Sektörmaden Dergisi 89 sayı

TÜRKİYE’DEN HABERLER
Cumhuriyetin 100. yılında
madenciliğin 100 yılı
Funda Bekişoğlu Vedat Yanık İbrahim Halil Kırşan
Güven Önal
Halim Demirkan
Maden Mühendisleri Mesleki Gelişim Derneği
(MMMGD) tarafından Türkiye Cumhuriyeti’nin
100. yılı münasebetiyle düzenlenen
“Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılında Madenciliğimizin
100 Yılı” konulu sempozyum 30 Ekim 2023 tarihinde
Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü
Sadrettin Alpan Konferans Salonunda gerçekleştirildi.
Sempozyumun açılışında MMMGD Yönetim Kurulu
Başkanı Halim Demirkan, İstanbul Maden İhracatçı Birliği
(İMİB) Yönetim Kurulu Üyesi Funda Bekişoğlu, Altın
Madencileri Derneği (AMD) Başkanı Mehmet Yılmaz ve
MTA Genel Müdürü Vedat Yanık birer konuşma yaptılar.
MMMGD Yönetim Kurulu Başkanı, Halim Demirkan,
konuşmasına; “Madenciliğin çevreye ve iş sağlığı ve
güvenliğine öncelik veren, günün teknik ve sosyal gerekliliklerine
uygun olarak yapılması gerektiğini vurgulayarak,
“Sürdürülebilir madenciliğin ön koşulu bilimsel
etik çevresinde doğaya ve insana saygılı yöntemlerle yapılmasıdır,”
dedi.
AMD Başkanı Mehmet Yılmaz Cumhuriyetin ilk yıllarında
madenciliğin gayri safi milli hasıla içindeki payının
bugünden çok daha yüksek olduğunu hatırlatarak
“Gelişmiş ülkelerde bu rakam yüzde 6, 7, 8 hatta bazı
ülkelerde 10’lara kadar çıkıyor. Bizde Cumhuriyetin ilk
yıllarında yüzde 20’leri bulduğu dönemler olmuş ama
Mehmet Yılmaz
şu anda maalesef yüzde 1 seviyesinde. Böylesine büyük
bir potansiyelin üstünde otururken bu rakam biz madencilere
yakışmıyor, bunu daha yukarılara çekmek zorundayız,”
şeklinde konuştu.
İMİB Yönetim Kurulu Üyesi Funda Bekişoğlu Türkiye’nin
maden varlıkları açısından zengin bir ülke olduğunu
vurguladığı konuşmasında, Cumhuriyet’in 100.
yılında madenciler olarak geçmişi değil gelecek yüzyılı
konuşmamız gerekiyor. Gelecek yüzyılda dünyanın
sürdürülebilir ve yaşanabilir bir dünya için madenciler
olarak yapmamız gerekenleri konuşmalıyız. Maden de
bizim çevre de bizim,” dedi.
MTA Genel Müdürü Vedat Yanık ise Cumhuriyetin 100
yılında maden sektörümüzün çevresel ve toplumsal sorumluluğunun
önemini anladığını, sürdürülebilirlik ve
toplumsal sorumluluk ilkelerini benimseyerek geleceğe
yönelik bir bakış açısı geliştirdiğini dile getirdi.
Sempozyumda, açış konuşmalarının ardından TOBB
Madencilik Meclisi Başkanı Halil İbrahim Kırşan “Madenciliğimizin
yüz yılı”, Yurt Madenciliğini Geliştirme
Vakfı Başkanı Prof. Dr. Güven Önal “Atatürk’ün madencilik
politikası”, ve Genel Maden İşletmecileri Derneği
(GEMAD) Başkanı Cemil Ökten “Sürdürülebilir
madencilik” konulu sunumlar yaptılar.
Sunumların ardından moderatörlüğünü
Dama Mühendislik Genel
Müdürü Sabri Karahan’ın üstlendiği,
Orman Mühendisleri Odası
Genel Başkanı Hasan Türkyılmaz,
GEMAD Yönetim Kurulu Başkanı
Cemil Ökten, Maden Hukuku Uzmanı
Dr. Av. Kerem Canbazoğlu ve
iletişim uzmanı Hakan Karan’ın konuşmacı
olduğu “Günümüz madenciliğinin
genel bir değerlendirmesi”
konulu açık oturum düzenlendi.
Atatürk’ün madencilik
politikası
Prof. Dr. Güven Önal sempozyumda
yaptığı “Atatürk’ün madencilik
politikası” başlıklı sunumda endüstri
devriminde buhar makinesinin ve
onun yakıtı olan kömürün oynadığı
kritik rolü vurgulayarak, batı toplumlarının
gelişmesinde madenciliğin
öneminin altını çizdi. Önal, son
derece zeki, entelektüel ve birikimli
bir subay olan Mustafa Kemal’in
de madenciliğin bu kilit öneminin
farkında olduğunu belirterek özetle
şunları söyledi:
Mustafa Kemal Atatürk’ün hedefi
Türkiye’yi muasır medeniyetler seviyesine
çıkarmak idi. Bunun için de
siyasi, ekonomik ve hukuksal bir alt
yapı gerekiyordu. Ekonomik
kalkınmada bağımsızlığın temeli
ise madencilikti. 1923’te
yeni devletin ekonomik rotasının
çizildiği İzmir İktisat
Kongresinde alınan “Ülkemizin
kalkınmasını sağlamak
için, önce ekonomik yönden
kalkınmanın sağlanması, yeraltı
ve yerüstü doğal kaynaklarımızı
kendimizin işleyerek,
milletimizi çağdaş medeniyetin
sahip olduğu düzeye eriştirilmesi”
kararı Mustafa Kemal’in
bu konudaki görüşünü
yansıtıyordu. Mustafa Kemal,
1925 yılında Meclis’te yaptığı
konuşmada da “Ekonomik
durum söz konusu olduğunda,
bugünkü uygarlığın güçlü
temeli olan maden sanayine
özellikle önem vermenizi ve
yönelmenizi isterim. Sanayi
fabrikalarına, maden endüstrisine
yönelik genel ilgi ve atılımları
desteklemek için çözüm
yolu ve önlemler bulmak,
çok gerekli ve hayati gereksinmelerimiz
arasındadır.”
diyerek ekonomik kalkınma
için madenciliğin vazgeçilmez
önemini vurguluyordu.
Atatürk ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin
bu yaklaşımı daha
Cemil Ökten
ilk yıllardan itibaren uygulamada da
kendini gösterdi. 1924’te madenci
yetiştirmek üzere Zonguldak Yüksek
Maden ve Sanayi Mektebi kuruldu.
1927, maden yatırımları Türkiye İş
Bankası tarafından finanse edilmeye
başlandı. 1933’te Sümerbank ve Altın
Arama ve İşletme İdaresi, 1935’te
Petrol Arama ve İşletme İdaresi, Etibank
ve Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü
kuruldu, Keçiborlu kükürt madeni
açıldı. 1937’de Karabük Demir
Çelik Fabrikası’nın temeli atıldı ve
iki yıl içinde tamamlanarak 1939’da
devreye girdi. Aynı yıl ilk defa demir
madeni Divriği’de MTA tarafından
bulundu, 1939 yılında Divriği Demir
Madenleri İşletmesi kurularak faaliyetine
başladı. Murgul bakır, Maden-Guleman
krom madenlerimiz,
Atatürk döneminde Etibank’a devredilerek
millileştirildi.
16 SEKTÖRMADEN
SEKTÖRMADEN
17