UIA 2005 istanbul kongresi hazırlıkları - Mimarlar Odası Ankara Şubesi

48 49“Yapý Kanun Taslaðý” ÜzerineDeðerlendirmelerH. Ali UlusoyYasal Düzenlemeleri Deðerlendirme KomisyonuAhmet Uzel, Aykut Ülkütekin, A. Can Ersan, Baran Ýdil, EmelAkýn, Ergun Subaþý, Ertuðrul Özakdemir, Gülfer Arýkoðlu,Gülseren Oray, Halil Aygun, Haluk Alatan, Kamutay Türkoðlu,Metin Aygün, Murat Balamir, Mükremin Mungan, NurayGürsoy, Orhan Kuntay, Özcan Altaban, Sedvan Teber,Sercihan Maden, Yavuz GöksuYapý Kanunu konusu ilk defa 29 -30 Eylül/1 Ekim2004 tarihleri arasýnda Ýstanbul'da yapýlan “Bayýndýrlýkve Ýskan Bakanlýðý Deprem Þurasý” çalýþmalarýndatartýþýlmýþtýr. Bu tartýþmalarda yapý ile ilgili mevzuatýnson derece daðýnýk olduðu ve bunlarýn yeniden elealýnmasý gerektiði ifade edilmiþtir.“Deprem þurasý Mevzuat Komisyonu Raporu” nda;Daðýnýk mevzuat içerisinden Yapý Kanunu'na girmesiönerilenler þöyle sýralanmýþtýr..Tip Ýmar Yönetmeliði (Yapýlarla ilgili teknik hükümler). Sýðýnaklarla ilgili Yönetmelik. Büyükþehir Belediyesi Ýmar Yönetmeliði (Yapýlarlailgili teknik hükümler). Büyükþehir Belediyesi Yüksek Binalar Yönetmeliði. Büyükþehir Belediyesi Tesisat Yönetmeliði. Isý Yalýtým Yönetmeliði. Zemin ve Temel Etüdü Raporu Hazýrlanmasýna iliþkinEsaslar. Mühendislik ve Mimarlýk Proje Düzenleme Esaslarý. Deprem Yönetmeliði. Yapý Malzemeleri Yönetmeliði. Asansör Yönetmeliði. Yangýn Yönetmeliði. Yapý Denetimi Kanunu ve Uygulama Yönetmeliði. Genel Teknik Þartname. Mimarlýk ve Mühendislik Ýþleri ÞartnamesiYapý Kanunu Tasarýsý Taslaðý mevcut Kanunlarýnkapsamý dýþýnda kalan alanlarý, kapsam içine alan birtaslak gibi gözüküyor, kentsel ve kýrsal alanlarlayapýlaþma konusunda bir þemsiye kanun gibihazýrlanmýþ, bu taslak henüz olgunlaþmamýþ vetartýþýlmaya ihtiyacý var, bu panelin amacý da galibakonuyu çeþitli taraflarýn görüþlerini alarakolgunlaþtýrmak olmalý diye düþünüyorum.Yapý Kanunu Tasarýsý Taslaðý üzerine genel birdeðerlendirme yaparsak;1. Öncelikle, kanun taslaðýnýn baþlýðý “Yapý” olmasýna,taslakta yapý ile ilgili esaslarý düzenlemeyiamaçlamasýna raðmen, “Tasarým” kavramýnýn taslaktahiç yer almadýðý, yapý üretim sürecine, tasarýmaþamasýndan yapýnýn bitim aþamasýna kadar bütünsüreçlerde yer almasý gereken mimarlýk mesleðininihmal edildiði görülmektedir. Ayrýca, taslakta mimarlýkmesleðinin tanýmýnýn ve diðer disiplinlerle olaniliþkisinin yeterli ve açýk bir þekilde ortaya konmadýðý,mimarýn yetki erozyonuna uðratýlarak yapý üretim vedenetim sürecinin dýþýna itildiði görülmekte, çokönemli gördüðümüz bu hususun yeniden irdelenmesigerekmektedir.2. Yapý kalitesinin yükseltilmesi, açýsýndan “YapýYasasý”nýn baðýmsýz olarak ele alýnmasý kýsmen olumlugörülmekle birlikte; yapý ile ilgili tüm teknik ve meslekimevzuatýn bütünleyici bir anlayýþla kanun içinde yeralmasýnýn temininin amaçlanmasý göz önünealýndýðýnda taslaðýn amaç, kapsam ve içerik açýsýndanÝmar Yasasý, Kamu Ýhale Yasasý, Yapý Denetim Yasasývb. mevcut yasa ve yasa tasarý taslaklarý ile çakýþtýðý,tekrarlarýn yer aldýðý, bu nedenle yapý ile ilgili tümmesleki ve teknik mevzuatýn bir þemsiye yasa altýndailgili diðer yasalarla birlikte bütün olarak ele alýnarakyeniden deðerlendirilmesinin yararlý olacaðýgörülmektedir.3. Meslek Odalarý, Üniversiteler ve Sivil ToplumÖrgütleri katýlýmý ile yasanýn etkinliðininarttýrýlmasýnda yarar görülmektedir. Bayýndýrlýk veÝskan Bakanlýðýnýn uzunca bir süredir böyle birçabanýn içerisinde olmasý olumlu bir yaklaþýmdýr.4. Yasa tasarýsý esas olarak, Yapý üretim sürecindekimevcut zemini ve bu zemindeki durumu esas alarakþekillendirilmiþ, Avrupa Birliði uyum süreci nedeniyleTürkiye Cumhuriyeti’nin programýnda ve taahhüdündeolan, çýkarýlmýþ fakat uygulanmaya sokulmayaçalýþýlan bazý yasal düzenlemeler nedeniyle butaslaðýn da etkilenmesi kaçýnýlmazdýr. O nedenle budüzenlemeleri de göz önüne alan bir tasarý çalýþmasýyapýlmalýdýr. Örneðin; 4703 Sayýlý Ürünlere iliþkinTeknik Mevzuatýn Hazýrlanmasý ve UygulanmasýnaDair Kanun, 89/106 (EEC) Yapý MalzemeleriYönetmeliði, yapý malzemeleri alanýnda yapýlanüretim, kaynaðýnda kontrol edilmesi, uluslararasý normve standartlarda üretilmesinin saðlanmasý, piyasadakidaðýtým ve denetimin yapýlmasýnýn saðlanmasý içindüzenlenmiþtir. Anlaþýlacaðý üzere üreticiden,tüketiciye ulaþana kadar zincirindeki tüm kiþi vekurumlar sorumluluklarý ile birlikte yenidentanýmlanmýþtýr. Dolayýsýyla bu malzemelerinkullanýlmasý ve olumsuz sonuçlarý nedeniylesorumluluklar bu yasadaki þekli ile tanýmlananlara aitolmayacaktýr. Ayrýca rücü edecek tazminatlardamalzemelerin kendi sigortalarý nedeniyle taslakta tarifedilenlere ait olmayacaktýr.5. Yaptýrýmýn arttýrýlmasý ve kamu denetiminin yanýsýra, yapý süreçlerinde öncelikle iç denetimisaðlayabilecek mekanizmalarýn oluþturulmasýndayarar bulunmaktadýr.6. Yine ayný anlamda serbest dolaþýmda tabi olunacakkurallarý içeren SÝM (Services In the Ýnternal Market)Ýç Pazarda Hizmetler Com (2004) 002 kaçýnýlmazolarak bu tasarýyý etkileyecektir. Yakýn bir gelecekteyapý sýnýflarýný ve tanýnmalarýný yapan AB norm vestandartlarý olan Euro Codlar Türkiye'deki yapýhukukuna girecektir. Öte yandan Küreselleþmeuygulamalarý nedeniyle tabi olacaðýmýz kurallarýn dabu tür tasarýlarý etkilemesi kaçýnýlmazdýr. Dünya'ya veAB'ye entegre olmaya çalýþýlan þu günlerde bu türgeliþmelerin (negatif ve pozitif yanlarýný dikkatealýnarak) bu tür tasarýlar hazýrlanýrken göz önündebulundurulmasý uygun olacaktýr7. Türkiye Cumhuriyetinin taahhüt etmiþ olduðu“Mesleki Yeterliliklerin Belirlenmesi ve tanýnmasýHakkýnda Yasa Tasarýsý Taslaðý” üzerindeki çalýþmalarbelirli bir olgunluða kavuþmuþ ve yasallaþmaküzeredir. Com 2002 (119) sayýlý AB direktifi esasalýnarak hazýrlanmakta olan tasarý 402 mesleðin budirektif doðrultusunda yeniden tanýmlanmasý vekarþýlýklý olarak serbest dolaþým kurallarýnýbelirleyecektir. Bu yasa tasarýsýndaki Mimarlýk veMühendislik, Eðitim Süresi, Eðitim Ýçeriði,Yetkilendirme, Yetkisinin sürdürülebilmesi (SürekliMesleki Geliþim) yeniden tanýmlanmaktadýr.8. Yine tasarýnýn bazý maddelerinde tanýmlananMühendislik ve Mimarlýk okullarýndan alýnmýþ dört (4)yýllýk eðitim sonucunda alýnan diplomalarýnyeterliliðinden bahsedilmektedir. AB uyum sürecinedeniyle çok yakýn bir gelecekte bu tanýmlar,çýkarýlarak ulusal yasalarla yeni taným ve içeriðekavuþacaktýr.9. Yarýþma Yöntemiyle elde edilen yapýlar, Sayfa 6Madde 11. Eðer bu kanun iki taraf arasýndaki iliþkiyidüzenleme amacý taþýyorsa bunun anlamýný çözmemizlazým. Bu ifade sanki Kamu Ýhalesi yoluyla eldeedilecek yarýþmalardan bahsediyor gibi. Yarýþmalarkonusunun iki kiþi arasýnda yapýlacak akitin konusuolmaktan çýkarýp, ayrýca ele alýnmasýnda yarar vardýr.10. Kontrollük Hizmetleri Madde 21. a bendi, “YapýDenetim yasasý dýþýnda kalan yapýlarda ise ProjeKontrollük Hizmeti ilgili idare ve teknik elemanlarýncayapýlýr.” denilmektedir. Bu ifadede yapý denetimyasasý kapsamý dýþýnda kalmasý öngörülen yapýlarhangileridir? Bu ifade kamu yapýlarýný mýkapsamaktadýr. Kamu yapýlarýnýn denetimi ile ilgilisýkýntýlarý hem 1999 depreminde hem de Bingöldepreminde çok açýk olarak ortaya çýkmýþtýr.11. Üçüncü bölüm sözleþmeler maddesindekieksikliklerin giderilmesi ile tüketici haklarý ve rekabetkavramlarýnýn da sürece katýlýmýnýn saðlanmasý yararlýolacaktýr.Taslaðýn, ayný zamanda ikili iliþkileri düzenleme amacýtaþýdýðý görülmekte olup, Yapý Kanunu TasarýsýTaslaðýnda Sözleþmeler baþlýðý altýnda, Madde 23'deiki kiþi arasýnda yapýlan sözleþmenin koþullarýtariflenmeye çalýþýlmýþ, üçüncü tarafýn sorumluluðuifade edilmemiþtir. Bu sözleþmelerin yerinegetiremediði bazý þartlar oluþabilir, örneðin kiracý busözleþme sýrasýnda bulunamaz, çünkü kullanýcýdýr,tüketicidir. Tüketicinin haklarýný korumak üçüncütarafa düþer ve devletin görevi de bu üçüncü tarafýoluþturmak ve tüketicilerin haklarýný korumaktýr.Madde 23'ün ikinci paragrafýnda mimari projededeðiþiklik yapýlmamasý kaydýyla, mühendislikdallarýndaki hizmet ilgili mühendislere sözleþmesiyapýlarak doðrudan verilebilir denilmektedir. Bununanlamý þöyle midir? acaba mal sahibi önce mimariprojeyi yaptýracak, sonra mimari projeyi alacak, ÝnþaatMühendisine, Makine Mühendisine, ElektrikMühendisine kendisi daðýtacak. Böyle bir yaklaþým birmimari proje hizmeti anlamýna giriyor mu?12. Yasa’da tanýmlanan kiþi ve uzmanlar ile görev vesorumluluklar ayrýlmaz bir bütün olup; hem birbirinegüvenen hem de birbirini geliþtiren bir biçimdeçalýþmasý gerektiði ilkesinden hareketle, uzmanlýklarýnkendi haklarý, ilgileri, bilgileri, deneyimleri ve eðitimeyansýyan boyutlarý ile ele alýnarak “Görev veSorumluluklar ile Siciller” baþlýklý 4. Bölümün yenidenirdelenmesi, görev ve sorumluluklarýn doðru ve netbiçimde daðýlýmýnýn saðlanmasý gerekmektedir.13. Proje Müellifinin Görev ve Sorumluluklarý Madde28 - Ruhsat eki projelerin birbiri ile uyumlu olmasýþarttýr. Birbiri ile uyumlu olmayan projelerden kaynaklý