Θέατρο Θεσσαλονίκης - Καθημερινή

H πρώτη ημέρα της καταστρικής πυρκαγιάς τυ 1917, πυ είε ως απτέλεσμα να καύν τα περισστερα ύλινα θέατρα της Θεσσαλνίκης («Eν Θεσσαλνίκη
1900–1960», εκδσεις «Eάντας»).
Συνέεια απ την 7η σελίδα
διαδικών ανατλικών αυτκρατριών,
της Bυαντινής και της Oθωμανικής.
Στη Θεσσαλνίκη παίνται
έργα με τίτλυς πως «Aϊσέ η Eλληνπύλα
των Γιαννιτσών», κι ενώ
στ Λιμκαθαρτήρι της Kαλαμαριάς
ερτώννται υρνιές πρσύγων,
καταπλέει απ την Kωνσταντινύπλη
Θίασς Bεάκη / Nέερ /
Συριώτη, πίς παίει στ θέατρ
«Πάνθεν» (πυ ήταν στεγασμένες
κι αρκετές πρσυγικές ικγένειες
μ’ λα τυς τα νικκυριά), γαλλικά
δράματα και κωμωδίες πως «T έγκλημα
τυ Πυατρί» τυ Aνρί Iσέ
και τη «Zηλιάρα» τυ Mπισν. Hδη η
Aθήνα είε γυρίσει απασιστικά
την πλάτη σε κάθε τι τ «ανατλίτικ»
και απάσισε πως απ’ εδώ και
πέρα έπρεπε να ενστερνισθεί τη δυτικευρωπαϊκή
παράδση. H Θεσσαλνίκη
αναγκαστικά ακλυθύσε,
παρλ πυ τα λαϊκά τυλάιστν
στρώματα της πλης αντιδρύσαν
στα περίπλκα έμμετρα δράματα με
την αραΐυσα γλώσσα και τις παρι-
ιάνικες μεταράσεις, επιμένντας
πάντα στις αναμνήσεις της κινής
πλιτιστικής παράδσης λων των
λαών τής –μέρι πρτινς κραταιάς–
Oθωμανικής Aυτκρατρίας. Oμως
τ παινίδι είε τελειώσει ριστικά.
Eιδικά μετά τυς Bαλκανικύς Πλέμυς,
η επιτυία των «νέων ανδρών»
τυ E. Bενιέλυ καθιέρωσε
για πρώτη ρά στη συνείδηση τυ
έθνυς την αστική τάη στην ηγεσία
της ώρας. Kαι ι «Eυρωπαίι» Θεσ-
8 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 21 ΣEΠTEMBPIOY 1997
σαλνικείς άρισαν να αναητύν
πλέν τις καλές τένες πυ εέρα-
αν τα νέα τυς ευρωπαϊκά ιδεώδη
και ήθη.
Eίαν πρηγηθεί έαια και άλλα
σημαντικά γεγντα. Mετά τις εκλγές
τυ 1920, πυ επικράτησαν ι
αντιενιελικί, τ δημτικ συμ-
ύλι της πλης λαμάνει τις εής
κσμϊστρικές – ιλασιλικές – απάσεις.
1. Nα μετνμαστεί η δς Bενιέλυ
σε δ Bασιλέως Kωνσταντίνυ
και η δς Eθνικής Aμύνης (πρώην
Xαμιδιέ) σε δ Bασιλίσσης Σίας.
2. Nα απλυθύν είκσι πέντε ενιελικί
σκυπιδιάρηδες και να αντικατασταθύν
με ισάριθμυς ασιλρνες.
H πλιτική διαμάη μεταέρθηκε
αμέσως και στ θέατρ με την περίπτωση
της –ιλασιλικής– M. Kτπύλη
και της ενιελικής Kυέλης,
την πία ως τιύτη υμνύσε η –επίσης
ενιελική– «Mακεδνία».
«Διτι δεν είναι μν καλλιτένις υπέρς,
είναι πρ παντς, μια
γησσα, τσ γησσα ώστε θα ήρκει
ανεαρτήτως της τένης της, η απλή
εμάνισίς της επί της σκηνής διά να
γητεύσει τ κινν».
Στα ρνια πυ ακλυθύν, η σημαντικτερη
ντπια θεατρική κίνηση
(αν παραλέψει κανείς κάπιες μάλλν
κακτενες επιθεωρήσεις με
τίτλυς πως «H Tσύτρα της Θεσσαλνίκης»,
«Oσα έρνει Bαρδάρης»
και «Tα Πανθεσσαλνίκεια») είναι
σίγυρα η δραματική σλή πυ
δημιυργεί μέσα στ Kρατικ Ωδεί
Θεσσαλνίκης (ιδρύθηκε τ 1914) ένας
παλις μαθητής τυ Θωμά Oικνμυ,
«σαλνάτς» Γιάννης Kπανάς.
Kατά τ’ άλλα την πλη επισκέπτνται
τακτικτατα θίασι ι μν απ
την Aθήνα αλλά και απ τη Γαλλία,
την Iταλία και την Aυστρία. Πάντως
ι ρεύτριες –έτσι τυλάιστν ισυριταν
η παράδση...– ήταν πάνττε
Oυγγαρέες!
Στις Δελικές γιρτές τυ 1927,
τυ εύγυς Σικελιανύ, συμμετέ-
υν στ ρ και Bρειελλαδίτες
μαθητές τυ Γιάννη Kπανά. Aνάμεσά
τυς και –μετέπειτα σκηνθέτης–
Tάκης Mυενίδης. Oι θίασι απ
την πρωτεύυσα επισκέπτνται
πλέν τη Θεσσαλνίκη στην περίδ
της μεγάλης της γιρτής, πυ είναι
έαια η «Eκθεση». Mεγάλι θίασι
επισκέπτνται κάθε Σεπτέμρι την
πλη. Tη Mαρίκα Kτπύλη, ταν
τ θινπωρ τυ 1928 εμανίεται
τ «Πάνθεν», συνδεύυν ι Mήτσς
Mυράτ, Bασίλης Λγθετίδης,
Aλέης Mινωτής, Φωτεινή Λύη, Δελενάρδυ
κι άλλι είκσι ηθπιί!
T ρεπερτρι τυ θιάσυ περιελάμ-
ανε απ την «Kυρία με τις Kαμέλιες»,
και την «Oρέστεια» τυ Aισύλυ,
μέρι την «Iιγένεια» τυ Γκαίτε.
H μεγάλη μως επιτυία τυ θιάσυ
ήταν «Aγαπητικς της Bσκπύλας»
με τη Mαρίκα κυρα–Γιάννενα,
έναν ρλ πυ είε πρωτπαίει
πάλι στη Θεσσαλνίκη ταν ήταν δεκατεσσάρων
ρνων.
Mε τν καιρ (έπειτα απ’ τις μετα-
ικές δικτατρίες, τν ΄ παγκσμι
πλεμ, την Kατή) λένα και ακύγεται
εντντερα πθς των
Σαλνικιών για ένα δικ τυς θέατρ.
Kαι τ μεν κτίρι υπάρει απ τ
1940. T «Bασιλικ», πυ θεμελιώθηκε
στις 10 Iυλίυ 1938, ήταν απ
τα πι σύγρνα της ώρας: περιστρεμενη
μεγάλη σκηνή, ευρύωρα
καμαρίνια, μεγάλη πλατεία.
Σεδιασμέν απ τν αριτέκτνα
Kώστα Διάδη πάνω στις αρές
τυ πι απέριττυ Bauhaus, είν’ αλήθεια
πως έκανε τυς Θεσσαλνικείς
να τ’ απκαλύν «γκαρά» και
«ψυρ». Hταν μως ένα «σαρ»
θέατρ με τα λα τυ και με μια πλύ
σημαντική ιστρία. Δεν ήταν μν
η Mαρία Kάλλας (Kαλγερπύλυ
ακμα) πυ τραγύδησε εκεί
στα 1945 κι λι ι ηθπιί πυ ίδρωσαν
για πάνω απ μισ αιώνα
στα σανίδια τυ, αλλά και η –γνήσια–
εθνική ιστρία πυ κυαλά
πάνω τυ. T γκρέμισαν (για να τ
ανατίσυν πως λέγεται, παρ’ λ
πυ κανένας στη πλη δεν τ
πλυπιστεύει) τν περασμέν Iύλι
– μεσύσης της Πλιτιστικής
Πρωτεύυσας.
Σημειώσεις:
1. ανθίππη Kταγεώργη: Mυσική και
Θέατρ στις Eλληνικές Kιντητες της
Bυλγαρίας (Tέλη 19υ αιώνα – αρές
20ύ). Bαλκανικά Σύμμεικτα 1966.
2. Elene Romero El teatro de les Sefardis
Orientales 1983.
3. Sciakyn Farewell to Salonica 1946.