on üçüncü fəsil - Azərbaycan Tarixi Portalı

xəlifələrinin köməyi ilə “Erməniyyənin antixalkedon kilsəsinin əlinə
keçmişdir”. 1
Albaniya katolikoslarının təyinatı hüququ Albaniya
kilsəsindən erməni keşişlərinin əlinə keçdi və bundan sonra
Albaniyada xalkendonçuluğa rəğbət bəsləyənlər ” qılıncla və əsarətlə
məhv edilməli” idi. 2 Erməni tədqiqatçılarının arasında indi geniş
yayılan “ erməni Albaniyası”, “erməni albanları” və s.kimi adlar elə
buradan törəmişdi (son zamanlar öz evimizdə bəslənmiş “tarixçilər”
üzə çıxıb albanları türk və daha “yaxşı” ayrum olmasının
iddiasındadırlar).
Beləliklə, aydındır ki, nə Arsax və nə də əhalisi
erməniləşdirilmiş albanlardan, hazırda isə erməni sayılan digər
vilayət və rayonlar “ heç bir zaman erməni mədəniyyəti mərkəzlərinə
mənsub olmamışdır.Erməni kilsəsi heç olmazsa Sünikdə
(Zəngəzurda ) Orbeli knyazları dövründə və ondan sonra gösterdiyi
təsiri Albaniya xalqlarının erməniləşmiş nəsilləri arasında göstərə
bilməmişdir”. 3 Erməni kilsəsi “Albaniyanın bütün kilsələrində sülh”ü
1 Н.Й.Марр. Arkaun, s.7.
2 Bax: M.Kalankatuklu. III, 5-11-ci fəsillər.
3 И.П.Петрушевски, s. 13.Bax: N.Adons Yustinian dövründə Erməniyyə,
s.223:”Arsaxın kantonları Albaniyaya məxsusdur”. Belə fikir söyləndiyi halda,
başa düşmək olmur, nə səbəbə görə A.L.Yakobson, iddia edir ki, Arsax (və Xaçın)
qədim erməni vilayətləridir (və ya knyazlıqlarıdır), halbuki onun özü Alban
Qandzasar məbədindən ( monastırından deyil!) bəhs edərkən təsdiq edir ki, bu
məbəd “ XIX əsrədək Albaniya katolikosunun kürsüsü olmuşdur”(bax:
A.Л.Якобсон.Из истории, с.144). Qandzasarın və Amaras- Ağ Oğlanın erməni
kilsəsi tərəfindən mənimsəmə niyyətlərinin qabağını almaq üçün Respublika P
rezidentinin fərmanı elan edilib.
18