RAPORT Odpowiedzialny biznes w Polsce 2011 - Forum ...
RAPORT Odpowiedzialny biznes w Polsce 2011 - Forum ...
RAPORT Odpowiedzialny biznes w Polsce 2011 - Forum ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>RAPORT</strong> <strong>Odpowiedzialny</strong> <strong>biznes</strong> w <strong>Polsce</strong> <strong>2011</strong><br />
<strong>RAPORT</strong> <strong>Odpowiedzialny</strong> <strong>biznes</strong> w <strong>Polsce</strong> <strong>2011</strong><br />
Co nam zostanie po Europejskim<br />
Roku Wolontariatu <strong>2011</strong>?<br />
Edukacja z zakresu CSR<br />
Dzięki wolontariatowi jesteśmy w stanie przetrwać trudne<br />
czasy – do słuchaczy konferencji „Europa aktywnego<br />
obywatelstwa: wolontariat”, mówił w Warszawie,<br />
we wrześniu <strong>2011</strong> roku, prof. Lester Salamon. Kryzys<br />
może być ozdrowieńczy, jeśli uruchomi energię ludzką, społeczną<br />
i obywatelską. Źródłami tej energii są organizacje pozarządowe<br />
oraz wolontariusze. 1 Swoje przekonanie prof. Salamon poparł<br />
danymi: gdyby wszyscy europejscy wolontariusze zdecydowali<br />
się osiedlić w jednym miejscu, powstałoby państwo zamieszkane<br />
przez 115 mln osób, jego udział w gospodarce europejskiej<br />
wynosiłby 282 mld euro, a PKB byłoby większe niż PKB Polski.<br />
Intensyfikacja badań, analiz, seminariów i debat, które przetoczyły<br />
się przez Europę w związku z Europejskim Rokiem Wolontariatu<br />
<strong>2011</strong> (ERW <strong>2011</strong>), pozwoliła dostrzec problem: promocji<br />
i wsparciu wolontariatu powinno się poświęcać więcej uwagi.<br />
Miejmy też nadzieję, że stworzone przy okazji ERW <strong>2011</strong> strategie<br />
rozwoju wolontariatu realizowane będą w postaci konkretnych<br />
długofalowych programów.<br />
Jednym z ważniejszych dokumentów jest deklaracja podpisana<br />
przez uczestników grudniowej konferencji zamykającej w Warszawie<br />
ERW <strong>2011</strong> oraz Agenda Polityki Wolontariatu w Europie<br />
(P.A.V.E.) 2 zawierająca zalecenia skierowane do UE, państw członkowskich,<br />
partnerów społecznych i organizacji pozarządowych,<br />
mające zwiększyć efektywność i skuteczność polityki rozwoju wolontariatu<br />
w Europie. Osobny rozdział tego dokumentu poświęcony<br />
został zagadnieniom wolontariatu pracowniczego jako rosnącemu<br />
w siłę zjawisku, które – jak można przeczytać – stanowi<br />
cenny wkład w strategię Europa 2020. Innym ważnym sygnałem<br />
wsparcia dla wolontariatu pracowniczego przez KE była organizacja<br />
konkursu „Europejskie Nagrody Wolontariatu Pracowniczego<br />
<strong>2011</strong>” 3 , w którym wzięli udział również laureaci polskiej edycji,<br />
przeprowadzonej przez Centrum Wolontariatu w Warszawie – Citi<br />
Handlowy i Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Efektem konkursu<br />
było nagrodzenie najlepszych europejskich programów wolontariackich<br />
zgłoszonych zarówno przez firmy, jak i władze publiczne<br />
wspierające systemowo rozwój wolontariatu pracowniczego.<br />
Na tle średniej europejskiej, która wynosi 24 procent 4 , Polacy<br />
wciąż plasują się na jednym z ostatnich miejsc pod względem<br />
zaangażowania w wolontariat – od 9 procent do 16<br />
procent społeczeństwa (w zależności od badań). Dlatego cieszymy<br />
się, że próby strategicznego podejścia widoczne były też<br />
u nas. Opracowano Długofalową politykę rozwoju wolontariatu<br />
w <strong>Polsce</strong>, zawierającą rekomendacje, które powinny być<br />
uwzględniane w planowaniu polityki społecznej w następnych<br />
latach. 5 Za jeden z priorytetów uznano rozwój wolontariatu<br />
długoterminowego, ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji<br />
osób dorosłych. Niestety o wolontariacie pracowniczym<br />
w <strong>Polsce</strong> wciąż mówi się głównie na poziomie samych firm<br />
i organizacji pozarządowych, choć ważnym akcentem było na<br />
pewno zaproszenie przedstawicieli <strong>biznes</strong>u do grona ekspertów<br />
Międzysektorowego Zespołu Roboczego ds. ERW <strong>2011</strong><br />
powołanego przez MPiPS oraz włączenie Dnia Wolontariatu<br />
Pracowniczego do największego projektu ERW, realizowanego<br />
we wszystkich 27 stolicach krajów UE, jakim był EYV <strong>2011</strong> Tour.<br />
Ubiegły rok to również promocja wolontariatu pracowniczego<br />
poprzez organizację szeregu konferencji, debat i wystaw. Przeprowadzonych<br />
zostało kilka badań jakościowych analizujących<br />
trendy, korzyści, szanse i bariery w rozwoju wolontariatu pracowniczego<br />
w <strong>Polsce</strong>. Szczególną inicjatywą było też powołanie<br />
„Koalicji Prezesi-wolontariusze <strong>2011</strong>”, będącej partnerskim<br />
przedsięwzięciem 10 polskich firm.<br />
Mówiąc natomiast o efektach ERW <strong>2011</strong> z poziomu aktywności<br />
samych firm, można było zaobserwować znaczny wzrost zainteresowania<br />
wdrażaniem programów przez nowe podmioty. Co<br />
ciekawe, zainteresowanie pojawia się już nie tylko wśród korporacji,<br />
ale także polskich firm, spółek Skarbu Państwa i instytucji<br />
publicznych. Niewielki ruch widoczny jest także w sektorze MŚP.<br />
Z informacji posiadanych przez Centrum Wolontariatu w Warszawie<br />
wynika, że z roku na rok nie tylko zwiększa się ilość programów<br />
realizowanych przez pracodawców, ale poprawia się także<br />
ich jakość. Firmy coraz lepiej rozumieją ideę wolontariatu i zamiast<br />
obligować pracowników do udziału w akcjach społecznych,<br />
zachęcają ich do podejmowania własnych inicjatyw, oferując jednocześnie<br />
wsparcie edukacyjne, organizacyjne i finansowe.<br />
Marta Walkowska-Lipko<br />
Koordynator Programu Wolontariat Pracowniczy,<br />
Koordynator Europejskich Nagród Wolontariatu Pracowniczego<br />
1<br />
Konferencja „Europa aktywnego obywatelstwa: wolontariat” http://<br />
ec.europa.eu/polska/news/110930_wolontariat_pl.htm oraz relacja:<br />
M. Dobranowska-Wittels, Wolontariatland. Największe państwo Europy,<br />
http://osektorze.ngo.pl/wiadomosc/686280.html<br />
2<br />
http://www.eyv<strong>2011</strong>.eu/about-the-alliance<br />
3<br />
http://wolontariatpracowniczy.pl/?a=newses/show/aktual/538<br />
4<br />
Voluntary work, European Parliament Special Eurobarometer 75.2,<br />
Brussels, 27 June <strong>2011</strong>.<br />
5<br />
http://erw<strong>2011</strong>.gov.pl/static/upload/dugofalowa-polityka_300811_fin.pdf<br />
T<br />
rzonem koncepcji społecznej odpowiedzialności jest<br />
zdolność osiągania konkurencyjnej pozycji przy równoczesnym<br />
umiejętnym zarządzaniu własnym wpływem<br />
na otoczenie. Ulega przewartościowaniu nasze myślenie<br />
o roli przedsiębiorstwa w społeczeństwie. Do właściwego<br />
zrozumienia, a co ważniejsze – stosowania zasad społecznej odpowiedzialności,<br />
niezbędna jest wiedza, umiejętności i wrażliwość<br />
osób mających faktyczny wpływ na decyzje podejmowane<br />
w przedsiębiorstwie. Nic dziwnego, że znajduje to i będzie znajdować<br />
swoje odzwierciedlenie w programach nauczania.<br />
W grudniu <strong>2011</strong> roku ukazała się publikacja przygotowana przez<br />
<strong>Forum</strong> Odpowiedzialnego Biznesu na zlecenie Ministerstwa<br />
Gospodarki, której miałem przyjemność być współredaktorem,<br />
poświęcona kwestii nauczania o społecznej odpowiedzialności.<br />
Książka nosi tytuł Jak uczyć o społecznej odpowiedzialności<br />
i zrównoważonym rozwoju? Przewodnik dla nauczycieli i koncentruje<br />
się na nauczaniu tematów zasygnalizowanych w tytule<br />
na różnych poziomach szkolnictwa: od szkoły podstawowej po<br />
studia podyplomowe. Chcieliśmy w tej publikacji pokazać, że<br />
edukacja w zakresie odpowiedzialności rozpoczyna się wraz<br />
z przekazem kulturowym, który dokonuje się w procesie wychowania<br />
już od najmłodszych lat. To nie tylko techniczne kwestie<br />
dotyczące tego, jak realizować konkretne przedsięwzięcia<br />
spod znaku CSR. To przede wszystkim uwewnętrznienie pewnych<br />
wartości, spośród których odpowiedzialność jest jedną<br />
z ważniejszych.<br />
Z drugiej strony nie chcieliśmy, aby powstało wrażenie, że CSR<br />
należy uczyć wszędzie i w każdej możliwej chwili. Książka zawiera<br />
szereg propozycji i sugeruje możliwości wykorzystania<br />
tematów typowych dla społecznej odpowiedzialności, edukacji<br />
globalnej czy rozwoju zrównoważonego, nie służy zaś indoktrynacji<br />
młodych ludzi. Mamy zarówno przykłady zajęć czy materiałów<br />
edukacyjnych do wykorzystania na wybranych lekcjach<br />
w szkole podstawowej, jak i propozycje tematów odpowiednich<br />
dla studentów oraz pracowników przedsiębiorstw podnoszących<br />
swój poziom wykształcenia.<br />
Przedstawiona publikacja nie wyczerpuje tematu edukacji<br />
w zakresie społecznej odpowiedzialności. Pozostaje przecież<br />
olbrzymi obszar edukacji nieformalnej i pozaformalnej prowadzonej<br />
przez różnego typu organizacje lub wewnątrz samej firmy.<br />
Zwykle są to szkolenia podnoszące świadomość lub ogólną<br />
wiedzę z omawianych tematów albo treningi korzystania z wybranych<br />
narzędzi i inicjatyw, ułatwiających firmie prowadzenie<br />
polityki społecznej i ekologicznej. Niektóre z tego typu szkoleń<br />
są autoryzowane przez twórców danego narzędzia – tak jest na<br />
przykład z inicjatywą Global Reporting Initiative (GRI), która szkoli<br />
i certyfikuje organizacje uprawnione do dalszego przekazywania<br />
wiedzy „z pierwszej ręki” na temat stosowania wytycznych<br />
GRI przy raportowaniu zarówno wyników ekonomicznych, jak<br />
i o charakterze niefinansowym.<br />
Warto podkreślić, że nauczania odpowiedzialności nie powinno<br />
się odnosić tylko do jednej grupy zawodowej. Nawet, jeśli ograniczymy<br />
dyskusję wyłącznie do kształcenia menedżerów, to należy<br />
zauważyć, że przedsiębiorcami i menedżerami zostają osoby,<br />
które ukończyły także inne kierunki kształcenia. Realia rynku<br />
pracy pokazują, że menedżerami i właścicielami firm zostają np.<br />
inżynierowie, lekarze, prawnicy, dziennikarze, socjolodzy czy<br />
artyści. Zatem istotne okazuje się nauczanie odpowiedzialności<br />
w kontekście menedżerskim także przedstawicieli tych zawodów.<br />
Kolejna sprawa – nie chodzi tylko o menedżerów, lecz<br />
również o pracowników przedsiębiorstw. To oni przecież współtworzą<br />
kulturę etyczną firmy i stanowią o jej odpowiedzialnych<br />
– bądź nie – zachowaniach.<br />
Warto też pamiętać o tym, że większość spośród właścicieli firm<br />
to osoby, które swoją edukację zakończyły na poziomie szkolnictwa<br />
średniego zawodowego. Oznacza to, że koncentrowanie<br />
się, przy propagowaniu odpowiedzialności w <strong>biznes</strong>ie jedynie<br />
na kilkunastu procentach przedsiębiorców z wyższym wykształceniem,<br />
jest nieuzasadnione. Będzie rosło znaczenie edukacji<br />
w zakresie CSR również w szkolnictwie na poziomie średnim<br />
zawodowym.<br />
W dobie globalizacji i rosnącej potrzeby wyznaczenia standardów<br />
i regulacji o zasięgu globalnym rola edukacji w zakresie<br />
społecznej odpowiedzialności będzie nabierać coraz większego<br />
znaczenia. W tym kontekście istotne stanie się przekazywanie<br />
wiedzy na temat tych standardów i inicjatyw oraz umiejętność<br />
ich stosowania. Także pracownicy sektora publicznego będą się<br />
uczyć, jak stosować różnego rodzaju instrumenty promujące<br />
społeczną odpowiedzialność i zachęcające do stosowania standardów,<br />
w tym takich, które są zorientowane sektorowo, np.<br />
na potrzeby przedsiębiorstw chemicznych, budowlanych czy<br />
finansowych. Wraz ze wzrostem znaczenia rozwiązań adresowanych<br />
do poszczególnych sektorów będzie równocześnie rosła<br />
rola wiedzy i umiejętności o charakterze specjalistycznym.<br />
dr Janusz Reichel<br />
Adiunkt na Wydziale Zarządzania na Uniwersytecie Łódzkim,<br />
Przewodniczący Rady Fundacji Centrum Strategii i Rozwoju<br />
Impact<br />
18 www.odpowiedzialny<strong>biznes</strong>.pl<br />
www.odpowiedzialny<strong>biznes</strong>.pl<br />
19