Dergi pdf için tıklayın - TTMD

30Makale ArticleTTMD Ocak Şubat 20131. GİRİSSon 30 yılda kömür-petrol gibi fosil enerjikaynaklarının yeryüzündeki rezervlerininazalması, atmosferin hızla kirlenmesi ve ozontabakasının delinmesiyle günes ısınlarınıninsan hayatı için tehlike oluşturması gibiönemli problemlerin çözümü için bilimadamları, özellikle mühendisler, yenilenebilirenerji kaynaklarını daha verimli kullanabilmekamacıyla gelişmiş iklimlendirme sistemleritasarladılar. Yapıların ısı kayıp ve kazançlarını enaza indirmek için hayata geçirilen 70’li yıllarınizolasyon seferberliği, hemen arkasından HastaBina Sendromu gibi sakıncalar yaratmış; gözlerbu defa enerji kullanımının en aza indirilmesinedeğil, gerektiği kadar enerji kullanımına karşılıkkaynakların verimliliğinin arttırılmasına ve bukaynakların yenilenebilir olmasına çevrilmiştir.Atmosfer kirliliği ile mücadele, söz konusu yenisistemler içinde özellikle değerlendirilmiştir.Bundan 25-30 yıl öncesine kadar yaygın olarakkullanılan konvansiyonel klima sistemleriyerine son yıllarda büyük çeşitlilik gösterenyeni iklimlendirme sistemleri böylece ortayaçıkmıştır. 1950’lerde ilk defa tekli split klimacihazları kullanılmaya başlanmış, aradanyaklaşık 30 yıl geçtikten sonra bas döndürücübir hızla daha ileri split klima sistemlerigeliştirilmiş ve çeşitlendirilmiştir. Bunların içinde1980’lerin basından bu yana sürekli gelişmehalinde bulunan Değişken Debili SoğutucuAkışkanlı (VRF) İklimlendirme Sistemi yakındanincelenmeye değer önemli bir yer tutmaktadır.VRF sistemi kullanımı Avrupa’da son on yıldahayli artmıştır. 2000’li yılların basında VRFsistemi, diğer split sistemler ve gelenekseliklimlendirme sistemlerinin herbiri Avrupaiklimlendirme piyasasında 1/3 oranında yeralırlarken, günümüzde VRF sistemi kullanımı%45, diğer split sistemler %35 gibi bir oranaerişmişlerdir.Bugün VRF sisteminin tarihine baktığımızda;sistemin önce çok az sayıda iç ünite bağlantısı ileçalıştırılabildiğini, sonraki yıllarda havalandırmave ısı geri kazanımı özelliklerinin ilave edildiğinive iç ünite sayısının sürekli arttırıldığını, aynıgrup içinde ısıtma ile soğutmanın birlikteyapılabildiğini, boru uzunluklarının giderekarttırıldığını, Freon-22 ile başlanarak R407C veR410A akışkanlarının kullanımına geçildiğini,nihayet Türk Tesisat Mühendisleri Derneği /Turkish Society of HVAC & Sanitary Engineers9. Uluslar arası Yapıda Tesisat TeknolojisiSempozyumu / 9. International HVAC + RTechnology Symposium 3-5 Mayıs 2010,İstanbul / 3-5 May 2010 İstanbul, Turkeyhava soğutmalı kondenserli VRF sistemininyanısıra su soğutmalı kondenserli tiplerinde geliştirildiğini izleyebiliyoruz. gruplardaCOP/EER değerleri 4.0 civarında iken, songelişmelerle su soğutmalı sistem verimlerinin5.0’e yaklaştığı, yine son gelişmelerkapsamında VRF sistemi dahilinde tek devredekullanabilecek toplam boru uzunluğunun1000 m’ye ulaştığı, izin verilen iç ünite-dışünite maksimum kot farkının neredeyse 100m’ye yaklaştığı sistemin üreticileri tarafındanbildirilmektedir.2. VRF SİSTEMİNİN GENEL TANITIMIDeğişken Debili Soğutucu Akışkan anlamındakullanılan “VRF” (Variable Refrigerant Flow)kısaltması, burada tanıtmaya çalışacağımızsistemin genel adı olarak kabul edilmektedir.Sistemin elemanlarını üreten çeşitli firmalar“VRF” yerine kendi markalarını çağrıştıranbaşka kısaltmalar da kullanmaktadırlar. VRF, birdış üniteye tek bir boru hattı vasıtasıyla değişiktip ve kapasitelerde çok sayıda (genelliklebesten fazla)iç ünitenin bağlanabildiği, ısıtma-soğutmaveya sadece soğutma ve ilave olarak gerekirsehavalandırma yapabilen direkt ekspansiyonlumerkezi iklimlendirme sistemidir. Genelolarak bina dışına yerleştirilen kondenser veiç ünitelerden gelen kapasite talebine göredış ünite kapasitesini ayarlayan kompresörleriiçeren bir dış ünite grubu; bina içinde bunabağlı çok sayıda ve çeşitli tiplerde iç üniteler;sıvı veya gaz halindeki soğutucu akıskanınnakli için bakır borular ve bunların bağlantıelemanları; gaz debisini ayarlayan soğutucuakışkan kontrol valfleri ve merkezi otomasyonada bağlabilen hassas otomatik kontrolsisteminden oluşmaktadır.Oteller, hastaneler, okullar, yatakhaneler,aparman daireleri ve villalar, ofis binaları, sosyaltesisler, çok katlı akıllı binalar ve benzerlerindekullanılabilen VRF iklimlendirme sistemindeson gelişmelerle birlikte tek dış ünite kapasitesi145 KW’ın, maksimum iç ünite kapasitesi iseseçilen tipe de bağlı olarak 20 KW’ın üstünekadar yükseltilebilmiştir.VRF sistemlerinin hava soğutmalı olanlarıyaygındır ve bunlar -20°C’ye kadar düşük dışsıcaklıklarda ısıtma, +50°C’ye kadar yüksekdış sıcaklıklarda soğutma yapabilmektedirler.Hava soğutmalıların yanısıra, yeni geliştirilentoprak kaynaklı da dahil su soğutmalı sistemlerkullanıma sunulmuştur. Hava soğutmalıgruplarda COP/EER değerleri 4.0 civarında