Farmakologia dla Ratowników Medycznych - Wyższa Szkoła ...

Farmakologia dla Ratowników Medycznych – dr Krzysztof Burak
Działania niepożądane.
Lek wywołuje uczucie zmęczenia, bóle głowy, senność lub bezsenność, parkinsonizm
polekowy, biegunkę i zaburzenia hormonalne: u kobiet brak miesiączki i mlekotok,
a u mężczyzn impotencję.
Dawkowanie.
Domięśniowo lub dożylnie 10 mg (dawkę można powtórzyć). Formy doustne –
5 mg-10 mg 3 razy dziennie przed posiłkiem. Doodbytniczo 20 mg-40 mg na dobę.
Uwagi.
Ze względu na możliwość pojawienia się senności, w trakcie terapii nie należy prowadzić
pojazdów, ani obsługiwać urządzeń mechanicznych.
Preparaty handlowe.
• Metoclopramidum amp. 10 mg w 2 ml; tabl. 10 mg;
• Pramidin aerozol do nosa flakon 2 ml (pojedyncza dawka zawiera 10 mg);
flakon 4 ml (pojedyncza dawka zawiera 20 mg leku).
19. Morphine sulphate.
Morfina została wyizolowana z opium (stężałego soku pozyskiwanego z Maku lekarskiego)
na początku XIX w., a jej strukturę, podaną przez Robinsona w 1923 r.,
potwierdzono pełną syntezą chemiczną w połowie XX w. Morfina należy do narkotycznych
leków przeciwbólowych o charakterze alkaloidowym. Działa krótkotrwale
przeciwbólowo, wywołuje sedację, senność i powoduje wystąpienie euforii.
Ból jest zjawiskiem sygnalizującym uszkodzenie tkanek. Jego umiejscowienie i nasilenie
pozwala określić miejsce, rodzaj i rozległość uszkodzenia. Podrażnione receptory
czuciowe przekazują impulsy bólowe drogami czuciowymi do kory mózgu, gdzie
odbierane jest wrażenie bólu. Natężenie bólu zależy od wielkości podrażnienia oraz
powstającego impulsu bólowego, lecz jego odczuwanie jest modulowane specyficznymi
substancjami endogennymi, zwanymi neuromodulatorami bólu. W wyniku uszkodzenia
tkanek następuje wyzwolenie wielu substancji, spośród których przekaźnikami
bólu, potęgującymi jego wrażenie poprzez pobudzanie receptorów bólowych, są prostaglandyny
(pochodne kwasu prostanowego), substancja P (oligopeptyd zbudowany
z 11 aminokwasów), jony potasu i inne.
Natomiast substancje hamujące odczuwanie bólu: endorfiny, enkefaliny i dynorfiny
powstają w wyniku hydrolizy polipeptydu-lipotropiny β. Najaktywniejsza okazała
się β-endorfina, peptyd zbudowany z 31 aminokwasów. Podobne własności przejawiają
enkefaliny i dynorfiny, także o budowie peptydowej, jednak o krótszych łańcuchach
w porównaniu z endorfinami.
Substancje te występują w różnych częściach o.u.n., a szczególnie duże ich stężenie
stwierdzono w tkance mózgowej, zwłaszcza w obszarach mózgu odpowiedzialnych za
percepcję bólu. Łącząc się z odpowiednimi receptorami hamują one wrażenie bólu.
Podobnie działają nienarkotyczne leki przeciwbólowe, również posiadające zdolność
wiązania się z receptorami bólu. Receptory te noszą nazwę receptorów opioidowych
36 © Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy 2012