61. sayi PDF sayfalar_54. sayi PDF sayfalar.qxd - Hayat Online

Hayat Gerçekler “Hayat”ın İçinde GizlidirdosyaZamana Göre DeğişenHz. Muhammed (s.a.v) AlgısıGayr-i Müslimlerin Peygamber Algıları ÜzerineAli METEHz. Peygamberin(s.a.v), giderek Hıristiyanlıkiçi tartışmalaraalet edilecek şekildegündeme getirilmesi süreciise, 16. ve 17. yüzyıldakireform döneminekadar devam etmiştir.Bu süreçte, Protestanlara,hakaret maksatlı“Muhammedîler” denilirve Hz. Muhammed(s.a.v) “Doğu’nun Deccal’ı”olarak nitelendirilirkenPapa da, “BatınınDeccal’ı” olarak nitelendirilmiştir.Müslümanlar Hz. Muhammed’in(s.a.v) İslam dinininPeygamberi, Allah’ın sonelçisi olduğuna inanırlar. Kur’an’daHz. Muhammed’in, “Alemlere rahmet”(Enbiya Sûresi, [21:107]) olarakgönderildiği ifade edilir. O’nun hayatıve davranışları günlük hayatın her alanındaMüslümanlar nezdinde ölçü vekaynak olarak kabul edilir. Peki gayr-imüslimler Peygamberimizi nasıl değerlendiriyorlar?Hz. Muhammed’in(s.a.v) günümüzdeki imajının kökenlerinelerdir? Hz. Muhammed’in(s.a.v) algılanışında bir dönüşüm sözkonusu mudur?İlk olarak şu tespitte bulunulabilir:Hz. Muhammed (s.a.v) algısı, Avrupa’da,daha doğrusu Hıristiyan dünyasında,tarih boyunca her daim aşırı uçlardaseyretmiştir. Allah’ın Elçisi,“sahte peygamber”, “zındık”, “sahtekâr”,“saralı”, “ilah”, “deccal” ya da“fanatik” olarak nitelendirilmesininyanı sıra, “kanun koyucu”, “kahraman”ya da “dahi” olarak da görülmüştür.Bu birbirine zıt düşüncelerin temelindekaynakların yetersiz olmasıveya saptırmalarla dolu cehalettenkaynaklanan algı bozuklukları vardır.Diğer taraftan işaret ettiğimiz bu algılarınherbiri, her zaman için kendi dönemleridikkate alınarak değerlendirilmelidir.Zira Peygamber Efendimizedair algı ve O’nun hakkındaki düşüncelerçoğunlukla sözkonusu dönemingenel atmosferini yansıtmaktadır.Ortaçağın başlangıcından beri Hz.Muhammed (s.a.v) hakkında genelolarak olumsuz, gerçekdışı bir algınınvar olduğunu görüyoruz. Emevî Sarayı’ndabulunmuş Ortodoks bir Hıristiyanolan Şam’lı Yahya (Yahya Dımeşkî)(öl. 750) “Zındıkların Kitabı” adlıeserinde ilk olarak Peygamber Efendimizdenbahseder. “Onlar (Araplar),Bizans Kralı Herakios (610-641) zamanınakadar putlara tapıyorlardı.Ama aralarında, eski ve yeni ahitlerdenderlediği bilgilerle ve Arian birHıristiyan keşiş ile birarada bulunmasısonrasında kendi sapkın inançlarınıyayan, “Mamed” adında, sahte birpeygamber çıktı. Yaptığı hilelerle dahasonra kendisini halkına Tanrı’dansakınan biri olarak tanıtıp inandırmış,gökten de kendine kitap indirildiği dedikodusunuyaymıştı. Kitabındaki gülünçöğretileri ile Tanrı’ya nasıl ibadetedileceğini anlatmıştı.” Yahya Dımeşkîbu sözleriyle, uzun süre ve kısmenbugüne kadar da itibar edilecek,Hz. Muhammed (s.a.v)’i İncil’den bazıbölümler almış ve sapkın inançlarıbenimsemiş “sahte bir peygamberdir”şeklinde niteleyen görüşlerini ortayakoymuştur.Sonrasında Hıristiyan dünyasındaortaya çıkan Peygamber Efendimizkarşıtı söylem ise güçlenen, İslam’akarşı, Hıristiyanlığın hakikatini gündemdetutmaya yönelik bir mücadeleolarak anlaşılabilir. Bu anlamda Aquino’luThomas (öl. 1274) ve RamonLull’un (öl. 1316) Hz. Muhammed(sav)’in tebliğ ettiği inançla bir nevihesaplaşan kitaplar yazdıkları bilinmektedir.Hz. Peygamberin (s.a.v), giderekHıristiyanlık içi tartışmalara alet edilecekşekilde gündeme getirilmesi süreciise, 16. ve 17. yüzyıldaki reformdönemine kadar devam etmiştir. Busüreçte, Protestanlara, hakaret maksatlı“Muhammedîler” denilir ve Hz.Muhammed (s.a.v) “Doğu’nun Deccal’ı”olarak nitelendirilirken Papa da,“Batının Deccal’ı” olarak nitelendirilmiştir.Hz. Muhammed (s.a.v) algısındaesaslı dönüşümün ise 18. yüzyıldakiAydınlanma döneminde yaşandığınıifade edebiliriz. Hıristiyanî bir dünyatefekkürünün yumuşatılması gayretlerinedenk gelen bu dönemlerde, PeygamberEfendimiz, Hıristiyanî olanher şeyin zıddı olarak gösterilmiştir.Bu, Peygamberimizin hayatına olanbilimsel ilginin artması ile de desteklenmiştir.Ayrıca şarkla ilgili seyahatnâmelerinçoğalması Hıristiyanlar arasında,İslam ve Peygamberimiz ile ilgiliyerli yersiz polemikler dışında dailgilenilmesini mümkün kılmıştır.Hz. Muhammed (s.a.v)’e önyargısızyaklaşımın öncüsü ise Hollandalıİlahiyatçı ve Orientalist Adrianus Reland(öl. 1718) olmuştur. Reland,“Türklerin ya da Muhammedîlerin dinihakkında iki kitap” adlı eserindehiçbir dayanakları olmaması nedeniylealibeymete@web.deo zamana kadar olan İslam araştırmalarınıeleştirmiştir.Daha tanınmış bir diğer eser iseVoltaire’in (öl. 1778) “Fanatizm ya daPeygamber Muhammed” adlı eseridir.Çağdaş İslam bilimcisi Hartmut Bobzinbu eseri “İslam, Voltaire’in Katoliklikeleştirisi için kulis olarak kullanılmıştır”sözleri ile yorumlamaktadır.Voltaire sonraki eserlerinde yargısınıhafifleterek Hz. Muhammed (s.a.v)’ikanun koyucu ve fatih olarak nitelerve O’na bir ölçüde ilgi gösterir.19. yy’ın başlarında oluşan dâhi literatüründe(Geniekult) Hz. Muhammed(s.a.v), makul ve doğal bir dinkuran aklî ve dünyevî bir dâhi olarakgörülür. Daha önce eleştiri nedeni olanPeygamberimizin dünyevîliği, bu keztersine yargıların ölçüsü olur. İskoçyazar Thomas Carlyle (öl. 1881), Hz.Muhammed’i (s.a.v) tarihî bir kahramanolarak görür ve O’nu Dante, Shakespeare,Luther, Rousseau ve Napoleongibi isimler ile birlikte anar.Hz. Muhammed (s.a.v)’e yaklaşımlarınbaştan beri farklı sebep veamaçları olmuştur. Hz. Muhammed(s.a.v) hakkındaki algılar, bu amaçlarve tarihî dönem ve durumlarla doğrudanbağlantılıdır. Müslüman olmayanbirçok kişinin gözünde bugün Hz.Muhammed (s.a.v) şiddet yanlısı birfanatik olarak görülmektedir. Bu türbir tanımlama aslında, aktüel sorunlarnedeniyle tarihteki, Peygamber Efendimizeyönelik algıların birer yansımasıolarak görülebilir. Böyle bir algılamaelbette Müslümanların kendiPeygamberlerini algılama şekilleri ilede hiçbir şekilde uyuşmamaktadır. ZiraMüslümanlar, her zaman örnek aldıkları,adaletli, dosdoğru ve merhametlibir Nebî olan Hz. Muhammed’e(s.a.v) iman etmektedirler.Kaynaklar:“Mohammed”, Hartmut Bobzin“Mohammed”, Marco Schöller“Der Islam im Mittelalter”, Gustave E.von Grunebaum“Muhammed”, “Diyanet İslam Ansiklopedisi”Ekim · Oktober 2011 · Zilkâde 1432 sayfa 21