1ÇO 1999 

2 ĐHO 2006 

2 ĐHO 

5 PRH 

5 PRH 

5 PRH 

5 PRH 

8ÖĐH 

8 ÖĐH 

8 ÖĐH 

9 ĐEH 

DSĐ* :DSĐ-YĐD 1ÇO:Çalışmakta Olan6 PRY:Planlama Raporu yapılmakta 

DS**:DSĐ-OTOP. 2 HO:Đnşa Halinde Olan 7 MPH:Mastır Plan Raporu hazır. 

E E*:EĐE-YĐD 3 KPH:Kati Projesi Hazır 8 ÖĐH:Ön Đnceleme Raporu hazır. 

E E**:EĐE-OTOP 4 KPY:Kati Prj Yapılmakta 9 EH: Đlk Etüdü hazır. 

5PRH:Planlama Raporu hazır 

J.1.1.4.Biyogaz Enerjisi 

Đlimizde biyogaz enerjisi kullanılmamaktadır. 

311

J.1.1.5.Biyomas Enerjisi 

J.1.1.6.Odun 

Đlimizde biyomas enerjisi kullanılmamaktadır. 

Đlimizde yakacak olarak üretilen odunun büyük bir kısmı Devlet ormanlarından, 

Orman Bölge Müdürlüğü tarafından sağlanmaktadır. 2001yılı itibari ile ilimizde yakacak 

olarak üretilen odun miktarı 5.292 ster’dir. 

J.1.1.7.Kömür 

Đlimizde, Merkez ilçe, Yatağan, Milas-Ören Đlçeleri’nde kömür yatakları ve ocakları 

bulunmaktadır. Ancak, üretilen kömürlerin kükürt oranının fazla, kalorilerinin düşük olması 

nedeni ile ısınma amaçlı olarak kullanılmamakta, buradan kurulu bulunan 3 adet termik 

santral vasıtasıyla elektrik enerjisi elde edilmektedir. 

Đlimizde Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile satışına izin verilen kömürler ve özelikleri 

ile yasaklama, izin, tüketicinin ve satıcının uyacağı esaslar belirlenmektedir. 

Yakıt programının uygulanmasının sağlanabilmesi ve satılan kömürlerin Mahalli 

Çevre Kurulu Kararına uygun olup olmadığının anlaşılabilmesi için alınan numunelerin 

analizleri Yatağan Termik Santrali Kömür Analiz Laboratuarı’nda yaptırılmaktadır. 

J.1.1.8.Petrol (Fuel-Oil, Motorin, Asfalt, Benzin, LPG) 

Đlimiz sınırları içerisinde petrol rezervi bulunmamaktadır. 

I.1.1.9.Jeotermal Enerji 

Tablo J.3. Jeotermal Enerji 

Jeotermal 

Alan Adı 

Yatağan- 

Bozhöyük 

Köyceğiz- 

Sultaniye 

(Kapniç) 

Bodrum- 

Karaada 

Fethiye- 

Gebeler 

Sıcak Su 

Kaynak 

Sondaj 

Kul. Kurulu 

Kaynak Sıc. Debi Potansiyel Sıc.( o C) Debi Potansiyel Alanı Tesis 

Adı ( o C) lt/sn (MWt) 

lt/sn (MWt) 

Bozhöyük 37 7 0,06 35 22 - Kaplıca Kaplıca 

Sultaniye 38-41,7 17 0,48 - - - Kaplıca Kaplıca 

Delibey 37-38 8,15 0,10 - - - Kaplıca Kaplıca 

Rızaçavuş 38 6 0,08 - - - Kaplıca - 

Gelgirme 37 8 0,07 - - - Kaplıca - 

Karaada 32 2 - - - - - - 

Gebeler 35,5- 

36,5 

2 0,013 - - - - - 

J.1.1.10.Doğalgaz Enerjisi 

Đlimiz sınırlarında doğalgaz enerjisi bulunmamaktadır. Ancak, doğal gaz kullanımının 

yurt çapında yaygınlaştırılması kapsamında 3 bölüm halinde ihale edilen ve ilk iki bölümünde 

çalışmalara başlanılan Konya-Đzmir doğalgaz iletim hattının üçüncü bölümü olan Nazilli- 

Đzmir doğalgaz boru hattının ihalesine çıkılmış olup, ihale süreci devam etmektedir. Söz 

312

konusu hattan alınacak bir branşman ile Muğla Đli’nin de doğalgaz ihtiyacının karşılanası 

hedeflenmektedir. Söz konusu branşman hattının ihale çalışmaları devam etmektedir. 

Ekim 2003’de yapılan potansiyel tespit çalışması sonuçlarına göre; Đlimiz konut 

sektörü doğal gaz talebinin 11 milyon m 3 ile başlayıp, 2020 yılı sonunda 31 milyon m 3 ’e ve 

sanayi sektör doğalgaz talebinin 112 milyon m 3 ile başlayıp, 2020 yılı sonunda 174 milyon 

m 3 ’e ulaşması öngörülmektedir. 

J.1.2.Đkincil Enerji Kaynakları 

Doğada potansiyel halde bulunan birincil enerji kaynaklarının bir çevirime tabi 

tutularak başka bir enerjinin elde edildiği sistemlere denir. 

J.1.2.1.Termik Enerji 

Đlimizde 3 adet termik santral bulunmaktadır. Bunlar; Yatağan Termik Santrali, 

Yeniköy Termik Santrali ve Kemerköy Termik Santralleridir. Bu santrallerdeki enerji üretimi 

interkonnekte sisteme bağlı olarak yapılmaktadır. 

TABLO J.4.Termik Santraller 

SANTRALĐN ADI ĐLÇESĐ GÜCÜ TESĐSĐN SAHĐBĐ VEYA DÜŞÜNCELER 

ĐŞLETEN FĐRMA 

Yatağan Termik Yatağan 3*210=630 MVA TEAŞ Genel Md. Enerji üretiliyor. 

Santrali (Kömür) 

Yeniköy Termik Milas 2*210=420 MVA TEAŞ Genel Md. Enerji üretiliyor. 


Kemerköy Termik Milas 3*210=630 MVA TEAŞ Genel Md. Enerji üretiliyor. 


J.1.2.2.Hidrolik Enerji 

Muğla Đli’nde toplan hidroelektrik enerji potansiyeli yılda ortalama 2.397,67 milyon 

kilo vat saat olup, Kargı HES Çayboğazı Deresi, Kargı HES Kargıçayı, Kızıldere 

HES,Uzunbük I-II-III projeleri ön inceleme ve master plan tamamlanması, Yukarı Akçay 

HES, Aşağı Eşen I-II-III-IV HES, Çaldere HES, Yankılar HES, Aşağı Dalaman Projesi (Sami 

DOYDAM HES,Narlı HES, Gökyar –HES,Bereket VI HES), Yukarı Eşen Projesi (Eşen 

IHES, Bey HES, Karaçay I,II HES) planlaması tamamlanan projelerdir. Bereket I HES ve 

Aşağı Dalaman Projesi Akköprü Barajı ve HES inşa halindedir. Đşletmede olan Bağcı HES, 

Eşen-Konak-Fethiye II. Merhale Projesi, Fethiye HES, Bereket II-III-IV-V HES, Yukarı Eşen 

Projesi Eşen II.HES’lerden yılda toplam 530,10 milyon kilo vat saat enerji üretilmektedir. 

2003 yılında toplam tüketim 825.710.118 kWh (Temmuz ayı sonu itibariyle) olmuştur 

J.1.2.3.Nükleer Enerji 

Đlimiz sınırları içerisinde nükleer enerji kaynakları bulunmamaktadır. 

313

J.2.Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 

J.2.1.Mesken 

2006 yılında meskenlerde 499.161.651 kwh’tir. Tutar 77.400.963,10 YTL 

J.2.2.Ticaret 

2006 yılında ticarethanelerde 436.636.302kwh’tir. Tutar 84.338.302,94Ytl 

J.2.3.Sanayi 

2006 yılında sanayide 109.780.175kwh’tir. Tutar 14.685.668,75 YTL 

J.2.4.Resmi Daire 

2006 yılında resmi dairelerde 98.016.198 kwh’tir. Tutar 16.429.295,83Ytl 

J.2.5.Diğer 

J.2.6.Belediye 

2006 yılında 267.334.280 kwh’tir. Elde edilen gelir 46.928.809,93 YTL 

2006 yılında Belediye 59.439.281 kwh’tir. Elde edilen gelir 9.589.122,49 YTL 

J.2.7.Belediye Sokak Aydınlatması 

2006 yılında Belediye Sokak Aydınlatması 30.690.087 kwh’tir. Elde edilen gelir 

4.642.433,24 YTL 

J.2.8.Köy Sokak Aydınlatması Özel Đdare 

2006 yılında Köy Sokak Aydınlatması 16.064.209 kwh’tir. Elde edilen gelir 

2.382.196,21 YTL 

J.2.9.Cami Aydınlatması Müftülük 

2006 yılında Cami Aydınlatması 1.932.626 kwh’tir. Elde edilen gelir 277.820.31 YTL 

J.2.10.KĐT 

2006 yılında Kit Aydınlatması 55.403.741 kwh’tir. Elde edilen gelir 9.405.559,63 

YTL 

J.2.11.Tarımsal Sulama 

2006 yılında Tarımsal Sulama 19.561.135 kwh’tir. Elde edilen gelir 2.736.669,00 YTL 

314

J.2.12.Şantiye 

J.2.13.Kaçak 

2006 yılında Şantiye 186.468.103 kwh’tir. Elde edilen gelir 36.024.986,40 YTL 

2006 yılında Kaçak Elektrik 5.712.901 kwh’tir. Tutarı 1.117.697,06 YTL 

J.2.14.Arıtma Tesisi 

2006 yılında Arıtma Tesisi 7.021.524 kwh’tir. Elde edilen gelir 970.908,64 YTL 

J.2.15.Đçme Suyu 

2006 yılında Đçme Suyu 18.195.184 kwh’tir. Elde edilen gelir 2.755.545,16 YTL 

J.2.16.Tedaş Đşl. Binaları 

2006 yılında Tedaş Đşletme Binaları 18.195.184 kwh’tir. Elde edilen gelir 

2.755.545,16 YTL 

Toplam da ise 1.555.662.221 kwh’tir. Elde Edilen Gelir Đse 264.434.976,30 YTL’ dir. 

154 Kw’lık Trafo Merkezleri 

1- Fethiye TM 

2- Muğla TM 

3- Datça TM(2 Adet) 

4- Marmaris TM (2 Adet) 

5- Akbük (2 Adet) 

6- Milas (2 Adet) 

7- Bodrum TM 

J.3.Enerji Tasarrufu Đle Đlgili Yapılan Çalışmalar 

Enerjide tasarruf verimli ve doğru kullanım ile doğru orantılı bir olgudur. Ülkemiz 

ekonomisi için ayrı bir önem arz eden enerji, kullanımı ve tasarrufu birbirinin karşıtı bir 

kavram değildir. 

Bu anlayış çerçevesinde, enerji tasarrufu konusunda en bilinen uygulama gün 

ışığından daha fazla yararlanılması amacıyla yurt genelinde saatlerin 1 saat ileri veya geri 

alınmasıdır. TEDAŞ Genel Müdürlüğü Muğla Elektrik Dağıtım Müessesince enerji tasarrufu 

iki aşamada ele alınmaktadır. Kısıtlama anlamına doğru tasarrufta; 

1) TEDAŞ Genel Müdürlüğü Muğla Elektrik Dağıtım Müessesinin faaliyetleri: 

315

a) Kayıp ve kaçak enerji kullanımını da içine alan tasarrufta, kaçak enerji kullanımıyla 

mücadeleye büyük önem verilmekte ve bu amaçla etkin biçimde il genelinde çalışma 

yürütülmektedir. 

b) Teknik kayıpların azalması amacıyla yürütülen bakım-onarım çalışmaları ve yeni 

yatırımlarla hat kayıplarının standart değerlerde tutulması hedeflenmektedir. 

c) Cadde, sokak aydınlatmalarında daha düşük güçte ampul ve armatür kullanımının 

yanı sıra gereklilik ve verimlilik anlayışı esas alınarak daha az tüketim sağlanması yönünde 

uygulama yapılmaktadır. 

d) Enerji tasarrufu konusunda toplumun bilinçlendirilmesi ve müşterilerin tasarrufa 

yönlendirilmesi amacıyla ilk ve orta öğretim öğrencilerine eğitimler verilerek konuyla ilgili 

afişlerle toplumun uyarılması sağlanmıştır. 

2)Kullanıcı Profili: Enerjide tasarrufun en önemli aşaması kullanıcılar olduğundan, 

enerjinin doğru ve verimli kullanılması kadar bir diğer etkende aynı işin daha az enerji 

kullanarak yapılmasının kullanıcılar tarafından benimsenmesidir. 

KAYNAKLAR 


-Menderes Elektrik Dağıtım A.Ş. Muğla Đl Müdürlüğü 2006 verileri 

-Muğla Çevre Durum Raporu 2002 

316

K.SANAYĐ VE TEKNOLOJĐ 

K.1.Đl Sanayiinin Gelişimi,Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler 

Muğla Đli ekonomik yönden analiz edildiğinde Đl ekonomisinde genelde hizmetler 

sektörünün hakim olduğu görülmektedir. Đlde lokomotif konumda bulunan Turizm sektörünün 

etkisi hayli hissedilmektedir. 

Sanayi sektörü ise Đlde kamuya ait enerji üretimine yönelik santraller dikkate 

alındığında yok denecek kadar azdır. Nitekim Đlde Đmalat Sanayi sektörü payı çok düşüktür. 

Belirli bir bölgenin veya ilin ekonomik yönden kalkınmasının sağlanabilmesi için gerekli olan 

fiziki şartların (Alt yapı imkanları, insan gücü v.b ) büyük bir kısmının mevcut olduğu 

görülmekle beraber Đlimizde henüz sanayileşme açısından bir hareketlenmenin olmadığı 

dikkati çekmektedir. Sanayiinin gelişimini doğrudan etkileyen KSS’ler eğitim imkanları 

açısından güçlendirilerek, küçük sanayici ve esnafın ihtiyacı olan nitelikli işgücü kısa yoldan 

yetiştirilmelidir. Đnşaatı devam eden KSS’lerin bir an önce faaliyete geçirilmesi,istihdam 

sağlamak ,üretimde bulunmak,hammadde kullanımını arttırmak ve katma değer meydana 

getirmek gibi Đl ekonomisine sağlayacağı faydalar açısından oldukça önemlidir 

Sanayiinin gelişmesinde önemli faktörlerden biri olan Organize Sanayi Bölgeleri 

çalışmalarının hızlı bir şekilde bitirilmesinin sağlanması için tedbirlerin alınması gerekli 

görülmektedir. Küçük esnaf ve Sanayiciye bilgi ve teknoloji yardımı yapan KOSGEB’in 

Muğla’da bir biriminin oluşturulması, Đşletmelerin bilgi konusunda eksikliklerin giderilmesi 

yönünden faydalı olacaktır. 

Muğla’da hem küçük esnaf ve sanatkarların yapacakları yatırımların,hem de küçük ve 

orta ölçekli sanayi yatırımların plansız yapılaşmaya sebep olmaksızın,çevreye ve tarım 

arazilerine zarar vermeden gerçekleştirilebilmesi açısından KSS ve OSB yatırımlarının biran 

önce gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 

Sanayiinin sağlıklı olarak gelişmesi açısından önemli bir işlevi ifa eden Organize 

Sanayi Bölgelerinin (Muğla,Milas,Yatağan mermer ) tam olarak faaliyete geçmesi,Đl Sanayi 

sektörünün harekete geçerek gelişmesi bakımından bir katalizör görevi üstlenebilecektir. 

Đlimizde mevcut zengin maden potansiyelinin verimli bir şekilde değerlendirilmesine 

yönelik bilimsel araştırmalar yapılmalıdır. Đlin ekonomisinde oldukça önemli olan 

mermerciliğinin gelişimi için mermer işletmelerinin en önemli alt yapı sorunlarından olan yol 

ve enerji ihtiyaçları karşılanmalıdır. Mermer üretiminin teşvik edilmesi amacıyla enerji ve 

akaryakıt teşvikleri sektörün yükünü önemli ölçüde azaltabilecektir. 

Kapasite kullanım oranı % 30 un altında darboğazda bulunan sanayi işletmelerinden 

ekonomiye kazandırılmasında yarar olanlara kapasiteyi arttırıcı teşvikler verilmelidir. Alt yapı 

yetersizliği ve çalışmalarından kaynaklanan sorunların giderilmesi yönünde projeler 

geliştirilmelidir. 

Đlde,alt yapı yatırım projelerinin önümüzdeki yıllara göre projeksiyonu yapılıp,hedef 

planlarının gerçekleştirilebilmesi yönünde tedbirler alınmalıdır. 

K.2.Genel Anlamda Sanayiinin Gruplandırılması 

Đlimizde ileri derecede bir sanayileşme bulunmamaktadır. Đlimizde bulunan sanayi 

tesisleri; mermer fabrikaları, zeytinyağı üretim tesisleri, maden ocakları, maden işleme 

tesisleri, orman ürünleri işleme tesisleri ve Termik Santrallerdir. 

317

TABLO K.1.Đlimizdeki Küçük Sanayi Siteleri 

ADI 

ĐŞYERĐ 

AÇIKLAMALAR 

SAYISI 

Milas K.S.S.Y.K. 261 Đnşaat çalışmaları devam ediyor. 

Bodrum Yalıkavak K.S.S.Y.K. 68 Đnşaat çalışmaları devam ediyor. 

Milas-Selimiye K.S.S.Y.K. 36 - 

Bodrum-Turgutreis K.S.S.Y.K. 24 - 

Fethiye-Eşen K.S.S.Y.K. 52 Bakanlıktan kredili 

Muğla-Kızılağaç K.S.S.Y.K. 50 Arsa alımı tamamlandı. Đnşaat aşamasında 

Dalaman K.S.S.Y.K. 84 - 

Datça K.S.S.Y.K. 43 - 

Cennet Köyceğiz K.S.S.Y.K. 53 Bakanlıktan kredili 

Fethiye-Kemer K.S.S.Y.K. 42 - 

Bodrum Mumcular Top.Đşyeri Y.K. 88 - 

Yatağan K.S.S.Y.K. 157 Tamamlandı 

Marmaris K.S.S.Y.K. 56 Tamamlandı 

Muğla K.S.S.Y.K. 323 Tamamlandı 

Bodrum K.S.S.Y.K. 150 Tamamlandı 

Ortaca K.S.S.Y.K. 250 Tamamlandı 

Milas Güçsan Top.Đşyeri Y.K. 96 Tamamlandı 

Fethiye Bağkurlular 87 Tamamlandı 

Marmaris Ata K.S.S.Y.K. 64 Tamamlandı 

Bodrum Konacık K.S.S.Y.K. - Proje aşamasında 

Marmaris Beldibi K.S.S.Y.K. 24 Arsa arama devam ediyor. 

S.S.2000 Yılı Marmaris K.S.S.Y.K. 24 Arsa arama devam ediyor. 

S.S.Bodrum Ata K.S.S.Y.K. 100 Proje aşamasında 

TABLO K.2.Sanayi Tesislerinin Dağılımı 

DĐĞER ĐMALAT SANAYĐ 

24 ADET 

SIRA 

NO 

TESĐSĐN ADI-ADRESĐ YERĐ KUR 

YILI 

ÜRETĐM 

KONUSU 

1 Hüdaverdi Gıda Tarım Paz.Ltd.Şti. Köyceğiz Ambalajlama 

2 *TEAŞ Yatağan Termik Sant.Đşl.Md. Yatağan 1982 Enerji 

3 *Kemerköy Termik Santralı Milas Enerji 

4 *YEAŞ Yeniköy Termik Santralı Milas 1986 Enerji 

5 *519 Nolu Fethiye Pamuk Tar.Sat.Koop. Fethiye 1971 Pamuk,Çiğit 

6 Üçler Çırçır Fabrikası Ortaca Pamuk Çırçır 

7 Uğur Çırçır Fabrikası Orta Pamuk Çırçır ve presleme 

8 Tirsay Tarımsal Ürünleri Tic.San Ltd Şti Milas 1993 Pamuk, Çiğit,Prina,Z.yağı 

9 *152 Nolu Milas Pamuk Tar.Sat.Koop. Milas 1952 Pamuk,mahlıç,Çiğit Kütlü 

10 Tan Tekstil Ltd.Şti Milas Gecelik-Pijama Tulum 

11 *235 Nolu Ortaca Pamuk Tarım Ortaca 1962 Pamuk,Çiğit 

Sat.Koop. 

12 Erkan Tic Erkan Kurtulmuş Fethiye 1987 Pamuk,Çiğit 

318

13 Mehmet Ehya ERKAN Köyceğiz Pamuk Çırçırlama 

14 Milas Z.yağı ve Çırçır ve Sabun Milas 

Çırçır, Z.yağı,Sabun 

Fabrikası 

15 Binlik Turizm ve Tic.A.Ş. Dalaman Yat Đmalatı 

16 Tuyika Gemi Đnşaatı San.ve Tic. A.Ş. Bodrum Yat Yapımı 

17 Hamit Müştü Bodrum Ahşap Ağaçtan Yat 

18 Agantur Yatçılık San.ve Tic.Ltd.Şti. Bodrum 1985 Tekne(Yat) 

19 Kaptan Đbrahim Faysal Şakar Bodrum Yat Yapım 

20 Gümüşdoğa Su Ür.Üret.Đhr.ve Đth.A.Ş Milas 1995 Buz 

21 Ege Yat Hizmetleri Tur.San.ve Tic.A.Ş. Bodrum 1985 Tekne (Yat) imalatı 

22 Mesil Plastik Đnş.Tur.San. Tic.Ltd. Muğla 1996 Plastik top 

23 Nursel Yüksel Ticaret Milas 1994 Prina yağı 

24 Kemal Yüksel Halefleri Prina 

Milas 1998 Prina Yağı 

Yağı.Ltd.Şti. 

GIDA, ĐÇKĐ VE TÜTÜN SANAYĐ 

1 Başer Gıda San.ve Tic.A.Ş. Yatağan 1976 Yağ Rafinasyon 

2 S.S. Pinar ve Çevresi Tarım .Kalk.Koop. Milas 1977 Bal ve Bal peteği,Kereste 

3 S.S. Fethiye Tarım Kalkınma Kooperatifi Fethiye Bal Üretimi 

4 *Toprak Mahsülleri Gen.Md. Ajans Md. Milas 1986 Buğday Alımı,Mısır Kurut. 

5 Askon Đnş.San.ve Tic.A.Ş. Marmaris 1988 Deniz Ürünleri Yetiştirme. 

6 Özalp Ekmek Fabrikası Mustafa Özalp Milas 1995 Ekmek, Pide 

7 Başak Tarım Ür. Gıda Tur.Tic.Ltd.Şti. Fethiye 1992 Helva,Tahin, Lokum 

8 Hak-su ürünleri Kimy.Mad. Nak.Ltd.Şti. Bodrum 1996 Đçme ve kullanma suyu 

9 Tarhanlar A.Ş. Yatağan Maden suyu 

10 Azka Gıda ve Ambalaj San.ve Ltd.Şti. Milas 1997 Pet su 0.5 lt,Pet su 1.5 lt 

11 Menteşe Tic.San Milas 1995 Reçel 

12 Bodrum Su Ürünleri Ürt. Ve Paz.Ltd.Şti. Yatağan Süt, Peynir, Tereyağı 

13 Kömürcü Koll.Şti. Arif aracı ve ortakları Milas 1980 Yoğurt, Ayran,Peynir,Tereyağı 

14 Poyrazlar Tarım Ür.Turz.San.Tic.Ltd.Şti. Yerkesik Zeytin ve Zeytinyağı 

15 Bafa San ve Tic Tarım Ürün.Tic.Ltd.Şti Milas 1996 Zeytin Yağı,Prina 

16 Emin YÜKSEL Milas 1978 Zeytin Yağı,Prina 

17 *153 Nolu Milas Zeytin ve Z.yağı Koop. Milas 1952 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

18 Esenkaya Ticarethanesi Milas 1970 Zeytinyağı,Yağlı prina 

19 Kıyıkışlacık Zeytin yağı ic.Koll.Şti. Milas Zeytinyağı 

20 Tiryakioğulları Sayım San.ve Koll.Şti. Milas Zeytinyağı 

21 Abidin Bertan Ticaret Milas 1997 Zeytinyağı,Prina,Un-Kepek 

22 Yiğit Nakliyat Milas 1988 Zeytinyağı,Prina 

23 Sağıroğlu Koll.Şti. Milas Zeytinyağı,Prina 

24 Mutlular Tar.Ür.Đth.Đhr.Tic.ve Ltd.Şti. Milas 1997 Zeytinyağı,Prina 

25 Mustafa Yüksel Halefleri San.Koll.Şti Milas Zeytinyağı,Prina 

26 Güllerdağı Turizm Đşl Ltd Şti. Datça 1996 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

27 Kazım SERĐN Ticaret Milas 1975 Zeytinyağı,Prina 

28 Mehmet AKKAŞ Milas 1988 Zeytinyağı,Yağlı prina 

29 Modern Yiğit Zeytinyağı Fabrikası Milas 1982 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

30 Şenoğlu Zeytinyağı Fabrikası Milas 1997 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

31 Esin Gıda Sanayi Yatağan 1997 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

32 Mehmet Uğur Zeytinyağı Fabrikası Milas 1984 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

319

33 Şenyılmaz Gıda Đth.Đhr.San.Ltd.Şti. Milas 1996 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

34 Mehmet Önel Zeytinyağı imalcisi Milas 1984 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

35 Mahmut Özdemir Ticaret Milas 1979 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

36 Efeoğlu Z.Yağı Fab.Muzaffer TOP Bodrum 1999 Zeytinyağı,Yağlı Prina 

37 Mustafa Çetok Z.Yağı Un Fabrikası Bodrum 1999 Z.Yağı,Y.Prina,Un,Kepek 

38 Hayrullah ÖZKAN Milas 2000 Z.Yağı,Y.Prina 

39 Sadık Sekli Z.Yağı Fab.Đşl. Milas 1999 Z.Yağı Y.Prina 

40 Karabulut Z.Yağı Fabrikası Milas 1999 Z.Yağı,Y.Prina 

41 Polat Gıda Tur.Đnş.Taah.San.ve Đth. K.Dere 1999 Kaynak suyu dolumu 

42 Hakkı Usta Oğul.Zey.yağı ve süt Ltd.Şti. Bodrum 1996 Z.Yağı Yağlı Prina 

43 Numune Z.Yağı Fabrikası Yatağan Z.Yağı Yağlı Prina 

44 Karapınarlı Z.Yağı Fabrikası Milas 1995 Z.Yağı Y.Prina 

45 Đlkcan Gıda Tar.Hayv.ve Ltd.Şti. Dalaman 1997 Krema tereyağı, Yoğurt, Peynir 

46 Yufkacılar Z.Yağı Đnş.Taah.Paz.Ltd.Şti. Yatağan 2000 Z.Yağı,Y.Prina 

47 Karataş Z.Yağı Ür.Đnş.ve Tur.Tic.Ltd.Şti. Yerkesik 1992 Z.Yağı,Y.Prina 

48 Fabrikatör Sadettin Yaşar Z.Yağı Fab. Milas 1978 Z.Yağı,Y.Prina 

49 Alpler Buz ve Soğuk Hava tesisleri Fethiye 1987 Z.Yağı 

50 Nazar Unlu Mamuller Muğla 2000 Kuru pasta,Sütlü ekmek,Yaş 

pasta, Dondurma,tatlı 

51 S.S Yeşilyurt Tarımsal Kalk. Kooperatifi Yeşilyurt 1973 Z.Yağı,Y.Prina 

52 Gümüşkesen Tic.San.ve Tarım Milas 1972 Z.Yağı,Y.Prina 

53 Kılıç Deniz Ür.Ür.Đhr.Đth.ve Tic. A.Ş. Milas 1993 Balık(Çipura-Levrek) 

54 Hıdır Fabrikatör-Hıdır Yiğitkaya Milas 1982 Z.Yağı.Yağlı Prina 

55 Đsmet Demirci –Zeytinyağı Đmalcisi Milas 1994 Z.Yağı Yağlı prina 

56 Turgut Fabrikatör-Mehmet Turgut Ak Milas 1983 Z.Yağı Yağlı prina 

57 AL/KU Değirmencilik Ltd.Şti. Yatağan 1994 Un-Kepek 

58 Besler Ticaret –Đbrahim Besler Milas 1979 Zeytinyağı Yağlı Prina 

59 Çengelciler Z.Yağı Fabrikası Milas 2002 Zeytinyağı Yağlı prina 

60 Has Çalışkanlar Zirai Ür.Nak.Ltd.Şti. Milas 1996 Z.Yağı Yağlı Prina 

61 Özsoylar Tar.ve end.Ür.Tic.Ltd.Şti. Yeşilyurt 1993 Z.yağı Yağlı Prina. 

62 Mendoz Gıda ve Đhtiyaç Mad.Paz. Fethiye 2002 Lokum 

63 Özcan Tic.-Halil Özcan Milas 1999 Z.Yağı Yağlı Prina 

64 Bilginler Tar.ve Orman Tic.Ltd.Şti Milas 1995 Z.Yağı Yağlı Prina 

65 Ege Süt End.Ltd.Şti. Yatağan 1995 Krema,Tereyağı, Yoğurt,Peynir 

66 Ahmet Çakır Milas 2003 Z.Yağı,Yağlı Prina 

67 Uzarlar Dış Ticaret Ltd.Şti. Kötekli 1991 Pasta,Boğaca,Ham burger 

Sandviç Ek. 

68 Özen Đnşaat ve Mühendislik Milas 2003 Z.Yağı Yağlı Prina 

69 Yavaşoğlu Ekmek fırını Milas 1997 Ekmek ve Unlu mamuller 

70 Manavlar gıda San.ve Tic.Ltd.Şti. Dalaman 2003 Bal,Tahin, Reçel,Üzüm Şurubu 

71 Zeybekler Tic.ve San.Ltd.Şti. Milas 1993 Z.Yağı,Yağlı prina 

72 Dalko-Dalyan Su ürünleri Kooperatifi Köyceğiz 1972 Balık Yumurtası 

73 Askon Đnş.San.ve Tic.A.Ş Marmaris 1988 Deniz ürünleri Yetiştiriciliği 

74 Ege Đzmir H.Van Wijyen Su Ür.Tic.A.Ş. Fethiye 1986 Đşlenmiş Alabalık 

75 Yatağan Yem San.Đç ve Dış Tic. A.Ş Yatağan 1993 Karma Yem 

76 Hakan Komandit Şti. Milas 1980 Balık Yemi 

KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERĐ 

SANAYĐ 

320

1 Karaca Matbaacılık San ve Tic. Ltd.Şti Muğla 1995 Ofset baskı 

2 Argos Grafik Tic A.Ş. Milas 1995 Ofset, Transfer Baskı, Lamina 

3 Gökova Kağıt Ürünleri Đnş.Ltd.Şti. Muğla 1992 Peçete ve tuv.kağıdı,K.Şeker 

4 Mopak A.Ş. Dalaman Selüloz,Kağıt,Karton 

MADENCĐLĐK VE TAŞ OCAK SAN. 

1 Alpay Mad Tur.ve San Tic.ltd Şti Bayır 1996 Blok Mermer 

2 Bozkan Mermer Maden San Tic Ltd.Şti. Günlüce 1997 Blok Mermer 

3 Cemer Mermer Bayır Blok Mermer 

4 Ege Maden Mermer San.ve Tic.A.Ş K.dere 1985 Plaka Mermer Blok Mermer 

5 Özçakım Mermer Ltd.Şti. K.Dere 1988 Blok Mermer 

6 Ege Nurtaş Mer.San. Tic.A.Ş. Muğla Blok Mermer 

7 Gümüş Mermer Muğla Blok Mermer 

8 Ermaş Mad.Tur.San.Tic.A.Ş. Ula 1991 Plaka Mermer Blok Mermer 

9 Koçar Mermer .San.ve Tic.A.Ş K.dere 1992 Plaka mermer Blok Mermer 

10 *Etibank Bigadiç Maden Đşl.,Müessesi Milas 1974 Diasporit-Zımpara 

11 Sem Madencilik San Tic Ltd.Şti Bodrum 1995 Dolomit 

12 Akmaden Mad.San.Tic.A.Ş. Yatağan -- Feldspat 

13 Gürbüz Madencilik Milas -- Feldspat 

14 Toprak Seniteri ve Đzalatör San. Milas 1996 Feldspat,Kuvars,Ortoklaz 

15 Bilginer Mad. Đnş.Ltd. Muğla -- Grafit Madeni 

16 *TKĐ Geli Bölge Müdürlüğü Yatağan 1984 Linyit Kömürü 

17 Arafa Mad.San.Tic.Ltd.Şti. Yatağan -- Linyit Kömürü 

18 *Yeniköy Linyitleri Đşl.Müd. Milas 1984 Linyit Üretimi 

19 Esan Eczacıbaşı End.Hammad. A.Ş. Milas -- Na Feldspat 

20 Gözde Mermer Kerestecilik San. Milas 1997 Plaka mermer,Kereste 

21 Didim Mermer Tic.Ltd.Şti Milas 1992 Plaka Mermer 

22 Đzmersan Tur.Đnş. Ltd Şti Milas 1993 Plaka Mermer 

23 Uzay Mermer San Ltd. Bayır 1992 Plaka Mermer 

24 Akmersan K.dere Plaka Mermer 

25 Almerpa San Yat Paz ve Đhr A.Ş. Yatağan 1992 Plaka Mermer 

26 Birlik MermerGranit San.ve Tic. Muğla 1994 Plaka Mermer 

27 Çayboyu Mermer San ve Tic A.Ş. K.dere 1994 Plaka Mermer 

28 Çobanlar Mermer Mad Tur Tic K.dere 1992 Plaka Mermer 

29 Demircioğlu Mermer Muğla 1995 Plaka Mermer 

30 Durtaş Mermer K.dere Plaka Mermer 

31 Ege Özmersan Mer.ve Mad.A.Ş K.dere 1993 Plaka Mermer Blok Mermer 

32 Đncili Mermer Bayır 1991 Plaka Mermer 

33 Karmaden Mermer Yatağan Plaka Mermer 

34 KMM Kombassan A.Ş. Muğla 1993 Plaka Mermer 

35 Orpak Mermer A.Ş. Bayır Plaka Mermer 

36 Ayancıklı Şen Kardeşler Mermer Muğla Plaka Mermer 

37 Osmanoğulları Ltd.Şti Muğla 1993 Plaka Mermer 

38 Özege K.dere Plaka Mermer 

39 Özyaman Mer.San ve.Tic.Ltd.Şti Bayır 1994 Plaka Mermer 

40 Sertaş Mermer Ula Plaka Mermer 

41 Yenitaş Mer.Mad.San.ve Tic.A.Ş. K.dere 1995 Plaka Mermer 

42 Yıldız Mermer K.dere Plaka Mermer 

43 Zafer Mermer Bayır Plaka Mermer 

321

44 Koç Mermer San..Tic.Ltd.Şti Yatağan 1991 Plaka Mermer 

45 Afmer Mer. San ve Tic Ltd.Şti K.dere 1993 Plaka Mermer 

46 Akmer Merm.Mad.San ve Tic Ltd.Şti Muğla 1994 Plaka mermer 

47 Çolakoğlu mer.Mad.Đnş. Tic.Ltd.Şti. Yatağan 1996 Plaka mermer 

48 Ege San Mer. San ve.Tic.Ltd. Şti Yatağan 1990 Plaka Mermer 

49 Entaş Mermer San.Tic.A.Ş. Bayır 1995 Plaka Mermer 

50 Fethiye Fazilet Mermer Tur Tic Ltd Şti Fethiye 1996 Plaka mermer 

51 Helmersan Helvacıoğlu MermerSan.A.Ş. Yatağan 1983 Plaka Mermer 

52 Koçar Mermer San. Ve Tic.A.Ş. K.dere 1992 Plaka Mermer 

53 Otaş Mermer Mad San ve Tic AŞ Muğla 1997 Plaka Mermer 

54 Seç Mermer Mad.San.ve Tic A.Ş Bayır 1994 Plaka Mermer 

55 Sinoplu kardeşler Mer.San veTic.Ltd.Şti. Yatağan 1996 Plaka mermer 

56 Ayhan Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti Yatağan 1990 Plaka Mermer, Mermer Eşya 

57 Lütfullah Kitapçı Mad. Milas -- Zımpara Madeni 

58 *Eti Elektrometalurji A.Ş. Fethiye 1957 Roş Ekstra,Roş1, Roş 2 Kons. 

59 Karabayır Mermer San. Đhr.Ltd.Şti. Muğla 1998 Mermer plaka 

60 Altıntaş Mermer San.ve Tic.A.Ş Yatağan 1998 Blok Mermer 

61 Saçkan Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. Yatağan 1998 Blok Mermer 

62 Hisar Mermer San.Tic.Ltd.Şti. Bayır 1994 Plaka Mermer 

63 Demircioğlu 2 mermer San.Tic.Ltd.Şti. Yatağan 1999 Blok Mermer 

64 Yersan Maden San.ve Tic.A.Ş Yatağan 2001 Blok Mermer 

65 Đsmer Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. Bayır 2000 Plaka mermer 

66 Muğla Ak mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. K.dere 1996 Plaka mermer 

67 Yükseller Mermer Sanayi Yüksel Duman K.dere 1996 Blok Mermer 

68 ESM Đth.Đhr.Mermer ve San.Ltd.Şti. Milas 2000 Blok Mermer 

69 Oturay Mermer th.San.Ltd.Şti. K.dere 2000 Plaka Mermer 

70 Muğla Mermer Tic.Ltd.Şti Bayır 1999 Plaka mermer 

71 Yavuzlar Madencilik San.ve Tic.Ltd.Şti. Milas 2000 Feldspat üretimi 

72 Köroğlu Mermer Tic.Ltd.Şti. K.dere 2000 Plaka Mermer 

73 Bilak Mad.Đnş.Tur.Đth.ve Đhr.Ltd.Şti. Bodrum 1997 Kırma taş 

74 Kaymer Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. Muğla 2000 Plaka Mermer 

75 Suar Sondaj Müh.Müş. Tic.Ltd.Şti. K.dere 2000 Plaka Mermer 

76 Ufuk Mermercilik San.ve Tic.Ltd.Şti. Milas 1999 Feldspat ,Blok mermer 

77 Fema Müh.Đnş.Tur.Keres. Tic.Ltd.Şti. Ula 1998 Kayrak taşı 

78 Sunmer Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. Muğla 2002 Plaka Mermer 

79 Anmasan Mad.San.ve Tic.Đth.Đhr.Ltd.Şti. Muğla 2002 Plaka Mermer 

80 Halley Mermer Mad. Tic.Ltd.Şti. K.dere 2002 Plaka Mermer 

81 Ermersan Mermer Tic.Ltd.Şti. K.dere 1997 Blok Mermer 

82 Dünya Mad. Ve inş.San.Tic.Ltd.Şti. Yatağan 2003 Blok Mermer 

83 Nezih Mermer A.Ş K.dere 1997 Plaka mermer, Dekar.Đşleri 

84 Aymersan Mad.Mermer Tic.Ltd.Şti. Fethiye 1997 Blok Mermer 

85 Öz-Bir Tic.Ltd.Şti. Yatağa 2002 Sodyum Feldspat 

86 Polmer Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. Bayır 2003 Plaka mermer 

87 Örnek Mermer San.ve Tic.A.Ş K.dere 1995 Plaka Mermer 

METAL EŞYA MAK.VE 

TEÇ.ĐMALAT SAN 

1 Cengiz Römork San.Sit. Milas 1994 Römork 

2 Ekip Ltd.Şti. Muğla Römork Damper Sac Kesim 

322

3 Dere Römork San. Milas Römork Đmalatı 

4 Saffet Lülecioğlu Yatağan Römork Đmalatı 

5 Taşkıran Ziraat Aletleri Muğla 1977 Su Tankı Römork 

6 Arslan Teneke Ula 1979 Teneke kutu imali 

7 Dalmaksan San Tic ve Tur. Ltd.Şti Dalaman 1994 5Tonl.Silindir 

ÇiftTes.Hid.Silind 

Kad Hid..Silind 

Kauçuk keçesi 

8 Köytaş Köy Tarım Mak.San.Tic.A.Ş. Ortaca 1977 Araç Üstü Ekipman 

9 Altaş Ltd.Şti. Muğla Çelik Konstrüksiyon 

10 Bilge Römork San Milas 1995 Damperli Römork Đmali 

11 Đnan Optik San.ve Tic.A.Ş. Muğla 1993 Gözlük Çerçevesi 

12 Teknik Đş Madeni Eşya San.Tic.A.Ş. Muğla Gözlük Parçası 

13 Güven Motor Yenileme Koll.Şti Muğla Motor Yenileme 

14 Gür Koçar Mekanik Bujiteri Ltd.Şti. Muğla Optik Yan Bujiteri Düğme 

15 Hama Đmalat San.ve Tic.Ali Şen Yatağan 2002 Portatif Şemsiye ,Masa 

16 Gündoğ Plastik Kapı Đth. Ve Đhr.Ltd.Şti. Bodrum 1995 Pvc Doğrama 

17 Baykara Amb.ve Gıda San.Tic.Ltd. Şti. Yerkesik 1984 Ambalaj Kutu 

ORMAN ÜRÜNLERĐ SANAYĐ 

1 Bodas Bodrum Ağaç Ür. Tic.Ltd.Şti. Bodrum Ağaç Ürünleri 

2 Salman Turz. Đnş.San. ve Ltdd.Şti. Ula 1993 Ahşap Doğrama, Kereste 

3 Gezginciler Kereste Ticareti Milas 1959 Kereste Doğrama 

4 Merdivenli Orman Ür.San.ve Tic.A.Ş. Muğla Kereste Đmalatı 

5 S.S.Muğla Bölgesi Ormancılık Koop. Akçaova Kereste ve Doğrama 

6 Milsan Kerestecilik San ve.Tic.Ltd.Şti. Milas 1987 Kereste ve Rabıta 

7 Yılmaz Kerestecilik Muğla Kereste-Doğrama 

8 Sağlıcaklar Kereste.SanTic.Ltd.Şti Milas 1983 Kereste 

9 Yücel Kerestecilik Or.ve Tic.A.Ş. Akçaova 1983 Kereste Đmalat 

10 Nihat Zeki Boraoğulları Demir Ltd Şti Milas 1997 Kereste Lambri, Rabıta 

11 Sağlam Kereste San.ve Tic.Ltd.Şti. Muğla Kereste ve Doğrama 

12 Milsan Kerestecilik San Ltd.Şti. Milas 1987 Kereste ve Rabıta 

13 Beşer Orman Ürünleri Turz.Taah.Ltd.Şti. Düğerek Kereste-Doğrama 

14 Öztürk Kerestecilik Yeni Sanayi Sitesi Muğla Kereste 

15 Toktaş A.Ş. Ortaca - Ağaç Doğrama 

16 Barışay Day.Tük. San.ve Tic.Ltd.Şti. Yatağan 1997 Mutfak ve banyo dolabı, 

TAŞ-TOPRAĞA DAYALI SANAYĐ 

1 Yüksel Toprak San.Ltd.Şti Milas Blok Tuğla 

2 Urantaş Uranlar Tic A.Ş. Fethiye 1989 Hazır beton 

3 Bilgin Đnş.Mad.San.Tic.Ltd.Şti Marmaris 1988 Hazır Beton Büz 

4 Kaplan Hafriyat Ltd.Şti. Köyceğiz 1993 Kum; çakıl 

5 129 Nolu Fethiye Damperli MTK Fethiye 1995 Kum-Çakıl 

6 Muğla Kireç .A.Ş. Muğla 1969 Sönmemiş topak kireç 

Söndürülmüş toz kireç 

7 Muğla Toprak San.Nak.ve Tic.Ltd.Şti. . Muğla Tuğla Üretimi 

8 Semkay Hazır Beton San Tic Ltd.Şti Bodrum 1995 Hazır beton 

9 Akın Hazır Beton San.Tic.AŞ Bodrum 1993 Hazır Beton 

10 Çağdaş Đnş.Mad.ve Turz.Ltd.Şti. Bodrum Hazır Beton 

11 Batı Çim Fethiye Hazır Beton 

12 Muslular San.Tic.ve Turz.Ltd.Şti Dalaman Hazır Beton 

323

13 Dizmak Turz.San.ve Ltd.Şti. Akçaova Hazır Beton 

14 Üç-As Đnş.Taah.San.Tic.Ltd.Şti. Düğerek 1986 Çakıl-Kum Malzemeleri. 

15 Oruç Otomotiv Su Đşl.San.ve Tic.Ltd.Şti. Ula 1998 Kum-Çakıl 

16 Gül-Ka Tic.-Ali Kama Düğerek 1998 Kum-Çakıl 

17 Ümit Günay Hafriyat Fethiye 1995 Kum-Çakıl 

18 As Şömine Dekarasyon Ula 1997 Taş,mermer kesim, işleme, 

19 Kayalılar Nak.ve Tic.Ltd.Şti. Ortaca 1994 Kum-Çakıl ve Hazır beton 

20 Dalyan Belediyesi Ortaca 1969 Beton Kilit Parke Beton Bordür 

21 Akdeniz Kum-Süleyman Korkut Ortaca 1991 Đnşaat Kumu 

22 Kalsipar Endüstriyel Hammad.Ltd.Şti. Muğla 1993 Fırın taşı Mıcır Taş tozu 

23 Yarbay Đnşaat Nak.ve Tur.Đşl.Tic.Ltd.Şti. Datça 1994 Hazır Beton 

K.3.Sanayiinin Đlçelere Göre Dağılımı 

TABLO K.3.Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı 

ĐLÇELER 

DĐĞER 

ĐMALA 

T SAN. 

GIDA 

ĐÇKĐ 

VE 

TÜTÜN 

SANAYĐ 

KAĞIT 

VE 

KAĞIT 

ÜRÜN. 

SANAYĐ 

MADENCĐL 

ĐK VE TAŞ 

OCAK 

SAN. 

METAL 

EŞYA 

MAK.VE 

TEÇ.ĐMAL 

AT SAN. 

ORMAN 

ÜRÜN. 

SAN. 

TAŞ 

TOPRAĞA 

DAYALI 

SANAYĐ 

MERKEZ 2 7 2 28 5 2 6 

BODRUM 

2 

9 

-- 1 6 1 4 

MĐLAS 1 80 -- 6 3 2 6 

YATAĞAN -- 5 -- 22 2 -- 1 

K.DERE -- 1 -- 18 -- 1 -- 

ULA -- 1 -- 1 1 -- 4 

MARMARĐS -- 2 -- -- -- -- 1 

DATÇA -- 1 -- -- -- -- 1 

KÖYCEĞĐZ -- 3 -- 1 -- 1 1 

ORTACA -- -- -- -- 1 -- 2 

DALAMAN -- 2 -- -- -- -- 2 

FETHĐYE -- 8 -- 5 3 -- 6 

TOPLAM 5 119 2 82 21 7 34 

324

K.4.Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları ve Đstihdam Durumu 

2003 yılı verileri temin edilememiş olup, 2002 yılı verileri aşağıdadır. 

TABLO K.4. Sanayi Gruplarının Đşyeri Sayıları 

ŞĐRKETĐN ADI 

ĐSTĐHDAM ĐSTĐHDAM 

VASIFLI VASIFSIZ 

*Elektrik Üretim A. Ş. Yatağan Termik Santrali 600 800 

Đşletme Müd Yat 

*Eti Elektrometalurji A. Ş. Göcek 80 20 

*Geli Đşletme Müdürlüğü Yatağan Tel.5725905 1600 1200 

*Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret A. Ş. 600 700 

Genel Müdürlüğü 

S.S.fethiye tar.kal.Kooperatifi -- 10 

*Toprak Mahsülleri Gen.Müdürlüğü Ajans Müd. -- 20 

Toprak Mahsülleri Gen.Müdürlüğü Ajans Müd 15 20 

*YEAŞ Yeniköy Elektrik Üretim ve Ticaret A. 

Ş. Genel Müd. 

500 100 

*Yeniköy Linyitleri Đşl.Müd. Tel.5124950 800 150 

1030 zeytin ve zeytinyağı 6 30 

129 nolu fethiye damp.taşıyıcılar koop. 18 5 

152 Nolu Milas Pamuk Tar.Sat.Koop. Hacıabdi 60 20 

Mah.Kışla Sk 

153 Nolu Milas Zeytin ve Z.yağı Tar.Sat.Koop. 20 30 

Tel.5122115 

235 Nolu Ortaca Pamuk Tarım Sat.Koop. 40 25 

519 Nolu Pamuk Tarım Satış Koop. 60 35 

1030 ZEYTEN VE ZEYTĐNYAĞI T S K Tel 

6465146 

Abdullah ÖZDEMĐR Alabalık Đşl. 10 30 

Abidin Bertan Tic. 5 5 

Afmer San ve Tic Ltd.Şti Çay boyu Kavaklıdere 8 8 

Ağantur yatçılık san.tic.A.Ş. 15 10 

Ahmet Çakır zeytinyağı fabrikası 5 5 

Akdeniz kum(süleyman Korkut) 7 10 

Akın Hazır Beton Đnş.San.ve Tic.A.Ş 46 20 

Akmaden Mad.San.Tic.A.Ş. Yatağan-Çine Yolu 

5.Km 

--- --- 

AKMER MERMER SAN TĐC LTD ŞTĐ BAYIR 

TEL 2253029 

1 4 

Akmersan Tel.5927176 -- 6 

Al Ku Değirmencilik Tur San ve Tic Ltd Şti 5 5 

Almerpa San.Yat.Paz.Đhr.A.Ş. 1 12 

ALPAY MERMER 15 15 

ALPLER Buz ve Soğuk Hava Tesisleri Uğurlu 5 15 

325

Köyü 

Altaş Ltd.Şti. Karasörcüler Sok. No.9 

6 20 

Tel.2142060 

Altıntaş Mermer San ve Tic A.Ş.Köklük Mevki 20 20 

Yatağan 5758055 

Anmasan Öz Anadolu Mad.San.Tic.A.Ş. -- -- 

Arafa Mad.San.Tic.Ltd.Şti. Yeşilbağcılar Beldesi -- -- 

Tel.5734237 

Argos grafit tic.A.Ş. 7 5 

Arslan Teneke Halil Đbrahim Arslan Gülağzı 20 15 

Köyü 

As Şömine Dekorasyon Ali Çatalak Marmaris 7 6 

Ula Yol Kavşağı 

Askon Đnş.San.ve Tic.A.Ş. 20 10 

Ayancıklı Şen Kardeşler Mermer 

-- 6 

Nakl.Đnş.Taah.Đth. 

Aydın Süt Ürünleri San.Tic.Ltd.Şti. 10 10 

Ayhan Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. Tel.5726382 200 100 

Aymersan Mad.mer.tur.nak.ltd.şti. 10 20 

Ayyıldız Mermer 20 25 

AZKA Gıda Ambalaj San.Tic.Ltd.Şti. 25 10 

Bafa Tarım Ürünleri San.Ltd.Şti. Tel.5435001 13 10 

Bağcı Su Ürünleri Üretimi San.Tic.A.Ş. 30 50 

Bağyaka Mad.Suyu ve Kap.Đşl.Turz. Tic.A.Ş. 8 20 

Tel.2142226 

Barışay Day.Tük.Mal.Diş 

8 20 

Pro.Bobi.Elek.Đnş.Taah.Tur.Đth.Đhr.Şti. 

Başak tarım ür.gıda san.tur.tic.ltd.şti. 5 10 

Başer Gıda San ve Tic A. Ş YATAĞAN Tel 20 50 

5122848 

Batı çimento san. tic. A.Ş. 20 40 

Baykara Amb.ve Gıda San.Tic.Ltd. Tel.2322017 25 30 

Besler Ticaret Đbrahim Besler 5 15 

Beşer Orman Ürünleri Turz.Taah.Ltd.Şti. 10 15 

Binlik Tur ve Tic A. Ş. TEL 6922971 6 5 

Bilak Mad.Đnş.Tur.Đth.ve Đhr.Ltd.Şti. 10 25 

Bilge Römork San. Emek Mah. San.Sit. 

5 10 

2.Cad.No.6 Tel.5124588 

Bilgin Đnş Mad San ve Tic Ltd Şti 95 40 

Bilginer Đnş Tur Tic Ltd Şti Alatepe Köyü 15 5 

Bilginler san. tic.ltd.şti. 5 5 

Birlik Mer.Gr. San.ve Tic. Çayboyu Kavaklıdere 6 10 

Tel.5958304 

Bodas Bodrum Ağaç Ürünleri San.ve Tic.Ltd.Şti. 8 10 

Bodrum su ürünleri üretim ve pazarlama 10 10 

Bozkan Mermer Maden San Tic Ltd.Şti Göktepe 18 25 

326

Bucağı Günlüce Muğla Tel: 0.252.5758418 

Buram Bal _ Mehmet Manav 6 5 

Can Su Ürünleri Yetiştiriciliği 10 25 

Cemer Mermer Tel.2253411 25 30 

Cengiz Römork San.Sit.4.Cad.. No.44 

Tel.5129334 

7 10 

Cumhur Tur Tic Ltd Şti Yerkesik MUĞLA 10 5 

Çağdaş Đnş Turz San ve Tic Ltd Şti Tel 3586061 20 40 

Çağdaş Đnş Turz San ve Tic Ltd Şti 70 25 

Çayboyu Mermer 21 30 

Çengelciler zeytinyağı Fabrikası Kamil Çengelci 5 5 

Çerçi mermer 15 30 

Çobanlar Mermer A. Ş Tel 595 3098 12 50 

Çolakoğlu Mermer Mad Đnş Taah Taş Pet Tur 10 20 

Hayv Ker San ve Tic Ltd Şt 

Dalko-Dalyan Su ürünleri Kooperatifi Köyceğiz 8 20 

Tel 2842008 

Dalmaksan San. Tic Ltd Şti DALAMAN 5 6 

Demircioğlu Mermer Tel.2255420 20 25 

Demirtaş mermer 15 20 

Dere Römork San.Sit.6.Cad.No.26 5 10 

Didim Mermer Tic.Ltd.Şti. Burgaz Mah. MĐLAS 10 20 

Tel.5128125 

Dizmak hazır beton 20 50 

Doğrular Tur.Tarım Hayvancılık Tic.Ltd.Şti. 12 5 

Dumanlar mermer 15 30 

Dramer mermer 15 10 

Çağdaş Đnş Tur San ve Tic Ltd Şti 70 25 

Durtaş K.Dere Yol Kavşağı Tel.5726211 45 25 

Dünya mad.tic.ltd.şti. 10 15 

Efeoğlu Z.yağı fab. 5 5 

Ege izmir su ür.tic.A.Ş. 5 15 

Ege izmir su ür.tic.A.Ş. 10 20 

Ege Maden San.ve Tic.A.Ş. 25 25 

Ege nurtaş mermer san.tic.A.Ş. 50 

Ege Özmersan Değirmenüstü Mevkii 

Tel.5727393 10 25 

Ege sanmer san.tic.ltd.şti. 10 25 

Ege süt ürünleri ltd.şti. 20 30 

Ege yat hiz.san.tic.ltd.şti. 6 20 

Egesan Mermer San Tic Ltd Şti 20 25 

Ekip Ltd.Şti. Yeni San.Sit. 10.Bl. No.5 

Tel.2144326 

5 45 

Emin YÜKSEL Şenköy/Milas Tel: 5462172 5 5 

Entaş Mermer San.Tic.A.Ş.Tel.2255197 21-42 80 

Erkan Tic Erkan Kurtulmuş FETHĐYE Tel 30 10 

327

6561014 

Erkan Tic Erkan Kurtulmuş 10 

Ermaş Mad.Tur.San.Tic.A.Ş. ULA Tel.2423505 92-41 30 

Ermersan tic.ltd.şti. 20 20 

Esan Eczacıbaşı End Ham San ve Tic A. Ş milas 

Tel 5122848 

150 80 

ESM Đth Đhr Tic Taş Mermer ve San Ltd Şti 15 30 

Esenkaya Ticaret Mustafa Esenkaya 5 6 

Esin gıda mer.nak.tur.tic.ltd.şti. 5 6 

Fabrikatör Sadettin YAŞAR Kızılca Köyü 6 6 

Fema Mad.Müh.Đnş.Tur.Keres.Đth.Đhr.San.ve 

Tic.Ltd.Şti. 

8 15 

Gezginciler Kereste Ticareti M.Sadık Gezginci 

MĐLAS 

20 30 

Gökova Kağıt Ür. San. ve Tic Ltd. Şti MUĞLA 

Tel 2141869 

9 10 

Gözde mermer Kerestecilik San. Mehmet ZOR 

Milas-Bodrum 

5 25 

Gülka Ticaret - Ali KAMA 9 10 

Güller dağı Tur.Đşl.Ltd.Şti. 8 15 

Gümüş Mermer Org.Mustafa Muğlalı 

Cad.No.31/A Tel.2255029 

20 25 

Gümüşdoğa Su Ürünleri Üretim Đhracaat ve 

Đthalat A. Ş. GÜLLÜK Karayol 7 10 

Gümüşkesen Kontini Sıkma Tesisi 5 6 

Güncel mermer 15 15 

Gündoğan plastik 6 10 

Gür Koçar Mekanik Bujiteri San.Tic.Ltd.Şti. 

Yeni San.Sit. 

20 35 

Gürbüz Madencilik Tel.0.532.6168037 50 20 

Gürgüç Zeytin sıkma (pres)Tesisi 5 6 

Güven Motor Yenileme Koll.Şti. 10 35 

Hakan Yem Sanayi Milas Bodrum Koru Köyü 

Tel.5123037 

25 

Hakkı usta oğulları zeytinyağı ve süt 

ürn.san.tic.ltd.şti. 

5 5 

Haksu Su Ürünleri ve Kim. Mad Nak Đth Đhr Tur 

ve Tic Ltd Şti 

5 15 

Halil ÖZCAN 15 5 

Hamit Müştü Ticaret 6 15 

Has Çalışkanlar Zirai Ürün.Nak.San.ve 

Tic.Ltd.Şti. 5 5 

Hasan Ali ÖZCAN Kontini Sistem Zeytin sıkma 

Tesisi 5 5 

Hatba Deniz Ür Ltd Şti 6 50 

Hayrullah Özkan 6 6 

Helmersan Mermer ve Granit San.A.Ş. 24 30 

Hıdır Fabrikatör Hıdır Yiğitkaya 5 5 

328

Hilmi Mutlu Z.Yağı Fab. 5 6 

Hisar Mermer San.Tic.Ltd.Şti. 30 20 

Hüdaverdi Gıda Tarım Paz.Ltd.Şti. Tel.2652016 50 50 

Đlkcan Gıda Tarım Hay.Su ürünleri 

San.Tic.Đth.Đhr.Ltd.Şti. 6 10 

Đnan Optik San.ve Tic.A.Ş. Yeni 

San.Sit.Karabağlar Cad.No.38 Tel.2141164 100 80 

Đncili Mad.Đnş.Tur.San.ve Tic.Ltd.Şti. 20 20 

Đsmer mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. 20 30 

Đsmet DEMĐRCĐ Zeytinyağı Sıkma Tesisi 5 5 

Đzmersan Tur.Đnş..Ltd.Şti. 19 Mayıs Bul.No.48 6 10 

Kahraman Zeytinyağı Fab. 5 6 

Kalsipar end.ham.san.tic.ltd.şti. 20 20 

Kaplan hafriyat inş.tur.tic.paz.ltd.şti. 

KÖYCEĞĐZ 6 20 

Kaptan Đbrahim Faysal Şakar 6 20 

Karabayır Mer. Cum Cd.M.Sinan Sk.Tel. 

2253313 35 5 

Karabulut Z.yağı Fab. 5 6 

Karaca Mat. San ve Tic Ltd Şti Tel 2121047 10 20 

MUĞLA 

Karapınarlı zeytinyağı fabrikası 5 5 

Karataş Z. Yağ Ür. Đnş Tur Tic Ltd Şti 5 6 

Karmaden Mermer Merdivenli Kömür Đşletmeleri 50 20 

Kayalılar nak.ve Tic.Ltd.Şti. 14 35 

Kaymer Mermer ve Yapı Malz.Đnş.ve 

10 30 

Met.Taş.Turz.San.ve.Tic. 

Kazım Serin Tic Etrenli Köyü Tel 5462229 6 5 

Kemal yüksel ltd.Prina yağı 

fab.işl.ith.ihr.tic.san.ltd.şti. 18 30 

KILIÇ Deniz Ürünleri Ür Đhr Đth ve Tic A. Ş. 

Kaleboğazı Mevkii GÜLLÜK 120 200 

Kıyıkışlacık Zeytin yağı San.Tic.Koll.Şti. 10 6 

Kocapınarlı Zeytinyağı Fab. 5 6 

Koç Mermer San..Tic.Ltd.Şti.Mustafa Dağıstanlı 

Sok.No.2/A Tel.5726382-5722794 150 35 

Koçar Đnş.San.ve Tic.Ltd.Şti.Yeni San.Sit.No.63 

Tel.2147364 160 60 

Kombassan Mermercilik A. Ş Tel 2254045 250 100 

Kömürcü Koll.Şti. 6 30 

Köroğlu Mermer End.Taş 

San.Tur.Đnş.Nak.Hayv.Tic.Ltd.Şti. 20 25 

Köytaş Köy Tarım San.Mak.San.Tic.A.Ş. Dalyan 25 20 

Yolu Üzeri 

Lütfullah Kitapçı Mad. Tel.4841571-4834158 30 20 

Mahmut özdemir ticarethanesi 5 6 

Manavlar gıda san.tic.ltd.şti. 5 6 

329

Mehmet AKKAŞ Kayaönü Köyü Milas/Muğla 11 10 

Mehmet Ehya ERKAN 15 10 

Mehmet önel Z.yağı imalathanesi 5 6 

Mehmet uğur Z.yağı 5 6 

Mendoz gıda ve Đhtiyaç Mad.Paz.Burhanettin 5 8 

Tuna 

Menteşe Tic. San MĐLAS Tel 5391001 15 25 

Merdivenli Toprak San.ve Tic.A.Ş. Salihpaşalar 25 20 

Tel.2147970 

Merve mermer 15 20 

Mesil plastik inş.tur.ith.ihr.tic.ltd.şti. 5 5 

Milas Z.yağı ve Çırçır ve Sabun Fab. 25 10 

Milsan Kerestecilik San.Tic.Ltd.Şti.Milas-Đzmir 15 35 

Karayolu 3.Km Tel.5121873 

Modern yiğit Z.yağı fab. 5 5 

Mopak Kağıt Endüstri San Tic A. Ş 300 100 

Muğla Mer.Tur.Đnş.Nak.Đhr-Đth.San.ve 

5 20 

Tic.Ltd.Şti. 

Muğla Akmermer Đth Đhr Tur San VE Tic Ltd Şti 5 35 

Muğla toprak san.nak.tic.ltd.şti. 20 30 

Muslular San. Tic. Tur. Ltd. Şti DALAMAN 49 35 

Mustafa ÇETOK Zeytinyağı Fabrikası 5 5 

Mustafa Yüksel Halefleri Tic.San.Koll.Şti. 

6 5 

Tel.5725330 

MUTLULAR Tar Ür Đth Đhr Tic ve San Ltd Şti 5 5 

Nazar Unlu Mamulleri _ Mehmet Akif Avcı 5 10 

Nezih mermer A.Ş 10 25 

Nihat Zeki Bora Çimento Orman Ür.Tic 8 20 

Numune Zeytin yağı Fabrikası 6 5 

Nursel Yüksel Tic. Çamiçi Kasabası 20 5 

Örnek Mermer San Tic Ltd Şti 10 

ORUÇ Otomotiv Su Đşl Tic San LTD Şti 

7 10 

Karabörtlen Kölü 

Osmanoğulları Mer.San.veTic.Taah.Ltd.Şti 11 35 

.Tel.2253467 

OTURAY Mermer Đnş Tur Halıcılık Bilgi Đnş Đhr 13 25 

Đth San Ltd Şti 

Ozan Mermer San.ve Tic.Ltd.Şti. 20 30 

Örnek Mermer San.Tic.Ltd.Şti. 10 20 

Özalp ekmek fab. 11 5 

Özaltın Yağ San.Ltd.Şti.(1 - 2) 7 6 

Özbir mad.tic.ltd.şti. 10 25 

Özcan Ticaret-Halil Özcan 5 5 

Özçakım mermer 

18 25 

san.ith.ihr.nak.taah.tur.tic.ltd.şti. 

Özege Mersan Çayboyu Köyü Tel.5727393 20 5 

Özen Kontini Sistem Zeytin Sıkma Tesisi ( 1 - 2 ) 5 5 

330

Özsoylar Tarım ve End Ür Tic Ltd Şti Dağdibi 6 50 

Köyü 

Öztüre Kireç Sanayi A. Ş. 50 50 

Öztürk Kerestecilik Yeni San.Sit. Tel.2142320 5 20 

Özyaman Mer.San.Tic.Ltd.Şti.Muğla Şb. 

15 35 

Tel.2254040 

Polat gıda tur.inş.taah.san.ith.ihr.ltd.şti. 5 20 

Polmer mermer san.tic.ltd.şti. 10 25 

Poyrazlar Tarım Ür.Turz.San.ve Tic.Ltd.Şti. 

Tel.2322014 

5 10 

Ramazan Akbey Alabalık Đşletmeciliği 15 10 

S. S. Yeşilyurt Tarımsal Kalkınma Koop. 

Yeşilyurt Beldesi 

6 10 

S.S Pinar ve Çev Tar Kal Koop Pinar Köyü Tel 

5332015 

10 15 

S.S.DALKO dalyan su ür.koop. 15 20 

S.S.Fethiye Tar.Kal.Koop 7 20 

S.S.Gündoğanlar Tevzi Kooperatifi 5 20 

S.S.Muğla Bölgesi Ormancılık Koop.Birliği 8 15 

SAÇKAN Mermer San ve Tic Ltd Şti Kozağaç 

Köyü 

16 25 

Sadık sekli zeytinyağı işletmeciliği 5 5 

Saffet Lülecioğlu Atatürk Cad. No.166 5 10 

Sağıroğlu Koll.Şti. 5 5 

Sağlam Kereste San.ve Tic.Ltd.Şti. Tel.2142772 20 25 

Sağlıcaklar Kerest.SanTic.Ltd.Şti Kışla 

Cd.No.56Tel:5121045 

15 25 

Salman Turz.Tic.Ltd.Şti.Köyceğiz yolu 10 15 

Sami Soyman Pres Sistem Zeytinyağı Fabrikası 5 5 

Seç Mermer Madencilik San.Tic.A.Ş. 49 25 

Sedat Pak Pres Sistem Zeytinyağı (Örnek)Sıkma 5 5 

tesisi 

Seher Z.yağı sab. 5 5 

Sekli Zeytinyağı Đşletmesi Sadık Sekli Tel 

5342403 

6 5 

Sem Madencilik San Tic Ltd Şti Tel 5245253 24 20 

Semkay Hazır Beton San Tic Ltd Şti 25 80 

Sertaş Mermer Kızılyaka Köyü Tel.4126111 20 30 

Sinoplu kardeşler San ve Tic.Ltd.Şti. YATAĞAN 6 30 

5722249 

Suar Sondaj Müh.Müş.San.ve Tic.Ltd.Şti. 5 25 

Sunmer mermer Đth Đhr San ve Tic Ltd Şti 10 35 

Şen kardeşler mermer 40 

Şen yılmaz gıda ziraii ür.ith.ihr.san.tic.ltd.şti. 5 20 

Tan Tekstil Ltd.Şti.Milas Söke Yolu 

Tel.5422916-17 

100 100 

Tarhanlar Đnşaat Taahhüt Yatırım ve Tic.A.Ş 15 20 

331

Taşkıran Ziraat Aletleri San. Ve Tic. Yeni 

San.Sit.No.209 

20 35 

Tek-Mar Mermer-Granit san.Tic.A.Ş. 150 80 

Teknik Đş Madeni Eşya ve Đnce Mekanik 

San.Tic.A.Ş. 2141508 20 12 

Tirsay Tarımsal Ürünler San.ve Tic.Ltd.Şti. 15 20 

Tiryakioğulları Sayım San.ve Tic.Koll.Şti. 5 15 

TOKSAY Tarım Ür Tic San Ltd Şti 10 20 

Toktaş A.Ş. 10 20 

Toprak seniteri ve izalatör san.ve tic.A.Ş. Milas 200 50 

Turgut Fabrikatör-Mehmet turgut Ak 5 5 

Tuyika Gemi Đnşaatı San.ve Tic. A.Ş. Đskele 

Meydanı No.8 

7 25 

Ufuk Mermer.San.Tic.Ltd.Şti. 25 20 

Uğur Çırçır Fab. Nuri Temiz 10 20 

Urantaş Uranlar Turz San ve Tic A.Ş. Eren Beleni 41 50 

mevki Günlükbaşı/Fethiye Tel: 0.252.6141130 

Uzarlar dış tic.ltd. 35 120 

Uzay Mermer San.Đth.Đhr.Ltd.Şti. 17 15 

Üç-As Đnş.Taah.San.Tic.Ltd.Şti. Tel.2124294 8 20 

Üçler Çırçır Fab. Erkan Đlhan Merkez Mah. 10 15 

Atatürk Cd. No.11 

Ümit Günay Hafriyat FETHĐYE 7 20 

Yarbay inşaat tic.ltd.şti. 60 50 

Yatağan Yem San.Đç ve Dış Tic. A.Ş. 30 50 

Yavuzlar Mad.San.ve Tic.Ltd.Şti 44 50 

Yenitaş Mer.Mad.San. Tic.A.Ş. Tel.5958495 22 20 

Yersan Maden San.ve Tic.A.Ş 15 25 

Yiğit Nakliyat Akyol Köyü MĐLAS - 15 

Yıldız Mermer Tel.5928483-5958129 K. DERE 25 25 

Yılmaz Kerestecilik 35 20 

Yufkacılar Pres sistem zeytinyağı fab. 5 5 

Yücel Kerestecilik Or.ve Tic.A.Ş. Muğla 

Tel.4126725 

10 20 

Yüksel Toprak San.Ltd.Şti. Milas Tel.5121174 25 10 

Yükseller Mermer Sanayi _ Yüksel Duman 26 25 

Zafer Mermer Tel.2253029 10 10 

Zeybekler tic.san.ltd.şti. 5 5 

Muğla Ak Mer.ith.ihr.tur.san.ve tic. 

Ltd.sti.02525958498 Kavaklıdere 

5 35 

Özçakmak Mermer 02723412321 Kavaklıdere 15 35 

Özen Đnş.ve müh.(Uğur ÖZEN)02525127154 5 5 

Özerler Mermer 02525758546 Yatağan 15 20 

Sem Madencilik san.ve tic.ltd.şti.02525245253 45 20 

Yatağan Mermer 02525725578 15 30 

Yiğit Nak. 02525366167 5 5 

332

K.5.Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı 

Đlimiz sanayisinde özellikle mermer ocak üretimi, mermer plaka levha üretimi ve 

zeytinyağı üretimi sanayilerinde ileri teknoloji kullanılmaktadır. 

Đlimizde mevcut sanayi için gerekli hammadde kaynakları yöremizden temin 

edilmektedir. Muğla Đli’nde 2002 yılında sanayi sektöründe tüketilen enerji miktarı 2003 

yılında sanayi sektöründe tüketilen elektrik miktarı 128.498.801 kwh’tir. 

K.6.Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler 

K.6.1.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği 

Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 8.maddesine göre mesken ve sanayi 

tesislerinden kaynaklanan hava kirliliğinin minimum düzeyde tutulabilmesi için Çevre Đl 

Müdürlüğü , Sağlık Đl Müdürlüğü ve Muğla belediyesinden oluşturulan denetim ekipleri bu 

konuda ilde denetim yapmaktadır. Đlçelerde denetim ise Đlçe sağlık grup başkanlığı ve Đlçe 

Belediyeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Bilindiği üzere sanayi tesislerden, evlerden 

atmosfere atılan toz, gaz, duman ve koku hava kirliliğine neden olmaktadır. 

Dalaman Đlçesi’nde bulunan MOPAK Kağıt Fabrikasının emisyon izin çalışmaları 

devam etmektedir. 

K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği 

Đlimizde bulunan termik santrallerden çıkan kirli atık sular su tasfiye havuzuna 

gönderilmektedir. Havuzdan çıkan sular ya doğrudan alıcı ortama yada oluşturulan kül 

tepelerini sulamada kullanılmaktadır. 

Özellikle su kirliliği açısından ele alındığında, kağıt sanayii en çok su kullanılan 

sektördür. 1971 yılında faaliyete başlayan SEKA Dalaman Müessesesi toplam 600.000 m²’lik 

alana sahiptir. Müessese kağıt-karton ve selüloz üretimi alanında faaliyet göstermektedir. 

Tesiste Klor-Alkali üretimi de yapılmaktadır. Fabrika yılda yaklaşık 330 gün üretim 

yapmaktadır. Kullanma suyu, artezyen kuyular ve Dalaman Çayı’ndan sağlanmaktadır.Arıtma 

tesisinin günlük kapasitesi 108.000 m³’tür. Arıtılmış sular Ilgınlık Mevkiinde kıyıdan 510 m. 

açığa 35m. derine denize deşarj edilmektedir. 

Đlimizde bulunan Mermer Fabrikalarına Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile arıtma 

tesisi kurma zorunluluğu getirilmiştir. 

K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği 

Đlimiz sınırları içerisinde faaliyet gösteren Yatağan Termik Santrali, Kemerköy Termik 

Santrali ve Yeniköy Termik Santrallerinden kaynaklanan toprak kirliğinin tespiti amacıyla 

Muğla Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü çalışmalar yapmaktadır. Proje 

2004 Yılında açıklanacaktır. 

333

K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği 


K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar 

Kavaklıdere ilçesindeki mermer fabrikaları atıklarını ,ilgili kurumlar tarafından 

belirlenen alana bırakmaktadır. 

Termik santraller katı atıklarının kül barajına dökmektedir.yatağan ve bayırda bulunan 

mermer ocaklarından çıkan atıklar dolgu alanlarına verilmekte ya da kendi arazileri içerisine 

biriktirilmektedir. 

K.7.Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı 


KAYNAKLAR 


-Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü 2006 verileri 

-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları 2006 

334

L.ALTYAPI,ULAŞIM VE HABERLEŞME 

L.1.Altyapı 

L.1.1.Su Sistemi 

Đl merkezimizde; 82.674 km ishale hattı, 136 km şebeke hattı bulunmaktadır. 

Şehrimize içme suyu, Bahçeyaka derin kuyuları ve membalardan sağlanmaktadır. 

TABLO L.1.Đl Köy Hizmetleri Müdürlüğünden alınan bilgilere göre Đlimizde açılan sondaj 

kuyuları: 

Đlçesi Ünitesi Açıldığı 

Yıl 

Açan/ 

Açtıran 

Kurum 

Derinlik 

(m) 

St.Sv. 

(m) 

Dn.Sv. 

(m) 

Verim 

(Lt/Sn) 

Mevcut 

Durum 

Marmaris Bozburun 88 39 4 24,6 4 Đçilir 


Marmaris Söğüt-Taşlıca gr. 88 51 4 9 10 Đçilir 

Bodrum Akyarlar 88 48 4,5 28 5 Đçilir 

Marmaris Bayır 89 100 Kuru Kuru 

Merkez Kıran 89 32 Kuru Kuru 

Bodrum Kızılağaç-Çiftlik gr. 89 80 20 46 6 Đçilir 

Milas Danişment 89 48 20 25 5 Đçilir 

Yatağan Akgedik 89 80 33 37 10 Đçilir 

Milas Balcılar-Hasanlar gr. 89 71 33 39 5 Đçilir 

Milas Kuzukaya 89 60 24 25 12 Đçilir 

Milas Hacıahmetler 89 32 11 17 5 Đçilir 

Milas Đçme 89 40 7 17 10 Đçilir 


Bodrum Konacık 89 120 Kuru Kuru 

Merkez Dutçuluk Tes. 89 90 Kuru Kuru 

Datça Sındı 90 90 Kuru kuru 

Bodrum Güvercinlik 90 43 Kuru Kuru 

Bodrum Ortakent 90 Muhtarlık 100 Đçilir 

Datça Emecik 90 100 17 69 7 Đçilmez 

Datça Yaka 90 80 Kuru Kuru 

Marmaris Turunç 90 64 Kuru Kuru 

Ula Kızılağaç 90 122 1 80 5 Đçilir 

Bodrum Sazköy gr. 90 80 22 63 10 Đçilir 

Milas Kısırlar 90 76 8 68 1,5 Đçilir 


Merkez Đkizce 91 48 Kuru 

Bodrum Güvercinlik 91 43 Kuru 

Bodrum Peksimet 91 Özel Đdare 73 2 29 10 Đçilir 

Milas Çandır 91 Özel Đdare 44 

Milas KHZ Kırcağız Bak.evi 91 67 15 42 3 Đçilir 

Ula KHZ Gökova Bak.evi 91 50 13 15 15 Đçilir 


Bodrum Çömlekçi 91 80 11 36 8 Đçilir 

Bodrum Dağbelen 91 76 

335

Bodrum Türkbükü 91 120 

Bodrum Yaka 91 72 

Bodrum Yeniköy 91 116 

Dalaman Şerefler 91 Muhtarlık 36 

Marmaris Hisarönü 91 80 1 2 10 


Milas Beçin 91 116 59 68 8 Đçilir 

Milas Kazıklı-1 91 16 Kuru 

Milas Kazıklı-2 91 13 

Milas Kırsılar gr. 91 Muhtarlık 112 

Yatağan Karakuyu 91 80 27 31 12 

Marmaris Karacaköy-Söğüt 91 21 3 4 15 Đçilir 

Bodrum Ağaçlı 91 111 

Merkez Kiraz 91 80 Kuru 

Milas Çiftlik 92 37 Kuru 

Milas Kandak 92 32 4 5 15 Đçilir 

Milas Kayaönü 92 80 Kuru 

Milas Köşk 92 127 Kuru 

Milas Ekizköy 92 100 6 71 2 Đçilir 


Ula Portakallık 92 50 

Merkez Paşapınarı 92 80 44 46 15 

Bodrum Gündoğan 92 119 4 17 3 Đçilir 

Ula Elmalı 92 60 

Milas Karapınar 92 66 


Köyceğiz Kürkçüler 93 58 8 10 18 Đçilir 

Fethiye Saklıkent-1 93 100 26 35 15 Đçilir 

Fethiye Saklıkent-2 93 50 26 33 15 Đçilir 

Merkez Çakmak 93 86 Kuru 

Merkez Gazeller 93 40 4 5 18 Đçilir 

Merkez Yörükoğlu 93 40 3 5 18 Đçilir 

Dalaman Kapıkargın 93 150 

Fethiye Çatlılar 93 64 Kuru 

Fethiye Sarıyer 93 40 2 31 9 Đçilir 

Datça Yaka 93 Muhtarlık 

Marmaris Bayır 94 150 Kuru 

Milas Etrenli 94 48 17 21 10 Đçilir 

Milas Gökçeler 94 44 15 24 10 Đçilir 



Merkez Ortaköy 94 82 23 27 18 Đçilir 

Milas Kapıkırı 94 32 

Ula Armutçuk 94 93 Kuru 

Dalaman Kapıkargın 94 Muhtarlık 44 5 9 10 Đçilmez 

ve 

boru yrd. 

Ula Kızılağaç 94 Muhtarlık 

ve boru 

76 15 18 13 Đçilir 

336

Bodrum Bahçeyaka 94 Muhtarlık 140 

ve boru 

Merkez Yenice 94 80 4 15 15 Đçilir 


Bodrum Đslamevleri-2 95 156 Kuru 

Fethiye Temel-1 95 120 Kuru 

Fethiye Çukurincir-Đzzettin gr. 95 170 Kuru 

Merkez Derinkuyu 95 86 45 47 4 Đçilir 


Bodrum Dereköy 95 60 6 21 15 Đçilir 

Fethiye Doğanlar 95 92 7 57 5 Đçilir,inşaatı 

devam. 

Fethiye Temel-2 96 48 6 8 25 Đçilir 

Fethiye Yayla-Atlıdere- 95 72 1 28 10 Đçilir,inşaat 

Boğalar 

devam. 

Marmaris Osmaniye 96 200 Kuru 

Milas Boğaziçi 96 31 7 9 10 Đçilir 

K.dere Nebiler 96 120 Kuru 

Ula Turgut 95 24 3 11 5 Đçilir 

Ula Ataköy 96 20 9 12 15 Đnşaatı devam 

Ortaca Dereköy 96 50 9 11 25 Đçilir 

Milas Pınarcık 96 44 20 22 6 

Merkez Emlakdere 96 Özel idare 118 60 70 20 Đçilir 

Köprübaşı Kazaklı gr. 96 Özel idare 132 0 56 6 Đçilir 

Bodrum Đslamevleri-1 95 110 Kuru 

Bodrum Yahşi 95 72 14 52 3 Đçilir 

K.dere Kurucaova 96 32 0 12 5 Đçilir 

Milas Dörttepe 96 38 5 8 20 Đçilir 

Milas Kemikler 96 28 Kuru 

Milas Kızılcakuyu 96 52 18 20 6 Đçilir 

Milas Menteş 95 103 24 56 4,8 Đçilir 

Milas Ulaş 95 Đhale 142 81 93 4,5 Đçilir 

Marmaris Orhaniye-Keçibükü 96 Özel idare 32 14 18 6 

Marmaris Bayır 96 Özel idare 140 Kuru 

Datça Yazıköy 97 28 10 22 2 Tortu 

Merkez Akçaova 97 120 40 46 10 Đçilir 

Bodrum Đslamevleri 97 100 8 39 8 Đçilir 

Datça Karaköy 97 106 14 21 5 Đçilir,inşaatı 

devam 

Ula Yeşilova 97 50 39 40 15 Đçilir 

Yatağan Bozarmut 97 44 11 14 18 Đçilir 

Datça Yaka-1 97 96 Kuru 

Datça Yaka-2 97 150 Kuru 

Ula Armutçuk 97 66 39 40 15 Đçilir 

Merkez Kıran 97 144 5 40 4 Đçilir 

Milas Akçalı 98 30 10 18 4 Đçilir 

Milas Aslanyakası 98 165 126 4 Đçilir 

Milas Bahçeburun-2 98 48 5 21 15 Đçilir 

Milas Karacaağaç 98 92 Kuru 

337


Bodrum Yalıkavak-Gökçebel 98 108 Kuru Projesi yok 

Merkez Kafaca 99 72 

Datça Hızırşah 99 40 25 35 2,5 Đçilir 

Milas Çamova-Bağcılar Mh. 99 92 0,2 Kuru 

Ortaca Karadonlar 99 88 3 5 20 Đçilir, inşaatı 

devam 

Ortaca Yeşilyurtlar 99 76 0 6 20 

Ula Kıyra-Oyrualanı Mh. 99 28 11 14 15 Đçilir, inşaatı 

devam 

Yatağan Bahçeyaka 99 76 23 24 15 Đçilir 

Milas Narhisar 99 28 6 17 5 Tortulu 

Ula Çörüş 99 25 4 13 10 Đçilir 

Merkez Çiftlik 99 140 8 97 0,3 Program 

ödeneği var. 

Merkez Đkizce 99 120 8 85 5 içilir 

Yatağan Kavak 2000 Özel idare 108 46 87 6 Đçilir 

Yatağan Çakırlar 2000 Özel idare 100 48 80 4 

Bodrum Bahçeyaka 2000 Özel idare 128 35 41 5 Đçilir 

Bodrum Dağbelen 2000 Özel idare 170 Tortulu, proje 

yapılacak 

Marmaris Yeşilbelde 2000 Özel idare 36 1,5 29 3 Ödeneği yok 

Milas Kalınağıl 2000 Özel idare 88 14 80 2,5 Yetersiz 

Marmaris Hisarönü- 

2000 Özel idare 64 12 35 7 içilir 

Değirmenyanı 

Milas Kıyıkışlacık-kazıklı gr 2000 Özel idare 160 Đçilir 

Milas Çökertme 2000 Özel idare 145 Kuru 

Milas Günlük 2000 Özel idare 60 18 46 3 Projesi yok 

Bodrum Dereköy 2000 Özel idare 114 

Bodrum Çamlık 2000 180 Kuru 

Datça Yaka 2000 200 Kuru 

Milas Hasanlar 2000 72 22 23 18 Đçilir 

Milas B.Dibekderesi 2000 40 6 8 1,5 Đçilir 

Datça Cumalı 2000 32 14 20 8 Đçilir 

Marmaris Çamlıyurt 2000 22 7 9 7 Đçilir 

Milas Günlük 2000 24 Kuru Projesi yok 

Milas Gürçamlar 2000 62 Projesi 

yapılacak 

Milas Kapıkırı 2000 20 Đçilir 

Ortaca Gökbel 2000 60 32 33 15 Đçilir 

Bodrum Mazı 2000 20 7 16 3 

Milas Koru 2000 80 

Milas Epçe 2001 32 10 19 2 Đçilir, 

projesi yok 

Merkez Çiftlik 2001 80 32 40 2 Projesi yok 

Bodrum Dağbelen 2001 100 13 40 6 Projesi yok 

Marmaris KHZ Đçmeler Tes. 2001 52 11 33 2 Projesi yok 

Milas Đkizköy 2001 123 

Milas Kayabükü 2001 100 Kuru 

Yatağan Gökpınar 2001 52 16 17 6 Đçilir,inşaatı 

338

devam 

Ula Yeşilçam 2001 76 Kuru 

Köyceğiz Sultaniye 2001 36 13 19 3 Projesi yok 

Milas Karahayıt 2001 36 11,5 22 6 Projesi yok 

Merkez Kuzluk 2001 Özel idare 115 20 55 4 Đçilir 

Marmaris Taşlıca 2001 Özel idare 158 Susuz 

Datça Emecik 2001 Özel idare 150 Susuz 

Marmaris Söğüt 2001 Özel idare 120 Susuz 

Milas Alatepe 2001 Özel idare 160 Susuz 

Datça Yaka 2001 Özel idare 128 Susuz 

Merkez Kıran-Turnalı 2002 36 1,5 

K.dere Çamlıyurt 2002 162 5 97 3 Projesi 

yapılacak 

Yatağan Doğanköy 2002 124 27 79 6 Projesi 

yapılacak 

Fethiye Boğziçi-Dodurga gr. 2002 250 susuz 

Milas Eğridere 2002 48 Projesi 

yapılacak 

Milas Gürçamlar 2002 62 14 24 6 Projesi 

yapılacak 

Milas Kafaca 2002 40 

Milas Kayabükü 2002 84 16 63 2 

Ortaca Osmaniye 2002 24 Susuz 

Ula Şirinköy 2002 44 4 18 3 

Marmaris Karacasöğüt 2002 92 18 78 2 

Dalaman Hava Meydan Kom. 2002 100 6 48 15 Projesi 

yapılacak 

Milas Kızılcayıkık 2002 Özel idare 60 12 45 6 Đçilir 

Milas Kısırlar 2002 Özel idare 88 12 53 2,5 Đçilir 

Yatağan Elmacık 2002 Özel idare 94 0 19,5 3 Projesi 

yapılacak 

Fethiye Uzunyurt 2003 48 2 

Marmaris Söğüt 2003 36 Susuz 

Milas Kafaca 2003 40 66 Đçilir 

Bodrum Çölekçi 2003 124 6 Đçilir 

Milas Çamovalı 2003 

Milas Çomakdağ-Kızılağaç 2003 273 Susuz 

Milas Sarıkaya 2003 163 Susuz 

Fethiye Gölbent 2003 40 15 Đçilir 

Fethiye Dodurga 2003 40 1 Đçilir 

Merkez 11.P.Tug.73.P.A.A2P. 2003 36 Susuz 

Tb. 

Milas Menteş 2003 154 8 Đçilir 

Fethiye; tüketime sunulan içme ve kullanma suyu, Ören-Çaygözü Mevkisinden 

membaa suyu olarak temin edilmektedir. 36 km. uzunluğundaki ishale hattı üzerinde her türlü 

kirlenmelere karşı, Karaçulha’daki 2.500 m 3 ’lük ana dağıtım su deposuna gelen içme suyu, 

burada tam otomatik olarak klorlama cihazı ile klorlanmaktadır. Đçme suyu debisi 500 lt/sn. 

Datça Belediyesi sınırları içerisinde içme suyu hattı bulunmakta olup, içme suyu 

Kızlan Köyü’nde 4 adet ve Karaköy Köyü’nde 1 adet olmak üzere toplam 5 adet kuyudan 

sağlanmaktadır. Đçme suyu, kuyulardan elektrikle çalışan dinamolarla çıkarılarak Reşadiye 

339

Mahallesi Dörtyol Mevkiinde bulunan pompalarla Reşadiye ve Đskele Mahallerinde bulunan 

su depolarına pompalanmakta ve buradan şebekelere dağıtılmaktadır. 

Ortaca; Đlçe merkezinde ve Dalyan beldesinde olmak üzere toplam 7 adet derin su 

kuyusu bulunmakta olu, bu kuyulardan 2000 ve 250 tonluk depolara basılan sular ile içme 

suyu ihtiyacı karşılanmaktadır. 

Ula; ilçe merkezi ve köylerinde temiz içme ve kullanma suyu 2 adet derin kuyu 

pompasından sağlanmaktadır.16lt/sn olan kuyulardan diğeri 70lt/sn kapasitelidir. 16lt/sn olan 

kuyu ihtiyacı karşılamakla birlikte diğer kuyu şebeke basıncı düşünce devreye girmektedir. 

Dalaman Đlçesi: 250 km içme suyu şebekesi, 2 adet depo, 6 adet su kuyusundan 


Datça Đlçesi: ilçenin içme suyu 5 adet derin kuyudan sağlanmakta olup 200m 3 ve 

100m 3 lük depolara aktarılarak şebekeye verilmektedir. Şehir içi isale hattı şebeke uzunluğu 

100 Km.dir. 

Ancak yaz aylarında artan ihtiyaç nedeniyle 5 kuyudan çekilen 65lt/sn su yeterli 

olmayıp Đller Bankasına 7 adet kuyu daha açtırılmış ve kuyulardan da 90lt/sn verim alınması 

hedeflenmektedir. 

Bodrum: Đlçede içme suyu yenileme çalışmaları halen Đller Bankası kontrolörlüğünde 

ve Atilla YÜCEKAYA firması tarafından yapılmaktadır. Su sistemi %80 oranında 

tamamlanmış olup, Belediye hizmet sınırlarının ‘90’ına su verilmektedir. 12.424 adet su 

abonesi mevcuttur. Đlçenin su ihtiyacı Mumcular Beldesi Kemer Köyü yakınında bulunan 

içme suyu arıtma tesisinden karşılanmaktadır. Arıtma Tesisinin su ihtiyacı Mumcular 

Barajı’ndan sağlanmaktadır. Ayrıca Ortakent’te bulunan 2 adet su takviyesi yapılmaktadır. 

Đçme suyu arıtma tesisi zorunluluk halinde devre dışı kaldığından aynı yerde bulunan 11 adet 

kuyudan Đlçenin su ihtiyacı karşılanmaya çalışılmaktadır. Đçme suyu Arıtma Tesisi, Bodrum 

ana isale hattı Ø 600 m. çelik boru olup, 30 km civarında uzunluğu vardır. Toplam 9 adet su 

deposu mevcuttur. Şebekede çeşitli çap ve cinslerde yaklaşık 150 km civarında su borusu 

mevcuttur. Yalıkavak Beldesi’nde Đller Bankası Đçme suyu projesi 15.03.1999 yılında 

onaylanmıştır. 2003 yılında geçici kabulü yapılmış, bağlantıları Belediyece tamamlanıp içme 

suyu temini yaz ayından itibaren tamamı sağlanacaktır. Şu anda Belediyenin içme suyu temini 

çoğunluğu artezyen kuyularından sağlanmaktadır. 24 adet artezyen kuyusu mevcuttur. 25 ve 

40 tonluk iki depo Geriş Köyü’nde, 250 ton’luk bir adet depo da Gökçebel Köyü’nde 

bulunmaktadır. Otomatik klorlama sistemi bulunan 1.500 ve 400 ton’luk iki depo içme suyu 

projesi tamamlandığında devreye girecektir. Klorlama, belediye elemanlarınca yapılmaktadır. 

Bitez Beldesi’nde şebeke suyu kullanılmaktadır. Konacık Belediyesi sınırları dahilinde 11 

adet çalışan pompa ile şebekelere direk olarak su verilmektedir. Mevcut olan tüm yerleşim 

yerlerine şebeke ile ulaşabilmekte ve Beldenin tüm su ihtiyacı Konacık Belediyesi’nce 

karşılanmaktadır. Göltürkbükü Beldesi’nin su sistemi DSĐ tarafından yapılan tesislere ilave 

olarak Göltürkbükü Belediyesi tarafından da yapılarak %80–90 oranında tamamlanmıştır. 

Yalı Beldesi’nde şebeke suyu kullanılmaktadır. Gündoğan Beldesi’nde su temini derin 

artezyen kuyularından sağlanmaktadır. Gümüşlük Beldesi’nde şebekeden sağlanmaktadır. 

Mumcular; şebeke 41 Km., Ø 200 isale hattı 5.600 metre, Ø’lük isale hattı 5.000 m.dir. 

Yatağan Đlçesi: Yatağan ilçesinin su ihtiyacı karşılandığı yer %70 asartepe, %30 

dipsiz kaynaklarıdır. 

Marmaris Đlçesi; 2 adet kaynak suyu, 7 adet kaynak kuyusu ve Marmaris Đçme Suyu 

Barajı, Đçme Suyu Arıtma Tesisi ve dağıtım sisteminden oluşmaktadır. Armutalan 

Beldesi’nde 100.000.000 km’lik kanal şebekesi mevcuttur. Đçmeler Beldesi’nde derin su 

kuyuları vasıtasıyla sağlanmakta olup, 33 adet kuyu, 6 adet kaynak suyu mevcuttur. Turunç: 

su sistemi 1 adet 200 tonluk kullanma suyu deposu, 1 adet 50 tonluk içme suyu deposu ve 

340

Dereözü Mahallesi’nde 120 tonluk içme suy deposu ve toplam 10 Km. şebeke ağı hattı ile 

ihtiyaçlara cevap vermeye çalışmaktadır. Bozburun Beldesi: Beldede su sistemi, tamamen 

kaynak suyu ve sondaj kuyuları vasıtasıyla çıkarılan suların depolarda toplanması ve su 

şebekesine verilerek evlere dağıtılması şeklindedir. Bozburun Beldesi su kalitesi ve kaynaklar 

aşağıdaki gibidir: 

Adı Türü Yeri Kalitesi (S.K.K.Y.) 

Sağlık Ocağı Kaynak Yeşilova Mahallesi Đçilebilir ve Kullanılabilir. 

Kargı Kaynak Đskele Mahallesi Đçilemez ve Kullanılamaz. 

Mağaraönü Kaynak Kapakkıyı Đçilebilir ve Kullanılabilir. 

Arıkyer Kaynak Avlana Mahallesi Đçilemez ve Kullanılamaz. 

Avlana Kaynak Avlana Mahallesi Đçilemez ve Kullanılamaz. 

L.1.2.Atıksu Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 

Muğla Merkez’de, henüz kanalizasyon sistemi yapılmamış olup, fosseptik 

kullanılmaktadır. 

Yatağan: Yatağan ilçesinde %90 oranında altyapı çalışmaları bitmiş durumdadır. 

Ortaca; Atık su sistemi, kanalizasyon ve arıtma sistemine ilişkin proje yapımı işi 

25.08.2005 tarihinde 210 işgünü süre ile Đller Bankası tarafından ihale edilmiş olup proje 

çalışmaları devam etmektedir. Dalyan Beldesinde Atık Su Arıtma Sistemi, kanalizasyon ve 

arıtma tesisi bulunmaktadır. Đlçe merkezinde yoktur. 

Akyaka Đlçesi: Belde de komple kanalizasyon şebekesi altyapısı tamamlanmış olup 

arıtma tesisinin yapımına başlanmıştır. 

Dalaman: 103 km şebeke ağı, 59.000 kişilik kapasiteli atık su tesisi bulunmaktadır. 

Dalyan; Altyapı 1999 yılında ihale edilmiş olup 2002 yılı sonlarında tamamlanmıştır. 

Kanalizasyon hektar alan olarak kabul edilmiştir. Atık su arıtma tesisleri Türk-Alman mali 

işbirliği çerçevesinde finanse edilmiştir. Kanalizasyon hattı 55 76 m. uzunluğundadır. 

Fethiye; Belediye tarafından imalatı yapılan eski ve yeni hatlar dahil 31.12.2006 

tarihi itibari ile 154.597 km kanalizasyon hattı imaları yapılmıştır. 

Belediyeye ait atık su arıtma tesisi proje değerleri sezon içi 24.000 metreküp, sezon 

dışı 14.000 metreküp kapasite ile çalışmaktadır. Günlük 24.000 metreküp atık su arıtılmakta 

olup çıkış suyu (UV) dezenfeksiyon ile temizlenmektedir. Arıtma tesisi otomasyon sistemi ile 

çalışmakta ayrıca 2 adet koku giderme ünitesi mevcuttur. Arıtma tesisinden çıkan çamur çöp 

sahasına gönderilmektedir. 4 adet terfi istasyonu mevcut olup günlük debileri evsel 

bağlantılara paralel olarak artış yaşanmaktadır. Đkinci etap kanalizasyon çalışmaları devam 

etmektedir. Đmalatı bitirilen kanalizasyon hatlarına evsel bağlantıları belediye tarafından 


Datça; Atıksu sistemi olarak kanalizasyon şebekesi döşenmiş olup, arıtma sistemi 

tesisleri inşaatı devam etmektedir. 

341

Ula, ilçede atık sular fosseptik çukurlarda biriktirilmekte olup, Akyaka-Gökova 

Beldeleri’nde bulunan Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığınca yaptırılmakta olan 

kanalizasyon şebekesi altyapısı ve arıtma sistemi bitme aşamasındadır. 

Bodrum Đlçe merkezinde kanalizasyon tesisi adet terfi merkezi ve bir adet 10.000 

m3/gün kapasiteli arıtma tesisi ile 110 km şebeke hattı, 45 km basınçlı hattan oluşmaktadır. 

Bir adet 10000 m3/gün kapasiteli atık su arıtma tesisi Đçmeler Mevkiinde çalışır durumdadır. 

Bir adet 50.000 kişi eşdeğer nüfuslu arıtma tesisinin Gümbet mah. Đnceburun mevkiinde 

yapılması planlanmaktadır. Ayrıca, Torba Mah.nde terfi merkezi, kanalizasyon hattı 

döşenmesi ve atık su arıtma tesisi yapımına Đller Bankası yükleniminde Kaya Müh. Ltd. Şti 

tarafından devam edilmektedir. Yalıkavak Beldesi’nde kanalizasyon projesi Đller Bankası’nca 

tamamlanmış ancak inşaatına başlanmamıştır. Beldede yaygın olarak fosseptik sistemi 

kullanılmaktadır. Belediyeye ait 2 vidanjör ve özel çalışan vidanjörlerle çekilen atıklar 

belediyenin belirlediği bir alana deşarj etmektedirler. Sitelerde, oteller ve tatil köylerinde yaz 

aylarında arıtma tesisi kullanılmaktadır. Bitez Beldesi’nde kanalizasyon ve Arıtma Sistemi 

Beldenin Yalı kısmında tamamen atık su sistemi mevcut olup, köy içinde kanalizasyon 

sistemi döşenmiş ve mevcut arıtma tesisinde arıtılmakta ve dağa deşarj edilmektedir. Konacık 

Belediyesi Turgutreis karayolundan başlayan Anadolu Lisesi-Çataltepe-Trafo cad. Hamza 

Sadi Sok. Özbek Cad. ve Konacık Belediyesi boyunca uzanan 3300m’lik güzergahta Q 

400mm. çapında kanalizasyon ana arter tamamlandı ve bağlantıları eksiksiz olarak 

yapılmıştır. Sadece 1 mahallede (Çataltepe) toplama çukuru bulunmaktadır. Yaklaşık 350 

adet hane bu çukura bağlanmıştır. Su anda da Beşkuyular Mahallesi’ne 1 adet toplama çukuru 

yapımına başlanmıştır. Turgutreis Beldesi’nde kanalizasyon sistemi bulunmaktadır. 

Göltürkbükü Beldesi’nin altyapı sorunu %50–60 oranında tamamlanmıştır. Göltürkbükü 

Beldesi’nin Türkbükü yerleşiminin Atıksu Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi büyük bir 

kısmında tamamlanarak vatandaşların hizmetine sunulmuştur. Gündoğan; sahil şeridinde 

yapılan kanalizasyon şebekesinde toplanan atıksular 1000 m3/gün kapasiteli biyolojik arıtma 

tesisinde arıtılmaktadır. Gümüşlük; 2.konut alanlarında başlıca büyük sitelerin arıtma 

tesisleri ve kanalizasyon ağına katılımlarla çözülmektedir.Yerleşik alanda ise fosseptiklerle 

toplanarak vidanjörle komşu belde arıtmasına taşınmaktadır.Ayrıca yerleşik alanda yapılması 

planlanan 10.000 kişi/gün kapasiteli arıtma tesisi ve kanalizasyon şebekesi projesi 

tamamlanmış olup onay aşamasındadır.Mumcular; kanalizasyon sisteminin 1.kademesinin % 

70’lik bölümü hizmet vermektedir.Kanalizasyon ağına ait arıtma tesisi yoktur. 

Marmaris Đlçesi: Atıksu sistemi 5 adet pompa terfi merkezi, arıtma tesisi (aktif çamur 

arıtma projesi), derin deniz deşarj hattı ve arka kanalizasyon şebekesinden oluşmaktadır. 

Armutalan Beldesi’nde 60.000.000 km.lik kanalizasyon sistemi bulunmaktadır. Đçmeler 

Beldesi: 1 adet pompa terfi merkezi ile ilçe merkezi arıtma tesisi derin deniz deşarj hattı ve 

ana kanalizasyon şebekesinden oluşmaktadır. Turunç Beldesi: Beldede atıksu sistemi, 

kanalizasyon ve arıtma tesisi ile çözülmüştür. Turunç’ta % 95 kanalizasyon sistemi, % 5’i 

fosseptiktir. Bozburun Beldesi: Sızdırmasız ve Sızdırmalı fosseptik çukurlarıyla bertaraf 

edilmektedir. Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma Sistemi yoktur. 

Köyceğiz Đlçesi: sızdırmasız plastik kökenli 200 ile 500 mm arasında değişen çaplarda 

toplam 42 km boru hattının döşendiği sistemde bir tane de terfi istasyonu bulunmaktadır. 

Nüfusun yoğunluklu olarak yerleştiği %702lik kısmının atık sularını arıtma tesislerine ileten 

şebeke bu aşamaya 4,55 milyon Euro ya gelmiştir. 

Köyceğiz Đlçesinde Atık Su arıtma Tesisi, iki etapta 32.000 eşdeğer nüfusa hizmet 

verebilecek şekilde projelendirilmiş tesisin birinci etapta 16.000 eşdeğer nüfusa hizmet veren 

342

ölümü tamamlanmıştır. Tesis bu aşamaya kadar 3,17 milyon Euro’ya mal olmuştur. 

Köyceğiz arıtma tesisi, Köyceğiz Belediyesi yanı sıra yakın zamanda kanalizasyon hattının 

tamamlanması ile birlikte Toparlar Beldesi’nin de atık sularını arıtacaktır. 

L.1.3.Yeşil Alanlar 

Muğla Merkez’de 185.000 m 2 yeşil alan bulunmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; Köyceğiz Đmar Planına göre kişi başına düşen yeşil alan 7.00 

m 2 ’dir. 

Ortaca Đlçesi: Đlçe ye bağlı yaklaşık olarak 39.200 metrekare yeşil alan 

düzenlenmiştir. 

Ula Đlçe; Akyaka Beldesi’nde kişi başına 14 m 2 , Gökova Beldesi’nde 1.626 

m 2 ’dir.Yazılıtaş mahallesinde 2.500 m 2 olarak ayrılmış park alanı mevcut olup uygulamaya 

henüz geçmemiştir.1/1000 uygulama imar planında kişi başına düşen yeşil alan miktarı 14 

m 2 ’dir. 

Dalaman Đlçesi: Toplam yeşil alan 150.000 metrekaredir. 

Bodrum Đlçesi Yalıkavak Beldesi içinde bulunan bölgeye göre kıyasla doğal yapısı 

nedeni ile yeşil alan yönünden zengindir. Ayrıca belediyenin rekreasyon alanları yaratma 

çalışmaları da hızla devam etmektedir. Küdür Yarımadası doğal sit alanı olarak 

korunmaktadır. Bitez Beldesi’nde çevre düzenlemesi tamamlanmış 14 adet yeşil alan ve park 

bulunmaktadır. Ayrıca, Beldenin ekolojik, ekonomik ve sosyal kültürel yapısına uygun 

olarak, projesi tamamlanmış ve uygulama aşamasına gelmiş 7 adet yeşil alan bulunmaktadır. 

Göltürkbükü Beldesi’nin mevcut olan Đmar Planları Koruma Amaçlı Revize Đmar Planları 

yaptırılarak uygulanmaya başlanmıştır. Yaptırılan Đmar Planlarında yeteri kadar yeşil alan 

bırakılmış ve düzenlenerek vatandaşların hizmetine sunulmaya başlanılmıştır. Mumcular; 

6.000 m 2 ’dir. 

Marmaris Đlçesi: Marmaris Belediyesi sınırları içerisinde yaklaşık 65.000 m 2 hizmete 

sunulmuş yeşil alan bulunmaktadır. Đçmeler Belediyesi’nde yaklaşık 50.000 m 2 ’lik yeşil alan 

bulunmaktadır. Turunç Beldesi: 1/1.000 ölçekli Uygulama Đmar Planında 249.147 m 2 yeşil 

alan ayrılmıştır. Bozburun Beldesi: Park çevresi ve oturma alanları olarak düzenlenen yeşil 

alana ve plaj arkası, park alanı şeklinde 2 adet yeşil alan mevcuttur. 

L.1.4.Elektrik Đletim Hatları 

2006 yılı Yatım Programında 45 adet köy şebekeleri projesine 1.993.000 YTL, ,3 adet 

Kırsal Dağıtım Tesisleri projesine 270.000 YTL, 24 adet şehir şebekesi projesine 6.133.000 

YTL, olmak üzere toplam 8.668.000 YTL ayrılmış olup, Aralık ayı sonu itibarıyla yapılan 

kesin harcama miktarı 7.062.803 YTL’dir. 

2006 yılı sonu itibari ile Đl Müdürlüğümüz sorumluluk alanları içersinde; 

AG hattı uzunluğu 

:24.987 km. 

OG hattı uzunluğu 

: 7.097 km. 

OG+AG elektrik direği :648.018 adet 

OG/AG (muhtelif güçte) trafo : 2.999 adet 

Kayıp-Kaçak oranı : 8.61% 

343

MENDAŞ Đl Abone Sayısı :441.721 

Đlimizde enerji iletimini sağlayan 1.041,328 km 154 Kw’lık enerji Đletim Hattı ve 

335,254 km 380 Kw’lık enerji iletim hattı mevcuttur. 

Đlimiz sınırları içerisindeki Elektrik Đletim Hatları Bilgileri: 

154 Kw.Enerji Đletim Hattı 1 

1-Fethiye-Eşen II EĐH 

2-Fethiye-Fenike EĐH 

3-Finike-Dalaman EĐH 

4-Muğla-Dalaman EĐH 

5-Marmaris-Datça EĐH 

6-Muğla-Marmaris EĐH 

7-Kemerköy-Muğla EĐH 

8-Yatağan-Muğla-Marmaris EĐH 

9-Yeniköy-Kemerköy EĐH 

10-Yeniköy-Bodrum EĐH 

11-Milas-Bodrum EĐH 

12-Yatağan-Yeniköy EĐH 

13-Milas-Bodrum EĐH, Bodrum TM ĐRT 

14-Milas-Akbük EĐH 

15-Yatağan-Milas EĐH 

16-Yatağan-Aydın EĐH 

17-Yatağan-Germencik EĐH 

18-Yatağan-Denizli EĐH 

380 Kw.Enerji Đletim Hattı 2 

1-Yatağan-Denizli EĐH 

2-Kemerköy-Yatağan EĐH 

3-Yeniköy-Yatağan EĐH 

4-Yeniköy-Kemerköy EĐH 

5-Yatağan-Đzmir II EĐH 

6-Yeniköy-Uzundere (Đzmir IV) 

154 Kw.Trafo Merkezi 3 

1-Fethiye TM 

2-Muğla TM 

3-Datça TM (2 adet) 

4-Marmaris TM (2 adet) 

5-Akbük (2 adet) 

6-Milas (2 adet) 

7-Bodrum TM 

Not: 1)154 kV’lık kırmızı ile gösterilen hatlar 

2)380 kV’lık siyah ile gösterilen hatlar 

3)154 Kw ve 380 Kw hatların güzergahında noktasal gösterimler 

344

HARĐTA 5. Đletim Hatlarını Gösteren Harita 

MENDERES EDAŞ MUĞLA ĐL MÜDÜRLÜĞÜ 2006 YILI TÜKETĐMLERĐ 

ABONE GRUBU 

ABONE ADEDĐ 

Aktif Enerji 

KWH 

TUTAR 

RESMĐ DAĐRE 2.010 98.016.198 16.429.295.83 

BELEDĐYE 1.062 59.439.281 9.589.122.49 

BELEDĐYE SK. AYD 1.691 30.690.087 4.642.433,24 

KÖY SK. 

1.310 16.064.209 2.382.196,21 

AYDINLATMASI ÖZEL 

ĐDARE 

CAMĐ AYDINLATMASI 

1.534 1.932.626 277.820,31 

MÜFTÜLÜK 

KĐT 387 55.403.741 9.405.559,63 

MESKENLER 331.939 499.161.651 77.400.963,10 

TĐCARETHANE 67.040 436.636.302 84.338.302,94 

SANAYĐ 1.922 109.780.175 14.685.668,75 

TARIMSAL SULAMA 22.262 19.561.135 2.736.669,00 

ŞANTĐYE 9.833 186.468.135 36.024.986,40 

KAÇAK 0 5.712.901 1.117.697,06 

ARITMA TESĐSĐ 54 7.021.524 970.908,64 

ĐÇME SUYU 590 18.195.184 2.755.545,16 

ÇEŞĐTLĐ 51 11.236.980 1.639.827,60 

TEDAŞ ĐŞL. BĐNALARI 36 342.214 37.979,94 

GENEL TOPLAM 441.721 1.555.662.221 264.434.976.30 

345

TEDAŞ Genel Müdürlüğü Muğla Dağıtım Müessesi; 6,3-15,8 ve 31,5 KV işletme 

gerilimine sahip orta gerilim tesisleriyle, alçak gerilim şebekelerinin işletilmesini ve bakımını 

yapmaktadır. Kurumun sorumlulukları alanında halen 6.524 Km orta gerilim (havai hatlı) 

enerji nakil hattı ile 24.380 Km alçak gerilim şebekesi bulunmaktadır. Ağaç, demir ve beton 

direkli OG ve AG hatlarının büyük bir bölümü, ilimizin %67’sini oluşturan orman alanlarında 

kalmaktadır. 

ENH ve diğer elektrik tesislerinin zorunlu olan bu konumu, ilimiz genelindeki ilçe, 

belde ve köy yerleşimlerinin büyük bir bölümünün orman alanlarıyla iç içe bulunmasından 

kaynaklanmaktadır. 

Ortaca; Elektrik iletim hatları ilçede 199 km orta gerilim hat, 374 km alçak gerilim 

hat, 19,8 km alçak gerilim yeraltı kablolu hat bulunmaktadır. 

Datça; elektrik enerjisi Reşadiye Mahallesi girişinde TEĐAŞ 154/31.5 Kw. indirici 

merkezden satın almaktadır. Satın alınan elektik enerjisi ilçe merkezi ile köylerde mesken, 

ticarethane, tarımsal sulama ve sokak aydınlatmalarında kullanılmaktadır. Datça merkez 

elektrik abone miktarı 5.479, köyler abone miktarı ise 5.361’dir. toplam abone sayısı 

10.840’dır. 

L.1.5.Doğal Gaz Boru Hatları 

Đlimizde doğal gaz boru hatları bulunmamaktadır. Ancak, doğal gaz kullanımının yurt 

çapında yaygınlaştırılması kapsamında 3 bölüm halinde ihale edilen ve ilk iki bölümünde 

çalışmalara başlanılan Konya-Đzmir doğalgaz iletim hattının üçüncü bölümü olan Nazilli- 

Đzmir doğalgaz boru hattının ihalesine çıkılmış olup, ihale süreci devam etmektedir. Söz 

konusu hattan alınacak bir branşman ile Muğla Đli’nin de doğalgaz ihtiyacının karşılanası 

hedeflenmektedir. Söz konusu branşman hattının ihale çalışmaları devam etmektedir. 

Ekim 2003’de yapılan potansiyel tespit çalışması sonuçlarına göre; Đlimiz konut 

sektörü doğal gaz talebinin 11 milyon m 3 ile başlayıp, 2020 yılı sonunda 31 milyon m 3 ’e ve 

sanayi sektör doğalgaz talebinin 112 milyon m 3 ile başlayıp, 2020 yılı sonunda 174 milyon 

m 3 ’e ulaşması öngörülmektedir. 

L.2.ULAŞIM 

L.2.1.Karayolları 

L.2.1.1.Karayolları Genel 

www.kgm.go.tr. Sitesinden alınan bilgilere göre Muğla Đli’nin komşu illere mesafesi, 

Muğla-Aydın 99 km, Muğla-Denizli, Muğla-Burdur 242 km, Muğla-Antalya arası 

313km.’dir. 

Đl merkezinin ilçelere mesafesi ise; Bodrum 111 km, Dalaman 86 km.,Datça 124km., 

Fethiye 129 km., Kavaklıdere 53 km., Köyceğiz 58km., Marmaris 55 km., Milas 63 km., 

Ortaca 76 km., Ula 14 km., Yatağan 28 km.dir. 

346

TABLO L.1 131. ve 26.Şube Müdürlüklerine bağlı yollara ait bilgiler; 

131.Şube Şefliği 

26.Şube Şefliği 

Otoyol - - 

Devlet Yolu 170 591 

Đl Yolları 77 324 

Mevcut Yol Uzunluğu 247 915 

MERKEZ ĐLÇE GENEL BĐLGĐLERĐ 

YÜZÖLÇÜMÜ 12.851 KM 2 

ĐLÇE 12 AD 

BELDE 49 AD 

KÖY 396 AD 

BAĞLI MAHALLE 508 AD 

TOPLAM ÜNĐTE 904 AD 

ASFALT YOL %58 2372 KM 

STABLĐZE YOL %32 1314 KM 

TESVĐYELĐ YOL %9 342 KM 

HAM YOL %1 35 KM 

TOPLAM YOL AĞI 4063 KM 

BODRUM ĐLÇESĐ GENEL BĐLGĐLERĐ 


BELDE 4 AD 

KÖY 49 AD 







TOPLAM YOL AĞI 641 KM 

BODRUM GENEL BĐLGĐLERĐ 

YÜZÖLÇÜMÜ 

656 

KM 2 

BELDE 10 AD 

KÖY 19 AD 






HAM YOL 

KM 


347

DALAMANGENEL BĐLGĐLERĐ 

YÜZÖLÇÜMÜ 622 KM 2 

BELDE 

AD 

KÖY 16 AD 






HAM YOL 

KM 


DATÇA GENEL BĐLGĐLERĐ 


BELDE 

AD 

KÖY 9 AD 





TESVĐYELĐ YOL 

KM 

HAM YOL 

KM 


FETHĐYE ĐLĐ GENEL BĐLGĐLERĐ 


BELDE 12 AD 

KÖY 71 AD 








KAVAKLIDERE GENEL BĐLGĐLERĐ 


BELDE 3 AD 

KÖY 8 AD 






HAM YOL 

KM 


348

KÖYCEĞĐZ ĐLĐ GENEL BĐLGĐLERĐ 

YÜZÖLÇÜMÜ 1.606 KM 2 

BELDE 2 AD 

KÖY 18 AD 






HAM YOL 

KM 


MARMARĐS GENEL BĐLGĐLERĐ 


BELDE 5 AD 

KÖY 13 AD 






HAM YOL 

KM 


MĐLAS GENEL BĐLGĐLERĐ 

YÜZÖLÇÜMÜ 2.068 KM 2 

BELDE 5 AD 

KÖY 114 AD 








Bodrum Đlçesi Yalıkavak Beldesi; Yalıkavak-Bodrum, Yalıkavak-Gümüşlük, 

Yalıkavak-Gündoğan anayolları dışında ki belde içinde bulunan imar yolları belediye 

tarafından projelendirilmekte, açılmakta, bakım ve onarımları yapılmaktadır. Bitez Beldesi 

sınırları içinde karayolu bulunmaktadır. 

Marmaris Đlçesi, sınırlarında Karayollarının sorumluluğunda 83 Km. Devlet, 33 Km 

il yolu olmak üzere toplam 116 Km. yolu vardır. Hepsi Sathi Kaplama asfalttır. Đlçe Muğla 55 

Km, Köyceğiz Đlçesi’ne 60 Km., Datça Đlçesi’ne 71 km.dir. 

349

Dalaman Belediyesi: Toplam 18 km’dir. 

Yatağan: Muğla’yı Aydın ve Đzmir’e bağlayan D-550 karayolu ile Muğla Đl 

Merkezini Bodrum ve Milas Đlçe Merkezine bağlayan D-330karayolu Yatağan kent 

merkezinden geçmektedir. 

Ortaca Đlçesi: ilçe sınırları içersinde karayolları asfalt olup stabilize yol 

bulunmamaktadır. Đlçe sınırları içersinde yaklaşık olarak 20 km2lik şehirlerarası yol 

geçmektedir. 

L.2.1.2.Ulaşım Planlaması 

Đlde günlük olarak hareket eden insan sayısı hakkına şimdiye kadar bir çalışma 

yapılmamıştır. Her kentte olduğu gibi trafik yoğunluğu (insan hareketleri) sabah iş başlangıcı 

ve akşam iş dönüşü saatlerinde fazla olmaktadır. Ayrıca turizm sezonunun başlamasıyla 

beraber bir turizm şehri olmasından dolayı, yoğunlukta gözle görülür bir artış söz konusudur. 

Đnsan hareketleri sırasında araç olarak otobüs, özel araçlar ve motosiklet kullanılmaktadır. 

Ula; ilçe merkezinde günlük yaklaşık 1.000 kişi hareket halindedir. Taşımada yolcu 

kapasiteli ve her yarım saatte eden toplu taşıma araçları kullanılmaktadır. Köylerde günlük 

olarak çalışan minibüs dolmuşları vardır. 

Ayrıca Ula’dan Muğla merkez ve Marmaris ilçesine 250-300 kadar çalışna ve öğrenci 

hareketi olmaktadır. 

Bodrum: kara, deniz ve hava yollarıyla ulaşım sağlanmaktadır. Đstanbul, Ankara, 

Đzmir ve Konya gibi büyük şehirlerden Bodrum’a her gün doğrudan otobüs seferleri 

yapılmaktadır. Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde 1 adet şehirler arası otobüs terminali 

bulunmaktadır. Bu terminalden Bodrum, Geriş/Gümüşkaya ve Siteler/Yukarı Gökçebel 

güzergahları doğrultusunda seferler yapılmaktadır. Göltürkbükü Beldesi’nden diğer 

Beldelere ve ilçeye ulaşım imar yollarından sağlanmaktadır. 

Ortaca: Đlçede bir ulaşım planı bulunmamaktadır. 

Marmaris: Ulaşım planlaması onanlı 1/5.000 Nazım Đmar Planı ve 1/1.000 Uygulama 

Đmar Planı ile çizilmiştir. Đçmeler Belediyesi: 1/1.000 ve 1/5.000 ölçekli planlar ile 

çizilmiştir. 

L.2.1.3.Toplu Taşıma Sistemleri 

Kent içi toplu taşımacılığında Özel Halk Otobüsleri kullanılmaktadır. 

Köyceğiz: Toplu taşıma sistemi yoktur. Ancak, Belediyeye ait 2 adet otobüs 

bulunmaktadır. Ayrıca, özel minibüsler vasıtasıyla toplu taşımacılık yapılmaktadır. 

Datça; ulaşım karayolu olarak, Marmaris üzerinden yapılmaktadır. Toplu taşıma 

sistemi olarak özel halk otobüsleri şehir içi ulaşımı sağlamaktadır. 

Ula; Belediye tarafından Ula-Muğla arasında çalışan toplu taşıma ve minibüs servis 

araçları mevcuttur. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde belediye otobüsleriyle Yalıkavak-Bodrum, 

Yalıkavak-Geriş/Gümüşkaya ve Yalıkavak-Siteler/Yukarı Gökçebel seferleri yapılmaktadır. 

Ayrıca kooperatife bağlı minibüsler Yalıkavak-Bodrum arasında ulaşımı sağlamaktadır. Bitez 

Beldesi ‘nden Bodrum merkezle ulaşımı sağlayan Bitez Belediyesi’ne ait 1 adet minibüs ile 

beldedeki minibüs kooperatifi dolmuşları ile ulaşım sağlanmaktadır. Göltürkbükü Beldesi 

350

sakinlerinin özel araçları ve dolmuşlarla sağlanmaktadır. Yalı Beldesi ile Bodrum merkeziyle 

ulaşımı sağlayan dolmuşlar vardır. Mumcular; Bodrum ve Milas merkezleri ile dolmuşlarla 

ulaşım sağlanmaktadır. 

Ortaca Đlçesi: Otobüs minibüslerle sağlanmaktadır. 

Marmaris Đlçesi, Turunç Beldesi: Belediyeye ait toplu taşıma aracı mevcut olup, 

S.S. Turunç Kooperatifi tarafından karadan 40 adet minibüs ile yapılmaktadır. 

L.2.1.4.Kentiçi Yollar 

Köyceğiz Đlçesi:kent içi yolların büyük bölümü stabilize, şehir merkezi ve ana yolların 

büyük bir bölümü parke taşı ile kaplıdır. 

Ortaca Đlçesi:: kent içi yollar parke taşı veya asfalt kaplıdır. Ancak asfalt kaplama 

yapılması gereken yaklaşık olarak 125 km stabilize yol bulunmaktadır. 

Datça; şehir içi yolların büyük kısmı açılmış durumdadır. Açık olan bu yollar parke ve 

asfalt kaplı olup, bir kısmı stabilize yoldur. 

Bodrum Đlçesi Yalıkavak Beldesi içinde bulunan imar yolları belediye tarafından 

projelendirilmekte, açılmakta, bakım ve onarımları yapılmaktadır. Bitez Beldesi içinde 

mevcut imar planı ile belirlenmiş olan yolların %75’i asfaltlanarak hizmete sunulmuştur. 

Mumcular; 5 Km. parke, 12 Km. asfalt ve stabilize yoldur. 

Marmaris: Kentiçi yolların toplam uzunluğu 80 km.dir. 

Ula Đlçesi: Beldemiz araçları Fethiye –Muğla Karayollarını kullanmaktadır. 

Dalaman Đlçesi: Toplam 240 km’dir. 

351

L.2.1.5.Araç Sayıları 

TESCĐLLĐ ARAÇLARA AĐT AYLIK ĐSTATĐSTĐK FORMU 

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. 

YIL :2006 

AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları MERKEZ 

AĐT OLDUĞU AYLAR 

S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 28 36 106 197 195 201 164 133 72 42 51 45 1266 

2 Otomobil 155 138 158 178 211 164 126 124 160 142 155 203 1914 

3 Minibüs 9 8 7 9 9 6 13 4 11 11 11 5 103 

4 Otobüs 5 1 8 10 4 6 6 6 17 4 7 9 83 

5 Kamyonet 111 50 66 77 89 81 50 65 51 48 61 63 812 

6 Kamyon 15 14 26 16 9 11 5 4 7 10 10 12 139 

7 Traktör 19 10 18 21 21 18 12 14 19 13 12 12 189 

8 Çekici 2 1 2 1 1 2 1 1 4 15 

9 Öz.Amaç Arç. 1 2 2 1 6 

10 Tanker 1 1 2 

11 Arazi Taşıtı 2 2 1 2 2 6 2 3 2 5 3 30 

12 Yarı Römork 1 1 1 2 2 8 15 

13 TOPLAM 344 259 389 513 546 496 379 357 342 272 312 365 4574 

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. BODRUM 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları BODRUM 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 129 114 288 254 325 647 409 368 197 235 69 110 3145 

2 Otomobil 297 181 278 238 220 371 217 227 189 203 264 285 2970 

3 Minibüs 13 28 70 30 30 68 28 23 28 18 13 17 366 

4 Otobüs 4 2 32 6 3 12 10 5 12 16 6 2 110 

5 Kamyonet 187 109 162 86 120 138 95 104 90 102 129 118 1440 

6 Kamyon 11 15 21 6 15 32 12 11 14 15 7 13 172 

7 Traktör 5 5 7 3 2 13 9 5 6 7 4 7 73 

8 Çekici 1 2 5 3 1 1 13 

9 

Öz.Amaç 

Araç. 

1 1 

10 Tanker 0 

11 Arazi Taşıtı 14 9 15 6 6 15 7 13 7 7 10 14 123 

12 Yarı Römork 4 1 1 1 2 1 1 12 

13 TOPLAM 665 464 876 630 727 1302 788 757 544 603 503 566 8425 

352

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. MĐLAS 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları MĐLAS 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 105 83 165 222 261 208 219 173 133 91 83 75 1818 

2 Otomobil 98 95 142 51 170 147 105 98 110 88 143 160 1407 

3 Minibüs 19 26 37 31 27 15 21 23 24 15 20 25 283 

4 Otobüs 4 26 15 12 7 12 15 4 6 7 3 7 118 

5 Kamyonet 72 41 66 73 68 77 57 56 54 51 76 75 766 

6 Kamyon 28 12 15 13 7 9 9 19 8 10 13 9 152 

7 Traktör 10 17 12 9 10 13 5 5 7 5 7 18 118 

8 Çekici 1 3 1 1 4 1 1 2 2 16 

9 

Öz.Amaç 

4 2 1 2 3 12 

Araç. 

10 Tanker 1 2 1 2 6 

11 Arazi Taşıtı 4 3 2 1 1 4 4 1 4 5 3 32 

12 Yarı Römork 1 2 4 1 5 2 1 1 3 1 2 23 

13 TOPLAM 342 299 475 431 570 503 450 405 368 292 364 387 4886 

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. YATAĞAN 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları YATAĞAN 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 13 17 20 68 62 62 66 43 38 29 16 23 347 

2 Otomobil 59 62 50 63 67 85 79 70 59 51 73 137 855 

3 Minibüs 10 3 6 3 13 6 6 5 8 6 9 12 87 

4 Otobüs 3 5 5 5 6 2 8 7 11 7 9 6 74 

5 Kamyonet 31 21 30 34 13 16 24 10 13 28 23 243 

6 Kamyon 5 4 6 5 5 6 4 6 5 2 6 9 63 

7 Traktör 15 10 14 13 16 13 11 9 9 16 14 20 160 

8 Çekici 2 3 1 3 2 3 3 17 

9 

Öz.Amaç 

1 1 2 

Araç. 

10 Tanker 1 1 1 3 

11 Arazi Taşıtı 1 1 

12 Yarı Römork 2 4 1 1 2 2 1 13 

13 TOPLAM 140 127 104 189 207 188 195 170 140 124 160 231 1975 

353

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. DATÇA 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları DATÇA 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 11 12 27 52 59 49 65 51 37 32 23 11 429 

2 Otomobil 24 16 33 25 35 39 39 20 17 32 27 32 47 

3 Minibüs 1 2 4 3 4 2 2 1 1 1 1 22 

4 Otobüs 1 4 5 

5 Kamyonet 7 7 8 12 19 19 6 9 14 17 16 14 148 

6 Kamyon 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 2 13 

7 Traktör 1 1 3 3 3 3 4 1 5 2 3 29 

8 Çekici 1 1 2 

9 

Öz.Amaç 

0 

Araç. 

10 Tanker 0 

11 Arazi Taşıtı 3 3 5 1 1 2 3 1 3 22 

12 Yarı Römork 1 1 1 3 

13 TOPLAM 45 42 80 103 123 115 99 81 87 87 77 81 1020 

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. MARMARĐS 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları MARMARĐS 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 81 83 223 294 396 338 259 220 166 128 109 70 2367 

2 Otomobil 124 85 147 140 157 105 97 100 110 98 126 134 1423 

3 Minibüs 25 27 9 26 30 13 9 18 10 8 11 9 195 

4 Otobüs 5 2 2 9 11 3 3 1 2 1 4 43 

5 Kamyonet 59 55 53 61 62 66 30 51 28 34 43 54 596 

6 Kamyon 8 9 3 4 8 2 4 6 10 2 1 4 61 

7 Traktör 2 1 2 1 2 2 2 12 

8 Çekici 5 1 1 1 1 1 2 1 13 

9 Öz.Amaç 

5 1 6 

Araç. 

10 Tanker 2 2 

11 Arazi Taşıtı 2 3 4 12 10 1 5 7 3 2 9 58 

12 Yarı Römork 1 1 1 3 

TOPLAM 311 271 442 542 672 536 409 408 325 279 296 288 4779 

354

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. DALAMAN 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayılarım DALAMAN 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 47 26 58 83 96 98 97 78 56 29 37 22 727 

2 Otomobil 46 55 81 59 83 62 67 48 42 48 75 92 758 

3 Minibüs 7 3 3 4 7 4 6 6 6 3 4 5 58 

4 Otobüs 11 5 5 4 3 5 3 1 1 1 1 40 

5 Kamyonet 19 14 19 15 19 13 183 11 11 14 14 16 183 

6 Kamyon 12 7 5 4 7 3 6 2 5 3 5 6 62 

7 Traktör 4 3 3 5 2 5 6 3 5 14 5 61 

8 Çekici 3 1 4 

9 

Öz.Amaç 1 1 

Araç. 

10 Tanker 1 1 

11 Arazi Taşıtı 2 1 2 1 1 7 

12 Yarı Römork 3 1 1 1 6 

13 TOPLAM 156 115 175 175 219 191 198 154 124 104 150 147 1908 

ĐLĐ :MUĞLA 

BĐRĐM ADI :Trf.Tes.Dnt.Şb.Md. FETHĐYE 


AY :ARALIK 

TABLO L.3.Araç Sayıları FETHĐYE 


S. 

No 

ARAÇ CĐNSĐ 

OCAK 

ŞUBAT 

MART 

NĐSAN 

MAYIS 

HAZĐRAN 

TEMMUZ 

AĞUSTOS 

EYLÜL 

EKĐM 

KASIM 

ARALIK 

TOPLAM 

1 Motosiklet 169 211 375 525 735 603 600 475 350 235 235 149 4662 

2 Otomobil 191 172 252 240 230 316 219 217 190 163 255 280 2725 

3 Minibüs 23 19 20 23 29 29 9 32 16 15 31 34 280 

4 Otobüs 4 3 1 2 3 5 3 2 1 1 3 1 29 

5 Kamyonet 108 88 125 102 113 144 103 111 86 85 117 106 1288 

6 Kamyon 17 20 31 19 28 15 16 7 12 10 15 16 206 

7 Traktör 18 15 24 13 26 21 18 12 27 14 21 29 238 

8 Çekici 1 1 2 2 3 2 2 3 1 9 26 

9 

Öz.Amaç 1 1 2 1 2 7 

Araç. 

10 Tanker 2 1 3 

11 Arazi Taşıtı 7 7 6 7 7 11 10 4 3 9 10 9 90 

12 Yarı Römork 1 2 2 1 1 1 2 1 1 5 2 19 

13 TOPLAM 540 538 838 935 1176 1148 981 865 686 536 695 635 9573 

355

ĐL VE ĐLÇELERĐMĐZDE TOPLAM KAYITLI ARAÇ SAYISI 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD. : 4.574 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.BODRUM : 8.425 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.MĐLAS : 4.886 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.YATAĞAN : 1.975 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.MARMARĐS : 1.020 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.DATÇA : 4.779 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.KÖYCEĞĐZ : 1.672 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.ORTACA : 2.886 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.DALAMAN : 1.908 

TRF.TES.DENT.ŞB.MD.FETHĐYE : 9.573 

TOPLAM : 41.698 

2005 YILI KAYITLI ARAÇ SAYISI 38.793 ĐLKEN 2006 YILI KAYITLI ARAÇ SAYISI 

41.698 OLUP ARAÇ SAYISI YAKLAŞI %7,5 ARTIŞ GÖSTERMĐŞTĐR. 

TABLO L.4.Motorsuz Araç Sayıları 

1 

Önceki 

Ay 

Eksilen Artan Son Devir 

Durum 

Nakil Hurda Toplam Nakil Gümrük Faturalı Toplam Tescil Plaka 

Römork 441 1 - 1 16 - 13 29 469 367 229 

Yarı 

römork 

Genel 

Toplam 

110 4 4 9 - 11 20 126 82 29 

551 5 - 5 25 24 49 595 449 258 

ĐLÇESĐ:FETHĐYE 

ARACIN CĐNSĐ 

ADEDĐ 

Motosiklet 12.162 

Otomobil 18.997 

Minibüs 1.354 

Otobüs 214 

Kamyon 1.243 

Traktör 5.086 

Arazi Taşıtı ve diğerleri 363 

Kamyonet 4.309 

TOPLAM 

43.728 adet. 

Bodrum Đlçesi Yalıkavak Belediyesi’ne ait ulaştırma hizmetlerinde kullanılan 5 adet 

otobüs, su işlerine bağlı su arıza aracı, 2 adet damperli kamyon, 2 adet vidanjör, iki adet çöp 

toplama aracı, 1 adet greyder, 1 adet kepçe, 2 adet traktör, 1 adet cenaze aracı, 3 adet 

otomobil ve 1 adet makam arabası bulunmaktadır. Mumcular; Belediyeye ait minibüs, 14 

adet kooperatife ait minibüs vardır. 

Marmaris Đlçesi, Turunç Belediyesi’ne ait 7 adet araç mevcuttur. 

356

L.2.2.Demiryolları 

Đlimiz sınırları içerisinde demiryolları bulunmamaktadır. 

L.2.2.1.Kullanılan Raylı Sistemler 

Đlimiz sınırları içerisinde raylı sistemler kullanılmamaktadır. 

L.2.2.2.Taşımacılıkta Demiryolları 

Đlimiz sınırları içerisinde taşımacılıkta demiryolları kullanılmamaktadır. 

L.2.3.Deniz,Göl,Nehir Taşımacılığı 

Ortaca Đlçesi: dalyan beldesinde turizm amaçlı göl taşımacılığı yapılmaktadır. 

Fethiye Đlçesi, liman sınırları içerisinde Çalış-Fethiye arasında deniz yolu ile yolcu 

taşımacılığı yapılmaktadır. 

Köyceğiz;göl kıyısında olması nedeni ile tekne ile taşımacılık yapılmaktadır. 

Datça; Yaz aylarında Bodrum-Datça arası karşılıklı olarak feribot seferleri 

yapılmaktadır. Yine yaz aylarında Yunanistan’ın Rodos ve Sömbeki Adaları ile deniz otobüsü 

seferleri vardır. 

Ula; ilçeye bağlı Akyaka Beldesi’nde yaz aylarında gezi amaçlı küçük tur tekneleri 

mevcut olup, deniz kirliliğine sebep olmamaktadır. 

Bodrum Liman Başkanlığı’nca tescilli ve tescilsiz araçlar bağlamasında 2.363 deniz 

aracı kayıtlı olup, göl ve nehir taşımacılığı mevcut değildir. Liman denetim sınırları içerisinde 

günübirlik çalışan tur tekneleri ve mavi yolculuk yapan yatlar turizm faaliyeti göstermektedir. 

Ayrıca, Bodrum/Kos-Kos/Bodrum arasında düzenli sefer yapan feribotlar ile Bodrum 

Đlçesi’ne transit olarak uğrayan yabancı bayraklı yolcu gemileri mevcuttur. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde 1 adet balıkçı barınağının yanı sıra inşaatı 

devam eden uluslar arası giriş yapabilecek olan yat limanı bulunmaktadır. 

Marmaris Đlçesi, Turunç Beldesi’nde deniz taşımacılığı teknelerle yapılmaktadır 

L.2.3.1.Limanlar 

Fethiye Đlçesi’nde Fethiye Liman Başkanlığı’nca tescilli ve tescilsiz araçlar 

bağlamasına kayıtlı toplam 1.893 adet deniz aracı bulunmaktadır. Fethiye Liman Başkanlığı 

sorumluluk sınırları içerisinde, Fethiye Đskelesi mevcut olup, Fethiye Belediyesi tarafından 

işletilmektedir. Kapasitesi aynı anda 2 gemidir. Liman sınırları içerisinde yat yanaşma yeri ve 

barınma yeri olarak Ecesaray Marina&Resort Ece Marina mevcut olup, Ecetaş Đnşaat Sanayi 

ve Ticaret A.Ş. tarafından işletilmektedir. Söz konusu marinanın kapasitesi 228’dir. Fethiye 

Limanı sınırları içerisinde faaliyet gösteren balıkçı tekneleri, özel ve ticari yatlar, yolcu 

motorları ile limanı ziyaret amacıyla gelen yerli ve yabancı bayraklı yatlar, iskelenin 

doğusunda yer alan rıhtımlara yanaşmaktadırlar. Fethiye’de; Otel Likya, Yeni Yat Motel, Yes 

357

Marina, Otel Mediterren, Letonia Tatil Köyü, Hıll Side Tatil Köyü, Şövalye Adası, Robinson 

Tatil Köyü ve Tuana Tatil Köyü tesis işletmelerinin önlerinde, kendi müşterilerine ait deniz 

araçlarının bağlanabileceği küçük iskeleler mevcuttur. 

Datça Đlçesi’nde yükleme ve boşaltma amaçlı liman ve iskele bulunmamaktadır. 

Ancak yatların yanaşabileceği Datça Merkez, Hayıtbükü ve Ak-Tur Sitesi Đskeleleri ve 

Palamutbükü ve Karaköy Körmen Balıkçı barınakları bulunmakta olu, Karaköy Körmen 

Balıkçı Barınağından Mayıs-Ekim ayları süresince günde 2 sefer Bodrum’a feribot seferleri 

düzenlenmektedir. Datça merkezde yaz aylarında düzenli günlük tur yapan 15 adet yat ve 

yolcu motoru bulunmakta günde yaklaşık 10–15 adet Mavi Tur kapsamında limana giriş çıkış 

yapan yatlar ve Ak-Tur Sitesi’nde 6-8 adet günlük tur yapan yolcu motoru ve Datça Liman 

Başkanlığı’na kayıtlı 470 adet yat, yolcu motoru ve balıkçı teknesi vardır. 

Bodrum Đlçesinde; Bodrum Yat Limanı, Bodrum Marina, Ören (Kemerköy) Termik 

Santral Đskelesi, Gökova Đskelesi, Akyarlar Balıkçı Barınağı, Ortakent Balıkçı Barınağı, Bitez 

Balıkçı Barınağı, Yalıçiftlik Balıkçı Barınağı, Ören Balıkçı Barınağı mevcut olup, liman 

denetim alanı, Halikarnas Paşatarlası Mevkiinde yapılacak olan Gemi Yanaşma Đskelesinin 

ihalesi tamamlanmıştır. 

Marmaris Đlçesi: Marmaris Liman Đşletmeleri A.Ş.’ye ait 1 adet Uluslararası Liman 

bulunmaktadır. Turunç Beldesi’nde yolcu tekneleri ve yatların bağlandığı yat yanaşma yeri 

ve rıhtım mevcuttur.Bozburun Beldesi: Liman mevcut değildir. Ancak, yaz aylarında liman 

vazifesi gören 50 yat kapasiteli Balıkçı Barınağı şeklinde tekne yanaşma yeri mevcuttur. 

L.2.3.2.Taşımacılık 

Köyceğiz; taşımacılık çoğunlukla karayolu ile sağlanmaktadır. 

Datça; Đlçede Aydın, Đzmir, Đstanbul ve Ankara arasında şehirler arası yolcu 

taşımacılığı faaliyeti gösteren 5 adet turizm seyahat firması, Đlçe ile Marmaris Muğla arasında 

her gün düzenli olarak yolcu taşımacılığı yapan S.S.133 Nolu Datça Otobüsçüler 

Kooperatifine bağlı 15 adet araç, S.S.183 Nolu Palamutbükü Motorlu Taşıyıcılar Otobüsçüler 

Kooperatifi 8 adet 27 kişilik otobüsler ile ilçeye bağlı Yazı Köyü, Cumalı Köyü, Yaka ve 

Sındı Köyleri ile Datça arasında düzeli olarak sefer yapmaktadır. S.S.134 Nolu Minibüsçüler 

Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi 26 adet araç ile ilçe merkeziyle Emecik Köyü, Özil, Ak-Tur 

Sitesi, Kızlan Köyü, Karaköy, Hızırşah ve Mesudiye Köyleri arasında her gün düzenli sefer 

yapmaktadır. Đlçe merkezinde faaliyet gösteren S.S.153 Nolu Motorlu Taşıyıcılar Taksiciler 

Kooperatifi 51 adet Ticari Taksi ile 4 durak halinde hizmet vermektedir. 

Bodrum Đlçesi, Göltürkbükü Beldesi’nde 1 adet minibüs durağı, 1 adet taksi durağı 

olmakla birlikte, minibüs durağından 29 adet minibüs, taksi duraklarından 23 adet taksi ile 

hizmet verilmektedir. 

Marmaris Đlçesi, Đçmeler Belediyesi; Beldede taşımacılık 2 adet belediye otobüsü, 

minibüs taşıyıcılar kooperatifi bünyesindeki minibüsler ve deniz yolu ile olmaktadır. 

Ortaca: Kara taşımacılığı ile sağlanmaktadır. Bu nedenle çeşitli yük ve yolcu taşıma 

kooperatifi ve şirketler kurulmuş ve faaliyetlerine devam etmektedirler 

L.2.4.Havayolları 

358

Đlimiz sınırları içerisinde Dalaman Đlçesi’nde Uluslar arası havalimanı, Milas 

Đlçesi’nde de Bodrum-Milas Havaalanı bulunmaktadır. 

L.3.Haberleşme 

Muğla il Telekom Müdürlüğüne bağlı Gökova, Bodrum, Bodrum, Milas, Marmaris ve 

Fethiye Telekom Müdürlüğü olmak üzere toplam 5 adet Telekom Müdürlüğü bulunmaktadır. 

Toplam 245 adet telefon santrali vardır. Toplam santral kapasitemiz 336735 olup abone sayısı 

289.004’tür. 

Şehirlerarası iletişim Fiber Optik Kablo ile sağlanmaktadır. 

Đlimizde; 

F/O Kablo Uzunluğu :1.700 km. 

Yeraltından geçen kablo uzunluğu:%25,82 

Havai kablo uzunluğu:%78,18 

Đlimizde çalışan abone sayısı 2003 yılında 280.049 adettir. 

Köyceğiz: haberleşme ilçede telefon ve Belediyeye ait telsiz sistemi ile 

gerçekleştirilmektedir. 

Ortaca: Telefon faks ve internet ile sağlanmaktadır. 

Datça Đlçesi; 

Mevkisi Çalışan Abone Sayısı Kapasitesi 

Datça Merkez 4.804 5.604 

Ak-Tur 1.224 1.440 

Cumalı 405 458 

Karaköy 254 269 

Kızlan 533 914 

Mesudiye 257 307 

Özil 749 901 

Palamutbükü 532 579 

TOPLAM 8.758 10.472 

Datça merkez ve çevrede toplam 8 adet santral bulunmaktadır. 

L.4.Đlin Đmar Durumu 

Bayındırlık ve Đskan Bakanlığınca Onaylı Çevre Düzeni Planları 

-Marmaris Çevre Düzeni Planları 

-Marmaris Bozburun yarımadası 

-Kumlubük Çevre düzeni Planı 

-Bodrum –Karatoprak Çevre Düzeni Planı Revizyonu(iptal) 

-Gökova bölgesi Kıyı Kesimi Nazım Đmar Planı Revizyonu 

-köyceğiz Çevre Düzeni Planı (/Kısmen Đptal) 

-Fethiye- Dalaman Çevre Düzeni Planı (Kısmen Đptal) 

Kaş –Finike – Kumluca Kıyı Kesim Çevre Düzeni Planı 

-Yenihisar- Didim –Akbük Çevre Düzeni Planı 

359

Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığınca Onaylı 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni 

Planları 

-Gökova Körfezi Çevre Düzeni Planı 

-Datça – Bozburun Çevre Düzeni Planı 

-Köyceğiz – Dalyan Çevre Düzeni Planı 

-Fethiye- Göcek Çevre Düzeni Planı 

-Patara Düzeni Planı 

Kültür ve Turizm Bakanlığınca Onaylı 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni planı 

-Dalaman- Ortaca Kültür ve Turizm Gelişme Bölgesi 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni 

Planı 

Đlimizdeki belli başlı planlar 1/5.000 ölçekli Nazım Đmar Planı, Kentsel Sit Alanı 

Koruma Đmar Planı, Karabağlar Yaylası Koruma Đmar Planı ve çeşitli uygulama imar 

planlarından oluşmaktadır.( Kaynak: Muğla Belediye Başkanlığı) 

Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğünden alınan bilgilere göre; 3194 sayılı Đmar Kanunu 

ve ilgili Yönetmelikleri hükümlerine göre Belediye ve mücavir alan dışında planı olan 

bölgelerde plan kararları ve plan notları doğrultusunda, planı bulunmayan alanlarda ise 

Plansız Alanlar Yönetmeliği hükümlerine göre uygulama yapılmaktadır. 

Ortaca: ilçe sınırları içersinde yaklaşık 1600 ha’lık alan imar planı içersindedir. 

Datça; Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilmiş olan ilçede 1/ 25.000 ölçekli Çevre 

Düzeni Planı 31.12.1996 tarihinde onaylanmıştır. 1/1000 ölçekli Uygulama Đmar Planı; Đskele 

Mah. Uygulama Đmar Planı, Kargı Koruma Amaçlı Uygulama Đmar Planı, Burgaz Koruma 

Amaçlı Uygulama Đmar Planı, Dadya Koruma Amaçlı Uygulama Đmar Planı, Reşadiye mah. 

Koruma Amaçlı Uygulama Đmar Planı, Gebekum Mevkii Koruma Amaçlı Uygulama Đmar 

Planı onaylı olup, Karaincir Mevkii Koruma Amaçlı Uygulama Đmar Planı onay 

aşamasındadır. 

Köyceğiz; Köyceğiz Özel Çevre Koruma Kurumunca yapılan Đmar Planı Çalışmaları 

mevcuttur 

Ula Đlçesi: 5 Şubat 1993 tarihinde onaylanan 1/1000 Gökova Uygulama Đmar planı 

mevcuttur. 19 Eylül 1989 tarihinde onaylanan 1/25.000 Gökova Özel Çevre Koruma Projesi 

Çevre Düzeni Planı mevcuttur. Halen Çevre Düzeni Planı ilgili olarak revizyon çalışmaları 


Dalaman Đlçesi: toplam ticaret alanı 5km 2 , konut alanı 60km 2 , tarımsal alan 5 

km 2 2dir 

TABLO L.5.Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi 

ÖLÇEK PLAN ADI ONAY 

TARĐHĐ 

KAPSAMI 

GEREKÇESĐ 

VE 

KULLANIM 

DEĞĐŞĐMĐ 

1/25000 Çevre Düzeni Planı 19.09.1989 Fethiye-Göcek ÖÇKB 1984 Onaylı 

ÇDP’nin 

revizyonu 

HALĐHAZIR 

REVĐZYON VE 

DEĞĐŞĐKLĐK TEK. 

360

1/25000 Çevre Düzeni Planı 01.12.1998 022 d3 Paftası Hassas A 

Zonu tanımlandı. 

1/5000 Karagedik 18.09.1994 Karagedik Mevkii Đlk Plan 

1/5000 Karagedik 04.05.1996 Kurul sonrası kesin onay 

1/5000 Yanıklar Çayağzı 02.05.1996 Kurul sonrası kesin onay 

07a ve 06b 

1/5000 Yanıklar 28.04.1993 02a,02d ve 01c paftaları 

1/5000 Yanıklar 18.03.1994 Kesin onay 02a,02d ve 

01c paftaları 

1/5000 Kargı 18.03.1994 Đlk Plan 

1/5000 Đnlice 28.04.1993 021b-05b ve 021b-10c 

paftaları 

1/5000 Patlangıç 18.12.1991 13c 13b 14d 

1/5000 Ovacık-Hisarönü 11.06.1991 18c 18b 19a 

1/5000 Ovacık-Hisarönü 26.05.1999 18c ilave 

1/1000 Fethiye I.Etap 26.01.1989 16 Pafta 

Revizyonu (I) 

1/1000 Fethiye I.Etap 28.05.1995 Sınır genişletmesi 26 pafta 

Revizyonu (I) 

1/1000 Fethiye I.Etap 04.11.1993 Kesin onama 24 pafta 

Revizyonu (I) 

1/1000 Fethiye II.Etap 11.07.1991 42 Pafta 

Revizyonu (I) 

1/1000 Fethiye Kıyı Kesimi 26.06.1994 Kıyı kesimi ortak paftalar 

Revizyonu (I) 

27 pafta 

1/1000 Fethiye I.II. Etap 28.11.1997 Lejant+Plan hükümleri 8 

Revizyonu (I) 

pafta 

1/1000 Karagedik 14.05.1996 Kesin onama 26 pafta 

1/1000 Kargı 18.03.1994 Đlk plan 18 pafta 

1/1000 Kocaçalış 15.01.1992 Đlk plan 19 pafta 

1/1000 Çatalarık 29.09.1998 Islah Đmar Planı 

1/1000 Karaçulha 16.09.1999 Revizyon 15 pafta 

1/1000 Đnlice 18.03.1994 Kesin onama 

1/1000 Patlangıç 18.12.1991 Đlk plan 19 pafta 

1/1000 Ovacık-Hisarönü 11.06.1991 Đlk plan 19 pafta 

1/1000 Göcek I.Etap 26.12.1989 17 pafta 

1/1000 Çiftlik 05.12.2001 Đlk plan+Kargı revizyonu 

1/1000 Belceğiz 01.05.2002 Revizyon 6 pafta 

Halihazır revizyon harita 

yapımı ve 1/5.000 

revizyon N.Đ.P. ve 

1/1.000 revizyon U.Đ.P. 

TABLO L.6.Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi 

ÖLÇEK PLAN ADI ONAY KAPSAMI 

TARĐHĐ 

1/25000 Çevre Düzeni Planı 02.05.1994 Bakanlar kurulunca 22.10.1990 tarih ve 90/1117 sayılı 

karar ile ilan edilmiş olan “Datça-Bozburun Ö.Ç.K.B.” 

1/25000 Çevre Düzeni Planı 09.01.1998 Datça-Bozburun Datça Bozburun Ö.Ç.K.B.’nin 

Revizyonu 

14.02.1996 tarih ve 5576 sayılı Đzmir II.Numaralı 

K.T.V.K.K. Kararında belirlenen sit alanlarına göre 

revizyon 

Nazım Đmar Planı 14.10.1997 Datça Đlçesi, Đskele Mahallesi 

Nazım Đmar Planı 16.01.2002 Datça Đlçesi, Đskele Mahallesi 

361

Revizyonu 

Nazım Đmar Planı 16.02.1995 Datça Đlçesi, Kızlan Mevkii 

Nazım Đmar Planı 10.03.2000 Datça Đlçesi, Kızlan Mevkii (uygun görüş için 

Revizyonu 

K.T.V.K.K.’na sunulan plan ve revizyon istendi.) 

Nazım Đmar Planı 13.12.2000 Datça Đlçesi,Kızlan Mevkii (K.T.V.K.K.’ndan uygun 

Revizyonu 

görüş gecikmesi üzerine sit sınırları onama sınırı dışında 

tutularak 

Nazım Đmar Planı 

Kesin onaması yapılan plan 

Nazım Đmar Planı 12.06.2001 Datça Đlçesi, Murdala Köyü 

Nazım Đmar Planı 20.03.2001 Datça Đlçesi, Mesudiye Köyü 

Nazım Đmar Planı 16.02.2001 Marmaris Đlçesi,Turgut Köyü 

Nazım Đmar Planı 26.04.2001 Marmaris Đlçesi, Orhaniye Köyü 

Nazım Đmar Planı 25.06.2001 Datça Đlçesi, Yazıköyü-Palamutbükü Mevkii (Uygun 

görüş için K.T.V.K.K.’na gönderildi ve revizyon 

istendi.) 

Nazım Đmar Planı 28.02.2002 Datça Đlçesi, Dadya Mahallesi Koruma Amaçlı Plan 

1/5000 Nazım Đmar Planı 10.07.2002 Marmaris Đlçesi, Söğüt Köyü Koruma Amaçlı Planı 

tamamlanmış olup,itirazlar değerlendirilmektedir. 

Uygulama Đmar 06.11.1991 Datça Đlçesi,Đskele Mahallesi 

Planı 

Uygulama Đmar 19.09.1997 Datça Đlçesi, Đskele Mahallesi 

Planı 

Đlave+Revizyon 


Planı Revizyon 


Planı Değişiklikleri 

Uygulama Đmar 01.11.2002 Datça Đlçesi, Đskele Mahallesi,Burgaz Mevkii 


Uygulama Đmar 21.12.2002 Datça Đlçesi, Đskele Mahallesi, Kargı Mevkii (uygun 


görüş için Muğla K.T.V.K.K.’na gönderildi.) 

Uygulama Đmar 10.03.2000 Datça Đlçesi, Kızlan Mevkii (uygun görüş için 

Planı 

K.T.V.K.K.’na sunulan plan ve revizyon istendi) 

Uygulama Đmar 13.12.2000 Datça Đlçesi, Kızlan Mevkii (Sit sınırları onama sınırları 

Planı 

dışında tutularak kesin onaması yapılan plan) 

362

Uygulama Đmar 



Planı 


Planı 


Planı 

Mevzii Uygulama 

Đmar Planı 


Planı 


Planı 


Planı 


Planı 

09.11.2001 Datça Đlçesi, Kızlan Mevkii 

20.03.2001 Datça Đlçesi, Mesudiye Köyü 

16.11.2000 Datça Đlçesi, Yazıköyü-Palamutbükü Mevkii (uygun 

görüş için K.T.V.K.K.’na gönderildi ve revizyon 

istendi.) 

12.06.2001 Datça Đlçesi, Murdala Köyü 

28.02.2002 Datça Đlçesi, Dadya Mahallesi Koruma Amaçlı Plan 

(askıya çıkan) 

28.02.2002 Datça Đlçesi, Reşadiye Mahallesi Koruma Amaçlı Plan 

(askıya çıkan) 

26.04.2001 Marmaris Đlçesi, Orhaniye Köyü 

16.02.2001 Marmaris Đlçesi, Turgut Köyü 

10.07.2002 Marmaris Đlçesi, Söğüt Köyü Koruma Amaçlı Planı 

tamamlanmış olup, itirazlar değerlendirilmektedir. 

TABLO L.7.Köyceğiz-Dalyan Bölgesi 

YERLEŞĐM ADI PLAN ONAMA AÇIKLAMA 

ÖLÇEĞĐ TARĐHĐ 

Köyceğiz,Dalyan ÖÇKB 1/25000 20.05.1998 

(Revizyon) 

Bölge sınırlarında olan genişleme doğrultusunda 

ilave revizyon çalışmaları Özel Çevre Koruma 

kurumunca sürdürülmektedir. Toparlar Beldesi’ne 

ait kent makroformu 26.12.2003 tarihinde 

onaylanmıştır. 

Köyceğiz,Dalyan 1/5000 - Onaylı 1/5000 ölçekli Nazım Planları yok. 2002 

yılında hazırlanan protokoller çerçevesinde 

kurumun mali katkısı ile Belediyelerince 

hazırlanmış olup, askı sürecindedir. 

Toparlar 1/5000 04.11.1993 Revizyon çalışmaları Đller Bankası’nca 

sürdürülüyor. 

Beyobası 1/5000 27.04.2001 - 

Çandır 1/5000 28.04.1993 - 

Köyceğiz 1/1000 28.08.1991 - 

Dalyan 1/1000 31.03.1989 - 

Toparlar 1/1000 05.09.1995 - 

Beyobası 1/1000 28.01.2001 - 

Çandır 1/1000 28.04.1993 - 

Ekincik 1/1000 28.12.1990 - 

363

TABLO L.8.Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi 

ÖLÇEK ONAY KAPSAMI 

TARĐHĐ 

1/25000 Çevre 19.09.1989 12.06.1988 tarih ve 88/13109 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan 

edilen Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi (ilk onaylanan plan) 

Düzeni 06.06.2002 Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesinin 22.10.1990 tarih ve 90/1117 

sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile genişletilmesinden dolayı revizyon 

Planı 

Çalışması yapılmıştır. 16.05.2003 tarihinde onaylanmıştır. 

03.09.1997 Akyaka Nazım Đmar Planı (Özel Çevre Koruma Kurumunca ilk 

onaylanan plan) 

1/5000 16.10.1997 Akyaka Nazım Đmar Planı (Muğla K.T.V.K.K.’nun onayının 

alınmasından sonraki son onayı) 

Nazım Đmar 03.02.1993 Gökova Nazım Đmar Planı 

Planları 03.02.1993 Akçapınar Nazım Đmar Planı 

22.02.1994 Akçapınar Nazım Đmar Planı (Muğla K.T.V.K.K.’nun onayının 

alınmasından sonraki son onayı) 

03.02.1993 Gökçe Nazım Đmar Planı (Özel Çevre Koruma Kurumunca ilk 


22.02.1994 Gökçe Nazım Đmar Planı (Muğla K.T.V.K.K.’nun onayının 

alınmasından sonraki onayı) 

31.05.1989 Akyaka Uygulama Đmar Planı (Đller Bankası’nca 17.01.1986 

tarihinde onaylanan planın revizyonu) 

1/1000 16.10.1997 Akyaka Uygulama Đmar Planı Revizyonu 

Uygulama 09.02.1994 Akyaka-Đskele Mevkii Uygulama Đmar Planı (Özel Çevre Koruma 

Kurumunca ilk onaylanan plan) 

Đmar Planları 19.11.1993 Akyaka-Đskele Mevkii Uygulama Đmar Planı Revizyonu 

03.02.1993 Akçapınar Uygulama Đmar Planı (Özel Çevre Koruma Kurumunca 

ilk onaylanan plan) 

03.02.1993 Gökçe Uygulama Đmar Planı (Özel Çevre Koruma Kurumunca ilk 


22.02.1994 Gökçe Uygulama Đmar Planı Revizyonu 

L.5.Đldeki Baz Đstasyonları Sayısı 

Ortaca Đlçesi: Đlçe sınırları içersinde 11 adet Baz istasyonu bulunmaktadır. 

Ula Đlçesi: Beldemiz içinde baz istasyonu bulunmamaktadır. 

Dalaman Đlçesi: 8 adet baz istasyonu bulunmaktadır. 

Đlimizde kayda giren toplam baz istasyonu sayısı 637’dir. Bu istasyonlardan 54’ü 

meskun mahal dışında bulunmaktadır. Telekomünikasyon Kurumu Đzmir Bölge Müdürlüğü 

tarafından Geçici Güvenlik Sertifikası verinle istasyon sayısı 190, Kesin Onay verilen 

istasyon sayısı ise 340’dır. 

Baz istasyonları ile ilgili şikâyetler Telekomünikasyon Kurumu Đzmir Bölge 

Müdürlüğü’ne iletilmektedir. 

364

KAYNAKLAR 



-Köyceğiz Özel Çevre Koruma Kurumu Md. 

-www.kgm.gov.tr 

-Muğla Türk Telekom Md.2006 yılı verileri 

-Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü 

-TEDAŞ Genel Md.Muğla Dağıtım Müessesi 2006 yılı verileri. 


-Đl Emniyet Müdürlüğü 

-Đl Köy Hizmetleri Müdürlüğü 


-Köyceğiz Kaymakamlığı 


-Datça Kaymakamlığı 

-Karayolları 26. ve 131. Şube Şefliği 

-Ula Kaymakamlığı 


365

M.1.Kentsel ve Kırsal Planlama 

M.YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUS 

Datça Yarımadası 1990 yılında 383 nolu Kanun Hükmünde Kararname ile Özel Çevre 

Koruma Bölgesi ilan edilmiş olup, 1983 yılında Đller Bankası tarafından hazırlanan Đmar 

Planları iptal edilmiştir. Ö.Ç.K.K. yarımadanın tamamının 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni 

Planı’nı 1994 yılında onaylamıştır. 1992 yılında Đskele Mahallesi 1/1.000 ölçekli Uygulama 

Đmar Planları onaylanmıştır. Reşadiye ve Datça Mahallesi 3.Derece Kentsel Sit alanı içinde 

kalmakta olup, 1/1.000 ölçekli Uygulama Đmar Planları 2003 yılında onaylanmıştır. 

Kızlanaltı Bölgesi Datça Belediyesi mücavir alanında kalmakta olup, 1/1.000 ölçekli 

Uygulama Đmar Planları 2000 yılında onaylanmıştır. Bu bölgenin tamamı turistik tesis alanına 

ayrılmıştır. 

Datça Belediyesi mücavir alanı dışında kalan Palamutbükü ve Mesudiye Uygulama 

Đmar Planları onaylanmış, Karaköy Đmar Planları hazırlama aşamasındadır. 

Bodrum Đlçesi, Turgutreis Beldesi’nde kentsel alanlar 450 ha.’dır. Gümüşlük; 

kentsel alanlar 80 hektar’dır. 

Dalaman Đlçesi: toplam kentsel alan 60km 2 ’dir. 

M.1.1.Kentsel Alanlar 

M.1.1.1.Doğal Özeliklerin Kent Formuna Etkileri 

Muğla Merkez de Kentsel Sit Alanı Ev, III. Derece Doğal ve Kentsel Sit Alanları 

bulunmaktadır. Bu alanlarla ilgili Koruma Amaçlı Đmar Planları yapılmıştır. 

Ula; Beldemizin ilk yerleşimi, şimdiki belde merkezinin kuzeyinde kalan yamaç ve 

kayalık, şu anda tamamına yakını, I. Derece Arkeolojik S it alanı olan bölgedir. Daha düz bir 

topografya ya sahip olan şimdiki belde merkezi ve güneyine doğru bir gelişme beldemizde 


Dalaman Đlçesi: Toplam 20 km 2 ’dir. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi, turizm bölgesi olduğundan deniz kenarları 

turizm+2.konut olarak planlanmıştır. Ticaret ve konut alanları merkezde ve Gökçebel anayolu 

üzerinde yoğunlaşmıştır. Gökçebel, Geriş ve Dağbelen Köyleri’nde sit alanları dışındaki 

bölgeler kırsal yerleşim deseni korumaya çalışılmıştır. 

Marmaris: belediye sınırları içindeki alanın tamamı imar planları doğrultusunda 

oluşmuş kentsel alanlardır. Đçmeler Belediye sınırları içindeki alanın tamamı imar planları 

doğrultusunda oluşmuş kentsel alanlardır. Turunç’ta kent dokusunun oluşmasında 

topografyanın büyük etkisi olmuştur. Kentsel alanın yoğun olduğu yerler topografyanın düz 

olduğu yerlerdir. 

366

M.1.1.2.Kentsel Büyüme Deseni 

Ula; Belediyede bulunan yerleşim birimlerinde imar planına uygun gelişme 

olmaktadır. Konut alanları seçilirken tarımsal alanların çok kullanılmamasına ve zeminin 

sağlamlığına bağlı olarak seçilmektedir. 

Bodrum: 5.000 yıl öncesine kadar yerleşim alanıdır. Đlk yerleşme eskiden Zephyria 

Adası olarak bilinen, bugünkü Kale’nin bulunduğu yerde olmuştur. Đlk yerleşimlerin antik 

kalıntıları kalenin temelleri altında kalmıştır. Karya uygarlığından günümüze kadar farklı 

uygarlıkların yerleşim alanı olmuştur. Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nin kentsel 

büyümesi yerleşimin kuzey yönüne doğru gelişim göstermektedir. 

M.1.1.3.Planlı Kentsel Gelişme Alanları 

Đl merkezimizdeki planlı kentsel gelişme alanları; 

-Muğla Merkez Uygulama Đmar Planı 

-Ortaköy Uygulama Đmar Planı 

-Kötekli-Yeniköy Uygulama Đmar Planı 

-Akçaova Uygulama Đmar Planı 

Ula; ilçede bulunan yerleşim birimlerinde imar planına uygun gelişmekte olmaktadır. 

Konut alanları seçilirken tarımsal alanların çok kullanılmamasına ve zeminin sağlamlığına 

bağlı olarak seçilmektedir. Beldede mevcut yapılaşmaya ilave olarak imar planında öngörülen 

bir şekilde sağlanmaktadır. Belde merkezinde ana merkezimizdeki ana caddenin her iki tarafı 

ticaret, bunun dışında tamamı konut bölgesidir. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Belediyesi 17.09.2003 tarihinde Bayındırlık ve Đskan 

Bakanlığı’ndan onaylanan 1/25.000’lik Çevre Düzeni Planını uygulamaktadır. 1/5.000’lik 

planlar Belediye Meclisince onaylanmıştır. 1/1.000’lik planları da hazırlama aşamasındadır. 

Bitez Beldesi’nde planlanmış bulunan 80 ha.’lık kentsel gelişme alanı bulunmaktadır. 

Göltürkbükü Beldesi’nin planlı gelişme alanı 850–900 ha’dır. 

M.1.1.4.Kentsel Alanlarda Yoğunluk 

Đl merkezimizde kentsel yoğunluk genellikle orta yoğun gelişme alanlarından 

oluşmaktadır. 

Ula; beldenin temel nüfusu 2140 kişidir. Kozlukuyu ve Yazılıtaş olmak üzere iki 

mahallesi, vardır. Daha geniş bir alanda kurulduğu için konut ve nüfus yoğunluğu Kozlukuyu 

mahallesinde bulunmaktadır. 

Dalaman Đlçesi: km 2 ’ye 400 kişi düşmektedir. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde kentsel alanlarda yoğunluk %50 ticaret, %20 

kentsel alanlardan oluşmaktadır. Bitez Beldesi’nde bulunan planlanmış kentsel alanların 

%60’ı tamamlanmış bulunmaktadır. Turgutreis Beldesi’nde yoğunluk %60’dır. 

Göltürkbükü Beldesi’nde %30–40 oranında yoğunluk bulunmaktadır. Yalı Beldesi’nde 

yoğunluk %30 oranındadır. Gümüşlük; yoğunluk %30’dur. Mumcular’da yoğunluk 

%40’dır. 

367

M.1.1.5.Kentsel Yenileme Alanları 

Ula Đlçesi’nde 1/1000 Gökova Uygulama Planında I. Arkeolojik Sit Alanın olarak 

ayrılmış bölgelerimiz vardır. Tarihi kent dokusunun korunması amacı ile yapılan bir koruma 

imar koruma planı yoktur. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde 1/5.000’lik planlar Belediye Meclisince 

onaylanmıştır. 1/1.000’lik planları da hazırlama aşamasındadır. 

M.1.1.6.Endüstri Alanlarda Yer Seçimi 

Dalaman Đlçesi: Sanayi alanı 20 ha’dır. 

M.1.1.7.Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar 

Đl merkezimizde; Muğla Merkez, Kentsel Sit Alanı; Karabağlar Yaylası ve Mabolla 

Kalesi tarihi, kültürel, arkeolojik ve turistik özellikli alanlarımızdır. 

Ula; I. Derecede arkeolojik sit alanı içinde kalan kaya mezarlarının bulunduğu tarihi, 

kültürel arkeolojik ve turizm açısından değerli bir bölgemiz bulunmaktadır. Buralarda yapılan 

restorasyon ve yenileme çalışmaları yoktur. 

Dalaman Đlçesi: Đncebel, Sarsala, Tigem hizmet binası, Gökdağ- Arap mezarlığı, 

Kocagöl bulunmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi turistik özelliği olan yerleşim alanı olduğundan 

deniz kenarları turizm amaçlı imar özelliğindedir. Beldede, arkeolojik olarak Dağbelen 

Köyü’nün tamamı 1. ve 3.derece arkeolojik sit, Gökçebel Köyü 1.derece arkeolojik sit, Geriş 

Köyü 1.derece arkeolojik sit, Küdür Yarımadası 1. ve 3.derece doğal sit, Kızılburun 

Mevkii’nde tescilli kaya mezarları bulunmaktadır. Beldenin ilk yerleşim alanı Sandıma, terk 

edilmiş bir köy olarak dönemin mimari yapısının korunduğu güzel bir örnektir. Bitez 

Beldesi’nde Şapel adı altında eski bir kilise kalıntısı bulunmaktadır. Göltürkbükü 

Beldesi’nin 650–700 hektarı Arkeolojik ve Doğal Sit alanları olup, bu alanların içinde yer yer 

tarihi ve kültürel alanlar bulunmaktadır. Yalı Beldesi’nde Thjangela ve Syangela 


Bodrum Kalesi: Đlk çağda Zephyra ismi ile bilinen bir ada olup M.S.I.y.y.da kara ile 

birleşen yarımada üzerine St.Lean Şövalyeleri tarafından önceki tarihlerde inşa edilmiş bir 

Türk Kalesi üzerine yapılmıştır. Bu, Türk Kalesi 1261–1269 yılları arasında Menteşe 

Beyliği’ne bağlı denizciler tarafından inşa edilmiştir. 

Daha sonra 1403 yılında yapılan Ankara Savaşı’ndan sonra St. Jean Şövalyeleri 

Mehmet ÇELEBĐ’den Đzmir’de yıkılan kalelerine karşılık yeni bir kale yapmak üzere yer 

istemişlerdir. Mehmet ÇELEBĐ’de bir kale yapma iznini St. Jean Şövalyelerine vermiştir. 

Kale karaya yakın planlıdır. 180*185 m. ölçülerindedir. En yüksek yeri deniz 

seviyesinden 47.5 m. yükseklikte Fransız Kulesi’dir. Kaleye kuzeybatı köşesindeki ilk 

kapıdan geçilerek girilir. Đç kaleye kadar7 kapı vardır. Kalenin kuzey ve batı yüzü çift 

duvarlıdır. Kuzey ve batı hendekleri Şövalyeler döneminde asma köprü ile aşılmaktaydı. 

Kalenin batı tarafındaki kalın duvarlı çatısı eğimli büyük yapı top koruganlıdır. 

368

Batı hendeği üstündeki asma köprü kontrol kulesi dış duvarında II. Mahmut’un 

Tuğrası gardın üzerinde Hicri 1235 tarihli okunmaktadır. VI. kapı üzerinde Latince bir 

yenilikle Şövalyeler Tanrı’nın kendilerini korumalarını diler. VII. kapıdan iç kaleye 

girilmektedir. Đç kalede 14 sarnıç bulunur. Anadolu’da gotik tarzda, 402–1437 yıllarında 

yaptırılan ve 1519–1520 yılları arasında Đspanyol Şövalyeleri tarafından onarılan tek Nefli 

Şapel bulunmaktadır. 

Güney duvarına bitişik Türk Hamamı, kalenin hapishane olarak kullanıldığı döneme 

aittir. 1895 yılında yapılmıştır. 

Bodrum Kalesi’nin kuleleri ünlüdür. Đngiliz Kulesi kalenin kuzey-doğu köşesindedir. 3 

katlıdır. Kuzeyde ve batıda iki girişi bulunmaktadır. Kulenin yapımına Đngilizlerin parasal 

desteğiyle Kral IV. Henry (1399–1414) zamanında başlanmıştır. Bu kule, Đngilizlerin Đngiltere 

dışındaki en büyük anıtıdır. 

Fransız ve Đtalyan Kuleleri, tavanı çapraz tonozlu bir bölümle birleştirilmiştir. Alman 

Kulesi ve Đspanyol Kulesi ile şövalyelerin yemek yedikleri bugün Cam Salonu olarak 

kullanılan bir mekan Ortaçağ yapıları arasında sayılmaktadır. Kulelerde ve kapıların üzerinde 

şövalyelere ait çeşitli armalar ve yazıtlar bulunmaktadır. 

5 Ocak 1523’de Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos Seferi sırasında Bodrum Kalesi 

Osmanlıların eline geçmiştir. Daha sonraları 1895’de Osmanlı Đmparatorluğu’nun en ünlü 

hapishanesi olarak düzenlenmiştir. 1915 yılındaki bombardımandan sonra terkedilmiş 1964 

yılında Müze Müdürlüğü olarak hizmete girmiştir. 

Mavsolein: Bugün müze olarak düzenlenmiştir. Đçeri girildiğinde Bodrum tipi bir ev 

görülmektedir. Solda görülen uzun yapı içinde Mavsoleion’la ilgili kabartmalar, maket ve 

bazı çizimlerle yapıya ait mimari parçalar sergilenmektedir. Dünyanın yedi harikasından biri 

diye adlandırılan Mavsoleion’un yükseldiği yer, bugün bir çukur görünümündedir. 

Antik Tiyatro: Klasik çağ Bodrum’unun günümüze gelmiş anıtsal eseri Tiyatrosudur. 

Tiyatro antik geleneğe uygun olarak Göktepe’nin güney yamacına yaslanmıştır.3 bölümden 

oluşmuştur. 

Göktepe: Antik Tiyatronun güney yamacına yaslandığı Göktepe’nin üst bölümlerinde 

kaya içine oyulmuş yüzlerce mezar bulunmaktadır. Çoğunluğu Helenistik ve Roma devrine 

tarihlendirilen bu mezar odalarının çok azında yer yer fresk izlerine rastlanılmaktadır. 

Mindos Kapısı: Halikarnassos şehir sularının en önemli yeri Mindos Kapısıdır. Kapıya 

şehrin batı çıkışında bulunan Türk Mezarlığının yanındaki eski Gümbet yoluyla ulaşılır. 

Çevrede Hellenistik ve Roma devrine ait tonozlu mezarlar da bulunmaktadır. Yöresel adı 

Diktiri’dir. 

Marmaris: Kent merkezinde 1 adet kentsel sit, Đyiliktaşı ve Karşı Tepesi, 1. ve 3. 

derece Arkeolojik Sit. Ve Asardibi 1.derece Arkeolojik Sit Alanı ve Adaköy 3.derece Doğal 

Sit bölgesidir. Marmaris Belediye sınırları turizm alanı kapsamında kalmamaktadır. 

Đçmeler Beldesi; belde sınırları içinde 1 adet 1.derece Arkeolojik Sit alanı bulunmakta olup, 

belde turizm alanı kapsamında kalmaktadır. Turunç Beldesi’nde Asarcık Mevkii’nde tarihi 

Arkeolojik Amos Kalesi mevcuttur. 

369

Ortaca Đlçesi: Sarıgerme Pisilis Antik Kent Harabeleri vardır. Turistik özellikli 

Sarıgerme ve Đztuzu plajları dünyaca ünlüdür. Ayrıca Dalyan Kanalında tekne gezintisi ve 

çamur banyoları ile halı ve kilim dokuma yerleri sayılabilir. 

MÜZELER 

MUĞLA MÜZESĐ 

1992 yılı sonlarında Özlüce Köyü Kaklıcatepe'de yapılan kazılar sonucunda birçok 

hayvan ve bitki fosili çıkartılmıştır. Bu kazılarda çıkarılan fosillerin 1994 Şubat ayında 

sergilenmeye başlamasıyla Muğla Müzesi ziyarete açılmıştır. 

Sergilenen fosiller günümüzden 9-5 milyon yıl önce yaşamış olan canlılara aittir. Bu 

canlılar, Doğu Asya'dan Đspanya'ya kadar uzanan geniş bir alanda yaşayan canlılara ait 

fosiller, ilk defa Đspanya'nın Tervel Havzası’nda bulunduğundan, bu döneme Turolian 

denilmektedir. 

Kazılarda zürafagiller, boynuzlugiller, gergedangiller, hortumlu memeliler, 

domuzgiller, atgiller ve etçillere ait fosiller ile aynı alanda çok sayıda bitki fosilleri de 

bulunmuştur. Bunların bir kıs-mı Doğa Tarihi Bölümü'nde sergilenmektedir. 

Muğla Müzesi'nde, ziyarete açık olan ikinci bölümde Etnoğrafya Salonu'dur. 

Muğla'nın çeşitli yörelerinden giyim kuşam ve günlük kullanım eşyaları bu bölümde 


Muğla Müzesi'nde Arkeolojik mezar buluntuları da Arkeoloji Salonunda 


FETHĐYE MÜZESĐ 

1982 yılında yapımı tamamlanan müze Nisan 1987 tarihinde ziyarete açılmıştır. 

Sergilenen eserlerin çoğu Fethiye ve çevresinden derlenmiştir. 

Etnoğrafya ve arkeoloji salonlarının bulunduğu müzede arkeoloji salonunda M.Ö. 3. 

binden başlayarak Bizans Dönemi sonuna kadar tarihlenen heykel, seramik ve sikkeler, 

kronolojik bir sıra içerisinde ziyaretçilere sunulmaktadır. Bu salonda ayrıca Likçe’nin 

çözümlenmesine yardımcı olan Tringual Stel önemli eserler arasındadır. 

Etnoğrafya salonunda ise, yöreye has folklorik eserler sergilenmektedir. Bu salonda 

bölgemizde dokunan Üzümlü Dastarı'nın dokunduğu tezgah çalışır durumda ziyaretçilere 

sunulmaktadır. Müzenin bahçesinde açık teşhirde, Psidia tipi lahit mezarlar ile Likya 

Kültürü’nün önemli bir eseri olan Izraza Mezar Anıtı önemli eserler arasında sayılabilir. 

BODRUM SUALTI ARKEOLOJĐ MÜZESĐ 

1406 – 1523 tarihleri arasında inşa edilen St. Jean Şövalyeleri’nin kalesi, kare planlı, 

180 x 185 m. ölçülerindedir. Đç kale içinde değişik ülke adları verilmiş kuleler bulunmaktadır. 

En yüksek kule deniz seviyesinden 47.50 m. yükseklikteki Fransız Kulesi’dir. Bu kuleden 

başka; Đtalyan, Alman, Yılanlı ve Đngiliz kuleleri de bulunmaktadır. Kalenin doğu duvarı 

dışında kalan bölümleri çift beden duvarları olarak takviye edilmiştir. Đç kaleye 7 kapı 

geçilerek ulaşılır. Kapılar üzerinde armalar bulunmaktadır. Armalar üzerinde haçlar, düz veya 

yatay bantlar, ejder ve aslan figürleri bulunmaktadır. 

Bodrum Kalesi, 19. yüzyıl sonunda hapishane olarak kullanılmıştır. Kale bugün Sualtı 

Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmaktadır. Müze koleksiyonlarında bulunan eserler Türk 

hamamı, Amphora sergilemesi, Doğu Roma Gemisi, Cam Salonu, Cam Batığı, Sikke ve 

Mücevherat Salonu, Karyalı Prenses Salonu, Đngiliz Kulesi, Tunç Çağı Batıkları, Đşkence ve 

Katliam Odaları ve Alman Kulesi’nde sergilenmektedir. 

Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi 1995 yılında Avrupa 'da Yılın Müzesi Yarışması “Özel 

Övgü” ödülünü almıştır. Müzede yaşayan müzecilik anlayışı içinde modern sergilemelerden 

örnekler görmek mümkündür. 

370

MĐLAS MÜZESĐ 

Milas Müzesi ilk kez 1983 yılında bakanlık onayı ile Bodrum Sualtı Arkeoloji 

Müzesi’nden devredilen eserler ile ilçe sınırları içerisindeki kazılardan çıkan eserlerin bir 

araya toplanmasıyla oluşturulmaya başlanmış ve 04.04.1987 tarihinde ziyarete açılmıştır. 

Müze bahçesinde kurtarma kazıları temel hafriyatları ve yüzey araştırmalarında bulunan 

mermer eserler sergilenmektedir. Teşhir salonundaki vitrinlerde ise kronolojik bir sıra 

içerisinde Eski Tunç Çağı’ndan Bizans Devri’ne kadar seramik, cam, bronz ve altın eserler ile 

mermer heykel başları ve gövdeleri sergilenmektedir. 

MARMARĐS MÜZESĐ 

Marmaris Müzesi, tarihi Marmaris Kalesi'ne hizmet vermektedir. 

Herodot, Marmaris’te ilk surların M.Ö. 3. binde yapıldığını yazmıştır. Marmaris yat 

limanı arkasında yüksek bir noktada yer alan tarihi Marmaris Kalesi'nin yapım tarihi ile ilgili 

çeşitli görüşler bulunmaktadır. Bu görüşlerden biri kalenin Kanuni Sultan Süleyman 

tarafından 1522 yılında Rodos seferi sırasında yaptırıldığı Sultan ve ordusunun sefer sırasında 

burada konakladığıdır. 

Kalenin önemli bir kısmı, Birinci Dünya Savaşı sırasında 1914 yılında bir Fransız 

savaş gemisinin top atışlarıyla yıkılmıştır. Kale 1980–1990 yılları arasında restore edilmiş ve 

1991 yılında Marmaris Müzesi olarak hizmete açılmıştır. Salonlarda ve bahçede bölgeden 

toplanan taş eserler, Helenistik Roma ve Bizans çağlarına ait Amphoralar ve Knidos, Burgaz, 

Hisarönü kazılarında açığa çıkarılan pişmiş toprak kandiller, çeşitli kaplar, cam eserler, ok 

uçları, sikkeler ve süs eşyaları sergilenmektedir. Etnoğrafya salonunda ise Osmanlı dönemi 

sonuna tarihlenen günlük yaşamla ilgili dokuma, halı kilim, mobilya, bakır mutfak eşyaları, 

silahlar ve süs eşyaları sergilenmektedir. Bu salonlar dışında diğer mekânlar sanat galerisi, 

büro ve depo olarak kullanılmaktadır. 

ĐLĐMĐZDEKĐ ÖNEMLĐ ÖRENYERLERĐ 

MUĞLA MERKEZ 

SEDĐR ADASI 

Ula Đlçesi sınırları içerisinde, Gökova Körfezi'nde yer alan Sedir Adası (Kedriai) 

arkeolojik doğal yapısı ile yöremizin kültür turizminin en yoğun yaşandığı yerlerden biridir. 

Sedir Adası’na Gökova-Akyaka Beldesi’nden ya da Çamlıköy’den teknelerle ulaşılabilir. 

Çok sayıda kulesi ile sur duvarları, Apollon Tapınağı ve onun yerinde sonradan 

yapılan kilisesi, iyi korunmuş tiyatrosu, izleri görülebilen agorası ile arkeolojik değerler sunan 

Sedir Adası'nın antik liman kalıntıları da görülebilmektedir. 

Sedir Adası’nda, ender sayılabilecek kumların oluşumu dikkat çekicidir. Deniz suyuna 

karışan karbonatça zengin tatlı sulardaki karbonat, ince bir kum tanesi etrafında halkalar 

halinde birikerek oolit ve pizolit denilen kumları oluşturmaktadır. Kalsiyum karbonat, dalga 

hareketleriyle, ufak kırıntılar üzerinde birikmekte ve dalga hareketiyle yuvarlanan taneler 

giderek çevrelerine daha fazla karbonat almaktadır. Bu oluşum, Anadolu iklim kuşağında ve 

denizlerinde rastlanmayan bir oluşumdur ve dünyada başka örneği yoktur. 

Mısır Kraliçesi Kleopatra’nın güzelliğini bu kumlara borçlu olduğu söylenir. Bu 

nedenle adaya Kleopatra Adası’da denir. 

STRATONĐKEĐA 

Stratonikeia Antik Kenti, Yatağan Đlçesi'nin 6-7 km. batısındaki Yatağan-Milas 

karayolu üzerindeki terkedilmiş Eskihisar Köyü içerisindedir. 

371

Kent, Đ.Ö. 3. yüzyılda kurulmuş. Suriye Kralı I. Seleukos eşi Stratonike'yi oğlu 

Antiokhos'la evlendirmiş; Antiokhos, önce üvey annesi sonra eşi olan Stratonike adına kenti 

kurmuştur. 

Strabon'a göre, çok güzel yapılarla donatılan kent, bilinmeyen bir tarihte Rhodos'a 

armağan edilmiştir. Rhodos bu kenti yine bilinmeyen bir tarihte kaybetmiş. Đ.Ö. 197’de tekrar 

ele geçirmiştir. Đ.Ö. 167’de Roma Senatosu’nca Karia’nın bağımsızlığına karar verilince, 

Rhodos egemenliği sona ermiştir. Kent Đ.Ö. 88’de Mithriadates’in eline geçmiş. Đ.Ö. 40’da da 

Labienus Partlar’ın başında kenti ele geçirmeye çalışmıştır. Kazılarda ele geçirilen 

sikkelerden, Stratonikeia’nın Rhodos’tan bağımsızlığını kazandığı, Đ.Ö. 167’den itibaren 

basılmaya başlandığı ve Gallienus (Đ.S. 253–268) zamanına dek devam ettiği anlaşılıyor. 

Kentin akropolü güneydeki dağın tepesindedir. Kentin kuzey kenarında açılan ana 

giriş kapısı büyük bloklardan, geniş ve ince taş duvarcılığı ile örülmüştür. Kapı iki girişlidir. 

Đki kapı girişi arasında Nymphaion vardır. Kapıdan sonra sütunlu bir alanın ve yolun varlığı 


Kentin tam ortasında, antik kent meclisinin toplandığı Bouleterion bulunmaktadır. 

Bouleterion’un kuzeye bakan dış duvarında Diokletianus'un fiyat listesi ve bunun 

uygulanmasına ilişkin giriş kısmı Latince yazılmıştır. 

Agora’nın Bouleterion’un batısında olduğu söylenirse de, kuzey duvarındaki fiyat 

listesi ve yapılan kazıyla ortaya çıkarılan sütunlu caddesine bakılarak, Agora’nın 

Bouleterion’un çevresinde olduğu düşünülebilir. 

Kentin batısında, Antik çağlarda gençlerin düşünsel ve bedensel yönden eğitildikleri, 

spor etkinliklerinde bulundukları Gymnasion denilen yapı bulunmaktadır. 

LAGĐNA 

Lagina Hekate Kutsal Alanı, Yatağan ilçesi'ne bağlı Turgut Beldesi sınırları içerisinde 

yer alır. Yatağan-Milas karayolu üzerindeki Termik Santralın yanından sağa ayrılan asfalt 

yoldan 9 km. gidilerek Lagina’ya varılır. 

Karialılar'ın önemli kült merkezi olan Lagina Kutsal Alanı'nın ünü zamanımıza dek 

gelmiş olup, bu yöre halen Leyne ismi ile de tanınır. 

Son yapılan araştırmalar, yörenin eski Tunç Çağı'ndan (Đ.Ö. 3000) günümüze dek 

kesintisiz bir yerleşime sahip olduğunu göstermektedir. Seleukos kralları büyük imar 

çalışmaları ile Lagina Kutsal Alanı'nı dini merkez ve buraya 11 km. uzaklıktaki 

Stratonikeia’yı da bölgenin siyasi merkezi yapmışlardır. 

Lagina'da ve Stratonikeia Bouleterion’u duvarlarında halen var olan yazıtlardan 

öğrendiğimize göre; bu iki kent birbirlerine kutsal bir yol ile bağlanmıştır. 

Lagina'nın tanrıçası Hekate, güneş soylu Titanlar'dan Kaios ve Phoibe'nin torunudur. 

Babası Perses, annesi Asterie'dir. Asterie ile Leto ikiz kardeştirler. Böylece, akrabalık 

zincirinde Apollon, Artemis ve Hekate kardeş çocukları olmaktadır. 

Lagina Kutsal Alanı'nda: Propylon, bu kapıya bağlanan kutsal yol Altar, Peribolos, 

Dorik Stoalar ve Hekate Tapınağı vardır. Lagina Kutsal Alanı'nda yapılan arkeolojik kazılar, 

Türk bilim adamları tarafından yürütülen ilk kazılar olması açısından önem taşımaktadır. Bu 

kazıları Osman Hamdi Bey ve Halit Ethem Bey yürütmüştür. 1993 yılında Arkeolojik kazı ve 

restorasyon çalışmaları Mimar Arkeolog Prof. Ahmet Tırpan'ın bilimsel başkanlığında 

başlatılmıştır. 

Tapınağın frizleri Osman Hamdi Bey tarafından Đstanbul Arkeoloji Müzesi'ne 

götürülmüştür ve şimdi aynı müzede sergilenmektedir. 

FETHĐYE ĐLÇESĐ 

GEMĐLE ADASI 

Fethiye’ye yaklaşık 9 km. uzaklıkta, Kayaköy’den sonra Gemile Koyu’ndan deniz 

yoluyla ulaşılır. Ortaçağda Sybola adıyla bilinen Ölüdeniz Havzası içinde yer alan Gemile 

veya Aya Nikola Adası Đ.S. 5. yüzyıldan itibaren dinsel içerikli yerleşimlerin oluşmasıyla 

372

önemli bir konuma gelmiştir. Avrupa ve Doğu Akdeniz ülkelerinin ticaret ve seyahat 

gemilerinin uğrak yeri haline gelerek bir hac merkezi olmuştur. Birçok kilise ve şapel yanında 

din eğitimi veren okullar da açılmıştır. 

Bir önemli Nikolas, bu Adada yaşamıştır. Ancak kimliği henüz belli değildir. Bu 

açıdan adanın önemi önümüzdeki yıllarda da tartışılacaktır.1990 yılından beri Japonlar 

tarafından yüzey araştırması yapılan ada ve çevresinde 11 kilise belirlenmiştir. Bunlardan 

dördü Gemiler, biri Karacaören Adası’nda, diğerleri ise Ölüdeniz ve Karaören Koyu 

civarındadır. Adanın kayalık olması nedeniyle, kilise ve evlerin temelleri kaya içine 

oyulmuştur. Deniz dibinde de kalıntılar devam etmektedir. 

KADYANDA 

Fethiye’ye 24 km. uzaklıkta olup, Üzümlü Kasabası’ndan sonra 8 km.lik stabilize bir 

yolla ulaşılır. Likçe kitabelerde ismi Kadawanti olarak okunan Kadyanda’nın ismindeki -ND 

takısı nedeniyle, kuruluş tarihinin Đ.Ö.3. binlere indiği söylenebilir. Ancak antik kentten 

günümüze ulaşan yüzeydeki en eski kalıntılar Đ.Ö. 5. yüzyıldan daha eskiye gitmez. Kadyanda 

Örenyeri’nde kenti çevreleyen sur duvarlarının bir bölümü, kaya mezarları ve bazı kitabeler 

en erken dönemlere tarihlenen kalıntılardır. Roma Dönemi’nde de onarılan Helenistik tiyatro, 

hamam, koşu pisti, agora, hangi tanrıya ait olduğu bilinmeyen tapınak kalıntısı ve sivil yapı 

izleri Kadyanda’da antik dönemde de yaşanıldığını belgelemektedir. 

Tiyatro alanına dayanak olan poligonal sur duvarı Helenistik Dönem’e ait olup kaliteli 

bir işçilik göstermektedir. 

Tapınağın doğu kesiminde geniş bir alanın altında inşa edilmiş, birbirine geçmeli dört 

büyük sarnıç, kentin antik dönemde su sorununun ne denli etkili olduğu, belki de bu sorun 

nedeniyle terkedilmiş olabileceğini akla getirmektedir. 

Kadyanda’da izlenen yapı kalıntılarının büyük çoğunluğu Roma Dönemi’ne aittir. 

Kent Đ.S. 7. yüzyıla dek yerleşime sahne olmasına karşın geç döneme ait kalıntılar fazla 

yoğun olarak hissedilmez. 

KAUNOS VE KAYA MEZARLARI 

Köyceğiz Đlçesi sınırlarındadır. Antik kente Ortaca Đlçesi, Dalyan Kasabası'ndan 

karayolu ile ve ayrıca deniz yolu ile de ulaşılabilir. 

Antik çağ şairi Ovidius’un anlattığı bir mitolojik öyküye göre; Miletos’un ikiz 

çocukları Kaunos ve Byblis birlikte büyür. Byblis ikizini öyle çok sever ve beğenirmiş ki, her 

an onunla birlikte olmak istermiş. Bu sevginin doğa dışı olduğunu bilen Byblis, aşkını bir 

mektupla Kaunos’a bildirince bu durumu öfke ve tiksintiyle karşılayan efsanevi kral, ikizini 

bir daha görmemek için Milet’ten kaçıp Karya ile Likya sınırına gelerek Kaunos Kenti’ni 

kurmuştur. Strabon “Kent kapatılabilen bir limana ve tersanelere sahiptir.” diyerek Kaunos’un 

antik çağdaki konumunu bize açıklamaktadır. Ancak antik dönemde Anadolu kıyılarında 

bulunan pek çok liman kenti gibi bugün Kaunos da kıyıdan içeride kalmıştır. Antik kentte 

dikkat çeken kalıntılar, kayalara oyulmuş kral mezarlarıdır. Büyük ve görkemli olanlar 

cepheden inantis planlı Đyon tapınak yapılarını hatırlatmaktadır. En doğudaki yarım bırakılmış 

kaya mezarı bu tür eserlerin yapım aşamasını göstermesi açısından hayli ilginç bir örnektir. 

Kentte dikkati çeken diğer bir alan yukarı akropoldür. Güney yamacı tamamen sarp 

olan akropolün zirvesinde kulelerle desteklenmiş ortaçağdan kalma bir sur duvarı 


KAYAKÖY 

Fethiye’ye 8 km. uzaklıktadır. Kayaköy’ün geçmişi filolojik açıdan Đ.Ö. 3. binlere dek 

gitmesine karşın, antik dönem kalıntılarından günümüze Đ.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen, az sayıda 

lahit ve kaya mezarları ulaşmıştır. Kentin yamaçlarında izlediğimiz yapıların tamamı, 

Osmanlı Đmparatorluğu’nun geç dönemlerinde, azınlıklara tanınan haklarla, 19. yüzyılın 2. 

yarısı ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde yerleşen Rumlar tarafından yapılmıştır. Türkiye 

373

Cumhuriyeti’nin kuruluş yıllarında bölgede yaşayan Rumlar'ın, Batı Trakya’daki Türkler ile 

değiş tokuş edilmesi sonucu kent boşaltılmıştır. Kentteki yapılar, kapı, pencere ve üst örtü 

sisteminin doğal etkenlerle yok olmasıyla, hayalet kent görünümü almıştır. 

Terk edilen kentte, kullanıldığı dönemde, her biri 50 m2.’den büyük olmayan, 

manzara ve ışık açısından birbirinin önünü kapatmayan, genellikle alt katları kiler olan ikişer 

katlı, girişte çatıdaki yağmur sularının toplandığı zemin altı sarnıçların olduğu, 350 ila 400 

konut bulunmaktadır. Konutların yanı sıra evlerin arasına serpiştirilmiş çok sayıda şapel, iki 

büyük kilise, okul binası ve bir gümrük binası yer almaktadır. 

LETOON 

Fethiye - Kaş karayolunun 65. km.sinden güneye sapılan yoldan yaklaşık 3 km. 

gidildiğinde Letoon Antik Kenti’ne ulaşılır. 

Şair Ovidius’un anlattığı bir efsaneye göre, Zeus’tan hamile kalan tanrıça Leto, ikiz 

çocukları Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğurur. Sonra Xantos Nehri’nin denize ulaştığı 

yere gelip, nehir boyunca Leto Tapınağı’nın bugünkü bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya 

dek yürür. Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen, fakat yerli halk tarafından engellenen 

tanrıça, yöre halkını, izin vermemeleri sonucu kızarak kurbağaya çevirir. Đşte Letoon 

Örenyeri’ nin kuruluşu bu mitolojiye dayanmaktadır. Letoon Örenyeri’nde 30 yıldır yapılan 

kazılarda ele geçen buluntulara göre ilk yerleşim Đ.Ö. 7. yüzyıla dek gider. Buradaki kalıntılar 

ve ele geçen kitabeler Letoon’un Likya Birliği döneminde politik ve dini bir merkez olduğunu 

göstermektedir. Antik kent merkezinde, yan yana dizilmiş üç tapınak bulunmaktadır. 

Bunlardan en batıdaki Đyon düzeninde olup Leto’ya, daha küçük olan ve ortada yer alan 

tapınak Artemis’e, en doğuda, Dor düzenindeki tapınak ise Apollon’a aittir. Apollon Tapınağı 

yakınındaki Helenistik çöplük alanı içinde bulunarak bugün Fethiye Müzesi’nde sergilenen üç 

dilli yazıt çok büyük bir önem taşımaktadır. Likçe, Aramice ve Grekçe ile yazılmış olan yazıt, 

Likya dilinin çözülmesinde çok büyük bir rol oynamıştır. Tapınakların güneybatısında, 

Nymphae kültüne adanmış çeşme binası ile bu çeşmenin doğu kenarında, erken Hıristiyanlık 

dönemine ait kilise yer almaktadır. Örenyeri içerisinde ayrıca, bir stoa ve Helenistik dönem 

tiyatro da görülmeye değer kalıntılar arasında yer alırlar. Halen Fransızlar tarafından bilimsel 

kazı ve restorasyon çalışmaları yapılmaktadır. 

PINARA 

Fethiye’ye 40 km. uzaklıkta, Fethiye-Kaş karayolu üzerinde, Minare köyü 

yakınındadır. Köyden 2 km. stabilize bir yolla ulaşılmaktadır. 

Antik çağ yazarlardan Stephanos Byzantion Menekrotes’den alıntı yaparak 

“Xanthos’un nüfusu çok artınca yaşlılardan bir grup, Kragos dağının yüksek olan tepesinde 

bir kent kurup adına da yuvarlak anlamına gelen Pınara ismini verdiler” diyerek kentin 

kuruluşunu anlatmaktadır. Kentin erken döneme ait kalıntıların bulunduğu yukarı akropolün 

gerçekten yuvarlak bir şekilde olması bu mitolojiye gerçeklik payı kazandırmaktadır. Kentin 

ismi Likçe kitabelerde Pinale olarak okunmaktadır. Günümüzde ise antik kentin yakınında 

bulunan köyün ismi Pınara’yı çağrıştırır bir değişimle Minare olarak söylenmektedir. 

Antik kente doğru yaklaşıldığında, yukarı akropolün sarp olan doğu yamacında bir 

dantela gibi oyulmuş yüzlerce kaya mezarları dikkati çekerler. Yukarı akropol kısa sürede 

yetersiz kalınca, ulaşımın daha kolay sağlandığı aşağı akropol yerleşime açılmıştır. Aşağı 

akropolün yamaçları geçit vermeyecek derecede dik olmasına karşın, gerek terasın 

oluşturulması, gerekse sağlamlaştırmak açısından yer yer sur duvarı ile desteklenmiştir. Surun 

güneyindeki kapıdan geçerek kenti dolaştığımızda, arkasını yamaca dayamış Odeon ve 

önündeki düz alanda Agora, kentin odağını oluşturmaktadır. 

Sur duvarlarının dışında Roma dönemi bir hamam kalıntısı; Akropol ve hamamın 

karşısında yer alan, arkasını doğal yamaca dayamış tiyatro bulunmaktadır. 

374

TELMESSOS 

(AMYNTHAS KAYA MEZARI) 

Telmessos antik kenti tarihinin, filolojik belirlemelere göre Đ.Ö. 3. binlere dek 

gitmesine karşın, bunu kanıtlayacak somut eserlere henüz ulaşılmış değildir. Suidas’ın kentin 

kuruluşu ile ilgili olarak anlattığı bir mitolojiye göre, Troya Savaşı'nın başladığı dönemden 

Atinalılar’dan elçi olarak gelen Odysseus ile Menelaosu evine kabul eden Antenor’un kızına 

aşık olarak, köpek kılığına girip ilişki kuran Apollon’dan olma çocuğa Telmessos adı verilir. 

Bu çocuğun adıyla bağıntılı olarak, Likya sınırlarında Telmessos kenti kurulur. Böylece 

Apollon çocuğunu bu yeni kente kâhin olarak atar. 

Her el değiştirmede yakılıp yıkılan ve depremlerle hayli tahrip olan antik kentten 

günümüze, kaya mezarları ile birkaç lahit mezarın dışında pek kalıntı ulaşmamıştır. Tiyatro 

Helenistik dönem özelliklerini yansıtmasına karşın günümüze ulaşan kalıntılar daha çok 

Roma dönemine aittir. Tiyatro Đ.S. 3-4. yüzyılda arenaya dönüştürülmüştür. 

Antik kentten günümüze ulaşan en eski kalıntı kaya mezarlarıdır. Bunlardan en 

önemlisi doğu ante duvarı orta bölümündeki “Hermapios oğlu Amynthas” yazısı nedeniyle 

Amynthas mezarı olarak isimlendirilen kaya mezarıdır. Mezarın cephesi tümüyle bir Đyon 

tapınak cephesini hatırlatmaktadır. Bu mezarın doğu yönündeki yamaçta bir grup kaya mezarı 

daha dikkati çeker. Bunlardan iki tanesi tıpkı Amynthas mezarında olduğu gibi tapınak 

cephelidir. Biri tamamlanmadan yarım bırakılmıştır. 

TLOS 

Fethiye’ye 40 km. uzaklıkta, Yaka Köyü’ndedir. Tlos’un, Đ.Ö. 14. yüzyıldaki Hitit 

metinlerinde, Lukka topraklarındaki Dlawa, daha sonraki dönemde Likçe yazıtlarda geçen 

Tlawa ile Grekçe metinlerdeki Tlos kentinin aynı kent olduğu ve kuruluşunun Đ.Ö. 2. binlere 

dek gittiği kabul edilmektedir. 

Dik yamaçlarla doğal açıdan korunaklı akropol tepesinin çevresi yer yer sur duvarları 

ile desteklenerek sağlamlaştırılmıştır. Akropolün kuzey-doğu yönündeki sur duvarlarıyla kaya 

mezarları Likya kültürünün örneklerindendir. Daha çok doğu ve güneydoğu kesiminde 

izlenen sur duvarları ise Roma döneminde inşa edilmiştir. Bizans döneminde, birçok yapı, 

bazı lahitlerin malzemesi kullanılarak onarılmıştır. En üstte devşirme taşlarla yapılan geç 

dönem yapılar, 19. yüzyılda Osmanlı Đmparatorluğu’nca görevlendirilmiş bir Bey'in 

yerleşimine ait duvarlardır. Akropolün doğu yamacında özenle işlenmiş Roma dönemi sur 

duvarlarının dayandığı alanda, sur duvarlarına paralel devam eden bir stadyum 

bulunmaktadır. Stadyum karşısındaki yapılar Agora ve bölümlerine ait olmalıdır. Bu alanın 

güney kesiminde izlediğimiz kalıntılar Gymnasium, Palestra ve hamam yapılarına aittir. 

Roma dönemine ait bir tiyatro bulunmaktadır. 

BODRUM ĐLÇESĐ 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesinde arkeolojik olarak; 

Dağbelen Köyü’nün tamamı 1. ve 3.derece arkeolojik sit, Gökçebel Köyü 1.derece arkeolojik 

sit, Geriş Köyü 1.derece arkeolojik sit, Küdür Yarımadası 1. ve 3.derece doğal sit, Kızılburun 

Mevkii’nde tescilli kaya mezarları bulunmaktadır. Beldenin ilk yerleşim alanı Sandıma, terk 

edilmiş bir köy olarak dönemin mimari yapısının korunduğu güzel bir örnektir. Bitez 

Beldesi’nde Şapel adı altında eski bir kilise kalıntısı bulunmaktadır. Göltürkbükü 

Beldesi’nin 650–700 hektarı Arkeolojik ve Doğal Sit alanları olup, bu alanların içinde yer yer 

tarihi ve kültürel alanlar bulunmaktadır. Yalı Beldesi’nde Thjangela ve Syangela 


375

BODRUM KALESĐ: 

Đlk çağda Zephyra ismi ile bilinen bir ada olup M.S.I.y.y.da kara ile birleşen yarımada 

üzerine St.Jean Şövalyeleri tarafından önceki tarihlerde inşa edilmiş bir Türk Kalesi üzerine 

yapılmıştır. Bu, Türk Kalesi 1261–1269 yılları arasında Menteşe Beyliği’ne bağlı denizciler 

tarafından inşa edilmiştir. 

Daha sonra 1403 yılında yapılan Ankara Savaşı’ndan sonra St.Jean Şövalyeleri 

Mehmet ÇELEBĐ’den Đzmir’de yıkılan kalelerine karşılık yeni bir kale yapmak üzere yer 

istemişlerdir. Mehmet ÇELEBĐ’de bir kale yapma iznini St.Jean Şövalyelerine vermiştir. 

Kale karaya yakın planlıdır. 180*185 m. ölçülerindedir. En yüksek yeri deniz 

seviyesinden 47.5 m. yükseklikte Fransız Kulesi’dir. Kaleye kuzeybatı köşesindeki ilk 

kapıdan geçilerek girilir. Đç kaleye kadar7 kapı vardır. Kalenin kuzey ve batı yüzü çift 

duvarlıdır. Kuzey ve batı hendekleri Şövalyeler döneminde asma köprü ile aşılmaktaydı. 

Kalenin batı tarafındaki kalın duvarlı çatısı eğimli büyük yapı top koruganlıdır. 

Batı hendeği üstündeki asma köprü kontrol kulesi dış duvarında II. Mahmut’un 

Tuğrası gardın üzerinde Hicri 1235 tarihli okunmaktadır. VI. kapı üzerinde Latince bir 

yenilikle Şövalyeler Tanrı’nın kendilerini korumalarını diler. VII. kapıdan iç kaleye 

girilmektedir. Đç kalede 14 sarnıç bulunur. Anadolu’da gotik tarzda, 402–1437 yıllarında 

yaptırılan ve 1519–1520 yılları arasında Đspanyol Şövalyeleri tarafından onarılan tek nefli 

Şapel bulunmaktadır. 

Güney duvarına bitişik Türk Hamamı, kalenin hapishane olarak kullanıldığı döneme 

aittir. 1895 yılında yapılmıştır. 

Bodrum Kalesi’nin kuleleri ünlüdür. Đngiliz Kulesi kalenin kuzey-doğu köşesindedir. 3 

katlıdır. Kuzeyde ve batıda iki girişi bulunmaktadır. Kulenin yapımına Đngilizlerin parasal 

desteğiyle Kral IV. Henry (1399–1414) zamanında başlanmıştır. Bu kule, Đngilizlerin Đngiltere 

dışındaki en büyük anıtıdır. 

MAUSOLEĐON 

Dünyanın 7 harikasından biri olan Mavsoleion antik adı Halikarnassos olan 

Bodrum’da bulunmaktadır. Karyalı Pers Satrabı Mavsolos tarafından (Đ.Ö.350) inşaatına 

başlanmış; Mavsolos’un ölümü üzerine kız kardeşi ve aynı zamanda karısı olan Artemisia 

tarafından bitirilmiştir. Anıt, 105 X 242 m. boyutundaki bir teras üzerine yapılmıştır. Antik 

çağ yazarları bu anıtın mimarının Pytheos olduğunu yazarlar. Anıtı süsleyen kabartmaların da 

o dönemde yaşamış olan heykelcilerden Leokhares, Bryakuis, Skopas ve Timotheos 

tarafından yapıldığı zamanın antik yazarlardan öğrenilmektedir. 

Anıtın temelleri yerli kayaya oyulan yaklaşık 5 m. derinlikteki bir çukur içine 

açılmıştır. Antik kaynaklara göre, tepedeki basamaklı çatıyla birlikte yaklaşık 50 m. 

yüksekliğindeydi. Anıtın yukarı kısmında dört yanı çevreleyen 36 sütundan (9x11) oluşmuş 

bir sütun sırası bulunmaktaydı. Tepede 24 basamaklı bir çatı, en üstte de 4 atlı 1 araba, 

arabanın içinde de Mavsolos ile Artemisia’nın heykelleri yer almaktaydı. Çatının en alt 

basamağı üzerinde koruyucu aslan heykelleri bulunduğu belirtilmektedir. Sütunlar arasında 

heykeller bulunmaktadır. Sütun sırasının altındaki yapının gövdesi üzerinde de ünlü Amazon 

Frizi yerleştirilmişti. Anıtın tamamı yeşil taş bloklarla inşa edilmiş, dış yüzü beyaz mermer ve 

mavimsi kireç taşıyla kaplanmıştır. 

Uzun yıllar doğa ve insan tahribatına karşın ayakta duran mezar anıtını, Đ.S. 1304 yılında, tüm 

Batı Anadolu'yu sarsan deprem yıkmıştır. 1846’da Lord Stratford’un, 1857–1862 yılları 

arasında Newton’un sürdürdüğü kazılarda ortaya çıkan eserlerle, 19. yüzyıl başlarında St. 

Jean Şövalyeleri’nin kaleyi yaparken duvarda kullandığı eserler, Newton tarafından 

Đngiltere’deki British Museum’e götürülmüştür. Frizinden iki orijinal parçası da Mavsoleion 

376

mezar anıtı alanındaki müzededir. 1966–1972 yılları arasında Danimarka Aarhus 

Üniversitesinden Prof. Dr. Kristian Jeppesen başkanlığındaki Danimarkalı kazı kurulu burada 

bilimsel arkeolojik kazılar yapmıştır. Prof. Dr. Kristian Jeppesen’in bilimsel ve maddi 

katkılarıyla bu alanda küçük bir müze yapısı oluşturulmuştur. Müze 1982 yılında ziyarete 

açılmıştır. 

ANTĐK TĐYATRO: 

Klasik çağ Bodrum’unun günümüze gelmiş anıtsal eseri, tiyatrosudur. Tiyatro antik 

geleneğe uygun olarak Göktepe’nin güney yamacına yaslanmıştır.3 bölümden oluşmuştur. 

GÖKTEPE: 

Antik Tiyatronun güney yamacına yaslandığı Göktepe’nin üst bölümlerinde kaya içine 

oyulmuş yüzlerce mezar bulunmaktadır. Çoğunluğu Helenistik ve Roma devrine 

tarihlendirilen bu mezar odalarının çok azında yer yer fresk izlerine rastlanılmaktadır. 

MĐNDOS KAPISI: 

Halikarnassos şehir sularının en önemli yeri Mindos Kapısıdır. Kapıya şehrin batı 

çıkışında bulunan Türk Mezarlığının yanındaki eski Gümbet yoluyla ulaşılır. Çevrede 

Helenistik ve Roma devrine ait tonozlu mezarlar da bulunmaktadır. Yöresel adı Diktiri’dir. 

MĐLAS ĐLÇESĐ 

GÜMÜŞKESEN MEZAR ANITI 

Milas merkezdedir. Đ.S. 2.yüzyıla tarihlenmektedir. Anıt mezar, dikdörtgen bir mezar 

odası ile bu odanın üzerindeki paye ve sütunların taşıdığı piramit gibi gittikçe daralan bir 

örtüden ibarettir. Anıt, iki basamaklı bir krepis üzerindedir. Mezar odasına bir kapı ile 

girilmektedir. Odanın içinde üst katın döşemesini destekleyen dört paye vardır. Üst katın 

tabanında yer alan bir delikten aşağıda yatan ölünün üzerine şarap döküldüğü tahmin 

edilmektedir. Açık bir sütun dizisi ile çevrili olan üst katın her köşesinde birer kare sütun, 

bunların arasında ikişer oval sütun yer almaktadır. 

BEÇĐN 

Milas’ın 5 km. güneyindeki ovada birdenbire 200 metre yükselen platonun kenarına 

Menteşeoğulları tarafından kurulmuş bir Ortaçağ kentidir. Antik çağlarda önemli bir yerleşim 

yeri olmamasına karşın, Beçin Kalesi’nin duvarlarında antik çağ yapı kalıntıları devşirme 

malzeme olarak kullanılmıştır. Kalenin iç kapısının sağ tarafındaki duvar, bir tapınağın altı 

basamaklı mermer krepisi üzerine oturmaktadır. 

Kentin ismi Ortaçağ Đtalyan kaynaklarında “Pezona”, Türk ve Đslam metinlerinde 

“Barçın”, yakın zamanda ise “Peçin” olarak geçer. Bugünkü söylenişi Beçin şeklindedir. 17. 

yüzyılda Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde; “Beçin, kale içinde 20 evden ibaret Milas’a 

bağlı bir nahiye idi.” diye yazar. 

13. yüzyılın ikinci yarısında bölgeyi ele geçiren Menteşoğulları başlangıçta Milas’ı 

başkent yapmışlardır. 14. yüzyılın başlarında savunması kolay olduğu için hükümet merkezini 

Beçin’e taşımışlardır. Beçin, Tacettin Ahmet Gazi’nin hükümdarlığı süresince beyliğin 

başkenti olarak kalmıştır. Bu kişinin 1391’de ölümünden sonra yöre, Yıldırım Beyazıt 

tarafından Osmanlı topraklarına katılınca hükümet merkezi Balat’a (Milet) taşınmıştır. 

Kentte günümüze ulaşan yapı kalıntıları, Milas ovasına bakan iç kalede, surlarla çevrili 

dış kalede, surların dışında güneydeki Kepez ve Siğmen mevkilerinde yoğunlaşmaktadır. 

EUROMOS 

Milas Đlçe merkezine 10 km uzaklıkta, Đzmir karayolu üzerinde yer alan Euromos, 

antik çağda Mylasa’dan sonra yörenin en önemli kentiydi, Kentin adı Đ.Ö. 5. yüzyılda 

377

“Kyramos” ya da “Hyramos” biçiminde karşımıza çıkıyor. Yunanca’da “Güçlü” anlamına 

gelen Euromos, Mausolos’un Helenleştirme politikası sonucu kullanılmaya başlanmıştır. 

Kent kalıntıları çok yıpranmış olmalarına karşın, Asya’nın en iyi korunmuş yarım 

düzine tapınağından biri de Euromos’daki Zeus Tapınağı’dır. Đ.S. 2. yüzyıldan kalma yapı 

cephelerinde 6, yanlarında 9 sütunlu ve Korinth düzeninde yapılmıştır. Yapının kuzey 

kenarındaki üç sütun ile güney batı köşesindeki sütunun yivsiz oluşundan süsleme işinin 

yarıda bırakıldığı anlaşılıyor. 

Kuzeye ve batıya bakan yüzlerdeki sütunların tümünde adak yazıt taşıyan panolar 

vardır. Tiyatro ovanın hemen üzerindeki yamacın girintisi içinde yer almaktadır. Düz bir alan 

üzerindeki Agora’yı çevreleyen Stoa’nın birkaç sütunu görülmektedir. Daha batıda bir başka 

Stoa daha vardır. 

Zeus Tapınağı ve çevresinde 1970’li yıllarda Prof. Ümit SERDAROĞLU tarafından 

kazı ve restorasyon çalışmaları yapılmıştır. 

LABRANDA 

Zeus Labrandos’un kutsal alanı olan Labranda, Milas’ın 14 km. kuzey doğusunda yer 

almaktadır. En eski buluntular yaklaşık Đ.Ö. 600 yılına aittir. Đ.Ö. 6. ve 5. yüzyılda kutsal alan, 

sonradan tapınak terası olarak kullanılan küçük yapay bir düzeltiden oluşuyordu. Đ. Ö. 497’de 

kutsal alanda bir savaş yapılır ve Karia ordusu müttefikleri Miletliler’le birlikte Pers ordusuna 

yenilirler. 

Đ.Ö. 4. yüzyıl tapınağın en önemli devridir. Mausolos (Đ.Ö.377–352) ve Idrieus 

(Đ.Ö.351–344) adlı satraplar zamanında burası yeni bir görünüm kazanır. 

Đ.Ö. 355’de Labranda’daki yıllık kurban şöleninde Mausolos kendisine yapılan bir 

suikastten son anda kurtulduğu için burada bir dizi yapay teraslar, küçük bir Dor bina, anıtsal 

merdiven, iki geniş ziyafet salonu (Andronlar), sundurmalı yapı (Oikoi), stoa ve etrafı sütunlu 

Zeus Tapınağı gibi geniş çapta inşaatlar yapılmıştır. Đ.Ö. 344’de Đdrieus’un ölümüyle imar 

faaliyetleri son bulmuştur. Kutsal alanın kült yeri olarak kullanılması Đ.S. 4. yüzyılda 

meydana gelen büyük yangın felaketiyle son bulmuştur. 

Labranda’daki kutsal alana Mylasa’dan başlayan ve 8 m. genişliğinde olan kutsal yol 

ile ulaşılırdı. 

Propylon bölgesi, kuzeyde, üzerindeki dört geniş geçitle uzun odalara açılan bir 

duvarla sınırlanır. Bu uzun odalar depo veya hazine odalarıdır. 12 metre genişliğindeki 

merdivenle orta terasa ulaşılır. Mausolos’un Andronu (Andron B) burada yer almaktadır. En 

üst terasta yer alan Zeus Tapınağı doğuya dönüktür. En eski evresi Đ.Ö. 4. yüzyıla tarihlenir. 

Tapınağın güney batısında ve yakınında Đdrieus’un Andronu (Andron A) bulunmaktadır. 

Oikoi, antreler arasında yer alan iki dikdörtgen odadan oluşmaktadır. Bu bina muhtemelen 

hem kutsal alanın arşivi hem de rahiplerin çalışma yeri ve kutsal ziyafetler için kullanılmıştır. 

Kutsal alanın kuzeyinde dik bir yokuş yer alır. Bunun güney yamacında tapınağın 

üzerinde 15 m. uzunluğunda bir mezar yer almaktadır. Kutsal alanın 200 m. batısında 

stadyum bulunmaktadır. 

Labranda kazısı 1948 yılında Đsveç Uppsala Üniversitesi’nden A.W. PERSSON 

tarafından başlamış, kazılar P. HELLSTRÖM tarafından yürütülmektedir. 

HERAKLEĐA 

Herakleia’ya Milas - Söke karayolu üzerindeki Çamiçi Beldesinden ayrılan bir yolla 

ulaşılır. Kent Kapıkırı Köyü içerisinde kalmaktadır. Milas’a 39 km. uzaklıktadır. Kent, antik 

çağda Ege Denizi’nin bir uzantısı olan Latmos Körfezi’ne sahipti. Ancak Menderes Nehri’nin 

getirdiği alüvyonlarla dolması sonucu körfez bugünkü Bafa Gölü’ne dönüşmüştür. 

Kent adını ünlü mitoloji kahramanı Herakles’ten almıştır. Đ.Ö. 8. yüzyılda adı Latmos 

iken Persler zamanında Karya Satrabı Mausolos’un eline geçmiştir. Đskender’in Asya seferi 

sonucu Đskender Đmparatorluğu’nun, daha sonra Seleukoslar’ın egemenliğine bağlanmıştır. 

Đ.Ö. 1.yüzyılda denizle ilişkisinin kesilmesi üzerine eski önemini kaybeden Herakleia 

378

ulaşımdaki güçlük nedeniyle Hıristiyan keşişlerin bir gizlenme yeri olmuştur. Çok engebeli ve 

kayalık bir arazi üzerine kurulan antik kentin etrafı 65 kule ile takviye edilen 6.5 km. 

uzunluğunda sur ile çevrilmiştir. Düzgün dikdörtgen ve kare taş işçiliği gösteren sur duvarları 

Helenistik dönemde yapılmıştır. Hippodamos şehir planına göre iskan edilen Herakleia, 

birbirini dik kesen ızgara biçimli parsel ve sokak planının iyi uygulandığı örneklerden biridir. 

Athena Tapınağı kentin en iyi korunmuş yapılarından biridir. Helenistik Çağ yapısıdır. 

Athena Tapınağı’nın doğusunda yer alan Agora iki katlı olup, birinci katı ayakta kalmıştır. 

Agora’nın doğusundaki “U” plânlı yapı Bouleterion’dur. Tiyatro kentin kuzey doğusunda yer 

alır. Kentin sahiline ve adalara giden yolun kenarında Endymion Kutsal Alanı yer almaktadır. 

Mitolojiye göre Ay Tanrıçası Selene Latmos Dağları’nda çobanlık yapan güzel delikanlı 

Endymion’a aşık olur ve onu ebedi uykuya mahkum eder. 

Bafa Gölü içerisinde yer alan adacıklarda ve Latmos Dağı kayalıklarında birçok 

manastır yer alır. Sina Yarımadası ve Yunanistan’dan gelen rahipler M.S. 7. yüzyılda ilk 

manastırı kurmuşlardır. 13 manastır bulunmaktadır. Bunların en ünlüleri Yediler, Stylos, 

Soteros, Menet Adası, Đkizce Adalar ve Kahve Asar Adası manastırlarıdır. Ayrıca manastırlar 

etrafına yayılmış keşişlerin tek başına yaşadığı pek çok mağara veya çilehane vardır. 

Manastırlara yakın olanların içi zengin fresklerle süslüdür. Bu çilehanelerin tavanlarını ve 

duvarlarını süsleyen freskler Đsa’nın hayatını, Meryem’i ve azizleri tasvir eder. 

Herakleia Antik Kenti’nde Alman Anneliese PESCHLOW tarafından yapılmakta olan 

yüzey araştırmasına her yıl devam edilmektedir. 

ĐASOS 

Milas’a 28 km. uzaklıktaki Kıyıkışlacık Köyü içindeki üç tarafı denizle çevrili bir 

yarımada üzerine kurulmuştur. Mitolojiye göre Argos’tan gelenler tarafından kurulduğu ve 

ismini kolonistlerin başı Iasos’tan aldığı söylenmektedir. Đ.Ö. 5. yüzyıla dek Iasos hakkında 

eski kaynaklarda bilgi yoktur. Kentin kurulduğu alan önceleri bir ada iken daha sonra adanın 

denizle birleştiği berzah dolmuş ve ada, yarımada haline dönmüştür. Antik kente ait önemli 

yapılar bu yarımada üzerinde yer almaktadır. Büyük sur, su kemerleri, mezarlar ile balık 

pazarı olarak adlandırılan yapı ise sur dışında yer almaktadır. Iasos’da yapılan kazılarda 

kentteki en eski yerleşimin Đ.Ö. 3. bin sonuna dek uzandığı belirlenmiştir. 

Đskender’in Đ.Ö. 334’te Miletos’u kuşatması üzerine Iasos, kente yardım etmeye 

çalışan Pers donanmasına bir gemi bağışında bulundu. On yıl sonra Ekbatan’da Đskender’in 

silah deposu komutanlığında Gorgos adlı bir Iasoslu bulunuyordu. Đskender’in ilgisini çeken 

bir başka Iasoslu da yunus tarafından sevilme gibi garip bir yazgıya sahip olan erkek çocuktu. 

Iasos’ta erkek çocukların Gimnasiumda çalıştıktan sonra denizde yıkanmaları bir gelenekti. 

Bu sırada kıyıya yanaşan yunus, çocuklardan birini sırtına alıp, açıklara götürüyor ve sonra 

yeniden kıyıya bırakıyordu. Bir anlatıya göre bu öyküyü duyan Đskender, çocuğu Babil’e 

getirtip deniz tanrısı Poseidon’un rahibi yapmış. 

Iasoslular bu olaydan, Đ.Ö. 3. yüzyılda çıkarılan madeni paralarında, kolunu yunusun 

sırtına atmış biçimde yüzen çocuk betimlemesine yer verecek kadar etkilenmişlerdir. 

Agora’ya kemerli bir kapıdan geçilerek girilir. Agora’nın güney batısında Bouleterion 

yapısı yer alır. Agora’nın doğu köşesinde 17 x 13 m. boyutlarındaki önü sütunlu dikdörtgen 

plânlı yapı Caesareon olarak tanımlanır. Agora’nın güney batı köşesindeki geniş düzlükte 

Artemis Astias Tapınağı bulunmaktadır. Tiyatro, kentin ortasındaki yükseltinin kuzey doğu 

yamacında kurulmuştur. Orta Çağ kalesi kentin en yüksek kesiminde ve tam ortasında yer alır. 

Liman, yarımada ile kara arasında yaklaşık 850 m. uzunluğundadır. Liman ağzında yer alan 

kule mendirek kulesi olup, bir Orta Çağ yapısıdır. Bunun karşısındaki diğer kule yıkılmıştır. 

Kullanıldıkları çağlarda her iki kule arasına zincir gerilmek suretiyle istenmeyen tekneler 

limana alınmazdı. Kent içindeki Agora, Arkaik Çağ mezarlığı olarak kullanılmıştır. Roma 

Devri mezarlığının batısındaki yamaçlarda kayaya oyulmuş kaya mezarları ile bina şeklinde 

yapılmış mezarlar yer alır. 

379

Kentteki en ünlü mezar ise halk arasında Balık Pazarı olarak bilinen Roma Dönemi’ne 

ait anıt mezardır. Balık Pazarı anıt mezarı Kültür Bakanlığı, Döner Sermaye Đşletmeleri 

Merkez Müdürlüğü’nce sağlanan ödenekle 1993 yılı sonunda restore edilmeye başlanmış. 

Restorasyon sonucunda, Iasos kazılarında bulunan mimari parçalar ve eserler, galeriler 

içerisinde teşhir edilerek, Balık Pazarı Açıkhava Müzesi olarak 11 Ağustos 1995 tarihinde 

açılmıştır. 

Iasos kazıları 1960 yılında Prof. Doro LEVĐ başkanlığındaki Đtalyan Arkeoloji Heyeti 

tarafından başlatılmış olup, halen Dr. Fede BERTĐ tarafından devam ettirilmektedir. 

DATÇA ĐLÇESĐ 

KNĐDOS 

Datça Đlçesi, Yazı Köyü sınırları içindedir. Datça’ya 35 km.dir. Deniz yolu ile ulaşım 

turizm sezonu boyunca gezi tekneleri ve yatlarla yapılmaktadır. 

Bölgenin Pers egemenliğinde olduğu yıllarda (Đ.Ö.360), Knidoslular kentlerinden 

ayrılarak, yarımadanın en uç noktasında Hippodamos plânında yeni bir Knidos kenti 

kurmuşlardır. Strabon, Knidos’un teraslar üzerine kurulduğunu, bir tiyatro gibi kıyıdan 

akropolise yükseldiğini, hem kara ve hem de ada yerleşimi ile “Çift kent” görünümünde 

olduğunu yazmıştır. Kentin güneyinde Ticaret Limanı yer almaktadır. Kentin 

kuzeydoğusunda yer alan küçük limanın girişi koridor şeklindedir. En dar yerinde karşılıklı, 

yuvarlak plânlı iki kontrol kulesi bulunmaktadır. 1856-1857 yıllarında Charles T. NEWTON, 

1967-1977 yıllarında Prof. Dr. Iris Cornelia LOVE tarafından kazı çalışmaları yapılmıştır. 

1987 yılından sonra, Prof. Ramazan ÖZGAN başkanlığında arkeolojik kazılar yapılmaktadır. 

Knidos’ta doğu batı yönünde uzanan bir cadde ve bu yolun altında ve üstünde, kamu 

yapıları, aşağı ve yukarı tiyatrolar, Demeter Kutsal Alanı, küçük bir Odeon, Aphrodite 

Tapınağı, Korinth Tapınağı, Roma Mezarı, Agora, Anıtsal Yapı, Helenistik Stoa, Dionisos 

Mabedi ve Bizans Kilisesi, Roma Dönemi Bouleuterionu, Propylon ve basamaklı cadde gibi 

yapı kalıntıları yer almaktadır. 

Knidos Antik Kenti içinde yer alan kült yapılarından en ünlüsü, zamanında Knidos 

Aphroditi’nin korunduğu varsayılan yuvarlak plânlı tapınaktır. 

DÜZENLENMEMĐŞ ÖRENYERLERĐ 

MUĞLA MÜZESĐNE BAĞLI ÖRENYERLERĐ 

ÖRENYERĐ 

1-MOBOLLA 

2-PĐSYE 

3-THERA 

4-KYLLANDOS 

5-KOLONA 

6-PLADASA 

7-ĐDYMA 

8-PANAMARA 

9-KORANZA 

10-KYS 

11-HYLLARĐMA 

BULUNDUĞU YER 

MERKEZ 

YEŞĐLYURT 

YERKESĐK 

DOĞANKÖY 

YENĐKÖY 

SARNIÇ 

GÖKOVA 

BAĞYAKA 

TURGUT 

DOKUZÇAM 

DEREBAĞ 

MARMARĐS MÜZESĐNE BAĞLI ÖRENYERLERĐ 

ÖRENYERĐ 

1-SERÇE LĐMANI 

2-LORYMA 

3-PHONĐX 


TAŞLICA 

TAŞLICA 

TAŞLICA 

380

4-SARANDA SÖĞÜT 

5-THYSANOS SÖĞÜT 

6-SYRNA 

BAYIR 

7-HYDOS 

TURGUT 

8-BYBASSOS SARNIÇ 

9-COSTABUS HĐSARÖNÜ 

10-ERĐNE 

HĐSARÖNÜ 

11-CENNET ADASI ĐÇMELER 

12-EUTHENA BAYIR 

13-PHYSKOS MERKEZ 

14-GALLĐPOLĐS ÇAMLI 

15-TYMNOS (THYSONOS) SÖĞÜT 

16-PARTAKĐS KIZILADA 

17-TRĐOPĐON YAKAKÖY 

18-ACANTHUS KIZLAN 

19-BĐBASSOS EMECĐK 

20-ESKĐ DATÇA BURGAZ 

FETHĐYE MÜZESĐNE BAĞLI ÖRENYERLERĐ 

ÖRENYERĐ BULUNDUĞU YER 

1-BALBURA ÇOBANĐSA 

2-TERMESSUS KINIK 

3-TELANDRUS ARPACIK 

4-DEADALA KERTMEÇ 

5-OINOANDA ANBARKAVAK 

6-ARAXA 

ÖREN 

7-TELMESSOS MERKEZ 

8-ALOANDA KABAAĞAÇ 

9-KARMLASSOS KAYAKÖY 

10-TERSANE ADASI GÖCEK 

11-DOMUZ ADASI GÖCEK 

12-ARSADA KORUBÜKÜ 

13-SĐDYMA BOĞAĐÇĐ 

14-PYDNEE GAVURAĞILI 

15-ŞOVALYE ADASI MERKEZ 

16-PSĐLĐS 

SARIGERME 

17-KALYNDA KARGINKÜRE 

18-OCTOPOLĐS KIZILYAKA 

19-ALYCANDA ŞEREFLER 

20-CYRA 

KAPUKIRGAN 

21-LĐSĐA 

KAPIDAĞ 

22-LYDAE KAPIDAĞ 

BODRUM MÜZESĐNE BAĞLI ÖRENYERLERĐ 

ÖRENYERĐ BULUNDUĞU YER 

1-HALĐKARNASSOS MERKEZ 

2-CARYANDA TÜRKBÜKÜ 

3-BADEM ADASI GÖLTÜRKBÜKÜ 

4-MYNDOS GÜMÜŞLÜK 

5-TELMĐSOS GÜRECE 

6-TERMERA TURGUTREĐS 

7-TERMERĐON AKYARLAR 

8-ARCOMESUS KARAADA 

9-PEDASA KONACIK 

10-SYANGELA ÇĐFTLĐKKÖY 

381

11-THANGELA 

12-URANĐOM 

13-MADNASA 

14-SĐDE-SĐBDA 

ÇĐFTLĐKKÖY 

BURGAZKALE 

GÖLTÜRKBÜKÜ 

GÖLTÜRKBÜKÜ 

MĐLAS MÜZESĐNE BAĞLI ÖRENYERLERĐ 

ÖRENYERĐ 

1-PĐDASA 

2-OLYMOS 

3-OMBĐANOS 

4-HYDAĐ 

5-ALAGÜN 

6-PASSALA 

7-BARGĐLYA 

8-CĐNDYA 

9-KASOSSOS 

10-KĐLDARA 

11-HAYDĐSOS 

12-GÜVEDAĞ 

13-CERAMOS 

14-KHALKETOR 


EĞRĐDERE 

BAHÇEBURUN 

ORTAKÖY 

DAMLIBOĞAZ 

ZEYTĐNLĐKUYU 

GÜLLÜK 

BOĞAZĐÇĐ 

KEMĐKLER 

ÇAMKÖY 

KUZYAKA 

KARACAHĐSAR 

ÇAMLICA 

ÖREN 

KARAKUYU 

Muğla Đli ile ilgili tarihi, kültürel, arkeolojik ve turistik özellikli bölümler geniş olarak kitabın 

F ve G bölümlerinde sunulmuştur. 

M.1.2.Kırsal Alanlar 

Eğer plansız alanda ise; Plansız Alanlar Yönetmeliğine göre Köy Yerleşik Alanı 

tespiti yapılmakta, yerleşik alanda köy halkının ihtiyacını karşılamaya yönelik konut, tarım ve 

hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat binalarının projelerinin fen ve sağlık kurallarına 

uygun olduğuna dair Valilik görüşü alınmasından sonra, Muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne 

uygun olarak yapının yapılması şarttır. Yerleşik alan dışında tüm yapılar Yapı Ruhsatı ve 

Yapı Kullanma Đznine tabidir. 

M.1.2.1.Kırsal Yerleşme Deseni 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde Geriş, Gökçebel, Dağbelen kırsal 

yerleşimlerinde oluşturulan imar uygulamaları kırsal alan yerleşim düzenine uygun olarak 

yapılmaktadır. Bitez Beldesi genellikle narenciye bahçesi ve seralık alanlarla kaplıdır. 

Göltürkbükü Beldesi’nin kırsal alanı yaklaşık 2.000 ha.’dır. 

M.1.2.2.Arazi Mülkiyeti 

Đl merkezimizdeki; arazi mülkiyeti genelde özeldir. Ayrıca Hazine ve Orman’a ait 

mülkiyetler bulunmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde şahıs, Vakıf ve Hazine olarak görülmektedir. 

Bitez Beldesi’nde arazi mülkiyetinin % 90 şahıs arazisidir. Göltürkbükü Belde sınırları 

içinde arazilerin mülkiyeti orman, Hazine ve şahıslar adına olmak üzere kayıtlıdır. Yalı 

Beldesi’nde genellikle şahıs arazileri bulunmaktadır. Mumcular: Genellikle şahıs 

arazileridir. 

382

Ortaca Đlçesi: Đlçede %80 Özel Mülkiyet diğer %20 kamu mülkiyetindir. 

Marmaris Đlçesi, Đçmeler Beldesi’nde belde içinde kadastro çalışmaları tamamlanmış 

olup, mülkiyetler tapulu arazilerdir. Turunç Beldesi’nde mülkiyet önemli oranda bölüntülere 

uğramıştır. Parsel büyüklükleri 200 m 2 ’lere kadar düşmüştür. Yerleşmede mülkiyet sahibi 

çoğunlukla yerli halktır. 

M.2.Altyapı 

Đl merkezimizdeki alt yapı çalışmaları; projeleri yapılmış olup, kaynak bulunduğu 

takdirde yapılacaktır. 

Bodrum Đlçesi Yalıkavak yerleşim merkezinde kanalizasyon mevcut değildir. 

Yalıkavak’ta kanalizasyon projesi Đller Bankası’nca tamamlanmış, ancak inşaatına 

başlanılmamıştır. Belde de yaygın olarak fosseptik sistemi kullanılmaktadır. Belediyeye ait 2 

adet vidanjör ve özel çalışan vidanjörlerle çekilen atık sular belediyenin belirlediği alana 

deşarj etmektedirler. Siteler, oteller ve tatil köylerinde arıtma tesisleri kullanılmaktadır. Đller 

Bankası içme suyu projesi 15.03.1999 tarihinde onaylanmıştır. 2003 yılında geçici kabulü 

yapılmış, proje bağlantıları Belediyece tamamlanıp içme suyu temini yaz ayından itibaren 

tamamı sağlanacaktır. Şu anda belediyenin içme suyu temini çoğunluğu artezyen 

kuyularından sağlanmaktadır. 24 adet artezyen kuyusu mevcuttur. 25 ve 40 tonluk 2 depo 

Geriş Köyü’nde, 250 ton’luk 1 adet depo da Gökçebel Köyü’nde bulunmaktadır. Otomatik 

klorlama sistemi bulunan 1.500 ve 400 ton’luk 2 depo içme suyu projesi tamamlandığında 

devreye girecektir. Klorlama, belediye elemanlarınca yapılmaktadır. Konacık Belediyesi 

sınırları dahilinde altyapı kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. Sadece 1 mahallede 

(Çataltepe) toplama çukuru bulunmaktadır. Yaklaşık 350 adet hane bu çukura bağlanmıştır. 

Su anda da Beşkuyular Mahallesi’ne 1 adet toplama çukuru yapımına başlanmıştır. 

Turgutreis Beldesi’nde kanalizasyon sistemi bulunmaktadır. Göltürkbükü Beldesi’nin 

altyapı sorunu %50-60 oranında tamamlanmıştır. Göltürkbükü Beldesi’nin Türkbükü 

yerleşiminin Atıksu Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi büyük bir kısmında tamamlanarak 

vatandaşların hizmetine sunulmuştur. Gündoğan; Belde de kanalizasyon bulunmamakta olup, 

atıksular fosseptikte toplanmaktadır. 

Ortaca Đlçesi: Đlçede altyapı yoktur. 

Marmaris Đlçesi: Atıksu sistemi 5 adet pompa terfi merkezi, arıtma tesisi (aktif çamur 

arıtma projesi), derin deniz deşarj hattı ve arka kanalizasyon şebekesinden oluşmaktadır. 

Turunç Beldesi: Beldede atıksu sistemi, kanalizasyon ve arıtma tesisi ile çözülmüştür. 

Turunç’ta % 95 kanalizasyon sistemi, % 5’i fosseptiktir. Bozburun Beldesi: Sızdırmasız ve 

Sızdırmalı fosseptik çukurlarıyla bertaraf edilmektedir. Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma 

Sistemi yoktur. 

M.3.Binalar ve Yapı Çeşitleri 

M.3.1.Kamu Binaları 

Đlimiz merkezindeki kamu binaları; Bölge Müdürlükleri, Đl Müdürlükleri, Belediye 

ve buna bağlı hizmet binaları v.b. binalardan oluşmaktadır. 

Orman Bölge Müdürlüğüne ait 27 idare binası, 403 lojmanı, 90 yangın mücadele ekip binası 

179 diğer binalar olmak üzere toplam 691 binası mevcuttur. 

Kamu kurum ve kuruluşlarına ait hizmet binalarının projelendirilmesi ve yapım 

esnasındaki fenni sorumluluğu Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğüne aittir. 

383

Köyceğiz Đlçesi kamu binaları; Hükümet Konağı bünyesinde (Kaymakamlık, Belediye 

Başkanlığı, S.S.K Sağlık Đstasyonu, Mal Müdürlüğü, Emniyet Amirliği, Đlçe Milli Eğitim 

Müdürlüğü, Sağlık Grup Başkanlığı, Kadastro Şefliği, Müftülük, TEDAŞ, Dış Ticaret, Nüfus 

Müdürlüğü ve Tapu Sicil Müdürlüğü), Adliye Binası, Vergi Dairesi, Orman Đşletme 

Müdürlüğü, Tarım Đlçe Müdürlüğü, Halk Eğitim Müdürlüğü, Özel Đdare Müdürlüğü, Polis 

Karakolu, Ö.Ç.K.K.Müdürlüğü, Askerlik Şubesi, Jandarma Bölük Komutanlığı, P.T.T., 

Turizm Müdürlüğü, Meteoroloji Müdürlüğü, Đlçe Spor Müdürlüğü, T.H.K., Karayolları 

Bakımevi, Đtfaiye Amirliği, TEDAŞ Arıza, Halk Bankası, Ziraat Bankası, Đş Bankası 

binalarıdır. 

Datça Đlçesi kamu binaları: Hükümet Konağı, Meteoroloji Müdürlüğü, Liman 

Başkanlığı, Gümrük Müdürlüğü, Ziraat Bankası, Türkiye Đş Bankası ve Belediye Başkanlığı, 

Đlçe Jandarma Komutanlığı, Hava Radar Mevzi Komutanlığı’dır. 

Ula Đlçesi’nde Đlköğretim Okulu, lise, sağlık ocağı, belediye jandarma karakol 

komutanlığı, PTT, bölge trafik istasyonu, 112 acil servis istasyonu ve tarım kredi kooperatifi 

ve kalkınma kooperatifi tesisleri mevcuttur. 

Dalaman Đlçesi: hükümet konağı, Belde hizmet binası, adliye, Jandarma binası 


Fethiye Đlçesi’nde kamu kurum ve kuruluşları bulunmaktadır. 

Bodrum Đlçesi’nde kamu kurum ve kuruluşlarını binaları bulunmaktadır. Yalıkavak 

Beldesi’nde; Belediyeye ait Hizmet Binası, 1 adet Kademe Amirliği Binası, 1 adet Đtfaiye 

Binası, Halk Bankası, TEDAŞ Hizmet Binası, PTT, Merkez Jandarma Karakol Binası, 

Gökçebel Jandarma Karakol Binası, Gümüşkaya Jandarma Karakol Binası bulunmaktadır. 

Bitez Beldesi’nde Belediye, Karayolları Şantiye ve Sağlık Evi bulunmaktadır. Göltürkbükü 

Beldesi’nde 1 adet Belediye Binası, 1 adet Zabıta Binası mevcuttur. Gündoğan; Belediye 

Hizmet Binası ve PTT Binası bulunmaktadır. Mumcular: Ziraat Bankası, Belediye binası, 

Tarım Kredi Kooperatifi, Karakol. 

Marmaris Đlçesi’nde kamu kurum ve kuruluşları binaları bulunmaktadır. Armutalan 

Beldesi’nde 6 adet kamu binası mevcuttur. Đçmeler Belediyesi’ne ait hizmet binası ile çeşitli 

kurumlara ait kamplar ve sosyal tesisler bulunmaktadır. Turunç Beldesi’nde 1 adet Belediye 

Binası, 1 adet Telekom Binası mevcuttur. 

Ortaca Đlçesi: Đlçede binalar betonarme ve yığma tuğla yapılmaktadır. 

M.3.2.Okullar 

Hizmet binalarının projelendirilmesi ve yapım esnasındaki fenni sorumluluğu Đl 

Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğüne aittir. 

www.mugla.meb.gov.tr sitesindeki 14.01.2004 yılı verilerine göre Đlimizde bulunan 

okulların dağılımı aşağıda tablolar halinde açıklanmıştır. 

384

TABLO M.1. Okulların Türlerine Göre Dağılımı 

OKUL TÜRÜ 

OKUL SAYISI 

Okul Öncesi (Ana Okulu+Ana Sınıfları) 12+259 

Đlköğretim Okulu 398 

Genel Lise 21 

Fen Lisesi 1 

Anadolu Lisesi 14 

Anadolu Öğretmen Lisesi 1 

Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi 1 

Meslek Liseleri 37 

TOPLAM 744 

TABLO M.2. Đlçelere Göre Đlköğretim Okulları Okul-Öğrenci Sayıları 

ĐLÇE ADI OKUL SAYISI ÖĞRENCĐ SAYISI 

Merkez 46 9740 

Bodrum 29 12096 

Dalaman 14 3832 

Datça 9 1653 

Fethiye 79 22542 

Kavaklıdere 8 1395 

Köyceğiz 28 4273 

Marmaris 20 7620 

Milas 87 14839 

Ortaca 20 4840 

Yatağan 3 5160 

TOPLAM 424 

TABLO M.3. Đlimiz Dahilinde ki Đkili Öğretim Yapan Okullarımız 

Okul Türü Okul Sayısı Öğrenci Sayısı 

ĐLKÖĞRETĐM OKULU 19 13047 

ORTAÖĞRETĐM OKULU 3 4347 

TABLO M.4. Đlimiz Dahilinde ki Özel Okullar 

Okul Türü Okul Sayısı Öğrenci Sayısı 

ĐLKÖĞRETĐM OKULU 9 2272 

ORTAÖĞRETĐM OKULU 4 302 

385

Yurtlar 

1)Yüksek Öğretim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Md. Milli Piyango Kız Öğrenci 

Yurdu: 1.337 yatak kapasiteli 

2) Yüksek Öğretim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Md. Milli Piyango Erkek Öğrenci 

Yurdu:1.300 yatak kapasiteli 

3) Otel Özalp:50 yatak kapasiteli 

4)Ata Pansiyon:50 yatak kapasiteli 

5)Arzum Öğrenci Evi:64 yatak kapasiteli 

6)Ula Pansiyon:40 yatak kapasiteli 

7)Saray Tesisleri:20 yatak kapasiteli 

8)Yuvam Öğrenci Pansiyonu:26 yatak kapasiteli 

M.3.3.Hastaneler ve Sağlık Tesisleri 

Đl merkezinde bulunan hastaneler ve sağlık tesisleri; Devlet Hastanesi, Sigorta 

Hastanesi, Yücelen Hastanesi, Sağlık ocakları ve Dispanserlerden oluşmaktadır. 

Hizmet binalarının projelendirilmesi ve yapım esnasındaki fenni sorumluluğu Đl Bayındırlık 

ve Đskan Müdürlüğüne aittir. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; 1 hastane (yeterli uzman doktoru yok), 1 sağlık ocağı ve 1 adet 

S.S.K.Sağlık Đstasyonu bulunmaktadır. 

Datça Đlçesi: Devlet Hastanesi ve Merkez Sağlık Ocağı Tabipliği bulunmaktadır. 

Ula Đlçesi; merkezde 1, köylerde 5 olmak üzere toplam 6 tane sağlık ocağı vardır. 

Đlçeye bağlı köylerde 7 adet sağlık evi vardır. Đlçeye bağlı 1 tane 112 Acil Yardım Đstasyonu, 

1 adet SSK Sağlık Dispanseri vardır. 

Dalaman Đlçesi: 30 yataklı Devlet Hastanesi, 2 adet sağlık ocağı bulunmaktadır. 

Bodrum Đlçesi: 1 Devlet Hastanesi, 2 Özel Hastane, 10 Sağlık Ocağı, 40 Sağlık Evi 

bulunmaktadır. Yalıkavak Beldesi’nde 1 adet Sağlık Ocağı ve 1 adette özel poliklinik 

bulunmaktadır. Turgutreis Beldesi’nde 1 adet sağlık ocağı bulunmaktadır. Göltürkbükü 

Beldesi’nde 1 adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır. Gündoğan; 1 adet Sağlık Ocağı 

bulunmaktadır. Gümüşlük; 1 adet Sağlık Ocağı vardır. Mumcular: 1 adet Sağlık Ocağı. 

Marmaris Đlçesi’nde 1 Devlet Hastanesi, 2 Özel Hastane, 10 Sağlık Ocağı vardır. 

Armutalan Beldesi’nde 1 adettir. Đçmeler Beldesi’nde 1 adet sağlık ocağı, 1 adet özel 

poliklinik, bulunmaktadır. Turunç Beldesi: 1 adet Sağlık Ocağı mevcuttur. 

386

Ortaca Đçesi: ilçede 50yataklı devlet hastanesi, 3 adet dalyan belediyesi, Güzelyurt 

kötünde olmak üzere 5 sağlık ocağı mevcuttur. 

M.3.4.Sosyal ve Kültürel Tesisler 

Đl merkezimizde bulunan tesisler; 

-Đskender Alper Kültür Merkezi 

-Kültür Evi 

-Kışla Parkı 

-Karabağlar Yaylası Kahveleri 

-Kadın Dayanışma Evi 

Köyceğiz Đlçesi’nde; Belediyeye ait 1 adet kışlık düğün salonu ve çeşitli sanat ve 

etkinliklerin düzenlendiği Halk Eğitim Merkezi Salonu bulunmaktadır. 

Datça Đlçesi; Meteoroloji Lojmanları, Emniyet Müdürlüğü Lojmanları, Hava Radar 

Mevzi Komutanlığı Lojmanları, Đlçe Jandarma Komutanlığı Lojmanları ve Sağlık Ocağı 

Lojmanları ile Öğretmenevi ve Milli Eğitimi Dinlenme Tesisleri bulunmaktadır. Ayrıca 

Datça’da Đskele Mahallesi, Esenada Mevkiinde 1 adet Açık Anfitiyatro mevcuttur. 

Ula: 1 adet tiyatro salonu, 1 adet kapalı spor salonu ve 1 adet Maliye Bakanlığı’na 

bağlı dinlenme tesisi vardır. 

Dalaman Đlçesi: 1 adet kapalı spor salonu, 1 adet kültür merkezi, 1adet stadyum 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde Belediyeye ait 1 Kültür Salonu, Belediye 

Düğün Salonu, Sanat Galerisi olarak restore edilmiş 1 su sarnıcı, Sadıma Köyü’ne yerleşen bir 

ressam ve heykeltıraşın restore ederek işlettiği 1 adet sanat evi, Yalıkavak Marinası’nda 

inşaatı devam eden 1 Anfi Tiyatro ve spor salonu bulunmaktadır. Bitez Beldesi’nde 

Belediyeye ait 2 adet sosyal tesis bulunmaktadır. Turgutreis Beldesi’nde Belediyeye ait 1 

tane, Jandarmaya 1 adet tesis bulunmaktadır. Gündoğan; 1 adet kütüphane bulunmaktadır. 

Gümüşlük; 1 adet Belediye ve 1 adet Jandarma Binası bulunmaktadır. Mumcular: 4 adet 

çocuk oyun grubu, 1 Halısaha, 1 Futbol sahası, 2 Park. 

M.3.5.Endüstriyel Yapılar 

Đl merkezinde; Muğla Kireç Sanayi A.Ş. bulunmakta olup, şehir merkezinden 

uzaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Mumcular Beldesi’nde 2 adet un değirmeni, 4 adet kontinü sistem 

Zeytinyağı fabrikası. 

Dalaman Đlçesi: Mopak kâğıt fabrikası, 2 adet zeytinyağı tesisi 

Ula Đlçesi: ilçe içersinde endüstriyel yapı mevcut değildir. 

M.3.6.Göçer ve Hareketli Barınaklar 

Đl merkezinde, Köyceğiz, Ula ve Fethiye Đlçelerinde göçer ve hareketli barınaklar 

bulunmamaktadır. 

M.3.7.Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar 

387

Đl merkezimizde 6 adet özel mülkiyete ait oteller bulunmaktadır. 

Yatırımcı tarafından hazırlanan mimari ve diğer projeler 3194 sayılı Đmar Kanunu, plan 

koşulları ve ilgili Yönetmelik hükümleri uyarınca Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü 

tarafından incelenmekte, Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma izinleri düzenlenmektedir. 

Dalaman Đlçesi: 7 adet otel, 1 adet konaklama tesisi 

TABLO M.5 

TURĐZM ĐŞLETME BELGELĐ TESĐSLERĐN 

TÜRLERĐNE VE ĐLÇELERĐNE GÖRE DAĞILIMI 

ĐLÇE TÜRÜ TESĐS ODA YATAK 

SAYISI SAYISI SAYISI 

Bodrum 5 Yıldızlı Tatil Köyü 7 1.980 4.483 


Bodrum 5 Yıldızlı Otel 5 1.070 2.210 



Bodrum 2 Yıldızlı Otel 46 2.065 4.310 

Bodrum 1 Yıldızlı Otel 10 220 433 

Bodrum Apart 14 456 1.187 

Bodrum Pansiyon 14 312 629 

Bodrum Lokanta 5 0 0 

Bodrum Eğlence Merkezi 1 29 58 

Bodrum Özel Tesis 12 228 490 

Bodrum Toplamı 191 14.830 32.015 

Marmaris 5 Yıldızlı Tatil Köyü 2 387 810 


Marmaris 5 Yıldızlı Otel 7 1.667 3.191 




Marmaris 1 Yıldızlı Otel 9 846 589 

Marmaris Apart 19 846 1.696 

Marmaris Pansiyon 6 101 200 

Marmaris Lokanta 4 0 0 

Marmaris Kamping 2 0 0 

Marmaris Özel Tesis 1 2 8 

Marmaris Toplam 158 12.445 23.888 

Fethiye 5 Yıldızlı Tatil Köyü 4 1.636 3.316 

Fethiye 4 Yıldızlı Tatil Köyü 1 330 781 

Fethiye 4 Yıldızlı Otel 4 518 1.059 

Fethiye 3 Yıldızlı Otel 14 1.059 2.198 


Fethiye 1 Yıldızlı Otel 3 79 169 

Fethiye Pansiyon 4 66 120 

Fethiye Kamping 4 48 225 

Fethiye Toplam 65 5.026 10.483 

388

Ortaca 4 Yıldızlı T.K 1 205 568 

Ortaca 4 Yıldızlı 1 243 497 

Ortaca 2 yıldızlı 1 90 184 

Ortaca Toplam 3 538 1.249 

Ortaca/Dalyan 3 Yıldızlı Otel 2 92 186 



Ortaca/Dalyan Pansiyon 2 15 28 

Ortaca/Dalyan Apart Otel 2 20 72 

Dalyan Toplam 8 266 566 

Ula 4 Yıldızlı Otel 1 95 198 


Ula Lokanta 1 0 0 

Ula Toplam 3 144 296 

Datça 5 Yıldızlı Tatil Köyü 1 92 188 

Datça 3 Yıldızlı Otel 1 56 106 

Datça 2 Yıldızlı Otel 1 36 72 


Datça Pansiyon 0 0 0 

Datça Lokanta 2 0 0 

Datça Toplam 7 234 460 

Milas 4 Yıldızlı Otel 2 304 624 



Milas Pansiyon 1 6 12 

Milas Toplam 8 551 1.124 

Köyceğiz 5 Yıldızlı 1 126 412 



Köyceğiz Lokanta 1 0 0 

Köyceğiz Toplam 4 383 1.253 

Merkez 3 Yıldızlı 2 152 300 

Merkez Lokanta 1 0 0 

Merkez toplam 3 152 300 

TABLO M.6. 

TURĐZM YATIRIM BELGELĐ TESĐSLERĐN 

TÜRLERĐNE VE ĐLÇELERĐNE GÖRE DAĞILIMI 

ĐLÇE TÜRÜ TESĐS 

SAYISI 

ODA 

SAYISI 

YATAK 

SAYISI 







Bodrum 1 Yıldızlı Otel 13 408 859 

Bodrum Pansiyon 25 595 1.192 

Bodrum Diğer 7 235 506 

389

Bodrum Toplam 182 16.893 37.403 



Marmaris 4 Yıldızlı Otel 5 769 1.665 


Marmaris 2 Yıldızlı Otel 15 622 1.264 


Marmaris Pansiyon 3 53 106 

Marmaris Diğer 7 221 393 

Marmaris Toplam 44 2734 5.794 

Fethiye 5 Yıldızlı Tatil Köyü 3 1.739 5.078 

Fethiye 4 Yıldızlı Tatil Köyü 1 15 24 





Fethiye Pansiyon 20 386 771 

Fethiye Diğer 7 0 0 

Fethiye Toplam 143 7.146 16.071 

Ula 3 yıldızlı otel 1 50 104 


Ula Pansiyon 2 55 164 

Ula Lokanta 2 0 0 

Ula Diğer 4 0 0 

Ula Toplam 10 120 298 

Dalyan 4 Yıldızlı T.K. 1 72 288 

Dalyan 3 Yıldızlı otel 5 268 562 



Dalyan Pansiyon 1 10 20 

Dalyan Toplam 11 452 1077 

Ortaca 5 Yıldızlı T.K. 4 911 1904 

Ortaca 4 Yıldızlı Otel 1 88 178 



Ortaca Pansiyon 5 62 125 

Ortaca Toplam 13 1186 2475 

Köyceğiz 3 Yıldızlı Otel 1 184 372 



Köyceğiz Pansiyon 2 37 74 

Köyceğiz Toplam 5 266 535 

Datça 5 Yıldızlı Tatil Köyü 1 202 404 



Datça Pansiyon 1 8 16 

Datça Diğer 1 6 12 

Datça Toplam 6 480 1030 

Milas 4 Yıldızlı Tatil Köyü 3 940 1.924 


390





Milas Pansiyon 1 14 22 

Milas 1 0 0 

Milas Toplam 14 1767 3729 

Dalaman 5 Yıldızlı Tatil Köyü 1 262 484 

Dalaman 5 Yıldızlı Otel 1 148 312 

Dalaman 2 Yıldızlı Otel 1 36 72 

Dalaman Lokanta 1 0 0 

Dalaman Toplam 4 446 868 

MUĞLA ĐLĐNDE BULUNAN ĐŞLETME BELGELĐ TESĐSLERĐN YILDIZLARINA 

GÖRE SAYISI 

TABLO M.7. 

TÜRÜ TESĐS SAYISI YATAK SAYISI 

5 Yıldızlı Tatil Köyü 15 8.747 


5 Yıldızlı Otel 13 5.813 





Apart 35 3.057 

Pansiyon 31 1.019 

Lokanta,Özel Tesis 33 781 

TOPLAM 456 71.174 

MUĞLA ĐLĐNDE BULUNAN YATIRIM BELGELĐ TESĐSLERĐN YILDIZLARINA 

GÖRE SAYISI 

TABLO M.8. 

TÜRÜ TESĐS SAYISI YATAK SAYISI 








Pansiyon 60 2.326 

Kamp ve Eğt.Uy. 30 911 

TOPLAM 431 72.462 

Belediye Belgeli Tesislerin sayısı 1.461 olup, toplam 81.703 yatak kapasitelidir. 

391

TURĐZM SEYAHAT ACENTALAR 

AG A B C TOPLAM 

21 471 16 12 520 

YAT ĐŞLETMELERĐ 

YAT ĐŞLETME SAYISI YAT SAYISI YATAK SAYISI 

79 1.360 14.299 

Muğla Đli Yatak Sayısı: 

Đşletme Belgeli Yatak Sayısı : 71.174 

Yatırım Belgeli Đşletmeye Açık olan (205) : 45.732 

Yatırım Belgeli Đnşaat Devam Eden (214) : 26.610 

Belediye Belgeli Yatak Sayısı : 81.703 

Yat Đşletmeleri Yatak Sayısı : 14.299 

TOPLAM : 239.638 

M.3.8.Bürolar ve Dükkânlar 

Đl merkezimizde 10.086 adet büro ve dükkan bulunmaktadır. 

Ula Đlçesi’nde 2adet akaryakıt istasyonu, 2 adet pide salonu, 1 adet günü birlik tesis, 2 

adet süt toplama tesisi, 2 adet tamirhane, 2 adet oto elektrikçisi, 2 adet tüp depolama tesisi, 2 

adet kum çakıl tesisi, 2 adet berber, 1 adet veteriner, 1 adet tavukçu, 1 adet pastane, 1 adet 

emlak ofisi, 1 adet fırın, 1 adet market, a1 adet harita mühendislik bürosu, 1 adet kurye, 1 adet 

hediyelik e1 adet kırtasiye bulunmaktadır. 

Dalaman Đlçesi: 950 adet mevcuttur. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde 118 adet lokanta, market, cafe v.b. gibi 

işyerleri bulunmaktadır. Bitez Beldesi’nde küçük ve büyük çaplı büro ve dükkanlar 

mevcuttur. Turgutreis Beldesi’nde 600 adet büro ve dükkan bulunmaktadır. Göltürkbükü 

Beldesi’nde 7 adet büro, 151 adet dükkan olup, dükkanlar (restoran, büfe, market, 

marangozhane, demirci, berber v.b.) şekilde hizmet vermektedir. Yalı Beldesi’nde küçük 

esnaf işletmeleri bulunmaktadır. Gümüşlük; 75 adet büro ve dükkan bulunmaktadır. 

Mumcular; küçük esnaf işletmeleri bulunmaktadır. 

Marmaris Belediyesi sınırları içerisinde 5.241 adet işyeri bulunmaktadır. Đçmeler 

Beldesi’nde 850 adet işyeri bulunmaktadır. Turunç Beldesi’nde 90 adet çeşitli nitelikte 

dükkân bulunmaktadır. 

Ortaca Đlçesi: 3500 adet kayıtlı işyeri mevcuttur. 

M.3.9.Kırsal Alanda Yapılaşma 

Eğer plansız alanda ise; Plansız Alanlar Yönetmeliğine göre Köy Yerleşik Alanı 

tespiti yapılmakta, yerleşik alanda köy halkının ihtiyacını karşılamaya yönelik konut, tarım ve 

hayvancılık amaçlı yapılar ile müştemilat binalarının projelerinin fen ve sağlık kurallarına 

uygun olduğuna dair Valilik görüşü alınmasından sonra, Muhtarlıkça izin verilmesi ve bu izne 

392

uygun olarak yapının yapılması şarttır. Yerleşik alan dışında tüm yapılar Yapı Ruhsatı ve 

Yapı Kullanma Đznine tabidir. 

Köyceğiz Đlçesi’nde, kırsal alanlarda aşırı yapılaşma yoktur. Yapılaşma genelde şehir 

merkezindedir. 

Datça kırsal alanında yapılar, 1/25.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre yapılmakta 

olup, Belediye sınırı ve Belediye Mücavir Alanı sınırı içinde Belediye, bu sınırlar dışında ise 

Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü kontrolünde binalar yapılmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Bitez Beldesi’nde kırsal alanda yerleşim az miktardadır. 

Göltürkbükü Beldesi’nde yer yer yapılaşmalar olmuştur. 

Ortaca Đlçesi: Đlçemizde genel olarak kırsal alan yapılaşması %15’dir. Kaçak 

yapılaşma Eskiköy, Gökbel , Sarıgerme, Akıncı, Güzelyurt, Yeşilyurt köylerine enderde olsa 


M.3.10.Yerel Mimari Özellikler 

Đl merkezimizde; Geleneksel Muğla Evi ve Rum Evi yerel mimari tür içinde öne 

çıkmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi, Özel Çevre Koruma Bölgesi olması nedeniyle Đmar Planı hükmü 

gereği yapılan binalarda Muğla Mimarisi hakimdir. 

Datça Đlçesi; Reşadiye ve Datça Mahalleleri 3.Derece Kentsel Sit Alanı olarak ilan 

edilmiş olup, bu mahallelerde yerel mimari özelliklerinde taş yapı kullanılmaktadır. 

Ula: beldemizde çoğu zaman eski köy evleri mevcuttur. Yöreye özgü mimari doku 

yoktur. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde Bodrum mimari yapı özelliği 

kullanılmaktadır. Bitez Beldesi’nde de Bodrum mimari özellikleri kullanılmaktadır. 

(genellikle taş ve çatılı bina). Göltürkbükü Beldesi’nde yapılar 2 katlı, düz çatı olup, 

geleneksel Bodrum Mimarisi özelliği taşımaktadır. 

Marmaris: yapılaşma turizme yönelik mimari özellik sergilenmektedir. Đçmeler 

Beldesi: yapılaşmada turizme yönelik mimari özellik tercih edilmektedir. 

Fethiye ve çevresinde; yapılar mimari açıdan iki türlü karakter taşımaktadır. Bunların 

birincisi ahşap-bağdadi sistemle yapılmış taş duvarlı, avlulu Türk Evleri, Đkincisi ise kesme 

taştan yapılan ve sokakla bütünleşen Rum evleridir. Her iki türlü yapıda genellikle iki katlıdır. 

Ortaca Đlçesi: Genel olarak betonarme çatılı evler mevcuttur. 

M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller 

Đl merkezimizde; geleneksel bina yapımında, bağdadi türün özelliklerini taşıyan 

ahşap, tuğla ve taş malzemeler kullanılmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; bina yapımında genelde Denizli veya Söke’den getirilen 

çimento, Namnam ve Dalaman Çaylarından alınmış,elenerek çakıl ve kum, demir, seramik, 

393

doğramalarda ahşap, alüminyum ve PVC, kireç, badana ve plastik boya malzemeleri 

kullanılır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde bina yapımında kullanılan materyaller kesme 

taş, kırma taş, kayraktaşıdır . Bitez Beldesi’nde bina yapımlarında yöresel taşlar 

kullanılmaktadır. Göltürkbükü Beldesi’nde yöreye ait doğal taşlar kullanılmaktadır. 

Dalaman Đlçesinde; elenmiş çakıl, kum, taş bina yapımında kullanılmaktadır. 

Marmaris Đlçesi ve bağlı beldelerde; bina yapımında kullanılan yerel materyaller, taş 

ve ahşaptır. 

Ula Đlçesi: Yöreye özgü bir yapı malzemesi yoktur. Muğla'nın geleneksel mimari 

materyali ola, otantik Muğla bacası, beldemizde de mevcut uygulanmaktadır. Ayrıca kaplama 

malzemesi olarak gene Muğla’ya has bir malzeme olan kaynak taşı da kullanılmaktadır. 

Ortaca Đlçesi: Đlçemiz sınırları içersinde bulunan Dalaman Çayından alınan kum 

hazırlanan beton ile inşaatlar yapılmaktadır. 

M.4.Sosyo-Ekonomik Yapı 

M.4.1.Göçler 

Đl merkezinde dışarıya zorunlu kalınmadıkça (tayin, hastalık v.b.) göç olayı 

yaşamamaktadır. Köyceğiz Đlçesi’nde de göç olayı bulunmamaktadır. Datça Đlçesi, turistik 

bir bölge olduğundan göç kabul eden bir ilçe konumundadır. Ula; genç nüfus eğitim için 

dışarıya göç etmektedir. Đlçe genelinde turizm alanında çalışmaya gelen ve çalışma 

bölgelerinde ev bulamayan insanlar göç etmektedir. Bodrum Đlçesi Yalıkavak Beldesi’nde 

Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinden beldeye gelip yerleşen ve burada iş 

imkanları arayan çok sayıda kişinin yanı sıra emekli olduktan sonra kalıcı ikametgah olarak 

Yalıkavak’a yerleşen Đstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerden gelen aileler de bulunmaktadır. 

Ula Đlçesi: Belde halkının üretim araçları tarım ve hayvancılık olduğundan genç nüfus 

dışarıya açılmaktadır. Marmaris –Aksaz deniz üssünde çalışıp belde de ikamet eden insanlar 


Ortaca Đlçesi: Đlçe göç alan bir konumdadır.. iklimi doğal yapısı ve iş imkanları bunda 

etkin olmaktadır. 

M.4.2.Göçebe Đşçiler (Mevsimlik) 

Đl merkezinde ve ilçelerimizde mevsimlik işlerde (turizm, inşaat v.b.) çalışmak üzere 

işçiler gelmektedir. Köyceğiz Đlçesi’nde göçebe işçi bulunmamaktadır. Bodrum Đlçesi, 

Yalıkavak Beldesi’nde mevsimlik işçi olarak çalışan kişiler vardır. Đnşaat sezonunun 

açılmasıyla inşaatlarda çalışmak üzere, yazın turizm sezonunun açılmasıyla turistik 

işletmelerde çalışmak üzere eleman alımları yapılmaktadır. Göltürkbükü Beldesi’nde inşaat 

sezonunda çalışmak üzere mevsimlik işçiler çalışmaya gelmektedir. Ortaca ilçesinde ise doğu 

bölgelerden işçiler gelmekte çoğu yerleşerek hayatını burada devam ettirmektedir. 

M.4.3.Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı 

394

Kent toprağı Merkez Đlçede genelde özel mülkiyettir. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; Belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde toprak genel olarak 

şahıs mülkiyetinde olup, çok az miktarda Belediye, bir kısmı Hazine ve bir kısmı da davalı 

durumdadır. 

Datça Đlçesi’nde; kent toprağının mülkiyet dağılımı olarak, şahıslar mülkiyeti 

bulunduğu gibi Maliye Hazinesi adına kayıtlı mülkiyetlerde mevcuttur. 

Ula Đlçesi’nde; kent toprağının büyük bölümü özel mülkiyettir. Hazine arazileri imar 

planında genelde yeşil alan olarak düzenlenmiştir.. 

Dalaman Đlçesi’nde %30 kamu, %70 özel mülkiyet bulunmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde şahıs, vakıf ve Hazine olarak görülmektedir. 

Göltürkbükü Beldesi; Hazine, orman ve şahıs arazisi şeklindedir. Mumcular; şahıs malıdır. 

M.4.4.Konut Yapım Süreçleri 

Đl merkezimizde; genel olarak 

tamamlanmaktadır. 

inşaat ruhsat süresinin ilk 5 yılı içinde yapılar 

Köyceğiz Đlçesi’nde; Đmar Kanununa göre ruhsat alındıktan sonra inşaata başlama 

süresi 2 yıl, başladıktan sonra bitirme süresi 5 yıldır. Köyceğiz Belediyesi ve mücavir alan 

sınırları içerisinde inşaatların bitiminin büyük bölümü süre içerisinde gerçekleşmektedir. 

Datça Đlçesi; inşaatlar 3194 sayılı Đmar Kanununa göre Đnşaat Ruhsatı alındıktan sonra 

2 yıl içinde temel atıp, 5 yıl içinde bitirmek zorunluluğu vardır. 

Ula; ilçede beldenin konut ihtiyacı imar planında ayrılan yerlerdeki uygulamalarla 

çözülmektedir. Konut üretim girişimleri ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde projelendirme ve Belediye izinlerinden sonra 

inşaat ruhsatı alındıktan en geç 2 yıl içinde su basman seviyesine gelinmelidir. 5 yıl içinde 

bina başlanmazsa ruhsat yenilenmesi yapılmalıdır. Turgutreis Beldesi’nde konut yapım 

süreci 1 yıldır.Göltürkbükü Beldesi, ruhsat süreleri içinde (5 yıl) bitirilmektedir. Gümüşlük; 

2 yıldır. 

M.4.5.Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri 

Đl merkezimizde; ıslah imar planı ve gecekondu önleme bölgeleri mevcut olup, 

yürürlükteki Đmar Planı hükümlerine göre gelişimleri sağlanmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; gecekondu ıslah ve önleme bölgesi bulunmamaktadır. 

Datça Đlçesi’nde; gecekondu ıslah ve önleme bölgesi bulunmamaktadır. 

Ula Đlçesi; ilçede gecekondulaşma görülmez. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde gecekondu gölgesi mevcut değildir. 

Ortaca Đlçesi; Đlçe Merkezinde üç ayrı bölgede gecekondu ıslah ve önleme bölgesi 


395

M.5.Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri 

M.5.1.Binalarda Ses Đzolasyonu 

Köyceğiz Đlçesi’nde; Đmar Planı gereği ilçedeki yapılaşma genelde ayrık nizam 

olduğundan, ses izolasyonu yapılmamakta, ancak bitişik yapılarda izolasyon yapılmaktadır. 

Datça Đlçesi’nde; binalarda ses izolasyonu sağlanmaktadır. 

Ula Đlçesi: Bu konuda mevcut yapı gereçlerinden başka alınan özel önlemler 


Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde konut olarak inşa edilen binalarda ses 

izolasyonu şahısların isteğine bağlı olarak yapılmaktadır. Bar, gece kulübü, disko v.b. gibi 

binalarda ruhsat aşamasında ses izolasyonu yapılması dikkate alınmaktadır. 

Marmaris Đlçesi ve bağlı Belediyelerde: Binalarda, ses izolasyonunda 

Yönetmeliklere uygunluk sağlanmaktadır. 

M.5.2.Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları 


M.5.3.Ticari ve Endüstriyel Gürültü 

Đl merkezinde Kireç Sanayi A.Ş. şehir merkezinden uzakta kurulmuştur. 

Ula Đlçesi: Ticari ve endüstriyel kullanımlardan kaynaklanan gürültünün 

engellenmesi, gürültü kirliliği ölçümleri çevre müdürlüğü ekipleri ile yapılmakta ve gerekli 

düzenlemeler sağlanmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi’nde gürültülü fabrika ve işyeri bulunmamaktadır. Ancak yerleşim 

merkezinde 10 adet hızar atölyesi bulunmaktadır. 

Bodrum Đlçesi Yalıkavak Beldesi’nde yaz aylarında faaliyet gösteren bar, disko v.b. 

gibi binalardan çok yüksek düzeyde olmayan gürültü mevcuttur. 

M.5.4.Kentsel Atıklar 

Đl merkezimizde; evsel katı atıklar kısa adı YEKAP olan ve gönüllü ev kadınlarınca 

desteklenen yeniden kazanım projesi kapsamında kaynağında ayrılarak toplanmaktadır. Kalan 

atıklar ise deponiye gönderilmektedir. 

Köyceğiz Đlçesi’nde; toplanan atıklar Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı’nca 

yaptırılan Köyceğiz ve Ortaca sınırı olan Kocabel Mevkiindeki katı atık çöp döküm alanında 

bertaraf edilmektedir. 

Fethiye Katı Atık Düzenli Depolama Alanı: Belediyesince uygulama projelerinin 

tamamlanmasına müteakip Kurumumuz tarafından ihale edilecektir. 

Ula Đlçesi: Belde de kentsel atıklar mevcut çöp araçları ile toplanmakta ve imha 

edilmektedir. 

396

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde alt yapı olmadığından dolayı fosseptiklerin 

deşarjın meydana gelen atıklar ile katı atık atıklar mevcuttur. Göltürkbükü ; Belediyeye ait 

araçlarla Bodrum Çöplüğüne taşınmaktadır. Mumcular; vahşi depolama yapılmaktadır. 

M.5.5.Binalarda Isı Yalıtımı 

Đl merkezinde; Đnşaat ruhsatı aşamasında yapılacak binalarla ilgili ısı yalıtımı 

hesapları aranmaktadır. 

Köyceğiz Đlçesi:Akdeniz Đklimi hakim olduğundan çok az sayıda binada ısı yalıtım 

sistemi yapılmıştır. 

Ula Đlçesi: binalarda ısı yalıtımının yapılması için inşaat ruhsatı aşamasında ruhsat eki 

olarak ısı yalıtım projesi yaptırılmaktadır. Yönetmelik hükmü gereği kontrolü fenni 

mesulünce yapılmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde konut olarak inşa edilen binalarda ısı yalıtımı 

şahısların isteğine bağlı olarak yapılmaktadır. Göltürkbükü; kısmen vatandaşlar tarafından 

binalarda yaptırılmaktadır. 

Marmaris Đlçesi ve bağlı beldelerde: Binalarda ısı yalıtımı, Yönetmelikler 

doğrultusunda uygulanmaktadır. 

M.6.Nüfus 

M.6.1.Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 

TABLO M.9 Nüfusun Yıllara Göre Değişimi 

ĐLÇE 

1990 (1) 2000 Yıl.Nüfus Artış Hızı (%) 

Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy Toplam Şehir Köy 

Merkez 71.155 35.605 35.550 83.511 43.845 39.666 16.01 20.081 10.95 

Bodrum 56.821 20.931 35.890 97.826 32.227 65.599 54.31 43.15 60.29 

Dalaman 26.408 15.025 11.383 28.148 17.607 10.541 6.38 15.85 -7.68 

Datça 10.741 5.022 5.716 13.914 8.108 5.806 25.88 47.89 1.51 

Fethiye 127.620 37.466 90.154 154.209 50.689 103.520 18.92 30.22 13.82 

Kavaklıdere 12.037 3.339 8.698 12.548 3.432 9.116 4.16 2.75 4.69 

Köyceğiz 25.836 6.406 19.430 29.196 7.523 21.673 12.22 16.07 10.92 

Marmaris 41.840 16.361 25.479 79.302 28.660 50.642 63.92 56.04 68.67 

Milas 98.710 28.741 69.969 112.808 38.063 74.745 13.35 28.08 6.60 

Ortaca 29.287 12.109 17.178 35.670 16.923 18.747 19.71 33.46 8.74 

Ula 19.978 5.185 14.793 21.944 5.257 16.687 9.38 1.38 12.04 

Yatağan 42.376 11.890 30.486 46.252 16.007 30.245 8.75 29.72 -0.79 

TOPLAM 562.809 198.080 364.729 715.328 268.341 446.987 23.97 30.35 20.33 

397

M.6.2.Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 

2000 Yılı Nüfus Sayımı göre; 

TABLO M.10. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 

TOPLAM ŞEHĐR NÜFUSU KÖY NÜFUSU 

ĐLÇE Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 

Merkez 83.511 43.207 40.304 43.845 22.987 20.858 39.666 20.220 19.446 

Bodrum 97.826 55.511 42.315 32.227 18.601 13.626 65.599 36.910 28.689 

Dalaman 28.148 14.446 13.702 17.607 9.183 8.424 10.541 5.263 5.278 

Datça 13.914 7.367 6.547 8.108 4.400 3.708 5.806 2.967 2.839 

Fethiye 154.209 78.154 76.055 50.689 25.695 24.994 103.520 52.459 51.061 

Kavaklıdere 12.548 6.402 6.146 3.432 1.917 1.515 9.116 4.485 4.631 

Köyceğiz 29.196 14.733 14.463 7.523 3.749 3.774 21.673 10.984 10.689 

Marmaris 79.302 46.616 32.686 28.660 16.645 12.015 50.642 29.971 20.671 

Milas 112.808 57.577 55.231 38.063 19.164 18.899 74.745 38.413 36.332 

Ortaca 35.670 18.359 17.311 16.923 8.538 8.385 18.747 9.821 8.926 

Ula 21.944 11.035 10.909 5.257 2.635 2.619 16.687 8.397 8.290 

Yatağan 46.252 23.270 22.982 16.007 8.279 7.728 30.245 14.991 15.254 

TOPLAM 715.328 376.677 338.651 268.341 141.796 126.545 446.987 234.881 212.106 

ĐLÇE FETHĐYE: (2004 Yılı) 

YAŞ GRUBU TOPLAM NÜFUS 

0-4 Yaş 12.542 

5-9 Yaş 13.815 

10-14 Yaş 13.051 

15-19 Yaş 13.632 

20-24 Yaş 14.808 

25-29 Yaş 15.325 

30-34 Yaş 15.021 

35-39 Yaş 13.620 

40-44 Yaş 12.262 

45-49 Yaş 9.882 

50-54 Yaş 8.383 

55-59 Yaş 6.469 

60-64 Yaş 5.630 

65-69 Yaş 4.580 

70-74 Yaş 4.570 

75-150 Yaş 10.265 

GENEL TOPLAM 174.126 

ĐLÇE KÖYCEĞĐZ:(2004:) 


0-4 Yaş 2.419 

5-9 Yaş 2.692 

10-14 Yaş 2.764 

15-19 Yaş 2.811 

398

20-24 Yaş 3.089 

25-29 Yaş 2.896 

2.741 15.021 

35-39 Yaş 2.521 

40-44 Yaş 2.256 

45-49 Yaş 2.024 

50-54 Yaş 1.576 

55-59 Yaş 1.219 

60-64 Yaş 1.014 

65-69 Yaş 794 

70-74 Yaş 835 

75-150 Yaş 1.308 


ĐLÇE: ULA(2004) 


0 Yaş 252 

1-4 Yaş 1.027 

5-9 Yaş 1.391 

10-14 Yaş 1.373 

15-19 Yaş 1.433 

20-24 Yaş 1.729 

25-29 Yaş 1.773 

30-34 Yaş 1.709 

35-39 Yaş 1.521 

40-44 Yaş 1.515 

45-49 Yaş 1.419 

50-54 Yaş 1.304 

55-59 Yaş 1.057 

60-64 Yaş 1.037 

65-69 Yaş 965 

70-74 Yaş 778 

75-79 Yaş 521 

80-84 Yaş 192 

85+ 193 


ĐLÇE: MARMARĐS (2004) 


0-4 Yaş 1.384 

5-9 Yaş 1.681 

10-14 Yaş 1.860 

15-19 Yaş 1.967 

20-24 Yaş 2.119 

25-29 Yaş 2.266 

30-34 Yaş 2.039 

35-39 Yaş 2.249 

40-44 Yaş 2.159 

399

45-49 Yaş 1.858 

50-54 Yaş 1.624 

55-59 Yaş 1.266 

60-64 Yaş 1.091 

65-69 Yaş 946 

70-74 Yaş 892 

75-150 Yaş 1.174 


M.6.3.Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları 

2000 Yılı Nüfus Sayımına göre; 

TABLO M.11. Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları 

ĐLÇE Şehir Nüfusu Köy Nüfusu Yüzölüçümü 

(km 2 ) 

Nüfus 

yoğunluğu 

Merkez 43.845 39.666 1.658 50 

Bodrum 32.227 65.599 656 149 

Dalaman 17.607 10.541 622 45 

Datça 8.108 5.806 476 29 

Fethiye 50.689 103.520 2.952 52 

Kavaklıdere 3.432 9.116 318 39 

Köyceğiz 7.523 21.673 1.606 18 

Marmaris 28.660 50.642 878 90 

Milas 38.063 74.745 2.068 55 

Ortaca 16.923 18.747 296 121 

Ula 5.257 16.687 425 52 

Yatağan 16.007 30.245 896 52 

TOPLAM 268.341 446.987 12.851 56 

2003 yılında ilin nüfus yoğunluğu; km 2 ’de 59’dur. 

M.6.4.Nüfus Değişim Oranı 

Muğla Đli’nin nüfus değişim oranı 2002 yılında 0,021552 olup, 2003 yılında; 

0,021101’dir. 

Köyceğiz:geçen yıla göre nüfus değişim %202’dir. 

Bodrum: Nüfus değişim oranı %00.67’dir. 

M.6.5.Yer Değiştirme Olayları 

Fethiye Đlçesi’nde; Yer Değiştirme olay sayısı 130’dur. 

Köyceğiz Đlçesi’nde, Yer Değiştirme olay sayısı 124’dür. 

400

Bodrum Đlçesi’nde, yer değiştirme olayları 24.10.2003 tarihi itibaren kaldırılmıştır. 

Marmaris Đlçesi’nde yer değiştirme olay sayısı 22’dir. 

M.6.6.Turizm ve Seyahat 

Muğla ilinin uzun bir kıyı şeridine sahip olması ve Ülkemizin turizm bakımından can 

damarı olması nedeniyle, turizm sezonunda nüfusta değişmeler olmaktadır. 

2004 YILINDA YABANCI GĐRĐŞĐ 

TABLO M.12.Muğla Đli Hudut Kapılarından Giriş Yapan Turist Sayısı (2004) 

Aylar 

/Đlçeler 

MARMARĐS 

BODRUM 

TURGUT 

REĐS Beldesi 

FETHĐYE 

DATÇA 

GÜLLÜK 

Beldesi 

DALAMAN 

BODRUM 

MĐLAS 

AYLARIN 

TOPLAM 

GENEL 

ARTIŞ 

% 

Ocak 3.552 300 0 49 42 218 383 298 4.842 %294 

Şubat 4.409 306 4 40 18 267 757 440 11.083 %285 

Mart 7.268 545 3 56 35 264 910 975 21.139 %340 

Nisan 9.741 4.314 153 834 132 272 34.182 25.049 95.816 %88 

Mayıs 19.678 24.308 1.514 218 1.388 190 176.439 111.124 430.675 %66 

Haziran 24.376 31.092 2.882 321 1.268 222 197.798 119.662 808.296 %47 

Temmuz 34.950 41.208 2.840 585 1.738 215 259.979 172.521 1.322.332 %36 

Ağustos 35.038 48.890 4.077 1.610 2.249 147 267.934 180.711 1.862.988 %31 

Eylül 31.552 41.788 3.455 2.022 2.062 282 220.412 141.097 2.305.658 %27 

Ekim 34.586 35.937 3.470 1.431 1.024 236 134.941 78.603 2.595.886 %26 

Kasım 11.950 4.085 347 51 265 285 1.066 477 2.614.412 %26 

Aralık 

Toplam 217.10 

0 

232.773 18.745 7.217 10.221 2.598 1.294.801 830.957 

M.6.7.Đşsizlik 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye Đş Kurumu Muğla Đl Müdürlüğü’nden 

alınan bilgilere göre Đlimizdeki işsizlik oranı 01.01.2004 yılı ve 2005 yılı Mart ayı sonu 

itibariyle; 

Đl Müdürlüğüne kayıt yaptıranların sayısı :9142 

Hakiki Đşsizler :8024 

401

KAYNAKLAR 

-Türkiye Đş Kurumu Muğla Đl Müdürlüğü 2003 yılı çalışmaları 

-Muğla Üniversitesi Rektörlüğü Öğrenci Đşleri 

-www.mu.edu.tr 

-www.mugla.meb.gov.tr 





-Köyceğiz Kaymakamlığı 





-Devlet Đstatistik Enstitüsü Denizli Bölge Müdürlüğü 

402

N.ATIKLAR 

N.1.Evsel Katı Atıklar 

Đl merkezimizde; geri kazanımı mümkün olan kağıt,karton,plastik,cam,metal, v.b. gibi 

atıklar kısa adı YEKAP olan ve gönüllü ev kadınlarınca desteklenen yeniden kazanım projesi 

kapsamında kaynağında ayrılarak toplanmaktadır. Kalan evsel nitelikli atıklar ise vahşi 

depolama merkezine gönderilmektedir. 

Özel Çevre Koruma Kurumunun yaptığı ve devam eden Katı Atık Düzenli Depolama 

tesisleri; 

Katı Atık Düzenli Depolama Alanı 

Tamamlanan Faaliyetler 

1-Göcek Katı Atık Düzenli Depolama Alanı (Tamamlandı). 

Göcek Çöp Depolama Sahası 

2-Ortaca Düzenli Katı Atık Depolama Tesisi: Tesis inşaatı tamamlanmıştır. Köyceğiz, Ortaca, 

Dalyan, Beyobası, Toparlar Belediyeleri ve bağlı köyler tarafından kullanılan geçici katı atık 

depolama yerinde bulunan çöplerin taşınması ile ilgili karara göre taşıma işlemi 

gerçekleştirilecektir. Köyceğiz/Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesinde yer alan yerleşimlere 

10 yıl süre ile hizmet edecek tesisin inşa edilen I. Etabının proje nüfusu 112.000 kişidir. 

18.500 m 2 lik alanda toplam 225.000 m 3 çöp depolanacaktır. 

3-Datça Düzenli Katı Atık Depolama Alanı: 2006 Eylül ayında inşaatı bitmiş olup, yer 

teslimi yapılarak işletmeye alınmıştır. 

403

Ortaca Çöp Depolama Sahası 

Devam Eden Faaliyetler 

1-Datça Katı Atık Düzenli Depolama Alanı inşaatı: Đhalesi yapıldı. Đnşaat aşamasındaki 

çalışmaları devam etmektedir. 

2-Akyaka-Gökova Katı Atık Düzenli Depolama Alanı: Etüd çalışmaları devam etmektedir. 

3- Fethiye Katı Atık Düzenli Depolama Alanı: Belediyesince uygulama projelerinin 

tamamlanmasına müteakip Kurumumuz tarafından ihale edilecektir. 

Fethiye Katı atık geri kazanım projesi 2000 yılında başlatılmış olup, pilot bölgeler 

halinde geliştirilmektedir. Amacı cam, metal, plastik, kağıt-karton vb. atıkların kaynağında 

ayrı olarak biriktirilmesi, toplanması ve tekrar kullanılmasının sağlanmasıdır. Proje 

kapsamında son 2 yıl içinde aylık ortalama 45 ton atık geri kazanılmıştır. Öncelikle eğitimtanıtım 

çalışmalarına ağırlık verilmiştir. 250 adet geri kazanım konteynerimiz ve bu projeye 

tahsis edilmiş 1 adet geri kazanım aracımız bulunmaktadır. Toplama için kullanılan bu 

materyallerimiz yetersiz kalmaktadır. 

Ula Đlçesi: Belediye bulunan yerleşim birimlerinde katı atıklar çöp araçları ile 

toplanmakta ve toplama alanlarında biriktirilmektedir. Atıkların %80’i konutlardan %20’si 

işyerlerinden toplanmaktadır ve yaz sezonunda atık miktarı artmaktadır. 

154 Nolu MÇK alınan karar gereği: “Bodrum Belediyeler Birliği tarafından Đlimiz Bodrum 

Đlçesi, Ortakent Beldesi, Yaka Köyü, Küçük Çilek Mevkiinde tapunun N18c-4c 

paftasında, mülkiyeti Orman Genel Müdürlüğü’ne ait 74.080, 78 m2’lik alanda 

yapılması planlanan Katı Atık Kompost Tesisi yer seçiminin uygun görülerek 

çalışmalara başlanılmasına” karar gereği etüt çalışmalarına başlanmıştır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde kış aylarında günde 16 ton, yaz aylarında 

günde 50 ton civarında çöp toplanmaktadır. Mevcut çöplerin büyük bir oranı organik çöp, 

geriye kalanı kağıt, plastik v.b. gibi geriye dönüşümlü inorganik maddelerdir. Göltürkbükü 

Beldesi; Belediye imkanlarıyla Bodrum çöplüğünde bertaraf edilmektedir. Gündoğan; Belde 

çöplük alanında kısmen ayrıştırılmakta olup, kalan kısmının üzeri toprakla örtülmektedir. 

Gümüşlük; açık alanda düzenli olarak toplanıp, depolanarak ayrıştırılıp bertaraf edilmektedir. 

Mumcular; katı atıklar vahşi depolanmaktadır. 

404

Dalaman Đlçesi’nde oluşan katı atıklar Belediye Başkanlığı tarafından kapalı çöp 

toplama araçları toplanarak, Belediye çöplüğüne götürülmektedir. 

Marmaris Đlçesi’nde katı atıklar, katı atık düzenleme sahasında bertaraf edilmektedir. 

Köyceğiz Đlçesi: köyceğiz- dalyan özel çevre koruma bölgesinde Köyceğiz/Dalyan 

Özel Çevre Koruma Projesi kapsamında Ortaca Đlçesi, Kocabel Mevkiine yapılan düzenli katı 

atık depolama tesisinin inşaatına 2003 yılında başlanmış olup, 2004 yılı mayıs ayı itibari ile 

alana çöp alınmaya başlanmıştır. Köyceğiz ilçesine ait2006 yılına ait katı atık miktarı 

2.671.960 ton dur. 

N.2.Tehlikeli ve Zararlı Atıklar 

Đlimizde tehlikeli ve zararlı atıklar ile ilgili çalışma yapılmamaktadır. 

N.3.Özel Atıklar 

N.3.1.Tıbbi Atıklar 

Đl merkezimizde; tıbbi atıklar kısmen ayrı toplanmakta ve ayrı bir çukurda kireç ile 

muamele edilerek gömülmektedir. 

Datça Đlçesi’nde; her sağlık kurum ve kuruluşuna Belediye tarafından hazırlanarak 

verilen tıbbi atık bidonları aracılığıyla diğer çöplerden ayrı olarak toplanıp, ayrı olarak 

bertaraf edilmektedir. 

Ula Đlçesi’nde; Belde de sağlık ocağından alınan tıbbı atıklar (enjektör gibi) ayrıca 

toplanmakta ve imha edilmekte. 

Dalaman Đlçesi’nde 10kg/gün miktarında tıbbi atık oluşmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde; 1 adet Sağlık Ocağı ve 1 adet özel poliklinik 

bulunduğundan çok fazla tıbbi atık oluşmaktadır. Mevcut çöp döküm alanında ayrı bir yer 

ayrılmadığından bu güne kadar diğer çöplerle beraber toplanmaktaydı, ilgili sağlık 

kuruluşlarıyla irtibata geçilerek tıbbi atıkların ayrı toplanması çalışmaları başlanmıştır. Bitez 

Belediyesi’ne ait 2 çöp aracı hizmet yapmakta olup, düzenli bir şekilde evsel katı atıklarının 

toplanmasına sağlanmaktadır. Bu çöpler toplanıp şehir merkezi dışında bulunan Belediye 

çöplüğünde toplanmakta olup orada imha edilmektedir. Ayrıca, katı atık olarak çıkartılan 

şişeler Belediyece düzenlenen cam konteynırı getirtilmiş olup, şişelerin tekrar kullanılması 

için cam konteynırları toplayan bir şirket olup değerlendirilmiştir. Göltürkbükü; sağlık 

kurumlarında teslim edilerek özel olarak imha edilmektedir. Mumcular; az orandadır. 

Marmaris Belediyesi sınırları içindeki tüm tıbbi atık üreten kurum ve kuruluşlar ve 

özel işletmelerle tıbbi atık sözleşmesi imzalanmış ve uygulama bu bağlamda yapılmaktadır. 

Đçmeler Beldesi’nde haftada 2 gün özel araçlarla toplanmaktadır. 

Dalaman Đlçesi: Belediye tarafından evsel atıklardan ayrı toplanarak bertaraf 

edilmektedir. 

Yatağan Đlçesi: haftada 2 gün ve birikim oranına göre daha sık olarak ayrı araç ve 

ekiple toplanarak çöplükte açılan çukura gömülmek suretiyle bertaraf edilmektedir. 

405

N.3.2.Atık Yağlar 

Đl merkezimizde, Đl merkezimizde ve tüm ilçelerde tüm atık yağ çıkaran tesisler 

denetlenerek, firmaların ve işyerlerinin atık yağlarını Valiliğimiz Đl Çevre ve Orman 

Müdürlüğünden alacakları Ulusal Atık Taşıma Formları ile Bakanlığımızın taşıma ve bertaraf 

için lisans verdiği yetkili firmalara teslim etmeleri tutanakla istenmiştir. Teslim edilen 

yağlara ait Ulusal Atık Taşıma Formları düzenli olarak Müdürlüğümüze gönderilerek 

kayıtlara işlenmekte ve Bakanlığımıza bildirilmektedir. 

N.3.3.Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar 

Dalaman ilçesi’nde 50kg/gün bitkisel yağ oluşmaktadır. 

N.3.4.Pil ve Aküler 

Đl merkezimizde, Merkez Đlçe ve tüm ilçelerde bulunan resmi dairelerde, okullarda, 

atık piller, kullanılmış aküler TümAküder ve Aküder tarafından toplanarak bertaraf 

edilmektedir. 

Marmaris: kaynağında ayrılma metoduyla toplanıp, değerlendirilmektedir. 

N.3.5.Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller 

Đl merkezimizde deponiye götürülmektedir. 

Dalaman: evsel atıklarla birlikte toplanmaktadır. 

N.3.6.Tarama Çamurları 

Đl merkezimizde tarama çamuru yoktur. 

N.3.7.Elektrik ve Elektronik Atıklar 

Đl merkezimizde elektrik ve elektronik atıklar kaynağında ayrıştırılarak bertaraf 

edilmektedir. 

N.3.8.Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar 

Đl merkezimizde; hurda raporu tutulup, trafikten kayıtları silinmekte ve araçlarda MKE 

hurdasına satılmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde kullanım ömrü bitmiş araçlar çöp döküm 

alanına gelmemektedir. Küçük çaplı gelen aletler çöp ayıran şahıslar tarafından 

toplanmaktadır. 


N.4.Diğer Atıklar 

N.4.1.Radyoaktif Atıklar 

Đl merkezimizde, radyoaktif atık yoktur. 

N.4.2.Hayvan Kadavraları 

Đl Merkezi’nde Kadavralar, yağ yakma sistemi ile ya da diğer kimyasal maddeler ile 

muamele edilip imha edilmektedirler. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde çok sayıda hayvan ölümü olmadığından, bu 

tip durumlarda kadavralar çöp döküm alanının yakınında ki bir bölgeye gömülmektedir. 

Marmaris Đlçesi, Đçmeler Beldesi’nde hayvan kadavraları gömülerek imha 

edilmektedir. 

Ortaca Đlçesi: hayvan kadavraları genelde tarım arazilerinde kullanılmakta, yakılıp 

veya gömülerek imha edilmektedir. 

N.4.3.Mezbaha Atıkları 

Đl merkezinde, mezbaha atıklarının bir kısmı uygun koşullarda yapılmış fosseptik 

sistemiyle çözülmekte bir kısmı ise römorklarla imha bölgesine taşınmaktadır. 

Ula Đlçesi: Belediyeye ait mezbahada ilçe merkezi ihtiyacını karşılayacak nitelikte 

kesim yapılmakta, çıkan sıvı atıklar fosseptikte, katı atıklar ise belediye çöp aracı ile 

toplanmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Bitez Belediyesi’nde mezbaha yeri ufak olduğundan dolayı sadece 

kurban kesimi yapıldığından dolayı o zamanki atıklar toplanıp gömülerek imha edilmektedir. 

Ayrıca Bitez Beldesi’nde bulunan kasapların Büyükşehir Belediye mezbahalarında çalışma 

yapmaktadırlar. 

Dalaman: kalan atıklar çukurlarda kompost edilmek suretiyle gübreye 

dönüştürülmektedir. 50kg/gün mezbaha atıkları oluşmaktadır. 

Marmaris, Đçmeler Beldesi: Günlük özel çöp arabası ile katı atık merkezine 

gönderilmektedir. 

Ortaca: Gömülerek imha edilmektedir. 

N.5.Atık Yönetimi 

Her türlü atık ve artığın çevreye zarar verecek şekilde, doğrudan veya dolaylı biçimde 

alıcı ortama verilmesi, depolanması, taşınması, uzaklaştırılması ve benzeri faaliyetlerin 

yasaklanması, çevreyi olumsuz yönde etkileyebilecek olan tüketim maddelerinin idaresini 

belli bir disiplin altına alarak, havada, s da ve toprakta kalıcı etki gösteren kirleticilerin 

hayvan ve bitki nesillerini, doğal zenginlikleri ve ekolojik dengeyi bozmasının önlenmesi ile 

buna yönelik prensip, politika ve programların belirlenmesi, uygulanması ve geliştirilmesidir. 

407

N.6.Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu 

Đl Merkezinde; katı atıklar aylık kış dönemi: 45–50 ton, yaz döneminde 40-45 

ton’dur. 

Datça; ilçe genelinde Nisan 2003 döneminde ortalama olarak tespit edilen atık 

miktarları: 

Toplam Çöp Miktarı : 8-9 ton 

Kağıt 

: 53 Kg. 

Plastik 

:52 Kg. 

Kutu Kola :5 Kg. 

Pet Şişe 

:20 Kg. 

Cam Şişe 

:45 Kg. 

Çocuk Bezi :62 Kg. 

Metal 

:20 Kg. 

Datça Đlçesi’ndeki bu miktarlar kış aylarında azalmakta, yaz aylarında artmaktadır. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde kış aylarında 16 ton, yaz aylarında günde 50 

ton civarında çöp toplanmaktadır. Mevcut çöplerin büyük bir oranı organik çöp, geriye kalanı 

kağıt, plastik v.b. gibi geriye dönüşümlü inorganik maddelerdir. Bitez Belediyesi çöp 

hizmetlerinde 2 araç çalışmakta olup, kışın tek araç çalıştığı için günlük 20 ton, yazın ise 

araçların ikisi de çalıştığından dolayı 60 ton katı atık toplanmaktadır. Gündoğan; kış 

sezonunda 6 ton, yaz sezonunda 15 ton katı atık oluşmaktadır. 

Marmaris: aylık 170 ton katı atık oluşmaktadır. Armutalan Beldesi’nde günlük 50 

ton katı atık oluşmaktadır. Turunç Beldesi: yaz aylarında her gün 2 çöp kamyonu, kış 

aylarında 1 çöp kamyonu ile toplanarak Marmaris Çöp Deponi Alanına götürülmektedir. 

Yatağan: ilçede ortalama yıllık 6.000 ton civarında katı atık toplanmaktadır. Toplanan 

katı atıklar çöplükte biriktirilerek zaman zaman üzereleri toprakla örtülmektedir. 

N.7.Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Transfer Đstasyonları 

Đl merkezinde, katı atıklar konteynır ve çöp saatlerinde poşetlenerek kaldırıma 

bırakılması ile toplanmaktadır. Transfer istasyonu bulunmamaktadır. 

Ula Đlçesi: Belde de biriktirme ve toplama işlerini Belediye temizlik ekipleri 

yapmaktadır. Çöp toplama merkezinde ayrıştırılan çöplerin geri kazanımı ve imha edilmesi 


Bodrum Đlçesi Yalıkavak Beldesi’nin katı atıkları 1987 yılından bu yana Bodrum- 

Yalıkavak anayolu üzerinde Kara Kuzu Mevkii, 136 Ada, 26–27–28–29 nolu parsellerde 

düzensiz olarak depolanmaktadır. Çöp alanından düzgün ayrıştırma yapılmamakta sadece çöp 

taşıyan şahıslar tarafından geri dönüşümlü bazı inorganik maddeler ayrıştırılmaktadır. 2003 

Aralık Ayı içinde Sağlık Grup Başkanlığı, Yalıkavak Jandarma Komutanlığı, Đlçe Tarım 

Müdürlüğü tarafından çöp döküm alanının çevreye verdiği zararlar dolayısıyla bulunduğu 

yerden kaldırılması bildirilmiştir. Çevre sağlığı ekipleri, Đl Tarım Müdürlüğü yetkilileri ve 

Yalıkavak Belediyesi Fen Đşleri görevlilerinden oluşturulan heyet 29.12.2003 tarihinde çöp 

döküm alanı için keşif yapmışlardır. Yalıkavak Kara Kuzu Mevkii 215 Ada, 1–17–18 nolu 

parseller ve Ortakent Yaka Mevkii 115 Ada, 15–16 nolu parsellerde şahıslara ait olanlar için, 

Kaymakamlık tarafından kamulaştırma işlemleri başlatılması istenmiştir. Belediye, bu konuda 

gerekli yazışmalara başlamıştır. 

408

Marmaris: Mariç Belbir’e ait balı katı atık depolana tesisinde biriktirilmektedir. 

N.8.Atıkların Bertaraf Yöntemleri 

Đl merkezinde; kaynağında ayrılan ve geri kazanımı mümkün atıklar fabrikalara 

gönderilmektedir. Kalan atıklar ise deponiye taşınmaktadır. 

Datça Đlçesi’nde; atıkların ayrıştırılarak toplanması ve yerinde ayrıştırılması 

işlemleriyle mevcut ilçe çöplüğü ıslah edilmeye çalışılmakta olup, geri kazanım için değişik 

renk ve çeşitteki konteynır kullanılmakta, aynı zamanda yeni çöp deponi alanı ile ilgili 

projelendirilme çalışmaları devam etmektedir. 

Marmaris: Mariç Belbir’e ait katı atık depolama tesisinde biriktirilmektedir. Đçmeler 

Beldesi’nde katı atıklar düzensiz depolama şeklinde bertaraf edilmektedir. Bölge; belediyeler 

birliğinin çöplerin toplanması ve ayrıştırılması projesi güncelleşmektedir. Ayrıştırma ve 

geriye dönüşüm işlemleri yapılması planlanmaktadır. 

Ortaca Đlçesi: Özelliklerine göre gömülerek, toplanarak çöp depolama merkezine 

götürülerek imha edilmektedir. 

N.8.1.Katı Atıkların Depolanması 

Đl merkezinde; düzensiz depolanmaktadır. 





Ula Đlçesi’nde belendin çöp toplama merkezi belde merkezinden 3.5 km uzaklıkta 

olup imha edilmektedir. 

Dalaman ve Ortaca ilçelerine ait düzenli depolama alanı mevcuttur. 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi; yeni çöp döküm alanı olarak seçilen bölgede, 

diğer belediyelerin de katı atıklarının toplanıp, enerji üretimi sağlayacak çöp arıtma tesisi 

kurulması planlanmaktadır. O zamana kadar olan süre içinde çöpler, düzensiz depolanacaktır. 

Turgutreis Beldesi’nde katı atıklar açık alanda düzenli olarak toplanıp, ayrıştırılarak bertaraf 

edilmektedir. Mumcular; vahşi depolanmaktadır. 

N.8.2.Atıkların Yakılması 

Đl merkezinde; atıklar yakılmamaktadır. 

Ula Đlçesi: Belde de geri kazanım tesisi yoktur. 

Ortaca Đlçesi: Çöp depolama alanında ayrıştırılmaktadır. 

N.8.3.Kompost 

Đl merkezimizde, kompost çalışması yoktur. 

409

N.9.Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi 

Đl merkezinde; atıklar geri kazanılıyor ve değerlendiriliyor. 

Fethiye Đlçesi’nde; Katı Atık Geri Kazanım Projesi 2000 yılında başlatılmış olup, pilot 

bölgeler halinde geliştirilmektedir. Amacı; cami metal, plastik, kağıt-karton v.b. atıkların 

kaynağında ayrı olarak biriktirilmesi, toplanması ve tekrar kullanılmasının sağlanmasıdır. 

Proje kapsamında son iki yıl içinde aylık ortalama 45 ton atık geri kazanılmıştır. Öncelikle 

eğitim-tanıtım çalışmalarına ağırlık verilmiştir. Fethiye Belediye Başkanlığı’na ait 250 adet 

geri kazanım konteynırı ve bu projeye tahsis edilmiş 1 adet “Geri Kazanım Aracı” 

bulunmaktadır. Toplama için kullanılan bu materyaller yetersiz kalmaktadır. 





Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde atıklar bazı noktalarda cam ürünleri ve kağıt 

ayrıldıktan sonra çöp döküm alanına gelir. Ancak, bu ayrıştırma şahısların çabaları sonucu 

oluştuğundan yeterli olmamaktadır. Mumcular; ayıklama işi özel sektörce yapılmaktadır. 

Dalaman: çöplükteki atıklar şahıslar tarafından içindeki demir, teneke, cam, şişe gibi 

maddeler ayrıştırılmaktadır. 

Marmaris Belediyesi Çevre Vakfı ile birlikte lisanslı özel firma tarafından 

değerlendirilmektedir. 

N.10.Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri 

Atıkların, düzenli olarak depolanmaması, arıtma sistemlerinin geliştirilememesi ve 

belirlenen standartlar üzerinde alıcı ortamlara (atmosfere, suya, toprağa) bırakılması halinde, 

canlı ve cansız varlıklar üzerinde kalıcı ve olumsuz etkilere sebep olmaktadır. Đlimizde katı 

atıklarla ilgili hemen hemen tüm yerleşim birimlerinde sorunlar yaşanmaktadır. 

Bununla ilgili olarak Belediyeler birliği oluşturulmuş ve Marmaris Đlçesi’nde katı atık 

deponi alanı oluşturulmuş ve faaliyete alınmıştır. Bodrum Đlçesi’nde yer seçimi yapılmış olup, 

ÇED süreci tamamlanmış ve faaliyete alınması çalışmaları devam etmektedir. Ortaca, 

Dalaman, Köyceğiz ilçelerinde ortak bir deponi alanı seçilmiş ve faaliyete alınması 

aşamasındadır. Fethiye Đlçesi’nde ise yer seçimi yapılmış olup, çalışmaları sürmektedir. 

Sıvı atıklarla ilgili olarak; Đşletmeye alınmış Merkezi Arıtma Sistemleri: 

—Bodrum (Đçmeler-Bitez-Göltürkbükü) 

—Marmaris (Merkez, Turunç) 

—Dalaman, Ortaca, Sarıgerme, Köyceğiz (Merkez) 

—Fethiye (Merkez) 

Đnşaatı devam edenler; 

— Datça (Merkez) 

—Ula-Akyaka 

—Fethiye-Göcek 

—Milas 

—Fethiye-Ölüdeniz 

410

ĐLÇELER 

AYLAR/ 

ĐLÇELER 

KÖYCEĞĐZ 

DATÇA 

MARMARĐS 

MĐLAS 

DALYAN 

ORTACA 

BORDRUM 

FETHĐYE 

KAVAKLIDERE 

DALAMAN 

TOPLAM 

OCAK 1 1 1 3 

ŞUBAT 1 5 2 8 

MART 1 1 2 4 

NĐSAN 1 1 2 

MAYIS 1 1 

HAZĐRAN 2 1 3 

TEMMUZ 1 4 2 7 

AĞUSTOS 6 1 12 35 1 55 

EYLÜL 2 3 8 42 10 65 

EKĐM 1 2 2 3 2 3 13 1 27 

KASIM 1 2 8 2 13 

ARALIK 2 2 4 1 9 

TOLAM 3 15 14 35 2 4 4 27 2 1 197 

Đhalesi yapılacak olan merkezi arıtma sistemleri 

—Bodrum-Gümbet 

Merkezi Atıksu Arıtma tesislerinin deşarj izinleri ve periyodik atıksu analizleri takibi 

yapılmaktadır. Ayrıca merkezi arıtma sistemlerine uzak veya henüz çalışma başlatılmamış 

olan yörelerde denize deşarj yapılmaması kaydıyla, (deşarjı bahçe, yol ve çiçek sulamasında 

kullanılacak durumda) müstakil arıtma sistemleri kurdurulmuş olup, denetimleri sürekli 


Bununla beraber deniz araçlarının atık sularını ve sintine sularını alıcı ortama (deniz) 

doğrudan vermelerinin meydana getirdiği sorunların çözümüne yönelik çalışmalara ait 

Mahalli Çevre Kurulu Kararlarının uygulanması çalışmaları sürmektedir. 

Hava Kalitesinin korunmasına yönelik olarak kirletici etkisi bulunan tesislere Emisyon 

Đzinleri verilmekte, Mahalli Çevre Kurulu komisyonunda ısınma amaçlı kullanılacak 

yakıtlarla ilgili kararlar alınması sağlanarak, kullanılan yakıtların denetlemesi yapılmaktadır. 

Đl Çevre Koruma Vakfı tarafından yapılan atık su analiz gelen numune sayısı; 

KAYNAKLAR 

-Köyceğiz Özel Çevre Koruma Kurumu Md. Çalışmaları 

-Çevre ve Orman Đl Md. (Çevre Yönetimi Şube Md.) 






-Dalaman Kaymakamlığı 


411

O.GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐM 

O.1.Gürültü 

Gürültü, gelişigüzel bir yapısı olan bir ses spektrumudur ki, sübjektif olarak, 

istenmeyen ses biçiminde tanımlanır. 

O.1.1.Gürültü Kaynakları 

O.1.1.1.Trafik Gürültüsü 

Sanayi, Yol ve Đnşaat Makineleri, Karayolları Taşıtları, Havayolları, Demiryolları 

Taşıtları. 

Đlimizde trafik gürültüsüyle ilgili herhangi bir düzenlemeye gidilmemiştir. 

Ancak, Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde belirlenen değerler ise; 

TABLO O.1. Taşıtların Gürültü Değerleri 

Taşıt Türü 

Üst Gürültü 

Seviyesi (dBA) 

Otomobil 75 

Otobüs (Kent Đçi) 

(Kent Dışı) 

85 

80 

Ağır müteharrik (araç kabininde) ve Kamyon 85 

Lokomotif içi (dizel motorlu tam güçte ve 

yüke çalışırken hız 80 km/h ve pencereler 85 

kapalı iken) 

Elektrikli tren lokomotiflerinde 80 

Vagonların içinde 70 

O.1.1.2.Endüstri Gürültüsü 

Değişik gürültü kaynakları ve bu kaynaklardan yayılmasına izin verilen maksimum 

gürültü seviyeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu ses seviyelerinden daha yüksek gürültü 

çıkaran araçların gerekli tedbirler almadan çalıştırılması, hizmete sokulması, kullanılması 

yasaktır. 

Đlimizde çevreyi rahatsız edecek gürültülü endüstriyel tesisler bulunmamaktadır. 

Sadece Đl Merkezinde bulunan tek endüstri kuruluşu Muğla Kireç Fabrikası olup, bu da 

yerleşim yerinden uzak olduğu için sorun teşkil etmemektedir. Đlimiz merkez ve ilçelerinde 

yeni gelişmekte olan mermer sanayi ve küçük sanayi siteleri yerleşim alanlarından uzak, açık 

alanlarda kurulduğundan gürültü sorunu yaşanmamaktadır. Đlimiz Merkez ilçe sınırları içinde 

rekreasyon ve eğlence yerleri hakkında Çevresel Gürültü şikayetleri yok denecek kadar az 

olup, Çevresel Gürültü Ölçüm ve Değerlendirme konusunda işlemler yetki devri yapıldığı için 

Muğla Belediyesi tarafından yapılmaktadır. Yetki Devri almamış belediyelerin sınırları 

içinde bulunan ve belediye sınırları dışında bulunan yerlerde çevresel gürültü ölçümleri 

Valiliğimiz Đl Çevre ve Orman Müdürlüğünce A Tipi Sertifika eğitimi almış olan teknik 

personeller tarafından yapılmaktadır. Đlçeler bazında çevresel gürültü ölçüm yetki devri 

verilmiş olan belediyeler şunlardır: Marmaris, Bodrum, Ölüdeniz, Marmaris-Armutalan 

(Müracaat yapacak) 

Đşyerleri içinde iş makinelerinden kaynaklanan gürültü ortaya çıktığı tespit edilmiştir. 

Ancak, işçilerin gürültüden kurtulmak için koruyucu malzeme kullanmadıkları görülmektedir. 

412

TABLO O.2 Đş Makineleri Gürültü Değerleri 

GÜRÜLTÜ 

KAYNAKLARI 

GÜRÜLTÜ SEVĐYESĐ 

Leq dBA 

Yük araçları (7.5 m.de) 85 

Yolcu taşıtları (7.5 m.de) 85 

Motosiklet (7.5 m.de) 80 

Lokomotifler (30 RNA.’de) 90 

Dizel Motorlu skreyper ve buldozer (100-450 kw) 120 

Dizel motorlu paletli kepçeler (40-60 kw) 110 

Dizel motorlu ekskavatör (45-80 kw) 105 

Havalı beton kırıcı (36 kg) 110 

Dizel motorlu paletli vinç 105 

Dizel motorlu damperler (1.2-1.5 ton) 100 

Dizel motorlu titreşimli silindir (2-75 kw) 110 

Beton karıştırıcı 115 

Beton pompası 115 

Greyder 120 

Kaya delgi tabancası 125 

Kompresör (sabit) 115 

Traktör 120 

Yükleyici 115 

Dişliler 95 

Elektrik motorları (300 hp hız 1200 dev/dak) 105 

Pompalar (300 hp hız> 16000 dev/dak) 120 

Fanlar (eksenel ve radyal, 1 m 3 /s 4 cm H 2 O) 

(Kanal profili, 1 m 3 /s 4 cm H 2 O) 

85 

70 

Otomatik torna 85 

Ark kaynağı 85 

Delik Đşleme tezgahı 95 

Havalı matkap 95 

Tahta planya makinesi 95 

Torna tezgahı 95 

Çelik levha düzleyicisi 95 

Hamdemir veya çelik şerit çekicisi 95 

Freze tezgahı 95 

Perçin açma makinesi 95 

Oluk açma makinesi 95 

Ahşap perdahlama makinesi 95 

Otomatik diş açma tezgahı 95 

Çelik levha kesicisi 95 

Elektrikli düz kaynak 95 

Boru kaynak makinesi 95 

Elektrikli gazlı fırın veya yağlı fırın 105 

Dövme çekici 105 

Havalı çekiç 105 

Çelik tel çemberleme makinesi 105 

Sarsıntılı sıkıştırma makinesi 105 

Havalı pres 105 

413

Hava perçinleme tabancası 105 

Perçinleme çekici 105 

Metal veya ahşap kesmek için dairesel testere 105 

Havalı anahtar 105 

Dökümler için havalı çapak alıcı 115 

Otomatik vurmalı çekiç 115 

Đçten yanmalı motor testi 115 

Çivileme makinesi 115 

Mekikli dokuma tezgahı 95 

O.1.1.3.Đnşaat Gürültüsü 

Şantiye gürültüsünün seviyeleri; çevrede bulunan gürültüye hassas yapıların 1 metre 

uzaklığında aşağıdaki Tablo O.3.’de verilen kabul edilebilir değerleri aştığı takdirde Gürültü 

Kontrol Yönetmeliğinde belirlenen yetkililerce şantiye çalışma saatlerinin azaltılması, yapının 

durdurulması tedbirleri alınır. 

Đlimizde inşaatlardan kaynaklanan gürültü oluşmaktadır. Turizm beldelerinde Turizm 

Bakanlığı Genelgesi ve Đl Mahalli Çevre Kurulu Kararı gereğince 30 Nisan-31 Ekim tarihleri 

arasında inşaat yasağı getirilmiştir. Yerleşim yerleri ve yakınlarındaki gürültü ile ilgili olarak 

çalışma saatleri kısıtlamasına gidilmektedir. Ayrıca yeni kurulacak faaliyetler için Gürültü 

Kontrol Yönetmeliği gereğince gürültü kontrolü taahhüdü istenmektedir. 

TABLO O.3.Đnşaat Gürültü Değerleri 

GÜRÜLTÜ KAYNAĞI 

-Endüstri Gürültüleri 

-Sürekli 

-Ani 

-Şantiye Gürültüleri 

-Bina yapımı (sürekli) 

-Yal yapımı (geçici) 

-Darbe Gürültüleri 

Gündüz 

(06. 00 -22. 00 ) 

65 

70 

70 

75 

100 (L max ) 

Leq (dBA) 

Gece 

(22. 00 -06. 00 ) 

55 

60 

- 

- 

- 

414

O.1.1.4.Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler 

Yerleşim alanlarında trafik gürültüsü için temel kriterler 35 dBA-45 dBA aralığında 

seçilir. Yerleşme yerine ve gün içindeki zaman dilimine bağlı olarak Tablo O.4.’e göre 

düzeltmeler yapılır. 

TABLO O.4. Yerleşim Alanlarındaki Gürültü Değerleri 

BÖLGE TANIMI 

TEMEL KRĐTER 

Leq=35 dBA-45 dBA 

I.Bölge Şehir dışı konut alanı (trafikten uzak) 0 

II.Bölge Şehir kenarı konutları 

Şehir konut alanı (trafik akımına 100 m. uzaklıkta) 

Şehir konut alanı,işyerleri (trafik akımına 60 m. 

uzaklıkta) 

III.Bölge Şehir merkezi konut alanı,anayolları iş yerleri 

(trafik akımına 20.m. uzaklıkta) 

IV.Bölge Endüstri bölgesi veya ağır vasıta ve otobüslerin 

geçtiği anayollar 

Yerleşim alanı içinde bulunan yapı tiplerine göre kabul edilebilir iç mekan ses basıncı 

seviyeleri Tablo O.5.’de verilmiştir. 

+5 

+10 

+15 

+20 

+25 

TABLO O.5. Yapı Tiplerine Göre Gürültü Değerleri 

KULLANIM ALANI 

Dinlenme Alanları 

-Tiyatro Salonları 

-Konferans Salonları 

-Otel yatak odaları 

-Otel restoran 

KABUL EDĐLEBĐLĐR SES 

BASINCI DÜZEYĐ Leq 

(dBA) 

25 

30 

30 

35 

Sağlık Yapıları -Hastaneler 35 

Konutlar 

-Yatak odaları (şehir) 

-Oturma odaları (şehir) 

-Oturma odaları (şehir kenarı) 


-Servis bölümleri (mutfak,banyo) 

35 

40 

45 

60 

70 

Eğitim Yapıları 

Ticari Yapılar 

Endüstri Yapıları 

-Derslikler,laboratuarlar 

-Spor salonu, yemekhane 

-Özel Büro (uygulamalı) 

-Genel Büro (yazı,hesap bl.dükkan) 

-Fabrikalar (küçük) 

-Fabrikalar (geniş kapsamlı) 

45 

60 

50 

60 

70 

80 

Yapıların mimari projelerin hazırlanmasında esas alınmak üzere yapılar içindeki 

gürültüye hassas faaliyet alanları ile gürültü kaynağı olan faaliyet alanları Tablo O.6.’dadır. 

415

Tablo O.6. Yapılar Đçindeki Gürültü Değerleri 

KULLANIM ALANI 

Dinlenme Alanları 

-Tiyatro Salonları 

-Konferans Salonları 

-Otel yatak odaları 

-Otel restoran 

KABUL EDĐLEBĐLĐR SES 

BASINCI DÜZEYĐ Leq 

(dBA) 

25 

30 

30 

35 

Sağlık Yapıları -Hastaneler 35 

Konutlar 

-Yatak odaları (şehir) 


-Oturma odaları (şehir kenarı) 


-Servis bölümleri (mutfak,banyo) 

35 

40 

45 

60 

70 

Eğitim Yapıları 

Ticari Yapılar 

Endüstri Yapıları 

-Derslikler, laboratuarlar 

-Spor salonu, yemekhane 

-Özel Büro (uygulamalı) 

-Genel Büro (yazı,hesap bl.dükkan) 

-Fabrikalar (küçük) 

-Fabrikalar (geniş kapsamlı) 

45 

60 

50 

60 

70 

80 

Yapıların mimari projelerin hazırlanmasında esas alınmak üzere yapılar içindeki 

gürültüye hassas faaliyet alanları ile gürültü kaynağı olan faaliyet alanları Tablo O.6.’dadır. 

Tablo O.7 Đnsanların Maruz Kaldıkları Gürültülü Alanlar 

YAPI TĐPLERĐ 

Konutlar 

Okullar 

Hastaneler 

GÜRÜLTÜYE DUYARLI 

FAALĐYET ALANI 

Yatak odaları, oturma, yemek, 

çalışma, müzik odaları, doktor 

evlerinde muayene ve bakım odaları, 

dinlenme terasları ve avlular. 

Sınıflar, okuma odaları, konferans 

salonları, idare hacimleri revir ve 

bakım odaları, laboratuarlar, ana 

okullarında uyuma hacimleri 

Hasta yatak odaları, bekleme 

hacimleri, ameliyathane, özel bakım 

yerleri, dinlenme alanları koridor ve 

416 

GÜRÜLTÜ KAYNAĞI 

OLAN FAALĐYET ALANI 

Sirkülasyon ve tesisat 

alanları, otoparklar, garajlar, 

çamaşırlık, asansörler, 

hidrofor, merdivenler, ev 

atölyeleri, müzik çalışma 

odaları, çocuk bahçeleri, spor 

alanları 

Avlular ve oyun yerleri, spor 

salonları, atölyeler, müzik 

stüdyoları, mutfak ve tesisat 

hacimleri,otoparklar 

Tesisat merkezleri, asansör ve 

mutfak ve servis alanları, 

otoparklar ve garajlar 

idare odaları 

Đdare yapıları Özel çalışma hacimleri Gürültülü çalışma alanları, 

bilgisayar merkezleri, tesisat 

merkezleri, sirkülasyon 

alanları, kafeterya, mutfak ve 

diğer servis alanları, garaj ve 

otoparklar

Ticaret 

Oteller 

Özel bürolar, satış alanları, kreşler, 

teşhir yerleri ve lokantalar 

Yatak odaları, dinlenme salonları, 

toplantı salonları, yemek odaları, 

idare hacimleri, manzara terasları, 

dinlenme avlu ve bahçeleri 

Gürültülü satış alanları oyun 

mahalleri, kafeteryalar, 

otopark ve garajlar, tesisat 

hacimleri v.d.servisler 

Tesisat hacimleri, mutfak ve 

servis alanları, otopark ve 

garajlar açık lokantalar, 

diskotek, düğün salonu ve 

diğer gürültülü eğlence ve 

spor alanları 

O.1.1.5.Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü 

Yeni havaalanı yapımı veya mevcut havaalanlarının geliştirilmesinde ilgili 

kuruluşlarca gürültü faktörü göz önünde bulundurulur. Havaalanı ve yakın çevresinde hava 

aracı gürültüsünün değerlendirilmesinde kullanılan ve Uluslar arası Sivil Havacılık 

Organizasyonu (ICAO) tarafından öngörülen bir birimdir ve uçak tiplerini, gürültünün 

spektrumunu, uçağın geçiş süresini, günlük uçuş yoğunluğunu hesaba katmaktadır. 

ECPNL :Gündüz ECPNL (07-22) 

ECPNL :Gece ECPNL (22-07) 

S 

:Mevsimsel ayarlama faktörü (-5 ile +5 dBA arasındadır) 

EPNL :Efektif gürültü seviyesi, 

n 

:Gürültü olay sayısı 

T 

:Değerlendirme Periyodu 

To,to :Ölçüm özelliklerine göre belirlenen sabitler 

O.1.2.Gürültünün Çevreye Olan Etkileri 

Vibrasyonun insan sağlığı, performansı ve konforu üzerinde oluşturduğu hareket 

hastalığı gibi fizyolojik ve psikolojik etkilerle yapılarda hastaların başlama sınırlarıdır ki, 

vibrasyonun hızı, ivmesi,genliği, frekansları veya süresi ile ortaya konulmuş kriterlerdir. 

O.1.2.1.Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri 

Gürültü fiziki çevrede sert yüzeyli malzemeler üzerinde çınlamalar yapmaktadır. 

Deniz kenarında ortaya çıkan gürültüler bazı canlı türlerini rahatsız ederek kaçmaktadır. 

O.1.2.2.Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri 

Đnsanların gürültüden rahatsız olmaları sonucu ruh hastalıklarına yol açmaktadır. 

Düzenli ve yeterli istirahat önlenmektedir. Bu da iş verimi azalmalarına yol açmaktadır. 

Ayrıca insanlar üzerinde baskı oluşmaktadır. 

O.1.3.Gürültünün Đnsanlar Üzerine Olan Etkileri 

Tablo O.7’de verilen gürültü seviyesinin üzerindeki değerlerde olumsuz etkileri 


417

Tablo O.8 Đnsanların Maruz Kaldığı Gürültü Seviyesi 

GÜRÜLTÜYE MARUZ KALINAN 

SÜRE (sa/gün) 

MAKSĐMUM GÜRÜLTÜ 

SEVĐYESĐ (dBA) 

7.5 80 

4 90 

2 95 

1 100 

0.5 105 

0.25 110 

1/8 115 

Darbe gürültülerinin üst seviyesi (140 dBA’ı aşamaz) 

O.1.3.1.Fiziksel Etkileri 

Gürültünün, işitme duyusunda oluşturduğu geçici ve kalıcı olumsuz etkilerdir. 

O.1.3.2.Fizyolojik Etkileri 

Kas gerilmesi, stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının 

değişmesi, gözbebeği büyümesi ve uykusuzluktur. 

O.1.3.3.Psikolojik Etkileri 

Sinir bozukluğu, stres, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk ve zihinsel etkilerde 

yavaşlamadır. 

O.1.3.4.Performans Etkileri 

O.2.Titreşim 

Đş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması gibi etkileri 

Genellikle katı ortamlarda yayılan ve dokunma duygusu ile hissedilen alçak frekanslı 

ve yüksek genlikli mekanik hareketlerdir. 

KAYNAKLAR 

-Muğla Çevre ve Orman Müdürlüğü 

418

P.AFETLER 

P.1.Afet Olayları 

P.1.1.Depremler 

Muğla Đli I. derece deprem kuşağında yer almaktadır. Đlimizde 2 önemli deprem 

bölgesi bulunmaktadır. Kerme körfezi-Köyceğiz bölgesi ve Rodos-Fethiye körfezi Bölgesidir. 

Kerme körfezi-Köyceğiz bölgesi: 

Bu bölge kuzeyde Bodrum yarımadası ile Muğla’nın güneyinde yükselen dağlar ve 

Sandras dağı, Güneyde Reşadiye yarımadasındaki mezozoik formasyonlar tarafından 

sınırlanmıştır. Çukurluk batıdan doğuya doğru Kerme Körfezi, Gökova alçak arazisi ve 

Köyceğiz havzasından ibarettir. 

Çukurluğun güney kenarında (Muğla –Marmaris yolunda) mezozoik kalkerlerinin 

körfeze doğru çok dik eğimli olduğu görülür. Körfezin kuzey kenarı oldukça diktir ve kalker 

duvarına benzer. Burada 750m. ye kadar yükselen kalkerler, Gökova’da 50m. seviyesindedir. 

Körfezin derinliği hesaba katılırsa, buradaki dikey atım 1300m. dir. Bu fay, bir çok 

sıcak ve soğuk maden suyu kaynakları tarafından işaretlenmiştir. Körfezin ağzında, ancak çok 

genç bir devirde sönmüş olan volkanik Nisiros adası vardır. Bölgenin en önemli olan üst 

merkezi, körfez önünde bulunan Đstanköy adasıdır. 

Tarihsel ve aletsel dönem içeren deprem katalogları ve bölgenin aktif fay hareketleri 

incelendiğinde bölgede sık sık büyük depremlerin olduğu anlaşılmaktadır. 

Đlimizde meydana gelen depremler aşağıda belirtilmiştir. 

TARĐH MEVKĐĐ ŞĐDDETĐ 

M.S.127 Rodos-Muğla-Fethiye 7.3 

1941 Muğla 6.2 

1941 Muğla 6.2 

1957 Rodos-Muğla-Fethiye 6.6 

1959 Köyceğiz 6.2 

1961 Marmaris 6.2 

1999 Marmaris 5.6 

2004 Gökova Körfezi 5.4 

419

HARĐTA 5. 

HARĐTA 6. 

420

P.1.2.Heyelan ve Çığlar 

Đlimiz, yaşlı dağlar grubunda değerlendirilen Hisardağı ve Kızıldağ eteklerinde 

kurulmuş olup, bu yaşlı dağlarda zaman zaman kopma, göçme ve kaymalar olmaktadır. 

Đlimiz sınırları içerisinde lokal olarak oluşan heyelan Dalaman Đlçesi (Şerefler Köyü), 

Marmaris Đlçesi ( Turunç Belediyesi), Merkez Đlçe (Bozarmut Belediyesi, Yemişendere 

Köyü)de görülmüş olup, yollarda hasar meydana getirmiş, genel hayatı etkileyen boyutta 

değildir. 

Marmaris Đlçesi, Söğüt Köyü’nde kaya düşmesine maruz bölgede kaya ıslahı ihalesi 

yapılarak, bölge ıslah edilmiştir. 

P.1.3.Seller 

Đl Sivil Savunma Müdürlüğünden alınan bilgilere göre; Đlkbahar ve Sonbahar 

aylarındaki şiddetli yağışlar sonucu Eşme ve Dalaman Çaylarının taşması nedeniyle Fethiye, 

Dalaman, Ortaca ve Marmaris Đçmelerde küçük çaplı seller meydana gelip özellikle tarım 

arazileri zarar görmektedir. Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğünden alınan bilgilere göre ise; 

Milas, Bodrum, Marmaris Đlçeleri’nde aşırı yağışlardan dolayı genel hayatı etkilemeyecek sel 

afeti tarım alanlarına, seralara ve alt yapıya zarar vermiş olup, hasar tespiti yapılarak ilgili 

kurum ve kuruluşlara bildirilmiştir. 

P.1.4.Orman ve Otlak Yangınları 

Muğla Orman Bölge Müdürlüğü Muğla Đli bazında 2006 yılı içersinde orman ve otlak 

yangın adedi ve sahası 

Orman Yangını : 266 adet 2798,1 ha 

Otlak yangını : 126 adet 600,2 ha 

P.1.5.Fırtınalar 

Đlimiz Dalaman Đlçesi’nde şiddetli fırtına, havaalanı ve bazı konutlarda hasar meydana 

getirmiş olup, hasar tespiti yapılarak ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilmiştir. 

P.2.Afetler ve Sağlık Zararları 

7269 sayılı Afetler Kanunu uyarınca genel hayata etkili afetler oluşması halinde 

gerekli yardımlar Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı (Afet Đşleri Genel Müdürlüğü) tarafından 


P.2.1.Radyoaktif Maddeler 

Đl Sivil savunma Müdürlüğü ile yapılan yazışmalar sonucunda Đlimizde radyoaktif 

kaynaklar ve zehirli maddelere ilişkin herhangi bir bilgi temin edilememiştir. 

421

P.2.2.Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar 

Đl Sivil savunma Müdürlüğü ile yapılan yazışmalar sonucunda Đlimizde denize dökülen 

petrol, diğer tehlikeli atıklar ve zehirli maddelere ilişkin herhangi bir bilgi temin 

edilememiştir. 

P.2.3.Tehlikeli ve Zehirli Maddeler 

Radyasyon kaynaklarını tespit etmek, gerekli tedbirleri almak, denetlemek vb. 

hizmetler 85–9727 sayılı Tüzük Gereği T.A.E.K.’na aittir. 

P.3.Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri 

P.3.1.Sivil Savunma Birimleri 

Sivil Savunma Birimleri Đl Đlçe Sivil Savunma Müdürlükleri ve Memurlukları olarak 

teşkilatlandırılmıştır. 

Đl merkezindeki idari personel olarak 28 kadro bulunup, 13’ü dolu 15’i münhaldir. 

Mahalli Sivil Savunma teşkilleri olarak halktan seçilen 275 Sivil Savunma Yükümlüsü 

ile kamu personelinden oluşan 95 kişiden Đl Acil Kurtarma ve Yardım Birliği mevcuttur. 

(Benzer Teşkilatlanma nüfusla orantılı olarak Đlçelerimizde de mevcuttur.) Söz konusu 

yükümlüler Afet ve savaş durumlarında Mülki Amirin lüzum görmesi üzerine Kurtarma ve 

Yardım çalışmalarında bulunurlar. 

P.3.2.Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri 

1580 sayılı kanunun 15’ nci maddesi 22’nci fıkrası ile 6831 sayılı kanunun 68–76’ ncı 

maddeleri gereği bu konudaki genel önlemler Belediye Başkanlığı ve Orman Bölge 

Müdürlüğünce alınmaktadır. Ayrıca 2002–4390 sayılı binaların yangından korunması 

hakkındaki yönetmelik gereği alınması gereken tedbirler yönetmeliğin 1, 5, 126, 137’nci 

maddelerinde belirtilen komisyonlarca denetlenmektedir. 

—Resmi binalarda; yangın merdiveni, yangın üçgeni ve yerin durumuna göre yangın 

söndürme cihazları alınması sağlanır. 

—Resmi kurumlardaki Sivil Savunma yangın ekiplerine nazari ve tatbiki eğitimler 

verilir. 

—Umuma açık yerlerde; işyeri yangın açısından önlem alınıp alınmadığı bakılarak 

izin verilir. 

—Đlköğretim ve orta dereceli okullarda yangın önleme söndürme eğitimleri nazari ve 

tatbiki olarak yapılır. 

—Yılda 1 kez Vali, Belediye Başkanı ve halkın katılımıyla Sivil Savunma Müdürlüğü 

ile ortaklaşa Yangın Söndürme ve depremde kurtarma faaliyetleri yapılmaktadır. 

Muğla Đtfaiyesi 1870 yılında kurulmuştur. Şu anda itfaiye teşkilatında toplam 27 kişi 

çalışmaktadır. Bunlar; 

422

1 Amir 

1 Amir Yardımcısı 

2 Evrakçı-Yazıcı 

2 Belediye Zabıta Memuru 

1 Çavuş 

11 Şoför 

10 Er’dir 

Belirli zamanlarda iş yerlerindeki Yangın Söndürme Cihazlarının denetimi 

yaptırılmaktadır. Belediyemiz itfaiye servisi 24 saat iş, 24 saat istirahatlı olarak 2 vardiya 

halinde çalışmaktadır. 

Şehrimizin muhtelif yerlerindeki yeraltı yangın muslukları ve yeraltı yangın su 

depolarının belirli aralıklarla bakım ve ilavesi yapılmaktadır. 

YANGIN ÖNLEYĐCĐ TEDBĐRLER 

—Đnşa Bakımından Önleyici Tedbirler 

—Tesisat Bakımından Önleyici Tedbirler 

a)Sabit Tesisler 

b)Yangın Đhbar Tesisleri 

c)Yangın Söndürme Tedbirleri 

—Kullanma Bakımından Önleyici Tedbirler 

YANGINLARA KARŞI KORUYUCU TEDBĐRLER 

Đnşa Bakımından Önleyici Tedbirler: 

Đnşa Bakımından Önleyici Tedbirler olarak şu hususlar üzerinde durmak gerekir: 

1-Đnşaat ve Dekorasyon Malzemesi: Olanaklar ölçüsünde inşaat ve dekorasyon 

malzemesi yanmaz veya zor yanıcı maddelerden seçilmelidir. Estetik açıdan düşünülerek 

dekorasyonda ahşap malzemelerden mümkün olduğu ölçüde kaçınılmalıdır. 

2-Bacaların Đnşa Durumu: Ahşap çatılı binalarda bacaların inşa durumu da başlı başına bir 

yangın sebebidir. Bacalarda yangın sebebi olan inşaat hatalarını şöyle sıralayabiliriz: 

a)Bacaların, çatı arasından geçirilirken payanda ve tahtalara temas ettirilmesidir. Normalde 

bacanın, bu ahşap kısımlarda 10-15 cm. açıktan geçmesi şarttır. 

b)Bacaların inşası sırasında içlerinin sıvanması,bacaların içi ancak inşa sırasında 

sıvanabilir. Sıvanmamış bacalarda tuğla aralarında boşluklar, aralıklar bulunmakta ve 

buralardan kıvılcımlar çatıya geçmektedir. Ayrıca bu şekildeki bacalarda kurum toplanmakta, 

kurum ise tutuşabilmekte ve buradan kolayca tutuşan maddeleri yakmaktadır. 

3-Yangın Bölme Duvarları: Ahşap çatılı binaların çatıları ne kadar uzun olursa olsun tek 

bölmeli çatı halinde yapılmaktadır. Bu durum ise çatının herhangi bir yerinde çıkan yangının 

kolayca bütün çatıyı kapsamasına neden olmaktadır. Halbuki bu uzun geniş çatılar, tuğla 

423

duvarlarla bölmelere ayrılsa, ortalama 10 m. aralıklarla veya çatı üzerinde de 75 cm. kadar 

yükseltilse herhangi bir bölmede çıkan yangın diğer bölmelere daha zor geçecek veya hiç 

geçmeyecektir. 

4-Bacaya Yakın Yapılan Kapı ve Pencere Söveleri: Kapı veya pencere söveleri (Pervaz) 

odalardan geçen baca duvarlarına yakın veya bitişik yapılmakta veya belirli takozlarla baca 

duvarlarına tutturulmakta, bu ise ısınma ve takozların zamanla tutuşması sonucunda yangın 

çıkmasına sebep olmaktadır. Ayrıca buralarda gömme dolap yapılmaktadır ki çok 

sakıncalıdır. 

5-Yanmaz boya veya maddelerle kolayca yanıcı maddelerin üzerlerinin boyanması. 

6-Yukarıda sayılan tedbirlere rağmen yine de yangın çıkabilir, hele savaşta mutlaka 

çıkacaktır. Binanın; inşa tarzı, yapım planı, çalışmaların kolay ya da zorlukla yapılmasına 

neden olacaktır. 

7-Yangın Merdivenleri: Yangın Merdivenleri inşaat yapılmadan yapının özelliği ve 

görünümü bozmayacak şekil ve yere projede konur. 

a)Yangın Merdivenlerinin yerleri görülecek şekilde işaretle belirtilmelidir. 

b)Ulaşılması kolay ve yakın yerlere yapılmalıdır. 

c)Binalarda yukarıdan aşağıya doğru genişleyecek şekilde yapılmalıdır. 

d)Asansör yapılması gereken ve yüksekliği (15.50) m’yi geçen ve alanı (150) m²’den 

fazla olan (150 ) m² hariç iş yerleri ile girişten itibaren 20’den fazla dairesi olan veya 5 katı 

geçen konutlarda basamak boyu en az (0.70)m. olan yerlerde Yangın Merdiveni yapılması 

mecburidir. 

e)Ayrıca kullanış maksatları ve içinde yaşayan insan sayısı çokluğu sebebiyle özellik 

arz eden umumi binalar, oteller, iş hanları, çok katlı mağazalar, sanayi çarşıları, pasajlar, 

yeraltı çarşıları, düğün salonları, gece kulüpleri, matbaalar, saunalar, sergi yerleri, müzeler, 

kütüphaneler, 25 arabadan fazla kapasiteli garaj ve otopark gibi binalarda kat 

sınırlamalarına bağlı kalmaksızın ikiden fazla kat varsa Yangın Merdiveni mecburidir. 

f)Yangın Merdiveni, ateşe dayanıklı bir malzemeden imal edilir ve bütün bağımsız 

bölümlerin Yangın Merdiveni ile irtibatı sağlanır. Yangın merdiveni, sokak ile irtibatlıdır. 

Tesisat Bakımından Yangın Önleyici Tedbirler : 

Sabit Tesisler Bakımından Alınacak Önlemler; Elektrik tesisatına, su tesisatına, 

havagazı tesisatına, kalorifer tesisatına, paratoner tesisatına (yıldırımlık) ve drenaj tesisatına 

göre önleyici tedbirler olarak incelenir. 

a)Elektrik Tesisat: Elektrik tesisatının yapılmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir. 

Bunlar; 

1-Kâgir ve betonarme binalarda elektrik tesisatı (sıva içi) olarak yapılmaktadır. Bu 

durumda; boru ve kablolar izolasyon bakımından dayanıklı olmalıdır. Buat, anahtar, piriz 

boru içi kablo ekleri çok iyi izole edilmelidir. Tesisat, baca yakınından veya üzerinden 

geçmemelidir. 

424

2-Ahşap yapılarda tesisat sıva üstünden, açıktan geçirilmeli, kabloların geçtiği borular 

kalın olmalıdır. 

3-Tesisatta kullanılan sigortalar otomatik olmalı, erime esasına göre yapılmış sigortalarda 

ise sigorta teli kablo tellerinden daha ince ve kolay eriyici olmalıdır. 

b)Su Tesisatı: Su tesisatı, sabit tesis olarak çıkmış yangın anında ve başlangıçta 

söndürebilmek için önleyici ve koruyucu bir rol oynamaktadır. Tesisatın belirtilen görevleri 

yapabilmesi için aşağıdaki hususlara göre tesis edilmelidir. 

1-Tesisat, binadaki sıhhi tesisat ile yangınlarda harcanabilecek suyu sağlayacak 

kapasitede yapılmalıdır. 

2-Binaların her katında ve katın genişliğinde uygun olarak Yangın Musluğu 

bulunmalıdır. 

3-Büyük binaların çatı arasında dâhili yangın muslukları ile doğrudan bağlantılı Su 

Deposu yapılmalıdır. Tek depo yapılmış ise suyun 2/3’nü yangında kullanmak üzere 

tertibat alınmalı, depo üst kısmında tesisata, alt kısmından yangın musluğuna 

sağlanmalıdır. 

c)Kalorifer Tesisatı: Kalorifer tesisatının çeşitli tipleri bulunmaktadır. Bunlar; 

1-Kömürle Çalışan Tesisat; yakıt maddesi kömürdür. Bunun için bacaların durumu 

çok önemlidir. Önceki konuda değinildiği gibi düzgün olmalı ve kapasitesine göre ocak 

bağlanmalıdır. Bacalar sık sık temizlenmelidir. 

Kazan Dairesi ile kömür deposu olarak kullanılan yerler birbirinden ayrı olmalı, 

bağlantı yanmayan bir kapı ile sağlanmalıdır. Herhangi birinde çıkan yangının diğerine 

sıçraması böylece engellenmiş olur. 

2-Fuel-Oil Đle Çalışan Tesisat; yakıt maddesi Fuel-Oil adı verilen petrol ürünüdür. 

Dikkat edilecek husus Fuel-Oil tanklarının kazan dairesi ile irtibatının sağlanması ve 

tankların nasıl korunacağıdır. Fuel-Oil tankları kazan dairesinin dışında mümkünse aslı 

binanın dışında olmalıdır. Tanklar, yeraltı biçiminde yapılmalıdır. Bodruma, monte 

edecekler ise bu takdirde kazanlar bölme duvarlarla çevrilmelidir. Kazanlara, yakıt 

borularla getirilmeli, boru üzerinde birkaç yerde musluk bulunmalıdır. 

3-Kat Kaloriferi; Motorin ve Gazyağı ile çalışır. Tesisatın, yakıt tankı genellikle 

balkonlarda bulunmakta, kazanı ise evin uygun bir yerine yerleştirilmelidir. Mümkün 

olduğu oranda bu şekilde bir tesisat kurulmalıdır. Zaman zaman yangınlara neden 

olmaktadır. 

Yangın Đhbar Tesisleri; Yangın söndürme işleminde esas ve önemli faktör ilk müdahale 

zamanını en aza indirmektir. Böylece yangın en az kayıpla önlenmiş olur. Bunun içinde 

yangının zaman geçirilmeden haber verilmesini sağlayan değişik ve çeşitli yangın uyarı 

sistemleri kurulmaktadır. Biz bu sistemleri; 

a)Mekanik Uyarı Sistemleri 

b)Otomatik Uyarı Sistem olmak üzere ikiye ayırabiliriz. 

425

a)Mekanik Uyarı Tesisleri: Çok basit sistem olan yangın çanı ve kamu binalarının birçoğunda 

bulunan kontrol panolu ve ihbar düğmeli (butonlu) uyarı sistemleri vardır. 

Butonlu Sistem; bütünüyle elektrikli zil sistemine dayanmaktadır. Binada, yangın çıkma 

olasılıklı yerlerin duvarlarına camlı bir koruyucu içine konulmuş bir zil düğmesidir. 

b)Otomatik Uyarı Sistemleri: Đçinde insanın bulunmadığı yerlerde hem bina içindekilere hem 

de söndürme sistemini harekete geçirmede otomatik çalışan ayrıca şehir itfaiyesine de aynı 

anda bildirebilen sistemlerdir. 

Bu sistem sayesinde şehir itfaiyesi anında haberdar olur. Ayrıca olay mahalline 

ulaşıncaya kadar görevli personelin ya da otomatik yangın söndürme sisteminin ilk 

müdahaleyi yapması sağlanmış olur. 

Akaryakıt Bayileri: Akaryakıt Bayileri yeraltı depolarının doldurma ameliyesini 

doğrudan tankerden olmak üzere kazaen dökülmesi muhtemel olan mayi damlalarını 

toplayabilecek gayri kabili iştial döşeme üzerine icra edeceklerdir. Ancak tankerin arıza 

yaptığı zamanlara münhasır zaruretler halinde muvakkat zamana münhasır olmak üzere 

bidonla nakliyat yapıldığı takdirde muhteviyatına bekletilmeksizin yeraltı deposuna 

boşaltılması ve boş bidonların mahallinden derhal kaldırılması zorunludur. 

Soba olan maddelere de en az 20–25 cm. kadar uzakta olmalıdır. 

Baca olmayan odalarda soba boruları sac konan pencerelerden çıkarılmalı, kalkan, 

saçak gibi ahşap kısımlara 25 cm. açıkta ve çatı seviyesi aşacak kadar yükseltilmelidir. 

Borular binaya temas ettirilmemeli, demir kelepçelerle tespit edilmelidir. 

Soba Yakılışı: Sobalar normal olarak çıra ile tutuşturulur.zorunluluk halinde gaz, 

ispirto gibi maddeler paçavra üzerine dökülmelidir. Akaryakıt kabı uzaklaştırılarak, yakıtlı 

paçavra tıpkı çıra gibi kullanılmalıdır. Sıcak kısmen sönmüş sobayı tekrar alevlendirmek için 

üzerine akaryakıt dökülmesinden kaçılmalıdır. Sobalarda kağıtların yakılma zorunluluğu 

olduğunda azar azar ve soba alevli iken yapılmalıdır. 

P.3.3.Đlkyardım Servisleri 

Đl Sağlık Müdürlüğünden alınan bilgilere göre Đlimizdeki Mevcut 112 Acil Yardım 

Đstasyonları; 

a) Muğla Merkez 1 Nolu Acil Yardım Đstasyonu 

b) Bodrum Acil Yardım Đstasyonu 

c) Datça Acil Yardım Đstasyonu 

d) Ortaca Acil Yardım Đstasyonu 

e) Köyceğiz Acil Yardım Đstasyonu 

f) Milas Acil Yardım Đstasyonu 

g) Ula-Gökova Acil Yardım Đstasyonu 

h) Yatağan Acil Yardım Đstasyonu 

ı) Marmaris Acil Yardım Đstasyonu 

j) Fethiye 1 Nolu Acil Yardım Đstasyonu 

k) Fethiye-Kemer Acil Yardım Đstasyonu 

l) Fethiye Göcek Acil Yardım Đstasyonu 

m) Milas-Selimiye 112 Acil Yardım Đstasyonu (Faal değil) 

426

P.3.4.Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı 

Afetzedelerin iskanı bayındırlık ve iskan Müdürlüğünce, mültecilerin iskanı ise 

Emniyet Müdürlüğünce yürütülmektedir. 

Đlimiz Fethiye Đlçesi, Arsa Köyü’ndeki afetzedeler için Dalaman Đlçesi, Kargınkürü 

Köyü, Kükürt Mevkiinde 20 adet konut yapılarak tamamlanmış; Fethiye Đlçesi, Çatak 

Köyü’ndeki 8 adet afetzede ailelerinin yerleşmesi için yine Kargınkürü Köyü, Kükürt 

Mevkiinde ilave ve değişiklik imar planı yapılıp, onaylanmış olup, parselasyon işlemleri 


Ayrıca Marmara Bölgesi’nde 17.08.199 tarihinde meydana gelen deprem afeti 

sonucunda, hak sahibi olan afetzedelerden Đlimiz sınırları içerisinde alacakları bazı konutlar 

için hazır konut kredisi alma müracaatları da Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğünce 

değerlendirilmiş ve bunlar büyük bir çoğunluğu sonuçlandırılmıştır. 

P.3.5.Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Sınırlar arası Taşınımı Đçin Alınan Tedbirler 


P.3.6.Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar 

Bu durumlarda Bayındırlık Müdürlüğünce hazırlanan Afet Planı kapsamındaki hizmet 

grupları, sivil savunma ekipleri, sağlık ekipleri ve itfaiye teşkilatınca müdahalede 

bulunulacak, gerektiğinde komşu illerden ve ilgili kurumlardan T.A.E.K, Kızılay v.s.yardım 

istenilecektir. 

KAYNAKLAR 



-Đl Sivil Savunma Müdürlüğü 

-Đl Sağlık Müdürlüğü 


-www.deprem gov.tr. 

427

R.1.Temel Sağlık Hizmetleri 

R.1.1.Sağlık Kurumlarının Dağılımı 

R.SAĞLIK VE ÇEVRE 

TABLO R.1: Muğla Đli 2006 Yılı Sağlık Kuruluşları 

ĐLÇE 

Sağ.Bak. 

Hast.Say. 

Özel Hast. 

Sağlık Ocağı 

Sayısı 

SAĞLIK EVĐ 

Köy Merkez Toplam 

Sağlık Meslek 

Lisesi 

Verem Savaş 

Dispanseri 

Halk Sağlığı 

Laboratuarı 

Açsap 

Merkez 

Merkez 1 1 9 21 48 69 - 1 1 1 

Bodrum 1 2 11 11 28 39 - - 1 - 

Dalaman - - 3 10 10 20 - - - - 

Datça 1 - 1 6 3 9 - - - - 

Fethiye 1 2 18 44 47 91 1 1 1 1 

Kavaklıdere - - 3 6 5 11 - - - - 

Köyceğiz 1 - 3 11 6 17 - - - - 

Marmaris 1 2 10 5 28 33 - - 1 - 

Milas 1 - 14 44 33 77 1 1 1 - 

Ortaca 1 - 4 11 10 21 - - - - 

Ula - - 6 7 10 17 - - - - 

Yatağan 1 - 6 17 15 32 1 - - - 

TOPLAM 10 7 88 193 243 436 3 3 5 2 

428

MUĞLA ĐLĐ DEVLET HASTANELERĐ 

HASTANE ADI 

1- Muğla Devlet Hastanesi 

2- Bodrum Devlet Hastanesi 

3- Datça Devlet Hastanesi 

4- Dalaman Devlet Hastanesi 

5- Fethiye Devlet Hastanesi 

6- Köyceğiz Devlet Hastanesi 

7- Marmaris Devlet Hastanesi 

8- Milas Devlet Hastanesi 

9- Ortaca Devlet Hastanesi 

10- Yatağan Devlet Hastanesi 

SAĞLIK OCAKLARININ ĐLÇELERE GÖRE DAĞILIMI 

MERKEZ 

BODRUM 

DALAMAN 

DATÇA 

SAĞLIK OCAĞI ADI 

1 1 Nolu Merkez Sağlık Ocağı 



4 Bayır 

5 Gazeller 

6 Göktepe 

7 Kafaca 

8 Yerkesik 

9 Yeşilyurt 

10 Verem Savaş Dispanseri 

11 Halk Sağlığı Laboratuarı 

12 AÇS AP 

1 Sağlık Grup Başkanlığı 

2 Đlçe Halk Sağlığı Laboratuarı 

3 112 ĐST 

4 1 nolu Merkez Sağlık Ocağı 

5 2 nolu Merkez Sağlık Ocağı 

6 Akyarlar 

7 Bitez Sağlık Ocağı 

8 Göltürkbükü Sağlık Ocağı 

9 Gündoğan 

10 Karakaya 

11 Ortakent 

12 Yalı Sağlık Ocağı 

13 Yalıkavak Sağlık Ocağı 

Sağlık Grup Başkanlığı 

1 nolu Sağlık Ocağı 



112 ĐSTASYONU 

Merkez Sağlık Ocağı 

429

FETHĐYE 

KAVAKLIDERE 

KÖYCEĞĐZ 

MARMARĐS 


A.Ç.S. AP MERK 

Verem Savaş Dispanseri 

Halk Sağlığı Lab. 

Fethiye 112 ist 

Göcek 112 ist 

Kemer 112 ist 




Alaçat Sağlık Ocağı 

Bekçiler Sağlık Ocağı 

Esenköy Sağlık Ocağı 

Eşen Sağlık Ocağı 

Göcek Sağlık Ocağı 

Kadıköy Sağlık Ocağı 

Kemer Sağlık Ocağı 

Kumluova Sağlık Ocağı 

Ortaköy Sağlık Ocağı 

Ölüdeniz Sağlık Ocağı 

Ören Sağlık Ocağı 

Seki Sağlık Ocağı 

Üzümlü Sağlık Ocağı 

Yanıklar Sağlık Ocağı 



Çayboyu Sağlık Ocağı 

Menteşe Sağlık Ocağı 


112 ĐST 


Beyobası Sağlık Ocağı. 

Döğüşbelen Sağlık Ocağı 



112 ĐST 

1 NOLU Merkez Sağlık Ocağı 



Bozburun SAĞ. OCA 

Hisarönü Sağlık Ocağı 

Đçmeler Sağlık Ocağı 

Karacasöğüt Sağlık Ocağı 

Selimiye Sağlık Ocağı 

Söğüt Sağlık Ocağı 

Turunç Sağlık Ocağı 

430

MĐLAS 


Verem Savaş Dispanseri 


Milas 112 ĐST 

Selimiye 112 ĐST 

1 Nolu Merkez Sağlık Ocağı 


Akyol Sağlık Ocağı 

Bafa Sağlık Ocağı 

Beçin Sağlık Ocağı 

Çamköy Sağlık Ocağı 

Güllük Sağlık Ocağı 

Kafaca Sağlık Ocağı 

Kırcağız Sağlık Ocağı 

Kısırlar Sağlık Ocağı 

Ovakışlacık Sağlık Ocağı 

Ören Sağlık Ocağı 

Selimiye Sağlık Ocağı 

Türbe Ortaköy Sağlık Ocağı 

ORTACA 

ULA 

YATAĞAN 


112 ĐST 



Dalyan Sağlık Ocağı. 

Güzelyurt Sağlık Ocağı 


Gökova 112 ĐST 

Merkez.Sağlık Ocağı. 

Akyaka Sağlık Ocağı. 

Gökçe Sağlık Ocağı. 

Gökova Sağlık Ocağı. 

Karabörtlen Sağlık Ocağı. 

Kızılyaka Sağlık Ocağı. 


112 ĐST 



Bencik Sağlık Ocağı. 

Bozüyük Sağlık Ocağı. 

Turgut Sağlık Ocağı. 

Yeşilbağcılar Sağlık Ocağı. 

431

R.1.2.Bulaşıcı Hastalıklar 

R1.2.1 Đçme Kullanma Suları 

TABLO R.2:Đçme ve Kullanma Suyu Analizleri 

MUAYENE SAYISI 13632 

UYGUN 11778 

UYGUN DEĞĐL 2154 

DEZENFEKSĐYON ÇALIŞMALARI 

KONTROL SAYISI 60880 

YETERLĐ 44022 

YETESĐZ 16858 

DENĐZ SUYU ANALĐZLERĐ 

ANALĐZ SAYISI 504 

UYGUN 476 

UYGUN DEĞĐL 28 

R.1.2.2.Deniz Suyu Analizleri 

TABLO R.3 Mavi Bayrak Projesi Kapsamında Alınan Deniz Suyu Analizleri 

ĐLÇE 

NUMUNE 

SAYISI 

UYGUN UYGUN 

DEĞĐL 

BODRUM 456 444 12 

DALAMAN 12 10 2 

FETHĐYE 168 141 27 

ORTACA 24 23 1 

ULA 24 16 8 

DATÇA 96 90 6 

MARMARĐS 180 148 32 

GENEL TOPLAM 960 872 88 

R.1.2.3.Zoonoz Hastalıklar 

TABLO R.4: Muğla Đlinde 2006 yılında insanlarda görülen zoonotik hastalıklar; 

432

HASTALIĞIN ADI TUTULAN 

SAYISI 

Kuduz 

Brusellosis 33 

Leptoospirosis 

Antraks 

Salmonellosis 3 

Tibekülosis 105 

Uyuz 302 

Chlamydiosis 

Listeriosis 

Q Humması 

Sıtma 

Toxoplazma 

Ekinokokkosis 

Sistiserkoz 

Distamtosis 

Kalazar 1 

Leishmanbiosis(Cutis) 

Trichomoniasis 125 

Teniasis 20 

Askaridiosis 608 

Trişinisosis 

Shigellosis 

Tuleramie 

ÖLEN 

SAYISI 

TABLO R.5: 2006 Yılı Muğla Đli Bulaşıcı Hastalıklar Vaka Sayısı 

HASTALIĞIN ADI TUTULAN 

SAYISI 

A.Kanlı Đshal 72 

Boğmaca 14 

Gonere 1 

Hepatit A 31 

Hepatit B 17 

Hepatit C 2 

Hepatit E 2 

Kabakulak 763 

Kızamık 1 

Kızamıkçık 42 

Meningokokkal 1 

Sifiliz 8 

ÖLEN 

SAYISI 

433

R.1.3 2006 Yılı Muğla Đli Aşılama Değerlendirmesi 

2006 yılında beklenen bebek sayısı 10656 dır. Bebeklerin aşılama oranları %96–101 

arasındadır. DBT-DBT3 devamsızlık hızımız 1’dir. 0 yaş grubunda aşı dozları ve aşı oranları: 

TABLO R.6:Aşılama Değerleri 

Hedef Nüfus 10656 Yapılan aşı dozu 

DBT 1-1POLO 1 %100 10664 

DBT 2-POLO 2 %98 10478 

DBT 3-POLO 3 %100 10612 

KIZAMIK %100 7984 

BCG %101 10735 

HEPATĐT B 1 %100 10674 

HEPATĐT B 2 %97 10386 

HEPATĐT B 3 %96 10220 

2006 Yılı Đlköğretim Okul Aşıları 

TABLO R.7: Đlköğretim Okul Aşıları 

Dönemi BCG Td POLIO Kızamıkçık Hepatit B 

1.SINIF 

2006- 

2007 

8. 

SINIF 2006- 

2007 

11167 10860 11220 

(KKK) 

1.Doz 2.Doz 3.Doz 

10225 9827 10905 9951 

Gebe Tetanos Aşı Oranı: 

Gebe TT2-TT% Toplamı : 8204 doz 

Gebe TT Aşısı Oranı : %77(beklenen bebeğe göre gebe aşı oranı) 

Diğer tetanos (yaralanma, vb) Toplam: 60861 doz 

R.1.4 Bebek Ölümleri 

Ölüm olduğunda 

TABLO R. 8: 

0-1 gün 11 

2-6 gün 27 

7-29 gün 19 

1-12 ay 43 

TOPLAM 200 

Gebelik haftası 

22-23 7 

24-25 12 

26-27 17 

28-29 18 

30-31 16 

32-33 18 

34-35 18 

36-37 19 

434

38-39-40 75 

40 Hf.dan fazla 0 

Toplam 200 

Annenin yaşı 

TABLO R.9: 

15-19 17 

20-24 45 

25-29 62 

30-34 39 

35-39 31 

40-44 5 

45 ve üzeri 1 

TOPLAM 200 

Ölüm Nedenlerine Göre 

Perinatal Ölümler Đçin 

Masere ölü doğum 72 

Prematüre 31 

Taze ölü doğumlar 7 

Konjenital anomali 7 

Perinatal asfiksi 4 

Sepsis 4 

Konjenital kalp hastalığı 2 

Ani bebek ölümü 2 

Akciğer yetmezliği 2 

Perinatal hastalık 1 

Plasanta dekolman 1 

Yeni doğan enf. 1 

Kordon düğümlenmesi 1 

RDS 1 

ASYE 1 

TOPLAM 137 

7 Gün – 12 Ay Ölümleri Đçin 

Konjenital kalp hastalığı 18 

Prametüre 10 

Konjenital anomali 10 

Ani bebek ölümü 6 

Alvoler AC hastalığı 4 

Sepsis 4 

Aspirasyon 3 

Beyin kanaması 1 

Menegokok enfeksiyonu ve diğer menenjitler 1 

Büyüme geriliği 1 

Enterokolit 1 

Trafik kazası 1 

435

Adli vaka 1 

Mama aspirasyonu 1 

Suda boğulması 1 

TOPLAM 63 

2006 Yılı Bebek ve Çocuk Ölümlerinin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 

TABLO R.10: 

YAŞ 

0-7 Gün 

Bebek 

8-28 Gün 

Bebek 

29-364 

Gün 

Bebek 

1-4 Yaş 

Çocuk 

Cinsiyet E K E K E K E K 

Ocak 4 1 1 0 4 4 0 0 

Şubat 1 2 1 2 2 0 3 2 

Mart 0 1 1 0 2 3 1 1 

Nisan 5 2 0 0 3 1 2 1 

Mayıs 5 1 0 1 0 3 0 3 

Haziran 1 2 1 1 1 0 1 1 

Temmuz 1 4 0 0 3 2 0 0 

Ağustos 2 1 1 1 0 0 0 1 

Eylül 3 1 0 0 2 2 1 0 

Ekim 5 3 0 2 1 3 0 1 

Kasım 2 5 2 2 2 1 2 1 

Aralık 1 0 0 0 3 1 0 1 

ĐL 

TOPLAMI 

30 25 7 9 23 20 10 12 

YAŞ 0-7 

gün 

2006 Yılı Aylara Göre Tüm Ölümlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 

TABLO R.11: 

8-28 

gün 

29- 

364 

gün 

1–4 

yaş 

5-9 

yaş 

10-14 

yaş 

15-24 

yaş 

436 

25-44 

yaş 

45-49 

yaş 

50-64 yaş 65+ yaş TOPLAM 

Cinsiyet E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K 

Cinsiyet 4 1 1 0 4 4 0 0 1 0 1 0 1 1 10 3 4 1 32 10 96 88 154 108 

Ocak 1 2 1 2 2 0 3 2 0 0 0 1 3 1 9 8 6 0 17 13 96 67 138 96 

Şubat 0 1 1 0 2 3 1 1 0 0 0 2 3 0 6 3 3 0 24 11 109 94 149 115 

Mart 0 1 1 0 2 3 1 1 0 0 0 2 3 0 6 3 3 0 24 11 109 94 149 115 

Nisan 5 2 0 0 3 1 2 1 2 0 0 0 1 1 6 2 1 0 19 15 65 70 104 92 

Mayıs 5 1 0 1 0 3 0 3 0 0 0 0 1 1 10 0 6 2 25 11 85 94 132 116 

Haziran 1 2 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0 2 1 4 3 6 4 15 9 78 73 109 104 

Temmz 1 4 0 0 3 2 0 0 0 0 0 0 4 1 5 2 2 1 16 13 69 69 100 92 

Ağustos 2 1 1 1 0 0 0 1 2 0 0 1 1 2 9 3 8 0 31 11 81 73 135 93 

Eylül 3 1 0 0 2 2 1 0 0 0 0 0 2 0 9 2 5 1 28 11 65 53 115 70 

Ekim 5 3 0 2 1 3 0 1 1 0 2 1 3 0 6 3 3 2 26 14 77 74 124 103 

Kasım 2 5 2 2 2 1 2 1 1 1 1 1 3 0 9 7 2 1 30 5 107 99 161 123 

Aralık 1 2 0 0 3 1 0 1 0 0 0 0 1 1 5 2 1 2 22 10 89 85 122 104 

ĐL 

TOPLA 

MI 

3 

0 

2 

5 

7 9 2 

3 

2 

0 

1 

0 

1 

2 

7 1 4 6 2 

5 

9 88 3 

8 

4 

7 

1 

4 

285 133 101 

7 

939 1543 1206

R.1.5.Aile Planlaması Çalışmaları 

1.Aile Planlaması Yöntemleri 

TABLO R.13 

MUĞLA ĐLĐ 2006YILI AĐLE PLANLAMASI ÇALIŞMALARI 

HAP 

Eski 

Kullanıcı 

HAP 

Yeni 

kullanıcı 

KONDOM 

Eski 

Kullanıcı 

KONDOM 

Yeni 

kullanıcı 

Enjeksiyon 

Eski 

Kullanıcı 

Enjeksiyon 

Yeni 

kullanıcı 

Deri altı Đmplantı 

RĐA 

Diğer Etkili Yöntem 

Tüp Ligasyonu 

Vazektomi 

Gebelik Sonlandırma Sayısı 

Sağlık 3.608 693 16.044 3.440 527 171 8 2.308 11 0 0 

Ocakları 

AÇSAP 338 82 2.372 476 36 13 1 331 

Merkezleri 

Devlet 

26 0 0 476 0 194 

Hastaneleri 

ve 

Doğumevleri 

Diğer Kamu 

Özel 192 671 130 303 53 215 21 318 8 94 0 814 

Toplam 4.138 1.472 18.546 4.219 616 399 30 2.957 19 570 0 1.0 

08 

2.Malzeme Durumu: 

TABLO R.14: 

Hap Kondom Enjeksiyon Deri altı Ria 

implantı 

Geçen Aydan 665 12.462 0 0 923 

Devreden 

Ay Đçinde 6.078 249.867 1.323 0 2.552 

Gelen Alınan 

Sarfedilen 4.806 237.215 1.156 0 2.317 

Zayi, imha 5 435 2 0 76 

Diğer 

-50 -1.236 0 0 -26 

Gelen/Geri 

alınan 

Kalan 1.882 23.443 165 0 1.056 

R.2.Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri 

437

Ruhi rahatsızlık, bozuk ve kirli çevrede yaşamanın yaratacağı memnuniyetsizlik, 

enfeksiyon kapma riski, muhtemel iklim değişikliklerinden kaynaklanabilecek afet ve canlı ve 

çevre değişiklikleri, zehirlenmeler, alerjiler ve ölüm riskleri. 

R.2.1.Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Kükürtdioksit, karbonmonoksit, hidrokarbonlar gibi gazların ayrıca kurşun, is, toz, 

duman gibi askıda partikül maddelerin ve bunların içerisinde bulunan maddelerin atmosferde 

belirli sınırların üzerinde bulunması canlı organizmalarda ciddi kalıcı hasarlar 

verebilmektedir. Ayrıca, görüntü kirliliği oluşabilmekte, solunum hastalıkları başta olmak 

üzere alerjik rahatsızlıklar ve çocuk gelişiminin önlenmesi, bazı maddeleri ait yüzünden 

hasara uğraması, ağaç kurumalarına neden olabilmektedir. 

R.2.2.Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Yeryüzündeki su kaynaklarının yaklaşık %0,3’ü kullanılabilir ve içilebilir özelliktedir. 

Nüfusun hızla artması, buna karşılık su kaynaklarının sabit kalması sonucu su ihtiyacı her 

geçen gün artmaktadır. Su kirliliğinin en büyük etkeni evsel ve endüstriyel atıkların 

arıtılmadan alıcı ortama verilmesidir. Ayrıca zirai mücadele ilaçlarının aşırı ve bilinçsiz 

kullanılması, organik atıkların sulara karışması, kanalizasyon sistemi bulunmayan yerlerde 

tuvalet çukurları ve gübrelerden sızan kirli sular özellikle yaz aylarında insanlarda ölümlere 

yol açan bulaşıcı hastalıklara neden olmaktadır. Çok az olan kullanılabilir suyun kirlenmesi 

kaliteli yaşamın sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Bu da sağlıksız ve mutsuz toplum 

oluşmasına sebep olmaktadır. Mesire ve yüzme alanları su kirliliği yüzünden azalmaktadır. Su 

kirliliği, tüketilebilir su kaynaklarını sınırlandırmaktadır. 

R.2.3.Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Atıklar; katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 grupta sınıflandırılmaktadır. Katı atıkların, 

usulüne uygun planlamış alanlarda ayrılarak bertaraf edilmemesi; sıvı atıkların arıtılmadan 

alıcı ortama verilmesi ve gaz atıkların atmosferde standartların üzerinde ve uzun süre 

bulunması insan yaşam kalitesini olumsuz etkilemekte bazen de toplu ölümlere neden 

olmaktadır. 

R.2.4.Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Gürültü insanlarda, geçici ve sürekli işitme kaybına, kan basıncı artmasına, dolaşım 

bozukluklarına, solunumda hızlanma, kalp atışında yavaşlama, davranış bozuklukları, aşırı 

stres, sinirlilik, iş verimi düşmesi, konsantrasyon bozukluğu v.b. gibi insan sağlığını olumsuz 

etkileyen sonuçlara neden olmaktadır. 

R.2.5.Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri 

Pestisitlerin doğal çevredeki biyokimyasal süreçlerle indirgenmesi çok yavaş 

olduğundan bunların besin zincirine girmesi ve bu zincirler boyunca biyoakimiliasyona 

uğramaları ekosistemler üzerinde önemli sorunlara neden olmaktadır. Bu da insanın 

beslenmesi sırasında vücudunda birikmesi sonucu önemli sağlık sorunlarına neden 

olmaktadır. 

R.2.6.Đyonize Radyasyondan Korunma 

438

Bu konu ile ilgili Müdürlüğümüzde bilgi bulunmamaktadır. Aksaz Deniz Üssü’nde 

TAEK tarafından sürekli radyasyon ölçümü yapılmaktadır. 

KAYNAKLAR 

-Muğla Çevre ve Orman Md. 

-Đl Sağlık Müdürlüğü 2006 yılı verileri 

439

S.ÇEVRE EĞĐTĐMĐ 

S.1.Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi Đle Đlgili Faaliyetleri 

Đlimiz merkezinde bulunan tüm ilköğretim okullarının 4. ve 5.sınıflarına yönelik Çevre 

Eğitimi Müdürlüğümüz elemanlarınca yapılmıştır. 

Bodrum Belediyeler Birliği tarafından katı atıkların YEKAP (Yeniden Kazanım 

Projesi) oluşturulmuş ve hayata geçirilmiştir. Öncelikle katı atıklar kaynağında ayrıştırılmaya 

özendirilerek kağıt, karton, cam, metal ve kül ayrı toplanarak, çöp depolama alanlarının yükü 

azaltılmıştır. 

Köyceğiz Özel Çevre Koruma Kurumunca çevre eğitimi projesi çerçevesinde esnaf, 

çiftçi, balıkçı, tekne sürücüleri, turizmciler, öğretmenler, kamu çalışanları, ev hanımları ve 

öğrenciler gibi çeşitli hedef gruplarına gönüllü çevreci kuruluşlarla da işbirliği yaparak 

eğitimler verilmektedir. 

Eğitim Faaliyetleri 

Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek, Datça-Bozburun, Gökova, Foça ve Pamukkale Özel 

Çevre Koruma Bölgelerinde görev yapan güvenlik mensuplarına yönelik çevre koruma eğitim 

semineri yapılmıştır. 

Ula okullarında, sosyal etkinlikler Yönetmeliği gereği, çevre kulüpleri kurulmuştur. 

Her okulda çevre tanıtımı, çevre temizliği, çevrenin güzelleştirilmesi, çevrenin 

ağaçlandırılması ve doğal çevrenin korunması konularında çalışmalar yapılmakta ve 5 

Haziran Dünya Çevre Günü ve Çevre Haftası kutlanmaktadır. 

Fethiye Belediye Başkanlığı tarafından, Fethiye Katı Atık Kazanım Projesi 

kapsamında 14 adet Đlköğretim Okulunda ve 7 adet Orta öğretim kurumlarında toplam 14.000 

öğrenciye “Çevre Eğitimi” verilerek geri kazanımın önemi anlatılmıştır. 

Dalaman Sağlık Grup Başkanlığı Çevre Sağlık teknisyenleri tarafından ilçe merkezi 

ve köylerde içme ve kullanma suları, ahır ve gübrelikler ile atıklar hususunda denetimlerde 

bireysel ve toplu olarak eğitim verilmektedir. 

Datça Belediyesi, çevre kirliliğinin önlenmesi ve toplum sağlığının korunması için 

yöre halkının bilinçlendirilmesi amacıyla birçok eğitim çalışmaları yapmakta, bu çalışmalarda 

derneklerle, kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği yapmaktadır. Çevre kirliliğinin ve 

çevresel tahribatın önlenmesi için tüm sosyal faaliyetler ve arazi kullanımı çalışmalarına 

ekolojik dengelerin bozulmaması ve çevre-insan psikolojisi uyumu konularına dikkat 

edilmektedir. 

440

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde Belediye okullarla işbirliğine girerek 

gençlerin çevreye daha duyarlı olarak yetişmeleri için çeşitli çalışmalar yapmaktadır. Katı 

atıkların çevreye verdiği zararları anlatmak için, beldede çöp toplama kampanyası 

düzenlenmiştir. Sahipsiz hayvanların düzensiz üremelerini engellemek amacıyla Belediye ve 

gönüllülerle birlikte kısırlaştırma çalışmaları sürekli devam etmektedir. 

S.2.Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri 

S.2.1.Çevre Vakıfları 

Muğla Çevre Koruma Vakfı 18.09.1990 tarihinde kurulmuştur. Kuruluşundan bu yana 

çevre konusunda birçok hizmetlerde bulunmuştur. Bu hizmetlerin başında Đl Çevre 

Müdürlüğü Çevre Laboratuarının kurulması ve çalışmalarının devamı hususunda gerekli 

yardımı yapmasıdır. Đlimizde Hava Kirliliği ölçümlerini yapan cihazların teminini sağlamıştır. 

Ayrıca ilimizde trafiğe çıkan bütün araçların egzoz gazlarının ölçümünü yapmaktadır. 

S.2.2.Çevre Dernekleri 

Đlimizde bir çok gönüllü kuruluş mevcut olup insan ve çevre sağlığının korunması, 

iyileştirilmesi kentsel ve kırsal arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde kullanılması ve 

korunması, her türlü çevre kirliliğinin önlenmesi için; Gönül Sevenler Derneği, Bodrum 

Gönüllüleri Derneği, Marmaris Çevre Koruma Derneği, Akyaka’yı Sevenler Derneği, Doğal 

Hayatı Koruma Derneği temsilcilikleri, Fethiye Doğayı Koruma Derneği v.b.’dir. Ayrıca 

Bodrum Đlçesi, Yalıkavak Beldesi’nde; Đnsan, Çevre, Doğa Derneği ve YALIDER 

dernekleri bulunmaktadır. Göltürkbükü Beldesi’nde Bükder isimli Çevre Koruma Derneği 

vardır. Gümüşlük; Gümüş Çevre Derneği. Marmaris Đlçesi Turunç Beldesi’nde Mavi 

Bayrak Derneği, Dalaman ilçesinde ATAÇEV derneği faaliyet göstermektedir. 

S.2.3.Çevreyle Đlgili Federasyonlar 


KAYNAKLAR 


-Özel Çevre Koruma Kurumu Md. 





441

T.ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANLAMA 

T.1.Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi 

Đlimizde : 

• Turizm Đşletme Belgeli 760 adet turistik tesis 

• Belediye Belgeli 1837 adet turistik tesis 

• 200 adet zeytinyağı fabrikası 

• 137 adet balık çiftliği 

• 82 adet mermer fabrikası 

• 92 adet madencilik faaliyeti 

• 3 adet termik santral 

• 1 adet kağıt fabrikası 


Muğla Đlinin ekolojik ve ekonomik yapısına, bulunduğu yere göre değişiklik arz eden 

çevre sorunları bulunmakta olup, çalışmalarımız bu yönde yürütülmektedir. 

Đlimiz sınırları içerisinde 14 adet merkezi atık su arıtma tesisi bulunmaktadır. Yapımı 

devam eden 8 adet proje mevcuttur. 

Đlimizin turizm bölgesi olması nedeniyle Yatağan ve Kavaklıdere Đlçelerimizin 

haricindeki diğer ilçelerde turizm potansiyeli oldukça gelişmiştir ve bu sektöre yönelik Çevre 

mevzuatı kapsamında çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. 

Turizm Đşletme Belgeli tesisler dışında, ağırlığı Bodrum, Marmaris ve Fethiye 

Đlçelerinde olmak üzere Belediye Belgeli 1837 adet konaklama tesislerini de mevzuat gereği 

denetleme ve kontrol faaliyetlerimiz arasındadır. Bar ve diskolarla ilgili olarak Gürültü 

Kontrol Yönetmeliği, Konaklama tesislerinde ise Atıklar Yönetmelikleri kapsamında 

çalışmalar yürütülmektedir. 

Đlimizde, Merkez, Yatağan ve Kavaklıdere Đlçeleri ağırlıklı olmak üzere, daha az sayıda 

da Bodrum, Milas ve Fethiye Đlçelerinde, çok sayıda maden ocakları ve mermer fabrikaları 


Đlimizde 3 adet termik santral bulunmaktadır (Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy). 

Mevzuat gereği kontrolümüz altındadırlar. Özellikle Yatağan Termik Santralı oluşturduğu 

kirlilik açısından (bölgenin jeolojik yapısından dolayı) titizlikle takibimiz ve denetimimiz 

altındadır. Ayrıca Dalaman Đlçesinde faaliyet gösteren Mopak Kağıt Karton A.Ş.’ne ait kağıt 

fabrikası bulunmaktadır ve mevzuat çerçevesine denetlenmektedir. 

Đlimizde tarımsal alanda da çalışmalar bulunmaktadır. Milas ağırlıklı olmak üzere, 

daha az sayıda da Fethiye, Bodrum ve Datça Đlçelerinde zeytinyağı üretim tesisleri 

bulunmaktadır. Bu tesisler Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği çerçevesinde denetlenmektedir. 

Đlimiz sınırları içerisinde bulunan balık çiftlikleri ile ilgili olarak 1998 yılında Çevre 

Düzeni Planında değişiklik yapılarak Bodrum Đlçesi, Đkizadalar ve Salih Adası Mevkileri yeni 

potansiyel su ürünleri sahaları olarak belirlenmiş ve tüm balık çiftliklerinin bu alana taşınması 

istenmiştir. Balık Üretim alanları (açık deniz ve karabalıkçılığı) mevzuat açısından ele 

alınarak gerekli işlemler yapılmaktadır. 

442

T.2.Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması 

ve Geliştirilmesi 

Đl Mahalli Çevre Kurulunda bir takım kararlar alınarak hassas yörelerde taş ocağının 

açılmasının alternatif alanlarda yapılması (Datça Đlçesi için), Bodrum ilçesi Kızılağaç 

Köyü’nde ise yeni kayraktaşı ocaklarının açılmasına izin verilmemesi ve bu ocaklardan 

kaynaklanan sorunların önlenmesi için kararlar alınmıştır. Ayrıca, Mahalli Çevre Kurulunca 

arıtılmış atıksuların denize deşarjı yasaklanmış, Namnam Çayı’nda yeni kum çakıl ocaklarının 

açılması yasaklanarak bunların stoktaki malzemeleri kullanmasına izin verilmiştir. 

Bodrum Đlçesi, Bitez Beldesi: doğal kaynaklarımız olarak dağlardaki yeşil alanları, 

zabıta işbirliği yaparak doğanın korunmasını sağlamaktadır. Ayrıca yapılaşmayı aza indirmek 

ve gereksiz bölgelerde (yeşil alanlara) yaptırılmamaktadır. Ayrıca, doğada boş olan yerlere 

Belediyece ağaçlandırılıp koruma altına alınmıştır. Ulu ağaçları da Belediye tarafından tespit 

edilip, levhalar asılarak koruma altına alınmıştır. 

T.3.Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma Kapasitesini 

Aşmayacak Biçimde Planlanması 


T.4.Çevrenin Đnsan Psiko-sosyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması 


T.5.Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması 

Bodrum Đlçesi, Göltürkbükü Belediyesi’nce Koruma Amaçlı Đmar Planının hükümleri 

doğrultusunda araziler kullandırılmaktadır. 

KAYNAKLAR 




443

06 - çevresel etki değerlendirme planlama genel müdürlüğü

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?