türkiye'de mali kural: olsaydı ya da olacaksa - SETA
türkiye'de mali kural: olsaydı ya da olacaksa - SETA
türkiye'de mali kural: olsaydı ya da olacaksa - SETA
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
T Ü R K İ Y E ’ D E M A L İ K U R A L<br />
Merkezi devletin vergileme yetkisi de ana<strong>ya</strong>sa<strong>da</strong> sınırlandırılarak, bu yetki kısmen yerel<br />
yönetimlere devredilebilir. Yerel yönetimlerin hangi tür vergileri tarh ve tahsil edeceği,<br />
ana<strong>ya</strong>sa<strong>da</strong> açık olarak tespit edilebilir.<br />
Borçlanma ile İlgili Mali Kurallar<br />
• Toplam borç yükü, ana<strong>ya</strong>sa<strong>da</strong> oransal olarak sınırlandırılabilir. İç ve dış borç toplamı,<br />
ayrı ayrı GSYİH <strong>ya</strong> <strong>da</strong> GSMH’<strong>ya</strong> oranları itibariyle sınırlandırılabilir.<br />
• Borçlanma, parlamentonun belirli oran<strong>da</strong> bir çoğunluğunun kararına bağlanabilir.<br />
• Yerel yönetimlerin borçlanma yetkisi ve sınırları, ana<strong>ya</strong>sa<strong>da</strong> açık olarak belirlenebilir.<br />
• Hazine yönetiminin Merkez Bankası’n<strong>da</strong>n kısa vadeli avans alımı, tamamen orta<strong>da</strong>n<br />
kaldırılabilir <strong>ya</strong> <strong>da</strong> sınırlandırılabilir. Kısa vadeli avansların toplam kamu<br />
harcamalarının belirli bir yüzdesini aşama<strong>ya</strong>cağı ve yıl içinde Merkez Bankası’na<br />
geri ödenmesi şartı, ana<strong>ya</strong>sa<strong>da</strong> <strong>kural</strong> olarak düzenlenebilir.<br />
Kopits ve Symansky<br />
Kriterleri olarak<br />
bilinen sekiz<br />
kriter, <strong>mali</strong> <strong>kural</strong><br />
literatüründe en<br />
iyi <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>lar<br />
bütününü ifade<br />
etmektedir.<br />
Mali Kuralların Özellikleri<br />
Mali <strong>kural</strong>ların nasıl orta<strong>ya</strong> çıktığı, tanımı ve çeşitlerinin üzerinde durduktan sonra<br />
uygulanacak <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>lar<strong>da</strong>ki kriterlerden bahsetmekte <strong>ya</strong>rar vardır. Kopits ve Symansky<br />
Kriterleri olarak bilinen sekiz kriter, <strong>mali</strong> <strong>kural</strong> literatüründe en iyi <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>lar<br />
bütününü ifade etmektedir. Ancak bu kriterler her ülkenin <strong>ya</strong>pısı, durumu ve amaçlarına<br />
göre değişebilmektedir. Bu bağlam<strong>da</strong> Kopits ve Symansky kriterleri şu şekilde<br />
sıralanabilir (Creel, 2003): 9<br />
1. İyi Tanımlanmışlık: Mali <strong>kural</strong>ın performans göstergeleri, zaman aralığı ve kurumsal<br />
teminatları iyi tanımlanmalıdır.<br />
2. Şeffaflık: Kalıcı bir <strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın temel özelliklerinden biri, hükümetin muhasebe,<br />
öngörü ve kurumsal düzenlemelerinde şeffaf olmasıdır. Bu sayede uygulayıcı<br />
otorite, kamu desteğini sağla<strong>ya</strong>bilecektir.<br />
3. Basitlik: Mali <strong>kural</strong>lar, politikacılar, vatan<strong>da</strong>şlar ve <strong>ya</strong>tırımcıların kolaylıkla anla<strong>ya</strong>bileceği<br />
basitlikte olmalıdır.<br />
4. Esneklik: Mali <strong>kural</strong>lar, çeşitli dış şoklara ve iktisadi <strong>da</strong>lgalanmalara uyum sağla<strong>ya</strong>bilecek<br />
esneklikte olmalıdır.<br />
5. Yeterlilik: Mali <strong>kural</strong>lar, hedeflerine ulaşacak yeteneğe (kifayete) sahip olmalıdırlar.<br />
6. Zorlayıcılık: Bir <strong>mali</strong> <strong>kural</strong> zorlayıcı olmalıdır. Bu zorlayıcılığı tesis etmek için,<br />
<strong>mali</strong> <strong>kural</strong>ın bir ana<strong>ya</strong>sal ve<strong>ya</strong> <strong>ya</strong>sal düzenlemeye ihti<strong>ya</strong>cı vardır.<br />
9. Crell, I. (2003). Ranking Fiscal Policy Rules: The Golden Rule of Public Finance Vs. The Stability and Growth<br />
Pact, Ofce, Working Paper, No: 2003/4.<br />
9
Change language