16. Sayı; TURAN-SAM SONBAHAR Sayısı, 2012

TURAN-SAM(TURAN-CSR)YIL: 2012 * CİLT: 4 * SAYI: 16 * SONBAHAR, 2012YEAR: 2012 * VOLUME: 4 * ISSUE: 16 * AUTUMN, 2012TURAN STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ DERGİSİ(JOURNAL OF TURAN CENTER FOR STRATEGICAL RESEARCHES)www.turansam.orgGoyumlu gardaşlı elli bahdavar….Şenlik de mayıldı o bedir üzeDerdim elli iken yetirdin yüzeSinen beyaz mermer leblerin mezeAl yanağı gızıl güllü bahdavar (Alptekin-Coşkun 2006: 180).Âşıklar, bazen sevgilinin vücut hatlarının güzelliklerinden bazen de sevgiliyeait güzellik unsurlarının âşık üzerindeki etkisinden ve sevgilinin güzelliğini âşığa karşıkullanışından bahseder. Şenlik, aşağıda ilk dörtlüğü verilen “eler” redifli şiirdesevgilisinin bazı özellikleri yanında, bazı güzellik unsurlarını âşığa karşı nasılkullandığını da belirtmektedir.Keklih yerişlinin her nezakatiEcel seyhatına seli rast elerTığ-ı niza zer gaşların heyetiGanlı cidaların cana gast eler (Alptekin-Coşkun 2006: 186).İki dörtlüğü verilen aşağıdaki şiir de sevgilinin âşığa karşı tavrını anlatanşiirlerden biridir. Sevgili, âşığın aklını başından alıp, yüreğine ateş bırakmayagelmektedir. Âşığın yanması için sevgilinin yüzünü görmesine gerek yoktur, onunnezaketi ve edası da gönlünde büyük yangınlar çıkarmaya yetmektedir. Sevgilininkaşları keman, yay, kirpiği mızraktır. Sevgili bu silahlarını kullanarak âşığı vuracaktır.Âşık, pervane gibi, hem aşktan yanıp tutuşmakta hem de yanacağını bile bile ateşedaha fazla yaklaşmaktadır. Bu durumu seyreden sevgili ise onun duygularına karşılıkvermediği gibi, bir de alay etmektedir.Sende ki var bu nezaket bu edaÖzünü görmedim yanaram odaKaşları kemandı kirpiği cidaTuşlayıf sineme vurmağa gelerSergender Şenlik’ em gam hanasıyamYanaram oduna pervanasıyamEşidip ki aşgın divanasıyamSöyledif başıma gülmeye geler (Alptekin-Coşkun 2006: 187).Sevgililerin özelliklerinden biri de yakıcılığı ve can alıcılığıdır. Aşağıdaki ilkdörtlük, âşığı pervaneye dönüştüren bir tasvirdir. Sevgilinin yüzü ay, sinesi mermer,dudakları ve ağzı alevdir. Yani sevgiliye kavuşmak isteyen biri, kendini bile bile ateşeatacaktır. Kaşları hilaldir. Yüzünün güzelliğini ise anlatmaya kelimeler yetmez. Ondört bölük, üç yüz altmış tel olan zülüflerinin her biri bir tarafa düşmüştür.Şemama lebleri fel fi’li fincanMermer sine billur bulah alır canO gandef dihanın hayat-ı mercanHeşim-i hal bedir üze düşüfdüŞenlik der gaşların hilalı sünbülMahıtab veçhini vasf edemez dilOn dört bölüh zülfün üç yüz altmış telHer birisi bir pervaza düşüfdü (Alptekin-Coşkun 2006: 200).26