You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
22 ARTE<br />
<br />
Redaktor: Arben Idrizi<br />
e-mail: arben.idrizi@gazetaexpress.com<br />
tel: 038 76 76 76 fax: 038 76 76 78<br />
Jeton Budima<br />
<strong>Express</strong>kolumne<br />
Llullat e<br />
Adem Rusinovcit<br />
“Llulla” dhe “organi seksual mashkullor”<br />
paraqiten si dominante në<br />
raport me erotikën femërore, veshjet<br />
tradicionale ose kodet etike.<br />
Adem Rusinovci më në fund i rikthehet vetes<br />
me një ekspozitë voluminoze,e cila ndërlidhë<br />
mediumin e skulpturës si ekspresion dominant<br />
me lëvizje skenike (balet), muzikë ambientale,<br />
e ndriçim kinematografik në motivet<br />
bazë (të realizuara nga Orhan Kerkezi).<br />
Kjo lëvizje kameleoni ndërmjet mediumeve<br />
të ndryshme krijon një mini instalacion<br />
të lidhjeve, mirëpo edhe botëve të<br />
ndara.“Kreaturat” të cilat mua personalisht<br />
ma përkujtojnë Salvador Dalin, krijojnë mendime<br />
të dyfishta me ndihmën e krahasimeve<br />
metaforike dhe konceptuale, gjithmonë të<br />
bazuara në forma organike, të cilat po ashtu<br />
demonstrojnë një gjeometri dhe baraspeshë të<br />
çuditshme. Rusinovci përdor material tradicional<br />
(druri, metali..) për ta provokuar shikuesin,<br />
duke krijuar njëkohësisht lidhje emotive<br />
dhe racionale me produktet e tija. “Kreaturat”<br />
e Rusinovcit, prezantohen në dimensione të<br />
ndryshme fizike, duke filluar me “minillulla” e<br />
deri te “maxillullat” të cilat tash funksionojnë<br />
edhe si figura njerëzore groteske. “Minillullat”<br />
e Rusinovcit, të cilat tash krijojnë fotografi të<br />
dyfishta perceptimi, i servohen shikuesve të<br />
moshave të ndryshme me struktura mashkullore,<br />
femërore, hermafrodite, simbolike,<br />
etike, mirëpo secila prej tyre individuale në<br />
kompozicion. “Maxillullat” (Llulla përndryshe<br />
imponohet si zëvendësim për kokën njerëzore<br />
dhe paraqet një rekuizitë tipike tradicionale<br />
mashkullore) e Rusinovcit, të cilat zhvillohen<br />
në vertikale, krijojnë aluzione provokative<br />
të jetesës, optimizmit, artit ose muzikës.<br />
Motivi themelor i llullës, i cili po ashtu ishte<br />
prezent në tablo-murale, tablo-peizazhe, do<br />
të kundërshtohet me skulpturat e dimensioneve<br />
mesatare të fokusuara në organet gjenitale<br />
mashkullore-femërore. Konotacionet<br />
seksuale të bazuara në “koqet mashkullore”<br />
dhe “cicat femërore” afirmojnë padyshim atë<br />
çka përshkruhet si ”libido” e natyrës njerëzore,<br />
motive të cilat në artin antik do të mitizohen<br />
me ndihmën e “falusit” dhe potencës. Unë nuk<br />
e di si është titulluar kjo ekspozitë për shkak<br />
se mungonte katalogu, mirëpo simbolizmi i<br />
cili sugjeron reproduksionin seksual ishte evident.<br />
“Llulla” dhe “organi seksual mashkullor”<br />
paraqiten si dominante në raport me erotikën<br />
femërore, veshjet tradicionale ose kodet etike...<br />
Kjo alegori e formave na flet për procesin e<br />
diferencimit mirëpo edhe lidhjes seksuale.<br />
Rusinovci padyshim na ofron “multinivele”<br />
komunikimi me ndihmën e ritualit, epikës dhe<br />
simbolizmit. Me këtë ekspozitë unike Adem<br />
Rusinovci dëshmon se është njëri ndër liderët<br />
e skulpturës kontemporane sot në Kosovë.<br />
(Autori është regjisor, dramaturg,<br />
skenarist dhe kritik arti)<br />
Të zbardhet çështja e zhdukjes së<br />
ikonës së Shpatarakut. Ky ka qenë<br />
apeli, që një grup intelektualësh<br />
shqiptarë i drejtojnë Ministrisë së<br />
Kulturës, Rinisë dhe Sporteve. Arkitekti<br />
Maks Velo dhe Artan Lame,<br />
në emër të Forumit për Mbrojtjen e<br />
Trashëgimisë Kulturore Shqiptare,<br />
mbajtën dje një konferencë për<br />
shtyp, ku bënë të ditur se vepra e<br />
ikonografit të shquar, Shpataraku,<br />
e shitur në një ankand bamirësie,<br />
nuk rezulton e regjistruar në Qendrën<br />
e Inventarizimit të Pasurive<br />
Kulturore, organi i vetëm shtetëror,<br />
i cili ka këtë funksion. Nga ana e<br />
E premte, 22 tetor 2010<br />
Të zbardhet zhdukja e ikonës së Shpatarakut<br />
pronarëve të vjetër të ikonës u<br />
premtua se kjo procedurë do të<br />
kryhej, ndërsa QIPK deklaroi se nuk<br />
ishte vënë paraprakisht në dijeni<br />
për shitjen e kësaj ikone. Qysh prej<br />
ankandit dhe denoncimit të këtij<br />
rasti në media, kanë kaluar dy javë<br />
dhe asgjë nuk është bërë në këtë<br />
“KEMISHA E GJAKUT”<br />
E <strong>PER</strong>MBYLL FAZEN E PARE<br />
Teatri Laborator<br />
‘Loja’ e ka përmbyllur<br />
fazën e parë të<br />
paraqitjes së shfaqjes<br />
‘Këmisha e gjakut’, e<br />
cila ka pasur njëzet<br />
repriza dhe është<br />
frekuentuar prej<br />
420 spektatorëve.<br />
Alfred Beka<br />
alfred.beka@gazetaexpress.com<br />
Prishtinë, 21 tetor —<br />
Teatri Laborator ‘Loja’ ka përmbyllur<br />
fazën e parë të paraqitjes së shfaqjes<br />
‘Këmisha e gjakut’, e cila, në periudhën<br />
intensive prej 27 shtatorit deri më 21 tetor,<br />
krahas premierës, është reprizuar<br />
20 herë.<br />
Bekim Lumi, regjisor i shfaqjes<br />
“Këmisha e gjakut” dhe themelues i Teatri<br />
Laborator ‘Loja’, përmes një komunikate,<br />
ka treguar se shfaqja ka zgjuar një<br />
interesim të madh të publikut kosovar,<br />
duke pasur mbi 400 spektatorë.<br />
“Gjatë kësaj paraqitjeje të përditshme<br />
(përveç të dielave), në ambientet e Muzeut<br />
Etnologjik, në një hapësirë të kufizuar<br />
prej vetëm 20 vendesh, shfaqjen<br />
e kanë frekuentuar 420 spektatorë.<br />
Menaxhmenti i Teatrit Laborator ‘Loja’<br />
shpreh keqardhjen që, përkundër interesimit<br />
të jashtëzakonshëm të publikut,<br />
për shkak të numrit të vogël të vendeve,<br />
nuk ka mundur t’i plotësojë kërkesat e<br />
shumta të spektatorëve, të cilët do të<br />
kenë rastin ta shohin këtë shfaqje në<br />
fazat e mëvonshme të paraqitjes së saj,”<br />
ka thënë Lumi.<br />
Përndryshe, shfaqja ‘Këmisha e<br />
gjakut’, e cila, gjatë procesit kërkimor<br />
njëvjeçar, në interpretim të aktorëve<br />
Melehate Qena, Adriana Matoshi, Afrim<br />
Muçaj, Astrit Geci, Ermal H. Rexha, Kastriot<br />
Grajçevci e Kujtim Peli, e krijuar<br />
nga regjisori Bekim Lumi, konceptualisht<br />
është ndërtuar mbi motivet dhe<br />
fragmentet e tragjedive ‘Makbethi’ ,<br />
‘Rikardi III’ dhe ‘Hamleti’ të William<br />
Shakespeare-it dhe mbi disa nga motivet<br />
e kodit zakonor shqiptar ‘Kanuni<br />
i Lekë Dukagjinit’. Përmes gërshetimit<br />
të motiveve shekspiriane dhe motiveve<br />
të kodit zakonor shqiptar, përmes lojës<br />
dhe kreacionit aktoresk, përmes asociacioneve,<br />
inicialeve, simboleve dhe<br />
metaforave të ndryshme skenike, duke<br />
tejkaluar qëllimshëm çdo lexim, inter-<br />
pretim dhe trajtim regjisorial konvencional<br />
të tragjedive të Shakespeare-it,<br />
kjo shfaqje ka ardhur si një akt krijues<br />
eksperimental, gjatë të cilit bëhet zbërthimi,<br />
transkriptimi dhe interpretimi i tri<br />
‘përrallave’ të ndryshme, të cilat në këtë<br />
shfaqje, të ngjizura në ‘gjakun’ e njëra<br />
tjetrës, vijnë si një ‘përrallë’ e vetme.<br />
Me shfaqjen e tij të parë ‘Këmisha e<br />
gjakut’, Teatri Laborator ‘Loja’, përmes<br />
punës intensive kërkimore – kreative<br />
njëvjeçare, ka gjurmuar dhe përcaktuar<br />
rrugët, format dhe mundësitë e shumta<br />
të shfrytëzimit të gjuhës së trupit e të<br />
teknikave të ndryshme të zërit, përpunimin<br />
e shkathtësimin e mëtutjeshëm<br />
të prirjeve e të aftësive vokale e fizike<br />
të aktorëve, lojën, lëvizjen, performimin<br />
e mizanskenimin në hapësira të<br />
ndryshme alternative, leximin, interpretimin<br />
dhe dekodimin skenik jokonvencional<br />
të teksteve të ndryshme,<br />
shfrytëzimin praktik të gjësendeve (rekuizitave)<br />
dhe kontekstualizimin e tyre<br />
metaforik e simbolik, kreacionin me<br />
tingullin e ‘instrumenteve’ të ndryshme<br />
gjatë performimit, shfrytëzimin, përshtatjen<br />
dhe kontekstualizimin e dokeve,<br />
zakoneve, ritualeve, valleve dhe traditave<br />
popullore shqiptare në raport<br />
me tekstet, ngjarjet dhe personazhet<br />
e ndryshme në tragjeditë e Shakespeare-it.
Change language