Przegląd Techniczny

1062 PRZEGLĄD TECHNICZNY 1927
transportu gazów na większe .odległości, czyli sprawa
przewodów .gazowych. Jest to czynnik natury
ekonomicznej, o który rozbija się u nas rozwój
przemysłu ,gazów ziemnych. Większe ilości gazów
występują u nas najczęściej w takich warunkach,
że na miejscu nie znajdują zastosowania, a zatem
zbytu i ceny, założenie zaś przewodów na znaczna
odległości pociąga za sobą '.koszta., na które najczęściej
nie można znaleźć kapitału. Skutek tych
stosunków jest taki, że niezmierne wartości techniczne,
wyrażające się w kalorjach, marnują się
bezpowrotnie, po mimowolne.n nawiercaniu gazonośnych
pokładów.
Drugim działem kopalnictwa naftowego, jakkolwiek
o zupełnie odrębnej technice, jest wydobywanie
z gazów naftowych cięższych 'węglowodorów,
zwanych „gazolitią". Jest to lekka benzyna,
o ciężarze gatunkowym nie przekraczającym 0,680.
Proces odbywa się najczęściej . zapomocą węgla
adsorpcyjnego-, zwanego aktywnym. Ilość gazołiny,
dającej isię wydobyć z 1 m" tym sposobem ekstrakcji,
>jest bardzo zmienna, Proces zaczyna się opła-
cać, przy wydajności 70 do 80 gramów gazioliny,
w praktyce zaś dochodzi do 180 gramów. O ile
mamy do czynienia z gazsm pozbawionym przymieszki
powietrza, może znaleźć zastosowanie metoda
zwana kompresyjną, w której stosuje się kompresję
gazu i .oziębianie, celem skroplenia ścieśnionych,
cięższych węglowodorów. Przy tej metodzie,
wydajność jest znacznie wyższa, i przekracza cyfrę
300 gramów z metra sześciennego gazu.
Dla scharakteryzowania znaczenia kopalnictwa
naftowego w naszem .gospodarstwie narodowem,
niech pcskiżą następujące cyfry, odnoszące
się do wyników eksploatacji w roku 1926: Wydobyto
79 609 cystern ropy (po 10 t) wartości
15 284 928 dolarów, gazów zużyto 481 367 000 metrów
•sześciennych, wartości. 3 696 960 dolarów, gazoliny
zaś 18 000 cystern, wartości 1 337 400 dolarów.
Całkowita zatem wartość kopalnianych jproduktów
naftowych wynosiła w roku ubiegłym
20 319 288 dolarów. Łącznie z urzędnikami, zatrudnia
polskie kopalnictwo naftowe około 11000
osób.
Metody wiertnicze
stosowane w kopalnictwie nafty w Polsce.
Napinał I)it< Juljan Fabiański, Profesor Politechniki Lwowskiej.
Wyłącznym sposobem wydobywania ropy naftowej
są u nas, jak dotąd, wiercenia. Ropa
zalega zazwyczaj w pokładach piaskowca
Lub, jak w innych krajach, piasku w różnych głębokościach,
niemal od powierzchni -do 2000 m i głębiej,
.Pokłady te, czasem bardizo cienkie, czasem
kilkanaście i więcej m grube, s-ą przepojone ropą,
znajdującą się pod olibrzymieini •ciśinienteim towarzyszącego
jej gazu naftowego, dzięki czemu po
wykonaniu otworu, łączącego powierzchnię z pokładem',
ropa napływa do niego, skajd podnosi ją
pompa Mb innins !ku temu celowi skrzące urządzenie,
albo też, jeżeli ciśnJani-3 ,gazu jest dastateczne,
zostaje perjodycznie wyrzucana (wytrysk).
W miarę, jak zmniejsza się ciśnienie gazu w pokładzie,
ropa napływa coraz to 'słabiej, w kofL-u
dopływ zupełnie ustaje, mimo'że w pokładzie pozostało
jeszcze wiele tego. płynnego materjału. Jak
pouczają idoświadiczenia poczynione w Pechelbronn.
(Alzacja) i Wietze (Hanowarskie), zaledwie 20%
całego bogactwa polkładu można wyciągnąć otworami,
reszta jest stracona. Użycie pewnych intensywnych
metod eksploatacji, jak t.. zw. tłokowanie,
jak wciskanie zgęszczonego powietrza do pokładu
dla wytworzenia w nim ciśnienia, podnosi znacznie
ilości, jaikie można wydobyć otworami, zawsze
jednak znaczna ich część po-zostaje uwięziona
w skale i jedynie zastosowanie górniczej odbudowy
w podziemiu, co zapoczątkowano' już w Pechełfaroim
i Wietze, .możie prowadzić do zupełnego
wyzyskania tych skarbów. Metoda górnicza może
jednak być stosowana tyliko do pewnej głębokości,
tak ze względu na wielkie trudności techniczne
odbudowy, jak i jej rentowności, dlatego metoda
wydobywania tego produktu przez wykonywanie
wierceń, jakkolwiek bardzo- niedostateczna, rriusi
i nadal pozostać w użyciu jalko ogólna, o. ile, co
trudno przewidzieć, nie wpadnie umysł ludzki na
Lepszą.
W Polsce znaną była rapa oldidawn.a, przynajmniej
od końca 18-igO' wieku, ale z powodu nieświadomości,
jej wartości ta gałąź górnictwa leżała
długo odłogiem i dopiero po r, 1850 zaczęto.ją
uprawiać technicznie. Ślady rapy i emanacji .gazu,
przedostające się na powierzchnię z płycej leżących
pekładów, dały bodźca do rozkopywania ich ;
potem do kopania płytkich studzien i od tego, podobnie
jak w innych krajach, zaczęło się w Polsce
górnictwo naftowe, Z czasem głębokości tych studzien
znacznie wzrosły, -bo nawet do 200 m i ten
system odbudowy, obok później wprowadzanych
wierceń, przetrwał długie lata, bo nawet do r. 1890.
Studnie, czyli szyby, mierzące 1 m w kwadrat, kopano
zapomocą łopat i kilofów, posługując si>ę w
twardych skalach dynamitem do rozsadzania ich;
ściany wykładano oprawą z dmzewa, do doprowadzania
świeżego powietrza służyły prymitywne
lutnie i „młynek" (wentylator), 'zjazd ludzi również
prywitywny w kuble uczepionym do liny, gdy
światło dzienne nie wystarczało', poskigiwano się
lampami Davy'ego przypływu wody nie tamowano,
lub niedostatecznie. Po natrafieniu na polkład.ro,-
PYi §&Y dalsze pogłębianie stawało się niemożliwe
z powodu przypływu gazu i roipy, poddawano szybife
eksploatacji przez czerpanie kubłami ropy
z wodą, rzadziej były w użyciu poinupy,
Niebezpieczeństwo dla życia ludlzkiegO', płynące
z wykonywania w ten sposób robót, powolna
praca trwająca ..latami, wyczerpywanie się płyt-,
szych pokładów roipy i konieczność dostania się