Eylül 2008 - Sayı: 142 (10671 KB) - İzmir - TMMOB İnşaat ...

Üyelerimizden
2009 DÜNYA ASTRONOMİ YILI (EVREN SİZİ BEKLİYOR)
İnş. Yük. Müh. Özgen ERSAN
“Bir hapishanenin demir parmaklıklı pencerelerinden iki
tutuklu bakıyordu; biri yerdeki çukura, diğeri gökteki yıldızlara.-
F. Langeridge”
1609 yılında teleskopun astronomik gözlemlerde kullanılmaya
başlanılması sebebiyle 400 üncü yılı olan 2009
yılı Dünya Astronomi Birliğinin teklifiyle BM Unesco tarafından
“Dünya Astronomi Yılı” ilan edilmiş ve “Evren
sizi bekliyor” sloganıyla anlamlı bir anons yapılmıştır.
Galileo (1564-1642), bilimsel düşüncenin kusursuz
nesnellik eksende gelişmesine çok önemli katkıda bulunmuş
matematikçi, astronom ve fizikçi bilim adamı
idi (Bilindiği gibi dünyayı referans alan doğmatik damgalanma
onun sayesinde kırılmıştır ve bu olay, tüm
yeni tezlerin adeta örnek aldığı ve savunma argümanı
olarak kullandığı bir idol ya da metafor haline gelmiştir).
Galileo, mercek gruplanmalarının dürbün özelliğini
duyunca hemen bir teleskop imal etti ve ilk astronomik
gözlemleri yaptı. Güneş lekeleri ve Jüpiter’in uyduları
ilk tespitleriydi. Geleneksel ve doğmatik eğilimli dönemin
paradigması, mükemmellik ile güç atfettiği ve astrolojik
yorumlarla ruhsal yapımıza etkin olduğunu varsaydığı
gökcisimlerinin lekeli olması karşısında gerilim
yüklendi. Astronomi bulguları, paradigmayı revize etmeye
başladı. Hristiyanlık kurmayları, uzun süre bilmeyi
inanca tehdit olarak algılamıştır. Bilimin somut yararları
nedeniyle yükselmesi ve benimsenmesi karşısında,
son yıllarda uzlaşma yaklaşımları artmıştır. Yeni Papa,
ufo ve uzaylılar konusunda “bu olasılığı reddetmenin
ilahi gücü hafifsemek anlamına geleceği” söylemiyle,
2009 Astronomi Yılı öncesinde pozisyon almıştır.
Dünya denilen gezegen üzerinde oluşmuş bir organizmanın,
algı alanını evren ölçeğinde genişletmesi,
tıpkı bir virüsün, örneğin karaciğer dokusundan içinde
bulunduğu bedenin dışına, kente, dünyaya… bakabilmesi
anlamında müthiş etkileyici bir gelişmedir. Son
yüzyılda mikro ve makrokozmos ölçeklerinde elde
edilen bilgiler, düşünsel referanslarımızı genişletmiş,
felsefi vizyona, resmin bütününü görmek anlamında
“armağan” olarak nitelenebilecek kadar katkı sağlamıştır.
Kuşkusuz yerel bakış kısıtlamaları, değerlendirmelerimizi
ve düşünsel sentezlemelerimizi de kısıtlıyor.
Deniz karşımızda; bir bankta otururken bazen bir balığın
suyun dışına sıçradığını görürüz. O balık, kısa bir
süre için doğal yaşam ortamının dışında bulunur ve
acaba değişik bir dünyanın farkına varır mı? Balıkların
zihinsel etkinlikleri bunun için yetersiz kalabilir; fakat
yunuslarınki daha gelişkin olabilir, en azından merak
dürtüsüne sahip oldukları yönünde bazı algılamalarımız
var. Acaba yunuslar, denizin üstüne, havaya sıçradıklarında
gördükleri farklı dünyaya/ortama ilişkin
algılarını beyinlerinde işleyip, bazı çıkarımlar yapıyor
olabilirler mi?
Bunu bilemeyiz; fakat insanlar için böyle bir olanak
var ve bazılarımız bu olanağı ve potansiyel açılımlarını
sezip bu alanda ilerleyebiliyor; vizyonunu genişletebiliyor.
Astronominin alanına giren olgu ve olaylara ilişkin
bilgiler, evrendeki yerimizi idrak etmemize katkıda
bulunmaktadır. Evrendeki ve hayattaki yerini bilmek,
insana hayatını yönetebilme konusunda yetkinlik ve
hareket kabiliyeti sağlar. Bazı ülkelerde planetaryum
gösterileri, eğitim protokollerinde yer almaktadır. Ay
yüzeyini, kraterleri, yükseltileri, deniz olarak adlandırılan
düzlükleri, gece ile gündüzün ayrım hattını, Ülker
takım yıldızını, Andromeda galaksisini teleskop ile canlı
olarak görmek bile ufuk açıcı, heyecan verici harika
yaşam deneylerinden biridir.
Ne mutlu biz dünyalılara ki, atmosferimiz yıldızları görmemize
olanak veriyor. Ya daha yoğun veya toz yüklü
olsaydı, o zaman güneş ve ay dışında pek bir şey göremeyebilirdik.
O zaman denizlerdeki balıklardan farkımız
olmayacaktı. Gerçi insanlık olarak bu şansımızı
bin yıl gibi süredir kullanıyoruz. Bireysel olarak çoğunluğun
değerlendirdiğini ise söyleyemeyiz. Çünkü, hayat
zorunlulukları ve uyum şekerleri uğraşılarımız bizi
bundan alıkoyabiliyor.
36
Eylül 2008 - 142