Θέατρο Θεσσαλονίκης - Καθημερινή

Πανραμική θέα της Θεσσαλνίκης απ τη θάλασσα, στις αρές τυ αιώνα. Tα αμηλά κτίρια της πρκυμαίας, Λευκς Πύργς με τ πρτείισμά τυ και στ
άθς, έω απ τα ανατλικά τείη, τ Δημτικ Nσκμεί. Φωτγραία μεταύ 1904 και 1910. («Eν Θεσσαλνίκη», 1900 – 1960, εκδσεις «Eάντας»).
Συνέεια απ την 3η σελίδα
τυ. Eνδεικτικά παραθέτω μερικά.
Eημερίδα «ΦΩΣ» 12 Σεπτ. 1874.
«Kατ’ αυτάς έθασεν εις Aθήνας
εις πλλάς ευρωπαϊκάς πλεις αριστεύσας
ηθπις κύρις Bασίλεις
Aνδρνπυλς ή Kαλλιμαπυλς,
στις πρτιθέμενς να διατρίψη
ενταύθα επ’ λίγν, παρεκλήθη υπ
των απείρων ίλων τυ να δώση παραστάσεις
εις τ εαρινν θέατρν
(Vaudeville), τας πίας και υπεσέθη.
Eμεν, λιπν, πλήρη πεπίθησιν,
τι θέλη μείνη λίαν ευαριστημένν
τ κινν της πρωτευύσης,
καθσν ι λίγς λγς εγένετ
περί τυ εν λγω ηθπιύ υπ των
Tεργεσταίων εημερίδων «Kλειύς»
και «Hμέρας» ταν ύτς διέτριεν
εκείσε.».
NEA Eημερίς 6 Iυνίυ 1882
«–Kαι εν Mεσλγγίω εστήθη θερινν
θέατρν εν τη μαγευτική θέσει
τυ νησυδρίυ τυ Aνεμμύλυ και
ήρισαν παραστάσεις υπ τυ κ.
Aνδρνπύλυ μετά τυ θιάσυ
τυ διδάαντς πρώτν τν Oθέλλν».
Σατιρική εημερίδα KOPAKAΣ,
Λάρισας 4 Mαρτίυ 1883 «Πρς γνώσιν
σας – O κ. Bασιλ. Aνδρνπυλς,
ηθπις, μας παρακάλεσε να
ειδπιήσωμε πως άει πλώρη για
Θεσσαλνίκη και σι έυν να τυ
δίδυν ρήματα απ την ευεργετική
τυ παράσταση και έυνε την ευαρίστηση
να τα πληρώσυνε, να μη τα
δώσυνε σε κανέναν άλλνε, παρά
εις τν Kωστάκη Σεριάδη τ αρμακεί
– διτι στις μέρι σήμερα εισέπραε
ρήματα απ τυς ευεργετήσαντες
αυτν, δεν τυ τα έδωκε
και έμαθε μετά λύπης τυ τι κάπι-
ς εσύναε και εσυρπίησε μερικά.
Oπις την ευαρίστηση έει
να τν πληρώση – στη σπετσαρία τυ
Kωστή, τα ρήματα να δώση».
Στη Mακεδνία
Σ’ ένα ρν ωστσ τν ρίσκυμε
να δίνει παραστάσεις στν
Aλμυρ και μετά μερικύς μήνες
στ Bλ. T 1890 δημσιεύνται
στην Aθήνα πληρρίες πως περιδεύει
στη Mακεδνία. Aγνωστ
αν εύγει απ’ την περιή και επιστρέει,
τ έαι είναι πως, σύμ-
ωνα με τν Λάσκαρη, τ 1894 ρίσκεται
στη Θεσσαλνίκη. Aν τ 1850
4 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 21 ΣEΠTEMBPIOY 1997
πυ είε θίασ με τν Δινύση Tα-
υλάρη και δίνυν παραστάσεις
στην Kωνσταντινύπλη («Aπμνημνεύματα»
Tαυλάρη) είναι κάτι
περισστερ απ 20 ρνών, ττε,
ταν θάνει στη Θεσσαλνίκη, έει
καατάρει τα 65.
H καταγωγή τυ ανεκδιήγητυ
Bασιλάκη είναι τ Aίγι και τ πραγματικ
τυ νμα ήταν Kαλλιμαπυλς.
Oταν μως ανήγγειλε στν
πατέρα τυ πως απάσισε να γίνει
ηθπις τυ απαγρευσε να ανέ-
ει στη σκηνή με τ ικγενειακ νμα,
κι αυτς ατίστηκε Aνδρνπυλς.
Aπ τα λίγα πυ έυν
γραεί γι’ αυτν έρυμε πως ήταν
ένας ψηλς και εντυπωσιακς άνδρας,
πληθωρικς στη συμπεριρά
τυ και με ηηρή ωνή. έρυμε
επίσης, πως τ αρακτηριστικτερ
ιδίωμα τυ αρακτήρα τυ ήταν η ακρτατη
ιλπατρία. Hταν δσμένς
στ θέατρ με ανατισμ γιατί
πίστευε πως επιτελεί ένα εθνικ έργ,
πως διαδίδει τν ελληνικ λγ,
τα ιδεώδη της κλασικής αραιτητας
και τ δινυσιακ πυρ. H ευπηρέτηση
των σκπών της Φιλγένειας,
σε μια έννια πυ ενσωμάτωνε
και την ρθδη πίστη, ήταν για
τν Bασιλάκη Aνδρνπυλ ύψιστς
στς τυ ίυ τυ.
Πατριωτικά έργα
Oταν η αέναη περιπλάνησή τυ
τν έερε τ 1894 στη Θεσσαλνίκη,
δεν ήταν ασαλώς η πρώτη ρά
πυ πατύσε τ πδι τυ στην
πλη. Tη γνώριε. Δεν διατηρήθηκε
καμία μαρτυρία για παραστάσεις
τυ γιατί αίνεται πως γινταν περιερειακά,
σε παράμερα καενεία
και μπρεί ι αστί δημσιγράι
να τις θεωρύσαν ανυπληπτες για
να τις αναέρυν. Aκμα κι σα έκανε
στην τελευταία άση κι αυτά
μν απ τα σα έγραψε Λάσκαρης,
τα γνωρίυμε πυ τα έμαθε
πιθανν απ αηγήσεις. Tι ήταν μως
τ πρωτανές, αιπερίεργ
και ηρωικ πυ έκανε αυτς ιδιρυθμς
και λγερς θεατρίνς ώστε
να σραγίει τη θεατρική ωή
της πλης με κάτι μναδικ στην
παγκσμια θεατρική ιστρία.
T ρεπερτρι τυ Bασιλάκη στη
Θεσσαλνίκη ήταν έργα πατριωτι-
κά. Eίτε έργα τυ Zαμπέλιυ με θέματα
απ την Eπανάσταση είτε ένα
έργα με αντιτυραννικά μηνύματα.
O «Mάρκς Mπτσαρης», «Pήγας
Φεραίς», «Aθανάσις Διάκς»,
«Aριστδημς» τυ Mντι,
«Σαύλ» τυ Aλιέρι, «Iύνις
Bρύτς» τυ Bλταίρυ, ήταν έργα
πυ δνύσαν τις ψυές τυ λαϊκύ
κινύ πυ, ως επί τ πλείστν,
σύναε στις παραστάσεις τυ Bασιλάκη.
Στη υλακή
Oι εκδηλώσεις ήταν ενθυσιώδεις
παρά τις πρυλάεις πυ λα-
αίννταν. Oι τυρκικές αρές πληρρήθηκαν
σετικά και έλααν
μέτρα. Συνέλααν τν πρταίτι,
τν υλάκισαν, αλλά επειδή ηθπις
έδεινε άκακς και γραικς,
τν άησαν. Eλεύθερς μεν
Aνδρνπυλς αλλά σαν θηρί
στ κλυί. Δεν μας λέει Λάσκαρης
αν ήταν μνς τυ, αν είε θίασ
ή έστω μν και τη μαμή σύυγ
τυ. Θα μπρύσε πάντως να ύγει
απ τη Θεσσαλνίκη μνς τυ ή
με θίασ και να πάει ανατλικά,
πρς τα κάτω ή πρς τα πάνω. Tυς
δρμυς τυς ήερε καλά. Δεν τ
κύνησε μως απ κει. Πιθανν
γιατί ήταν πια μεγάλς και είε κυραστεί.
T πιθαντερ γιατί δεν τν
άηναν ι ντπιι. Πήγαινε στ κα-
ενεί να πιεί τν καέ τυ, πλησιάανε
δυ τρεις και τν ρωτύσανε
συνωμτικά.
— Kυρ Bασιλάκη πτε θα δύμε
τν Mαρκμπτσαρη;
Eγαινε στ δρμ να περπατήσει,
τν σταματύσανε πεντέι.
— Kυρ Bασιλάκη πτε θα μας παί-
εις τν Aθανάσι Διάκ;
Θεατές
ντυμένι εργάτες
Φλεγτανε.Tν έκαιγε τ πατριωτικ
πάθς αλλά και τν θέρμαινε
τ έτιμ κιν πυ περίμενε. Kαι
ττε δαιμνις Aνδρνπυλς
συνέλαε τ σέδι τυ. Θα σκάρωνε
μια σκηνθεσία πυ θα εγελύσε
τυς Tύρκυς. Bρήκε ένα μισδιαλυμέν
εργστάσι πίσω απ τ
λιμάνι. Συνεννήθηκε με τυς θεατές
τυ να ντυθύνε σαν εργάτες,
να κρατάνε στα έρια εργαλεία και
να τάνυν στ συγκεκριμέν εργστάσι
απ διαρετικές κατευθύνσεις
και σε μάδες δύ τριών ατμων
η κάθε μια, σαν να πηγαίνυν
να πιάσυν δυλειά. Mαεύνταν έτσι
καμιά σαρανταριά άτμα κα με
κλειστές τις πρτες Bασιλάκης
τυς έπαιε τ ρεπερτρι τυ.
Oταν έγιναν αρκετές «συνεδρίες»
στ ίδι μέρς, εμπνευστής ρήκε
άλλ στέκι. Eνα παλι υρσδεψεί
στα Λαδάδικα. Πάλι ι θεατές μεταμιεσμένι
σε εργάτες, πελάτες,
μεταρείς γέμιαν την εσωτερική
αίθυσα και κει Bασιλάκης τυς έπαιε
τα έργα πυ τυς ενθυσία-
αν. T κιν μεγάλωνε, ι παραστάσεις
υπρεωτικά πλήθαιναν,
και μιραία τα πρυλακτικά μέτρα
αλάρωναν.
Tριάντα έργα
στα κρυά!
Στα δυ ρνια πυ κράτησαν ι
ρηικέλευθες αυτές θεατρικές συναντήσεις,
γεμάτες πατριωτικ
παλμ και θεατρική μέθη, στ παρθέν
απ σκηνικές συγκινήσεις λαϊκ
κιν της Θεσσαλνίκης, είδε
πάνω απ 30 έργα και περισστερες
απ μία ρές τ καθένα. Hταν
κάτι σαν κρυ Σλει. Mν πυ
στην περίπτωση αυτή συνέαινε τ
πρωτανές και μναδικ. Για να
γίνει η παράσταη μεταμιένταν
και ι θεατές.
Γενικεύνταν ι συητήσεις για
τις κρυές παραστάσεις τυ
Aνδρνπυλυ και η εεμύθεια έκανε
ρωγμές. T ’μαθαν ι ωρύλακες
και κάνανε έδ την ώρα
της παράστασης. Πιάσανε τν Bασιλάκη,
τν κτυπήσανε και τν υλακίσανε.
Eμεινε μέσα τέσσερις μήνες.
Aρρώστησε. Hτανε πια κντά στα
70. Kάνανε ενέργειες ι ίλι τυ,
ι άνθρωπι πυ τν είανε αγαπήσει,
και τν Aύγυστ τυ ’97 τν
γάλανε. O ανατισμς των Tύρκων
μετά την ήττα των Eλλήνων
στν πλεμ πυ είε εσπάσει
στις αρές τυ ρνυ, είε πια εθυμάνει.
O Aνδρνπυλς, μως,
ήταν πια σκιά τυ εαυτύ τυ. Πέθανε
δέκα μέρες μετά την απυλάκισή
τυ.