Pellasge-Etruske-Shqiptare Pelasgi-Etruschi-Albanesi
Pellasge-Etruske-Shqiptare Pelasgi-Etruschi-Albanesi
Pellasge-Etruske-Shqiptare Pelasgi-Etruschi-Albanesi
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
pagina 11 . Anno 7 . n. 3 . Giugno 2009 .<br />
Il 12 dicembre 1466 Giorgio Castriota Scanderbeg<br />
giunse a Roma, vestito da povero contadino e accompagnato<br />
da pochi cavalieri, dopo aver lasciato<br />
in modo drammatico la sua città di Croja in Albania,<br />
assediata senza via d'uscita dagli eserciti ottomani. La<br />
necessità di ottenere degli aiuti immediati per superare<br />
le gravi difficoltà in cui si trovava insieme ai suoi soldati<br />
e cittadini aveva determinato tale decisione. Malgrado<br />
si presentasse d'improvviso e vestito in maniera<br />
così dimessa nella Città Eterna, l'Eroe albanese ed europeo<br />
fu accolto con generale entusiasmo ed acclamato<br />
da grande sovrano, dati i meriti reali conquistati nelle<br />
varie campagne belliche a difesa dell' Occidente, aggiunti<br />
al rispetto che ogni cittadino romano sentiva di<br />
dovergli tributare per la qualità di primo paladino della<br />
cristianità che la sua persona incarnava. Il papa Paolo<br />
II fu fortemente impressionato dalla sua imponente<br />
personalità condensata in una mole maestosa, lo accolse<br />
con tutti gli onori e lo accompagnò nell'assemblea<br />
dei cardinali, davanti a cui il fondatore d'Albania parlò<br />
dei momentanei successi dei Turchi e del pericolo che<br />
ogni giorno sempre più si avvicinava all'Italia.<br />
Spiegò dettagliatamente i motivi per cui le sue operazioni<br />
militari non tendevano soltanto a conservare<br />
l'indipendenza del suo Paese, ma si rivelavano vitali<br />
per la sicurezza stessa dell'intera Europa, ottenendo,<br />
anche grazie ad una vibrante capacità<br />
oratoria che esaltava ancor<br />
più le sue molte altre doti umane<br />
e virtù strategiche, l'ammirazione<br />
profonda di tutti i convenuti,<br />
che avrebbero deciso immediatamente<br />
di sostenerlo nel modo<br />
più concreto. Il pontefice stesso<br />
scrisse a tutte le corti d'Europa<br />
perchè Scanderbeg ottenesse tutti<br />
gli aiuti di cui aveva bisogno:<br />
l'Europa, come molti documenti<br />
evidenziano, non rimase insensibile<br />
alle richieste del suo invincibile<br />
Eroe. La Storia in seguito,<br />
come sappiamo, avrebbe impresso<br />
il suo marchio indelebile alle<br />
vicende di questo straordinario<br />
viaggio di Scanderbeg a Roma,<br />
consegnando quei giorni, in cui<br />
egli sostò nel palazzetto che da allora avrebbe preso<br />
il suo nome, nei lucenti meandri della gloria eterna.<br />
Nei giorni scorsi il presidente dell'Albania Berisha ha<br />
fatto richiesta all'Unione europea di adesione alla nuova<br />
famiglia comune: tra poco tempo si concretizzerà<br />
dunque il sospirato ritorno di un altro importante pezzo<br />
NAttualitàM<br />
Papa Kristo Negovani-ky martir i shqiptarizmit<br />
Një nga këta mësues që u masakruan nga grekët<br />
ishte edhe Papa Kristo Negovani, i cili lindi në<br />
vitin 1875 në fshatin Negovan që ndodhet afër<br />
Kosturit (Kastoria) rrugës për në Edesa. Sot ky fshat<br />
quhet Flamuria. Gjatë një vizite që bëra në vitin 2003 bisedova<br />
shqip me pleqtë e fshatit që ende e flisnin gjuhën<br />
e të parëve. Pra, nga ky katund ishte atdhetari Kristo<br />
Negovani (Harallambi). Në fshatin e lindje Papa Kristo<br />
mbaroi shkollën fillore në gjuhën greke duke vazhduar<br />
më tej gjimnazin në Athinë. Pas tre viteve studimesh në<br />
Athinë ai i braktis ato për arsye sepse një çetë kusarësh<br />
gjatë grabitjes së shtëpisë së tyre i vranë babanë. Pasi u<br />
kthye në vendlindje papa Kristo filloi punë në shkollën<br />
greke të fshatit. Vitet shkonin dhe mësues Kristo Negovani<br />
shikonte se si brezi i ri në fshat po edukohej me kulturë<br />
dhe gjuhë greke duke humbur traditat dhe gjuhën e<br />
mëmës, shqipen. Në ato vite greqizimi i shqiptarëve po<br />
shtrihej në të gjitha trevat që banoheshin nga popullsia<br />
shqiptare. Ky greqizim përhapej në forma të ndryshme si<br />
në arsim, në kishë dhe politikë administrative.<br />
Edhe pse Papa Kristo ishte i edukuar në shkollat<br />
greke, edhe pse paguhej nga shteti grek për mësimin<br />
që jepte në shkollën e fshatit, të tëra këto nuk kishin<br />
ndikuar në zemrën e tij për të dashuruar kulturën dhe<br />
gjuhën e huaj greke. Gjatë mësimit të gjuhës greke në<br />
shkollën e katundit të tij ai u thoshte nxënësve: “Për<br />
Ishte ajo ditë e madhe për Shqipni, 25 Prill 1993 kur<br />
pritej në Shkoder ardhja e Papës Gjon Pali II dhe,<br />
posa mërrijta në oborrin e Argjipeshkvisë pashë një<br />
Burrë që më bani disi përshtypje paraqitja e tij, mjaft i<br />
zbardhun me mjekerr por me një fëtyrë të freskët. Me<br />
Té ishte Z.Lec Zadeja i cili ma paraqiti mikun e ardhun<br />
nga San Francisko, ishte Prof. Gjon Sinishta, Shqiptar<br />
që ruente Burrninë dhe Gjuhën të pacenueme... mjaft<br />
larg, në SHBA. Prof. Gjon Sinishta edhe mbas asaj dite<br />
erdhi prap në Shqipni, por jeta e Tij kje aq e shkurtë sa<br />
më asht dukë se vdekja kje mizore dhe e parakohshme<br />
me 8 Maji 1995. Ma vonë nëpërmjet librit që më dhuroi<br />
Z.Matish Shestani mujta me njohtë afër Prof. Gjonin, që<br />
për mue u pat ba për dy vjet i paharrueshëm. ..Shpesh<br />
shpjegimet biografike tregojnë shumë nga ata detaje që<br />
njeriut i duhet me shfletue disa libra me gjetë ate çka<br />
kërkon në pak fjalë. Unë nuk do të hyj në ata detaje,<br />
mbasi qellimi i shkrimit tem asht tjetër nga ai i një date<br />
që na kujton lindjen apo humbjen e Tij.<br />
Ai ka le me 8 Prill 1929 në Podgoricën e Shqiptarve<br />
të Malit të Zi...Në vitin 1941 ishte në Shkoder,<br />
ndjekë mësimet në Seminarin e Jeziutve deri në vitin<br />
1946, kur komunistët e mbyllin ate, Gjoni me familje<br />
shpërngulet dhe shkon prap në Jugosllavi, por vëndoset<br />
në Zagreb...Punon në radio dhe ndjekë shkollë. Në<br />
vitin 1956 arrestohet, dënohet 5 vjet për atë veprimtari<br />
që në Shqipni me siguri do t’ishte pushkatue, si antikomunist<br />
dhe agjent i amerikanve.. .Posa lirohet arratiset<br />
në Austri, shkon në Itali dhe në 1965 emigron në<br />
SHBA. Punon në fabrikën e automobilave Ford dhe tek<br />
General-Motors, ku plotëson studimet në Michigan dhe<br />
diplomohet në Universitetin John Carroll të Clevelandit<br />
Ohio. Mbas dy tre librave që pat përkthye në Jugosllavi,<br />
në vitin 1967 boton librin e vet anglisht “Flijim<br />
për Shqipninë” (“Sacrifice for Albania 1946 – 66”).<br />
Shkon në Universitetin Santa Clara, në Kaliforni dhe<br />
atje thëmelon “Qendren Informative Katolike Shqip-<br />
Gjatë revolucionit kulturor të shqiptarëve për hapjen e shkollave shqipe nga<br />
fundi i shek.XIX dhe fillimet e shek.XX janë vrarë nga turqit dhe grekët<br />
shumë mësues që hapën mësonjëtoret e para në gjuhën shqipe.<br />
nga Arben Llalla<br />
mbi çdo gjë gjuha shqipe ishte ajo që duhej mësuar, sa<br />
më parë”. Me një vullnet dhe guxim djalërie ai vendosi<br />
të hapte shkollat e para në disa fshatra që banoheshin<br />
nga shqiptarët për rreth Kosturit dhe Follorinës. Shkrimin<br />
e gjuhës shqipe me Alfabetin e Stambollit Kristo<br />
Negovani e kishte mësuar në Rumani ku kishte punuar<br />
marangoz për tre vite. Ato vite ishte lidhur edhe<br />
me shoqatën “DRITA” dhe me disa anëtarë të shoqatës<br />
“DJALËRI” të Stambollit.<br />
Më 1897 u shugurua prift në fshatin e tij. Ky dalë i ri<br />
që për hir të çështjes kombëtare u bë prift do jetë pararendësi<br />
i frymëzimit për themelimin e Kishës Ortodokse<br />
Autoqefale <strong>Shqiptare</strong>. Kisha dhe shtëpia e papa Kristos<br />
u bënë vatrat e para ku mësohej gjuha shqipe, por kjo<br />
gjë nuk u pëlqeu grekëve të cilën e kërcënuan disa herë.<br />
Ishte një natë e errët e 12 Shkurtit të vitit 1905. Mësonjësi<br />
Kristo Negovani po shpërndante naforën në kishë,<br />
një grup njerëzish të panjohur e rrëmbyen dhe e shpunë<br />
jashtë fshatit. Në errësirë të dërguarit e Dhespot Fotit<br />
tare. Në vitin 1977 bashkë me Prof. Gjon Sinishten në<br />
San Francisco, vëndoset edhe “Qendra Informative<br />
Katolike <strong>Shqiptare</strong>” në Universitetin e Jezuitve atje, ku<br />
botoi edhe Revistën “Buletini Katolik Shqiptar”, që nga<br />
viti 1980.<br />
Ma vonë “Instituti Katolik Shqiptar”, u quejt me<br />
dëshirë të Prof. Gjon Sinishtes “Danjel Dajani SJ”<br />
dhe u përfshi në selinë”Xavier Hall” të Universitetit<br />
San Francisco. Vepra kryesore e Tij mbeti “Premtimi<br />
i mbajtun” që u botue anglisht, italisht dhe spanjisht<br />
me 1976, në Santa Clara California. Një libër i plotë i<br />
përsekucionit komunist. Prof. Gjon Sinishta asht organizator<br />
i tre manifestimeve të mëdha ndërkombëtare, i<br />
atij të 10 e 40 vjetorit të salvimit të Fesë në Shqipni nga<br />
rregjimi komunist si, dhe, Ai i Don Simon Jubanit, për<br />
dhanjen e titullit “Honoris Causas”, për celebrimin heroik<br />
të Meshës së Parë në Kapelën e Vorreve të Rëmajit<br />
në Shkoder, me 11 Nandor 1990.<br />
Prof. Gjoni pak kohë para vdekjes len gojarisht një<br />
testament që u botue në librin e Matishit, “Të njohim<br />
Gjon Sinishten”, në faqe 13: “...Familjarët e mij do t’a<br />
sjellin vazon me hinin dhe do t’i vëndosish, pa ceremoni,<br />
ku të duash, në Vorret e Rëmajit, në Shkoder... Ato<br />
Vorre janë të bekueme me gjakun e Martirve të Fesë të<br />
pushkatuem aty, të Eprorve të mij në Seminarin Papnuer<br />
Jezuit të Shkodres, At Danjel Dajani SJ, dhe At<br />
Gjon Fausti SJ, me të tjerë. Miqve dhe dashamirve të<br />
mij Ju la një kërkesë:<br />
Të luftohet për Fé – Atdhé – Përparim; të jetoni<br />
në bashvllazni pa dallim Feje; të mbani amanetin<br />
e Dëshmorve të Fesë, flije këta që thërrasin<br />
jo, ndihmë, por Liri, jo, hakmarrje, por Bashkim;<br />
i tham Popullit tem, se pata miq të afërt përsonalitete<br />
fort të vlertë, profesorët Ernest Koliqi,<br />
filluan ta masakronin Papa Kriston me sopata e thika.<br />
Pasi e copëtuan trupin, i prenë kokën për t’ia dërguar<br />
porositësit të kësaj vrasje. Por kriminelët e dërguar nga<br />
Athina nuk u ndalën me kaq, po atë natë ata i vranë dhe<br />
të vëllanë, Theodhos Negovanin i cili edhe ky përhapte<br />
shkollën në gjuhën shqipe. Atdhetarët shqiptarë kudo<br />
që ishin u prekën shumë nga këto dy vrasje që ndodhën.<br />
Për këtë çeta e Bajo Topullit mori vendim për tu<br />
hakmarrë. Më 9 shtator 1906 kjo çetë vrau Mitropolitin<br />
(Dhespot) e Korçës Fotis Kallpidhis për të marrë gjakun<br />
e dy vëllezërve Kristo dhe Theodhos Negovani.<br />
Kush u akuzua për vrasjen e Dhespot (mitropolit)<br />
Fotit Vrasjen e Dhespot Fotit e kreu çeta e Bajo Topullit,<br />
por asnjëherë nuk u mësua kush qëlloi mbi të. Qeveritë<br />
greke dhe Kisha e tyre gjithnjë janë interesuar se kush<br />
e vrau Dhespotin e tyre. Si u vra Dhespoti Foti, Qeveria<br />
greke i kërkoji qeverisë së Turqisë që qeveriste edhe<br />
trojet shqiptare të ndiqte dhe të kapte vrasësit e Dhespot<br />
Fotit. U kapën shumë atdhetarë shqiptarë dhe u<br />
Martin Camaj, Zef Pali, Sami Repishti, Arshi<br />
Pipa, Karl Gurakuqi, Anton Logoreci, Rexhep<br />
Krasniqi, Hamdi Uruçi, Petro Vuçani e të tjerë<br />
bashatdhetarë e, prej sish kanë shumë shka mësojnë<br />
bashkombësit e mij.”<br />
“Kam jetue larg, por përjetsisht në gjurmim të<br />
informacionit që më mësonte për fatin e Atdheut<br />
tem”...<br />
“Kam nëvojë me ngranë bukë misri me djathë<br />
dhije që ruan shijen e gjethëve të ahishtave tona<br />
malore, me të cilat ushqehën dhitë tona!”...<br />
“Dishrova të jem intelektual, Thonë...se u bana<br />
i tillë... Në kjoftë se po, më ndihmuan dy përkujdesje<br />
të mijat: ruejta të papërlyem përsonalitetin<br />
tem, i ushqeva vehtës kurajo civile të naltë”...<br />
“Dishrova të bahem prift jezuit. Fati i Atdheut<br />
tem nën komunizëm, nuk më lejoi që në moshën<br />
e duhun të shkollohesha për këte. Ndrroi drejtimi<br />
i jetës seme. Megjithatë, vepra eme flet se u<br />
përpoqa t’i përmbahesha parimit, që pasardhësi,<br />
duhet të jetë intërpretuesi besnik i paraardhësit.<br />
Veç prindve, pata paraardhës eprorët e mij jezuit”...<br />
“U çlirova nga brenga që më mundoi shumë,<br />
sëpse pashë shpirtin e Shqiptarit të veshun me<br />
rrobat e krenarisë që i solli Liria; demokracia<br />
barazoi Shqiptarin me njeriun që edhe në Shqipni,<br />
njeriu të jetë njeri!”...<br />
“Çka mendoj për t’ardhmën e Shqipnisë?<br />
Mos të lejohet ma që Shqipnia të lahet me lot<br />
gjaku!<br />
Përsëritja e lotëve për Shqipninë, së pari do të<br />
jetë faj i intelektualëve! ...”.<br />
Do t’ishte një diçka e tepërt me hy në komente të<br />
d'Europa ritenuto da tutti non più<br />
procrastinabile, che trova salde<br />
radici storiche e culturali anche<br />
e soprattutto nell'epopea di Scanderbeg,<br />
in cui prendeva forma definitivamente<br />
l'identità di nazione<br />
dell'Albania.<br />
Palazzo Scanderbeg di Roma,<br />
che si trova in uno dei più rinomati<br />
quartieri del centro storico<br />
vicino Fontana di Trevi, partecipa<br />
senza alcun dubbio al processo<br />
di unificazione europea in atto,<br />
costituendo una fondamentale<br />
sede di memoria collettiva e una<br />
testimonianza che senz'altro ne<br />
renderà più agevole il tormentoso<br />
percorso. Alcune voci affermano<br />
che l'immobile, il cui attuale<br />
proprietario è un notissimo e ricchissimo<br />
imprenditore nel campo delle costruzioni e<br />
della finanza in campo nazionale ed internazionale, sia<br />
stato messo in vendita per una cifra superiore ai venti<br />
milioni di euro. Ci permettiamo di ricordare ancora una<br />
volta che, insieme al rispetto delle norme che regolano<br />
l'acquisizione di proprietà private nel nostro Paese,<br />
dënuan ndër ta Jovan Kosturi bashkë me fëmijën, Salih<br />
Butka, Grigor Cilka, Ohran Pojani, Ibrahim Qesaraku,<br />
Lazo Progri etj. Por asnjëri nuk pranoi të tregonte atentatorët<br />
e vërtetë të kësaj vrasje të bujshme për kohën.<br />
Më 1914 në Prongji të Gjirokastrës vijnë 200 ushtarë<br />
grekë dhe gjënë e parë që bënë arrestuan Bajramin<br />
Ligun i njohur për atentatin që kishte kryer me Hito<br />
Lekdushin mbi Bimbashin e Gjirokastrës më shkurt apo<br />
mars të 1908 (për mua është vrarë më 25 shkurt, ndarsa<br />
pllakata shkruan 13 mars). Nga torturat në burg grekët<br />
i thyen disa brinjë dhe i prenë njërin vesh pasi e akuzonin<br />
për vrasjen e Dhespotit të Korçës Foti Kallpidhis.<br />
Kjo akuzë bëhej sepse Bajram Ligu njihej për trimëri.<br />
Pas thyerjeve të brinjëve dhe prerjen e veshit, fshati<br />
Prongji mblodhi monedha floriri dhe ia dërguan komandës<br />
greke me anë të Majko Llurit për lirimin e tij. Pasi<br />
u pranua shuma e florinjve komandanti grek dha urdhër<br />
që Bajrami i sakatuar të lirohet. Por nuk u mësua nëse<br />
Bajrami kishte qëlluar vërtetë mbi Dhespotin grek Fotis<br />
dhe asnjëherë lexuesi dhe histografia shqiptare nuk e<br />
pa fytyrën e Dhespotit që shqiptarët e bënë të puthte<br />
dhenë më 1906. Pas shumë kërkimesh në arkivën e<br />
Athinës më në fund e gjetëm një foto të këtij prifti grek<br />
që nënpetkun e Mitropolitit të Korçës bënte veprimtari<br />
antishqiptare, asimiluese, deri tek dhënia e urdhërave<br />
për vrasjet e atdhetarëve shqiptarë.<br />
80 vjet ma parë lindi Prof. Gjon Sinishta<br />
nga Fritz Radovani<br />
këtyne rreshtave që shkrova ma sipër, mbasi për secilin<br />
Shqiptar asht e kuptueshme çdo fjalë e Prof. Sinishtës.<br />
Ai erdhi tri herë në Shqipninë Nanë, në vitin 1992<br />
(foto nalt me F.R.), 1993, dhe 1994. Pata fatin me e njohtë<br />
dhe me komunikue me Té. Në “Buletinin Katolik<br />
Shqiptar”, (“Albanian Catholic Bulletin”) 1993, në Nr.<br />
XIV, fq.232, ka botue për librin tem “At Pjetër Meshkalla<br />
SJ.”, me pseudonimin Palok Plaku, i cili asht kenë<br />
i vetmi për atë liber...ku, Prof. Gjon Sinishta, shkruen:<br />
“...Libri i Fritz Radovanit asht për t’u lexue nga çdo<br />
shqiptar që mban për zemer parimet e shejta të atdheut,<br />
fésë e lirisë”.<br />
Mendoj se Shqiptarët duhet të lexojnë dhe të njohin<br />
shkrimet dhe veprat e Sinishtës, mbasi puna e fillueme<br />
nga Ai asht e domosdoshme për mbarvajtjen e Atdheut,<br />
por duhet me zbatue porositë e tija, të cilat janë detyra<br />
për të gjithë ne, mbrenda e jashta Atdheut. Askush nuk<br />
duhet mendojnë se ka ikë koha kur Shqiptarët kishin<br />
interes me ditë çka bahet në atdhe. Asht detyrë për<br />
secilin me njohtë historinë e shkueme e, sidomos, até<br />
të cilën me dhimbje duhet t’a pranojmë se: “Në disa<br />
forma ajo paralajmëron se ka rrezik edhe se mund të<br />
përsëritët!”...<br />
Na kishim një rrezik të madh që ishim të izoluem.<br />
Na patme edhe një rrezik tjetër që shumë nga Ata Burra<br />
që mund të jepnin kontributin e Tyne për me ecë Perpara,<br />
jo vetëm nuk i mblodhëm rreth vatres së shkretnueme,<br />
por edhe i lame me vdekë në mergim. Nuk u<br />
mjaftuem me kaq por, bame edhe “ligjë” që kush nuk<br />
ka kenë për 20 vjet në atdhé, nuk mund të ngarkohet<br />
me detyra të larta shtetnore... mbasi kështu, ia ruenim<br />
edhe “kulltukun” trashigimtarve të vagabondave që me<br />
vazhdue sundimin e tyne... Veprat e Prof. Gjon Sinishtës<br />
duhet të jenë frymzim për ne, që në të ardhmen me<br />
ndjekë rrugën e lavdishme të Këtij Atdhetari të Madh<br />
Shqiptar, që gjithë jetën punoi për një Shqipni të Përparueme<br />
e Demokratike!<br />
Su palazzo Scanderbeg intervenga lo stato<br />
esistono norme morali e spirituali che non consentono<br />
un uso spregiudicato di un sito quale Palazzo Scanderbeg,<br />
le cui sorti sono vivamente seguite da moltitudini<br />
di cittadini del mondo, sia di origini illiriche che non<br />
( su questo punto non nascondiamo l'esistenza di alcuni<br />
punti di vista diversi dai nostri esclusivamente<br />
culturali).<br />
Anzi: in questo momento in cui la classe dirigente<br />
di governo insiste nel rassicurare i cittadini della<br />
propria presenza attiva sulle questioni che riguardano<br />
la vita sociale italiana, il mondo della Cultura attende<br />
che finalmente la "presenza dello Stato" si renda<br />
visibile anche nella questione in oggetto, ritenuta da<br />
tanti di primaria importanza. Nell'attesa, la battaglia<br />
culturale per vedere esaudita la richiesta di ottenere<br />
che all'esterno di Palazzo Scanderbeg venga posta<br />
una targa che evidenzi la straordinarietà delle gesta<br />
dell'Eroe, ed all'interno sia riservato un piccolo spazio<br />
che ne perpetui la memoria, si arricchirà di ulteriori<br />
capitoli, che presto chiariranno ancor più ai cittadini<br />
europei il significato di "Bene storico e culturale" del<br />
summenzionato palazzo.<br />
Comitato per la salvaguardia<br />
della Cultura Europea
Change language