Torun, Sadık Fatih, Tanzimat'tan Meşrutiyet'e Türkiye'de ... - PSI424

Bu kurumun Anadolu’da ilk görüldüğü yer Kastamonu’dur. Kastamonuörneğinden yola çıkılarak her tarafa yayılan bu kurumda, muhtarlar mahalle sakinleriarasından iki kişi olarak oy birliği ile seçiliyorlardı. Bu kişilerin iyi huylu, dindar,güvenilir, becerikli kimseler olmasına dikkat ediliyordu. Seçilen bu iki kişiden birineMuhtar-ı evvel diğerine ise Muhtar-ı sani denilecekti. Seçilen muhtarlar kadıtarafından sicile geçirildikten sonra Defter Nazırı’na oradan da hükümetmerkezindeki Ceride Nezareti’ne bildirilirdi. Burada muhtarlık seçimlerinin kuralınauygunluğu incelendikten sonra padişaha onay için sunulurdu. Padişah tarafındangörevleri onaylanan muhtarların mühürleri yapılarak kendilerine gönderilirdi.Her muhtar, mahallesi halkına ve mahalle imamı da muhtarlara kefil olduktansonra vücuh-u vilâyet de birbirlerine kefil ediliyordu. Böylece mahallenin asayişi vediğer meselelerinden bütün mahalle halkı sorumlu kılınıyordu.Muhtarların görevlerine gelince; bulunduğu mahallenin veya köyün asayişinisağlayarak, başka şehir ve köylerden gelenlerin durumlarını tespit etmek; bu kişilerinmürur tezkerelerini (izin belgesi) kontrol ederek sahte belgesi olanları geldiği yeregeri göndermek; eğer bu kişiler sürekli kalmak isterlerse onlara ev bulmak; mahalleveya köye yeni yerleşen bu kişileri mahalle defterine kayıt edip Defter Nazırı’nabildirmek; mahalde olan doğum, ölüm gibi olaylarının kaydını tutmak, başkamahallelere ya da köylere taşınmak isteyenlere kimlik bilgilerinden oluşan mühürlüpusula vermek; gerektiğinde Meclis-i Şer’e katılarak veraset işleriyle ilgilenmek;gider defterleri hazırlanırken mahallesini temsilen hazır bulunmak; mahallesindehaksızlığa uğrayanlar için gerekli makamlara şikayette bulunmak şeklindesayılabilir 44 .44 M. Çadırcı, “Türkiye’de Muhtarlık Teşkilatının Kurulması Üzerine Bir İnceleme”, Belleten,XXXIV/135, s. 413-414.18