Torun, Sadık Fatih, Tanzimat'tan Meşrutiyet'e Türkiye'de ... - PSI424

2.5 Eyalet YönetimiTanzimat’ın ilanın bekli de en önemli amaçlarından biri eyaletlere bölünmüşgeniş Osmanlı toprakları üzerindeki yok olmaya yüz tutmuş merkezi otoriteyi tekrarsağlamlaştırmaktı. Mısır valisi Mehmet Ali Paşa’nın Anadolu’nun içlerine kadarsokulup, Osmanlı tahtını tehdit etmiş olması merkezi otoritenin ne derecezayıfladığını ve bu durumun devletin devamı için düzeltilmesi gerektiğini gösterenen önemli kanıtlardan biri olmuştur. Bu durumun bilincinde olan Osmanlı devletadamları Tanzimat’ın ilanı ile birlikte eyalet valileri üzerindeki denetimlerinisağlayacak bir dizi önlemler alarak işe başlamışlardır.Tanzimat merkeziyetçiliğinin öncüsü Mustafa Reşit Paşa’ya göre yönetimörgütünün Tanzimat ilkelerine uygun çalışabilmesi için gerekli olan, valilerin“istibdat”cı yönetimine son vermek bunun için de valiler dahil eyalet yöneticileriniaylıklı görevlilere dönüştürmek ve yetkilerini sınırlandırmak ve merkeze bağımlıtutmak, bu arada halkın yönetime katılmasını ve valilerin meşveret’le iş görmesinisağlamaktı 74 .Bu görüşe uygun olarak Tanzimat’ın ilanıyla valilerin çok geniş olanyetkilerinde kısıtlamalara gidilmiştir. Valilerin mali görevleri ellerinden alınarakuygulamalarından Babıâli’ye karşı sorumlu tutulmuştur. Eyaletlerin maliye işleri isedefterdar 75denen görevliye bırakılmıştır. Ayrıca bu dönemde askerlik alanındayapılan düzenlemelerle birlikte valilerin asayişi sağlama görevleri de ZabtiyeÖrgütüne geçmiş bulunuyordu.74 M. Sencer, Türkiye’nin Yönetim Yapısı, İstanbul: Alan Yayıncılık, 1988, s. 77.75 Defterdarların görevleri için bkz.Gülhane Hattı Hümayunu ve Onu Takiben Neşr Olunan Talimatve Nizamnameleri İçeren Matbu Kitap, Divanı Hümayun no: 82. s. 77-79.32