You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
32<br />
<strong>Sahil</strong> <strong>Güvenlik</strong> Dergisi ° Ağustos 2007<br />
AFGANİSTAN KAYNAKLI<br />
UYUŞTURUCU MADDELER<br />
İLE MÜCADELE<br />
[ Hazırlayan ] Berrin GÜRSOY | Kaç. Huk. Mevz. Uzm.<br />
UYUŞTURUCUNUN TANIMI VE TARİHİ<br />
İnsanlık tarihinin başlangıcından itibaren uyuşturucu<br />
maddelerin keyif verici, ağrı giderici, tedavi edici<br />
olarak kullanıldığı bilinmektedir. İyon’larda uyku<br />
anlamına gelen narké sözcüğünden gelen uyuşturucu<br />
kavramı, İngilizce’ye “narcotic” olarak geçmiştir.<br />
1897 yılında kimyager Felix HOFFMAN ağrıları<br />
kesen ve içerisinde ağırlıklı olarak morfin bulunan<br />
bir ilaç üretmiş ve BAYER firmasınca bu ilaca eroin<br />
adı verilerek piyasaya sürülmüştür. İlaç kısa sürede<br />
yaygınlaşıp pek çok ülkeye ihraç edilmiştir. ABD’de<br />
gerekli araştırmalar yapılmış ve ilacın bağımlılık<br />
yaptığı aşırı dozdan ölümlere sebebiyet verdiği<br />
tespit edilerek rapor yayımlanmıştır. 1931 yılında<br />
yasaklanmış, karaborsaya düşmüştür.<br />
AFGANİSTAN’DA DURUM<br />
Yasa dışı afyon üretiminin dünya çapında tek başına<br />
%90’ını karşılayan Afganistan’daki üretim, 2001<br />
yılındaki ciddi düşüşten sonra ivme kazanarak 2002<br />
yılından itibaren sürekli bir artış eğilimine girmiş,<br />
2005 yılında 4.100 ton olan afyon üretimi, 2006<br />
yılında %49 artarak 6.100 tona ulaşmıştır.<br />
2000 yılında 82.171 hektar, 2001 yılında 7.606<br />
hektar, 2002 yılında 74.100 hektar, 2003 yılında<br />
80.000 hektar, 2004 yılında 131.000 hektar, 2005<br />
yılında ise 104.000 hektarlık alanın afyon ekimi için<br />
kullanıldığı BM Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC)<br />
tarafından yayınlanan 2006 Dünya Uyuşturucu<br />
Raporu’nda belirtilmekte; 2006 yılında ekim<br />
alanının 2005 yılına göre %56 oranında artarak<br />
165.000 hektara çıktığı tahmin edilmektedir.<br />
2001 yılında afyon üretimindeki düşüşün nedeni,<br />
Taliban yönetimi tarafından uygulanan ekim<br />
yasağıdır. Yasağın sebebinin Taliban’ın uluslararası<br />
toplumla entegrasyona yönelik bir çabası olduğunu<br />
söylemek mümkün değildir. Dünya piyasasındaki<br />
arz fazlasından dolayı afyon türevlerinin fiyatları<br />
keskin bir şekilde düşüş göstermiştir. Taliban<br />
yönetimi, 2001 yılında fiyatları yükseltmek için<br />
üretim yasağı koymuştur. 11 Eylül terör olayları<br />
sonrasında ABD’nin öncülüğünde gerçekleştirilen<br />
“Sonsuz Özgürlük” harekatıyla Taliban yönetiminin<br />
iktidardan düşmesi, fakirlik, güçlü bir merkezi<br />
otoritenin olmayışı uyuşturucu madde üretiminin asıl<br />
nedenlerini ortadan kaldırmamıştır. 2001 yılından<br />
sonraki afyon ekim alanlarındaki artışın sebebinin<br />
bundan kaynaklandığı değerlendirilmektedir.<br />
2004 yılında Pakistan’daki 24,5 ton eroin<br />
yakalamasının dünyada yakalanan toplam eroin<br />
miktarının %25’ine, İran’daki 17,5 tonluk eroin<br />
yakalamasının toplam eroin yakalamasının %18’ine,<br />
Türkiye’deki 13,5 tonluk eroin yakalamasının toplam<br />
eroin yakalamasının %14’üne tekabül ettiği; Pakistan,<br />
İran ve Türkiye’den sonra eroin yakalamalarında<br />
başarılı ülkelerin ÇHC (%11), Tacikistan (%5), RF<br />
(%4), ABD (%2) ve İngiltere (%2) olduğu 2006 Dünya<br />
Uyuşturucu Raporu’nda belirtilmektedir.<br />
Afgan halkı haşhaş üretiminden diğer ürünlere<br />
kıyasla çok daha iyi para kazanabilmektedir. Çiftçileri<br />
uzun vadede yasa dışı haşhaş ekiminden vazgeçirecek<br />
alternatif geçim kaynakları yaratılması son derece<br />
önem kazanmaktadır. ABD ve İngiltere tarafından<br />
desteklenen geçici hükümet, her 2.500 m² için 350$<br />
karşılığında çiftçilerin haşhaş ürününü yok etme<br />
girişiminde bulunmuştur. Ancak, bu bedel çiftçilerin<br />
ürünlerini yetiştirmek için yaptıkları harcamayı bile<br />
karşılamamaktadır. Afganistan’daki uyuşturucu<br />
üretim bölgelerinin çoğunda çiftçiler her 2.500 m²<br />
için 3.500$ gelir elde etmektedir. Afganistan, güçlü<br />
bir merkezi hükümete ve vatandaşları için yüksek<br />
kazanç ve iş fırsatları verecek güçlü bir ekonomiye<br />
sahip olmadığı ve halihazırda NATO komutasındaki<br />
uluslararası askeri gücün varlığının, Afganistan’daki<br />
afyon ekiminin azaltılmasına yönelik katkısı zayıf<br />
kaldığı sürece Afganistan’ın dünyadaki yasa dışı afyon<br />
ve türevi madde talebinin büyük kısmını karşılayan<br />
ülke olmaya devam edeceği değerlendirilmektedir. Bu<br />
sorunun çözümü için hem Afgan Hükümeti hem de<br />
uluslararası toplumunun uzun vadeli, çok yönlü ve<br />
yenilikçi yaklaşımları gerekmektedir.<br />
AFGANİSTAN KAYNAKLI UYUŞTURUCU İLE<br />
MÜCADELEDE ULUSLARARASI İŞBİRLİĞİ<br />
UNODC, Güneydoğu Avrupa İşbirliği Örgütü<br />
(SECI) ve Avrupa <strong>Güvenlik</strong> ve İşbirliği Teşkilatı<br />
(AGİT) bünyesinde Afganistan kaynaklı uyuşturucu<br />
tehdidi ile mücadele konusunda çok sayıda toplantı<br />
gerçekleştirilmekte ve mücadele kapasitesini<br />
artırmayı amaçlayan kararlar alınmaktadır.<br />
2003 yılında UNODC koordinesinde Paris’te 55<br />
ülkenin katılımıyla Afganistan kaynaklı afyon ve<br />
türevleri kaçakçılığına karşı, uyuşturucu kaçakçılığı<br />
rotaları üzerinde bulunan kritik ülkelerde icra<br />
edilen çalışma grubu toplantılarından oluşan “Paris<br />
Paktı İnisiyatifi” geliştirilmiştir. Afganistan ve Orta<br />
Asya ülkelerinden Avrupa’ya uyuşturucu madde<br />
ticaretinin önlenmesi maksadıyla; Paktın 2003-2006<br />
yıllarını kapsayan birinci döneminin ardından yeni<br />
stratejiler öngören ve daha çok operasyonel işbirliğine<br />
yönelik 2007-2009 yıllarını kapsayan ikinci döneme<br />
geçilmiştir.<br />
Paris Paktı İnisiyatifi’nin 3-4 Ekim 2005 tarihlerinde<br />
İstanbul’da gerçekleştirilen toplantısında, “Afganistan<br />
Kaynaklı Uyuşturucu Tehdidi ile Mücadele Hakkında<br />
Yabancı İrtibat Görevlileri Uyuşturucu ile Mücadele<br />
Topluluğu (FANC)”nun kurulması kararı alınmıştır.<br />
FANC; yabancı uyuşturucu irtibat görevlilerinin bilgi<br />
ve karşılıklı istihbarat paylaşımı için düzenli olarak<br />
bir araya geldiği; yürütme komitesi, başkan, başkan<br />
yardımcısı ve sekretaryadan oluşan yarı resmi bir<br />
topluluktur. Uyuşturucu ile mücadele kapsamında<br />
operasyonel işbirliği, teknik yardım, ikili işbirliği<br />
konularında ve genel iletişim ağında ilerleme<br />
kaydetmek üzere oluşturulmuştur.<br />
ÜLKEMİZ KANUN UYGULAYICI BİRİMLERİNİN<br />
MÜCADELESİ VE YASAL MEVZUAT<br />
18 Temmuz 1932 tarihinde Milletler Cemiyeti’ne<br />
üyeliğin ardından ülkemizde haşhaş tarımı ve<br />
afyonun alım satım işlemleri ile bu maddelerin<br />
kontrolünün Uyuşturucu Maddeler Tekeline<br />
Verilmesine İlişkin Kanun ve 1931 Cenevre Afyon<br />
Sözleşmesi kabul edilmiştir. 1938 yılında bu tekel,<br />
Toprak Mahsulleri Ofisine devredilmiştir.<br />
1938-1971 yılları arasında dünya yasal afyon<br />
pazarının yaklaşık yarısına sahip olan ülkemiz, 1970<br />
yılında dünyadaki yasal olmayan afyon trafiğinden<br />
sorumlu tutulmuş ve bu nedenle ülkemizde 1971<br />
33<br />
<strong>Sahil</strong> <strong>Güvenlik</strong> Dergisi ° Ağustos 2007
Change language