Gökay Tarih Sayı 5 - Şubat 2021

makaleyle Alan Turing tahmin edemeyeceği
bir şekilde bilgisayar çağının kapılarını
aralamış oldu. Üniversite öğretmenleri Alan’ın
özgün bir matematikçi olduğunun
kanıtlanmasına da yardımcı olmuşlardı.
Alan’a Bletchley Park’ta 2 iş buldular; bunun
sonucunda Alan Turing devlet için şifre
çözücülüğü görevini kabul etti.
Alan Turing, Hesaplanabilir Sayılar
makalesini aslında Hilbert’ın sorduğu
“Matematikte bir şey kesin olarak kabul
edilebilir mi?” sorusuna cevaben yazmıştı. Bu
makalede Alan, soyut ve somut dünyayı
birleştirmek istiyordu. Alan’a göre makineler
belirli bir harekete karşılık vereceği belli olan
şeylerdi. Alan’ın fikri belirli bir makineye bir
komut verip onu taramasını ve düşünerek
insandan bağımsız uygulayabilmesini
sağlayabilmekti. Alan makineye komutlar
vererek yeni çentikler atıyor ya da siliyordu.
Bu sistemin daha büyük soyut verileri için bir
logaritma hazırlaması gerekiyordu. Bu
makale yeni bir devrin başlangıcı olacaktı.
12
Enigma’nın İşleyişi
2. Dünya Savaşı’nın da başlamasıyla ülkeler
kendi iletişimlerini devam ettirecek kodlar
bulmalıydılar. Almanya “Enigma” denen bir
makine kullanmaya başladı. Enigma’nın
yaptığı işi bir insan da yapabilirdi ancak
Enigma sayesinde daha hızlı ve düzgün
yapılıyordu. Enigma’yla yazılan yazılar daha
güvenilir ve karmaşık hale getirdiği için tercih
edilmiştir. Enigma’yla yazılan şifreler
rotarların dönmesiyle oluşur. Sonrasında
daha zor olması için rotarların sayısı
arttırılmış ve bazı harfler çift düzenekle
bağlanmıştır. Bu sayede farklı harfler aynı
sonucu çıkarabilmiştir. Bu şekilde 10 çift harf
bağlanmış ve olası sonuç 26!/10!6!x 2 üzeri
10 bu da 150.738.274.937.250 duruma eşit
olmuştu.
Almanlar Enigma’da bu değişimi yaptıktan
sonra Müttefik Devletler'in Enigma’yı çözmek
açısından yapabilecekleri fazla bir şey
kalmamıştı. İşte o zamanlarda sahneye Alan
Turing çıktı. Eski hesaplama sistemiyle değil
kendi “Turing Bombesi” dediği makineyle
çözülemez denilen Enigma makinesini
çözmeye çalıştı; başarılı da oldu. Turing
Bombesi, ona belirli kodlar verildiğinde aracı
olmaktan fazlasını yaparak insan zihninin
işleyişi gibi olası sonuçları hızla gözden
geçiriyordu. Belirli kelime benzerliklerini fark
edip eleme işlemi için fazladan bir insan
müdahalesine gerek kalmadan elemeleri
2
Bletchley Park, Milton Keynes - İngiltere'de Bletchley
kasabasındadır. II. Dünya Savaşı boyunca, Birleşik
Krallık şifre çözücüleri tarafından Nazi
Almanyası'nın Enigma ve Lorenz şifrelerinin çözülmesi
amacıyla üs olarak kullanılmıştır. Şifre çözüm
operasyonları, Ultra kod adı ile savaş sonuna kadar
sürmüştü. Bletchley Park aynı zamanda kod çözmek amacı
ile kullanılan erken dönem bilgisayarlar için de bir doğum
yeri olmuştur.