Amiga Dunyasi - Sayi 23 (Nisan 1992).pdf - Retro Dergi

TANITIMdönüşü durdurun.- STALL ikazı ekrandan silinene kadarburun aşağı kumandası verin, burun yükseklirkenmouse ile düz uçuş durumundakalın.- Çakılmayın...Rüzgarrrrr!Programımızdaki rüzgar seçeneğinin kullanımınıgeçen sayımızda anlatmıştım. Ancakkonumuza girmediği için rüzgarın uçuşaetkileri hakkında ayrıntılı bir açıklamayapmadım. Bu ay bu eksiğimizi de gideriyoruz.Fizik dersini sever misiniz, sevmezmisiniz bilemem, ama hepiniz akıntı içerisindeyüzerken istediği rotadan sapan vesapmayı durdurmak için ne yöne dönmesigerektiğini size bulduran problem teknelerleveya yüzücülerle karşılaşmışsınızdırUçağın rüzgarlı bir havada hareketi de aynıbu problemlerin mantığına göre gelişir.Uçağımız da aynı akıntı içinde yüzen birtekne gibi hareket eder. İçinde hareket ettiğinizakıntı, yani rüzgar, eserken sizin deyeryüzüne göre kendisiyle aynı yönde aynıhızı almanızı sağlar. Uçağımızın kendi yönve hızı ile rüzgarın yön ve hızının vektöreltoplamı uçağın yere göre gerçek rotasınıve hızını verir. Şekil 2, bu konularla arasıiyi olmayan arkadaşlarımız için bir başlangıçoluşturacaktır sanıyorum.Rüzgar tam önden veya arkadan geliyorsa,sırasıyla rüzgar hızını kendi hava hızımızdançıkartarak veya ekleyerek yer hızımızıbulmuş oluruz. Tam önden veya arkadanesen bir rüzgar pek vahim bir sonuçdoğurmaz, çünkü uçağımızın rotası ve yönünetesir etmez.Ancak tam yandan veya rotamıza göreçapraz esen rüzgarlar için aynı şey peksöylenemez. Yandan alınan rüzgar "komponenti"yani rüzgarın size yandan etkiyenbölümü size rotanıza dik olan ve istenmiyenbir hız daha kazandırır. Bu yanal hızınızdolayısıyla rotanız da rüzgarın estiği tarafıntersine doğru sapar. Bu sapma sizinuçuş hızınız İle yan rüzgar hızı arasındakifark azaldıkça artar.Yanal rüzgardan dolayı meydana gelenrota sapması, seyir sırasında sizi iniş sırasındakiyaklaşmada olduğundan çok dahaaz etkiler; çünkü yaklaşma sırasında hızınızdaha düşüktür ve yan rüzgarla hızınızarasındaki fark azalır.Rotanızdan sapmayı önlemek için gerekendüzeltme hareketi rüzgar içine doğruuçağı gerektiği kadar çevirmektir. Rüzgarınyönünü ve hızını bildiğinize göre (eee, simülasyonabu bilgiyi siz verdiniz...) ufakbir trigonometri ve fizik hasabı ile kaç derecerüzgar içine dönerseniz uçağınızın istediğinizrotadan sapmadan uçacağını dakolayca bulabilirsiniz. Trigonometrive fizik genelde sevilmeyen dallar olduğundan ve havadauzun hesaplar yapmak dapratik olmadığından pilotlar buiş için özel programlı hesap makinaları, cetvelleri veya özel rüzgardüzeltmesi kartları kullanırlar. Dergimiz size ilk ikisini hediyeedemeyeceğine göre, Tablo1 'deki grafiğin yardımıyla sizi rahatlatacağım. Tablo'1 deki verilere dayanarak gerekli rüzgardüzeltmesini sağlıklı bir biçimdebulabilirsiniz. Trigonometri ve fizik sevenler, programlı hesapmakineleri kullanarak kendiuçuş bilgisayarlarını oluşturabi-lirler. Tablo 1 deki grafiğin kullanımı iseaşağıdaki gibi:- Rüzgarın uçağınızın rotasına göre esişaçısını bulun. Tam yan rüzgar 90°, tam başveya kıç rüzgarı 0° olarak alınır.- Grafiğin sol alt köşesindeki derece değerleriüzerinde bu değeri bulun.- Bulduğunuz değerden yukarı doğru çıkarak,40-30-20-10 şeklinde işaretlenmişolan rüzgar hızı eğrilerinin biriyle kesişmenoktasını bulun. Bu rüzgar değerlerininaralarındaki değerler için iki eğri arasındakikesişme noktasını hayalı olarak tesbit edin.- Grafiğin sağ tarafındaki hız eğrilerindensizin kullanacağınızı seçin, ve grafiğin solkısmındaki kesişme noktasının konumunuyatay olarak bu eğri ile kesiştirin.- Bu yeni bulduğunuz kesişme noktasındanaşağıya inerek rüzgar içine vermenizgereken düzeltme sapmasını bulun.- Bulduğunuz bu sapmayı soldan rüzgarlariçin rota başınızdan çıkarın, sağdanrüzgarlar için ekleyin.Daha kolay anlaşılması için grafik kendiüzerinde noktalı olarak çizilmiş bir örnekde taşıyor.İniş ve meydan turu esnasında ise rüzgardaha büyük problemler çıkarır. Meydanturunda ve özellikle de son yaklaşma ba-Uçağın Hızıcağında hesap makineleri ile uğraşamayacağınızmuhakkak. Bu durumda gene mantıkaynı, düz rotada ilerlemek için rüzgar içineburnunuzu biraz vereceksiniz, ama bubiraz daha tahmini olacak ve ara sıra pisteve diğer referans noktalarına bakarak dameydan turunu daraltıp genişletmediğinizikontrol etmeniz gerekecek. Bunu da kenditecrübeleriniz ile kazanacaksınız. Ayrıcabelirtmeliyim ki, özellikle son yaklaşma ba-TABLO 1 - RÜZGAR ÖNLEME KARTIcağında rudder ile eleron kumandalarınıbirbirinden ayırmanız gerekecek.Yan rüzgar inişinde başarılı olmanın püfnoktası hız kontrolü, esas bacak planlamasıve esas bacaktan son yaklaşmaya dönüşündüzgün gerçekleştirilmesinde:- Hızınız demin anlattığım rüzgar ve uçakhızı farkından dolayı normale göre birazfazla olmalı. Olmalı ki hem yan rüzgardandaha az etkilenin, hem de ileri doğru yerhızınız normale daha yakın olacağındandaha iyi süzülün.- Rüzgar yan bacağında rüzgarı öndenveya arkadan alacağınız için esas bacağıda doğrudan etkilemiş olacaksınız. Rüzgarıbu bacakta önden alıyorsanız, biraz dahauzun bekleyip rüzgar altına dönün ve arkadanalıyorsanız da tam tersi daha erken...- Esas bacaktan son yaklaşmaya dönüştüm inişlerde önemlidir, çünkü bu dönüşsonunda pist güzel hizalanmamışsa ve sizde kararlı kumandalar vermezseniz, tümson yaklaşma bacağı boyunca uçakla boğuşursunuz.Aynı rüzgar yan bacağında olduğugibi rüzgarın hızı sizin esas bacak sürenizietkiler. Rüzgarı arkadan alıyorsanız,daha seri bir biçimde iniş öncesi kontrolleriyapın ve son yaklaşma dönüşüne de dahasert girmeye hazırlanın. Çünkü vaktiniznormalden az olacak. Tersi durumda iseacele etmeyin ve dönüşü de daha yumuşakyapın.- Aynı kısa inişlerde olduğu gibi "T" göstergeciile bir viraj üzerinde uçtuğunuzu veonu takip ettiğinizi düşünüp son yaklaşmayatam oturun.- Son yaklaşmada ise yön değişikliklerinirudder ile yapın ve ya yan rüzgar içine burnuvererek ya da Sideslip manevrası ile(hatırlayın...) süzülme hattını tutturun. Burnutoplamaya başlamadan evvel piste paralelolun ve sonra yere dokunun (Gerçekbir uçakta piste paralel olmadan konarsanıziniş takımlarını kırabilirsiniz mesela...).Rüzgar içine dönüp inmek daha kolaydır.Buna krep tekniği de denir.Türbülans ...Rüzgar seçeneğimiz dahilinde bildiğinizgibi türbülans da verebiliyorsunuz. Türbülansbir benzetme yapılırsa asfalt yoldakitaşlara benzer. Üzerlerinden geçtikçe sarsılırsınız.Uçağımız da aynı şekilde farklı hava hareketibölgelerine girdikçe sarsılır ve busarsıntılar sonucu da yatışlara girer. Bu yatışlarınşiddeti direk olarak türbülansın şiddetinebağlıdır. ,Yatış demek, dönüş demektir. Bu da türbülanslıbir havada düz rotamızı muhafazaetmek için uçakla boğuşacağız ve çevredenaldığımız referans noktalarınıiyi takip edeceğiz demektir.Özellikle yan rüzgar inişleri sırasındahafif türbülans da koyarsanız,en zor iniş şartlarınıelde etmiş (!) olursunuz. Haydimazohistler, iş başına!...Hımmm, mırrr, görerek şartlardauçuşla ilgili anlatacaklarımşimdilik bu kadar. Eksik gördükleriniziveya merak ettiklerinizidergimize mektup göndererekmutlaka sorun, çekinmeyin...Yapay Ufukla Uçuş...Hava manevraları yaparkenveya önümüzdeki aylarda başlayacağımızIFR uçuşlar esnasındakullanmamız gereken te-AMIGA DÜNYASİ 81