You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
E premte, 22 tetor 2010<br />
drejtim, madje rezulton që vepra<br />
të ketë dalë jashtë vendit. “Forumi<br />
për Mbrojtjen e Trashëgimisë Kulturore,<br />
kërkon me këmbëngulje<br />
që Ministri i Kulturës të fillojë<br />
urgjentisht procedurat për vënien<br />
para përgjegjësisë të personave<br />
apo institucioneve, që lejuan një<br />
shthurje të tillë të legjislacionit në<br />
fuqi. Ministri i Kulturës ka detyri-<br />
min shtetëror dhe përgjegjësinë<br />
publike të na informojë ne dhe<br />
të gjithë publikun shqiptar, për<br />
gjithë ç’ka ndodhi me këtë vepër<br />
të artit shqiptar, nëse ajo është<br />
regjistruar apo jo në QIKP. Pas<br />
regjistrimit në këtë Qendër, ai<br />
duhet të kontrollojë nëse ajo<br />
figuron e humbur nga ndonjë<br />
prej koleksioneve shtetërore.<br />
Pas kësaj, u duhet bërë e qartë<br />
pronarëve të rinj se ajo nuk mund<br />
të dalë jashtë vendit”, thuhet<br />
në deklaratën për shtyp. Madje,<br />
përfaqësuesit e Forumit i bënë<br />
një thirrje edhe artistes Inva Mula,<br />
duke qenë se vepra u ble nga<br />
miku i saj Ethem Ramadani, “të<br />
ofrojë gjithë ndihmën e nevojshme,<br />
për zbardhjen dhe vënien<br />
brenda kornizave ligjore të kësaj<br />
procedure të nisur për qëllime<br />
bamirësie, por që për paaftësi<br />
të institucioneve përgjegjëse<br />
përfundoi në një mënyrë aspak<br />
dinjitoze”. Gjithashtu ata ofruan<br />
gjithë ndihmën e tyre për fillimin<br />
e punës për hartimin e ligjit për<br />
ankandet, që do të parandalonte<br />
një fenomen të tillë.<br />
Monarkia e<br />
rrjeteve sociale<br />
Duket si<br />
kundërthënie,<br />
por platformat<br />
on line,<br />
demokratike<br />
sipas<br />
definicionit,<br />
janë rrjete si<br />
mbretëri mesjetare.<br />
Këtë<br />
denoncim e<br />
bën ueb filozofi,<br />
Peter<br />
Ludlow.<br />
Rrjetet sociale – por më<br />
në përgjithësi botët virtuale<br />
dhe komunitetet<br />
on line – tashmë kanë<br />
fituar një peshë politike<br />
në gjendje t’i influencojnë jetët<br />
dhe shoqëritë tona. Është koha<br />
t’i japin llogari për këtë pushtet<br />
përdorësve dhe qytetarëve. Deri<br />
më sot themeluesit dhe drejtuesit<br />
e rrjeteve e kanë ushtruar në<br />
mënyrë absolute, si zotat e Olimpit:<br />
e kjo nuk është e tolerueshme<br />
më, ngase ajo pak demokraci e<br />
rrjeteve mund ta dobësojë atë të<br />
shoqërisë reale.<br />
Peter Ludlow, njëri nga filozofët<br />
e teknologjisë, 53 vjeç,<br />
ligjëron filozofinë në Northwestern<br />
University (Illinois) dhe ka<br />
qenë ndër të parët që ka teorizuar<br />
konceptin e cyperhapësirës dhe<br />
të drejtave të saj. Është autor i<br />
librit ‘E ardhmja jonë në botët<br />
virtuale’.<br />
Profesor, pse sipas jush<br />
‘botët virtuale’ – nga Facebook<br />
te Second Life – janë<br />
tashmë subjekte politike?<br />
“Për shumë arsye, se kanë qenë<br />
sytë e të gjithë atyre që frekuentojnë<br />
digjitalen. Pjesë gjithnjë e<br />
më të rëndësishme të jetëve tona<br />
gjejnë shtëpi në botët virtuale.<br />
Relacionet tona, biznesi ynë,<br />
shprehja jonë e lirë, format e reja<br />
të artit dhe kulturës. Prandaj, ligjet<br />
e këtyre botëve do të bëhen gjithnjë<br />
e më relevante për jetët tona”.<br />
Botët virtuale do t’i imponojnë<br />
ligjet e veta?<br />
“Kjo është tendenca. Tashmë<br />
janë, shpesh, të organizuara në<br />
mënyrë politike, me rregulla dhe<br />
hierarki, qëllimi i të cilave është<br />
qoftë të vënë gjëra brenda botës<br />
virtuale qoftë të ndikojnë mbi atë<br />
reale. Do të them më tepër: tashmë<br />
janë bërë aq të fuqishme sa<br />
t’ia lejojnë vetes t’i injorojnë ligjet<br />
e botës reale”.<br />
Po në çfarë mënyre ndikojnë<br />
botët virtuale mbi<br />
shoqërinë dhe politikën?<br />
“Mbi shoqërinë e bëjnë në<br />
tërësinë e saj. Të shihen lëvizjet<br />
kulturore që, të lindura on line,<br />
po na shtyjnë t’i rimendojmë ligjet<br />
rigjide të pronës intelektuale.<br />
Tashmë kanë filluar të krijojnë entitete<br />
politike formale dhe të njohshme<br />
në botën reale: The Pirate<br />
Party, në Suedi, tashmë është një<br />
parti me të gjitha efektet. Nuk<br />
është një kënaqësi, është vetëm<br />
fillimi. Përndryshe është i njohur<br />
roli i WikiLeaks, që me kohë<br />
ka evoluar duke u bërë një rrjet<br />
““hacktivists” (hackerë politikisht<br />
aktivë). Është duke pasur një ndikim<br />
të konsiderueshëm mbi atë<br />
se si i perceptojmë luftërat në Azi.<br />
“Hacktivists” të tjerë janë lidhur<br />
me komunitete të shumta on line”.<br />
Cili është parashikimi<br />
afatgjatë? Botët virtuale<br />
do të bëjnë shoqërinë tonë<br />
më demokratike apo do të<br />
ndodhë e kundërta?<br />
“Kjo është pika më e rëndësishme.<br />
Pas pesë vitesh një pjesë e<br />
mirë e Uebit do të shndërrohet në<br />
botë virtuale. Këto botë virtuale do<br />
të kishin kësisoj një ndikim shumë<br />
pozitiv ose shumë negativ, varësisht<br />
nga ajo se si veprojmë tash për<br />
t’ua ndryshuar dinamikat. Sigurisht,<br />
rrjetet tashmë janë duke sjellë<br />
një sens drejtësie dhe ndihmojnë<br />
të luftohet shtypja në botën reale,<br />
ARTE<br />
23<br />
për shembull kundër censurës<br />
në Kinë, kundër abuzimeve të<br />
pushtetit në Iran, të multinacionaleve<br />
dhe ushtrisë së Shteteve të<br />
Bashkuara. Nga ana tjetër, duhet<br />
megjithatë të pranohet se, duke<br />
lënë anash hacktivismin, botët virtuale<br />
dhe rrjetet sociale tash janë<br />
më pak demokratike se shoqëritë<br />
tona reale. Drejtuesit i administrojnë<br />
si diktatorë. Pa u dhënë<br />
llogari përdoruesve-qytetarëve<br />
të vet. Përcaktojnë çka është mirë<br />
e çka është keq. Për shembull, kë<br />
duhet ta përjashtojnë nga komuniteti.<br />
Paradoksi: dora-dorës që<br />
botët virtuale fitojnë popullaritet,<br />
administrohen në mënyrë gjithnjë<br />
e më autoritare. Kjo është për t’u<br />
shqetësuar”.<br />
Pse duhet të shqetësohemi<br />
për këtë administrim “tiranik”<br />
të botëve virtuale?<br />
“Për dy arsye. E para, nëse rrjetet<br />
administrohen në mënyrë jo<br />
demokratike dhe jo transparente,<br />
mund të manipulohen për t’iu<br />
shërbyer interesave të një individi<br />
në vend se të grupit. E dyta, ka rrezik<br />
që botët virtuale të na bëjnë të<br />
mësohemi të jetojmë në ambiente<br />
pak demokratike, ku shkelen ato të<br />
drejta që janë fryt i shekujve të tërë<br />
të luftërave, progresit dhe fitoreve<br />
civile. Me fjalë të tjera, diktaturat<br />
on line na bëjnë më pasivë ndaj<br />
një diktatori në botën reale”.<br />
A mund ta lëmë anash një<br />
botë virtuale që na bëhet e<br />
mërzitshme?<br />
“Po, por ka një çmim personal<br />
dhe nganjëherë ekonomik në<br />
rritje, në rrafshin e lidhjeve, kontakteve<br />
dashurore dhe punës që<br />
humbim. Për shumë njerëz sajtet<br />
si Facebook apo Second Life janë<br />
tashmë të domosdoshme si instrument<br />
biznesi ose tjetërgjëje”.<br />
Çfarë zgjidhjeje propozoni<br />
atëherë?<br />
“Është i nevojshëm një lloj<br />
iluminizmi i botëve virtuale, ku<br />
administratorët do të ofronin instrumente<br />
të rinj për t’i kryer eksperimentet<br />
e demokracisë. Instrumente<br />
me të cilat vetë përdoruesit<br />
do të mund t’i zhvillonin sistemet e<br />
tyre politike. Jurisprudenca e botës<br />
reale, nga ana e vet, duhet të fillojë<br />
t’i ketë parasysh botët virtuale jo<br />
më si pronësi të një ndërmarrjeje,<br />
por si “kombe”. E gjithë kjo në favor<br />
të policy më të plota dhe transparente.<br />
Është momenti të vendosim<br />
se si dëshirojmë të jetojmë në të ardhmen.<br />
A do të kenë peshë në shtëpitë<br />
tona virtuale idetë dhe parimet<br />
iluministe? Apo do të përfundojmë<br />
në grushtin e një despoti çdo herë<br />
që do të futemi në Internet?”.<br />
Alessandro Longo<br />
L’espresso
Change language