KobiEfor_kasim2011

UZMAN
MEM‹fi YILMAM
Uzman E¤itmen/
Yönetim Dan›flman›
memis@yilmam.com
Mobbing
(Bezdiri)
hakk›nda bir
çözüm üretmek
çok zor.
Daha do¤rusu,
soruna çözüm
olmas› ad›na
at›lan ad›mlar›n
ifle yarayabilmesi
için öncelikle
yap›lan
“bezdiri”nin
ad›n›n konmas› ve
teflhis edilmesi
gerekiyor.
100 KobiEfor Kas›m 2011
‹
flyerlerinde psikolojik y›ld›rma, TDK
taraf›nda Türkçe’ye “Bezdiri” olarak
tercüme edilen “Mobbing”, son y›llar›n
en dikkat çeken konular›ndan biri.
Ülkemizde henüz üstünde fazla düflülmeyen
bir kavram. Mobbing, ‹ngilizce’de
“örgütsel bask›” anlam›na gelen
“mob” kelimesinden geliyor. Türkçede
karfl›l›¤› “bezdiri”, “iflletmede birine karfl›
cephe oluflturma”, “duygusal sald›r›da
bulunma”, “y›ld›rma” anlam›nda kullan›l›yor.
Mobbing, fiziksel olmayan psikolojik
bask› ve y›ld›rma politikalar›n›n
benimsendi¤i iflyeri psikolojilerini tan›mlamada
kullan›l›yor. fiirketinize yeni
biri geldi diyelim. Ondan hofllanmad›n›z.
Belli belirsiz bir mesafe koydunuz. Kahve
molalar›nda onunla birlikte olmaktansa
baflkalar›yla vakit geçirmeyi tercih
ediyorsunuz. Ö¤le yeme¤ine ç›karken
onu ça¤›rmay› birkaç kez unutuverdiniz.
Dal›p size seslendi¤ini geç fark ettiniz.
Bu tip bir iki talihsiz olaydan sonra
onun da size karfl› mesafeli oldu¤unu
fark edip, mesafeyi iyice belirginlefltirdiniz.
Yapt›¤› her fley, ortaya att›¤› her fikir
size batmaya bafllad›. Bunu di¤er ifl
arkadafllar›n›zla paylaflt›n›z ve sizinle
ayn› fikirde olanlar oldu¤unu gördünüz.
Dikkat edin mobbingin infaz grubunun
bir parças› “bezdirici” olmaya do¤ru gidiyorsunuz
demektir!
Kitleleri ‘Mobbing’e iten unsurlar...
l Yönetimin mükemmelik aray›fl›: Mükemmellik
beklentisi nedeniyle ne yapsan›z
yöneticinize yaranamazs›n›z.
l Etik de¤erlerin kaybolmas›: Etik d›fl›
davran›fllar›n normal karfl›land›¤›, baz›
temel de¤erlerin erozyona u¤rad›¤› iflletmelerde
‘mobbing’in oluflmas› için ideal
ortam oluflur.
l Örgüt yap›s›ndaki radikal de¤ifliklikler:
‹flletmenin yönetim yap›s›ndaki beklenmedik
de¤ifliklikler, çal›flanlar aras›nda
yeni pozisyon farklar› yaratacak, baz› iflten
ç›kar›lmalar ve yeni ifle al›mlar, çal›flanlar
aras›nda tats›zl›k yaratacakt›r.
l Duygusal zekadan yoksunluk: Özellikle
liderlik ve yöneticilik görevini üstlenmifl
kiflilerin çal›flanlar›na karfl› tak›nmas›
gereken tav›rlar konusunda baflar›l›
olamamas›, iflletme içindeki gerginlikleri
t›rmand›racak, huzurlu bir ifl ortam›n›n
oluflmas›n› engelleyecektir.
l ‹flyerinde yaflanan yüksek derecede
stres ortam›: ‹fl ortam›n›n ve yap›lan iflin
strese sebep olmas›, çal›flanlar aras›ndaki
iliflkilerin gerilmesine yol açabilir.
‹fllerini aksatan çal›flan, di¤erleri taraf›ndan
tepki görebilir ya da üstün bir baflar›s›
yüzünden kendisine karfl› tav›r al›nabilir.
l ‹flyerindeki monotonluk: Her gün ayn›
mekana gidip ayn› fleyleri yapmaktan s›-
Bezdiri
k›lm›fl kiflilerin, s›rf rutin hayatlar›na biraz
renk katmak, dedikodu malzemesi
ç›karmak, bir fleyle meflgul olmak, e¤lenmek
için böyle bir y›ld›rma politikas›na
girifltikleri de görülmüfltür.
‘Mobbing’e sebep olan bireysel özellikleri
de gözard› etmemek gerekir. Bireyi
d›fllayan grup üyelerinin baz›lar›nda kötü
kiflilik özelliklerine sahip olma, ayr›cal›kl›
hak sahibi oldu¤una inanma, narsist
kiflilikli olma, di¤erlerini grup normlar›na
uymaya zorlama gibi ortak özellikler görülmüfltür.
Sürü psikolojisinin etkisinde
kalan baz› kifliler bu özelliklere sahip olmasalar
da di¤erleriyle ayn› davran›fl biçimini
benimseyebilmektedirler.
Mobbing’e hedef olanlar›n karakter
özelliklerinde ya da geçmifllerinde bu
eylemlere sebep olabilecek ortak bir
nokta bulunmam›fl. Hatta kurbanlar›n
az›msanamayacak bir ço¤unlu¤unun üstün
özelliklere sahip; zeki, yarat›c›, baflar›
odakl›, kendilerini ifline adam›fl kifliler
oldu¤u sonucuna ulafl›lm›fl. Özellikle
yarat›c›l›k taraf› geliflmifl olan kiflilerin,
getirdikleri yeni fikirler yüzünden,
tafllar›n fazla oynamamas›n› isteyen gelenekçi
eski çal›flanlar taraf›ndan y›ld›rma
politikas›na maruz b›rak›ld›¤› görülmüfl.
Departman›n›zdaki di¤er çal›flanlardan
çok daha üstün bir performans
gösteriyor, çok daha fazla çal›fl›yor, çok
daha fazla mesaiye kal›yorsa bu “kötü”
davran›fllar› ifl arkadafllar› taraf›ndan
cezaland›r›ld›¤› görülmüfl. Y›ld›rmaya
hedef olanlarda gözlemlenen di¤er ortak
özellikler, sosyal hayatta içlerine
kapan›k olmaya meyilli, kendilerine güvenleri
az, dürüst ve yumuflak bafll› olmalar›...
Bu durum, y›ld›rmaya meyilli
grubun ifltah›n› kabartmakta, ifllerini
kolaylaflt›rmaktad›r. Kurbanlarda görülen
tepkiler ve rahats›zl›klar birincisi
kurban›n sinir sisteminin y›prand›¤›, hiper
atikli¤in ortaya ç›kt›¤› görülür. Kifli
nedensiz a¤lama krizlerine girer, al›nganlafl›r,
uyku düzeni bozulur, kolay sinirlenip
kolay demoralize olur. Bu aflama
sonras›nda stres kaynakl› mide flikayetleri,
ifl konusunda maksimum isteksizlik,
sürekli ifle geç kalma gibi belirtiler
bafl gösterir. Gelinebilecek en kötü
nokta ise fliddetli bir depresyon ve
iflten ayr›lmad›r.
Mobbing hakk›nda bir çözüm üretmek
çok zor. Daha do¤rusu, soruna çözüm
olmas› ad›na at›lan ad›mlar›n ifle yarayabilmesi
için öncelikle yap›lan “bezdiri”nin
ad›n›n konmas› ve teflhis edilmesi
gerekiyor. Bu kitlesel rahats›zl›ktan
kurtulmak için az da olsa iflletmelerde
önlemler al›nmakta ve iyilefltirici çal›flt›rmalar
yap›lmaktad›r.
Bezdiri (Mobbing) konusunda ne yapabilece¤imize
önümüzdeki ay de¤inece¤im.