IGMG Hac organizesi baflar›yla tamamland›

lu yapt›¤› benzetme ba¤lam›nda
merhumun kitaplar›ndaki paragraflar›
bir arkeolog gibi numaraland›rmas›n›
örnek gösterdi.
Muhammed Hamidullah’›n 20.
yüzy›l›n ikinci yar›s›ndaki Türk ilim
adamlar›nda derin bir etki b›rakt›¤›
müflahade edilmekte. Prof. Dr. fierafettin
Gölcük’e göre Hamidullah’›n
60’l› y›llarda Türkiye’deki Müslümanlara
en büyük yard›m› "‹slam’›n s›rf ilmihal
bilgisi olmad›¤›n›", – Prof. Dr.
A¤›rakça’n›n da dedi¤i gibi – ‹slam’›n
kendine has kaynaklar› ve aktüel
problemlere çözüm metodlar›yla bafll›
bafl›na bir sistem oldu¤unu göstermifl
olmas›d›r. A¤›rakça -ayr›ca Prof.
Dr. Benaissa – Muhammed Hamidullah’›n
‹slam anlay›fl›n›n bir tezahürü
olarak modern kavramlar kullanmad›¤›na
dikkat çekerken, Prof. Dr. ‹smail
Kara’ya göre 60’l› y›llarda Hamidullah’a
yöneltilen elefltirilerin ana sebebi
halk›n ve Hamidullah’›n ‹slam ve
peygamber tasavvurlar› idi.
Prof. Dr. Beflir Eryarsoy, merhumun
Türkleri ümmetin bir parças›
olduklar› konusunda bilinçlendirmesini
övdü. Bu ve buna benzer sebeplerden
dolay› Prof. Dr. Hayrettin
Karaman 1 Türkiyedeki f›k›h›n tarihini
Hamidullah öncesi ve sonras›
diye ikiye ay›rarak de¤erlendirdi.
Prof. Dr. Muhammed Hamidullah’›n
‹slam ilimlerine katk›lar› daha
çok ‹slam hukuku alan›ndad›r. Orjinal
tespitleri aras›nda, birçok kat›l›mc›n›n
de¤indi¤i, Rasulullah taraf›ndan
kurulan Medine site devletinin temelini
teflkil eden ve Yahudi, Hristiyan ve
Müslümanlar›n bir arada yaflamas›n›
sa¤layan tarihin ilk anayasas›, Medine
vesikas› baflta gelmektedir. Hamidullah
ayr›ca ilk nüfus say›m›n›n Rasulullah
taraf›ndan yapt›r›ld›¤›n› kan›tlam›flt›r.
Uluslararas› hukukun
Müslümanlar taraf›ndan kanunlaflt›r›ld›¤›
ve ‘niyet’ kavram›na yine Müslümanlar
taraf›ndan hukukta yer verildi¤ini
Hamidullah tespit etmifltir.
Prof. Dr. Hayrettin Karaman’a göre
Muhammed Hamidullah de¤iflik
mezheplerin var olmas›n›n hikmetini
Rasulullah’›n her sünnetinin uygulanmas›n›n
sa¤lanmas›nda gördü¤ü için
çal›flmalar›nda bütün
mezhepleri mütala
ederdi. Dikkat çeken di-
¤er bir görüflü ise Rasulullah’›n
efllerine
"Mü’münlerin anneleri"
olarak bak›ld›¤›ndan
dolay› müslümanlar›n
ana dili arapça oldu¤u
fikridir.
Ancak yaln›zca hukuk
alan›nda de¤il, ayr›ca
Kuran ilimlerine,
örne¤in dünyada bulabildi¤i
tüm Kuran
meallerini tespit ederek
ve liste halinde
kendi mealinin önüne
ekleyerek büyük katk›larda
bulunmufltur
Hamidullah. Hamidullah'›n,
orij›nali Frans›zca
olan ve günümüzde
birçok dile tercüme
edilmifl bulunan meali ‘Le Saint
Coran’dan özellikle bahsedilmeli.
Yine Hamidullah’›n çok tan›nm›fl
ve 1963’de Frans›zca olarak bas›lan
"Initiation à l’Islam" (‹slama girifl)
kitab› birçok dile çevirili¤i gibi "Der
Islam – Geschichte, Religion, Kultur"
ad›yla Almanca’ya tercüme
edilmifltir.
Dr. Ali Bulaç taraf›ndan sunulan
Hamidullah’›n tasavvuf anlay›fl› özel
bir ilgiye lay›kt›r. Hamidullah’a göre
tasavvuf insan› temebelli¤e ve hayattan
geri çekilme¤e sevketmemeli, Allah
r›zas› için yap›ld›¤› söylense dahi
insanlardan ve toplumdan uzak bir
hayata sürüklememelidir. Bu, Mescid-i
Nebevi’nin bir bölümünde basit
bir hayat sürdüren, gündüzleri dinlerini
ö¤renen ve ö¤reten ve geceleri
Allah› anmakla geçiren Ashab-› Suffan›n
anlay›fl›na da terstir. Hamidullah
tasavvufun varl›¤›n› reddetmedi¤i
gibi özünde kiflisel bir eylem görmektedir.
Bunu sahabelerden zühd içinde
yaflamaya daha meyilli olanlar bulundu¤u
gibi zenginler de oldu¤u halde
hiçbirisi bu meyillerine mutlak bir öncelik
vermedi¤i örne¤iyle aç›klar. Dolay›s›yla
Hamidullah’a göre tasavvuf
ancak Rasulullah’›n koydu¤u ‹slam’›n
Sempozyum ‹stanbul’da yap›ld›
kültür
çerçevesi dahilinde anlam kazanabilir
ve kabul görebilir.
Dr. Ahmet Bakcan’a göre Prof.
Dr. Muhammed Hamidullah – temel
anlay›fl›na göre – dinleraras›
diyaog çal›flmalar›nda da ve özellikle
Hristiyanlarla olan görüflmelerde
aktif idi. Bu çal›flmalar› hofl bir flekilde
ve dinlerin ortak noktalar›n›
vurgulayarak yap›lmas›na özen
gösterirdi.
fiüphesiz Muhammed Hamidullah
ancak vefat›ndan sonra k›ymetinin
fark›na var›lan âlimlerdendir.
Eserlerinden kendisine lay›k bir flekilde
istifade ederek flu hadisin müjdesine
nail olmas›n› temenni ederiz: "Kim
bir ilim ö¤renmek için bir yola ç›karsa
Allah onu cennete giden yollardan
birine dahil etmifl demektir. Melekler,
ilim talibinden memnun olarak kanatlar›n›
(üzerlerine) koyarlar. Semavat
ve yerde olanlar ve hatta denizdeki
bal›klar âlim için isti¤far ederler. […]
Âlimler peygamberlerin vârisleridir
[…]." 2
1 Kendisi sempoyzumda bulunamad›¤›
için tebli¤i baflkas› taraf›ndan sunulmufltur.
2 Ebu Davud, ‹lm 1, (3641)
IGMG PERSPEKTIVE 25