KobiEfor_kasim2011

Bugün de hepimiz hemen her gün kalk›nmadan
söz ediyoruz. Bu nas›l oluyor?
Kalk›nma kavram› 1990’larda yeniden popülerleflti.
Devleti ve kalk›nmay› yeniden ça¤›ran bir dil olufltu.
Kapitalizm için bu önemlidir. Kalk›nma kavram›
yan›lt›c› yap›s›na ra¤men taraflar kendilerini meflru
göstermek için kalk›nmay› kullan›yor. 10 y›ld›r Türkiye’yi
yöneten parti de Adalet ve Kalk›nma Partisi’dir.
Çünkü insanlar bu kavram› içsellefltirdi.
Süreci iyi anlamak için kalk›nman›n efliti olan ‘sermaye
birikimi’ kavram›na bakal›m. Kalk›nma yerine
bu ifade, kavram›n çeliflkilerini daha net ortaya koyar.
Kalk›nma gibi ortak iyiye iflaret eden bir yap›
de¤ildir. Sermaye denildi¤inde birbiriyle çeliflen bir
dizi yap› ortaya ç›kar. ‹flçi s›n›f› kendi içinde katmanlaflm›flt›r;
Beyaz veya Mavi yakal›lar gibi. Dolay›s›yla
çeliflki ve çat›flmalar› görmek ad›na sermaye birikimi
kavram›n› kullanmak daha aç›klay›c›d›r.
“Planl› kalk›nma” denildi y›llarca,
anlams›z m›yd›?
Devletin planlamada en fazla teflvik bölümü çal›fl›r.
Türkiye’de sermaye birikimi koflullar›na bak›nca
planl› veya plans›z sermaye yaratman›n bir fark› yoktur.
Erdo¤an Soral bir araflt›rmas›nda; 1930’dan
1970’e kadar Türkiye’de özel sektörün tarihini doktora
tezi yapm›flt›. Türkiye’de en fazla özel sektörün
oransal olarak artt›¤› dönem 1930’lu y›llar. K‹T’ler
ise 1950’li y›llarda artm›fl. Demek ki özel ve devlet
ayr›m› yok. Her dönem birikimin koflullar› sa¤lan›r.
Bunun en kötüsü de 12 Eylül Darbesidir. Çünkü darbe
24 Ocak kararlar›n› sa¤lam›flt›r. fiu anda içinde
bulundu¤umuz koflullar da 12 Eylül’ün sonuçlar›d›r.
Ve son 10 y›lda yarat›lm›flt›r.
“Liberal kalk›nma” için sözünüz nedir?
Türkiye’nin geçmiflinde muhafazakarl›k ve liberalizm
beraber olmufltur. Muhafazakarl›¤› konsolide
eden ilk parti ANAP’t›r. AKP muhafazakarl›¤› geri dönüflü
olmayacak flekilde konsolide etti. AKP, Tayyip
Erdo¤an’›n kendi beceresinin yan› s›ra iyi bir konjonktür
yakalam›flt›r. Toplumdaki gerilim ise bu dönemde
artt›. Her alanda sorun var. Sermaye el de-
¤ifltirmeye bafllad›. TÜS‹AD’›n kendi içindeki sermaye
gruplar› bu el de¤ifltirmeye tepki koydu ama sermaye
durmaz. fiimdi oldu MÜS‹AD, oldu TUSKON.
Art›k sermeye küçük de¤il ve sürece müdahil olabiliyor.
Sermaye kendi içinde rekabet edecek. ‹smi
fark etmez. Bu haliyle bak›nca sermaye kendi içinde
dengesini de kuracakt›r.
Devlet batan ekonomiyi kurtarmak
ad›na batanlar› kurtarmas›n m›?
Süreçler hiçbir zaman devletin kerameti kendinden
menkul bir varolufl olarak görülmemesini gerektirir.
Devlet s›n›flar aras› veya s›n›flar için çat›flmalar›n
biçimlendirdi¤i aland›r. Son 30 y›la bak›nca s›n›flar
aras› çat›flmalar›n de¤il, sermayenin kendi içindeki
çat›flmas›n›n flekillendirdi¤i devlet vard›r. Yani,
KALKINMA VE ÇEVRE
Kalk›nma ile çevre sorunlar› aras›nda
diyalektik bir etkileflim var m›?
Elbette. Bugün en çok konufltu¤umuz fludur:
Enerjiye ihtiyac›m›z var. Endüstriyel üretim için
enerjiye ihtiyaç var. Kapitalizmin anarflik do¤as›
gere¤ince bir dizi yap›lanma var. Kyoto protokolü
ile ozon deli¤i dahi paraya dönüfltü. Kapitalist
iflleyiflin do¤aya etkisine bak›nca görülüyor; Dilovas›
örne¤inde. Yeni do¤mufl çocu¤u dahi tahrip
ediyor. Tunceli’ye gittim gördüm. ‹nan›lmaz katliam
var. Enerji yat›r›mlar› en fazla 50 y›ll›k. Türkiye’de
1200 HES projesi var. Gelece¤e dair en
önemli ve en iç karart›c› mesele bu. Bu da yeni
bir toplumsal sorun olarak da karfl›m›za ç›kacak.
Çünkü gelece¤e bir fley b›rakma kayg›s› kapitalizmde
yoktur.
emek cephesi tasviye oldu. Bu anlam›yla bak›nca;
devletin içinde olmad›¤› bir birikim süreci yoktur.
Böyle bir dönem yoktur. Zaten topluma müdahale
olarak Devlet oluflur. Dolay›s›yla ‘devletçi ekonomi’
kavram› diye bir fley hiçbir fleyi aç›klamaz. Türkiye’de
halen daha böyle termilojiyi kullanan ‘cahiller’
var. Çünkü devlet kendi ad›na bu ifllemleri yapm›yor.
Devlet sistemin ifllemesi için çal›fl›r.
‘Serbest rekabet mi korumac›l›k m›?’ Hangisi?
Tüm tarihe bak›nca rekabet edebilmek için kendinizi
koruman›z gerekiyor. Bu iki kavram birbirini d›fllamaz.
Rekabet ederken bile korunursunuz. Ekonomi
korumaya dönüktür. Uzun vadeli bak›nca devlet
müdahaleci olur. Üç hizmet alan›, e¤itim, sa¤l›k ve
sosyal güvenlik ücretsizdi. Bunlar›n ücretsiz olmas›,
ücretleri reel olarak artt›r›yordu. 1970’lerden sonraki
krizde bu alanlar ücretli hale geldi. O dönemde K‹T
yap›s› vard›. K‹T’ler devletin müdahil oldu¤u ifllerde
görev zarar› olmas› fleklinde tan›mlanm›flt›. Sonra
görev zarar› vard› denilerek özellefltirildi. Sermaye
birikimi belli bir olgunlu¤a eriflti ve devlet yerine
kendisi müdahil olmak istedi. Bütün kriz süreçlerine
ra¤men, Türkiye ekonomisi belli aflamaya geldi. Tabi
bunun bir maliyeti var. Sermayenin en korktu¤u
fley; elindeki sermayenin de¤ersizleflmesidir. Sürekli
yeni de¤erlendirme alanlar› ortaya ç›kar. Bunlardan
biri son dönemlerde HES’lerdir.
“Kalk›nm›fl” ama krizde AB için ne dersiniz?
AB’nin çekim merkezi olma iddias› çok zay›flad›.
K›ta Avrupa’da sosyal devlet vard›r. Bunun nedeni de
uzun y›llar yaflanan s›n›f çat›flmas›d›r. Sosyal demokrasi
20 yy. sibobudur. Bu birçok baflka ülkenin zarar›na
oldu¤u bir süreçtir. ABD en büyük, en zengin ülke
diyoruz ama 50 milyon da evsiz insan var. Kifli bafl›na
gelir performans ölçüsü olabilir ama o toplumun
yaflama standartlar›n› anlam›m›za yetmez. Türkiye’de
Kocaeli’nde kifli bafl› gelir ile Ardahan ayn› de¤ildir.
Kas›m 2011 KobiEfor 77