Przegląd Techniczny

N° 50 PRZEGLĄD TECHNICZNY 1059
chamianej z tegoż wału zaipomoeą. luźnego pasa,
napinanego w razie potrzeby odpowiednio umieszczoną
rolką. Ta przekładnia pasowa stanowi obok
nożyc ogniwowych najwybitniejszą cechę wiercenia
kanadyjskiego, i trzeba przyznać, iż jest najlepiej
do potrzeb wiertnika zastosowanym, szczegółem
konstrukcyjnym żurawia wiertniczego
(rys, 1).
Przewodem wiertniczym, zapomoc.ą którego
łączy się dłuto, z wahaczem, byty w chwili wprowadzenia
u nas metody kanadyjskiej żerdzie drewniane,
wykonywane z łupanego jesionu. W literaturze,
zwłaszcza niemieckiej, do dziś dnia spotkać
się można zie zdaniem, iż zastosowanie drewnianych
żerdzi charakteryzuje metodę kanadyjską. Jest to
zdanie nieścisłe, albowiem od dwudziestu kilku lat
zarzucono zupełnie użycie drewnianych,żerdzi, zastąpiwszy
je iżelaznemi, a przytoczone wyżej zasady
pracy w otworze wiertniczym i budowy żurawia
pozostały bez zmiany,
[Mylną jest też często rozszerzana opinja, iż
w Polsce metoda kanadyjska uległa gruntownej
przemianie, i dlateg'0 zasługuje na miano metody
polskiej, którą też istotnie przybiera w literaturze
zagranicznej. Stan ifaktyczny jiest taki, że w Polsce,
stosując metodę kanadyjską do coraz tO' głębszych
wierceń, udoskonalono rozmaite szczegóły
konstrukcyjne, zwiększono, wymiary, wreszcie uzupełniono
żuraw przez dodanie urządzenia do łyżkowania
na linie, nie zmieniono jednak nic w zasadach,
które były i są podistawą wiercenia kanadyjskiego'.
Nazwę polskiej zawdzięcza ta metoda
nie przekształceniom, jakich w Polsce rzekomo doznała,
lecz okoliczności, iż nigdzie indziej nie bywa
już 'stosowana oprócz Polski, Okoliczność ta nie
może być podstawą do czynienia polskiemu wiertnikowi
zarzutu zacofania, albowiem ma on na swoje
usprawiedliwienie fakty wzięte z.praktyki.
Jest niestety, powszechnie 'znaną prawdą, że
wiercenia u nas są trudniejsze, niż w jakimkolwiek
innym kraju wydobywającym ropę, czy też
dużo wiercącym, jak np. w sąsiednich Niemczech,
w których wiertnictwo poszukiwawcze za. węglem,
solami, wodami i t. p. w ostatnich kilku dziesiątkach
lat doszło do niebywałego rozwoju Wskutek tego,
wszelkie nowe, postępowe i 'doskonałe metody wiercenia,
importowane do nas z, zagranicy, doznawały
porażki, i utwierdzały ipołskiego technika w mniemaniu,
iż ulubiona jego „Kanadyjka" jest lepsza
od wszelkiego innego sposobu wiercenia.
Przyczyna tego stanu rzeczy leży wszelako
nie w doskonałości kanadyjskiej metody, lecz w okoliczności,
iż z, nowemi metodami przychodzili
i nowi ludzie, nie umiejący sobie poradzić w naszych
trudnych warunkach, W ten sposób kompromitowały'się
wszystkie nowsze, i niewątpliwie lepsze,
sposoby wiercenia i spóźniały rozwój naszej
techniki wiertniczej, ograniczając ją do stosowania
jednej tylko metody. Dopiero ostatnie lata,
w których poprzednio' istniejące trudności 'zaostrzyły
się jeszcze bardziej wskutek konieczności sięgania
po ropę do' coraz to większych głębokości,
przekraczających już 1800 m, pouczyły naszego
wiertnika, iż trzymanie się kanadyjskiego sposobu
wiercenia może przemysł 1
doprowadzić do ruiny.
Amerykańskie towarzystwa naftowe, zaczynające
pracować u nas po wojnie, wprowadziły metodę
linową, w której przewód żerdziowy zastąpiony'
jest liną, Jest to. najwłaściwszy sposób wiercenia
do wielkich głębokości, to też dał on Amerykanom
doskonałe wyniki, W krótkim czasie rozpowszechnił
tsię u nas bardzo, a polski technik wiertniczy
potrafił nawet wprowadzić'ulepszenia w konstrukcji
ż'ura'wia wiertniczego, Wtóry w nowej swojej
formie zasługuje na nazwę ,,polskiego". Ulepszenia
polegają na tem, że żuraw linowy, zwany pensylwańskim,
w stanie w jakim przyszedł do nas
z Ameryki, wykazywał liczne niedogodności w naszych
warunkach, został więc u nas znacznie przerobiony,
a zwłaszcza zastosowany do użycia, w razie
potrzeby, oprócz liny, także i żerdzi, W ten
sposób powstał żu'raw żerdziowo-linowy, którego
kilka odmian konstrukcyjnych z powodzeniem, u
nas pracuje (rys. 2), Dzięki tym zmianom, zrobiło
wiertnictwo polskie bardzo poważny krok naprzód,
obniżywszy czas, a przeto i koszt wiercenia otworu
wiertniczego do 1500 — 1600 m z 3—5 lat na
18 do 24 nrissięcy, to- iznaozy więcej, niż o połowę.
Ostatnie słowo wszelako: nie padło •jeszcze.
Przed polskiem wiertnictwem stoją jeszcze liczne
zagadnienia tak natury technicznej, jak i organiza-
cyjnej, nad których rozwiązaniem 1
pracuje duży
zastęp młodych inżynierów wiertniczych, a skutki
tej pracy niemal codziennie uwydatniają się nowemi
postępami.
iDrugkn niemniej ważnym .działem kopalnictwa
naftowego jest eksploatacja odkrytych wierceniem
złóż naftowych.
Jak już na wistępie powiedziano, złoże naftowe
'jiest to skała porowata, nasycona w mniejszym
luib większym stopniu ropą naftową w stanie ciekłym,
oraz pokrewnemi jej gazami naftowemi. Złoże
to znajduje ;się poid pewnem ciśnieniem. Po nawierceniu
pokładu, co jest równoznaczne z otwarciem
zbiornika hermetycznego, następuje odprężenie
ciśnienia w nim panującego-, którego- skutkiem
jest napływ płynnnej ropy do otworu wiertniczego.
Jeżeli ciśnienie było dość wysokie, napływ ten
jest tak gwałtowny, że zamienia się w zwany w kopalnictwie
naftowem wybuch. Jest to najprymitywniejszy
i najtańszy sposób eksploatacji, w którym
siły przyrody wydobywają same produkt na
powierzchnię, pozostawiając człowiekowi troskę
o ujęcie i przechowanie ,go,
iBywa'ją wypadki, które można scharakteryzować
słowami ,,za dużo^ tego dobrego", gdy siła wybuchu
jiest tak duża, iż nie, da się opanować. Wówczas
nie tylko nieu'jięty produkt ginie dlla przedsiębiorcy,
ale nadto, zalewając szerokie przestrzenie,
niszczy plony i rolę, spływa óo wód bieżących,
które czyni nieiużyteeznemi dla mieszkańców, i wyrządza
szkody, przewyższające czasami korzyści,
jakie produkcja daje, Najtańszy ten i pozornie
najiekonomiczniejiszy sposób wydobywania ropy po-,
ciąga za sofbą odgazowanie pokładu, które na późniejszych
fazach eksploatacji bardzo ujemnie się
odbija.
O ile ropa nie wydobywa- się samoczynnie na
powierzchnię, należy ją sztucznie z otworu wiertnicze.go
wydostać. Dzieje się to rozmaitemi sposo-