bromoorganiczne antypireny jako chemiczne zanieczyszczenia ...

More documents

Recommendations

Info

208 cztery atomy bromu w cząsteczce. Podobne zależności uzyskali badacze z Kanady i Wielkiej Brytanii. Jedyną różnicą były poziomy stężeń, które dla warunków Kanady były o jeden rząd wielkości mniejsze. Natomiast Mandalakis i wsp. (2008) zmierzyli stężenia PBDE (suma 19 kongenerów) w pomieszczeniach biurowych (205 pg/m 3 ), kafejkach komputerowych (127 pg/m 3 ) i sklepach ze sprzętem elektronicznym (85 pg/m 3 ). Dużo niższe wartości stężeń otrzymali kraj dla sklepu meblarskiego (12 pg/m 3 ) i pomieszczeń mieszkalnych (8 pg/m 3 ). Najpowszechniejszymi kongenerami były BDE 47 i BDE 99. Głównym zapadliskiem PBDE w pomieszczeniach jest kurz. Dostępne dane literaturowe na temat stężeń wybranych kongenerów PBDE w kurzu zostały zebrane w Tabeli nr 2. Tab.2. Stężenia PBDE w kurzu z pomieszczeń mieszkalnych (Staszowska i in., 2008). nd – poniżej poziomu detekcji, na – nie analizowano Stężenie PBDE [ng/g kurzu] 28 47 99 153 183 209 Austria 3,0 64 72 18 nd 510 Dania 3 66 nd 23 11 260 Finlandia 0,1 9,9 8,8 3,8 nd 100 Holandia nd 97 130 48 nd 800 Szwecja 0,95 78 68 9,8 nd 700 Wielka Brytania 4,4 180 300 53 18,2 100 000 Włochy 2,8 89 59 21 nd 6900 Nowa Zelandia 2,1 150 380 35 nd na Australia na 1400 3400 410 99 13000 Kanada 20 720 1800 260 30 1100 USA 76,5 7610 13 800 1510 30,7 2090 Kuwejt 0,6 10,4 8,9 1,8 5,3 203 Polska 27 43 10 nd nd na Dominującym kongenerem jest BDE 209, co odzwierciedla jego współczesne wykorzystanie i produkcję. Wysokie stężenia charakterystyczne są także dla BDE 47, BDE 99, głównych składników technicznej mieszaniny Penta i Okta-BDE. Br Br Br 2. Heksabromocyklododekan (HBCD) Jest to cykliczny związek wytwarzany w procesie bromowania cyklododekatrienu (Rysunek 2). Jako produkty powstają trzy izomery: α, β i γ. Handlowy produkt HBCD jest mieszaniną tych izomerów, z największym udziałem izomeru γ. HBCD znalazł zastosowanie w piankach polistyrenowych wykorzystywanych do izolacji konstrukcji budowlanych oraz w mniejszym zakresie w tapicerce meblowej i sprzęcie elektronicznym. Br Rys.2. Heksabromocyklododekan – wzór strukturalny. Br Br
Ze względu na możliwość zakłócania pracy hormonów tarczycy został zakwalifikowany do grupy endocrine disruptors (Covaci i in., 2006).. Jako główne źródło HBCD do powietrza wewnętrznego uważa się emisję z tworzyw sztucznych. Wyniki badań przeprowadzonych przez Harrada i in. (2009) wskazują na następujący trend: w powietrzu występował głównie izomer γ – HBCD (65%), natomiast udział pozostałych diastereoizomerów 209 wynosił odpowiednio: 22% dla izomeru α – HBCD i 11-13% dla izomeru β – HBCD. W próbkach kurzu izomer γ – HBCD stanowił 56%, izomer α –HBCD – 33% a β – HBCD miał podobny udział procentowy jak w powietrzu. W pomieszczeniach mieszkalnych stężenia sumy wszystkich izomerów HBCD zawierały się w zakresie 170 – 19 000 ng/ g kurzu, dla pomieszczeń biurowych odpowiednio1900 – 12 000 ng/g kurzu. Tabela 3. Stężenia HBCD w próbkach kurzu (Abdallah i in., 2008a). kraj/ pomieszczenie stężenie HBCD [ng/g kurzu] α - HBCD β – HBCD γ – HBCD ΣHBCD Wielka Brytania/ mieszkanie 22-66000 9-7800 70-37000 140- 110000 Wielka Brytania/ pomieszczenie biurowe 15-630 11-380 65-2600 90-3600 Kanada/ mieszkanie 25-670 6-130 34-470 64-1300 USA/ mieszkanie 17-1800 6-300 79-2000 110-4000 Thomsen i in. (2007) oceniali zawodowe narażenia na HBCD pracowników fabryki tworzyw sztucznych gdzie HBCD stosowany był <strong>jako</strong> antypiren. W powietrzu hali produkcyjnej stężenie sumy wszystkich diastereoizomerów HBCD kształtowało się w zakresie 0,2 - 150 µg/m 3 . Największy udział procentowy przypadł γ – HBCD (71-91%). 3. Tetrabromobisfenol A (TBBPA) Światowa produkcja TBBPA C15H12Br4O2 (Rysunek 3), czyli około 120 – 150 tysięcy ton rocznie skupia się obecnie w Stanach Zjednoczonych, Izraelu i Japonii. Największymi konsumentami są kraje azjatyckie, Ameryka a na trzecim miejscu plasuje się Europa. TBBPA wytwarzany jest w procesie bromowania bisfenolu A w roztworach organicznych metanolu w środowisku kwasu HO Br Br bromowodorowego. Obecnie (po zaprzestaniu produkcji mieszanin PentaBDE i OktaBDE) ma on największy, 60% udział na rynku BOA. Produkowany jest pod następującymi nazwami handlowymi: Saytex 111, Saytex RB-100, Bromian, FG 2000, Fire Guard 2000, Firemaster BP4A. Około 90% produkowanego TBBPA wykorzystuje się w przetwórstwie żywic epoksydowych i poliwęglanowych. Głównym zastosowaniem tych żywic jest produkcja płytek obwodów drukowanych i elementów urządzeń elektronicznych. TBBPA wykorzystuje się także <strong>jako</strong> środek zmniejszający palność materiałów tekstylnych oraz papieru. Z dużym powodzeniem znalazł on również zastosowanie jak środek zmiękczający (plastyfikator). Pozostałe 10% wytwarzanego TBBPA jest substratem do produkcji innych środków uniepalniających. Br Br OH Rys. 3 Tetrabromobisfenol A – wzór strukturalny.
Page 1 and 2: BROMOORGANICZNE ANTYPIRENY JAKO CHE
Page 3: Tabela 1. Zastosowanie handlowych m
Page 7: LaGUARDIA M.J., HALE R., HARVEY E.

bromoorganiczne antypireny jako chemiczne zanieczyszczenia ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?