Eylül 2008 - Sayı: 142 (10671 KB) - İzmir - TMMOB İnşaat ...

Beton
lunan, sızdırmaz plâstik kap içerisine konulması gösterilebilir.
Deney numuneleri, kalıptan çıkartıldıktan sonra, deney
anına kadar, (20 ± 2) 0 C sıcaklıktaki su içerisinde
veya sıcaklığı (20 ± 2) 0 C ve bağıl nemi ≥ % 95 olan kür
odasında küre tâbi tutulmalıdır. (20 ± 2) 0 C sıcaklıkta, ≥
% 95 rutubet şartının devam ettirilmesi ve ölçülmesi
kolay değildir. Kür odası içerisindeki numune yüzeylerinin
sürekli şekilde ıslak kaldığı, düzgün aralıklarla
kontrol edilmelidir.
4. Numunelerde Basınç Dayanımının Tayini:
Deney numunesinin şekil veya boyutlarının TS EN
12390–1 ‘de verilen toleransları aşması nedeniyle uygun
olmaması halinde, bu numuneler reddedilmeli,
boyutları ayarlanmalı, deney numunesinin yük uygulanacak
yüzeyleri, aşındırma veya başlıklama yoluyla
hazırlanmalıdır. Örneklerin basınç dayanımı ile ilgili
açıklamalar TS EN 12390–3 standardında verilmektedir.
Numune deney makinasına yerleştirilmeden önce,
yüzeyindeki fazla su kurulanmalıdır. Deney makinası
yükleme başlıklarının yüzeyleri silinerek temizlenmeli
ve numunenin başlıklarla temas edecek yüzeylerinde
bulunan herhangi gevşek çıkıntı veya taneler alınmalıdır.
Numuneler, makinanın alt yükleme başlığı
üzerine merkezlenerek yerleştirilmelidir. Küp numuneler,
belirtilmiş boyutunun veya silindir numuneler,
belirtilmiş çapının ± %1’i doğrulukla merkeze yerleştirilmelidir.
Küp numuneler, yük uygulama yönü beton
döküm yönüne dik olacak konumda yerleştirilmelidir.
0,2–1,0 Mpa /sn. arasında sabit bir yükleme hızı seçilmeli
ve deney sonuna kadar seçilen hızdan sapma ±
%10 ‘u geçmeyecek şekilde, en büyük yüke ulaşıncaya
kadar sabit hızla uygulanmalıdır. Kırılma tipi belirlenmeli,
tatmin edici olmaması halinde standartta verilen
şekillerden hangisine en fazla benziyorsa o tipe atıfta
bulunarak kaydedilmelidir.
Tatmin edici bulunmayan kırılma şekli, numunenin
yükleme başlığına merkezi şekilde yerleştirilmemesinden,
presin kusurlu olmasından, silindir numunelerde
beton numune kırılmadan önce başlıkta meydana gelen
çatlama veya kırılmadan kaynaklanabilmektedir.
5. Deney Makinalarının Özellikleri:
Beton basınç dayanımının ölçülmesinde kullanılacak
deney makinalarının taşıması gereken özellikleri TS EN
12390–4 ‘ de detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Bu özelliklere
kısaca değinelim.
Makinaların yükleme başlıkları, ilave başlıkları, yükleme
esnasında kalıcı şekil değişimine uğramayacak
malzemeden yapılmış olmalı ve deneye tabi tutulduklarında
en az standartta belirtilen sertlik değerine sahip
olmalıdır. Ayrıca, deney numunesinin temas ettiği
alan, en az deneye tabi tutulan numunenin yükleme
alanı büyüklüğünde olmalıdır. İki temas yüzü en fazla
0,05 mm sapma ile birbirine paralel olmalı, deney
numunesinin temas ettiği alanda düzlükten sapması
0,03 mm ‘ yi geçmemelidir. Yükleme başlığı en az 23
mm kalınlıkta olmalıdır. Yükün gerekli doğrulukta okunabilmesi
için kadranlı veya sayısal göstergesi ile deney
tamamlandıktan sonra ulaşılan en büyük yük değerini,
göstergeyi yeni deney için başlatıncaya kadar
muhafaza etme sistemi bulunmalıdır. Yük göstergesi
numunenin kırılması esnasındaki patlamadan etkilenmemelidir.
Ayrıca kontrol sistemi bulunmalıdır. Bu
kontrol sistemi, yükün belirlenmiş sabit hızda uygulanmasını
temin etmeli, düzgün, darbe tesiri meydana
getirmeden uygulanmasını sağlamalıdır. Makinada
otomatik yükleme sistemi yoksa belirlenmiş yükleme
hızını sağlayabilmesi için, makinaya yükleme hızı ayarlayıcısı
cihaz monte edilmiş olmalıdır. Numunelerin
yükleme eksenine göre doğru konumda olmasını sağlamak
için, makinanın alt yükleme başlığında, kalıcı şekilde
merkezleme çizgileri veya merkezleme tertibatı
olmalıdır.
Makina ilk kurulduğu zaman kalibrasyonu yapılmalıdır.
Deney makinalarının doğru çalışması ve deney
numuneleri üzerinde doğru sonuçlar alınabilmesi için
yük göstergesinin, yük uygulama hızının, yük aktarımının
ve yükleme başlıklarının kalibrasyonları sağlanmalıdır.
Sonraki kalibrasyon sıklığı, akredite kalite sisteminin
öngördüğü sıklıkta veya her yıl düzenli olarak
yapılmalıdır. Makinaların yerlerinin değiştirilmesi veya
yukarıda sayılan parçalardan birinin değiştirilmesi durumunda
kalibrasyonları tekrar yapılmalıdır.
6. Personelin Kalifikasyon Düzeyi:
Özellikle yapı denetimin uygulandığı illerde bulunan,
yapı denetim laboratuarlarına, dolayısı ile laboratuar
denetçi mühendislerine ve laborantlarına (teknisyenlerine)
olan gereksinme artmıştır. Örnekleri alan, deneyleri
yapan ve değerlendiren personelin, deneyle
ilgili olarak uygun vasıflara, eğitime, deneyime sahip
olmasının yanı sıra, yönetmelik ve standartlarda belirtilen
kriterleri bilmesi gerekmektedir. Bu hususta laboratuvar,
personelinin eğitim ve becerilerine yönelik
hedefleri belirlemeli ve uygulamalıdır. Ayrıca yönetim
ve personel, yapılan işin kalitesini olumsuz yönde etkileyebilecek
her türlü ticari, mali ve diğer iç ve dış ticari
baskılardan ve etkilerden uzak olmalıdır.
Sonuç:
Taze betondan alınarak oluşturulan örnekler, yerinde
imal edilen betonarme elemanları temsilen alınmaktadır.
Şantiye ortamındaki betonarme elemanlar ile
alınan örneklerin, yerleştirilme, sıkıştırılma ve bakım
koşulları birbirinden çok farklı olmakla birlikte, bu örneklerin
o imalatı temsil ettiği kabul edilir. Bu koşulların
yerinde veya numune üzerinde herhangi birinin
İMO İzmir Şubesi Bülteni - www.imoizmir.org.tr Eylül 2008 - 142 19