türkiye'de mali kural: olsaydı ya da olacaksa - SETA
türkiye'de mali kural: olsaydı ya da olacaksa - SETA
türkiye'de mali kural: olsaydı ya da olacaksa - SETA
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
S E T A<br />
A N A L İ Z<br />
getirecek ve hükümetler üzerinde baskı oluşturacak <strong>ya</strong>ptırımları, <strong>ya</strong>sal çerçevede ele<br />
almak <strong>da</strong>ha doğru olacaktır. Fakat Türkiye’de <strong>ya</strong>sa <strong>ya</strong>pma zorluğu ve <strong>ya</strong>sa <strong>ya</strong>pıldıktan<br />
sonra gerekli olsa <strong>da</strong>hi <strong>ya</strong>sanın değiştirilememesi, ayrı bir risk unsuru oluşturmaktadır.<br />
Türkiye’de <strong>ya</strong>sa<br />
<strong>ya</strong>pma zorluğu ve<br />
<strong>ya</strong>sa <strong>ya</strong>pıldıktan<br />
sonra gerekli<br />
olsa <strong>da</strong>hi <strong>ya</strong>sanın<br />
değiştirilememesi,<br />
ayrı bir risk unsuru<br />
oluşturmaktadır.<br />
Öte <strong>ya</strong>n<strong>da</strong>n iki analizde de diğer şartlar sabit kabul edilmiştir. Bu nedenle diğer şartlar<br />
olarak adlandırılan ve ekonomik büyüme ve dolayısı ile bütçe açığını olumsuz yönde<br />
etkileyecek durumlar (<strong>ya</strong>ni si<strong>ya</strong>sal istikrarsızlık, işsizlik, cari açık, dış borçlar, üretim<br />
ekonomisi yerine rant ekonomisine yönelme vs.) üzerinde de çalışmalar <strong>ya</strong>pılarak,<br />
<strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın en etkin bir şekilde işlemesini sağla<strong>ya</strong>cak <strong>ya</strong>pı oluşturulmalıdır.<br />
Bunun <strong>ya</strong>nın<strong>da</strong> orta<strong>ya</strong> konan <strong>mali</strong> <strong>kural</strong> formülünün işlevini yerine getirmesinin en<br />
önemli koşulların<strong>da</strong>n biri, gerekli teknik ve kurumsal alt <strong>ya</strong>pı yetersizliğinin giderilmesidir.<br />
Bu çerçevede, teknik ve kurumsal alt<strong>ya</strong>pı yetersizliği giderilmeden orta<strong>ya</strong> konan<br />
<strong>mali</strong> <strong>kural</strong>, etkisiz olacaktır. Bu nedenle, <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın etkin olabilmesi için, kamu <strong>mali</strong>yesinde<br />
etkinliği arttıracak önlemler, bir an önce alınmalıdır. Bu amaçla, vergi denetimi<br />
sağlanmalı, kayıt dışı ekonomi ile mücadele edilmeli, <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>la ilgili gerekli<br />
veriler sağlıklı ve güvenilir biçimde toplumun her kesimi tarafın<strong>da</strong>n ulaşılabilir hale<br />
getirilmelidir. Bu bağlam<strong>da</strong>, sadece bir formüle indirgenmiş <strong>mali</strong> <strong>kural</strong> yetersiz olmakla<br />
birlikte, gerekli teknik ve kurumsal alt<strong>ya</strong>pı oluşturulduğun<strong>da</strong>, devlet önüne <strong>da</strong>ha<br />
rahat bakabilecek ve orta<strong>ya</strong> koyduğu hedeflere ulaşmak için etkili çalışabilecektir.<br />
Öte <strong>ya</strong>n<strong>da</strong>n Türkiye’nin geçmiş bütçe politikaları uygulamalarına bakıldığın<strong>da</strong>, bütçe<br />
dengesi ile borç stoku arasın<strong>da</strong>ki ilişki şeffaf ve denetlenebilir olmalı ve belki de<br />
en önemlisi, tutarlı bir biçimde kurulmalıdır. Böylece, 2001 krizinde etkin rol oyna<strong>ya</strong>n<br />
<strong>mali</strong> disiplinsizlik ve sürdürülemez borç dinamiği sorunları ile karşı karşı<strong>ya</strong> kalma ihti<strong>mali</strong><br />
oldukça zayıf olacaktır.<br />
Tüm bunların <strong>ya</strong>nın<strong>da</strong> <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>, iç ekonomideki sorunlar<strong>da</strong>n etkilenebileceği ka<strong>da</strong>r,<br />
dışsal şoklarla <strong>da</strong> karşı karşı<strong>ya</strong> kalabilir. Bu nokta<strong>da</strong> <strong>mali</strong> <strong>kural</strong> istikrar dönemlerinde<br />
(ör: 2002- 2007) en etkin bir biçimde uygulanarak, eşik büyüme oranı olan %5’in üzerinde<br />
<strong>ya</strong>kalanan büyüme ortamın<strong>da</strong> <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın söylediği tasarruf miktarları elde<br />
edilmelidir. Yani <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın, dışsal sok karşısın<strong>da</strong> yetersiz kalmasını önlemek ve dışsal<br />
şokların etkilerini azaltmak için, istikrar dönemlerinde yüksek oranlar<strong>da</strong> büyüme rakamları<br />
<strong>ya</strong>kalanmalıdır.<br />
Son olarak, <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın <strong>ya</strong>salaşması ve uygulama<strong>ya</strong> konulması, tek başına sürdürülebilir<br />
bir kamu <strong>mali</strong>yesinin sağlanması açısın<strong>da</strong>n yeterli olmamakla birlikte, kamu<br />
<strong>mali</strong>yesine ilişkin <strong>ya</strong>pısal reformlara devam edilmesi, Türkiye’de zımnen de olsa, <strong>mali</strong><br />
<strong>kural</strong>ların etkin bir biçimde uygulanabilme gücünü arttıracaktır.<br />
22
Change language