Abstrakty wystÄ pieÅ - Instytut Botaniki PAN
Abstrakty wystÄ pieÅ - Instytut Botaniki PAN
Abstrakty wystÄ pieÅ - Instytut Botaniki PAN
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
26 X Ogólnopolskie Spotkanie Naukowe. Biologia traw<br />
PSZENICE A KŁOSOWNICA DWUKŁOSKOWA<br />
Romuald Kosina<br />
Zakład Cytogenetyki i Specjacji Roślin, <strong>Instytut</strong> Biologii Eksperymentalnej Uniwersytetu<br />
Wrocławskiego, ul. Kanonia 6/8, 50-328 Wrocław, e-mail: kosina@biol.uni.wroc.pl<br />
Gatunki pszenic należą do czterech szeregów ploidalnych, od di- do oktoploidów. Te ostatnie<br />
są sztucznymi amfidiploidami. Naturalne poliploidy powstawały poprzez krzyżowanie<br />
diploidów rodzajów Triticum i Aegilops. Pszenice pochodzą z obszaru śródziemnomorskiego,<br />
zarówno ich formy dzikie jak i uprawne. W tym obszarze ewoluowała również<br />
kłosownica dwukłoskowa, Brachypodium distachyon (L.) P. Beauv. Dla tego gatunku opisano<br />
dwa cytotypy diploidalne (2n = 10, 20) oraz gatunek tetraploidalny (2n = 30), z nich<br />
powstały mieszaniec (Catalán i in. 2012). Odpowiednio do stanu ploidalnego autorzy<br />
wyróżniają 3 gatunki w dotychczasowym taksonie B. distachyon. U obu rozważanych<br />
traw ewolucja przebiega poprzez krzyżowanie do stanu alloploidalnego. Wiele cech ich<br />
makromorfologii odpowiada seriom homologicznym Wawiłowa (Vavilov 1949–50). U obu<br />
traw występują formy jare i ozime o bardzo zmiennej długości okresu wegetacyjnego.<br />
U B. distachyon istnieją również formy dwuletnie zakwitające w drugim roku wegetacji,<br />
po przezimowaniu podczas łagodnych zim. Formy pokładające się łatwo zakorzeniają się<br />
w węzłach tworząc duże kępy, w przewadze wegetatywne. Jesienne kwitnienie kłosownicy<br />
zachodzi w kwiatostanach o zmienionej morfogenezie i jest wybitnie klejstogamiczne. Dla<br />
obu traw typowa jest chasmogamia (Kosina, Tomaszewska 2012), możliwa dzięki aktywności<br />
łuszczek. Aparaty szparkowe łuszczek, częste u pszenic, u kłosownicy stwierdzono<br />
tylko w dwu akcesjach hiszpańskich, o zróżnicowanej ekspresji tej cechy (Kosina 2010).<br />
System kojarzenia można określić jako fakultatywną autogamię. Populacje są zbiorami linii<br />
homozygotycznych i dynamicznie heterozygotycznych w zależności od poziomu allogamii.<br />
Ewolucja niektórych cech u B. distachyon pozwala gatunkowi na zajmowanie nisz chwastowych<br />
(Jaroszewicz i in. 2012). Wśród trzech genomów (ABD) pszenic tetra- i heksaploidalnych<br />
heterochromatyczny genom B jest najbardziej dynamiczny cytogenetycznie.<br />
U B. distachyon niestabilność cytogenetyczna przejawiająca się w cyklu BFB dotyczy również<br />
loci rDNA (Kłyk 2005). W bimodalnym kariotypie kłosownicy chromosomy długie<br />
i krótkie są rozdzielone przestrzennie, co potwierdza alloploidalną ewolucję (Kosina, Tomaszewska<br />
2012). Struktura owocu obu traw wykazuje szereg podobieństw, jednak strategia<br />
gromadzenia asymilatów jest częściowo odmienna. Dla kłosownicy typowa jest ekspresja<br />
fenotypu skrobiowego w komórkach otaczających kawernę bielmową (Kosina i in. 2012).<br />
Molekularna natura kłosownicy jest dość dobrze poznana (zsekwencjonowanie genomu,<br />
cytogenetyka), jednak jej biologia populacyjna i wpływ selekcji na jej zmienność wymagają<br />
dalszych badań.<br />
Catalán P., Müller J., Hasterok R., Jenkins G., Mur L. A. J., Langdon T., Betekhtin A., Siwińska D.,<br />
Pimentel M., López-Alvarez D. 2012. Evolution and taxonomic split of the model grass Brachypodium<br />
distachyon. Annals of Botany 109: 385–405.
Change language