on üçüncü fəsil - Azərbaycan Tarixi Portalı

Haqqında danışdığımız illər uzun bir dövrü əhatə etməsə də, hər
halda bu müddətdə Albaniyada çox mühüm hadisələr baş vermişdir.
970-ci ildən 1075-ci ilədək Şəddadilər hakimiyyəti altında
olan Gəncəni “Salnamə” yazılan dövr ərəfəsində Səlcuq Məlikşah
onların əlindən almışdı. 1093-cü ildə Gəncə sultan Börküyarığın
qardaşı Məhəmmədin hakimiyyəti altına keçir. Sultan Səncərin
hakimiyyəti dövründə (1118- 1157) Arranın paytaxtı olan Gəncə İraq
sultanının tabeliyində idi. 1139-cü ildə, yəni zəlzələ baş verən il
Gəncədə Azərbaycanın və Arranın əmiri Qara Sunqurun iqamətgahı
yerləşirdi. Qara Sunqurdan sonra əmirlik Çavlıya keçdi ( 1140/1-
1146). Sonradan Arranın hakimi Rəvvadi oldu.
“Salnamə” yarımçıq qalmışdır. Lakin onda verilən azacıq
məlumat da həmin dövrü öyrənən tədqiqatçıya çox maraqlı material
verir. “Salnamə” 1237 nömrəli əlyazması əsasında ingilis dilindən
Azərbaycan dilinə tərcümə edilmişdir.
Mxitar Qoşun “Qanunnamə”sinin də taleyi Moisey
Kalankatuklunun “Alban tarixi”nin taleyinə bənzəyir. Məlumdur ki,
Mxitar Qoşun başlıca əsərinin adı “Datastanagirk”, yəni
“Qanunnamə”dir və onu müəllif təxminən 1184-cü ildə tərtib
etmişdir. Lakin Qoşun bu əsərinin naşirləri, nədənsə, əlyazmasında
olmayan “ hayos” sözünü onun adına əlavə etmiş və beləliklə, Qoşun
özünün heç bir zaman yazmadığı yeni qondarma ad: “Datastanagirk
hayos”, yəni “Erməni qanunnaməsi”adını uydurmuşlar. 1
1
383