Aleje 3 - Biblioteka Publiczna w Częstochowie

SENTYMENTY
Zbisław Janikowski
Wyścigi i kawiarnie
Wielu uważało, że miasto odwiedzane latem przez
tysiące przybyszów przysypia w okresie jesiennozimowym.
Pozornie, rozpoczynała się pora właściwego
miejskiego życia i rytmu, nie zakłócanego pielgrzymkami,
odpustami czy procesjami.
Aleje wracały we władanie młodzieży, siedzącej
na ławkach, szwendające się godzinami po szerokich
wygodnych chodnikach aż do pierwszego śniegu. Wtedy
to na środku „trzeciej” z godziny na godzinę pojawiały
się ślizgawki, po których można było w olimpijskim stylu
i czasie pokonać trasę od parku do placu, przebiegając
kilka metrów między, a następnie sunąc na butach przez
kilkanaście następnych, po idealnie gładkie lodowej
powierzchni.
Ślizgawki spędzały sen z oczu redaktorom gazet,
wyrażającymi święte oburzenie. Celowało w tym
„Życie”, piórem red. Janusz Płoweckiego. Interwencje
odnosiły częściowy skutek, przeważnie zbierało się
Plenum Komitetu Miejskiego albo Egzekutywa,
zobowiązywano władze miasta do podjęcia stosownych
działań, o ile wcześniejsza odwilż nie rozwiązywała
problemu. Jeżeli zaś Matka Natura nie była litościwa,
znajdowała się niewidzialna ręka sprawiedliwości,
która kupioną za 1 złoty i 10 groszy papierową torebką
soli likwidowała zło.
Częściowo, bo Aleja Sienkiewicza, brukowana drobnym
wapiennym tłuczniem, poprzecinana mniejszymi lub
większymi rowkami wypłukanymi przez deszcze,
dopiero przy dużych opadach śniegu nabierała gładkości
śnieżnego toru. Tu koncentrowały się zimowe szaleństwa,
ślizgawki na całej jej długości, tory do jazdy na „bobslejach”
– przemyślnym urządzeniu zbudowanym ze starych
łyżew, do których przytwierdzano drewniane siedzenie,
dla wygody obite często ceratą. Ten dziwaczny sportowy
przyrząd osiągał zawrotne szybkości, pędowi towarzyszył
wydawany przez płozy-łyżwy hurkot, a że ruchu
samochodowego nie było prawie wcale, bezkarnie
i bezpiecznie przekraczało się skrzyżowanie Alei,
Pułaskiego i Ochotników Wojennych (Popiełuszki),
zatrzymując się w „trzeciej”, na wysokości obecnego
postoju taksówek.
III Aleja była też miejscem imprez gromadzących
liczną publiczność żądną mocnych wrażeń. Dostarczali
ich mistrzowi motocyklowej kierownicy, uprawiający
- legalnie - zimowe wyścigi na lodzie pokrywającym
jezdnię, a także motoskiring. Narciarz na zwykłych,
drewnianych przeważnie nieokantowanych deskach,
jechał na linie za motocyklem. „Trup” słał się gęsto,
a że głównymi środkami lokomocji były wtedy koniki,
to i jezdnia nie była wolna od charakterystycznych
końskich śladów, na czym cierpieli nie tylko sportowi
herosi. Żałośnie wyglądał sportowy kostium, czyli
codzienna wiatrówka lub kurtka, po ślizgu po pozostawionej
przez konika częściowo przetrawioną owsianą przeszkodę.
Nagrodą było jednak uznanie tłumów i dziewczyn
rozkochanych w swych bohaterach. Innego zdania były
matki i żony, którym przypadał zaszczyt usuwania
końskich śladów. Na tymże wyścigowym torze w Alejach,
przedłużanym w różnych latach o Śląską, Waszyngtona,
Aleję Wolności i Kościuszki, Jasnogórską, Kilińskiego
do Placu, przez ileś tam okrążeń szaleli nieustraszeni
mistrzowie kierownicy. Z hukiem, w kłębach dymu
i pary, mknęły rasowe bugatti, hispanosuizy, mercedesy
a nawet dekawki, niektóre wyprodukowane jeszcze
w latach trzydziestych, remontowane, odbudowywane
nie wiadomo jak i czym. Taką przedpotopową sportową
maszynę charakteryzowała bardzo długa maska spięta
metalowymi pasami, za nią był kokpit z kierowcą
siedzącym niemal na tylnej osi. Całości dopełniały
przeważnie nieproporcjonalnie duże i cienkie koła.
Kierowca, najczęściej w skórzanym kombinezonie
i obcisłej skórzanej „pilotce” na głowie z oczami
osłoniętymi potężnymi lotniczymi okularami, jedną ręka
trzymał kierownicę, a drugą zmieniał biegi, dźwignią
umieszczoną na zewnątrz kabiny. Z każdym następnym
wyścigiem pojawiały się coraz nowsze modele, dla
których miejski tor już nie wystarczał. Wśród asów
kierownicy nie brakowało naszych częstochowskich
mistrzów, o których niejednokrotnie pisali w codziennych
gazetach znawcy tematu. Ważne, że nasi nie byli w tych
wyścigach tylko tłem dla innych.
Podobne igrzyska urządzali motocykliści. Ci dosiadali
najczęściej poniemieckich bmw i nsu, zindapów, dekawek,
z wojennego demobilu amerykańskich nortonów
i naszych rodzimych pierwszych shl-ek. Maszyny
przystosowane i podrasowane wyglądały bardzo bojowo,
tym bardziej, że szkło reflektora zastępowała biała
plakietka z wielkim czarnym numerem zawodnika.
Wyruszali z Placu, by pokazać się częstochowianom,
po czym udawali się na rajdowe trasy w jaskrowskie
laski i bezdroża. W tych zawodach brylowała
częstochowska amazonka – Ewa Calewska, która gromiła
najlepszych i najsławniejszych.
aleje III 38 I-II 2006