Skýrsla um samræmd próf í 10. bekk 2008 - Námsmatsstofnun

Námsmatsstofnun Samræmd prí í 10. bekk árið 2008
(t.d. kennsluháttum, áherslum í kennslu, skilvirkni kennslu, kröfum til nemenda) og enn aðrir
tengjast heimilum og foreldrum nemenda (t.d. menntun foreldra og uppeldisskilyrðum sem
þeir búa börnum sínum). Allir þessir þættir hafa áhrif á námsárangur nemenda. Þegar
meðaleinkunnir á samræmdum prófum eru notaðar sem mælikvarði á gæði skólastarfs er
augunum í reynd lokað fyrir áhrifum einstaklingsbundinna þátta og fjölskylduþátta. Forsenda
þess að nota meðaltöl nemenda í skólum til að bera saman skólastarf í ólíkum skólum er að
þessir þættir séu sambærilegir meðal nemenda skólanna. Að því marki sem þessir þættir eru
eins milli skólahverfa eða byggðalaga gefa meðaltöl á samræmdum prófum raunhæfan grunn
til samanburðar en að því marki sem þessir þættir eru ólíkir verður samanburðurinn villandi.
Að jafnaði er nauðsynlegt að taka tillit til fleiri upplýsinga en einungis meðaltala á
samræmdum prófum við samanburð eða mat á skólastarfi.
Rétt er að benda á að sú breyting að samræmd próf eru nú valfrjáls og nemendur eru
ekki lengur skyldugir að þreyta próf eykur enn á óvissuþætti í meðaltölum skóla þar sem þau
byggja nú að vissu marki á sjálfvöldum úrtökum. Þó að ljóst sé að hluti þeirra nemenda sem
ekki skrá sig í próf hefði fallið undir ákvæði um undanþágur frá próftöku er jafnframt ljóst að
til viðbótar ákveður nokkur hópur nemenda að þreyta ekki eitthvert prófanna. Þegar nemandi,
sem ella hefði fengið lága einkunn, tekur slíka ákvörðun hefur það þau áhrif að meðaltal þess
skóla sem hann stundar nám í hækkar í samanburði við það sem hefði gerst ef hann hefði
tekið próf. Þessi áhrif eru síðan breytileg eftir fjölda nemenda í skólanum.
Tvær ástæður eru fyrir því að birta meðaltöl sem taka tillit til frammistöðu nemenda úr
fleiri en einum árgangi. Slík meðaltöl gera kleift að birta opinberlega upplýsingar um fleiri
skóla en annars væri unnt og einnig gefa þau traustari mynd af stöðu skóla. Fyrri ástæðan er
að engar upplýsingar um stöðu lítilla skóla eru birtar í árlegum niðurstöðum samræmdra prófa
um stöðu skóla. Í sumum kjördæmum hefur þetta átt við meginþorra skóla. Með því að taka
saman niðurstöður allra nemenda skólans sem taka samræmd próf yfir þriggja ára tímabil
verður unnt að birta meðaltöl flestra þessara skóla. Seinni ástæðan, að gefa traustari mynd af
stöðu skóla, á sér einkum tölfræðilegar forsendur. Þegar rætt er um meðaleinkunn nemenda í
einum skóla sem mælikvarða á faglega stöðu hans eða sem mat á kennslu er í reynd litið á
nemendahópinn sem úrtak úr hópi nemenda sem taka samræmd próf í skólanum yfir nokkurra
ára tímabil. Einn eiginleiki meðaltala er að þau verða traustari eftir því sem fleiri einstaklingar
standa að baki þeim. Með því að draga saman nemendahóp þriggja ára fást því stærri hópar og
traustari meðaltöl. Í flestum tilvikum þegar athygli manna beinist að meðaleinkunnum skóla,
fylgja með réttu eða röngu, ályktanir um skólastarf. Þriggja ára meðaltal er að öllu jöfnu
traustari mælikvarði fyrir slíkar vangaveltur en meðaltöl hvers árs.
17