Perde Dergisi Ocak - Şubat 2022 Online Dergi

-------- -------- KÖŞE YAZISI -------- --------
Rüştü Çelebioğlu
Ekonomist
mrc@tsp.cim.tr
Ex Orient lux
(Işık doğudan gelir)
Batı’nın Doğu’dan ne gibi kavramları alıp kendisine mal ettiğini anlatmaya çalışacağım.
ESNAF LONCALARI / AHİLİK
Şimdi meslek odaları diye adlandırılan kurumlar
tarihte Doğu’da özellikle Türk toplumlarında çok
eskilere dayanan kurumlardır. Meslek, bugün sertifika
hatta diploma diyebileceğimiz ciddi belgelere
dayanır. Şöyle ki : her meslekte çalışanlar çırak, kalfa,
usta olarak nitelendirilmiştir ve belgelidir. Meslek
mensupları her gün yaren odalarında toplanıp,
mertebelerince saflar oluşturarak, ahi babanın meslek
ahlakı ve genel ahlak konularında nasihatlerini
dinler.
Bir çırak ustalar meclisinden icazet almadan kalfa
olamaz. Kalfanın ustalığı ise yine ustalar meclisinden
geçer. Kalfa ustasının teklifi ile ustalığa teri etmesi
için kendi yaptığı bir eseri ustalar meclisine
sunar. Ustaların takdirini alırsa kalfaya bir “şed”
(peştamal) bağlanır ve ustalığı ilan edilir. Bu kişi
ustası ölene kadar yaptığı eserlere “…….. ustanın
yetiştirmesi” notu ile kendi ismini yazar. Yani ustası
yaptığı eserlerden sorumludur. Kalite ve ahlak
açısından yanlışı tesbit edilirse yine ustalar meclisi
toplanır, usta olurken bağlanan şed çözülür ve bir
bebek patiği omuz üzerinden aşırılarak dama atılır.
Pabucu dama atılmak buradan gelir.
ŞÖVALYELİK
Doğuda, özellikle TURAN devletlerinde ALPLAR
olarak adlandırılırlar. Görevleri devletin birlik ve
dirliğine katkıda bulunmaktır. Hemen söylemek
gerekir ki kadınlar üstün ve önceliklidir.
Batıdaki şövalyeler ise bir “senyör”ün şahsını ve
malını korumakla görevlidirler. Senyöre bağlılık
yemini ederler. Bir anlamda toprak ağasının fedai-leridir,
yani Doğu Anadolu’muzun ifadesi ile
“maraba”dır. Başarılı gördüklerine de “tımar” tahsis
edilir. Böylece toprak ağasına bağlı küçük toprak
ağalıkları yaratılmış olur. Roma ve Kudüs arasında
gidip gelen Tapınak Şövalyelerinin yol üstü uğrak
yeri olarak, dinlenme
ve at değiştirmek için, Hacı Bektaş dergahı olduğuna
dair zayıf da olsa bilgiler vardır. Kanımca bu
vesile ile önemli bir kültür alışverişi olmuştur.
Edinilen karşılıklı bilgiler her iki toplumu da etkilemiştir.
Bu alışverişlerden önemli bulduğum Batı’nın
icad ettiği MASONLUKTUR.
MASONLUK
Ahiliğe ve dolayısı ile esnaf odalarına çırak 7 meslek
ve ahlak kuralları ile eğitilir, kalfa 77 kural ile
eğitilir. Usta bunların hepsine ve ilave kurallara
bağlıdır.
Masonlukta “landmark” diye adlandırdıkarı kilometre
taşları sayısı üzerinde ihtilaflar olmasına rağmen
sayılanlar nedense Ahilik kurallarının bazıları
ile aynı bazıları ise anlam olarak aynıdır. Ama Batı,
Masonluğu kendi icadı gibi satmıştır.
TOPLU SÖZLEŞME
Tarihte ilk toplu sözleşme 1766 yılında Kütahya’da
çini ve kahve fincanı üreticileri ile yapılmıştır. Yani
Batı icadı değildir.
SONUÇ
Çok şeyler sayılabilir ancak varmak istediğim
sonuç Batı Doğunun kültürünü referans göstermeden
almış, sonra yine bize satmıştır.
118 Ocak - Şubat 2022 www.perdedergisi.com