Gökay Tarih Sayı 5 - Şubat 2021

29
Alija İzzetbegoviç, 1925'te bugün Bosna-
Hersek'in kuzeybatısında bulunan Bosanski
Šamac kasabasında, İslami duyarlılığa sahip
bir ailede dünyaya geldi. Saraybosna’da bir
Alman lisesinde bilime, tarihe, edebiyata ve
felsefeye önem veren çalışkan bir öğrenci
olarak eğitim gördü. Yine bu sıralar ünlü
yazarların klasik eserlerini okudu.
O yıllarda İslami konuları tartışmak üzere
arkadaşlarıyla “Mladi Muslimani” (Genç
Müslümanlar) kulübünü kurdu. İkinci Dünya
Savaşı yıllarında arkadaşlarıyla birlikte işgal
altındaki Yugoslavya’da Müslüman halkın
haklarını korumak için faaliyetlerde bulundu.
Savaştan sonra Yugoslavya Federal
Cumhuriyeti’nde 1 ateist politikaya karşı çıktığı
için 1949’da İslamcılık suçlamasıyla beş yıl
hapiste kaldı. Ceza evinden çıktıktan sonra
ziraat ve hukuk fakültelerini bitirdi. Yirmi beş
yıl avukatlık ve daha sonra bir inşaat
şirketinde yöneticilik yaptı.
Yugoslavya’nın yeni anayasasıyla 1974’te
dini hayatta bazı kısıtlamalara gevşeme
getirildi, devletin kontrolü kısmen zayıfladı. O
dönemde "Doğu ve Batı Arasında İslam” ve
“İslâm Manifestosu” adındaki kitaplarını
yazdı. Düzmece suçlamalarla “Saraybosna
davası” olarak bilinen bir davasında 12
Müslüman aydınla birlikte “devlet karşıtı
eylemler” suçlamalarıyla yargılandı ve 14 yıl
hapse mahkum edildi. Daha sonra cezası 11
yıla indirildi. Doğu Avrupa’da komünist rejim
1
Yugoslavya; Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa
farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlettir. Bu ada
sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda
varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.
çöktükten ve çok partili hayata geçildikten
sonra serbest bırakıldı. Hapisten çıktıktan
sonra dava arkadaşlarıyla birlikte
Yugoslavya’da Müslüman halkların haklarını
savunmak için SDA (Stranka Demokratske
Akcije-Stranka Demokratske Aktsiye) yani
Demokratik Eylem Partisi’ni kurdu.
Yugoslavya’da 5 Aralık 1990 tarihinde
yapılan ilk demokratik seçimlerde SDA Bosna
Hersek Cumhuriyeti’nin birinci partisi oldu.
Alija İzzetbegoviç, Bosna Hersek
Cumhuriyetinin kolektif devlet (Predsjednistvo
BIH) başkanı, yani cumhurbaşkanı seçildi.
Tam o sıralarda Yugoslavya’nın dağılma
süreci başladı. Savaş, önce Slovenya’da
patlak verdi ve daha sonra Hırvatistan’a
sıçradı. Alija, Bosna Hersek‘in Hırvatlarla
Sırpların arasında paylaşılmasına karşı çıktı
ve 29 Mart – 1 Nisan 1992 tarihlerinde
bağımsızlık referandumu organize etti. Sırplar
referandumu boykot etti, Hırvatlar ise
Zagreb’den gelen talimatla isteksizce
katıldılar. Çoğunluk bağımsızlığı tercih etti ve
Bosna Hersek’in bağımsızlığı ilan edildi.
Bağımsızlık ilanından sonra Sırpların
Bosna’ya karşı saldırıları başladı. Bosanska
Krajina bölgesinde, Doğu Bosna’da, Bjelina
(Vjelina), Zvornik, Vişegrad ve Foça
kentlerinde yüzyıllardır orada yaşayan
Müslümanlara akıl almaz işkenceler ve
eziyetler ettiler. Gorazde, Bihaç, Zepa ve
Srebrenitsa kentleri kuşatıldı. Başkent
Saraybosna da 3 yıl süre ile kuşatıldı. Bosnalı
Hırvatlar; Mostar Köprüsü’nü yıktılar ve Orta
Bosna’da Müslümanlara karşı zulüm ve
katliamlarda Sırplardan geri kalmadılar.