Pellasge-Etruske-Shqiptare Pelasgi-Etruschi-Albanesi

pagina 7 . Anno 7 . n. 3 . Giugno 2009 .
NAttualitàM
Udhetim ne qytetin e lindjes Viaggio nel paese natale
ndodh cdo njeriu kur udheton me traget, qe sapo futet ne
gjirin e bukur te Vlores te ndjeje emozione dhe te dashu-
I rohet me detin e kalter. Kjo ndjesi vazhdon me tej kur shi-
nga Hasan Aliaj
Pe1asgi sempre più sovente
appaiono sulla ribalta della I storia e della a civiltà euro-
kon qytetin bregdetar, qe eshte zbukuruar me pallate shume
kateshe, njeri me i bukur se tjetri e shtrihen madherishem anes
bregut te detit. Te ngjajne sikur te pershendesin dhe te urojne
mire se ardhjen. E si te mos entuziasmohesh, kur shikon se
qyteti qe te lindi dhe te rriti ka ndryshuar dhe eshte ne zhvillim
ne te gjitha aspektet e jetes. Sipas statistikave, ne vitin 2008
ne stinen e veres, Vloren per natyren e bukur, detin e paster
dhe te kalter, per sherbimin e kulturuar dhe mikpritjen e vizituan
afersisht 1milion turiste: jo vetem prej trevave shqiptare,
por edhe maqedonase, greke, turq, italiane, franceze, gjermane,
austriake, amerikane etj. Kjo shifer eshte me te vertete pozitive,
por mbi te gjitha nje obligim per bashkine dhe turizmin
dhe nxjereje detyrash. Vlora po ndryshon, por pritet me teper
ne te ardhmen prej vlonjateve, qe qytetit te tyre t'i japin pozicionin
e vete duke ia pershtatur bukurise natyrore.
T'u kujtojme qytetareve vlonjate dhe institucioneve te
rrethit thenien e bukur te Julio Cesarit para 2000 vjeteve, kur
kaloi me ushtrine e tij neper Llogara. Pasi u mahnit me bukurite
magjepese, urdheroi ushtaret shprehimisht me keto fjale:
“Te qendrojme per te pushuar rreth ketyre pishave te gjelberta
ku shikohet madherishem deti e te thithim ajrin e fresket, qe
eshte i perzier me jodin e detit, kam qene kudo, por bukuri te
tille nuk me kane zene syte kurre”. Vlora eshte dhurate nga
zoti, ta zhvilloje turizmin jo vetem ne vere, por ne te gjitha
stinet e vitit. Motivi i ketij shkrimi nuk eshte te pershkruaj
ecurine, por dicka tjeter. Para disa ditesh ne redaksine tone
kane ardhur disa letra falenderimi per institucionin Aluizni
dhe drejtuesin Roland Trafili. Gjithmone ne redaksine tone
vijne letra falenderimi dhe kritika, por detyra jone eshte qe t'i
verifikojme ato.
Pikerisht per kete ndodhem ne Vlore. Sapo mberritem ne
kete institucion, i cili ndodhet rreze te kodres se Kusbabas, u
ndeshem me njerez qe hynin dhe dilnin. Ata qe hynin ishin te
trishtuar dhe ne siklet, por kur dilnin shikonim fytyra te tjera,
te qeshura dhe me shprese. "Epo, ka lezet keshtu" - degjuam
te fliste nje qytetar.-" Perse zoteri, nderhyra. -Kam afersisht dy
tre vjet qe horovatem neper zyra qysh nga bashkia, urbanistika,
zrpp etj. dhe pergjigja gjithmone negative, zyrtaret te hidhnin
si nje top sa andej e ketej, ndersa ketu ndryshe, mor vella. Me
ne fund ne gjithe keto vite tranziscioni pashe nje institucion,
qe punon dhe qe meret seriozisht me hallet tona.", Plaku nga
lagja e Skeles fliste pa pushim dhe tunde letren e firmosur."
Ja per kete tapi kam humbur disa vite jete, ndersa tani
rikuperova gjithcka". E ndoqa plakun me vemendje, ecte ne
rruge duke pershendetur cilindo qe shikonte, ndersa mua me
dukej sikur fluturonte .sepse silueta e tij me humbi nga syte.
Si plaku degjoja te tjere, qe kalonin ne oborrin e institucionit
duke qeshur dhe falenderuar. Per t'i faktuar me mire keto
shkuam drejt zyres se drejtorit Roland Tafili. Ne koridor qendronin
shume njerez, ndersa zyra e tij e kishte thyer traditen
zyrtare. Brenda saj ndodheshin dhjetra e dhjetra njerez. Sekretarja,
nje grua e qete dhe me pamje te embel me tha: "Keshtu
behet cdo dite, une nuk dallohem qe punoj ketu. Ja vendi im,
vazhdoi sekretarja, te ciles emrin nuk ja mesova, sepse ajo nuk
desh te prononcohesh dhe drejtoi gishtin drejt nje karrike, ku
qendronin te ulur njerez te
tjere. Ne kete zyre, rreth 3O
m2 pashe nje demokraci
te vertete, nje qytetarizem
dhe miresjellje prej gjithe
punonjesve te ketij institucioni.
Qytetare qe hynin e
dilnin lirshem, per me teper
te qeshur.
Nje cast mendova se gjithe
kjo miresjellje prej zyrtareve
dhe vete drejtorit mos
ishte nje reklam meqe, vendi
eshte ne kuader te zgjedhjeve?.
U futa brenda qendrova
perpara drejtorit, i cili me
qetesi ju pergjigjej halleve
te qytetareve.. Aty pashe nje
realitet tjeter. Pamja e tij pavarsisht
nga gjithe ata njerez,
ishte e fresket, ne syte
e tij pashe jo vetem kenaqesi,
por dhe deshiren e mire
per t'i ndihmuar te tjeret."
Jam ne dispozicionin tuaj
" - ishte shprehja e tij e zakonshme
dhe vertete ashtu
ishte. Ai ishte ne sherbim te
qytetareve, ndjehesh i qete
kur ua zgjidhte hallin. "Ketu hyjne hallexhinj dhe patjeter qe
duhet t',-i ndihmojme "- m'u shpreh Rolandi. Kishte te drejte,
aty hynin njeres te mbushur me plot halle, qe askush nuk ua
kishte zgjidhur me pare. Rolandi bashke me gjithe ekipin e tij
po bente te pamunderen. Gjeja me fisnike per cilindo zyrtar qe
t’u gjendet prane njerezeve me halle deri sa t’ua u zgjidhi ato.
Kjo zyre eshte e te gjitheve, ketu kane vend te gjithe qytetaret
qe kane nevoje, pavarsisht nga bindjet politike.
"E rendesishme per mua, - na tha, - eshte qe cdo qytetar
te ndjehet i qete dhe te zgjidh ne kohe hallin si: legalizimin e
shtepise, te truallit ose dyqanit. Atehere dhe une jam i qete dhe
gjumin e beje rehat." Me cuditi! Ku e gjente ate force, sqaronte,
fliste ne telefon, i jepte urdher varteseve te vete, shpjegonte,
sugjeronte e firmoste. Aluizni ishte nje shembull per gjithe
istitucionet e tjere jo vetem ne qarkun e Vlores, por edhe me
gjere. U larguam me pershtypjet positive per kete institucion
ashtu sic shkruhej ne letrat e ardhura ne redaksi. Duke kaluar
neper koridorin e gjate, nje punonjes i ketij institucioni, Asllan
Asllani me tha: "Me pelqen shume gazeta juaj “Rrenjet,” aty
cdo shqiptar ka se cfare te mesoje mbi kulturen, historine, realitetin
e diasporen. Nje pune te madhe po beni.” Asllani dhe
m'u lut qe t'i dergoja cdo muaj gazeten. I premtova dhe po me
kete premtim u largova nga qyteti i lindjes sime Vlore, i cili po
ndryshon nga dita ne dite, jo vetem ne ndertime, por edhe ne
njerez dhe institucione. Qe t'i pershtatesh bukurise natyrore te
ketij qyteti natyrisht duhet te besh vepra te bukura, duhet te
punosh pa kursyer forcat me kulture dhe ndjenje qytetare, ashtu
sic vepron institucioni Aluizni dhe drejtori saj Roland Tafili.
pea, quasi si fossero risvegliati di
colpo dal profondo letargo, in cui
giacevano da millenni, scuotendosi
di dosso quello strato di polvere
d'oblio che li aveva coperti.
Per quanto strano che possa sembrare
essi cominciarono a parlare
dall'imo dei tempi passati nella
stessa lingua che parlano gli albanesi
odierni. Come mai poteva
verificarsi un simile fenomeno?
Quali legami potevano esistere tra
il grande popolo leggendario dei
Pelasgi e il piccolo popolo degli
Albanesi dopo tanti secoli? Gli
interrogativi sarebbero molti ed io
cercherò d'esporre alcune considerazioni
che possano essere ritenute
soddisfacenti a tale riguardo,
sostenendo che sono precisamente
gli Etruschi che intervengono a
darci una riposta adeguata. Percorrendo
diverse letture in tale
senso mi sono formato un'opinione
ben precisa che darebbe ragione
alla versione proposta. Infatti
la questione etrusca divenne improvvisamente l'epicentro dell'interesse
dei diversi studiosi dell'antichità, che si trovarono davanti a
un nodo gorgonico, che attendeva d'essere sciolto da ben 2500 anni,
da quando gli Etruschi furono soprafatti e la loro civiltà fu distrutta
dall’ascesa incontenibile della potenza di Roma. D'allora scese su
loro il più completo silenzio. Come sarebbe stato sciolto quel nodo ?
Con la ragione e la pazienza oppure con la spada d’Alessandro?
Verso il 1828, Luciano Bonaparte, fa una sensazionale scoperta
nelle sue terre del Lazio che suscitò grande scalpore e diede spunto
anche alla letteratura di trattare tale soggetto, con Prospero Merimé
che scrisse la novella "Il vaso etrusco". Ma fu un fuoco di paglia,
giacché intervennero fatti politici, rivoluzioni e guerre, per cui il silenzio
sugli Etruschi continuò a perdurare. Ed è Gabriele d'Annuzio
che nel suo dramma Forse che si, forse che no, porta i suoi personaggi
in quei luoghi avvolti nel mistero, e risolleva in Italia e in Francia la
questione etrusca, ma in versione letteraria. Bisognava arrivare poi
a D.H. Lawrencio, l'autore di "Lady Chatterly" per avere un’altra
presentazione degli Etruschi nel libro " Etruscan place", in cui si
descrivevano tra l'altro, le tombe e le scritture toscane (ricordo la
concordanza con Toschenia, denominazione della parte Sud d'Albania,
i cui abitanti si chiamano Toschi). Ma come tutte le interpretazioni
letterarie e filosofiche, quelle diAnnunzio e di Lawrencio,
deformavano i dati storici e archeologici. Non c'è niente da eccepire
a riguardo poiché i geni hanno il pieno diritto d'abbandonarsi al loro
estro creativo.
Pero', era stato aperto un sentiero che il pubblico desiderava
seguire per pura curiosità. Ciò servì all'apparizione d’un altro libro
" Il sorriso degli Etruschi" di Dino Garrone (1944 ), in un periodo
triste per l'Italia, ma che metteva l'accento sulla parte misteriosa ed
enigmatica degli Etruschi. Pero' tutte queste opere, erano ripiene
piuttosto di deduzioni che di ricerche di profilo storico, archeologico
oppure linguistico. Più tardi appare il libro "Etruscologia" di Massimo
Pallottino, che nel 1955 viene tradotto anche in inglese e che
riscontra un vivo interesse, in quanto opera d'uno studioso, piena di
ponderazioni sebbene di lettura relativamente attraente. Oramai gli
Etruschi avevano acquistato il diritto d'essere citati nella letteratura,
come avevamo riscontrato, in Francia, Italia, Inghilterra ed altrove. ln
questo contesto, l'Italia non si era messa da parte e si era fatta viva
con il Caldarelli che già nel 1923 aveva pubblicato "Memorie della
mia infanzia" e nel 1952 "11 sole a picco" quelli opere presentava
quanta più di sensibile su quella Toscana ¬etrusca, ch'era diventata
terra italiana per eccellenza. Nel frattempo anche i Francesi si
sentivano attratti e ispirati dagli Etruschi, che venivano trattati con
simpatia in un romanzo di M. Boncompain " Lucienne et les Etrusques",
apparso nel 1955. Anche in Austria, si cominciava a parlare
degli Etruschi, tramite la Signorina Cles - Reden con il Libro " Das
versunkene Volk", tradotto ln italiano col titolo "Gli Etruschi". Belle
pagine di reminiscenze Wagneriane, piuttosto di contenuto letterario
che storico.
Le opere che abbiamo citato finora, non chiudono la lista di
quelle che erano state consacrate all’utilizzazione letteraria degli
Etruschi, citando nomi illustri come Carducci e Huxley. Ma la gloria
e la popolarità degli antichi Toschi ci viene dal libro dal titolo prestigioso
" The Etruscans" scritto da Gageons ed apparso nel 1957, che
divenne soggetto per un film di Holliwood, presentato in pellicola
in una super produzione in Eastmancolor. Dopo tanti secoli d'oblio,
quest'era una bella rivincita !
Quali furono le cause di tanto oblio ed di tanta indifferenza di
cui soffrirono cosi a lungo gli Etruschi. Veramente sono semplici e
rimontano all'antichità stessa. Da chi potevano venire le informazioni
a riguardo se non esclusivamente dai Greci e dai Romani, che beninteso
avevano fatto man basso sulla storia. Sopratutti i Latini, i quali
per la storia ufficiale erano alla base della glorificazione di Roma. Per
questa ragione gli Etruschi, sebbene avessero contribuito alla crescita
e al rafforzamento del potere romano, furono passati sotto silenzio
dagli stessi romani che parlavano di loro solo per denigrarli, essendo
che non avevano lasciato alcuna letteratura valida che potesse dare
loro ragione, come presenza ripiena d'una civiltà molto importante
che avrebbe potuto dare più risalto alla storia dei popoli europei, su
basi più realistiche e determinanti.
Gli Etruschi quindi divennero vittime dell’orientamento che
prese l'Umanesimo nel pensiero europeo degli ultimi cinque secoli,
tutto concentrato nello studio e nella glorificazione della Grecia e di
Roma. Negli amblenti degli studiosi dello XIX secolo, essi furono
considerati come sottoprodotti dell'ellenismo, vittime del pregiudizio
romantico, secondo il quale tutto ciò che non era né greco né romano
doveva diventarlo, sotto pena dl non figurare affatto. Anche uno storico
come Momsen, ammiratore di quella Roma Imperiale concedeva
agli Etruschi a malapena il diritto d'essere esistiti. Cosicché, l'interesse
verso gli Etruschi comportava dei motivi estranei al semplice
desiderio d'informazione oppure d’oggettività scientifica. Uno dei
tratti di maggior rilevo della civiltà etrusca risiedeva proprio nel mistero
di cui era avvolto, e che tantianni di ricerche non erano riusciti
a svelare. Mistero che riuscii a portare alla ribalta il problema etrusco
per quel desiderio impellente dell'uomo di trovare soluzione a tutte le
questioni, e per di più a quelli troppo scabrose e difficili.
Mirela Bogdani, shqiptarja që sfidoi politikën britanike
asi shkoi në Angli, nuk u shndërrua në një shtëpiake,
nga Petrika Grosi
përkundrazi, ajo vazhdoi studimet pauniversitare në Ox-
P ford dhe Cardiff, duke u diplomuar në fushën e politikave
të BE-së dhe integrimit europian. Edhe sikur ta linim me kaq,
do të mjaftonte për të përshkruar Mirela Bogdanin, si një femër
shqiptare të suksesshme e të kompletuar, por kemi shumë më
tepër për të thënë; Pas studimeve të para në fushën e mjekësisë
në Shqipëri, Mirela nisi të angazhohej me politikën, duke u bërë
pjesë e Partisë Republikane për katër vjet dhe duke provuar
edhe punën në administratën qendrore, deri sa vjen një moment
kur ajo vendos që të niset drejt Anglisë, për të nisur një karrierë
të re dhe për të plotësuar më tej ambicjet e saj.
Aty veç të qenurit një grua e nënë e përkushtuar në rritjes
e vajzës së saj Cindy, tashmë 11-vjeçare, Mirela përfundon me
sukses studimet në një nga universitetet më të mira në botë,
për t’u futur kështu pak e nga pak edhe aty ku ndoshta nuk e
kishte ëndërruar, në strukturat e Partisë Konservatore Angleze.
Mirela Bogdani është shqiptarja e parë që pas këtyre hapave
tentoi edhe të kandidonte si deputete e për Konservatorët
britanikë në Parlamentin Europian, duke arritur pas dy vitesh
procesi kompetitiv seleksionues, të kalojë të gjitha fazat, deri
në dhjetshen finale, ku për fat të keq u skualifikua.
Gjithsesi, kjo është një eksperiencë e mirë për një person
që aspiron politikën. Si pasojë e angazhimit të saj në politikën
britanike dhe qendrimit për disa vite në tempullin e dijes, në
Oxford, Mirela ka krijuar njohje me mjaft personalitete të rëndësishme
të politikës, jo vetëm britanike por edhe europiane.
Nëpër forume të ndryshme, konferenca, leksione dhe takime
ajo ka pasur rastin të takojë personalitete të tilla si Margaret
Thatcher, Silvio Berluskoni, lideri i konservatorëve britanikë
David Cameron, Doris Pack, eurodeputeti britanik Jonathan
Evans, lordi John Tailor etj (siç e tregojnë dhe fotografitë ne
websitin e saj). E ftuar si personazhi i radhës në faqet e suplementit
“Albania Weekend”, Mirela Bogdani flet mbi përvojën e
këtyre viteve, momentet e vështira, politikën shqiptare dhe atë
angleze etj. Përveç analizës së mprehtë dhe realiste të çështjeve,
Mirela karakterizohet nga guximi për ta thënë të vërtetën,
sidomos në rastet kur politikanët dhe qeveritarët tanë përdorin
ngjarje historike si hyrja në Nato për të bërë propagandë para
fushatës elektorale.
Ardhja juaj në Tiranë pak ditë para hyrjes tonë në Nato
ishte rastësore? Këtë herë kthehem në Tiranë për disa arsye
që janë më shumë familjare, por edhe për një leksion në një
universitet të kryeqytetit, mbi politikat e BE-së dhe integrimit
europian. Jam përpjekur të mbaj lidhje me institucionet
universitare dhe akademike në Shqipëri. Hyrja në Nato dhe
festimet e mëdha për këtë ngjarje janë vënë në qendër të vëmendjes
mediatike shqiptare e të huaj. Si e shikoni ju këtë?
Pranimi i Shqipërisë në Nato sigurisht që është një arritje dhe
ngjarje e madhe historike për vendin tonë dhe popullin shqiptar.
Megjithatë, ajo që dua të them është se ky pranim nuk u bë
siç përpiqet ta propagandojë qeveria shqiptare, pra si rezultat
i kryerjes së reformave të suksesshme, por si pasojë e interesave
gjeopolitike; antarësimi i dy vendeve ballkanike në Nato
është në interes të “lojtarëve” kryesorë të kësaj strukture si
SHBA-të, të cilat duan të fuqizojnë pozitat e tyre, për t’i bërë
një “counter-balance” Rusisë. Imagjinoni që SHBA-të po inkurajojnë
deri në pranimin e ish-republikave ruse si Ukrahina
apo ato të Kaukazit, e jo më vendin tonë dhe Kroacinë. Për më
tepër, nuk më pëlqen shfrytëzimi i këtij momenti si slogan në
fushatë elektorale, apo për të fituar zgjedhjet.
Si do ta komentonit festimin e ekzagjeruar të organizuar
nga qeveria për antarësimin e Shqipërisë në Nato? Mendoj
që ky lloj festimi i ekzagjeruar (ndyshe nga festimi që bënë
kroatët) ndodhi për dy arsye; Pikësëpari, për arsyen që thashë
më lart, pra shfrytëzohet hyrja në Nato për interesat e fushatës
elektorale dhe e dyta, është shprehje e kompleksit të inferioritetit
të shteteve të vogla e të varfera që u bashkohen organizatave
të tilla, të fuqishme e prestigjoze. Megjithatë, ajo që më
indinjon më shumë janë çudirat dhe imoralitete të tilla si ajo
që ndodhi gjatë mitingut të organizuar nga PD-ja, kur njerëzit
që punonin në administratën publike u dërguan me detyrim
për të dalë në shesh dhe për të mbushur radhët, në mënyrë
që të jepej imazhi i suportit. Sigurisht, çdo shqiptar duhet të
gëzohet për një arritje të tillë, por s’do të thotë që ata, të cilët
s’dolën në shesh nuk kanë mbështetur antarësimin e vendit në
NATO. Këto janë remnishenca të shëmtuara të mitingjeve të
fillimviteve ‘90.
Pikërisht kjo festë e hyrjes në Nato, në media thuhej se kushtoi
gati një milionë dollarë. Festa të tilla masive, a nuk duket
se janë një fyerje apo tallje për kapacitetin tonë intelektual?
Nuk e di për festat e tjera pasi nuk jetoj këtu, por për këtë që e
pashë vetë, mund të them se është shpenzuar një buxhet i lartë.
Vërtet është një moment i rëndësishëm historik, por është një
ekzagjerim për vetë standardin e jetesës të shumicës së shqiptarëve
dhe buxhetin e këtij vendi. Ato para mund të përdoreshin
për t’iu ardhur në ndihmë shumë shtresave në nevojë që
jetojnë në fukarallëk të madh. Veprime të tilla bëhen vetëm për
të dhënë një imazh për të cilin askush nuk ka nevojë. Kroacia
u antarësua njësoj si ne por nuk bëri të tilla ahengje të kushtueshme.
Thuhet se në vitin 2010 do të realizohet lëvizja e lirë e
shqiptarëve në Europë, pra liberalizimi i vizave. Ju si eksperte
e fushës, si do ta komentonit këtë premtim? E kam dëgjuar
shpesh këtë deklaratë në javët e fundit, kryesisht nga kryetarja
e Parlamentit, Znj. Topalli, që po e përdor këtë në tour-et e
saj pre-elektorale nëpër Shqipëri. Ju siguroj se është një tjetër
gënjeshtër e radhës, që politika e qeveria po përpiqet t’i servirë
popullit. Dihet se ëndrra e shqiptarëve gjatë komunizmit dhe
në 10 vitet e fundit ka qenë dhe ngelet lëvizja e lirë. Duke
qenë se fusha ime e studimit dhe ekspertizës është integrimi
europian dhe politikat e BE-së, jam në kontakt të vazhdueshëm
të gjithë raporteve, përfshi ato të institucioneve të BE-së. Vjet
në janar, Shqipëria ka nënshkruar me Komisionin Europian
marrëveshjen e facilitimit (lehtësimit) të vizave. Duhet sqaruar
për publikun që jane dy koncepte; lehtësimi dhe liberalizimi.
Lehtësim do të thotë që shqiptarëve t’u lehtësohen kushtet për
t’i marrë vizat, duke nisur që nga shkurtimi i kohës të marrjes
së tyre, ulja e pagesës dhe zvogëlimi i numrit të dokumentave
të paraqitura për aplikim. Vjet në korrik, u përcaktua “Road
Map”-i me rreth 40 kushte, të cilat qeveria shqiptare duhet t’i
plotësojë dhe vetëm kur këto të jenë plotësuar të gjitha, atëherë
do të shikohet mundësia për një liberalizim të vizave për shqiptaret.
Pra, jemi ende shumë larg lëvizjes së lirë. Liberalizim do
të thotë që kushdo që aplikon për vizë, ta marrë atë pa asnjë
problem. Kjo është situata, ndërkohë që pa pikë turpi, znj. Topalli
del dhe thotë: “...nëse e marrim ne pushtetin prapë, për
një vit do të sjellim edhe lëvizjen e lirë të njerëzve...”.
A duhet ta paraqesë Shqipëria kandidaturën për t’u pranuar
në BE? Pasi ratifikohet marrëveshja e MSA, teorikisht,
çdo vend mund ta paraqesë kërkesen per statusin e vendit
kandidat. Por, pavarësisht se qeveria shqiptare do të bëjë këtë
hap brenda Presidencës çeke, reagimi nga BE-ja ishte që ky
është një hap prematurë; vendi nuk është gati për një kërkesë
të tillë dhe duhet të presë derisa të zhvillohen zgjedhjet parlamentare.
Mirela, le të kalojmë te jeta juaj e përditshme në
Angli. Cila është puna dhe impenjimet aktuale me të cilat jeni
e angazhuar? Para pak kohësh mbarova studimet e mia pasuniversitare
në Universitetin e Oxfordit dhe tani, përveç mësimdhënies
në Universitetin e Kardifit, jam marrë me shkruarjen
e librit tim të katërt. Sapo e kam dorëzuar dorëshkrimin në
shtëpinë botuese. Libri bazohet mbi dizertacionin që mbrojta
në Oxford, që është përsëri mbi çëshjen e zgjerimit të BE-së,
po kësaj radhe fokusohet mbi Turqinë, ndryshe nga dy librat
e mi të fundit të cilët fokusoheshin në Ballkanin Perëndimor
dhe Shqipërinë. Para disa kohësh u tha se ju do të kandidonit
si deputete e Partisë Konservatore në Angli. A është vërtetë
dhe nëse po, mund të na tregoni si ka vijuar kandidimi juaj
më tej? Eshtë fjala për kandidimin tim për zgjedhjet e 2009-s
të Parlamentit Europian. Aplikimin për kandidim e fillova që
në 2006-n. Ndryshe nga Shqipëria, ku kandidatët percaktohen
1-2 muaj para fushatës elektorale, në vendet me demokraci të
konsoliduar si Britania e Madhe ky proces kërkon tre vjet që të
zhvillohet. Ka shumë testime, provime dhe intervista. Që nga
viti 2006 arrita të kualifikohem deri në fillim të 2008-s, në
dhjetë kandidatët e fundit në një zonë elektorale në Uells. Në
fazën e fundit, u zgjodh një kandidat vendas. Pavarësisht se
nuk e arrita finishin, për mua kjo ishte një përvojë shumë e
mirë. Mendoni se ka ndikuar kombësia në këtë skualifikim?
Isha e vetmja e huaj përballë 9 kandidatëve të tjerë britanikë.
Mund të ketë ndikuar edhe kjo. Procesi përfundimtar bëhet nga
antarët e partisë në bazë dhe ata sigurisht që do të preferonin
një person vendas përballë një të huaji.
Si arritët deri në këtë fazë, pra, të kalonit në procesin e
kandidimit si deputete e Partisë Konservatore në Britaninë e
Madhe? Kam gjashtë vjet që jam antare e Partisë Konservatore
dhe katër vjet që jam e angazhuar në strukturat lokale. Ndryshe
nga partitë shqiptare që funksionojnë nga qendra në bazë, në
Britani partitë funksionojnë nga baza në qendër. Kështu arrita
të bëhem antare e komitetit të degës në qytetin ku banoj (Cowbridge)
dhe më vonë u zgjodha edhe sekretare e degës. Përveç
kësaj, arsyeja tjetër që kandidova ishte se fusha ime e studimeve
dhe interesit është politika europiane. Sa e lehtë ishte
për një femër shqiptare hyrja dhe angazhimi në strukturat e
politikës angleze, si dhe ngjitja lart në to? Me thënë të drejtën,
puna është se gjërat aty janë shumë transparente, objektive dhe
meritokratike. Nuk të selekton si kandidat as kryesia dhe as
kryetari i partisë. Çdo kandidat, antar i thjeshtë i partisë, nëse
aspiron të garojë si deputet plotëson një formular dhe e dorëzon
në strukturat përkatëse. Nëse aplikimi pranohet nga komisioni,
në bazë të dokumentave që ke paraqitur dhe në bazë të tre referncave
nga personalitete që dalin garantë për ty, atëherë kalon
fazën e parë dhe procesi vazhdon më tej. Kush doli garant që ju
të kandidonit si deputete e Partisë Konservatore? Kisha tre referenca
shumë të forta; liderin e Konservatorëve të Uellsit, një
antar të Dhomës së Lordëve në Parlamentin Britanik dhe europarlamentarin
e Uellsit. Jeni ndoshta e para femër shqiptare që
arrini deri në këtë pikë. Jam krenare, sepse të kandidosh në një
nga partitë më të vjetra, me eksperiencë 200-vjeçare, dhe më
prestigjozet në botë, si Partia Konservatore Britanike nuk është
pak. Do të vazhdoni të kërkoni që të bëheni deputete e konservatorëve?
Nuk e kam si qëllim në vetvete të arrij diçka të tillë,
por synimi im është të vazhdoj dhe të formoj një karrierë në atë
që quhet “politikë reale”. Deri tani jam marrë më shumë me
politikën si shkencë, nga këndvështrimi akademik e shkencor,
megjithëse kam pasur dhe një angazhim në “party politics”.
Në politikën shqiptare e keni menduar një rikthim? E
kam të vështirë rikthimin në politikën shqiptare pas 6 viteve
përvojë në politikën britanike. Nga ana tjetër, them se mbase
do ishte mirë që të kthehesha dhe të jepja eksperiencën që
kam fituar. Modelet britanike në Shqipëri është e vështirë të
aplikohen, por mund të përshtaten duke futur gjëra të reja në
modelin e partive tona politike, mënyrën e përzgjedhjes së deputetëve
etj. Problemi është te liderët e partive këtu, të cilët
nuk duket ta kenë dëshirën e mirë për pranimin e përvojës
perëndimore. Nëse do t’i riktheheshit politikës në Shqipëri,
zgjedhja do të qe sërish e djathta, e majta, apo ndonjë parti e
re? Mendoj se nuk ka rëndësi cila parti, e majtë, e djathtë, e
qendrës, e re apo e vjetër... Do të hyja në atë parti që shikoj se
ka një lidership për të qenë dhe që premton realisht diçka. Do
të hyja në atë parti ku liderët janë më open-minded dhe që e
pranojnë të renë, njerëzit me bagazh dhe eksperienca të reja,
ku liderët respektojnë mendimin alternativ dhe demokracinë e
brendshme. Pavarësisht se kam bindje të djathta, (të djathta jo
si në Shqipëri) do t’i bashkangjitesha edhe një partie të qendrës
apo të majtë, nëse do të gjeja një lidership për të qenë. Gjithë
këto angazhime, jeta akademike, ndjekja e politikës... Sa u del
koha për fëmijën? Sigurisht, është e vështirë që ta mbash ekuilibrin
e të gjithave. Sidomos, e kisha shumë të sikletshme vitet
e fundit që isha në Oxford, pasi gjithë javën duhet të rrija aty
dhe në fundjavë të kthehesha në shtëpi në Uells. Megjithatë,
them se njeriu kur i menaxhon dhe i planifikon mirë gjërat ar-
segue a pagina 12