TİCARET HUKUKU DERS NOTLARI-Veliye Yanlı

İbraz halinde defterlerin her tarafı değil, sadece uyuşmazlık konusu işle ilgili kayıt ve belgelerincelenebilir. Yargılama sırasında haklı bir çıkarın varlığı ispat olunur ve mahkeme ibrazedilmesini zorunlu görürse, uyuşmazlık konusu işe ilişkin kayıtların sureti çıkarılmak veyabilirkişiye inceleme yaptırılmak üzere mahkeme kendiliğinden (re’sen) veya taraflardan birinintalebi üzerine bunların birine veya her ikisine ait defterler ile saklanması mecburi olankağıtların ibraz edilmesini emredebilir. Eğer ibrazına karar verilen defter veya belgeler, ibrazkararını veren mahkemenin yargı çevresi dışında bulunuyorsa ve de bunların taşınmaları güçlükarzediyorsa, o takdirde bu defterlerin kanuna uygun olarak tutulup tutulmadıklarının vebunların ibrazını gerekli kılan hal ve durumun bilirkişi aracılığı ile incelenerek sonucu gösterirbir zabıt varakası tutulması ve rapor alınması ve lüzumuna göre suretlerinin çıkarılıpgönderilmesi ticari defter ve belgelerin bulunduğu yerde ticari davalara bakmakla yükümlüolan mahkemeden istenebilir.Ticaret Hukuku açısından ticari defterler tacirler arasındaki davalarda delil olarak kullanılabilir.Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması: Bir davada ispat yükü kendisine düşen taraf,iddiasını kanıtlamak için diğer tarafın tuttuğu defterlere dayanabilir. Taraflardan biri iddiasınısadece karşı tarafın defterleriyle ispat etmek istediğini beyan ederse, mahkeme karşı tarafaticari defterlerini mahkemeye ibraz etmesi için süre verir.Karşı taraf, ticari defterlerini ibraz etmezse mahkeme defterlerin ibrazını istemiş olan tarafaiddiasının doğruluğu hakkında yemin verir. Kendisine yemin verilen taraf yemini kabul ederekyemin ederse, iddiasını kanıtlamış olur.Defterlerini ibraz etmesi istenen taraf, defterlerini ibraz ederse;1. İbraz edilen defterlerde, ileri sürülen iddia hakkında hiç bir kayıt yer almamışsa iddia ispatedilememiş sayılır. Başka kanıt da getirilemez ve dava reddolunur.2. İbraz edilen defterlerde sadece defter sahibinin aleyhine kayıt varsa, bu kayıt defter sahibialeyhine kesin delil oluşturur. Defter sahibi bundan sonra kendi defterlerinde yer alan kayıtlarınaksini ancak başka bir kesin kanıtla, örneğin borcunu ödemiş olduğunu karşı taraftan aldığı birmakbuzla ispat edebilir.Tacir tutmak zorunda olduğu bütün defterleri tutmamış, tasdik ettirmemiş veya beyannameverme yükümünü yerine getirmemiş olsa bile tuttuğu defterlerdeki kayıtlar aleyhine delil olarakkullanılabilir.3. İbraz edilen defterlerde, defter sahibinin hem lehine hem aleyhine kayıt varsa ve defterlerkanuna uygun şekilde tutulmamışsa defterlerin sahibi lehine olan kayıtları dikkate alınmaz.Ticari defterlerin sahibi aleyhine delil olarak kullanılabilmesi için, defterlerin kanuna uygunşekilde tutulmuş olmasına ve uyuşmazlığın her iki tarafının da tacir olmasına gerek yoktur.Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması: Ticaret Kanunu ile tacirin tutmuş olduğudefterlerin belli şartlar altında kendi lehine delil oluşturabileceği kabul edilmiştir.Ticari defterlerin sahibi lehine delil oluşturabilmesi için gerçekleşmesi gereken koşullarşunlardır: