Pellasge-Etruske-Shqiptare Pelasgi-Etruschi-Albanesi

Në paraditen e 11 marsit në të dy brigjet, ato shqiptare
dhe italiane, vërtiteshin re te dëndura. Duke
hipur e zbritur prej tyre sapo ora tetë e mëngjezit la
mbrapa minutat e para ulemi në pistën e lagur të aeroportit
të Barit. Pas më pak se dy orësh mbërrijmë në Leçe. Këtu
shiu i butë shndërrohet në rrebesh. Po ashtu me duhmë
shfryn edhe një erë e ftohtë. Gjatë gjithë ditës në hollin e
hotelit Ticiano presim të mbarojë ai shi i përzjerë me inat
furtune si edhe të mbërrijnë të gjithë të ftuarit e takimit
"Skënderbeu është i gjallë". I organizuar nga Universiteti i
Salentos dhe nën kujdesin e Shoqatës Italiane të Studimeve
për Jug-Lindjen Evropiane kjo konferencë albanologjike
për dy ditë rresht, gjatë 12-13 marsit, do të zhvillohej në
një nga sallat e mëdha të Muzeut Provincial "Sigismondo
Castromediano". Në program në të pesë seancat e debatit
kishte edhe një sesion për diasporën shqiptare dhe marrëdhëniet
e saj me Perëndimin. Kur më në fund kishte rënë
nata e thellë dhe u bë "apeli" i parë nga njëzetë e gjashtë
të ftuarit kishin mbërritur pothuaj të gjithë. Prej Venecies
bënte prezencë albanologia Luçia Nadin.
Për disa vite ajo ka qënë në Tiranë edhe diplomatja që
ka drejtuar Institutin Italian të Kulturës. Nga Universiteti i
Kozencës, më i madhi i jugut të Italisë, gjendej zëvendësrektori
i tij, studjuesi dhe njëkohësisht organizatori më i
spikatur arbëresh i veprimtarive gjithshqiptare Françesko
Altimari. Nuk mungonte nga Universiteti i Palermos dijetari
arbëresh dhe një nga albanologët më aktivë e modernë
Mateo Mandalà. Prej Tiranës kishte mbërritur një nga njohësit
më të mirë të periudhës së mesjetës shqiptare, për
disa vite nënministër i Jashtëm dhe ambasador i vendit
tonë në Romë, Pëllumb Xhufi. E ardhur nga Roma ndodhej
Maria Adelaide Lala Komneno, një njohëse e arkitekturës
shqiptare në kohën e Skënderbeut. Prej Universitetit të Venecies
qe i pranishëm Alesandro Skarsela, i përgatitur për
pasqyrimin e e heroit kombëtar shqiptar në letërsinë italiane.
Nga Universiteti i Tiranës pati ardhur gjuhëtarja Anila
Omari. Kjo do të referonte për kontekstin historik dhe rolin
e Skënderbeut në "Formulën e pagëzimit" të Pal Ëngjëllit,
deri tani dokumenti i parë i shkruar i gjuhës shqipe.
Po ashtu prej Universitetit të Salentos konfirmonin
praninë e tyre dekani i Fakultetit Juridik Rafaele De Xhorxhi,
dekane e Fakultetit të Gjuhëve dhe Letërsive të Huaja
polako-italiania Alicia Romanoviç, dy drejtues katedrash,
Françeska Lamberti dhe Xhovani Tateo, profesorët Marko
Jaçov (italo-kroat), Franko Meriko, David Lucking (italoanglez),
shqiptaro-spanjolli Diego Simini, profesori shqiptar
në Universitetin e Salentos Genci Lafe, botuesi muzikor
prej dy dekadash në Leçe bashkëkombasi Edmond Buharaj,
vëzhguesi italian i kanuneve të Lek Dukagjinit dhe të
Skënderbeut Donato Martuçi, po ashtu studjuesit vendas
Mario Kacato, Enzo Ligori, Lorenco Matei, Luiza Cozi.
Do të qe edhe një nga pasardhësit e heroit tonë kombëtar,
mjeku shkencëtar Alesandro Kastriota Skanderbej. Madje
që në orën tetë të mbrëmjes, kur në stacionin hekurudhor
të Leçes do të mbërrinte edhe treni i fundit që mund të
sillte udhëtarë nga Vjena prej kryeqytetit austriak erdhi
edhe Joakim Macinger, studjues i gjuhës dhe i letërsisë në
kohën e Skënderbeut. Por nuk zbriti prej tij Jens Oliver
Schmitt, autorin që shqiptarët tashmë e njohin për shkak
të debatit të shkaktuar rreth librit të tij "Skënderbeu".
Gjer në momentin e fundit e kishte premtuar pjesëmarrjen
dhe organizatorët e takimit fjalën e tij "Skënderbeu, një
riinterpretim", e kishin vënë të parën, në krye të të gjithë
ngjarjes. Shmit në çastet e fundit kishte dërguar një e-mail
ku thoshte se qe i sëmurë dhe se bashkëngjitur sidoqoftë
po e dërgonte relacionin e tij për t'u bërë publikisht i
ditur. Monika Xhenezin, shefe e katedrës së albanologjisë
në Universitetin e Salentos si edhe studjuesi i njohur i
familjeve të mëdha shqiptare pas vdekjes së Skënderbeut
të emigruara në Pulia, Xhankarlo Valone, dy organizatorët
kryesorë të veprimtarisë, në mbrëmjen e vonë të 11 marsit
mund të ishin të qetë. Të nesërmen ajo mund të niste. I
gjithë impianti i saj qe gati.
Autori i këtyre rradhëve, i cili e përjetoi ngjarjen të
kryhej denjësisht në një qytet të Italisë nuk mund të kuturisë
e të thotë se ajo nuk ka krahasim me disa të tilla të
mbajtura në dekadën e fundit, përfshi edhe atë të kryer
në Tiranë me rastin e Vitit të Skënderbeut, 600-vjetorit
të lindjes së tij. Por një gjë e gjen të drejtë ta pohojë: albanologjia
është sot drejtimi dhe rregulluesi kryesor i të
gjitha parametrave që ne shqiptarët duhet të përmbushim
për t'u integruar natyrshëm në Bashkimin Evropian. Kjo
nuk përjashton asnjë nga dhjetra e qindra objektivat politikë,
ekonomikë dhe socialë që përcjellin njëra pas tjetrës
paketat e standarteve të vëna nga Brukseli. Detyrimisht
para se të hyjmë e bashkohemi me të ne duhet ta kuptojmë
thellësisht Evropën. Por më së pari na duhet të njohim
e kuptojmë vetveten. Kjo, si për çdo popull, është më e
ndërlikuara. Mirëpo pikërisht për këtë vështirësi të saj ajo
duhet përballuar dhe jo anashkaluar. Identiteti shqiptar,
zbulimi i vlerave dhe defekteve që kemi, rilevimi i figurave
dhe ngjarjeve të mohuara apo lënë në harresë, pra rikthimi
i plotë i historisë, lufta që është bërë për të na asgjësuar
dhe ajo e kryer për të mbijetuar, pikat ku kemi forcën dhe
dobësitë tona, është "superpaketa", ajo që nuk duhet pritur
të mbërrijë nga Brukseli. Ajo formohet në Tiranë dhe
në Prishtinë, hartohet e bashkërendohet kudo ku jetojnë
shqiptarë. Se si këtë mision e merr përsipër një katedër
albanologjike jashtë vendit tonë, njëra nga disa të tilla që
sot janë akoma aktive, madje me financime nga fonde të
qeverive të tjera, është një dëshmi se në trojet tona vazhdojmë
të jemi mbrapa. Përpara se të themi se defekti ynë
nis që nga pakica e investimeve financiare në këtë drejtim
shumë jetik të së ardhmes na duhet të bëjmë një shpjegim.
Çdo riorganizim i strukturave akademike, pra i trupës së
specializuar të studjuesve të përgatitur e të paguar për këtë
mision të madh e ka tentuar çlirimin e energjive të kyçura
në mendësi dhe skema të vjetra, por deri tani rezultati nuk
i përgjigjet asaj që pritej. Vërtet janë transformime që nuk
japin fryte në një apo dy vite e megjithatë çdo ditë që shkon
bën të dukshëm një problem: u krye një reformim që nuk
ka funksionuar dot gjer në fund. Doemos ishte më mirë më
së pari të lehtësoheshin e të zhdërvjelltësoheshin strukturat,
por megjithatë nuk duket se po lëviz nga vendi vetë
mendësia. Kjo lë të kuptojë sikur e ka të thellë strofkullën
e saj të të ndenjurit në dremitje, shumë përtej përshtypjes
se parë se forcën për ta zgjuar dhe vënë në punë me ritëm
të plotë e ka njëra apo tjetra parti.
Ka pesë vite që debati për identitetin shqiptar, më i madhi
i kryer në të gjithë historinë tonë moderne, nuk u çel nga
strukturat përkatëse studimore, por prej ballafaqimit spontan
të disa personaliteteve si Ismail Kadare, Rexhep Qose,
Kristo Frashëri dhe të tjerëve. E shkaktuar nga një përplasje
pikëpamjesh sa për arsye të nevojave urgjente të zhvillimit
aq edhe prej qejfmbetjesh apo rivalitet për ndikim personal
sa më të madh publik, i gjithë debati nuk pati asnjë
përmbyllje të tij me një ndërhyrje plotësuese dhe orientuese
të albanologëve apo institucioneve të tyre. Këta qëndruan
mënjanë. Nuk e nismuan, por as edhe e përmbyllën, as e
sistemuan kontributin e kryer, as e konsoliduan dhe as e
përhapën. As duke e mbyllur fazën e parë nuk bënë gati të
çelnin një të dytë, ta çonin debatin vital deri në kufijtë e një
reformimi të madh të mendësisë sonë për identitetin kombëtar.
Shkenca është si politika, ajo udhëheq. Nuk vjen nga
pas. E njëjta gjë ndodhi në çeljen e debatit të dytë të madh,
atij për Gjergj Kastriot Skënderbeun, themelin e identitetit
të shtetit tonë. Kësaj radhe ngadalësia dhe mospjesëmarrja
energjike, stili i vjetër konferencial "akademik", i lanë
shqiptarët nën mëshirën jo vetëm të disa protagonistëve
mediatikë të papërgatitur të përballnin tema albanologjike,
por në disa raste të tillë që linin përshtypjen se kishin një
agresivitet jo në përputhje me të vërtetën e sidomos me interesat
kombëtare të eurointegrimit. Sepse tani, pas çlirimit të
Kosovës dhe shpalljes së mëvetësisë së saj, nuk ka interes
më të madh kombëtar se ai i përmbyshjes së parametrave
të hyrjes në Bashkimin Evropian. Në dy debate të mëdha
dhe kyçe, në atë të identitetit të popullit dhe të vetë shtetit
shqiptar, braktisja e opinionit publik nga institucionet e tij
të përgatitura dhe të paguara të kryejnë këtë mision ka qënë
mbresëkeqlënëse. Të gjendur të pambrojtur në një fushëbetejë
të ashpër e të ndërlikuar profesionalisht u sulmuam
edhe në vetë pasionin dhe të drejtën e ligjshme që kemi për
t'u bashkuar me Evropën. Kështu gjithsecili nga ne u mbrojt
me mjetet rrethanore që kishte.
Në seancën e parë të konferencës albanologjike të
mbajtur në Leçe, ndërsa e moderonte debatin profesori
Xhankarlo Valone dhe njëra pas tjetrës do të shpalleshin
idetë e qarta të Pëllumb Xhufit, Marko Jaçovit, Françesko
Altimarit, Jens Oliver Shmitt-it dhe Mateo Mandalasë, do
të ribëhej e qartë edhe njëherë tjetër ajo që shumëve prej
nesh nuk i bie në sy: të paktën për të njëqind e pesëdhjetë
vitet e fundit nuk ka ndryshuar asgjë nga platforma e vjetër
për ta kompleksuar opinionin ndërkombëtar me doktrinën
se në identitetin e tyre të paformuar dot asnjëherë shqiptarët
janë një popull problematik. Dikur barsaleta se kemi
qënë me bisht, më pas teza se vijmë vetëm prej malesh dhe
nga i vetmi zanat kombëtar, ai i bariut, ka formuar edhe
shtratin e platformës së re të viteve dymijë: gjoja jemi pak
ose aspak evropianë. Shqiptarët kanë patur dy Rilindje.
Atë që njihet prej të gjithëve dhe gjendet e shkruar qartësisht
në çdo libër shkolle, pra lëvizja kombëtare që çoi në
pavarësimin e shtetit të parë shqiptar si edhe në të dytën,
atë që ende nuk po e konceptojmë akoma të gjithë si një
Rilindje të dytë. Ajo nisi në vitet nëntëdhjetë, me rënien
e diktaturës dhe brenda tetëmbëdhjetë vitesh jo vetëm
shkëputi nga padrejtësia historike Kosovën, por futi edhe
Shqipërinë në Aleancën Atllantike dhe po e përgatit atë të
hyjë në BE.
Kjo periudhë historike që përjetojmë, por që shumëve
u duket fare e zakonshme pikërisht sepse është shumë afër
dhe nuk e dallojnë dot të jashtzakonshmen e saj, ka rizgjuar
dhe hedhur në veprim po ato forca kundërshqiptare që vepronin
edhe një shekull e ca më parë. Mjafton të konsultohesh
me të dhënat historike, tezat që atëhere kanë qarkulluar,
plastdarmet prej ku janë nisur. Ngjajnë si dy pika ujë.
Në kumtesën e Jens Oliver Schmitt, të lexuar me respekt
nga profesoresha Monika Xhenezin, jo vetëm nuk kishte
asnjë lëvizje nga platforma e tezave të tij të parashtruara
në librin "Skënderbeu", por pati ndodhur edhe formulimi
i tyre më i drejtpërdrejtë dhe më i prerë. Albanologu
gjermano-zviceran ishte befasues në qëndrimin e tij kembëngulës
jo sepse duhej të kishte ndërruar patjetër mendje,
ç'ka do të qe e pakuptimtë, por sepse prej të gjithë debatit
të shkaktuar në Shqipëri nuk kishte marë e përfituar asnjë
ide alternative, qoftë edhe fare të vogël, për të koregjuar
apo saktësuar më bindshëm ndonjë nga argumentat e tij. Të
provokosh një shkëmbim të madh e të trazuar mendimesh
dhe të mos e gjesh veten të hapët të marrësh prej të tjerëve
qoftë edhe një sugjerim dashamirës, pra të jesh kaq shumë
kokëfortë në të njëqind për qind të tezave të tua, nuk është
shenjë e mirë se ke të bësh me një intelektual të hapët dhe
me një shkencëtar me mendësi demokratike.
Kjo më e pakta, sepse pa e djallëzuar veprën e misionin
e tij, pra duke e trajtuar atë si kontribut konstruktiv,
po na shfaqet përherë dhe më i qartë meraku se më shumë
nga një strukturë tezash albanologjike me "Skënderbeun"
kemi të bëjmë me një platformë politike. Jo pak mendje
dhe pena jashtë e brenda trojeve shqiptare janë alarmuar
që si njëqind, dyqind, pesëqind apo një mijë vite më parë,
ne kemi lënë në minoritet prirjen për t'u lidhur me Lindjen,
e cila shekuj të tërë më parë thirrej Bizant, Perandori
Osmane apo Bashkimi Sovjetik dhe kemi mbetur një shumicë
dërmuese dhe e palëkundur me prirjen për Perëndimin,
sot e mishëruar në formën më të qartë e më fatlume të
aleancës së Evropës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Asnjëherë si më parë albanologjia nuk është bërë si sot
edhe terren përplasjeje politike dhe po kaq gjeostrategjike.
Prandaj natyrshëm si çdo pjesë tjetër e shtetit, si çdo ministri
apo strukturë e tij aktive, kërkon financim të veçantë.
Me përparësi. Nga albanologët dëshiron mobilizim si në
mote të vështira, ku punohet shumë, botohet shumë, debatohet
shumë dhe flihet pak, fare pak.
NAttualitàM
Il pomeriggio dell’11 marzo sulle due rive, quelle albanesi
e italiane, si affacciano dense nubi. Mentre saliamo
e scendiamo, appena le otto del mattino lasciano
indietro i primi minuti, atterriamo sulla pista bagnata
dell'aeroporto di Bari. Due ore dopo arriviamo a Lecce. Qui
la morbida pioggia si trasforma in acquazzone. Soffia un
vento gelido. Attendiamo tutto il giorno nella hall dell'albergo
Tiziano la fine di quella pioggia mischiata all'ira di
un uragano e l'arrivo di tutti gli invitati all'incontro “Scanderbeg
è vivo”. Organizzata dall'Università di Salento e
curata dall'Associazione Italiana di Studi del Sud-Est Europeo,
questa conferenza albanologica avrebbe avuto luogo
dal 12 al 13 marzo presso una delle più grandi sale del Museo
Provinciale “Sigismondo Castromediano”. Suddiviso in
cinque sessioni di dibattito, il programma ne comprende
una sulla diaspora albanese e i suoi rapporti con l'Occidente.
Quando finalmente fu notte inoltrata e venne fatto
il primo “appello”, dei ventisei invitati quasi tutti erano
arrivati. Da Venezia presenziava l'albanologa Lucia Nadin,
per alcuni anni diplomatica a Tirana a capo dell'Istituto
Italiano di Cultura. Dall'Università di Cosenza, la più grande
del sud Italia, giungeva il vice rettore, lo studioso e allo
stesso tempo spiccato organizzatore arbereshe delle attività
albanesi Francesco Altimari. Non mancava dall'Università
di Palermo l'intellettuale arbereshe e uno degli albanologi
più attivi e moderni Matteo Mandalà. Proveniva da Tirana
uno dei migliori studiosi del periodo medievale albanese,
per qualche anno vice ministro degli Esteri e ambasciatore
del nostro paese a Roma, Pëllumb Xhufi. Arrivava da
Roma Maria Adelaide Lala Comneno, una studiosa dell'architettura
albanese ai tempi di Skanderbeg. Rappresentava
l'Università di Venezia Alessandro Scarsella, preparato
sull'immagine dell'eroe nazionale nella letteratura italiana.
Dall'Università di Tirana faceva la sua comparsa la linguista
Anila Omari, che avrebbe riferito del contesto storico e
del ruolo di Skanderbeg nella “Formula del battesimo” di
Pal Ëngjëlli, fino ad ora il primo documento mai scritto in
lingua albanese.
Dall'Università di Salento confermavano la loro presenza
il decano della Facoltà di Giurisprudenza Raffaele
de Giorgi, il decano della Facoltà di Lingue e Letterature
Straniere, l'italo polacca Alizia Romanoviç, due titolari
di cattedre come Francesca Lamberti e Giovanni Tateo, i
professori Marco Jaçov (italo-croata), Franco Merico, David
Lucking (italo-inglese), lo spagnolo-albanese Diego Simini,
il professore albanese presso l'Università di Salento
Genci Lafe, il compositore albanese a Lecce da due decadi
Edmond Buharaj, l'osservatore italiano del kanun di Lek
Dukagjin e di Skanderbeg Donato Martucci, gli studiosi del
posto Mario Cazzato, Enzo Ligori, Lorenzo Mattei, Luisa
Cosi. Ci sarebbe stato anche uno dei discendenti del nostro
eroe nazionale, il medico scienziato Alessandro Kastriota
Skanderbeg. Addirittura alle otto di sera, quando alla stazione
ferroviaria di Lecce sarebbe arrivato l'ultimo treno
con i viaggiatori da Vienna, dalla capitale austriaca venne
Joachim Matzinger, studioso della lingua e della letteratura
ai tempi di Skanderbeg. Ma non scese Jens Oliver-
Schmidt, l'autore noto agli albanesi per via del dibattito
causato dal suo libro “Scanderbeg”. La sua presenza era
stata promessa fino all'ultimo e gli organizzatori dell'incontro
avevano inserito il suo discorso “Skanderbeg, una
reinterpretazione” per primo, a capo di tutto l'evento. Alla
fine Schimdt aveva mandato una e-mail dove annunciava
di essere ammalato ma comunque inviava in allegato la sua
relazione perché fosse pubblicamente nota. Monica Genesi,
titolare della cattedra di albanologia dell'Università di
Salento così come il famoso studioso delle grandi famiglie
albanesi immigrate in Puglia dopo la morte di Skanderbeg,
Giancarlo Vallone, i due principali organizzatori dell'attività,
la sera dell'11 marzo potevano considerarsi sereni. L'indomani
poteva iniziare. L'intero impianto era pronto.
L'autore di queste righe, che vide l'evento compiersi
degnamente in una città dell'Italia, non può sostenere che
era nulla a confronto con alcuni tenuti nell'ultimo decennio,
compreso quello di Tirana in occasione dell'Anno di Scanderbeg,
il seicentenario della sua nascita. Ma trovo giusto
affermare una cosa: l'albanologia resta oggi la direzione e il
principale regolatore di tutti i parametri richiesti a noi albanesi
per poterci naturalmente integrare nell'Unione Europea.
Questo non esclude nessuna delle decine e centinaia
di obiettivi politici, economici e sociali che accompagnano
in sequenza i pacchetti degli standard decisi da Bruxelles.
Necessariamente prima di entrare e aderire dobbiamo
comprendere profondamente l'Europa. Ma prima dobbiamo
conoscere e capire noi stessi. E' questa, come per ogni popolo,
la cosa più complicata. E proprio perché complicata,
va affrontata e non aggirata. L'identità albanese, la scoperta
dei valori e dei difetti posseduti, il rilevamento delle figure
e degli eventi negati o lasciati nel dimenticatoio, cioè il
ritorno completo della storia, la guerra portata avanti per
annientarci e quella combattuta per sopravvivere, i punti
forti o deboli, sono il “super pacchetto”, quello di cui
non dobbiamo attendere l'arrivo da Bruxelles. Si forma a
Tirana e a Pristina, si detta e si coordina ovunque abitino
degli albanesi. Come questa missione viene intrapresa da
una cattedra di albanologia fuori dal nostro paese, parte di
un gruppo a tutt'oggi attivo, addirittura finanziati dai fondi
degli altri governi, sta a testimoniare che nei nostri territori
continuiamo ad essere indietro.
Prima di dire che il difetto inizia con il languire degli
investimenti finanziari in questa direzione così vitale del
futuro, dobbiamo dare una spiegazione. Ogni riorganizzazione
delle strutture accademiche, cioè del corpo specializzato
di studiosi preparati e retribuiti per questa grande
missione, ha tentato la liberazione delle energie incastrate
in concetti e vecchi schemi, ma fino ad ora i risultati non
sono all'altezza. Sono davvero trasformazioni che non danno
frutti nell'arco di uno o due anni, eppure ogni giorno
che passa porta all'occhio un problema: è stata compiuta
. Anno 7 . n. 3 . Giugno 2009 . pagina 6
Koha e Albanologeve Il tempo degli Albanologi
nga Ylli Polovina
una riforma che non ha funzionato fino in fondo. Sarebbe
stato certo meglio prima alleggerire e sveltire le strutture,
ma non sembra che la mentalità stia cambiando. Questo
lascia intendere la profondità della tana in cui si trova a
sonnecchiare, ben oltre la prima impressione che la forza
per risvegliarla e metterla in attività a pieno ritmo ce
l'abbia un partito o l'altro. Per cinque anni il dibattito
sull'identità albanese, il più grande compiuto in tutta la
nostra storia moderna, non partì dalle rispettive strutture
di studio, ma dal confronto spontaneo di alcune personalità
come Ismail Kadare, Rexhep Qose, Kristo Frashëri e altri.
Causato da una collisione di punti di vista sia per via delle
urgenti necessità di sviluppo che per qualche rammarico
o rivalità nella maggior influenza pubblica, l'intero dibattito
non si concluse con un intervento di completamento
e di orientamento degli albanologi o delle loro istituzioni.
Questi si tennero in disparte. Non iniziarono né conclusero,
non sistemarono il contributo dato, non lo consolidarono o
divulgarono. Nemmeno terminando la prima fase si prepararono
ad aprirne una seconda, portando il dibattito vitale
fino ai confini di una grande riforma della nostra mentalità
sull'identità nazionale.
La scienza è come la politica, governa. Non viene dietro.
La stessa cosa avvenne all'inizio del secondo grande
dibattito, quello su Gjergj Kastrioti Skanderbeg, le fondamenta
dell'identità del nostro stato. Questa volta la lentezza
e la non partecipazione energica, il vecchio stile conferenziale
“accademico”, lasciarono gli albanesi alla mercé non
solo di alcuni protagonisti mediatici impreparati ad affrontare
temi di albanologia, ma anche a volte tali da dare l'impressione
di possedere un'aggressività che non coincideva
con la verità e soprattutto con gli interessi nazionali di eurointegrazione.
Poiché ora, dopo la liberazione del Kosovo
e l'annuncio dell'indipendenza, non esiste maggior interesse
di quello del raggiungimento dei parametri di adesione
all'Unione Europea. In due grandi dibattiti chiave, quello
dell'identità del popolo e dello stato albanese stesso, l'abbandono
dell'opinione pubblica da parte delle sue istituzioni
preparate e retribuite ai fini di compiere la missione
ha lasciato un'impressione negativa.
Ritrovati indifesi in un campo di battaglia aspro e professionalmente
complicato siamo stati attaccati nella stessa
passione e nel legittimo diritto che possediamo di aderire
all'Europa. Così ognuno di noi si è difeso con i mezzi di
circostanza che aveva. Nella prima seanza della conferenza
albanologica tenutasi a Lecce, mentre il professor Giancarlo
Vallone moderava il dibattito e una dopo l'altra sarebbero
state manifestate le chiare idee di Pëllumb Xhufi, Marco
Jaçov, Francesco Altimari, Jens Oliver-Schmidt, Matteo
Mandalà, sarebbe sembrato chiaro quello che molti di noi
continuavano a non notare: almeno negli ultimi centocinquant'anni
nulla è cambiato dalla vecchia piattaforma per
aggrovigliare l'opinione internazionale con la dottrina che
nella loro identità mai formata gli albanesi sono un popolo
problematico.
Una volta barzellette sul nostro avere una coda, poi
teorie sul nostro provenire dalle montagne e dall'unico mestiere
nazionale, quello del pastore, aver creato lo strato
della nuova piattaforma del duemila: come se fossimo poco
o per niente europei. Gli albanesi hanno avuto due Rinascimenti.
Quella conosciuta da tutti e che si trova scritta
a chiare lettere sui testi di scuola, quindi il movimento
nazionale che portò all'indipendenza del primo stato albanese
e l'altra, quella che fatichiamo tutti a concepire come
il secondo Rinascimento. Ebbe inizio negli anni novanta,
con la caduta della dittatura ed entro diciotto anni non solo
staccò il Kosovo dall'ingiustizia storica, ma inserì anche
l'Albania nell'Alleanza Atlantica preparandola ad aderire
alla UE. Il periodo storico che viviamo, che a molti appare
comune proprio perché molto vicina e per questo difficile
nel riconoscere la straordinarietà, ha risvegliato e rese attive
le stesse forze anti albanesi che agivano più di un secolo
fa. Basta consultare i dati storici, le teorie circolate allora,
i plastdarmet da dove partivano. Simili come due gocce
d'acqua. Nel commento di Jens Oliver-Schmidt, letto con
rispetto dalla professoressa Monica Genesi, non solo non
c'era uno spostamento dalla piattaforma delle sue teorie
sviluppate nel libro “Scanderbeg”, ma era avvenuta perfino
la loro formulazione più diretta e incisiva. L'albanologo
svizzero-tedesco era sorprendente nel suo atteggiamento
ostinato ma non perché avrebbe dovuto cambiare idea,
cosa priva di senso, ma perché di tutto il dibattito scaturito
in Albania non aveva considerato e preso nessuna idea
alternativa, per quanto piccola, per correggere o rendere
credibile qualche suo argomento.
Provocare uno scambio ampio e turbato di pensieri
e non ritrovarsi aperti a cogliere dall'altro anche un suggerimento
benevolo, quindi essere così testardi nel cento
per cento delle proprie tesi, non è indice di un'intellettuale
aperto e di uno scienziato dalla mentalità democratica.
Questo è il meno, perché senza recriminare la sua opera e
missione, quindi trattandolo come contributo costruttivo, si
manifesta con maggior chiarezza la preoccupazione che più
che una struttura di tesi albanologiche, con “Scanderbeg”
abbiamo a che fare con una piattaforma politica. Non pochi
cervelli e penne fuori e dentro il suolo albanese sono
allarmati dal fatto che, come cento, duecento, cinquecento
o mille anni fa, abbiamo lasciato in minoranza la tendenza
a legarci all'Oriente, che secoli prima si chiamava Bisanzio,
Impero Ottomano oppure Unione Sovietica, restando una
maggioranza schiacciante e ferma predisposta verso l'Occidente,
oggi personificata dalla forma più chiara e felice
dell'alleanza dell'Europa con gli Stati Uniti d'America. Mai
come oggi l'albanologia ha rappresentato un terreno di scontro
politico e allo stesso tempo geostrategico. Motivo per cui
naturalmente chiede come ogni altra parte statale, come
ogni ministro o una sua struttura attiva, un finanziamento
speciale. Progredendo. Dagli albanologi vorrebbe la mobilitazione
dei tempi difficili, quando si lavora tanto, si pubblica
tanto, si discute tanto e si dorme poco, molto poco.