Gökay Tarih Sayı 5 - Şubat 2021

Bilgisayar'ın Tarihi: Alan Turing ve Enigma
11
Hepimizin bildiği gibi tarih bilime, bilim de
tarihe etki eder. Bunun en büyük
örneklerinden biri bilgisayarın icat edilme
hikayesi, mucidi Alan Turing’in hayatı ve
yetişirken şahit olduğu tarihi olaylardır. Biz bu
yaşanmış olaylar sayesinde konforlu
bilgisayarlarımıza kavuştuk ancak bilgisayarın
oluşumundaki olaylar insanlardan ne kadar
konfor götürdü?
Alan’ın Gençlik Yılları
Alan’ın babası Hindistan’da kamu
hizmetinde çalışıyordu. İşi kısaca Hindistan’ı
denetlemek ve yerel yönetimdi. Annesi Alan'a
hamile kaldığında onu Hindistan’da doğurmak
istemediği için aile İngiltere’ye taşındı.
Doğduğu zamanın İngiltere’sinde grevler ve
İrlanda’da iç savaş vardı. Alan doğduktan
hemen sonra annesi ve babası Hindistan’a
geri döndü. Onu İngiltere’de yalnız bıraktılar;
çocukluğu bir bakıcıdan diğerine yollanmakla
geçti. Alan, yalnızlığı yüzünden ya da belki de
sıkıldığı için kendi kendine yazı yazmayı
öğrendi. Sayıları öğrenmekte çok daha
hızlıydı. 1918’de yatılı okula gitmesiyle eğitim
hayatı başlamış oldu; eğitimi mürekkeple
savaşarak geçecekti. Çok düzensizdi ve bu
yüzden çok şikâyet alıyordu. 1922’de ona
verilen bir kitapla bilimi sevmeye başlamıştı.
Zaten yalnız bir çocuk olduğu için
sevebileceği pek fazla bir şey de yoktu.
Alan, 1926’da Sherbone Ortaokulu’na
başladı ancak okulun ilk günü genel grevin ilk
gününe denk geldiğinden dolayı trenler ve
otobüslerde çalışacak kimse yoktu bu yüzden
Alan o kadar yolu bisikletle gitmek zorunda
kaldı. Bu durum gazeteye çıkmasına sebep
oldu. Gazeteye çıkmasıyla etrafını insanlar
sardı, okulda ünü arttı; çok geçmeden de
hayatını değiştirecek kişi olan Christopher ile
tanıştı. Chris onu sosyal ve duygusal yönden
geliştirdi. Geleceği ile ilgili pek fazla kafa
yormayan Alan’ın üniversite konusundaki
fikirlerini değiştirdi ve ona ders çalışması
konusunda yardım etti. Chris, onu düzenli
olmaya teşvik etti ve böylece yılın sonunda
Alan’ın not ortalaması yükselmişti. Chris,
Alan’ın bilimden daha çok matematiğe
yönelmesine önayak oldu. Zaman içerisinde
Chris, Alan’ın hayatının çok büyük bir parçası
haline gelmişti hatta Alan ilerleyen yıllarda
Enigma’nın şifresini çözen makinesinin ismini
“Chris” koyacaktı. Christopher 18 yaşında
hastalandı ve ani bir şekilde tüberkülozdan
öldü. Alan bu ölümü hayatının en büyük acısı
olduğunu söyler.
Almanya’dan Sürgün Edilen Üniversite
Profesörleri ve Alan’ın Makalesinin
Yayınlanışı
Alan, başvurduğu Cambridge Üniversitesi
tarafından reddedilmişti ama sonra Kings
Üniversitesinden teklif geldi ve oraya gitmeye
karar verdi. Orada Almanya’dan kaçan
Yahudi öğretmeni Newman ve Edington gibi
profesörlerle tanıştı. Bu yıllarda en önemli
makalesi “Hesaplanabilir Sayılar”ı yayımladı.
Bu makale Hilbert Probleminin 1 çözümü
olarak yazılmıştı. Ondan bir hafta önce
davranıp başkası da bu sorunu çözen bir
makale yayımlamıştı. İki makalede çözüm
aynı olsa da kullanılan yöntemler farklıydı. Bu
1
Hilbert problemleri Alman matematikçi David Hilbert
tarafından 1900 yılında yayınlanan 23 problemden oluşur. O
zamanlar problemlerden hiçbiri çözülemedi ve 20. yüzyıl
matematikçileri üzerinde oldukça etkili oldu.