Decor Ağustos 2020

Halelli halılar ve yüzey şemaları (Mazıbaş, 2012)
Bu halılarda geleneksel olarak sıklıkla kullanılan
renkler; lacivert, bordo, kırmızı, koyu yeşil, fıstık
yeşili, devetüyü, açık ve koyu mavi, turuncu, kavuniçi,
gülkurusu, beyaz ve siyahtır. Zemin renginde en çok
kullanılan renkler kırmızı, lacivert, bordo ve yeşildir.
Geleneksel Döşemealtı halılarının kenar bordürleri,
orta zemininde yer alan desenlere ve kullanılan motiflere
göre isimlendirilmektedir. Bordüre yörede “su”
denilmektedir.
Halelli Halılar
Döşemealtı halılarında en eski zemin deseni olarak
halelli halılar kabul edilmektedir. Renk yönünden
canlı, motif yönünden zengindirler. Genellikle zemin
rengi yeşildir ve üzerindeki motiflerde kırmızı renk
kullanılmıştır. Dikdörtgen komposizyonlu dokunan
halelli halılarının zaman zaman mihrap içerisinde de
kullanılmaktadır.
Dallı Halılar
Genellikle küçük ebatlarda dokunmaktadırlar. Dallı
halılarda ana motif adından da anlaşılacağı gibi daldır.
Bu motife yörede “tırnaklı çiçek” de denilmektedir. Dal
motifleri mihrabın içinde uzanan çizginin her iki tarafında
dizilirler. Bu çizginin ortasında akrep veya pıtrak
motifi bulunmaktadır. Mihrap kemeri kıvrım motifleri
ile çevrelenmektedir. Mihrabın dış kısmında mersin
yaprağı veya heybe suyu motifi kullanılmaktadır
Kocasulu Halılar
Kocasu deseni dört adet koçboynuzu motifinin boynuzları
dışa gelecek şekilde yapılmıştır. Ana motifin
orta kısmında ise dolaşık top motifi kullanılmaktadır.
Koçboynuzu motifi, güç kuvvet ve erkeğin koruma
gücünün simgesi olarak Anadolu halı ve kilimlerinde
sıklıkla yer alan bir motiftir. Bu tip halılar çoğunlukla
mihraplı olarak dokunmaktadır. Ancak zaman zaman
dikdörtgen dokunan örnekleri de bulunuyor.
Yıldızlı Halılar
Günümüzde çok az dokunan bir halı tipidir. Yıldız
motifleri, eşkenar sekizgenlerin içerisinde yer almaktadır.
Bu motif Döşemealtı halılarında sekiz
köşeli olarak kullanılmaktadır. Sekiz köşeli yıldız
motifi doğumdan ölüme kadar olan yaşam çizgisini
ifade etmektedir. Anadolu halı ve düz dokumalarında
sıklıkla rastlanan bu motifi, dokumacılar mutluluğu
ve sonsuzluğu anlatmak için kullanmaktadırlar. Yıldız
desenli halılarda genellikle zemin dikdörtgendir.
Ancak çift mihraplı özelliği gösteren örneklere de
rastlanmaktadır.
Camili Halılar
Camili desenli halılarda kullanılan motifler camili,
ambarlı su, mersin yaprağı topu ve ibrik motifleridir.
Cami motifi kutsal mekanı temsil etmektedir. İbrik
motifi, abdest ibriğinin stilize edilmiş halidir.
Kocasulu ve Dallı halılar ve yüzey şemaları (Anonim 1992a)
July - August 2020 • DECOR 9